berria, 2013-07-05

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

1/40

OstiralaUztailaren 5a

2013.XI. urtea

3.112. zenbakia

1,30 €www.berria.info

DAdli Mansurrek kargua hartu du.Mohamed Mursi kargutik kendu ondoren, atzo Adli Mansur Au-zitegi Konstituzionaleko burua Egiptoko presidente izendatu zuten. Bestalde,Askatasuna eta Justizia alderdi islam-

darreko goi kargudunak eta Anaia Musulmanen buruzagiak atxilotu zituzten segurtasun indarrek. q2-3

Instituzioak erantzuleAlardeko erasoei aurreez egin izana leporatu dieLandetxa konpainiak q12

pGAUR 40 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 4 EUSKAL HERRIA 6 EKONOMIA 16 MUNDUA 19 q KIROLA 21 q AGENDA 25 q PLAZA 30

«Frantziako Gobernuakez du iritsi nahi euskararenkoofizialtasuna aitortzeraino»

Jakinarazi du hautetsiek eta gizarteak «aldarrikatzeko eskubidea» izanarren Parisek ez duela lurralde elkargoa sortuko eta ez dela bakeprozesuan engaiatuko: «Frantzia ez da sekula izan gerran»q6-7

Elkarrizketa

Patrick DallennesBaionako suprefeta

S T

R /

E F E

Lan hitzarmenakluzatzeko eskatu dieUrkulluk patronaleiLAB,CCOO, UGT eta ESK sindikatuekhitzarmen sektorialak eskatu dituzte kalean,eta gaur Confebaskekin bilduko diralehendakariaren eskaintza aztertzeko q16-17 LAB, CC.OO, UGT eta ESK-k deituta, protesta egin zen atzo Bilbon. J.H./ ARP

Basterretxea,‘Egunkaria’eta‘Egin’saritukoditu GipuzkoakoForu Aldundiak

Artistak diputazioak

eskaintzen duen sarigarrantzitsuena jasoko du:UrrezkoDominaq10

Arantzazukfamiliari itzulidio Arestiren‘Harrizkoherri hau’

Liburuaren eskuizkribuak40 urte egin ditu

santutegian q 30

Zumaia eta SanJuan faboritoGipuzkoakoLigan; igandeanhasiko da q21

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

2/40

Ion Orzaiz

Mohamed Mursiren gobernuaren

arrasto guztiak desagerrarazinahi ditu Egiptoko armadak. Pre-

sidente ohiak iazko azaroan alda-

rrikatutako konstituzioa bertan

behera uztea izan zen militarren

lehen urratsa asteazkeneko esta-

tu kolpearen ostean; atzo, berriz,

gobernuko Askatasuna eta Justi-

zia Alderdi islamdarreko goi kar-

gudunak eta horren atzean dau-den Anaia Musulmanen buruza-

gi gehienak atxilotu zituzten

Egiptoko segurtasun indarrek.

Asteazken gauean bertan eman

zuten lider islamdarrak atzema-

teko agindua. Askatasuna eta

Justizia Alderdiko presidente

Saad el-Katatni eta Anaia Musul-

manen buruzagiorde espiritual

Mohamed Ratxad Baiumi izan zi-

ren lehenak, baina horien ondo-

tik, beste ordezkari asko ere atxi-

lotu dituzte. Desordena publiko-

ak eragitea leporatzen diete

guztiei. Mena Egiptoko berri

agentzia publikoaren esanetan,

Torako espetxera sartu dituzte

atxilotuak, Kairo hiriburutik ger-

tu. Kartzela horretan preso dagoHosni Mubarak presidente ohia

ere.

Horrez gainera, Anaia Musul-

manen hamar kide auzibidean ja-

rri ditu Egiptoko Fiskaltzak. Bes-

teak beste, anaitasuneko buruza-

gi goren Mohamed Badhie, haren

buruzagiorde Jairat el-Xater eta

Mahdi Akef, Essam el-Erian, eta

Mohamed el-Omda ordezkariak.

Botere judiziala «iraintzea» egoz-

ten diete. Badhiek eta El-Xate-

rrek, gainera, Mursiren kontrako

manifestariak hiltzeko deialdiak

egin zituztela dio fiskaltzak.

Libya Herald egunkariaren

esanetan, Libiara ihes egiten

saiatu zen Badhie asteazkenean.

Hori dela eta, Emsaadeko mugaitxi zuten, eta hantxe atxilotu

zuen atzo Egiptoko armadak. Li-

biako kazetaren arabera, gainera,

Awlad Ali tribu beduinoaren la-

guntza jaso zuen buruzagi islam-

darrak, eta tiroketa izan zen tri-

buko kideen eta armadaren arte-

an. Lau beduino hil zituzten mili-

tarrek.

Mursi bera atxilo hartua dute,

baina armadak ez du horren ingu-

ruko adierazpen ofizialik egin.

Presidente ohia Defentsa Minis-

terioaren egoitzan dago, milita-

rren esku, eta haren gobernukide

batzuk, berriz, armadak hirian di-

tuen beste eraikin batzuetan.

Gihad Hadad Anaia Musulma-

nen bozeramaileak eman du ho-rren berri Facebookeko bere kon-

tuan.

Militarren jazarpenagatik pro-

testa egiteko, dimisioa eman dute

gobernuko Askatasuna eta Justi-

Anaia Musulmanen atxiloketekin

hasi da Mursiren osteko EgiptoAnaitasuneko buruzagi gehienak atzemanarren, trantsizioan parte hartzeko dei egindie Mansur presidente berriak islamdarrei

Mursi Defentsa Ministerioaren egoitzanpreso dagoela esan dute haren alderdikideek

Mursiren gobernuaren kontrako manifestariak, atzo,Adli Mansur behin-behineko presidenteak karguaren zina egin zuenean. AHMAD HAMMAD / EFE

Harian›

2 berria 2013ko uztailaren 5a,ostirala

EgiptoDEstatu kolpearen biharamuna

Karguan jarri dute berrizMubaraken fiskal nagusia

Abdelmeguid Mahmud fiskal nagusi

ohia karguan berriz jartzea erabaki du

Egiptoko Magistraturaren Kontseilu

Nagusiak.Hosni Mubaraken agintaldian

izan zen karguan Mahmud,baina Mursi

presidenteak bota zuen eta Tallat

Ibrahim jarri zuen haren ordez.Izenda-

pen hori atzera bota dute epaileek orain.

Adli MansurMaukan gordetako karta

Ekainaren 30era arte,inor gutxik esa-

nen zukeen Egiptoko Auzitegi Kons-

tituzionaleko buru Adli Mansur izanen

zela herrialdeko presidente berria,bere

izena ez baitzen berripaperen lerrobu-

ruetan azaldu.Oharkabean iritsi da

behin-behineko presidentetzara.

Kairon jaio zen 1945ean eta Zuzenbide

ikasketak egin zituen.1967an lortu zuen

lizentzia, eta 1970etik,estatuko magis-

traturan lan egin izan du. 1992etik da

Konstituzionaleko epaile,eta aurtengo

maiatzean,auzitegi horretako presiden-

te hautatu zuten.Iaz, Mubaraken gober-

nukideak hauteskundeetara aurkezteko

debekua baliogabetu zuen epaimahaiko

buru izan zen.Adli Mansur presidentea. STR/EFE

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

3/40

zia Alderdiko ministroek. Ekin-

tza sinbolikoa da, noski, Mursiren

gobernuade facto deseginda da-

goelako asteazkenaz geroztik,

baina dimisio ofizialaren helbu-

rua «estatu kolpearen ondorioak

salatzea» dela nabarmendu dute

gobernukideek. Herri Adminis-

trazio, Gazteria, Enplegu, Inber-

tsio, Baliabide, Nazioarteko El-

karlanerako, Hezkuntza, Infor-

mazio eta Garraio ministroek utzi

dute kargua.

Gaurko, berriz, aldarrikapen

eta protesta eguna antolatu dute

Mursi presidente ohiaren jarrai-

tzaileek. Zilegitasunaren Aldeko

Fronte Nazionala izeneko plata-

forma sortu dute indar islamdar

gehienek —kanpoan gelditu da

Al Nur alderdi salafista— eta «es-

tatu kolpeari aurre» eginen diote-

la adierazi dute. Anaia Musulma-

nen ordezkari Mohamed el-Belta-

gik esan du «logikoa» litzatekeela

islamdarrek indarkeriaz erantzu-

tea militarren esku hartzeari:

«Estatu kolpe honek indarkeria-

ren bidera bultzatuko ditu zen-

bait talde. Mursiren jarraitzaile-

en bortizkeriari nazioarteko ko-

munitateak emandako babesa

ikusita, askok pentsatuko dute

hori dela bide zuzenena aldaketa

eragiteko». Estatu kolpeaz geroz-

tik, hamabost lagun hil dira Egip-

ton, Mursiren jarraitzaileen eta

segurtasun indarren arteko isti-

luen ondorioz.

Kargua hartu du

Atxiloketen eta bortizkeriarengainetik, islamdarrek «Egiptoko

trantsizioan» parte hartuko dute-

la esan zuen atzo Adli Mansur Au-

zitegi Konstituzionaleko buru eta

Egiptoko presidente berriak. «He-

rriaren adiskidetzea eragingo du

prozesu honek, inor kanpoan utzi

gabe», esan zuen, karguaren zina

egin osteko hitzaldian. Anaia Mu-

sulmanek berehala erantzun dio-

te ez dutela presidente berriare-

kin kolaboratuko.

Bere agintaldia «behin-behine-

koa» dela nabarmendu zuen Man-

surrek, presidentetzarako hau-

teskundeak egin bitartean, eta

hori «etorkizun hurbilean» gerta-tuko dela gaineratu zuen. Hitzal-

dian, eskerrak eman zizkien mili-

tarrei, «herriaren kontzientzia

izateagatik eta hura babesteko

kemena izateagatik».

2013ko uztailaren 5a,ostirala berria 3

9›› Iosu Uribetxebarria «atzera bueltarik gabekoegoeran» dagoela berretsi du Osakidetzak 18›› Europako Banku Zentrala prest dago interestasei eusteko edo «are gehiago jaisteko»

EgiptoDEstatu kolpearen biharamuna

Estatu kolpeak Gazari ez diolaeragingo esan du Hamasek

Palestinarrak eta israeldarrak adi jarrai-

tzen ari dira Egipton gertatzen ari dena.

Mohamed Mursiren agintaldiak arnasal-

di txiki bat ekarri zien Gazako herritarrei.

Hala ere,hura boteretik kenduta ere,

Hamas alderdi islamistak esan du Gaza-

ko egoeran ez dela ezer aldatuko.«Egip-

toko aldaketa arriskutsua da, baina

Gazarekiko harremanak Egiptoko segur-

tasun zerbitzuek eta zerbitzu sekretuek

zaintzen dituzte,bai Hosni Mubaraken

garaian,bai Mursirenean». PAN Palesti-

nako Aginte Nazionaleko presidente

Mahmud Abbasek,berriz,Adli Mansur

Egiptoko presidente izendatu berria

zoriondu du. Israeli dagokionez,berriz,

Haaretzegunkariak agintarien isiltasuna

nabarmendu du.

Egipto zigortzea aztertuko duAfrikako Batasunak

Egiptoko estatu kolpearen ostean,

«neurriak» hartuko dituela iragarri du

Afrikako Batasunak. Erakundeko ordez-

kariek jakinarazi dute Egiptorekin duten

harremana bertan behera utz dezakete-

la «konstituzioaren aurkako aldaketak

direla eta».ABko Segurtasun eta Bake

kontseiluko kideak gaur dira biltzekoak.

Batzuek nahi zuten eranGrezia eurotik atera izanbalitz,beste Egipto batizango litzateke orain»IANNIS STURNARASGreziako Finantza ministroa

‘‘

Ricard Gonzalez Kairo

Mobilizazio baketsu

batek Hosni Muba-

raken aginte gogo-

rra bota eta bi urte-

ra, Egiptok historia egin du berri-

ro eta mundu osoaren arreta

erakarri du. Hala ere, oraingo tes-

tuingurua oso ezberdina da, eta

zalantzak eta arriskuak askozaz

handiagoak dira biztanle gehien

dituen herrialde arabiarraren-

tzat, Mohamed Mursi demokrati-

koki hautatutako presidentea

baitzen, ez diktadore militar bat.

Mubarakek ez bezala, gainera,

Mursik mugimendu islamista

gehienen babesa du, eta hori da,

oraingoz, ideologia nagusia Egip-

ton. «Hau estatu kolpe bat da argi

eta garbi. Eta horren sustatzaile-

ak AEBak dira, ez baitute nahi es-

perimentu islamistak Egipton

arrakasta izatea», adierazi dio BE-

RRIA-ri Hamza Zauba Askatasuna

eta Justizia Alderdiko buruzagie-

tako batek —Anaia Musulmanek

sortutako alderdikoa—.

Herenegun gauean, iluntzeare-

kin bat beroa gutxitu ahala, Tah-

rir plaza bete egin zen. Abdel Fa-

ttah al-Sissi Defentsa ministroaktelebistatik iragarri zuenean

Mursi bota zutela, pozez lehertu

zen jendetza. Ospatzeko, dozena-

ka autok klaxona jo zuten ingu-

ruan. Su artifizialek Kairoko ze-

rua argitu zuten ordutan, jende-

tzak garrasi egiten zuen

bitartean: «Herria eta armada

esku bakarra dira!». Mahmud

Alaa Zuzenbideko ikasleak dio

«konfiantza» daukala armadan.

«Adierazpenarekin ulertarazi

dute ez dagoela herriaren gaine-

tik dagoen legitimitaterik». Egip-

toko banderaren koloreak aurpe-

gian margotuta dituela hurbildu

da Alaa Tahrirrera.Helikoptero militar bat plaza

gainetik pasatzen den aldioro, az-

pian dauden milaka lagunek ban-

derak mugitzen dituzte edo zeru-

ra begira agurtzen dute. Nork

esango luke duela urtebete eskas

Mursi txalotu zutela Tahrirren,

eta Eror dadila gobernu milita-

rra! oihukatzen zuela jendetzak.

Hala ere, Mahmudi logikoa irudi-

tu zaio urtebetean gertatu dena.

«Jendea Kontseilu Militarraren

aurka zegoen, baina Al-Sissi jene-

ralarekin ezberdina da». Said la-

gunak esaldia moztu dio Mahmu-

di, argitzeko beraiek ez dutela

nahi diktadura militarra itzul-

tzea. «Armadak hauteskunde

garden batzuk zaintzea nahi

dugu, eta lehenbailehen botere zi-

bil bat eratzea».

Zalantza nagusietako bat dahain zuzen hori; hau da, ea arma-

dak ulertuko duen jaso duen

mandatua trantsizio labur bat zu-

zentzea dela. Hori da Al-Sissiren

hitzetatik ondorioztatu daitekee-

na. Eta hori uste du ere Kairoko

Unibertsitateko Zientzia Politiko-

tako irakasle Mustafa Kamel Say-

yidek. «Militarrek ez dute intere-

sik berriz ere herrialdea kudea-

tzeko. Mubarakek utzi ondoren,

Kontseilu Militarrak agindu zuen

aroan, haien ospeak kalte handia

jasan zuen. Nahiago dute ezku-

tuan agindu».

Garaileak eta garaituak

Estatu kolpe guztietan gertatzen

den bezala, Egiptokoa ere garaile-

en eta garaituen istorio bat da.

Eta garaituak, Anaia Musulma-

nen eta beste joera islamisten ja-rraitzaileak dira. Rais-aren (pre-

sidentearen) legitimitate demo-

kratikoa babesteko Kairoko

Unibertsitatean elkartu dira.

Amorrua zen nagusi haien arte-

an, baina eutsitako amorrua. «Ar-

madak ez du inongo eskubiderik

politikan sartzeko», salatu Adel

abokatu bizardun salafistak.

«Hori ez da herrialde demokrati-

ko bakar batean ere gertatzen.

Mursik ez du amore eman behar».

Adelen iritziz, estatu kolpea AE-

Ben eta Israelen «konspirazio

bat» da, «ez baitute nahi Egipton

gobernu islamista bat egoterik».

Azkenerako, ahotsa altxatu du,

oihuka hasi arte. «Ez dugu indar-

keria gustuko, baina erasorik ja-

sanez gero, islamak erantzuteko

aukera ematen digu».

Manifestazioaren giroa nahiko

asaldatuta dago, eta hainbat par-

te hartzailek makila lodiak dara-

matzate eskutan. Soilik minutu

batzuk lehenago, borrokak eduki

dituzte iraultzaileekin, eta anbu-

lantziak zaurituak eramaten ari

dira oraindik. Horietako gehie-

nek perdigoi tiroak jaso dituzte.

«Raisak akatsak egin dituen

arren, geratzen zaizkion hiru ur-

teak bete beharko lituzke», esan

du Mohamed ingeniariak. Anaia

Musulmanen eta salafisten arte-

an bihotza erdibituta daukala dio.

Adel abokatuak baino jarrera

otzanagoa du Mohamedek. Hainzuzen, Egiptoko etorkizun hurbi-

la islamismo politikoaren joera

guztiek hartuko duten jarrerak

erabakiko du: erreakzio sutuak,

edo etsiak hartutakoak.

Militarrek zer egingo zain daude herritarrak,baina Anaia Musulmanen eta salafisten erreakzioakberebiziko garrantzia izango du hasi berri den trantsizio politikoaren etorkizunean.

Islamisten jarrera da gakoa

Militarrak,Mursiren jarraitzaileen artean,Kairon. AHMED KHALED / EFE

Hau estatu kolpe bat da,argi eta garbi,eta horrensustatzaileak AEBakdira»HAMZA ZAUBAAskatasuna eta Justizia Alderdiko kidea

«Militarren ospeak kaltehandia izan zuen.Nahiago duteezkutuan agindu»MUSTAFA KAMEL SAYYIDKairoko Zientzia Politikoetako irakaslea

‘‘

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

4/40

Zuzendaria:

Martxelo Otamendi

Zuzendariordea:Iñaki Petxarroman

Edizio arduraduna:

Andoni Alvarez

Argitaratzailea:

Euskal Editorea SM

Publizitatea:Bidera

publizitatea

Lege gordailua:

SS-0662/03

Batzorde parekidea:

0712I84059

Egoitza nagusia:

Martin Ugalde kultur parkea.

Gudarien Etorbidea,z/g.

20140 Andoain.

Telefonoa:

(0034) 943-30 40 30

Faxa: (0034) 943-30 09 43

Webgunea:

www.berria.info

Posta elektronikoa:

[email protected]

Publizitatea:

[email protected]

Harpidetza saila:

(0034) 943 - 30 43 45

Date:05/07/2013

Exemplaire:3.112

Editeur:Euskal Editorea s.l.

Directeur de publication:

Martxelo Otamendi

Comission paritaire:

0712I84059

Delegation Labourd:

Lisses 3, 64100-Baiona.

Tel.:(0033) 559256220.

Fax:(0033) 559254303.

E-mail:[email protected]

ORDEZKARITZAK

Araba:Bizenta Mogel,6.

Posta kodea: 01008

Gasteiz.Telefonoa:

945-15 04 52. Erredakzioko

faxa: 945-14 83 07.

Posta elektronikoa:

araba @berria.info.

Bizkaia: Uribitarte kalea,18,

3.C. Posta kodea: 48001

Bilbo.Telefonoa:

94-435 26 00. Erredakzioko

faxa: 94-423 49 75.

Posta elektronikoa:

[email protected].

Lapurdi:Lisses,3. Posta

kodea: 64100 Baiona.

Telefonoa: 559-25 62 20.

Faxa: 559-25 43 03.

Posta elektronikoa:

lapurdi @berria.info.

Nafarroa:Iratxeko Monaste-

rioa,45, 13.Posta kodea:

31011 Iruñea.Telefonoa:

948-36 66 22.

Publizitatea: 948-36 66 23.

Posta elektronikoa:

[email protected].

berria

Duintasunaedo esklabotza

Datorren uztailaren

7an hitzarmen

kolektiboen ultrae-

raginkortasuna

agortu egingo da,

azken lan erreformaren ondorioz.

Komunikabideek gu engainatzen

saiatzeko erabiltzen duten iruzu-

rra ezagutzen dugu, saihestezina

izango dela sinestaraziz enpresa-

riek lege-aginduz hitzarmena apli-

katzen amaitu behar izango balu-

te bezala. Badakigu zein ondorio

izango dituen; uztailaren 8tik

aurrera datorrena, ordea, ez dau-

kagu hain argi; lan baldintzen

murrizketari nola helduko zaion,

alegia. Edonola ere, artikuluhonen helburua ez da gako horiek

aztertzea, ez da lege edo prozedu-

rei buruzkoa ere… Erraiei buruz-

koa da, sentimendu eta beharriza-

nei buruzkoa.

Duela gutxi, gizarte esperimen-

tu bat ikusteko aukera izan dugu,

ultimatumaren jokoa izenekoa.

Diru kopuru bat banatzean datza,

100 euro, non bi lagunek parte har-

tzen duten. Lehenak zenbateko

kopurua emateko prest dagoen

erabaki behar du, bigarrenari es-

kaintza bakarra zabalduz, eta bi-

garren horrek tratua onartzen

duen ala ez erabaki behar du. Tra-

tua onartzekotan, kopurua bana-tzen dute, eta jokoa amaitzen da;

ez badu onartzen, biek guztia gal-

tzen dute, eta esperimentua amai-

tutzat jotzen da.

Banaketa parekidea denean, bi

aldeentzat onuragarriak diren

akordioak modu azkar batean lor-

tzen dira. Aitzitik, eskaintzailea-

ren diru-goseak bere buruari eslei-

tutako kopurua handiegia izatea

eragiten duenean, bigarrenari

hutsaren hurrengoko zenbatekoa

utziz, ohikoena da bigarren

horrek tratuari uko egitea eta

biak ezer gabe gelditzea. Zergatik

nahiago du ezer gabe gelditzea,

kopuru txiki bat onartzea baino?

Azken finean, bigarren hori ezer

gabe abiatu da, eta hala eta guztiz

ere tratuari uko egiten dio arerioa

zigortuz: horri duintasuna deitzen

zaio.

Hemendik aurrera, zalantzak

besterik ez zaizkigu sortzen; noiz

hasiko gara langileon duintasuna

aldarrikatzen? Duintasuna lapur-

tzea onartuko al dugu? Tratu bat

bidegabea denean, planto egitekoerantzukizuna dugu, ez onartze-

koa. Askok pentsatuko dute «bai,

baina ez badugu onartzen ezer

gabe geldituko gara», eta ekuazio-

aren ezinbesteko alde bat garela

ahazten dugu. Enpresarien es-

kuak al dira eraikinak egiten di-

tuztenak, lantegietako makinak

martxan jartzen dituztenak, ogia

egiten dutenak edo lurra lantzen

dutenak? Tratuari uko egiten ba-

diogu, beraiek izango dira galtzai-

leak, haien enpresek ez dutelako

berez produzitzen eta dirua ezin

delako jan.

Zenbat balio du gure duintasu-

nak? Zenbateraino onartuko duguzapalduak izatea, aurkezten digu-

ten eskaintza soziala bidegabea

dela konturatu arte? Esklabotza-

ren pareko lan baldintzak, askok

ordaindu ezin izango dugun osa-

sungintza pribatua, aberatsen

seme-alabentzat pentsatutako

hezkuntza prekarioa, babes sozia-

laren desagerpena... Aldi berean,

aberastasun handiak etengabe

hazten eta enpresen etekinak

biderkatzen ikusten ditugu. Guz-

tia gure lepotik, beti gure lepotik.

Batzuk egunero borrokatzen

gara gizarte justuago eta parekide-

ago baten alde, eta apurka-apurka

indarrak batzen gabiltza, baina

egoera guztiz iraultzeko, guztiok

norabide berean arraunean egin

behar dugu. Hitzarmenen ultrae-

raginkortasunaren amaiera ez da

diru kontu bat, ezta lan baldintza

kontu bat ere. Izan ere, gure gaine-

tik pasatzen ez uztean datza, inte-

res ekonomikoen zerbitzura dago-

en eta bizitzaren gauza garrantzi-

tsuek lekurik ez duten gizarte

eredu bati aski dela esatean. Zo-riontasuna, pertsonen arteko jo-

kaerak, gizarte harremanak, fami-

lia, lagunak, bizitza azken finean,

bizitzeko debora izatea besterik ez

da.

Asko gara gelditzeko momen-

tua heldu dela uste dugunok, tra-

tuari uko egiteko unea, arerioari

aurre egiteko eta galtzeko prest

gaudela esateko. Zeren gu eror-

tzen bagara, aurrean ditugunak

ere jarraian eroriko dira, eta gu

baino askoz gehiago dute galtzeko,

gure sufrimenduari esker aberas-

tasun handia pilatu ahal izan dute-

lako. Durrutik esan zuen bezala,

hondamendiak ez gaitu beldur-tzen, gure bihotzetan mundu berri

bat daramagulako. Behin eta be-

rriro berreraikiko dugu; goazen

berregitera, baina, oraingoan,

gure arauen arabera.

Cristina Bereciartuaeta David Pina

Alternatiba

Asko gara gelditzekomomentua heldu delauste dugunok,tratuari uko egitekounea,arerioari aurreegiteko eta galtzekoprest gaudela esateko.Zeren gu erortzenbagara,aurreanditugunak ere jarraianeroriko dira,etagu baino askoz

gehiago dute galtzeko,gure sufrimenduariesker aberastasunhandia pilatu ahalizan dutelako

Boterea

Arauak onartu eta boterearen mezu-

lari bihurtzea da zigorra,baina ezin

baztertu nork bere baitatik boterea,ezin

esan ez,nik ez, nik ez dut parterik hor,

ezin ikusi nork bere burua botererik ga-

beko izaki gisa.Mezulariak baino eroale-

ak gara akaso,baina hobe genuke ero

aleak izatea.Barruraino sartu zitzaizki-

dan Tony Bennetten hitzak: museo

batek erakusten duena da botere-

ak nola ikusten eta pentsatzen

duen mundua,eta nola ikusten

gaituen gu,eta guk nola ikusten

dugun geure burua,eta nola

ikusten dugun geure burua

botere objektu gisa.

Zer erakusten du,esate

baterako,Guggenheim Bil-

bao Museoak? Nola ikusten eta pen-

tsatzen du mundua? Nola ikusten gaitu

gu? Eta guk,nola ikusten dugu geure

burua? Nola ikusten dugu geure burua

botere objektu gisa? Nabarmenegia

iruditzen bazaizu adibidea,saiatu beste

honekin: zer erakusten du San Telmo

Museoak oraintxe bertan, Bake-Ituna

erakusketarekin? Nola ikusten dugu

geure burua botere objektu gisa?

Baina ezin ote diogu geure bu-

ruak eroale soil gisa ikusteari

utzi? Ba al da modurik geure bai-

tako eroalea indargabetu eta

geure arteko boterea indartze-

ko? Ba al da modurik gure

boterearen kontzientzia

hartzeko?

Ikusten al dugu geure

burua botere subjektu

gisa?

Jira

Xabier Gantzarain

Frankismoa

Lander Garrori irakurri diot Twitterren:

«Ikastolaren aldeko itxialdia Baio-

nan: Frankismo garaiko giroa Fran-

tzian».Hots, txio bakarrean egoeraren

marrazki zorrotza egin du Garrok,fran-

kismoko giroa baita Iparraldekoa euska-

rari dagokionez; edo,zehatzago,frankis-

moaren azken urteetakoa, erregime-

nari tankera permisiboagoa eman

zioten arokoa.Alegia,toleratu egi-

ten ziren ikastola,gau eskola eta

euskalgintzako gainerako erakun-

deak, toleratu egiten zen eus-

kara,baina beti legeei izkin

eginez,zirrikituak baliatuz,

lege babesik gabe, erregi-

menaren kapritxoaren

menpe. Toleratu egiten

zen,baina ez onartzen.Gutxiago aintza-

testen.

Bada,horrela da oraindik Iparraldean:

toleratu egiten da euskara,baina ez onar-

tzen; gutxiago aintzatesten.Esaterako,

lege zirrikituetan barrena antolatu behar

izan du Seaskak ikastolen hedakuntza

—eta ikastolak dira euskara ardatz duten

ikastetxe bakarrak—.Baionako suprefe-

tak Hendaiako ikastola handitzeko eza-

rritako debekuak,ordea,gordin bistarazi

du zeinen ahul eta zaurgarri diren; lege

babes eta ofizialtasunik gabe zeinen

erraza den 40 urtean izerdi askoz al-

txatutako etxea erregimenaren ka-

pritxora bertan behera eraistea.

Eta hori guztia frankis-

moa hainbeste mespretxa-

tu zuen askatasun, berdin-

tasun eta senidetasunaren

Errepublikan.

Bira

Idurre Eskisabel

Harian › Iritzia


8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

5/40

Hegazkina

Obamak Europara egingo duen hurrengo bidaian,ha-

ren hegazkinak ezingo du Portugaleko,Frantziako,

Italiako zerua zeharkatu.Ezta Alemaniakoa ere.Obamak

ezingo du Europa osoko zeruaren urdina gozatu.Ez,

behintzat,ziurtatu arte hegazkinean ez doala finantzari-

ren bat erantzukizuna izan duena europarron gaurko hon-

damendi eta hondoramendu ekonomikoan; ez, behin-

tzat,seguru jakin arte bere koadrilan ez daramala CIAko

goi karguren bat,Europa espiatzen aritu direnen ardura

duena (Europarentzat gaizkile baita,Snowden heroi); ez,

behintzat,segurtatu arte ez daramala berarekin militar-

koteren bat Egiptoko estatu-kolpearekin zerikusiren bat

duena…

Motu propio hartutako erabaki horixe bilakatuko da Eu-

roparen independentziaren aldarri gorena.Egun hartatik

aurrera,Obamarekin izandako ausardia txalotuko dio his-

toriak Europari eta agian barkatzen ere hasiko zaio Evo

Moralesekin erakutsitako koldarkeria.

Hitz beste

Anjel Lertxundi

r Zaldieroa

b Hizpideak

SuprefetarenakAmagoia Iban

[email protected]

Patrick Dallennesek,Baionako bule-

goan eserita dago azarotik,aspal-

diko mezu ezagunak errepikatu ditu

euskal hedabideei eskainitako elka-

rrizketan: Frantziak ez dauka inongo

ardurarik euskal gatazkan,herri elkar-

goa ez da Parisen intereseko eta Fran-

tziak ez du Europako hizkuntza gutxi-

tuen ituna berretsiko.

Errepikatua izanagatik,mezuaren

itxikeria ez da ezabatzen.Euskararen

egoera ez dela larria iradokitzeraino.

Egunetik egunera hiztunak galtzen ari

den hizkuntzan mintzo ei dira gero eta

gazte gehiago.

Alderdi Sozialistaren Baionako egoi-

tzan Seaskako hainbat guraso itxita

daude asteazkenetik, eta asteartean

egina da suprefetaren elkarrizketa.Gu-

rasoek eraikinak ordaintzea,ikastolen-

tzat ez dago beste konponbiderik Da-

llennesen hitzetan.Edo legea alda-

tzea.Frantziako gobernu sozialistak

hona bidali duen ordezkaria lege zaha-

rrean mintzo da,ordea: «Frantsesa da

Errepublikaren hizkuntza».

Suprefetarena da Errepublikaren hi-

tza.Eta jakobinoz mintzo da.

Tturttur...

Lurraren hotza eta gogorra,

gauean edozein unetan kol-

peka kanporatua izateko

kezka.Begirada sarkorra duten

François eta François-ren irudiak

paretetan.Mitterrand eta Hollan-

de,batak zein besteak hainbat eleeder hitzemanak Euskal Herriari

eta azkenean ttutt.Alderdi sozia-

listaren Baionako egoitzan gaueko

minuta eta orenak luze,mila gal-

dera buruan dantzan.

Goizean goiz, seietan,okupa-

tzaileen erdiek lanera joan behar,

eta haien lekuan beste hainbat bi-

saia berri.

Giro polita.Baigorritik Dona-

martirira eta Hendaiatik Miarritze-

ra,ikastoletako guraso,langile ira-

kasle, irakasle ohi, ikasle ohi,ttur-

ttur pasatu dira,bakoitzak bere

animoak,janari goxoak edo sos-

tengua agertzera.

Solasaldiak,irriak.Denborapasa irakasle batzuk PSko lokala

zikina garbitzen ari dira.Bazuen

beharra! Kanpotik ez ziren gehiago

ageri afixak.Aitzineko berina han-

dia garbitu,eta afixetan marrazke-

ta batzuk eginez, lokala dotore-

dotore gelditu da.

Alderdi sozialistako hautetsiek,

hastapeneko erreakzio ezkor eta

mehatxatzailearen ondotik,jarre-

ra aldatu dute.Arazoa ez dugu to-

kiko hautetsiekin,Parisen gober-natzen gaituztenekin baizik.Ara-

zoa da tokiko hautetsi eta Pariseko

agintarien artean lotura egin behar

duten parlamentariek,orain arte

bederen,ez dutela zubi lanik egin,

erranak erran.Nola konpreni dai-

teke Angeluko auzapez sozialistak

ikastola berri bat eskaintzea,Aki-

taniako sozialistek lizeo berri bat

egiteko laguntza gotorra ematea,

eta,une berean, gobernu sozialis-

tak izendatu suprefeta berriak

Hendaiako ikastola debekatzea

eta beste guztiak mehatxatzea?

Arazoa elkarrekin konponduko du-

gu,eta denak irabazle aterako ga-

ra,edo makila atera,eta denak iza-nen gara galtzaile.

Lerro hauek idazteko tenorean,

beste gau bati buruz goaz.Bihar

beste egun bat izanen da.Ongi lo

egin...

Larrepetit

Hur Gorostiaga

Arazoa elkarrekinkonpondukodugu, eta denak

irabazle aterakogara, edo makilaatera, eta denakizanen garagaltzaile

Bi kexa Asegarceri

Uztailaren 1ean telefonoz deitu

nuen Asegarcera,Lau t’erdiko

San Fermin Torneoko sarrerekzenbat balio zuten jakiteko.

Erantzun zidan gizonezkoak oso

informazio zuzena eman zidan,

baina gaztelaniaz; esan zidan ez

zekiela euskaraz,eta handik au-

rrerako elkarrizketa gaztelaniaz

izan zen,halabeharrez.

Euskal pilotaren munduan

gauza batzuek harritzen naute.

Bat da ez jartzea telefonoan

pertsona euskalduna,hizkun-

tza arrazoiengatik inor ez baz-

tertzeko.Beste bat,apustu ar-

tekariak beti gazteleraz aritzea;

berdin da partida Euskal Herriko

herririk euskaldunenean joka-

tzea.Dirudienez, euskarak ez dubalio diru kontuetarako.Buka-

tzeko,zur eta lur uzten nau ikus-

teak batzuetan pilota enpresek

jartzen dizkietela botilero erdal-

dunak pilotari euskaldunei

(euskaradunei) eta euskaldu-

nak pilotari erdaldunei.Ardura-

dunek sentiberatasun handia-

goa erakutsi beharko lukete

euskararekiko.Hitz gutxitan,esanen nuke euskal pilotaren

munduari dezente falta zaiola

benetan euskal pilota izateko.

Xanti Begiristain Madotz. Iruñea.

Munduko agindua

Gogoan dugu nola errugabeko

Aurore Martin Batasuneko kidea

frantses estatuak atxilotu eta

kanporatu zuen.Adierazpen as-

katasuna defendatu behar duen

estatu horrek balizko printzipio-

ak zapaldu,eta Espainiari entre-

gatu zion.Maila bat igo da Ho-

llanderen gobernuaren salduke-

ria.AEBek eman duten isilpekomunduko aginduan oinarrituz,

Evo Morales Boliviako presiden-

tearen hegazkina gelditu zuen

Snowden zegoelakoan.

Pierre Haffner. Mosku.

BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu.Ez dituzte 1.400karaktere baino gehiago izan behar,ta rteak barne,eta BERRIAk moztekoeskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herriaadierazita: Berria,M artin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. EskutitzakInternet bidez bidaltzeko: [email protected] .

u Zuzendariari

Iritzia‹ Harian2013ko uztailaren 5a,ostirala berria 5

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

6/40

GAIZKA IROZ

Harian›Euskal Herria


Aitor Renteria Uztaritze

Patrick Dallennes Baionako su-

prefeta da iazko azaroaren 15etik.

Suprefeta gisa aritu da hamabost

urtez Frantziako hainbat eskual-detan. Creteileko suprefeta zen

Baionara jin aitzin. Suprefeta

izan aitzin, ibilbide luzea ukan

zuen Finantza Ministerioan. 16

urterekin utzi zuen eskola eta lan-

gile bihurtu. 55 urte ditu. Ipar

Euskal Herriko euskal hedabide-

ei eman die elkarrizketa, Ahoan

Bilorik Gabe emankizunean.

UMPtik abertzaleetara,adostasun

zabala dago lurralde elkargoaren

alde.Frantziak ez du onartu eta Me-

tropolia proposatzen du.Eskatzen

ez dena ematean,ez ote dira sutsua-

goak bihurtuko aldarriak?

Postua hartu nuelarik aldarri

hori plazaratzen ari zen, lurraldeelkargo gisa. Heldu eta bederatzi

egunera, Hautetsien Kontseiluko

bilkuran nintzen. Gobernuak

hainbat alditan jakinarazi du ez

duela segidarik ukanen. Alegia,

ez duela sortuko hautetsien parte

handi batek aldarrikatzen duen

erakunde hori. Halabeharrez, ho-

rrelako adostasun zabala duen al-

darriak ez duelarik aldeko eraba-

kirik, tentsioak sortzen ditu. Ten-tsioak diot, baina neurrian.

Eztabaidak oso eraikitzaileak

izan dira, kalitatezkoak. Manifes-

tazioa lasaia izan zen. Egia da ez

zela jende anitz. Horrek harritu

gintuen, baina duina izan zen. Ez-

tabaidetan gobernuaren jarrera

oroitarazi behar izan dugu aldi

oro baina, ez dute ohiko tonua

gainditu. Eztabaida demokratiko

baten barnean gara, aldarri bat

da. Aldarrikatzeko eskubidea

dute hautetsiek edo gizarte zibila-

ren parte batek. Gobernuak

nahiago du atxikitzea indarrean

dagoen Paysegitura eta Lurralde

Kontratua arraberritu. Aurtenbukatzen da, eta hamarna milioi

euro utzi ditu hemen, estatuaren

partetik bederen 50 milioi. Prefe-

taren kezka nagusia kontratu be-

rriaren prestakuntza da.

Harrigarria da aldarri berriei iragane-

ko formulekin ihardestea.Zergatik?

Gobernuak pentsatzen du bilaka-

era instituzional horrek ez duela

tokirik, ez duelako Pirinio Atlan-

tikoetako departamendua bereizinahi. Nahiz eta bi polo ukan, Biar-

no eta Euskal Herria, egitura ho-

rrek koherentzia osoa du. Mende-

etan hor egon dira, eta elkarrekin

bizi dira. Erraitea erantzun zaha-

rra dela, ez dakit, Lurralde Kon-

tratuaren emaitzak hor dira. Ho-

rren ebaluazioa egiten ari gara.

Uste dut ebazpenak erakutsiko

duela sustapen efektu nabarme-

na eragin duela. Hainbat arlotan

sustatu edo lagundu ditu xedeak,

etxegintza arloan, industrian, en-

pleguan edo euskararen alde. Es-

parru horretan sortu zen Euska-

raren Erakunde Publikoa, finan-

tzaketa eta guzti.Sei mila lagun ziren Baionako mani-

festazioan.Kolore guztietako alder-

diak,gizarte eragileak.Estatuak ez

du deus aldatu horren inguruan,Al-

sazian edo Korsikan bai.

Ez dut erran nahi kopurua adie-

razgarria ez zenik. Baina aitzine-

ko mobilizazioekin erkatuz, aitor-

tu beharra dago ez duela hainbat

mobilizatu. Harriturik geunden

gazte gutxi zegoela ikustean.Uste genuen gehiago egonen zire-

la. Manifestazioa egitea eskubi-

dea da, baina ez du aldatuko go-

bernuaren erabakia. Ikusi dugu

hori sexu bereko bi pertsonen ez-

kontzaren kasuan. Jendetsuak

izan ziren baina gobernuak ez du

jarrera aldatu. Demokrazian bizi

gara, hauteskundeak daude, par-

lamentuak bozkatzen ditu lege-

ak. Ez du erran nahi gobernuak ez

duela aldarriarekiko sentsibilita-

terik, baina ez dio horrek jarrera

aldaraziko.

Pays egitura aski dela diozu adosta-

sun zabala dagoelarik kontrakoan.

Ipar Euskal Herriaren bilakaera insti-tuzionala aztertzerakoan,ez ote

daude hurbilago tokiko hautetsiak,

Parisko teknikariak baino?

Kontrakoa frogatu arte, Parla-

mentuak egiten ditu legeak, ez to-

kiko erakundeak. Horiek lurral-

deak kudeatzen dituzte, baina ez

legeak sortu. Gobernuak edo Par-

lamentuak proposatzen dituzte

legeak, bozkatzen dira. Legeak

osatzen dituztenen artean parla-

mentarioak daude, aldian-aldian

haien hautes-barrutian eta Pari-

sen. Horrez gain, gobernuak ad-

ministrazioa deszentralizatu du,

tokiko informazioa, ikuspegi ez-

berdinak eramateko Parisera eta

alderantziz. Gobernuak badu

aski elementu baloratzeko eta

erabakitzeko. Prefetak, bi astetik

behin edo beharrezkoa den aldi

oro, informazioa igortzen dio go-

bernuari, batzuetan proposame-

nak. Ez da iturri bakarra, baina

elementu horiek kontuan hartu-

rik osatzen ditu gobernuak egi-

tasmo ezberdinak. Bada adminis-

trazio zentrala eta egitura politi-

ko bat ere kabinetea. Ezin da

pentsatu proposamena teknika-

riena denik. Prozesu bat da, eta

horretan kokatzen dira ere tokiko

administrazioa eta gobernuak be-

rak duen harremana, bai ordez-

kari politikoekin, bai gizarte zibi-

larekin.

Zein da Lurralde Elkargoa ez onar-

tzeko egiazko arrazoia?

Gobernuak uste du gaur egun ez

dugula erakunde edo antolaketa

molde horren beharrik politika

publikoak indarrean jartzeko

Euskal Herrian. Departamen-

duan egin daiteke, bertze erakun-

deetan oinarrituz, izan daitezenherri elkargo edo bertze, Paysedo

gisako egitura batekin edo sor

daiteken bertze batekin. Denek

dakigu horri buruzko proposame-

na dagoela parlamentuan eta ez

dakigu zer ondorio ukanen duen.

Beharbada, bertze antolaketa

mota batzuk proposatuko ditu.

Adostutako proposamenari ezez-

koa,adostasunik ez duen proposa-

mena da mahai gainean,Baxenaba-

rre herri elkargo bakarra bihurtzeko.

Ondoko egunetan ebatziko du pre-

fetak.Zein da horren segida ?

Oraingoz, prefetak ez du ebatzi.

Egia da ez dagoela erabateko

adostasunik baina gogoratubehar da 70 auzapezetatik 44k

prefetari eskatu diotela perime-

troa zehaztea. Hori ez da fusioa,

baina prefetak hartuko duelarik

erabakia, hiru hilabete ukanen

Patrick DallennesqBaionako suprefeta

Iazko azaroan hartu zuen suprefeta kargua,eta borbor dauden gaiei erantzuten die Dallennesek.Ipar EuskalHerriko aldarriek ez dute oihartzunik Parisen,hauteskunde kanpainan egindako promesak ahantzirik.

«Frantziak ez du uste bakeprozesuan engaiatu behar duenik»

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

7/40

Aitor RenteriaUztaritze

Euskararekiko jarrera zorrotza

erakutsi du suprefetak. Haren us-

tetan, euskara ez dago arriskuan,

Hendaiako ikastolaren eraikun-

tzak ez du konponbiderik. Esta-

tuaren euskararekiko engaia-

mendua maila bateraino heltzen

dela dio. Euskarari ez dio ofizial-

tasunik aitortuko eta estatuaren

zerbitzu zein ordezkariek frantse-

sa dute hizkuntza bakarra, ber-

dintasunaren izenean.

Europako hizkuntza gutxituen ituna

berrestea,legea eta konstituzioa al-

datzea agindu zuen Hollandek. Zer-

tan dira engaiamenduak?

Europako ituna berrestea ez dago

gobernuaren agendan. Frantzia-

ko Konstituzioa hunkitzen du etaezin da indarrean sartu Parla-

mentuak onartu gabe. Aztertu ze-

larik, ebatzi zuten ez zegoela be-

rresterik Konstituzioa aldatu

gabe. Gobernuak deliberatu du ez

egitea. Neurri batzuk indarrean

jartzeko aukerak aztertzen ari da.

Batzorde bat ari da lanean.

Hendaiako kasuaren ondotik ikasto-

lak arriskuan daudela dio Seaskak.

Zergatik kontra egin,birritan?

Ikastolak ez dira mehatxupean.

Tokiko erakundeek erabakiak

har ditzakete baina prefetari hela-

raziz. Bi hilabeteko epea du kon-

trol administratiboa egiteko.

Epea gainditua, ezin gibelera itzu-li. Hendaiako kasuan ezin da

erran arriskuan ezartzen ditue-

nik ikastolak. Engoitik hartuko

diren erabakiak bai, zainduko di-

tugu. Erraitea prefeta orok be-

giak itxi dituztela sobera da.

2006an Prefekturak zirkular zeha-

tzak plazaratu zituen. Igorri ziz-

kieten oharrak. Hainbatetan le-

gea urratu eta ikastolak egin di-

tuzte. Legea saihesteko bideak

atzeman dituzte. Epea iraganik,

legea urratu arren, ez dago deus

egiterik. Prefetak ohartu dira le-

gez kanpo direla, baina berant.

Eraikuntzak helburu batekin

aurkezten dituzte, eta ikastolak

aterpetzeko baliatu.

Larria da Hendaiako kasua eta 250

haur dira erabaki horren menpe.

Prefeta Seaskako ordezkariekin

bildu zen. Legea betearaztea da

gure lana, begiratzea, aztertzea

aterabideak. Denbora pasatu

dugu aterabideak ikertzen. Ez

dago biderik erakunde publikoekeraikin publiko bat ordaintzeko,

ez Hendaian, ez bertze ikastolen

kasuan. Legea alda daiteke, baina

ez dago gure esku. Anartean, ez

dago konponbiderik. Bertze ate-

rabide bat dago, eskola pribatue-

na, gurasoek ordaintzea eraikun-

tzak. Indok erran zidan ez ziela

hori inposatu nahi gurasoei. Ez

da sartzen Seaskaren politikan,

nahiago dute prezio merkeak es-

kaintzea ikastolak irekitzeko.

Eskualdeak lanbide lizeoen eraikun-

tza ordaintzen du,Estatuak irakasle

postuak.Kontraesana da?

Eskualdeak lizeo teknikoen erai-

kuntza lanak ordain ditzake. Bi-garren mailaren kasuan, ibilmol-

dearen %10 beregain har dezake

urtero. Ez du ordaintzen eraikun-

tza osoa, arraberritze lanak bai-

zik. Haizu da galdetzea tratu ez-

berdina dagoen edo desbidera-

tzea. Seaskaren alde egiten dugu,

auzapezei eskatzen diegularik

herritik at ikasten duen haur ba-

koitzarengatik ordaintzea.

EEPren partaide da estatua. Zure

zerbitzuetan euskara ez da ageri, ez

seinaletikan,ez dokumentu ofizia-

letan,ez komunikazioan.Noiz bihur-

tuko da Estatua eredu?

Estatua EEPren partaide da eta

garrantzitsua da ekartzen duen

finantzamendua. Laguntzen du

euskara, bai galera ekiditeko eta

bai garatzeko. Baina Suprefetura-

ko seinaletika elebidun bihurtzea

oraingoz ez dago egitarauan.

Aitzineko Suprefetek engaiamendu

hori hartu zuten.

Engaiatu zirela?

Bai,2006an , EEPren sorreran.Eskari hori egin digu Frantxua

Maitia EEPko Presidenteak. Ez

da seinaletika elebidunik izanen

Suprefeturan edo Estatuaren zer-

bitzuetan. Ez da behar Suprefetu-

rako seinaletika elebiduna bihur-

tzea, euskararen biziraupena ber-

matzeko. Estatuak ez du nahi

eraman engaiamendua maila ho-

rretara momentuko. Horrela da

Frantzia osoan. Karriketan bada

seinaletika elebiduna, baina ez

Estatuaren zerbitzuetan. Hirita-

rren berdintasuna bermatzen

duen irizpidea da, lurralde osoan,

frantsesa delako Errepublikaren

hizkuntza. Frantziako funtziona-rio guztiei oroitarazten diegu

frantsesez mintzatu behar direla.

Ez da kontraesana EEPko kide gisa

euskara sostengatzea eta ez izatea

beharrezkoa zuen zerbitzuetan?

Mailaketa kontua da. Argi eraku-

tsi nahi dugu zein mailatara hel-

tzeko prest gauden, eta gobernua

ez dago prest seinaletika elebidu-

na sartzeko. Indar handia egiten

dugu euskararen biziraupena la-

guntzeko. Indo jaunak zioen eus-

kara arriskuan dagoen bitartean

ikastola berriak egin beharko di-

rela. Ez dakit zein den euskararen

arriskua. Zein mailatatik aitzina

da arriskuan? Noiz arte lagundu

behar da? Ez dut erantzuna, eta

kontzeptu ulergaitza da. Pentsa

daiteke arriskuan dagoela apal-

tzen bada hiztun kopurua. Ez da

horrela. Gazteen artean garatzen

ari da. Gero eta gehiago mintzo di-

ra euskaraz. Duela urte batzuk

pentsa genezakeen euskara arris-

kuan zegoela.Aldaketa ahula da,ordea.Euskarak

hiztunak galtzen ditu oraindik.

Ez dut erran nahi erabat urrundu

duela arrisku hori. Baina zintzoki

diot, ez dakit zein mailatatik aitzi-

na erran dezakegun euskara

arriskuan dela eta noraino joan

behar dugun arrisku hori ekidite-

ko. Gobernuak ez du joan nahi

euskararen koofizialtasunaren

aitortzaraino. Ez ditu zalantzan

ezartzen euskara sostengatzeko

egiten diren indarrak. Seaska ai-

patu dugu, eta gogoratu behar da

hitzarmen bat dagoela irakasle

postuak ordaintzeko. Ehun baino

gehiago dira, ez da gutxi.

@Elkarrizketa osorik

irakurri nahi izatera,

klikatu webgunea:

www.berria.info

«Gobernuak ez du iritsi nahi euskarariofizialtasuna aitortzeraino»


dituzte herriek bat egiteko edo ez.

Ez da fusio erabaki bat, prozesu

baten abiatzea baizik, auzapez

eta kontseilarien kontsulta.

Adostasuna ez da osoa, baina ez

da sekula horrela herriarteko egi-

turetan. Ez dira hautetsi edo

herri guztiak izan herriarteko

egitura baten alde. Beti bada

parte bat, herri batzuk, bertze

jarrera bat dutenak. Baina hori

da errealitatea. 44 herrik delibe-

ratu dute alde egitea eta horrez

gain, herri elkargo zenbait. Ber-

tze aldean hautetsi batzuk daude,

Garazi-Baigorri herri elkargoko

presidentea. Bakoitzak bere

argudioak plazaratu ditu. Prefe-

tak kontsulta sakona egin du,

harreman anitz ukan ditu. Nire

aldetik, lan bilkura anitz egin

ditut. Egun gutxi falta dira eraba-

kia hartzeko, hiru hilabeteko

epea baita kontsulta egiteko.

Fusioari buruz abiatuko bagina,

bertze epe batzuk daude gauza-

tzeko. Erabakia ez da hartua.

Duela bi urte ETAk armak behin beti-

ko uztea erabaki zuen.Ondotik,na-

zioarteko adituek Aieteko adieraz-

pena egin zuten,konponbidearen bi-

dean urratsak egiteko eskatzeko

Frantziari.Ez du egin.Zergatik?

Deus gutxi erran dezaket horri

buruz. Izan ere, gaur egun Fran-

tziako Gobernuak ez du uste bake

prozesu batean engaiatu behar

denik, pentsatzen duelako Fran-

tzia ez dela sekula izan gerran.

Baina ez da arrazoi bakarra. Gai

hori ez da lantzen nire mailan,

ezta departamenduan ere. Fran-

tzian lantzen den afera da, eta nik

ezin dut gauza handirik erran,

baizik. Ezin diet deus erantsi jen-

daurreko adierazpenei.

Ekainaren 15ean Euskal Iheslari Poli-

tikoen Kolektiboak konponbidean

eragile aktiboa izan nahi duela erran

zuen,urratsak egiteko prestasuna

agertu.Frantziak iheslariak atxilotu

ditu geroztik.Hori da erantzuna? Es-

painiaren ildoa segituko du beti?

Nahi dituzun ondorioak atera di-

tzakezu. Baina horretan ere, le-

hen eman dudan erantzuna eman

behar dut. Atxiloketak euroagin-

duen ondorioz burutu dira, eta

gainera libre daude. Lotura egi-

tea atxiloketen eta Miarritzeko

ekitaldiaren artean, sobera arin

joatea litzateke. Baina egiazki,

ezin dut deus erran. Judizialki, ez

da prefetaren eskumena eta gai-

neratekoan, berretsi gai horiek ez

direla lantzen nire mailan.

Miarritzeko ekitalditik gutxira atxi-

loketak egitea eskatu zion Espainiak

Frantziari.Nork agintzen du Fran-

tziako barne politikan,Espainiako

edo Frantziako Barne ministroak?

Frantziako Gobernuak agintzen

du barne politikan, ez Madrilek.

jadanik ezaguna den Frantziako

Gobernuaren jarrera berresteko

ez bada. Sentitzen dut etsipena

eragitea baina hori ez da nire

ardura, ez dagokio nire mailari.

Oharrak Parisera igortzen ditu-

gu. Hori dugu eginkizuna.

Frantizako Estatuak ez du engaiatu

nahi euskal gaietan?

Ez dut hori erran. Gainera, ez dut

Frantziako Estatua erraiteko ohi-

turarik. Estatu bakarra ezagu-

tzen dut, haren ordezkaria izanik.

Gai oso minbera da; horregatik ez

da lantzen nire mailan, gorago

A.R. Uztaritze

Lapurdiko AHT xedea gobernua-

ren erabakiaren beha dago. Su-

prefetak ezin du bermatu eginen

den ala ez. Denbora berean, hur-

bileko trena eskatzen dute Lapur-

diko herritarrek. Sexu bereko

pertsonen arteko ezkontza legez-

koa da, eta lege hori betearaziko

du suprefetak, bertzeak bezala.

Lapurdiko AHT xedea bertan behera

gelditu da ala egutegian dago?

Osoki publikoa egin ez den txoste-

na da, pasarte batzuk eskuratu di-

tut. Hobesten dute 2030era edo ge-

rora gibelatzea Bordele eta Espai-

niako mugaren arteko AHT

xedea. Badut joera pentsatzeko

hori gertatuko dela, baina ezin

dut ziurtatu. Gobernuak adierazi

behar du era argi eta zehatzean

AHT egitasmoa gibelatua den ala

ez, eta egutegi bat aurkeztu be-

harko du.

Zergatik atxikitzen da inkesta?

Lehenik, AHT xedea obratzen

den ala ez deliberatu behar da.

Onura Publikoaren inkesta abia-

tu edo ez deliberatuko du ondo-

ren. Lantzen ari da, baina ez da fi-

tsik abiatua. Presa duen gaia da,

udazkenean aurreikusia baita in-

kesta abiatzea. Egutegia atxiki-

tzearen arrazoia ibilbidea segur-

tatzea da. Aski zaila da ibilbidea

finkatzea. 2030era edo gerora gi-

belatzea deliberatzen bada, han

etxeak eraiki ditzakete eta gau-

zak zaildu. Oraindik hipotesietan

gabiltza, ezin dugu erran AHTa

gibelatuko den ala ez, Gobernuak

deliberatu behar du eta inkestare-

kin segitu ala ez agindu.

Donostia-Baiona arteko trena bul-

tzatuko da,AHTrik ez bada?

Pausatzen den galdera da. Ez da-

kit AHT xedeak ekiditen ote duenibilbide horretan hurbileko trena

bultzatzea. Hurbileko garraioa

bultzatzea aztertu beharko da.

Zergatik pasatu da hainbeste den-

bora,sexu bereko pertsonen arteko

ezkontza legea betearazteko?

Arrangoitzeko auzapezak adie-

razpen anitz egin ditu. Ezkontza

egiteari uko egin diotenik proze-

dura abiatu arte aste bete pasatu

da. Isunaren mehatxuak eragin

handia ukan du.

Nomaden harrera bermatzen du le-

geak.Herriek ez dute betetzen.Bo-

kaleko lur kutsatuetan kokatu dira.

Baiona eta inguruak pasaia han-

diko guneak dira. Legeak harrerabermatzen die, baina hori gauza-

tzeko zailtasun handiak daude.

Ez genuen uste kutsadurarenga-

tik itxitako eremuan sartuko zire-

nik.

«Gobernuakadierazi behardu AHT xedeagibelatua denedo ez,argiki»

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

8/40

A.Renteria Baiona

Seaskari ez dio oraindik eman bil-

kura proposamenik Frantziako

Hezkuntza Ministerioak, eta, as-

teazken arratsaldean iragarri be-

zala, PSren Baionako egoitza oku-

patzen segitzen du, hitzordu ho-

rren beha. Atzo Seaskako 30 ira-

kasle eta guraso egon ziren oku-

pazioan, txandakatuz. Parte han-

di batek han pasatu zuen atzoko

gaua.

Atzotik etengabeak dira telefo-

no deiak PSren Baionako egoi-

tzan. Batetik, Seaskako guraso-

irakasleak, okupazioa antolatuz.

Bertzetik, PSko arduradunak,

Paristik edo Parisen dauden dipu-

tatu-senatarien partetik, konpon-

bidearen keinuaren zain. Kanpo-

ratzeko mehatxuak egin zituen

Patrice Laurent PSren departa-

menduko buru eta kontseilari na-

gusiak. Lehenik asteazken gauer-

dian, gero atzo goizeko bedera-

tzietan. Azkenean, Seaskako

kideei jakinarazi zien ez zuela sa-

laketarik ezarriko Frantziako

Hezkuntza Ministerioarekin hi-

tzordua finkatu arte.

Colette Capdevielle PSko dipu-

tatuak jakinarazi zuen atzo, Hez-

kuntza Ministerioko arduradune-

kin mintzatu ondoren, ministe-

rioa prest dagoela Seaskarekin

biltzeko. Baina, ez du finkatu ez

egunik, ez tenorerik, ez tokirik.

Konponbiderako urrats bat izan

daiteke, baina adierazpen horrek

sinesgarritasun txikia du, Seas-

kako zuzendari Hur Gorostiaga-

ren iritziz: «Asteazken iluntzetik

darama gauza bera erraten, eta si-

nesgarritasuna galdu du».

Seaskako kideek delibero ir-

moa dutela dio Gorostiagak.

«Egia baldin bada Frantziako

Hezkuntzak hitzordu bat finka-

tzeko borondatea duela, finka de-

zala hitzordua: tokia, eguna eta

tenorea». Borondate hutsean oi-

narritzen diren zinek balio txikia

dutela diote okupazioan diren Se-

askako kideek. Hendaiako ikasto-

laren kasuan ere, konponbidea

atzemanen zutela adierazi zieten

Baionako suprefetak eta Paueko

prefetak, eta, handik gutxira

ikastola berriaren xedea debeka-

tu zuten, bigarren aldiz.

Elkartasuna

Hitzordua heltzen ez deino, oku-

pazioa antolatzen eta indartzen

segitzen du Seaskak. Atzo arra-

tsaldean Ipar Baionako auzokide

batzuek matalazak ekarri zizkie-

ten, ahal zen neurrian, ez egiteko

lo lurrean. Enpresa bateko langi-

leek diru bilketa egin dute, janari-

edariak eramateko Seaskako ki-

deei. «Kurdu batzuk ere jin dira

elkartasuna adieraztera, erranez

guk bezala hizkuntza eskubideen

zapalketa pairatzen dutela haiek

ere», azaldu du Gorostiagak.

Orain artean okupazioa lasai

eta tirabira handirik gabe iragan

da. Okupazioa egin zutelarik,

PSko kideek bi aukera zituztela

gogorazi du Gorostiagak: salake-

ta ezarri eta kanporatzea edo, bes-

tela, konponbiderako bidea ireki

eta solasa hobestea. «Zentzuz jo-

katu dute PSeko egoitzaren ardu-

radunek». Kezka nagusia, ordea,

Parisen da oraindik, eta han du

begirada Seaskak. Harriturik

daudela diote okupatzaileek, hi-

tzordu bat finkatzeko ez delakoan

horrenbeste denbora behar.

LAB-Irakaskuntzak ere elkar-

tasun mezua helarazi die okupa-

tzaileei. Murgiltze eredua berma-

tzeko lege baten babesa eskatzen

dutela nabarmenduz, Falloux le-

geakeragiten dituen arazoak eta

Hendaiako ikastolaren kasuan

suprefetak ukan duen jarrera sa-

latu ditu sindikatuak.

Gobernuaren hitzorduaren beha,PSrenegoitza okupatzen segitzen du Seaskak

Biltzea onartu duenarren,FrantziakoHezkuntzak ez duSeaskarekin biltzekoegunik finkatu oraindik

Seaskako guraso eta irakasle taldea,atzo, PSren egoitzaren atarian.GAIZKA IROZ

Edurne Elizondo

Lanean jarraitzeko gogoz da

Itziar Aduriz, Hizkuntzala-

ri Euskaldunen I. Topaketa

amaitu eta gero. Atzo egin zuten,

Eibarren (Gipuzkoa), UEU Udako

Euskal Unibertsitatearen udako

ikastaroetan. Euskal Herriko

Unibertsitateko Ixa ikerkuntza

taldeko kide da Aduriz eta, Ruben

Urizarrekin, UEUko Hizkuntza-

laritza sailaren ardura hartu du.

Atzoko topaketa antolatzea izan

da egin duten lehen urratsa. «Nor

garen jakiteko; elkarren berri iza-

teko; eta ikerketa lerro nagusiakmahai gainean jartzeko», azaldu

du Adurizek, jardunaldiaren bu-

kaeran. Hizkuntzalaritzaren

mapa osatzea zen asmoa, eta ho-

rretan ari dira. Lehen topaketa

eginda, bertzelako urratsak egi-

ten jarraitzeko gogoz dira orain.

40 pertsonak baino gehiagok

parte hartu zuten atzoko topake-

tan. Hizkuntzalarien lan ildo na-

gusietako hainbat agerian geldi-

tu ziren bileran: «Batetik, hizkun-

tzalaritza formala edo teorikoa

landu dugu; bestetik, ahozkota-

suna, gai hori nola landu ikaslee-

kin, nola erabili irakaskuntzan;

azkenik, hizkuntzalaritza konpu-

tazionalari buruz aritu gara»,

azaldu zuen UEUko kideak.

Hizkuntzalaritzaren espa-

rruan ari direnen maila nabar-

mendu zuen Adurizek. «Zer iker-keta eta tesi egiten ari diren azter-

tu dugu; pozik egoteko moduko

maila dute lanok. Txikiak gara,

baina arlo akademikoan neurria

ematen dugu».

Bertzeak bertze, Iñaki Seguro-

la idazle eta filologoak hartu zuen

parte atzoko topaketan. Igarri,

ikertu, jakin? izenburuko hitzal-

dia eman zuen. Zer ikertu behar

den ez zuen argitu; bai, ordea,

ikertu behar ez dena zer den ha-

ren ustez: «Euskararen jatorria;

ez dago sekula iristerik hizkuntza

familia baten jatorri absolutu ba-

tera», erran zuen Segurolak. Etor-

kizunari buruz, «300 urte barru

penintsulako hizkuntza guztiak

isildu» egingo direla erantsi zuen,

eta ingelesa gailenduko dela.

«Agian, katalana izango da erdi

bizirik geldi daitekeena», filologo-

aren ustez.

Topaketak segida izanen du

Atzoko lehen topaketan sortuta-

ko giroa ere nabarmendu zuen

Itziar Adurizek. UEUko kide guz-

tien laguntza eskertu zuen, biziki.

«Bikain antolatu zuten dena».

Atzoko jardunaldiak segida iza-

nen duela zalantzarik ez du Ixataldeko kideak. «Asmoa da urtero

antolatzea ekitaldiren bat; ez du

zertan topaketa izan; topaketa,

akaso, bi urtean behin egitea ego-

kiagoa da».

Hizkuntzalari Euskaldunen Topaketa egin dute, lehendabiziko aldiz,Eibarren,UEUren udako ikastaroetan; 40 pertsonak bainogehiagok parte hartu dute; elkarren berri izatea, eta ikerketa lerro nagusiak mahai gainean jartzea izan ditu helburu jardunaldiak.

Hizkuntzalaritzari buruzko mapa osatzen

Hizkuntzalari Euskaldunen Topaketa,atzo, Eibarren. ANDONI CANELLADA / ARP



8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

9/40

Erredakzioa

Atzo goizean igorri zuen Osakide-

tzak, Iosu Uribetxebarriaren osa-

sun-txostena. Espainiako Barne

Ministerioaren eskakizuna betez,

Espetxe Zuzendaritzaren Idazka-

ritza Orokorraren eskuetan dago

orain dokumentua. Donostia Os-

pitaleko eta Onkologia Zerbitzu-

ko arduradunek egindako txoste-

naren arabera, baldintzapean as-

ke utzi zuteneko bera da haren

osasun egoera, «atzera bueltarik

gabekoa».

Berri agentziek Osakidetzak

Espetxe Zuzendaritzako Idazka-

ritzara igorritako osasun txoste-

nak dioena zabaldu aurretik adie-

razi zuen AVTk ez dela fio

Donostiako Ospitaleak esaten

duenaz. AVTko presidente Ange-

les Pedrazak esan zuen «aurreko-

aren bidetik» joango zela Osaki-

detzaren txostena, eta, ondorioz,

«berehala» beste bat egiteko

eskatu zion Espainiako Auzitegi

Nazionalari, Espainiako Barne

ministro Jorge Fernandez Diaze-

kin egindako bileran. «Ez dakigu

txosten berriak zer esaten duen,

baina berdin zaigu, ez gara fio»,

azaldu zuen Pedrazak. Haren

aburuz, Uribetxebarriaren gaixo-

tasuna «sendaezina da, baina ez

da gaixo terminala». Hori

horrela, kartzelan jarraitu behar-

ko lukeela gaineratu zuen. «Ez

dugu nahi aurreko urtekoa beza-

lako udarik, biktimak negarrez

ari diren bitartean», Uribetxeba-

rria «baxoerdiak edaten ibiltze-

rik».

Joan den urteko irailean utzi

zuten aske Uribetxebarria, bal-

dintzapean, giltzurruneko minbi-

zia zela eta. Orduan ere, Osakide-

tza arduratu zen presoaren osa-

sun egoera aztertzeaz, eta urtebe-

te inguruko bizia iragarri zioten.

Diagnostikoa egin zutenetik ha-

mar hilabete pasatu zirenean,

Uribetxebarriak bizirik irauten

zuela ikusirik, haren osasun egoe-

ra aztertzeko deia egin zuten Es-

painiako Barne Ministeriokoek.

Fernandez Diazek azaldu zuenez,

berriro egiaztatu beharra dago ea

Uribetxebarria gaixo terminala

den edo ez, Espainiako Auzitegi

Nazionalak euskal presoa baldin-

tzapean aske uzteko erabakia har-

tzerakoan datu hori «erabakiga-

rria» izan zela iritzita.

Osakidetzak berretsi du iazko beradela Uribetxebarriaren osasun egoera

«Atzera bueltarikgabeko egoeran» dagopreso ohia, txostenarenarabera; AVTk bestetxosten bat eskatu du

Euskal Herria‹Harian


Uribetxebarria 2012ko udan utzi zuten baldintzapean aske. JUANAN RUIZ / ARP

Erredakzioa Bilbo

«Normal» joan da Bilboko alkate

Iñaki Azkunari egin dioten ebaz-

kuntza, Basurtuko ospitalekoek

jakinarazi dutenez —ezkerreko

giltzurruna erauzi zioten atzo—.

Sendagileek ez dute zehaztu

zenbat denbora beharko duen

ebakuntzatik errekuperatzeko.

2003an atzeman zioten prosta-

tako minbizia, eta hainbat arazo

izan ditu geroztik orduko trata-

menduaren ondorioz. Joan den

maiatzaren 6an ere egin zioten

ebakuntza, eta joan den ekainean

ere izan zen ospitalean. Hilaren

11n eman zioten senda agiria, eta

Munduko Alkateen Foroaren

itxiera ekitaldian agertu zen han-

dik hiru egunera, aulki gurpildu-

nean.

Aurreikusitabezala atera daAzkunarengiltzurrunekoebakuntza

Basurtuko ospitaleanegin diote ebakuntzaBilboko alkateari, etahan egon beharko dubere onera etorri arte

Erredakzioa

Joan den urtean Espainiako Go-

bernuaren «itxikeria» berretsi on-

doren, Euskal Herrian adostu be-

har da konponbide prozesuan au-

rrera egiteko bide orria, Sortuko

presidente Hasier Arraizen hitze-

tan. Herenegun EAJrekin egin-

dako batzarraren ondoren, bide

horretan elkarrekin zer egin deza-

keten pentsatzeko garaia dela

adierazi zuen atzo, Radio Euska-

din egindako elkarrizketan.

Horretarako, aldi politiko be-

rrian «aurrerapausoak» eman be-

harko direla nabarmendu zuenArraizek, batez ere, gatazkaren

ondorioen alorrean —presoen es-

kubideen inguruan, ETAren ar-

magabetzean eta egitura milita-

rren desegitean, eta biktima guz-

tien aitorpenean—. Iragarri zue-

nez, «ekinbide berriak aurkezte-

ko jarrerarekin» joango dira irai-

lean EAJ eta EH Bildu Eusko Le-

gebiltzarreko Bake eta Elkarbizi-

tza Lantaldera, txostena «baliaga-

rri» izan dadin.

Baldintza berrien beharra

Gogor kritikatu zuen ArraizekPP eta PSE-EE izaten ari diren ja-

rrera; haren esanetan, ez dutela-

ko «Madrilekiko autonomiarik»

erakutsi, eta «garaile eta garai-

tuen arteko eskeman» jarraitzen

dutelako. «Euskal Herrian, bloke-

oa gainditzeko baldintzak sor-

tzen ari gara, eta ez gara tranpa

horretan eroriko». Izan ere, Espai-

niako Gobernuak «Euskal He-

rriaren nazio eskubideak uka-

tzen jarraitzeko» eduki nahi du

prozesua blokeatuta, Sortuko ki-

dearen hitzetan.

PPko presidente Anton Danbo-reneak, berriz, EAJ kritikatu

zuen bake lantaldean izandako ja-

rreragatik; haren iritziz, azken hi-

labeteetan «Bildu poztu nahian»

aritu delako.

«Aurrerapausoak behar dira aldi berrian»

«Ekinbide berriak»iragarri ditu ArraizekLegebiltzarreko bakelantaldean,gatazkarenondorioen inguruan

ErredakzioaGasteiz

«Burgosko Diputazioak atea itxi

dio berriz ere Trebiñuk Arabare-

kin batzeko duen eskubideari,

danbateko batez». Hala salatu du,

ohar bidez, Eusko Ekintzak, eta

esan du «espainiarren itxikeria»

dagoela erabaki horren atzean.

Joan den ekainaren 20an atzera

bota zuten, PSOEren eta PPren

botoekin, Trebiñuko eta Argan-

tzungo udalek Burgostik bereiz-

teko egindako eskaria.

Eusko Ekintzaren iritziz, auzi

horrek erakusten du, «modurik

gordinenean», euskal herritarreiez diela nazio eskubiderik aitor-

tzen Espainiako legediak: «Ho-

rren aurka, konfrontazio demo-

kratikorako bidea baino ez da ge-

ratzen».

Gogor salatu duEusko EkintzakTrebiñuko udaleiBurgosek emandien erantzuna

Burgostik bereizi etaArabarekin batzekoeskaria egin zuten bestebehin Trebiñuko etaArgantzungo udalek

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

10/40

Edurne Begiristain

Gipuzkoako Foru Aldundiak es-

kaintzen duen sari garrantzitsue-

na emango diote aurten Nestor

Basterretxea artistari: Gipuzkoa-

ko Urrezko Domina. Erakutsita-

ko «konpromiso eta elkartasuna-

gatik eta Gipuzkoaren irudi bikai-

na zabaltzeagatik» emango diote

saria, Martin Garitano ahaldun

nagusiak atzo azaldu zuenez. Az-

ken urteetan, Anjel Olaran misio-

laria, ikastoletako sorrerako an-

dereñoak eta Mikel Laboa izan

dira, besteak beste, saridunak.

Euskaldunon Egunkaria eta

Egin, berriz, Urrezko Plakarekin

sarituko ditu Gipuzkoako Aldun-

diak. Egunkaria-k «pentsamolde

guztietako euskaldunak batzeko

izan duen gaitasuna» azpimarra-

tu zuen Garitanok, eta Egin, be-

rriz, «adierazpen askatasunaren

aurka egin den erasorik bortitze-

naren biktima» dela salatu zuen.

Sari banaketa irailaren 12an izan-

go da, Gipuzkoako Diputazio jau-

regian bertan.

Foru Aldundiko gobernu kon-

tseiluak hartutako erabakiaren

berri eman zuen Garitanok. Bas-

terretxeari Urrezko Domina ema-

teko arrazoien artean, Foru Al-

dundiak azpimarratu nahi izan

du «XX.mendeko euskal artista-

rik gailen eta aipagarrienetakoa»

dela. Haren alor anitzeko ibilbi-

dea ere goraipatu du, 1940ko ha-

markadan margolaritzan hasi ze-

netik eskulturan bukatu zuene-

raino, zineman, diseinuan,

arkitekturan, hirigintzan, argaz-

kilaritzan eta idazkuntzan lan

ugari egin baititu: «Basterretxe-

ak erakutsi du artista osoa dela,

diziplina itxien mugetatik hara-

gokoa».

Gipuzkoako ahaldun nagusia-

ren hitzetan, «Gipuzkoako gizar-

teak merezitako aitorpena eta es-

ker ona» adierazi nahi izan dio

Bermeokoari (Bizkaia) sariare-

kin. Artista gisa izandako bilaka-

eraz gain, pertsona konprometi-

tua izan dela nabarmendu zuen

Garitanok: «Nestor Basterretxea

beti izan da pertsona bat bere he-

rriarekin konprometitua, eta par-

te hartu izan du gizarte eta kultur

egitasmo ugaritan, hala nola Eus-

kal Filmategiaren sorreran, arte

aholkulari gisa gerra osteko le-

hen Eusko Jaurlaritzan, Donos-

tiako Nazioarteko Zinemaldiko

zuzendaritzan…».

Urrezko Plaka

Bestalde, Euskaldunon Egunka-

ria eta EginUrrezko Plakarekin

saritzeko arrazoiak ere azaldu zi-

tuen diputatu nagusiak. Haren

esanetan, 1990ean jaio eta 2003an

indarrez itxiarazi zuten Egunka-

ria «euskarazko kazetaritza mo-

derno eta kalitatezkoaren iku-

rra» izan zen. Hastapenetatik «in-

dependentzia osoarekin aritu iza-

na» goraipatu zuen Garitanok,

halaber: «Proiektu gutxi izan zi-

ren Euskal Herrian XX. mendeko

historian izaera eta pentsamolde

guztietako euskaldunak adosta-

sun batean biltzeko gai, Euskal-

dunon Egunkaria-ren sorrerak

izan zuen moduan».

Egin-en kasuan, Foru Aldun-

diak gogoratu zuen «milaka gi-

puzkoarren diru ekarpen xume-

en laguntzaz» sortu zela, eta 21 ur-

tez Euskal Herriko politikaren

itsasoan «urak harrotu eta ekaitz

bizien artean» aritu ostean, «Es-

painiako Gobernu eskuindarra-

ren kolpe latzenaren biktima izan

zela 1998ko uztailean». Egin eta

Egin irratiaren aurkako erasoak

«adierazpen askatasunaren aur-

ka egin diren erasorik bortitze-

nak» izan zirela uste du Foru Al-

dundiak, eta hargatik, gipuzkoa-

rrek bere «esker ona eta

aitorpena» adierazi nahi dietela

saria emanda.

PSE-EE eta PP,haserre

Gipuzkoako Aldundiak hartuta-

ko erabakia ez zaie batere gustatu

PSE-EEri eta PPri. Alderdi sozia-

listaren iritziz, «alde bakarreko

sariak» dira. Iñaki Arriola Gipuz-

koako PSE-EEko idazkari nagu-

siak salatu du Gipuzkoako Al-

dundiak soilik «bere alderdikoen-

tzat» gobernatzen duela. Eta,

halaber, salatu du «garbi» geratu

dela Garitano «Bilduren diputatu

nagusia» dela.

Batzar Nagusietako PPko boze-

ramaile Juan Carlos Canok ere

gogor kritikatu du Euskaldunon

Egunkariaeta Eginsaritu izana.

«Garitanori ez zaizkio ardura

bera bezala pentsatzen ez duten

gipuzkoarrak», eta «probokazioa

baino ez du nahi». Bi komunikabi-

de horiei emandako sariek era-

kusten dute, PPko batzarkidea-

ren aburuz, Gipuzkoako ahaldun

nagusia «sektarioa» dela, eta bere

kargua erabiltzen duela «bere

helburuak» lortzeko eta «bere la-

gunak pozik uzteko».

Basterretxea,‘Egunkaria’eta ‘Egin’sarituko ditu Gipuzkoako Aldundiak

Urrezko Dominarekinsarituko dute NestorBasterretxea artista,etaUrrezko Plakarekin‘Egunkaria’eta ‘Egin’

2003ko otsailaren 20an itxi zuen Euskaldunon Egunkaria Guardia Zibilak.Irudian, langileak elkarretaratze batean.JUAN CARLOS R UIZ / ARGAZKI PRESS


10 berria 2013ko uztailaren 5a, ostirala

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

11/40

Saioa Alkaiza Iruñea

Manu Aierdik, Geroa Baiko parla-mentariak, adierazi du koalizioa

gainontzeko alderdi guztiekin ha-

rremanetan jarriko dela UPN go-

bernutik kentzeko. Bide horreta-

tik, PSNren jarrerarengatik ardu-

ratuta daudela adierazi du, eta al-

derdi sozialista «anbiguotzat» jo

du: «Egun batean A esaten du, eta

hurrengoan, B». PSNren jarrera

kritikatu arren, Manu Aierdik

oroitarazi du aldaketa lortze bide-

an bere babesa «ezinbestekoa»

izango dela.

Aierdiren ustetan, Nafarroa

egoera «larrian» dago, eta «guztiz

kaltegarria» da herritarrentzat.«Ez dakigu zenbat iraun dezake-

en egoera honek», salatu du.

Hala, gogorarazi du oposizioak —

PPk salbu— UPNri hauteskunde-

ak aurreratzeko eskatu diola, bai-

na hark entzungor egin diola gai-

nontzekoen eskariari.

Ekonomiari dagokionez, ezkor

azaldu da Geroa Baiko parlamen-

taria. Haren ustez, Nafarroako

ekonomiak «ikaragarri» egin du

behera; horren lekuko gisa aipatu

du aurtengo maiatzean zerga bil-

keta %20 jaitsi izana, aurreko ur-

teko sasoi bereko datuekin alde-

ratuta. Azken hilabeteetan langa-beziak behera egin duen arren,

51.000 langabe egotea «eskanda-

luzkoa» dela nabarmendu du.

Bide beretik, Nafarroako Ku-

txaren auzia ekarri du gogora.

«Nafarrek gai horri buruzko in-

formazioa merezi dute», azaldu

du, eta 2009tik Caixabankek iaz

erosi bitarteko epean Nafarroako

Kutxak mila milioi euroko ondare

galera jaso izana gaitzetsi du. Ho-

rregatik, gertatutakoa aztertzeko

ikerketa batzorde bat sortzea pro-

posatu du Geroa Baik, oposizioko

beste alderdien antzera.

Patxi Leuza Geroa Baiko parla-mentariak ere Nafarroako Gober-

nuko zuzendaritzaren jarrera sa-

latu du. Yolanda Barcina presi-

denteari eta Marta Vera Osasun

kontseilariari dimititzeko eskatu

die: «Dimititu beharko luketenek

ez dute oraindik dimititu». «Presi-

denteak kargua uztea da ikusten

dugun aukera bakarra», esan du.

Osasun Departamenduaren in-

guruan, zerbitzu publikoari ete-

kin ekonomikoa atera nahi izatea

leporatu dio UPNri.

Bestalde, gizarteratze errenta-

ri buruz, Leuzak ziurtatu du gai-

nontzeko taldeekin bilduko delaGeroa Bai, krisiaren ondorioz

«gehien sufritzen ari diren pertso-

nak» laguntzeko. Parlamentuan

gizarteratze errentaren aldeko

«lan handia» egitea espero du.

Geroa Bai, denekin hitz egiteko prest, PSNrekin ere baiUPNren agintepekoegoera «larria» delasalatu dute,eta PSNri«anbiguotasunez»

jokatzea egotzi diote

Joxerra Senar Iruñea

Sanfermin aurreko giroan mur-

gilduta dago jada Iruñea. Eztan-

daren aurreko giro elektrikoa na-

bari da kaleetan. Jaiak iruindar

guztiak batzen baditu ere, asko

dira bestelako jai eta hiri eredu

bat bultzatu nahi duten herrita-

rrak eta gizarte mugimenduak.

UPNk 1999tik agintzen du Iruñe-

an. Yolanda Barcina aurreko al-

kateak lorratza utzi zuen, eta ha-

ren oinordeko zuzenak, Enrique

Maiak, ildo beretik jo du. UPNk

urteotan inposatutako politika

gaitzesteko, 83 gizarte mugimen-

duk eta 300 norbanakok manifes-

tu bat sinatu dute.

Agiriaren zergatiaz galdetu

zaio Ilargi Jaunarena sinatzailee-

tako bati eta erantzun du helburu

argi batekin egin dutela. «He-

men, Iruñean, UPNk gobernuan

urte asko daramatza, eta aginte-

an denez geroztik, era guztietako

murrizketetan oinarritutako es-

trategia eskuindar eta atzerakoi

bat martxan jarri du. Horren on-

dorioz, askatasun demokratiko-

ak mugatu egin dira, guk espero

ez genuen neurrian».

«Iruñean ez da garai ona aska-

tasunarentzat», dio hasieratik do-

kumentuak. Bertan, UPNk eza-

rritako eskubide urraketak gai-

tzesten dira. Mezu horren oihar-

tzuna gaur 19:00etan eramango

dute kalera, Iruñea askatasunez,

baita sanferminetan ere lelopean.

Ez da protesta hutsa izango. Mani-

festazioa koloretsua eta plurala

izatea nahi dute, bultzatu nahi du-

ten hiri ereduaren parekoa.

«Deialdia eragile eta norbanako

guztiei egiten diegu, bestelako

Iruñea eraiki nahi duten guztiei.

Mundu guztia ongietorria da».

Aurtengo sanferminak «muga-

rri» izatea nahi dute. «Hau hasie-

ra bat da. Hemendik aurrera, as-

kotariko dinamikak jarriko dira

martxan, baina definitzeke dago-

en zerbait da», azaldu du Jaunare-

nak.

«Argazkitik kanpo dagoena»

Egitasmoa, gainera, jaietatik ha-

ratago doa. «UPNren politika in-

tegrala da. Hor daude etorkinei

egiten dieten jazarpena edo eus-

kararen harira ezarri dituzten

isunak, edo eraso sexisten aurre-

an udalak erakusten duen anbi-

guotasuna»,dio Jaunarenak. Ho-

nelaxe laburbildu du UPNren ere-

dua:«Argazkitik kanpo dagoena

tokiz kanpo dago eta ez dute utzi-

ko euren gustukoa ez den edozein

ekitaldi egiten».

Euskararen harira, adibidez,

UPNk erabiltzen duen jarrera go-

gor kritikatu du. «Euskara altxor

bat da, gure kulturaren ondare,

eta babestu beharrean, kontra-

koa egiten du. UPNk bere eredu-

tik kanpo ikusten du, eta krimina-

lizatu egiten du».

Irizpide hori ohikoa da jaietan.

Azken urteetan, adibidez, txupi-

nazoaren unean Iruñeko Udal-

tzaingoak liskarrak eragin ditu

hainbat herritarrek ikurrina

Udaletxe plazan sartu nahi izatea-

gatik. «Ematen du ikurrina dela

legez kanpoko zerbait. Kolonbia-

ko ikurrarekin joaten bazara, ez

dago arazorik, baina ikurrina iza-

tea, aldiz, delitu bat dela dirudi».

Hala, Jaunarenaren ustez, beste

hainbat ekitaldi, Riau-riaua edo

uztailaren 15eko billabesaren en-

tzierroa, UPNk «kriminalizatzen

ditu ez datozelako bat beraiek bul-

tzatzen duten ereduarekin».

Sexu erasoen inguruan udalak

agertzen duen «anbiguotasuna»

ere deitoratu du: «Guretzat uler-

tezina da txupinazoan ikurrina ez

sartzeko zer-nolako polizia kopu-

rua erabiltzen duten, eta bortxa-

keta bat gertatzen denean, berriz,

justu-justu aipatzen dute gertatu-

rikoa, eta ez dira saiatzen errudu-

nak bilatzen. Ez da neurririk jar-

tzen. Emakumeak guztiz babesik

gabe egoten dira».

Jai batzordeei jarritako oztopo-

ak edo peñek jasaten duten jazar-

pena ere gogorarazi du. Gora Iru-

ñearena da adibide garbiena: «Jai

gune bat ezartzeko traba burokra-

tiko eta polizial guztiak jarri diz-

kiete». Hamabi urte iragan dira

txosnak debekatu zituztenetik,

eta azkenik, Gora Iruñeak baime-

na lortu du lehenengo aldiz Arro-

txapea auzoko Runako parkean.

«Udalak oraingoz baimendu du.

Oso positibotzat jotzen dugu, bai-

na argi dugu ere ez dela Iruñeko

Udalaren edo Enrique Maiaren

borondatearen ondorioz. Hamai-

ka saio egin da. Azken urteetan,

bai udaleko gehiengo politikoak

bai jendartearen gehiengo zabal

batek jai eremu herrikoi baten al-

deko apustua egin dute, eta UPNk

bere burua behartuta ikusi du».

Jendearen inplikazioarekin

egoera aldarazteko ahalmena az-

pimarratu du. Haren ustez, azken

batean, UPNren politika aldatze-

ko giltza «jendartearen eskuetan

dago». Manifestua zein manifes-

tazioa, hasiera besterik ez da izan-

go. Dena den, abiapuntu horretan

«oso pozik» daude bildutako atxi-

kimenduekin. «Orain ikusten du-

gu garai egokia dela planto egin

eta bestelako hiri baten alde egite-

ko».

Gaurko manifestazioan, gaine-

ra, Burlatatik zutabe bat aterako

da Burlatherria webgunearen

itxiera salatzeko. Auzitegi Nazio-

nalaren aginduz itxi zuten.

Ilargi Jaunarenaq Iruñea Askatasunerantz-eko kidea

UPNk urteotan Iruñean bultzatutako eskubideen urraketa gaitzetsieta bestelako hiri eredu bat sustatzeko asmoz, manifestazioa egingodute gaur 18:00etan.Horren aldeko agiriak 383 sinadura bildu ditu.

«Garai egokia da UPNriplanto egin eta bestelako hirieredu baten alde egiteko»

IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS

Euskal Herria‹Harian


8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

12/40

M.P.A. Donostia

Irungo alardean urtero jasotzen

dituzten erasoekin nazkatuta, sa-

laketa egin dute Landetxa konpai-

nia mixtoko kideek, eta hitz gogo-rrak izan dituzte instituzio publi-

koentzat, uste baitute ez dutela

«ezer» egin halakoak gelditzeko:

«Instituzioek indarkeria onartu,

indartu eta babestu egiten dute».

Alarde parekidearen aldekoak

babesteko, eta erasotzaileak zigo-

rrik gabe ez uzteko eskatu dute:

«Kale Nagusian urtero pairatzen

ditugun erasoek indarkeriaren

izozmendiaren muturra erakus-ten dute, baina azpian indarkeria

ahalbidetzen duen egitura age-

rian gelditzen da», salatu zuten

atzo Landetxako kideek. EH Bil-

duk bat egin du salaketarekin.

Joan den igandean, San Mar-

tzial egunarekin, egin zuten alar-

dea Irunen, Gipuzkoan. Gorabe-

hera handirik gabe igaro zen festa

goizean, baina arratsaldean, des-

filea bukatzear zela, istiluak sor-

tu ziren. Kale Nagusian barrena

zihoan Landetxa konpainia, San

Juan plazara bidean. Han bukatu

behar zuten jaiak. 17:30 inguru zi-

ren. Desfilatzen zihoan14 urteko

neska bat besotik heldu eta kon-

painiatik ateratzen saiatu ziren.

Bestela ere, irain eta mehatxu ar-

tean ari ziren desfilatzen.

Istiluak sortu ziren alardeaikusten ari ziren herritarren arte-

an, eta konpainiakoen artean.

Ikusle batzuek edariak eta eda-

lontziak bota zizkieten, besteak

beste, Landetxako kideei. Ema-

kume eta gizonek, heldu eta adin-

gabeek jaso zituzten erasoak,

Landetxakoen hitzetan. Polizia-

rik ez zen inguru hartan, eta kon-

painia hautsita geratu zen. San

Juan plazara «lerroak deseginda,

musika isilduta eta arnasestuka»

sartu zirela azaldu dute. Besotik

heldu zuten neskaren aitak, be-

rriz, ertzainengana jo zuen, eta le-

potik hartuta ibili zuten poliziek.

«Ordena publikoa ziurtatu behar

dutenek ordena apurtzen dute-

nen aurka neurririk hartu ez, eta

babestu beharrekoak defentsarik

gabe uzten dituzte», salatu dute.

Landetxako kideek gogora eka-

rri dituzte indarkeria fisikoaren

eta indarkeria psikologikoaren

definizioak: «Biktimaren osota-

sun fisikoa edo psikikoa arris-

kuan jartzen duen edo hari kalte

egiten dion egintza, istripua ez de-

na». Nabarmendu dute, «hama-

zazpi urteren ondoren», berriz

erasoak jaso dituztela: «Indarke-

ria fisikoa, psikologikoa eta hi-

tzezkoa». Erantsi dute «okerre-

na» ez direla erasoak, berez: «Oke-

rrena da erasotzaileen zigorgabe-

tasuna. Inpunitate osoz eraso egi-

ten digute, babestuta sentitzen

direlako».

Ustezko «normaltasuna»

Jakinarazi dutenez, aurtengo en-

tseguetako batean ere jaso dute

eraso bat: konpainiako kapitai-

nak auto bati gelditzeko eskatu,

baina gidariak aurrera egin zuen,

«abiadura biziz». Konpainiakide-

ek bazterrera bota behar izan zu-

ten beren burua, ez zauritzeko.

Halakoak gertatu eta gero bi alar-

deak «normal» igaro direla esatea

«nori interesatzen zaio?», galdetu

dute. «Autoritateak eta kazeta-

riak goizez bakarrik etortzen di-

ra, eta irratian, telebistan eta

prentsan bi alardeak istilurik ga-

be ospatu direla esaten digute».

Era horretako erasoekin nazka-

tuta daudela esan dute Landetxa

konpainiakoek, eta salatzea era-

baki dutela. Iker Urtizberea kon-

painiako kapitainak agertu du ha-

serrea: «Iritsi da momentua aski

dela esateko». Landetxakoen us-

tez, «emakumeen eta gizonen ar-

teko harreman desorekatuak bul-tzatzen dituen sistemaren biolen-

tzia» erakusten dute eraso horiek.

Instituzio publikoei eman diete

ardura. Eusko Jaurlaritzako Se-

gurtasun Sailari leporatu diote

«ezikusiarena» egin duela. Horre-

gatik, Eusko Jaurlaritzari eta

Emakunderi eskatu diete alarde-

etan gertatzen direnak «genero

indarkeria bezala interpretatze-

ko», eta neurriak hartzeko. Irun-

go alkate Jose Antonio Santanori

ere zuzendu zaizkio: «Errespe-

tuaz hainbeste hitz egiten duena-

ri, begiak irekitzeko eta bere he-

rriko Kale Nagusian gertatzen de-

na ikusteko exijitzen diogu». Oha-rra egin diete erakunde publikoei,

parekidetasunaren alde egiteko:

«Instituzioen betebeharra da

haiek ezarritako legeak eta egin-

dako promesak egia bihurtzea».

Irungo alardeko erasoeiaurre ez egitea leporatudiete instituzio publikoei

Landetxa konpainia mistoko kideek salatudute igandean eraso eta irain egin zietela, etaerakunde publikoek ez dutela «ezer» egin

Alardeetako erasoak genero indarkeria gisahartzeko eta neurriak abiatzeko eskatu dute

Goiko irudian, Landetxa konpainiarekin zihoan neska gaztea,aitarekin; besotik heldu eta neska indarka

ateratzen saiatu ziren.Beheko irudian, ertzainez inguratua ageri da aita,lepotik heldua dutela.BERRIA



Lapidazioa

Lapidazio bat Sudanen (de-

magun) oso gauza ikaraga-

rria da. Gizonezkoak, ema-

kume baten bueltan jarrita, irain-

ka, harrika, emakumea leher-

tzen. Lapidazio baten aurka, Su-

danen bada (adibidez), hasiko

dira sinadurak biltzen Interne-

ten, eta nazioarteko diplomazia

hariak mugitzen. Eraso fisikoak

beti izaten dira ikusteko gogorra-

goak eta salatzeko errazagoak,

eta etxetik urrun direnean gehia-

go; lapidazio sinbolikoak ere ba-

daude ordea, eta ez dago Afrikara

joan beharrik halakoak ikusteko.

Demagun Irunen, adibidez Hon-

darribian, emakume eta gizon tal-

de bat plaza publikoan iraintzea,

mehatxatzea, jotzea... eta gero

«festa handia» arazorik gabe eta

«normal-normal» iragan dela esa-

tea, lapidazio modu bat da. Zer

eta, haizemaile batekin jendea

agurtu beharrean, txistua jo edo

eskopetarekin tiro egin nahi dute-

lako. Kanpoko behatzaile batek

absurdotzat joko luke, iraingarri-

tzat beharbada, baina errepika-

tzearen errepikatzez alarde mis-

toak mehatxatzea, iraintzea eta

sinbolikoki lapidatzea «normalta-

sun» bihurtu da.

Hain normal bihurtu da, igan-

dean pertsona talde bati eraso

egin ziotela Irunen, eta inork ez

duela salatu gertatutakoa. Inork

ez. Lau egun behar izan dira, eta

Landetxa konpainiak berak atera

behar izan du prentsaren aurrera,

argazkiekin. Erasoa jasan dute-

nak hain bakar agertzeak ere ba-

du karga sinbolikoa: Sudanen

(esaterako), lapidatutako andre-

ak agertzen diren bezain bakar

agertu dira prentsaren aurrera.Emakumeen eskubideek eta

osotasun fisiko-psikikoak baino

puskaz gehiago balio dute botoek

Hondarribian eta Irunen. Boto-

kraziadei zitekeen. Ez dio axola

handirik alarde parekideak nahi

dituzten herritarrei zer gertatzen

zaien. Hainbeste urte joan dira

alarde parekideak desfilatzen ha-

si zirenetik, eta denetik ikusi be-

har izan dute haietan dabiltza-

nek. Erasotzaileak, aldiz, ez dituz-

te inoiz zigortu. Alderdi politiko-

en eta administrazio publikoen

erreakzioak, berriz, neurritsue-

giak izan ohi dira; norbere lerroko

boto-emaileak gehiegi ez aztora-tzeko gisakoak. Baina gaur eta he-

men onar al liteke lapidazio sinbo-

likoak gertatzea eta ia klase politi-

ko guztiak beste aldera begira-

tzea, ezer gertatu ez balitz bezala?

AnalisiaMikel P. Ansa

8/19/2019 BERRIA, 2013-07-05

13/40

Eneritz Albizu Lizaso Donostia

Asteazkenean hasi, eta gaur

amaituko dira Hik Hasik antola-

tutako XIV. Udako Topaketak. To-

paketa horien barruan, Urko Aro-

zenak (Oiartzun, Gipuzkoa, 1971)

eman du Ametsak eta entrena-

mendu mentala izeneko ikasta-

roa. Egun hauetan, adimena kon-

trolatzen eta zaintzen irakatsi die

Arozenak ikastaroan parte hartu

dutenei. Euskal Herriko Uniber-

tsitateko Udako Ikastaroetan ere

izango da irakaslea.

Zeri deitzen diozu,zehazki, entrena-

mendu mentala?

Entrenamendu mentala hainbat

meditazio teknikak edo terapiak

osatzen dute: zuk benetan nahi

duzun hori definitu eta lortzeko

prestakuntza da. Gaur egungo gi-

zarteak badu horren premia. Nire

ustez, teknika onena adimena la-

nean jartzea da: dituzun arazoe-

tan pentsatzea, eta haiek konpon-

tzeko bidea bilatzea.

Beraz, ez dago entrenamendu men-

tala egiteko bide bakarra.

Ez, hori da interesgarriena. Per-

berria, 2013-07-05

Documents