beheersing van risico’s bij handelingen met open bronnen in laboratoria t.w.m. grimbergen nrg,...

Beheersing van risico’s bij handelingen met open bronnen in laboratoria

T.W.M. GrimbergenNRG, Radiation & Environment

M.M. Wiegman

VUmc

Radionuclidenlaboratoria 2

Inhoud

Toelichting nieuwe leidraad- Focus- Strategie- Beperking inhalatie werknemer bij incidenten- Beperking overige belastingspaden

Toepassing nieuwe leidraad- Voorbeeldberekeningen- Verschillen met huidige richtlijnen


Werkdocument

Hoofdtekst- opdrachtgever

- geïnteresseerden in onderzoeksmethoden, achtergronden

Bijlage I: Leidraad laboratoria- vergunningaanvrager

- vergunningverlener

- inspectie

Bijlage II: Verantwoording rekenregel- modelverbeteraars

- onderwijs

- deskundigen voor niet-standaard situaties


Status

Zie NVS-nieuws

2008/2


Focus

Risico voor de werknemer- analyse van de risico’s- effectieve maatregelen ter beperking

Radioactieve stoffen

Handelingen - in laboratoria- opgebouwd uit bewerkingen- dekkend voor het grootste deel van de toepassingen in Nederland


Strategie model

Basisstrategie risicobeheersing arbo- brongerichte maatregelen- maatregelen gericht op de werkplek- maatregelen gericht op de werknemer

Optimalisatie stralingshygiëne- veel aandacht voor werknemer “at risk”- minder voor anderen


Optimalisatie stralingshygiëne

Verbeteren daar waar mogelijk op basis van “nieuwe” informatie

Verder: common practice, zoals vastgelegd in huidige richtlijnen



Plan maken

analyse

OK?

uitvoeren

ja

nee



Plan maken

analyse

OK?

uitvoeren

Beheers-maatregelen

methode

criteria

ja

nee

Bijlage I: Leidraad


Opbouw leidraad

beschrijving beheersmaatregelen - voornamelijk common practice

maximaal te hanteren hoeveelheden- mix nieuw en common practice

toelichting maximale hoeveelheden


Deel 1: Beheersmaatregelen

1. Bestrijding aan de bron

2. Afscherming bij de bron

3. Aanpassing van de werkplek

4. Afscherming van de mens

5. Persoonlijke bescherming


Deel 2: Toetsingscriteria

Maximaal te hanteren hoeveelheden radioactieve stoffen Amax einh in tabelvorm, afhankelijk van:

• type bewerking• fysisch-chemische vorm• specifieke afzuigvoorziening• type laboratorium

N.B. niet alle combinaties vallen binnen de leidraad


Deel 3: Toelichting toetsingscriteria

Categorieën bewerkingen

- Fysisch chemische vorm

- Type bewerking

Waarden verspreidingsparameter p

- aansluiting MR-AGIS

Beperking type bewerking per type werkplek

- Basis: common practice

Beperking inhalatie werknemer

- Basis: HARAS

Beperking te hanteren hoeveelheid in type lab

- Basis: common practice

(Bijlage II)

Bijlage II: Beperking inhalatie medewerker

(HARAS berekeningen)


BIJLAGE II: Verantwoording rekenregel inhalatie

HARAS-model

• keuze parameters

• keuze scenario’s

• aannamen, vereenvoudigingen en benaderingen


Blootstelling werknemer door inhalatie

E50 = A Tf einh

E50 effectieve volgdosis (Sv)

A gehanteerde activiteit (Bq)

einh conversiefactor (Sv/Bq)

Tf transferfactor


HARAS-model


HARAS berekeningen

11 parameters, afhankelijk van

- Type bewerking

- Fysisch chemische eigenschappen

- Ventilatievoorzieningen

- Scenario’s

Tf berekend voor verschillende bewerkingen bij normaal verloop en incident scenario’s


Scenario’s onbedoelde gebeurtenissen

• Breuk, kapot springen onderdelen

• Lekkage

• Morsen

• Uitvallen ventilatie

M.u.v. morsen, ca. 1 x per jaar per medewerker


Fysisch-chemische vorm

• gas

• vluchtige vloeistof

• waterige vloeistof

• minder vluchtige vloeistof

• zeer stoffige vaste stof

• stoffige vaste stof

• vloeistof waarin een niet-vluchtig nuclide is opgelost

• vaste stof in moeilijk verspreidbare vorm


Type bewerking

• vervluchtigen

• stoffige bewerking

• spattende bewerking

• rustige bewerking

• bewerking in een gesloten systeem


Specifieke ventilatievoorziening

• geen

• afzuigpijp

• gewone zuurkast

• gekeurde zuurkast

N.B. invloed ventilatievoud werkplek op Tf gering


Berekening Tf versimpelen

Tf = 10 -(f + b + v)

f fysisch-chemische vorm

b type bewerking

v specifieke afzuigvoorziening

f, b, v gehele getallen, ≥0 (0 = worst case)


Parameter f

gas 0

vluchtige vloeistof 1

waterige vloeistof, gel 2

minder vluchtige vloeistof 3

zeer stoffige vaste stof 3

stoffige vaste stof 4

vloeistof waarin een niet-vluchtig nuclide is opgelost 6

vaste stof in moeilijk verspreidbare vorm 6


Parameter b

vervluchtigen 0

stoffige bewerking 0

spattende bewerking 2

rustige bewerking 3

bewerking in een gesloten systeem 4


Parameter v

geen 0

laboratoriumventilatie 0

afzuigpijp 1

gewone zuurkast 3

gekeurde zuurkast 4


Bepaling maximaal te hanteren hoeveelheid

Amax einh = EN 10 f + b + v

EN dosisnorm (Sv)

Amax maximaal te hanteren activiteit

einh conversiefactor (Sv/Bq)

f, b, v transferparameters


Amax einh voor verschillende scenario’s

1. Chronisch: Amax einh = EN,chronisch 10 f + b + v

2. Bewerking faalt:Amax einh = EN,incident 10 f + v

3. Uitval ventilatie: Amax einh = EN,incident 10 f + b


Toetsingsnormen EN voor inhalatie

chronische blootstelling: 1 µSv per bewerking

incidentele blootstelling:- B-lab 1 mSv per gebeurtenis- andere omgevingen 0,1 mSv per gebeurtenis

Chronisch kan bepalend worden, als b en v beiden klein zijn.

Dit wordt uitgesloten door alleen common practice combinaties toe te laten

(zie “eis werkplek”)


Kleinste waarde van Amax einh

1. Chronisch: Amax einh = EN,chronisch 10 f + b + v

2. Bewerking faalt : Amax einh = EN,incident 10 f + v

3. Uitval ventilatie: Amax einh = EN,incident 10 f + b

Hoeveelheid beperken tot:

Amax,inhalatie einh = EN,incident 10 f + g

met g = min(v,b)


Parameter g

geen afzuig

pijp

zuur

kast

gekeurde zuurkast

vervluchtigen 0 0 0 0

stoffige bewerking x x x 0

spattende bewerking 0 1 2 2

rustige bewerking 0 1 3 3

bewerking in een gesloten systeem

0 1 3 4


Vergelijking met huidige richtlijnenin een gekeurde zuurkast in een B-lab

vervluchtigen

spattende bewerking

rustige bewerking

gesloten systeem

vervluchtigen

spattende bewerking

rustige bewerking

gesloten systeem

1E-3

1E+0

1E+3

1E+6

1E-3 1E+0 1E+3 1E+6

huidige Amax einh [Re]

ber

eke

nd

e A

max

,in

hal

atie

ein

h [

Re

]

ber

eke

nd

e A

max

,in

hal

atie

vo

or

P-3

2 [

Bq

]

3,5E+5

3,5E+14

3,5E+11

3,5E+8open symbolen: vluchtige vloeistof gesloten symbolen: niet-vluchtig nuclide


Conclusie HARAS-berekeningen

• Bij toepassing common practice: incidentele blootstelling bepalend

• Optimalisatie: afstemming type bewerking met specifieke afzuigvoorziening

• Amax,inhalatie einh varieert van 10-2 tot 107 Re

Bijlage I: Beperking overige belastingspaden

(common practice)


Overige belastingspaden

Chronische inhalatie werknemer

Verspreiding activiteit via- Oppervlaktebesmetting

- Gevolgen brand


Verspreidingsparameter p

koppeling voorzieningen werkplek met type bewerking (common practice)

koppeling met MR-AGIS

p varieert van -4 tot -1 (4 “klassen”)

p gegeven voor 22 combinaties van type bewerking en fysisch-chemische vorm


Eis werkplek op grond van type bewerking

buiten

lab

D lab C lab B lab

Geen -1 -2 -2 -2

Afzuigpijp X -2 -2 -2

Gewone zuurkast X -2 -3 -3

Gekeurde zuurkast X -2 -4 -4

Hoogste risicoklasse, ofwel minimale waarde p :


Beperking op grond van laboratoriumklasse

Klasse: Amax,lab einh (Re)

B-lab 1000

C-lab 10

D-lab 0,1

buiten lab 0,01

Beperking verspreiding via-oppervlakte besmetting-gevolgen brand


Conclusie bijlage I beperkingen

Inhalatie werknemer niet altijd meest beperkend

Tevens van belang:

- Verspreiding via oppervlaktebesmetting

- Verspreiding bij calamiteit (brand)

Maximale hoeveelheden in tabel meest praktisch

Praktijk:toepassing leidraad


Beoordeling situatie: in één keer - methode

Deel alle bewerkingen in

Per bewerking: toets Amax einhin tabel voor betreffende lab

(N.B. niet in tabel: plan valt buiten leidraad!)


Beoordeling situatie: stap voor stap

Maximale hoeveelheid: toets labklasse

Type bewerking: toets eisen werkplek

Per bewerking: toets Amax einh


Stap 1: toets labklasse

nee

ja

nee

ja

Vergelijk gehanteerde hoeveelheid radioactieve

stoffen van toepassing A.e met maximum te hanteren in

geplande labklasse (tabel 13)

Inventariseer nucliden en gehanteerde hoeveelheden

van toepassing

Pas hoeveelheid of labklasse aan

Labklasse

voldoet?

Aanpassing

mogelijk?

Toepassing valt buiten leidraad:

Specifiekerisicoanalyse


Stap 2: toets bewerkingen-werkplek

ja

ja

nee neeafzuiging en

labklasse voldoen?

Aanpassingmogelijk?



Controleer of alle bewerkingen van toepassing

voorkomen in betreffende tabel van geplande labklasse

(tabel 4 t/m 7)

Inventariseer typen bewerking en fysisch-chemische vorm van toepassing (tabel 11 en

14)

Pas bewerking, specifieke afzuigvoorziening of labklasse

aan


Stap 3: toets Amax einh

ja

ja

nee neeMaxima voldoen?

Aanpassing

mogelijk?



Controleer A van alle bewerkingen met maxima in

betreffende tabel (tabel 4 t/m 7)

Inventariseer A en geplande specifieke afzuigvoorziening

per bewerking

Pas A, bewerking, specifieke afzuigvoorziening

of labklasse aan

Toepassing voldoet aan leidraad


Stap 1: toets labklasse

nee

ja

nee

ja

Vergelijk gehanteerde hoeveelheid radioactieve

stoffen van toepassing A.e met maximum te hanteren in

geplande labklasse (tabel 13)

Inventariseer nucliden en gehanteerde hoeveelheden

van toepassing

Pas hoeveelheid of labklasse aan

Labklasse

voldoet?

Aanpassing

mogelijk?




Stap 2: toets bewerkingen-werkplek

ja

ja

nee neeafzuiging en

labklasse voldoen?

Aanpassingmogelijk?



Controleer of alle bewerkingen van toepassing

voorkomen in betreffende tabel van geplande labklasse

(tabel 4 t/m 7)

Inventariseer typen bewerking en fysisch-chemische vorm van toepassing (tabel 11 en

14)

Pas bewerking, specifieke afzuigvoorziening of labklasse

aan


Stap 3: toets Amax einh

ja

ja

nee neeMaxima voldoen?

Aanpassing

mogelijk?



Controleer A van alle bewerkingen met maxima in

betreffende tabel (tabel 4 t/m 7)

Inventariseer A en geplande specifieke afzuigvoorziening

per bewerking

Pas A, bewerking, specifieke afzuigvoorziening

of labklasse aan

Toepassing voldoet aan leidraad


Voorbeelden Groningen

voorbeeldberekeningen\RUG Iso_bijlage1_revisited.doc

Praktijk:verschillen met huidige richtlijnen


Verschillen huidige richtlijnen

• Nieuwe indeling type bewerkingen

• Grotere invloed specifieke afzuiging

• Andere benadering isolatoren

• Kleinere invloed werkplekventilatie (5 h-1 voldoende)

• Afstemming specifieke afzuiging – type bewerking

• Toename Amax voor vaste stoffen en niet-vluchtige nucliden

• Afname Amax voor vluchtige nucliden en gesloten systeem zonder specifieke afzuiging

• Geen “belastingsfactor” nodig, alleen Amax

beheersing van risico’s bij handelingen met open bronnen in laboratoria t.w.m. grimbergen nrg,...

Documents