beá maïc hoäi thi tin hoïc treû -...

1

Khoa học và công nghệ Bình Dương

Số 6.2019

Beá maïc Hoäi thi Tin hoïc treû tænh Bình Döông laàn thöù XXIII

Chiều ngày 10/6/2019, BanThường vụ Tỉnh Đoàn, HộiSinh viên, Hội đồng Đội tỉnh

phối hợp cùng Sở Giáo dục và Đào tạo, SởKhoa học và Công nghệ, Sở Thông tin vàTruyền thông và Trường Đại học Thủ DầuMột đã tổ chức lễ Bế mạc Hội thi Tin họctrẻ tỉnh Bình Dương lần thứ 23 cho 174 thísinh đến từ 09 huyện thị, thành phố và 04trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh.

Phát biểu tại lễ tổng kết, ông Bùi

Thanh Khiết - Phó trưởng Khoa Kỹ thuậtcông nghệ trường Đại học Thủ Dầu Mộtcho biết: “Hội đồng thi đánh giá cao sựnghiêm túc của các thí sinh trong quá trìnhtham gia Hội thi, các thí sinh tuân thủ tốthướng dẫn của giám thị coi thi, thực hiệnđúng quy chế phòng thi và các yêu cầu màBan Tổ chức đã đưa ra. Mặt khác, các thísinh năm nay cũng đã có nhiều cố gắng nỗlực trong việc vận dụng kiến thức đã học đểgiải quyết những đề thi từ Ban Tổ chức.

Riêng đối với bảngdự thi D2, D3, Hộiđồng Ban Giámkhảo mong muốncác em thí sinh sẽ cốgắng học tập, nghiêncứu và sáng tạo hơnnữa để ngày càng cónhiều sản phẩm sángtạo mang lại lợi íchcho xã hội”.

2


Số 6.2019

ÑAÏI HOÄI CHI ÑOAØN CÔ SÔÛ SÔÛ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄlaàn thöù VII, nhieäm kyø 2019 - 2022

Ngày 05/7/2019, Chi đoàn cơ sở Sở Khoa học và Công nghệtổ chức Đại hội chi đoàn lần thứ VII, nhiệm kỳ 2019 - 2022nhằm đánh giá kết quả hoạt động trong nhiệm kỳ 2017 -2019 và đề ra phương hướng nhiệm vụ trong nhiệm kỳ tới.

Theo báo cáo, trong nhiệm kỳ2017 - 2019, Ban Chấphành Chi đoàn đã triển khai

sâu rộng đến 100% đoàn viên thanh niênthực hiện có hiệu quả việc đẩy mạnh“Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức,phong cách Hồ Chí Minh” theo từngchuyên đề hàng năm; triển khai đến100% đoàn viên thanh niên thực hiện tốttheo Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bíthư Trung ương Đảng về tăng cường sựlãnh đạo của Đảng đối với công tác giáodục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lốisống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn

2015 - 2030, gắn với Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chínhtrị về đẩy mạnh học tập và làm theotư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ ChíMinh; 100% đoàn viên thanh niêntham gia học tập, nghiên cứu, vậndụng 06 bài học lý luận chính trị mớicủa Đoàn từ website www.tuoitrebin-hduong.vn;...

Đối với công tác giáo dụctruyền thống: Phát động thi đua lậpthành tích chào mừng Đại hội Đảngcác cấp và Đại hội Đảng toàn quốclần thứ XII nhiệm kỳ 2016 - 2020; kỷ

Ông Nguyễn Bình Phước, Chủ tịch công đoàn,PGĐ Sở phát biểu tại Đại hội

3


Số 6.2019

niệm các ngày lễ lớn của Đoàn củaĐất nước thông qua các hoạt độngnhư: Treo banrol; tổ chức thi bóngđá giao hữu giữa các Phân đoàn,Chi đoàn trong và ngoài tỉnh; thamgia thắp nến tri ân do Tỉnh đoàn tổchức,…

Công tác giáo dục đạo đức,lối sống: Hàng năm, Ban Chấphành Chi đoàn phối hợp với Đảngủy, Ban Giám đốc Sở, Ban Chấphành Công đoàn tổ chức tọa đàm,sinh hoạt chuyên đề trao đổi, đốithoại với thế hệ trẻ, kịp thời nắm

bắt, dự báo tình hình tư tưởng, địnhhướng dư luận xã hội trong đoàn viênthanh niên, kịp thời đấu tranh, phê phán,uốn nắn nhận thức lệch lạc, biểu hiện saitrái trong cán bộ, đoàn viên thanhniên,…

Phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”:Đoàn viên thanh niên trong chi đoànluôn tìm tòi nghiên cứu, cải tiến quytrình xử lý công việc, nâng cao chấtlượng tham mưu, quản lý, xây dựngphong cách làm việc trọng dân và phục

vụ dân tốt hơn. Đặc biệt, đẩymạnh phong trào “3 tráchnhiệm. Đồng thời, trong nhiệmkỳ có 08 lượt đoàn viên thanhniên có sáng kiến kinh nghiệm,được công nhận là chiến sĩ thiđua cấp cơ sở, 02 đoàn viênthanh niên được Ủy ban nhândân tỉnh tặng Bằng khen…

Trong thời gian tới, BanChấp hành Chi đoàn sẽ tiếp tụcthực hiện nâng cao hiệu quảcông tác giáo dục tư tưởngchính trị của người đoàn viênvà chất lượng Chi đoàn; pháthuy sức mạnh đoàn kết, tinhthần xung kích, tình nguyện,sức sáng tạo của đoàn viên

thanh niên; cổ vũ, hướng dẫn và hỗ trợđoàn viên thanh niên vươn lên trong họctập, nghiên cứu, nắm bắt những kiếnthức về chuyên môn, nghiệp vụ, tạo nênphong trào hành động hiệu quả, gópphần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chínhtrị của cơ quan…. Đồng thời, tích cựctham gia xây dựng Đảng, chính quyềntrong tình hình mới.▲

Ngọc Loan

Ban chấp hành chi đoàn mới

4


Số 6.2019

Mô hình khơi nguồn sáng tạo

Theo các chuyên gia, mô hìnhcoworking space là mô hìnhkhông gian làm việc chung,

được hình thành qua 2 yếu tố cốt lõi là cộngđồng và tiện ích. Trong đó yếu tố quyết địnhsống còn là những người quản lý phải tạodựng được tương tác thường xuyên và giaolưu giữa các cộng đồng với nhau, từ đókhuyến khích nảy sinh các cơ hội hợp tác lýtưởng cho các thành viên tham gia.

Tại Việt Nam, với 90% là doanhnghiệp vừa và nhỏ, hơn 30% dân số làngười trẻ (15-35 tuổi) là môi trường thuậnlợi để mô hình co-working tăng trưởng.Mặc dù chỉ mới bắt đầu ở Việt Nam một vàinăm trở lại đây, đến thời điểm hiện tại, consố co-working tại Việt Nam đã tăng lênđáng kể. Có thể điểm mặt một số địa điểmco-working đang được ưa chuộng tại ViệtNam như DreamPlex, Saigon Co-working,Toong, Up Co-working… TạiTp.HCM, tính đến nay, số lượng các đơn vịđiều hành đã tăng thành hơn 40, cung cấp

cho thị trường hơn 50 điểm với tổng diệntích hơn 30.000m2.

Chia sẻ tại phiên đối thoại “Thànhphố Thông minh – Hướng đến sự phát triểnbền vững cho các thành phố châu Á” trongkhuôn khổ Diễn đàn Hợp tác Kinh tế ChâuÁ - Horasis 2018, ông Anil Bhaskaran,Giám đốc điều hành Idea Center Architects,Ấn Độ cho rằng, việc phát triển TPTM cầncó những startup năng động, do đó việc xâydựng coworking space là rất hữu dụng. Tiệních và cộng đồng là hai yếu tố hình thànhco-working. Cũng tại đây, rất nhiều gói dịchvụ bổ sung được đưa ra phục vụ cho mụcđích riêng của từng doanh nghiệp và cánhân như gói dịch vụ hạ tầng công nghệthông tin, truyền thông, đăng ký trụ sở côngty, dịch vụ hành chính dùng chung, hỗ trợbộ nhận diện thương hiệu cũng như nhữnghoạt động tổ chức đào tạo tư vấn doanhnghiệp.

“Sự đa dạng và linh hoạt của co-working hấp dẫn không chỉ những start upvừa và nhỏ mà còn cả những doanh nghiệp

Bình Döông: Xaây döïng khoâng gian duøng chung cho

hoaït ñoäng khôûi nghieäp ñoåi môùi saùng taïoKhông gian dùng chung (coworking space) là một trongnhững mô hình được triển khai trên thế giới dành cho nhữngai đang hoạt động trong công việc đòi hỏi sự sáng tạo, kinhdoanh, các nhà đầu tư… Đối với tỉnh Bình Dương, với việctriển khai thành phố thông minh (TPTM) thì không giandùng chung là điều kiện “tốt” để thu hút các cá nhân, tậpthể khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và đưa ra các ý tưởng,giải pháp cho xây dựng TPTM.

5


Số 6.2019

lớn muốn tìm kiếm một không gian sáng tạovà mới lạ cho nhân viên thay đổi môitrường, nâng cao hiệu suất làm việc.Coworking space là một nơi tuyệt vời đểtiếp cận các công ty khởi nghiệp và doanhnghiệp nhỏ, rút ngắn khoảng cách gặp gỡ vànhanh chóng biến họ trở thành khách hàngcủa mình”, ông Simon Lovegrove, Giámđốc M Health Limited, Vương quốc Anhnói.

Nằm trong khuôn khổ các chươngtrình xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp tạiBình Dương và đóng góp những thành tựutrong sự kiến tạo nên thành phố thông minhBình Dương, vườn ươm doanh nghiệp tạiĐại học Quốc tế Miền Đông (EIU) hìnhthành là nơi truyền cảm hứng và ươm mầmtinh thần khởi nghiệp, tìm kiếm ý tưởng đổimới sáng tạo.

Tiến sĩ Ngô Minh Đức, Phó hiệutrưởng EIU cho biết, khởi nghiệp là một yếutố mới đang được biết đến rộng rãi trongnhững năm gần đây. Phát triển khởi nghiệpvà đổi mới sáng tạo là trọng tâm của chínhsách phát triển kinh tế của nhiều quốc giatrên thế giới. Như một bước tiến xa hơn củanền kinh tế đất nước, nhiều ý tưởng kinhdoanh sáng tạo được đưa ra và châm ngòicho những ý tưởng ấy bùng cháy chính làcác vườn ươm doanh nghiệp. Với vai tròcủa trường đại học - một thành phần hỗ trợkhông thể thiếu của hệ sinh thái khởi

nghiệp, Đại học Quốc tế Miền Đông đã đưachuyên ngành Khởi nghiệp vào chươngtrình đào tạo và thành lập Vườn ươm doanhnghiệp (BBI) với tầm nhìn "Thúc đẩy tưduy khởi nghiệp trong khu vực, qua đó đónggóp giá trị mới cho cộng đồng và nền kinhtế quốc gia", mang đến nhiều chương trình,dịch vụ hỗ trợ cho cộng đồng khởi nghiệp.

Ông Nguyễn Quốc Cường, Giám đốcSở Khoa học và Công nghệ tỉnh cũng chobiết, ngoài Vườn ươm doanh nghiệp tạiEIU, không gian dùng chung tại Trung tâmSáng kiến cộng đồng và hỗ trợ khởi nghiệptỉnh Bình Dương cũng đang trong giai đoạnhoàn thiện và dự kiến đưa vào hoạt độngvào quý III năm 2019.

Trao quyền sáng tạo cho “làn sóng trẻ”

Theo Sở Khoa học và Công nghệ,coworking space tại Trung tâm Sáng kiếncộng đồng và hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh BìnhDương không chỉ cung cấp không gianmiễn phí mà còn cung cấp các dịch vụ, tiệních kèm theo như việc sử dụng máy in, pho-tocopy, máy scan, phòng họp, không gianthảo luận riêng tư cho toàn bộ các cá nhân,nhóm khởi nghiệp. Ngoài ra, Trung tâm

cũng sẽ hỗ trợ các nhóm startup kết nối vớimạng lưới các nhà cố vấn, nhà đầu tư vàquỹ đầu tư, phát triển sản phẩm thử nghiệm,hoàn thiện và thương mại hóa sản phẩm,đồng thời, các cá nhân và nhóm khởi nghiệpcũng sẽ được tham gia vào các chương trìnhđào tạo khởi nghiệp kiến thức căn bản vàcần thiết cho startups trong quá trình pháttriển.

Vườn ươm tại EIU

6


Số 6.2019

Tại phiên đối thoại “Trao quyền cholàn sóng trẻ” tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tếChâu Á - Horasis 2018, ông Ericson Men-doza, Giáo sư trường Đại học Batangas,Philippines cũng cho rằng, nhiêu quôc giaChau A, trong đó có Việt Nam co lưc luơngdan sô tre, hưa hen mọt sư tiêp nhạn manhme xu huơng sô hoa trong thời đại 4.0. Dođó việc trao quyền sáng tạo cho nhữngngười trẻ là hết sức quan trọng, không chỉđong gop nhăm tao ra sư thanh cong riengcho môi ca nhan va thanh cong chung cuadoanh nghiẹp.

“Bất kỳ doanh nhân nào cũng cần thờigian để lấy được lòng tin khách hàng, ghinhớ rằng, nỗ lực và đổi mới sáng tạo làphẩm chất không thể thiếu của một doanhnhân thành đạt. Xây dựng sự nghiệp kinhdoanh đòi hỏi sự kiên nhẫn bởi những nhàstart-up cần nhiều thời gian để phân bổ hiệuquả nguồn lực hạn chế của mình. Muốn cókhách hàng và bán được sản phẩm cần thờigian, thị trường cũng cần thời gian để biếtđến sản phẩm của bạn và thậm chí còn lâu

hơn để xây dựng lòng tin của khách hàngvới hoạt động kinh doanh của bạn. Nhưnghơn tất cả, muốn khởi nghiệp thành công,thì cũng phải có những thất bại. Để thànhcông thì nên trao quyền cho giới trẻ trảinghiệm tất cả những “cái thú” trong khởinghiệp và “khắc phục” sau những thất bại”,ông Ericson Mendoza nói thêm.

Ông Cường cũng cho biết thêm, vớiviệc triển khai các đề án, chương trình chokhởi nghiệp đổi mới sáng tạo như Đề án hỗtrợ khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh;Đề án đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lựckhởi nghiệp sáng tạo; phối hợp tổ chứcTuần lễ Sáng kiến cộng đồng và khởinghiệp sáng tạo; tổ chức các hội thảo khoahọc về mô hình 3 nhà… Thì tỉnh cũng cònđẩy mạnh hoạt động của các phòng thínghiệm thực nghiệm (Fablab) ở trường đạihọc, cao đẳng trên địa bàn tỉnh và tại Trungtâm sáng kiến cộng đồng và hỗ trợ khởinghiệp tỉnh để tạo điều kiện cho các bạn trẻthoả sức sáng tạo đổi mới.▲

Thiên Bình

Sau 01 ngày tranh tài sôi nổi, gay cấn, các thí sinh đã hoàn thành tốt các nội dungcủa hội thi. Kết thúc hội thi Ban Tổ chức đã trao 04 giải nhất, 08 giải nhì, 10 giải ba và 15giải khuyến khích cho các thí sinh dự thi ở bảng A1, B1, C, D2, D3 và F. Các giải Nhất,Nhì ở các bảng thi đã được tặng Bằng khen của Ban Chấp hành Tỉnh Đoàn, ngoài ra, tấtcả các giải thưởng sẽ được Ban Tổ chức trao trực tiếp cho các thí sinh bằng tiền mặt vàquà của đơn vị tài trợ.

Kết thúc Hội thi, Ban Tổ chức cũng đã chọn ra những cá nhân xuất sắc nhất đại diệncho tỉnh tham gia hội thi Tin học trẻ toàn quốc sẽ diễn ra vào giữa tháng 7/2019 tại thànhphố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, gồm các em: Bùi Đình Lộc - Lớp 5.1, trường Tiểu họcAn Bình B (Dĩ An) - Nhất bảng A1; Trương Duy Khôi - Lớp 9, trường THCS Trịnh HoàiĐức (Thuận An) - Nhất bảng B1; Nguyễn Nhật Nam - Lớp 10 Tin trường THPT ChuyênHùng Vương (Thủ Dầu Một) - Nhất bảng C. Ngoài ra, đội hình dự thi toàn quốc còn baogồm em Lê Duy Thức (lớp 12T1) và em Nguyễn Hoàng Nguyên (lớp 12T2) trường THPTChuyên Hùng Vương (Thủ Dầu Một) cùng đạt giải III Hội thi Tin học trẻ toàn quốc năm2017. Hai em sẽ tham gia Hội thi toàn quốc năm nay ở bảng E (thi kỹ năng lập trình tậpthể mức độ nâng cao cấp THPT).▲

Thảo Nguyên

Bế mạc Hội thi... (Tiếp theo trang 2)

7


Số 6.2019

HIEÄP ÑÒNH CPTPP vaø moái lo veà

VAÁN ÑEÀ SÔÛ HÖÕU TRÍ TUEÄHiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được 11 nước ký kếtvào ngày 8/3/2018. Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc phê chuẩn CPTPP và các vănkiện có liên quan vào ngày 12/11/2018. Và Hiệp định sẽ có hiệu lực đối với Việt Nam kể từ ngày14/1/2019. Trong các điều khoản của Hiệp định thì vấn đề sở hữu trí tuệ (SHTT) đã có nhữngthay đổi, quy định mới so với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Còn đó những thách thức

Không phải ngẫu nhiên mà CPTPPcó một số điều chỉnh về SHTT,vấn đề này trước đây TPP đã

dành riêng một trong tổng số 30 chương để đưara các quy định về SHTT. CPTPP hướng đếncác tiêu chuẩn cao về bảo hộ quyền SHTT, cóquy định cho phép xử lý hình sự các vụ việcxâm phạm quyền SHTT gây thiệt hại lớn chongười sở hữu quyền SHTT, đặc biệt là yêu cầucác nước cho phép khả năng xử lý hình sự. Sovới cách tiếp cận trong WTO (chỉ xử lý hình sựkhi xâm phạm ở quy mô thương mại và thu lợibất chính) thì cách tiếp cận này có phạm vi rộngvà mức độ cam kết sâu hơn WTO.

Ông Trần Giang Khuê, đại diện Cục Sởhữu trí tuệ Việt Nam (Bộ Khoa học và Côngnghệ) tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết,trước đây, mỗi quốc gia lại có cách diễn giảikhác nhau về “quy mô thương mại”, nên đãtừng nảy sinh những vụ kiện ở WTO về vấn đềnày. Do vậy, CPTPP đã “xiết” tiêu chuẩn xácđịnh quy mô thương mại, hành vi xâm phạmSHTT ở quy mô thương mại sẽ bị khép vàomức xử lý hình sự. Không cần biết là cố ý hayvô ý, cũng sẽ bị khép vào hành vi ở quy môthương mại, đây là điều mà doanh nghiệp vàngay cả người buôn bán nhỏ cần phải lưu ý, bởicó những trường hợp vô tình xâm phạm nhưngdẫn đến thiệt hại cho chủ sở hữu cũng có thể bịquy kết.

Một vấn đề cần nhắc tới, hiện nay các

doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanhnghiệp vừa và nhỏ thì vấn đề SHTT rất hay bịcho qua, trong khi nếu gia nhập CPTPP và mởcửa thị trường thì đây lại là yếu tố được cácdoanh nghiệp nước ngoài đặt lên hàng đầu. Tùytheo mức độ của các hành vi vi phạm sẽ có biệnpháp xử lý hành chính, cảnh cáo, phạt tù tươngứng. Vì thế, các doanh nghiệp tiếp tục có hànhvi xâm phạm về SHTT sẽ đứng trên bờ vực phásản.

“Do việc bảo hộ cao, dẫn đến các đốitượng mới sẽ được đưa vào diện bảo hộ nhưnhãn hiệu âm thanh, mùi vị hoặc bảo hộ đốitượng kiểu dáng công nghiệp từng phần, đâycũng là một trong những sức ép đòi hỏi doanhnghiệp phải đổi mới để thích nghi”, ông Khuêcho biết thêm.

Chi cục Quản lý thị trường tỉnh tiêu hủy thuốc lálậu, thuốc lá không rõ nguồn gốc.

8


Số 6.2019

Cần có sự điều chỉnh, thay đổi quy định

Về cơ bản, CPTPP tiến bộ hơn so vớiTPP đã ký kết nên nó là toàn diện hơn vàSHTT vẫn là thách thức lớn đối với ViệtNam. Thách thức lớn nhất là khi vi phạmSHTT ở Việt Nam chỉ xử phạt hành chínhcác hành vi vi phạm SHTT, chưa có nhữngquy định xử lý bằng hình sự. Tuy nhiên,CPTPP cho phép các nước thành viên tạmhoãn 20 nhóm nghĩa vụ để bảo đảm sự cânbằng về quyền lợi và nghĩa vụ của các nướcthành viên trong bối cảnh Hoa Kỳ rút khỏiHiệp định TPP, trong đó có 11 nghĩa vụ liênquan tới SHTT.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ(KHCN), với việc tạm hoãn với thời gian 5năm là cơ hội để nước ta điều chỉnh các quyđịnh, các văn bản pháp luật về SHTT để phùhợp với các quy định của CPTPP. Đồngthời, coi đây là áp lực để thực hiện tốt hơnpháp luật về bảo vệ SHTT, nhất là tệ nạnhàng nhái, hàng giả, ăn cắp bản quyền,thương hiệu... ngay ở trong nước. Hiện nayChính phủ đang chỉ đạo các bộ ngành cóliên quan để xây dựng luật, sửa đổi các luậtcó liên quan để thực hiện cam kết củaCPTPP, theo lộ trình thì đến khoảng giữanăm 2019 sẽ được trình lên Quốc hội. CụcSHTT là cơ quan đầu mối để xây dựng, chủtrì và phối hợp cùng với các cơ quan liênquan đề xuất sửa đổi Luật SHTT.

Theo Luật sư Hoàng Thái Nguyên,Văn phòng Luật sư Phanxita (thành phốThủ Dầu Một), kể từ khi gia nhập WTO vàtham gia các hiệp định thương mại songphương và đa phương, đến nay, khung pháplý cho việc bảo hộ và thực thi quyền SHTTtại Việt Nam về cơ bản đã đã được điềuchỉnh. Trong bối cảnh hội nhập ngày càngsâu rộng và toàn diện vào nền kinh tế khuvực và thế giới, các tranh chấp về quyềnSHTT ngày càng trở nên đa dạng và phứctạp, nhất là khi CPTPP đã có hiệu lực thihành. Tuy nhiên, trên cơ sở khung pháp lýđã có cũng cần phải có những điều chỉnh,thay đổi các quy định về SHTT cho phù hợpvới thực tiễn.

Ông Nguyễn Bình Phước, Phó Giámđốc Sở KHCN cho rằng, đối với các DN,cần chú trọng đăng ký SHTT nếu có sángchế, nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại,kiểu dáng công nghiệp. Các địa phương vàDN cần làm tốt hơn chỉ dẫn địa lý để đượcbảo hộ tại các quốc gia trong CPTPP. Để cóthể thích ứng với các quy định của CPTPP,bên cạnh việc tiếp tục tăng cường vai tròquản lý và điều hành của Nhà nước thì cácDN cũng phải tự nâng cao nhận thức, tránhvi phạm SHTT, hạn chế tối đa việc kiệntụng.

Kể từ khi gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO) đến nay, Việt Nam đã thành côngtrong việc khẳng định là thành viên có trách nhiệm của tổ chức này. Khung pháp lý choviệc bảo hộ và thực thi quyền SHTT tại Việt Nam về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu pháttriển của đất nước. Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng và toàn diện vào nềnkinh tế khu vực và thế giới, các tranh chấp về quyền SHTT ngày càng trở nên đa dạng vàphức tạp. Đã có nhiều vụ việc được giải quyết theo trình tự “á tố tụng”, khi mà các cơquan hành chính thay thế một phần vai trò của tòa án trong việc giải quyết các tranh chấpphát sinh trong quá trình thực thi quyền SHTT. Không thể phủ nhận sự cần thiết của hệthống hành chính trong giai đoạn hiện tại. Tuy nhiên, xu hướng chung và cũng là cáchthức giải quyết tranh chấp quyền SHTT một cách triệt để mà Việt Nam cần phải thực hiệnđó là giải quyết tranh chấp quyền SHTT tại Tòa án.▲

Hải Sư

9


Số 6.2019

SÖÏ TROÃI DAÄY CUÛA COÂNG NGHEÄBLOCKCHAIN TRONG NOÂNG NGHIEÄPVAØ CHUOÃI CUNG ÖÙNG THÖÏC PHAÅM

Blockchain là một công nghệ kỹ thuật số mới nổi cho phép giao dịch tài chính ở khắp mọinơi giữa những bên không tin cậy bị phân tán, không cần có các bên trung gian như cácngân hàng. Bài viết phân tích và đánh giá tác động của công nghệ blockchain trong nôngnghiệp và chuỗi cung ứng thực phẩm, trình bày những dự án đang tồn tại và sự khởi đầu,và thảo luận ý nghĩa tổng quan, những thách thức và tiềm năng. Những nghiên cứu củabài viết chỉ ra rằng blockchain là một công nghệ đầy hứa hẹn hướng tới một chuỗi cungứng thực phẩm minh bạch, với nhiều sự khởi đầu trong sản phẩm thức ăn khác nhau vànhững vấn đề liên quan đến thức ăn, nhưng nhiều rào cản và thách thức vẫn tồn tại màcản trở sự phổ biến rộng rãi giữa nông dân và hệ thống. Những thách thức này liên quanđến khía cạnh kỹ thuật, giáo dục, chính sách và những khung pháp lý.

Blocchain trong nông nghiệp và chuỗi cung ứng thực phẩm

Trong khi công nghệ blockchain đạtđược nhiều thành công và chứng minh chứcnăng của nó trong nhiều loại tiền điện tử,nhiều tổ chức khác nhau và những thực thểkhác nhằm mục đích khai thác tính minhbạch và khả năng chịu lỗi của nó để giảiquyết những vấn đề trong nhiều tình huốngkhông tin cậy giữa các bên liên quan trongtài nguyên phân tán (Manski, 2017),(Sharma, 2017). Hai điều quan trọng, liênquan mật thiết đến lĩnh vực là nông nghiệpvà chuỗi cung ứng sản phẩm. Nông nghiệpvà những chuỗi cung ứng sản phẩm liênquan mật thiết chặt chẽ, vì hầu hết sản phẩmnông nghiệp thì luôn được sử dụng nhưnhững đầu vào trong một số chuỗi cung ứngphân tán đa tác nhân, nơi mà khách thườngthì khách hàng cuối. Sự thành công củanông nghiệp số là nguồn cảm hứng cho việcsử dụng tiềm năng của công nghệ này trongchuỗi cung ứng nông nghiệp. Nông nghiệpsố bây giờ hướng đến xây dựng độ tin cậyvà những chuỗi cung ứng nông nghiệp hiệuquả bằng những phương tiện công nghệblockchain (AgriDigital, 2017).

Chuỗi thức ăn trên thế giới phân tánvà đa dạng tác nhân cao, với rất nhiều tácnhân liên quan, như nông dân, các công tyvận chuyển, nhà phân phối và các cửa hàngtạp hóa. Hệ thống này hiện không hiệu quảvà không đáng tin cậy. Ví dụ như, khi ngườidân mua hàng hóa tại địa phương, họ khôngbiết về nguồn gốc của những hàng hóa này,hoặc dấu vết môi trường sản xuất. Nhiềusáng kiến khác nhau đã được xác định, nơimà công nghệ blockchain có thể được sửdụng để giải quyết những vấn đề thực tếtrong cuộc sống trong chuỗi cung ứng nôngnghiệp. Những sáng kiến này có thể đượcchia ra 4 thể loại chính dưới đây: a) an ninhlương thực, b) an toàn thực phẩm, c) nguyênvẹn thực phẩm, và d) hỗ trợ của nông trạinhỏ.

An ninh lương thực

Tổ chức lương thực và nông nghiệp(FAO) định nghĩa an ninh lương thực là tìnhhuống “tất cả mọi người, ở mọi thời điểmcó thể tiếp cận về thể chất, xã hội và kinhtế với thực phẩm đầy đủ, an toàn và dinh

10


Số 6.2019

dưỡng đáp ứng nhu cầu ăn kiêng cần thiếtvà sở thích thực phẩm của họ cho một cuộcsống năng động và khỏe mạnh”. Đạt đượcmục tiêu này chứng minh là vô cùng tháchthức dưới các cuộc khủng hoảng nhân đạoliên quan đến thảm họa môi trường, xungđột chính trị và xung đột sắc tộc.Blockchain được xem như một cơ hội choviệc giao nhân minh bạch và hỗ trợ nhânđạo, ví dụ bao gồm các phiếu giảm giá thựcphẩm kỹ thuật số đã được phân phối chongười tị nạn Palestine trong trại JordanAzraq thông qua blockchain dựa trênEthereum (Ethereum, 2015), nơi các phiếugiảm giá có thể được mua lại thông qua dữliệu sinh trắc học (Built to Adapt, 2018).Hiện tại, dự án đang giúp 100.000 người tịnạn.

An toàn thực phẩm

An toàn thực phẩm là điều kiện củachế biến, quản lý và bảo quản thực phẩmtheo cách hợp vệ sinh, để ngăn cản các bệnhxảy ra cho cộng đồng dân cư. Blockchaincó thể cung cấp một giải pháp hiệu quảtrong nhu cầu cấp thiết để cải thiện khảnăng truy xuất nguồn gốc thực phẩm liênquan đến an toàn và minh bạch của nó. Việnnghiên cứu Walmart và Kroger là ví dụ chonhững công ty đầu tiên để đưa công nghệblockchain vào trong chuỗi cung ứng của nó(CB Insights, 2017). Công việc ban đầu trêncác nghiên cứu điển hình tập trung vào thịtlợn Trung Quốc và xoài Mexico.

Sự tích hợp blockchain với Internetvạn vật (IoT) cho sự kiểm soát thời gianthực của dữ liệu vật lý và theo dấu dựa trênhệ thống HACCP được đề xuất gần đây(Tian, 2017). Điều này đặc biệt quan trọngđối với việc duy trì chuỗi lạnh trong vậnchuyển phân phối của thực phẩm hư hỏng.Ví dụ, chuỗi Zeto thực hiện việc giám sátmôi trường tại mọi liên kết với chuỗi lạnh,dựa trên những thiết bị IoT (Zeto, 2018).Những vấn đề được phát hiện trong thời

gian thực và những bên liên quan đượcthông báo ngay lập tức để đưa ra hành độngnhanh chóng. Những hợp đồng thông minhđược khai thác để tăng tính an toàn củabuôn bán và vận chuyển hàng hóa. Các ứngdụng di động có thể được sử dụng củakhách hàng để quét nhãn Zeto trên các sảnphẩm để xác định vị trí của sản phẩm.

Tính nguyên vẹn/toàn vẹn thực phẩm

Toàn vẹn thực phẩm là về trao đổithực phẩm đáng tin cậy trong chuỗi cungứng. Mỗi bên nên cung cấp chi tiết đầy đủvề nguồn gốc của thực phẩm. Đây là mộtvấn dề quan tâm lớn ở Trung Quốc, nơi màsự tăng trưởng cực kỳ nhanh đã tạo ranhững vấn đề minh bạch nghiêm trọng(Tian, 2017), (Tse, Zhang, Yang, Cheng, &Mu, 2017). An toàn và nguyên vẹn thựcphẩm có thể được cải thiện thông qua việctruy xuất nguồn gốc cao hơn. Bằng các côngcụ của blockchain, các công ty thực phẩmcó thể giảm thiểu gian lận thực phẩm bằngcách nhanh chóng xác định và liên kếtngược lại các ổ dịch từ các nguồn cụ thể củahọ (Levitt, 2016).

Nghiên cứu gần đây dự đoán rằng thịtrường truy xuất nguồn gốc có thể đạt giá trị14 tỉ USD vào năm 2019 (MarketsandMar-kets Research, 2016). Có rất nhiều ví dụ củacác công ty, khởi nghiệp và bắt đầu hướngđến cải thiện tính nguyên vẹn chuỗi cungứng thực phẩm thông qua công nghệblockchain, ví dụ như tập đoàn nông nghiệpCargill Inc. hướng đến khai thác blockchaincho phép người mua hàng theo dõi thịt gàtây của họ từ cửa hàng cho đến nông trại đãnuôi chúng (Bunge, 2017); Coca-Cola đangcố gắng ứng dụng blockchain để tìm kiếmlực lượng lao động trong ngành mía đường(Gertrude Chavez-Dreyfuss, Reuters,2018). Cửa hàng tạp hóa châu Âu Carrefourđang sử dụng blockchain để kiểm chứngnhững tiêu chuẩn và theo dõi nguồn gốcthực phẩm trong các loại khác nhau bao

11


Số 6.2019

gồm thịt, cá, trái cây và những sản phẩm từsữa (Love & Somerville, 2018).

Hỗ trợ nông trại nhỏ

Hợp tác xã nhỏ của nông dân tạothành một phương pháp mạnh mẽ để nângcao năng lực cạnh tranh ở những nước đangphát triển, giúp đỡ những người nông dânriêng lẽ giành được phần lớn hơn về giá trịcủa mùa màng họ đang canh tác (Chinaka,2016), (FarmShare, 2017). AgriLedger sửdụng sổ cái tiền điện tử phân tán để tăng sựtin cậy giữa các hợp tác xã nhỏ ở Châu Phi(AgriLedger, 2017). Nông trại chia sẻhướng đến tạo ra các dạng mới của quyền

sở hữu tài sản, sự hợp tác của kinh tế địaphương tự túc và cộng đồng (FarmShare,2017). Ví dụ gần đây, Chứng nhận Hiệp hộiđất đai đã hợp tác với Provenance thí điểmcông nghệ theo dõi hành trình của thựcphẩm hữu cơ (Soil Association Certifica-tion, 2018).

Tóm lại, một số dự án ban đầu củablockchain được áp dụng cho các công tyđược chỉ ra như Bảng 1, liên quan đến hànghóa và/hoặc những sản phẩm mục tiêu. Lýdo tài chính có liên quan đến truy xuấtnguồn gốc thực phẩm trong các sáng kiếnthương mại.

Bảng 1. Hàng hóa và sản phẩm, liên quan đến các dự áncông nghệ blockchain và những mục tiêu chung

Những lợi ích tiềm năngCông nghệ blockchain cung cấp nhiều

lợi ích, vì nó có thể cung cấp một cách antoàn và phân tán để thực hiện các giao dịchgiữa các bên không tin cậy khác nhau. Đâylà một yếu tố chính trong nông nghiệp vàchuỗi cung ứng thực phẩm, nơi mà nhiềutác nhân liên quan như sản xuất thô đến kệ

siêu thị (Lin, et al., 2017). Để cải thiện việctruy xuất nguồn gốc trong chuỗi giá trị, mộtcuốn sổ cái phi tập trung giúp cho kết nốiđầu vào, nhà cung cấp, nhà sản xuất, ngườimua hàng, nhà quản lý là cách xa nhau, màở dưới những chương trình khác nhau,những nguyên tắc/chính sách khác nhau

12


Số 6.2019

và/hoặc sử dụng nhiều ứng dụng khác nhau(Lee, Mendelson, Rammohan, & Srivas-tava, 2017). Bockchain có tiềm năng kiểmsoát trách nhiệm xã hội và môi trường cảithiện thông tin nguồn gốc, tạo điều kiệnthanh toán di động, tín dụng và tài chính,giảm chi phí giao dịch và tạo điều kiện quảnlý thời gian thực của những giao dịch chuỗicung ứng một cách an toàn và đáng tin cậy(Lee, Mendelson, Rammohan, & Srivas-tava, 2017).

Liên quan đến thế giới phát triển, cácvấn đề hiện tại như giá cả không công bằngvà ảnh hưởng của các công ty lớn có lịch sử

đã hạn chế về sự bền vững môi trường/kinhtế của các trang trại nhỏ hơn. Blockchain cóthể giúp một mức giá công bằng hơn thôngqua toàn bộ chuỗi giá trị. Cuối cùng, tínhminh bạch tiềm năng được cung cấp bởiblockchain có thể tạo điều kiện cho sự pháttriển của các hệ thống thương mại dựa trênsự danh tiếng. Sự danh tiếng, như chúng tađã chứng kiến từ nhiều hệ thống giao dịchkhác, nơi nó đã được sử dụng (e.g. eBay,Amazon, Alibaba) cải thiện hành vi của cácbên tham gia và tăng độ tin cậy, trách nhiệmvà cam kết của họ (Khaqqi, Sikorski,Hadinoto, & Kraft, 2018), (Sharma, 2017).

Những thách thức và các vấn đề mởCó rất nhiều rào cản và thách thức cho cho việc áp dụng rộng rãi hơn công nghệ blockchain(Bảng 2). Một trường hợp nghiên cứu ở Hà Lan đã cho thấy rằng SME thiếu kích thướcyêu cầu, quy mô cần thiết như thế nào, để dầu tư vào blockchain (Ge, et al., 2017). Hơnthế nữa, những trường hợp kinh doanh thuyết phục vẫn còn chưa tồn tại, do lượng lớn sựkhông chắc chắn liên quan.

Bảng 2. Những lợi ích tiềm năng và những rào cản tồn tại cho việc sử dụng blockchian trong nông nghiệp

Mặc dù blockchain cung cấp bảo mậttiến bộ, có rất nhiều rủi ro cao liên quan đếnviệc mất mát tiền tệ, điều này bởi vì ngườisở hữu tài khoản có thể vo tình bị mất khóariêng cần thiết để truy cập và quản lý tàikhoản.

Cuối cùng, dường như có mộtkhoảng cách giữa các quốc gia phát triểnvà đang phát triển, trong việc cạnh tranh vàtruy cập tài nguyên số của công nghệblockchain. Rất nhiều tài nguyên chỉ mụctham khảo đến từ các nước phát triển với

một sự tổ chức tốt và khu vực giàu có (tứclà Mỹ, Úc, Hà Lan, v.v.). Sự phân chia kỹthuật số này cũng được quan sát thấy trongviệc sử dụng dữ liệu lớn trong nông nghiệp(Kamilaris, Kartakoullis, & Prenafeta-Boldú, 2017). Hình 2 minh họa số lượngtrải nghiệm blockchain tại khu vực công ởnhiều nước trên thế giới (Killmeyer, White,& Chew, 2017). Dường như hầu hết các thínghiệm đang diễn ra ở các khu vực pháttriển như Mỹ và Châu Âu.

13


Số 6.2019

Kết luậnBài viết này mô tả công nghệ

blockchain được sử dụng trong nhiều dự ánvà sáng kiến, hướng đến hình thành mộtmôi trường đã được chứng minh và đáng tincậy để xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩmminh bạch và bền vững hơn, tích hợp cácbên liên quan chính vào chuỗi cung ứng.Vẫn còn nhiều vấn đề và thách thức cầnđược giải quyết, không chỉ ở mức độ kỹthuật. Blockchain cần trở nên đơn giản hơn.

Có rất nhiều khởi nghiệp khác nhauđang làm việc trên phát triển phần mềm đểlàm cho công nghệ blockchain dễ dàng hơncho nông trại sử dụng, như là 1000 Eco-Farms (1000EcoFarms, 2017), đã tổng hợptất cả các quy trình blockchain quan trọngliên quan đến thực phẩm, nông trại và nôngnghiệp, đang sử dụng FoodCoin như là mộthệ sinh thái được đề xuất (FoodCoin, 2017).

Để giảm thiểu rào cản của việc sửdụng, chính phủ nên đầu tư trong nghiêncứu và trong sáng kiến, cũng như là trong

giáo dục và đào tạo, để tạo ra sản phẩm vàbằng chứng cho những lợi ích tiềm năng củacông nghệ này. Từ khía cạnh chính sách,nhiều hành động khác nhau có thể đượcthực hiện, như là khuyến khích sự phát triểncủa hệ sinh thái blockchain trong chuỗi thựcphẩm nông nghiệp, hỗ trợ công nghệ như làmột phần của việc tạo ra mục tiêu để tối ưuhóa tính cạnh tranh và đảm bảo tính bềnvững của chuỗi cung ứng thực phẩm nôngnghiệp, cũng như là thiết kế một khung phátlý rõ ràng cho việc triển khai blockchain.

Tóm lại, công nghệ blockchain là mộtcông nghệ đầy hứa hẹn hướng tới một chuỗicung ứng minh bạch của thực phẩm, nhưngnhiều rào cản và thách thức vẫn tồn tại, cảntrở sự phổ biến rộng rãi hơn giữ nông trạivà hệ thống cung ứng thực phẩm. Tương laigần sẽ cho thấy nếu và bằng cách nào nhữngthách thức này có thể được giải quyết bằngchính phủ và những sự nỗ lực cá nhân, đểthiết lập công nghệ blockchain một cách antoàn, tin cậy và minh bạch để đảm bảo tínhan toàn và nguyên vẹn thực phẩm.▲

Hình 2.Blockchain trong khu vực công, tháng 3 năm 2017 (Nguồn: (Killmeyer, White, & Chew, 2017)).

Hồ Đức Chung

14


Số 6.2019

NHAØ MAÙY COÂNG NGHIEÄP THOÂNG MINH 4.0: COÂNG NGHEÄ CHÍNH VAØ NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC

Do cấu trúc hiện tại của nhà máy kỹ thuật số, cần thiết xây dựng nhà máy thôngminh để nâng cấp công nghệ sản xuất. Nhà máy thông minh đáp ứng được sự kết hợp củacông nghệ vật lý, công nghệ mạng và tích hợp sâu các hệ thống rời rạc độc lập trước đâylàm cho các công nghệ liên quan trở nên phức tạp và chính xác hơn chúng bây giờ. Trongbài viết này, một kiến trúc thứ bậc của nhà máy thông minh được trình bày trước tiên, vàsau đó những công nghệ chính được phân tích từ những khía cạnh lớp tài nguyên vật lý, lớpmạng và lớp ứng dụng dữ liệu. Hơn thế nữa, bài báo thảo luận những vấn đề chính và nhữnggiải pháp tiềm năng cho những công nghệ mới nổi chính như là Internet vạn vật (IoT), dữliệu lớn (big data) và điện toán đám mây (cloud computing), mà được tích hợp trong quátrình sản xuất. Cuối cùng, một dây chuyền đóng gói kẹo được sử dụng để xác nhận nhữngcông nghệ chính của nhà máy thông minh, được chỉ ra hiệu quả thiết bị tổng thể của thiết bịđược tăng lên đáng để.

Giới thiệu

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệđiện và điện tử, công nghệ thông tin và côngnghệ sản xuất tiên tiến, phương thức sảnxuất của doanh nghiệp đang được chuyểnđổi từ số sang thông minh. Kỷ nguyên mớikết nối công nghệ thực thế ảo dựa trên hệthống vật lý mạng (Cyber-Physical System- CPS) đang đến [1 - 4]. Do nhiều tháchthức mới, những thuận lợi của nền sản xuấtcông nghiệp truyền thống đang giảm dần.Kết quả là công nghệ sản xuất thông minhlà một trong những lĩnh vực công nghệ caonơi những nước công nghiệp rất được chúý đến. Chiến lược Châu Âu 2020 và chiến

lược công nghiệp 4.0 đang được đề xuất [5- 6]. Sự chuyển đổi của sản xuất thông minhhấp dẫn sâu sắc và lâu dài lên sản xuấtlương lai toàn thế giới.

Trong khuôn khổ của sản xuất thông minh,thật sự quan trọng để thiết lập nhà máythông minh để đạt được sản xuất tiên tiếndựa trên các công nghệ mạng và dữ liệu sảnxuất. Hơn thế nữa, sự thực hiện của nhàmáy thông minh nên tính đến hiện trạng vàyêu cầu sản xuất. Do những tính chất khácnhau của lĩnh vực sản xuất và lĩnh vựcthông tin, vẫn còn nhiều vấn đề kỹ thuậtđược giải quyết để tăng tốc đường đi củanhà máy thông minh.

Kiến trúc nhà máy thông minhTrong bối cảnh công nghiệp 4.0, sản

xuất thông minh thu hút rất nhiều sự quantâm của chính phủ, các doanh nghiệp và cácnhà nghiện cứu học thuật [7]. Vì thế, nhữngmô hình xây dựng của nhà máy thông minhđược thảo luận rộng rãi. Tuy nhiên, nhữngtiêu chuẩn cho việc thực hiện nhà máythông minh chưa được công bố. Bài báo [8]đề xuất một sơ đồ lớp có thể được sử dụngđể mô tả hệ thống sản xuất từ những khíacạnh khác nhau của những thực thể và chức

năng. Lin và cộng sự [9] đề xuất một kiếntrúc hệ thống sản xuất đám mây được địnhhướng cho tập đoàn hàng không vũ trụ, tạocác điều kiện cấu hình tối ưu của các nguồnlực sản xuất. Các tác giả đề cập ở trên đãcung cấp một kiến trúc định hướng cho nhàmáy thông minh. Nói tóm lại, nhà máythông minh, được dựa vào nhà máy số và tựđộng, sử dụng công nghệ thông tin (cụ thểlà nền tảng đám mây và IIoT) để cải thiệnvà nâng cao sự quản lý và nguồn tài nguyên

15


Số 6.2019

Hình 1. Kiến trúc phân tầng của nhà máy thông minh [14].Lớp tài nguyên vật lý

Những nguồn tài nguyên vật lý baogồm tất cả những nguồn tài nguyên sản xuấtliên quan đến toàn bộ vòng đời của sản xuất,mô tả cơ bản cho sản xuất thông minh. Việcsản xuất hiệu quả của những sản phẩm tùybiến đưa ra những nhu cầu mới lên trangthiết bị sản xuất, dây chuyền sản xuất và thu

thập dữ liệu. Vì thế, để đáp ứng những yêucầu của nhà máy thông minh, những vấn đềhiện tại của các công nghệ chính cần đượcgiải quyết.

Những đơn vị sản xuất mô đun

Do thiếu cấu trúc linh hoạt, trang thiếtbị sản xuất hiện tại trong nhà xưởng có

sản xuất và QoS [10 - 11]. Để xây dựng nhàmáy thông minh, các doanh nghiệp sản xuấtnên cải thiện sản xuất và tiếp thị, năng caosự quản lý quá trình sản xuất và giảm canthiệp thủ công trong nhà xưởng. Thông quasự phân tích dữ liệu sản xuất, nhà máythông minh có thể nhận biết sản xuất đadạng, năng động cấu hình và tối ưu hóa sảnxuất nhằm thích ứng với hệ thống để thayđổi mô hình kinh doanh và hình vi mua sắmtiêu dùng.

Việc thực hiện nhà máy thông minh,IIoT được ứng dụng để tích hợp các nguồntài nguyên cơ bản. Theo đó, hệ thống sảnxuất có khả năng nhận thức, kết nối và tíchhợp dữ liệu. Phân tích dữ liệu và quyết địnhkhoa học được sử dụng để đạt được kếhoạch sản xuất, dịch vụ thiết bị và kiểm soát

chất lượng của sản phẩm trong nhà máythông minh. Hơn thế nữa, các dịch vụ Inter-net được giới thiệu để ảo hóa các nguồn tàinguyên sản xuất từ cơ sở dữ liệu cục bộ đếnmáy chủ đám mây. Thông qua tương tácgiữa con người và máy móc, quá trình hợptác toàn cầu của sản xuất thông minh đượcđịnh hướng theo trật tự được xây dựng. Vìthế, nhà máy sản xuất thông minh hầu hếtbao gồm 3 khía cạnh sau: sự kết nối, sự hợptác và sự thực hiện. Được mô tả như Hình1, kiến trúc của nhà máy thông minh baogồm 4 lớp như lớp tài nguyên vật lý, lớpmạng, lớp ứng dụng dữ liệu và lớp thiết bịđầu cuối [12 - 13]. Với mục tiêu chuyển đổinhà máy hiện đại thành nhà máy thôngminh, những công nghệ chính liên quan đếntất cả các lớp được nghiện cứu chi tiết.

16


Số 6.2019

phạm vi ứng dụng đặc biệt và tương đốihẹp, kết quả là thiếu và yếu sự thích nghitrong môi trường sản xuất thay đổi. Đơn vịsản xuất, được mô đun hóa bằng thiết bị sảnxuất (cụ thể là robot công nghiệp, cánh taycơ khí và trung tâm gia công), cải tiến kếhoạch linh động. Hơn thế nữa, bộ điều khiểncó khả năng cấu hình lại và cung cấp sự mởrộng của những chức năng thiết bị sản xuất.

Vì thế, rất quan trọng để cải thiện sựthông minh của những đơn vị robot. Một vàiđề nghị cho việc xây dựng các đơn vị sảnxuất mô đun được đề xuất như sau:

• Những đơn vị sản xuất mô đun nênhợp tác lẫn nhau để hoàn thành những nhệmvụ chung, trong đó nhấn mạnh sự nhận thứclẫn nhau và cơ chế hợp tác giữa những môđun thông minh. Hơn thế nữa, tương táckhông đồng nhất nên được đề cập đến.

• Những chức năng khác nhau của cácđơn vị sản xuất mô đun có thể dư thừa chomột sản phẩm nhất định, vì thế điều tối quantrọng là tạo ra một phương án tổ hợp tối ưu.

• Mỗi đơn vị sản xuất có thể chỉ đạtđược những yêu cầu sản xuất của các sảnphẩm, nhưng cũng cải thiện hiệu suất nhà

máy thông minh trong một cách tự tổ chứclại.

Bộ điều khiển có thể cấu hình

Các nghiên cứu về bộ điều khiển cóthể cấu hình chủ yếu tập trung trên chứcnăng và cấu trúc của nó. Nói chung, một môhình thông tin được xây dựng trong hệthống điều khiển để tạo ra điều kiện vậnhành, trong khi đó quyết định lý do được tạora theo thông tin của mô đun đánh giá. Hơnthế nữa, hệ thống điều khiển hoàn thành kếhoạch cài đặt lại và thực hiện tự động quátrình cho sự cần thiết đặc biệt. Tuy nhiên,do thiếu sự hỗ trợ cho công nghệ tương tác,như giao diện tương tác, kết quả là mức độlinh hoạt kém. Lý thuyết cơ bản từ khíacạnh cấu hình lại (cụ thể là mô hình hóa vàxác minh bản thể học) tiếp tục yếu kém.Hơn thế, cơ chế có thể cấu hình lại độngkhông hoàn hảo và những kết quả nghiêncứu chỉ phù hợp cho những trường hợp nhấtđịnh. Vì thế, sự quan tâm hơn nữa về môhình thành phần nhúng trong khung chạythời gian thực. Vì vậy, kiến thức để đáp ứngviệc có thể cấu hình lại là tối quan trọngtrong việc thực hiện dịch vụ cấu hình lại.

Lớp mạng

Mạng công nghiệp mô tả tích hợpnhiều loại công nghệ mạng khác nhau nhưlà mạng lưới xe buýt và cảm biến. Lớpmạng, được đặc trưng bởi sự nhận thức vàđiều khiển, đóng vai trò quan trọng trongnhà máy thông minh. Do sự phát triển củacông nghệ điện toán đám mây [15], thờigian thực và những công nghệ mạng đángtin cậy được yêu cầu cho truyền phát dữliệu, thông tin chia sẻ giữa thiết bị thôngminh và nền tảng đám mây sản xuất. Sự tiếnbộ trong công nghệ thông tin và những côngnghệ liên quan đế nó cung cấp một cáchquan trọng để đạt được những yêu cầu ởtrên.

Mạng cảm biến không dây côngnghiệp

Mạng cảm biến không dây côngnghiệp (IWSNs) mô tả sự mở rộng và quảngbá của sự tồn tại công nghệ thông tin khôngdây cho ứng dụng công nghiệp và chúngdẫn đến cách mạng của chế độ đo lường vàkiểm soát trong ngành công nghiệp truyềnthống. Trong khi đó, việc triển khai mạngcông nghiệp trở nên đa dạng, tin cậy và ítchi phí. Hiện tại, các tiêu chuẩn thông tinmạng không dây là hầu như toàn thế giới vàlâu đời bao gồm không dây HART, WIA-AP và ISA 100.11a. Ứng dụng của mạngcông nghiệp là phức tạp và rất khó khăn để

17


Số 6.2019

giới thiệu một tiêu chuẩn thông tin mạngkhông dây chung. Công nghệ mạng khôngdây công nghiệp sẽ có độ trễ thấp, độ tin cậycao, và chính xác đồng bộ cao khi kết hợpvới dịch vụ kiểm soát, và có mật độ truy cậpcao, tiêu thụ năng lượng thấp trong yêu cầudữ liệu. Mạng cũng sẽ có tốc độ truyền caocủa dịch vụ tương tác.

Độ trễ và độ tin là là những yêu cầucốt lõi của thông tin mạng không dây côngnghiệp [16 - 17]. Công nghệ mạng khôngdây đang dần thâm nhập vào công nghiệpbao gồm thu thập dữ liệu và kiểm soát sảnphẩm. Nhà xưởng thì đặc trưng bởi một môitrường điện từ phức tạp. Trong khi đó,truyền phát dữ liệu có thể không được đồngbộ với đồng hồ là nguyên nhân bởi mất hoặctrễ gói với một số yếu tố khác, mà có ảnhhưởng tiêu cực lên QoS của IWSNs.

Hiệu suất năng lượng là một yếu tốquan trọng ảnh hưởng khả năng tương thíchcủa mạng cảm biến không dây. Do rất nhiềunút trong IWSNs, một kế hoạch linh độngcần thiết trong sản xuất thông minh. Nhữngnghiên cứu gần đây trên hiệu suất nănglượng chủ yếu dựa trên những khía cạnhsau: Cải thiện cơ chế chuyển tiếp của dữliệu của chính cảm biến, tối ưu hóa việctriển khai của các nút mạng và cải tiến cácthuật toán tiết kiệm năng lượng mới. Songsong với việc triển khai mở rộng IWSNs đểcải thiện hiệu quả năng lượng cần chú ýnhiều hơn về tính liên tục.

Những công nghệ liên quan

Ứng dụng công nghệ mạng trong nhàmáy thông minh cung cấp khả năng hỗ trợvà khả năng tin cậy cho dịch vụ thông tin.Tuy nhiên, việc thực hiện Internet côngnghiệp tiếp tục đối mặt với nhiều vấn đềnhư tương tác thông tin giữa thiết bị, cấuhình linh hoạt của mạng và độ trễ truyềnphát. Một vài công nghệ chính liên quanđược mô tả chi tiết theo sau:

• Tương tác dựa trên OPC UA tronghệ thống đa tác nhân:

Hệ thống sản xuất thông minh là mộthệ thống đa tác nhân bao gồm thiết bị thôngminh điều khiển nhiệm vụ, nơi tác nhânđược đặc trưng bởi sự tự chủ, không đồngnhất và phân cấp/tầng [18]. Ngoài ra, hệthống đa tác nhân là một hệ thống được phốihợp giải quyết những vấn đề phức tạp quymô lớn với sự kết hợp của mọi tác nhân.Bên cạnh đó, việc truyền dữ liệu OPC UAcó thể được sử dụng để tích hợp dữ liệu sảnphẩm vào trong môi trường sản xuất vàcung cấp chú thích ngữ nghĩa cho mọi tácnhân. Vì vậy, sự phát triển của OPC UA làrất quan trọng bởi vì sự dư thừa, là đặc tínhcủa những cài đặt quá hạn có thể điều chỉnh,phát hiện lỗi và tự động sữa chữa. Vì thế,những công cụ giao tiếp được kết hợp vớichuẩn OPC UA dễ dàng xử lý các lỗi giaotiếp và những sai sót.

• Mạng công nghiệp định nghĩa phầnmềm (SDNs):

Công nghệ mạng được sử dụng đượctích hợp vào trong và ngoài những nguồntài nguyên trong nhà máy thông minh đểhình thành sản xuất toàn diện, thống nhất vànguồn tài nguyên bao phủ cao. Do vậy, thậtlà tối quan trọng để đạt được khả năng mởrộng mạng và truyền thích ứng. Làm chocấu hình mạng linh động là một vấn đềchính cho các nhà nghiên cứu. SDNs đơngiản là yêu cầu phần cứng được điều khiểntrung tâm bởi một phần mềm, tạo điều kiệncho việc quản lý mạng và thỏa mãn nhữngyêu cầu của mạng linh động cho sản xuấtthông minh.

Vì những tiến bộ của IIoT, mạng trởnên quá tải do có quá nhiều số lượng lớn kếtnối giữa thiết bị không đồng nhất. Bizanisvà cộng sự đã đề xuất SDNs và công nghệảo hóa mạng cung cấp quy mô và tính linhhoạt cần thiết cho dịch vụ IoT, và họ chỉ ra

18


Số 6.2019

rằng SDNs có thể sử dụng cùng với côngnghệ học máy (machine learning) làm chomạng trở nên thông minh và tự thích nghi[19].

Hiện tại, hệ thống mạng cơ bản củacác doanh nghiệp sản xuất bao gồm nhiềuloại thiết bị giao tiếp khác nhau (cụ thể là:các bộ định tuyến (routers), các bộ chuyểnmạch (switches) và các dịch vụ (services)).Vì thế, những vấn đề quản lý mạng hiện tạibao gồm: (1) quy trình làm việc của an ninhmạng thì rất phức tạp, và nó rất khó khăn đểxác định mạng thiếu sót; (2) mạng truyền

thống không thể hỗ trợ hiệu quả sản xuấtđám mây thời gian thực; (3) rất khó khăntrong việc hiệu chỉnh băng thông mạngtrong thời gian thực theo yêu cầu quy trìnhcủa dữ liệu. Những giải pháp cho các vấnđề ở trên yêu cầu một quản lý mạng thôngminh. Khung SDNs làm cho mạng có thểlập trình bởi sự tách biệt lớp điều khiển(kiểm soát) từ lớp truyền dữ liệu được môtả ở Hình 2. Sự tách biệt đáp ứng yêu cầukiểm soát tập trung của mạng và tăng tínhlinh động của cấu hình và vận hành trungtâm dữ liệu.

Hình 2. Mô hình khung của SDN trong nhà máy thông minh

• Giao tiếp thiết bị đến thiết bị (D2D):

Sự mâu thuẫn giữa sự tăng trưởngnhanh của thiết bị thông minh và băngthông giới hạn của mạng công nghiệp ngàycàng trở nên nổi bật trong nhà máy thôngminh. Giao tiếp D2D đề cập đến giao tiếpnơi mà những thiết bị trao đổi thông tin trựctiếp với những thiết bị lân cận dưới sự điềukhiển của hệ thống giao tiếp. Trong cácmạng tế bào phổ biến, một thiết bị thôngminh có thể sử dụng công nghệ giao tiếpD2D cho việc giao tiếp trực tiếp thông quamột anten đẳng hướng ở mỗi trạm gốc.

Công nghệ này cung cấp một cách mới chogiao thiếp độ trễ thấp, truyền dữ liệu lớn, vàtruy cập cực lớn vào các thiết bị đầu cuối diđộng. Bên cạnh đó, công nghệ giao tiếp 5Gmang đến những cơ hội mới cho công nghệtruyền thông không dây tự động.

Một khi kết nối giao tiếp D2D đượcthiết lập trong mạng truyền thông, việctruyền dữ liệu tự do của thiết bị lõi và sự canthiệp từ phần mềm trung gian, có thể giảmáp lực trên mạng lõi trong hệ thống thôngtin, tăng việc sử dụng phổ và thông lượngmạng, và mở rộng khả năng đáp ứng của

19


Số 6.2019

Hình 3. Giao tiếp D2D trong nhà máy thông minh

• Điện toán biên (Edge Computing):Điện toán biên biểu thị một nền tảng mở vớinhiều đặc tính như mạng, máy tính, lưu trữvà ứng dụng. Điện toán biên được thực hiệnở gần biên mạng đến thiết bị hoặc nguồn dữliệu. Hơn thế nữa, điện toán biên cung cấpnhững dịch vụ thông minh đạt những yêucầu quan trọng của sản xuất thông minh chokết nối nhanh, xử lý thời gian thực, xóa dữliệu và bảo vệ riêng tư [20 - 21].Trong bối cảnh điện toán phân tán dựa trênmạng bất đồng bộ, khái niệm của điện toán

biên liên quan mật thiết tự chủ phân tántrong công nghiệp. Điện toán biên kết hợpcơ chế phân tán với việc tải lên tập trung.Chế độ này cung cấp một sự sử dụng hiệuquả của băng thông mạng và tự chủ, bảomật và tăng tốc của hệ thống sản xuất. Hình4 mô tả cấu trúc gốc của điện toán biên. Lớpchính giữa nền tảng điện toán biên. Lớpthấp hơn điều khiển thiết bị sản xuất vớinhững đặc tính của độ trễ thấp, khả năngtương tác, tự chủ và khả năng thích ứng.

Lớp cao hơn giảm áp lực cho mạnglõi, tối ưu việc truyền dữ liệu, và cung cấpsự hỗ trợ cho các ứng dụng mở rộng. Điệntoán biên tích hợp công nghệ vận hành vớicông nghệ thông tin (ICT), trong khi hệthống điều khiển phân tán của nó tương tácvới hệ thống vật lý với độ tin cậy cao. Hơnthế nữa, điện toán biên sử dụng toàn bộ điệntoán nhúng của thiết bị đầu cuối, cung cấp

sự tự chủ của thiết bị với một xử lý phântán. Trong khi đó, điện toán biên kết hợp vớiđiện toán đám mây tăng độ thông minh củatoàn bộ hệ thống sản xuất. Vì thế, nhữngtiến bộ thông minh biên, giao tiếp và hiệuxuất tính toán trong nhận thức phân tán,việc ra quyết định và kiểm soát sẽ thay đổiđáng kể.

mạng. Giao tiếp D2D dựa trên nhà máythông minh được mô tả như ở Hình 3. Côngnghệ giao tiếp D2D mang lại những dịch vụmạng chất lượng cao cho sản xuất thôngminh. Mặc dù, sự phân phối quy mô nhỏ

của những gói dữ liệu thuận tiện hơn, vẫncòn nhiều thách thức liên quan đến côngnghệ giao tiếp D2D trong mạng tế bào, vàphổ sử dụng lại trong giao tiếp D2D lànguyên nhân gây nhiễu.

20


Số 6.2019

Hình 4. Cấu trúc gốc của điện toán biên

Lớp ứng dụng dữ liệu

Sự quan hệ ngữ nghĩa giữa dữ liệu sảnxuất được thiết lập bởi mô hình bản thể học[22]. Bản chất của ứng dụng dữ liệu là khámphá kiến thức từ những nguồn tài nguyên dữliệu và xây dựng chuỗi giá trị công nghiệp.Dữ liệu lớn công nghiệp chủ yếu bao gồmdữ liệu cấu trúc và dữ liệu bán cấu trúc. Vìnhững tiến bộ công nghệ tìm kiếm dữ liệu,đổi mới dựa trên dữ liệu sẽ thúc đẩy hơnnữa sản xuất thông minh.

Mô hình sản xuất dựa trên bản thể học

Xem xét số lượng lớn tài nguyên sảnxuất, khái niệm các nguồn tài nguyên sảnxuất có thể khác nhau giữa các quan điểm

khác nhau. Một sự mô tả chính thống đượcmô tả bởi bản thể học cho kiến thức tênmiền. Cụ thể, bản thể học là một đại diệnngữ nghĩa của những khái niệm liên quanvà mối quan hệ của họ trong sản xuất thôngminh. Điều quan trọng là xây dựng bản thểhọc cho việc chia sẻ kiến thức, tái sử dụngvà lý luận. Mô hình dựa trên bản thể học củanhững tài nguyên sản xuất cung cấp một sựtham khảo kỹ thuật mới cho việc xây dựngnhà máy thông minh. Do sự phát triển củacấu hình hệ thống sản xuất, mô hình dựatrên bản thể học thúc đẩy khả năng tươngtác trong nhà máy thông minh.

21


Số 6.2019

Hình 5. Phương pháp mô hình hóa miền dựa trên bản thể học

Như mô tả ở hình 5, mô hình hóa dựatrên bản thể học kết hợp với nền tảng trithức với cơ sở dữ liệu để đạt được lý luậnngữ nghĩa và phương pháp này tách xử lýdữ liệu từ những ứng dụng cụ thể. Kiến trúcdữ liệu tập trung có cả khả năng linh độnglẫn tính toàn cầu. Mô hình sản xuất dựa trênbản thể học cung cấp một hướng nghiên cứumới trong việc chuẩn đoán lỗi, dự toán tìnhtrạng trang thiết bị và bảo trì phòng ngừatích cực trong nhà máy thông minh.

Những ứng dụng của dữ liệu lớntrong sản xuất

Dữ liệu lớn trong nhà máy thôngminh bao gồm dữ liệu cảm biến thời gianthực, nhật ký máy móc, và dữ liệu quá trìnhsản xuất, mà có số lượng lớn, rất nhiềunguồn tài nguyên, và giá trị dự phòng.Trong khuôn khổ sản xuất thông minh,những ứng dụng của dữ liệu lớn phát triểnnhanh chóng trong phân tích chuỗi cungứng công nghiệp và tối ưu, kiểm soát chấtlượng sản phẩm và bảo trì tích cực.

Bảo trì tích cực dựa trên dữ liệu lớn

Sự vận hành chính xác của trang thiếtbị thông minh là một sự đảm bảo sản xuấttrong nhà máy thông minh, nơi mà nhữngđiều kiện vận hành ảnh hưởng rất quantrọng lên việc sử dụng thiết bị và năng xuất.Công nghệ dò tìm dữ liệu mang đến nhữngsự đột phá mới cho dự đoán thất bại và bảotrì tích cực. Việc bảo trì thường xuyên trongcơ chế truyền thống chỉ lãng phí nguồn tàinguyên và thời gian. Trong khi đó, bảo trìtích cực dựa trên dữ liệu lớn có thể mang lạidịch vụ bảo trì cần thiết. Bảo trì tích cựcgiảm thời gian chết máy, tối ưu hóa sự dụngtài nguyên và tăng sản lượng. Cùng lúc đó,chi phí bảo trì tích cực cũng sẽ được giảm.Kiến trúc ứng dụng mở của bảo trì tích cựcdựa trên dữ liệu sản xuất lớn được mô tảnhư Hình 6.

Những yêu cầu cho việc bảo trì tíchcực của những đơn vị sản xuất như sau: (1)tăng sự thông minh của trang thiết bị củađơn vị sản xuất; (2) hợp tác với các chuyên

22


Số 6.2019

gia ngành; và (3) thể hiện kiến thức chuyênnghiệp. Học máy và phân tích thống kê làphương pháp tiếp cận chủ đạo của bảo trìtích cực. Tuy nhiên, nhiều nhân tố nên đượcxem xét. Như sự không chắc chắn của quátrình sản xuất, tích hợp các phương phápkhác nhau và khả năng ứng dụng mô hình.Gần đây, bảo trì tích cực của thiết bị phứctạp tiếp tục thiếu phương pháp hiệu quả, vìthế sự cải tiến hơn nữa là cần thiết.

Tối ưu hóa thiết kế sản phẩm dựa trêndữ liệu sản xuất lớn

Với sự phát triển của công nghệ IoT,việc thu thập dữ liệu sản phẩm trở nên thuậntiện. Hiện tại, việc tối ưu hóa dựa trên dữliệu lớn trong sản xuất có hiệu quả trên cácgiai đoạn của vận chuyển, kho bãi và bán

hàng. Công nghệ phân tích dựa trên dữ liệulớn được sử dụng để thiết kế sản phẩm, tậndụng thuận lợi của việc khám phá tri thứcvà xu hướng dự báo dữ liệu.

Tuy nhiên, nếu nhận dữ liệu và cơ chếphản hồi được thêm vào trong sản phẩmtruyền thống, sản phẩm của nó sẽ trở nên lànguồn dữ liệu cho việc tối ưu hóa thiết kếkhông ảnh hưởng đến việc sử dụng của nó.Hơn thế nữa, nhật ký sản xuất, dữ liệu bảotrì, và dữ liệu người dùng sẽ trở thànhnhững nguồn tài nguyên vô giá để xây dựngmô hình thông tin sản phẩm. Đánh giá sảnphẩm khoa học và hợp lý có thể đạt bởi hợpnhất dữ liệu và khai thác dữ liệu, vì thếnhững công nghệ này đại diện cho thiết kếcơ bản của một sản phẩm thế hệ kế tiếp.

Hình 6. Kiến trúc ứng dụng mở cho việc bảo trì tích cực dựa trên dữ liệu sản xuất lớn.

Những thách thức và vấn đề

Do quá trình sản xuất nhanh chóng,nhà máy thông minh nên có tính linh độngvà tính tin cậy, và thỏa những tiêu chuẩnchất lượng cao. Những đột phá công nghệmang đến nhiều cơ hội cho việc triển khaicủa sản xuất thông minh. Tuy nhiên, vẫn

còn có nhiều vấn đề và thách thức.

Những yêu cầu thông minh củatrang thiết bị

Do vị trí đặt nền móng của thiết bịcơ bản, rất quan trọng để theo dõi và kiểm

23


Số 6.2019

soát nguồn tài nguyên sản xuất cơ bản choviệc cấu hình lại dây chuyền sản xuất, lậpkế hoạch linh động và hợp nhất sản xuấttrong nhà máy thông minh. Vì thế, cầnthiết để cải thiện mức độ thông minh củatrang thiết bị sản xuất. Bộ điều khiển cấuhình và những robot tự cấu hình có thểcung cấp nhiều giải pháp cho việc mởrộng nhiều chức năng của những đơn vịsản xuất. Trong khía cạnh sản xuất hỗnhợp, sự phối hợp và tương tác thông tintrong số những đơn vị sản xuất đa mô đunnên được khám phá. Việc kết hợp tối ưuhóa của chương trình sẽ tăng hiệu suất nhàxưởng.

Trang thiết bị thông minh có thể thuthập thông tin sản xuất, cung cấp giao diệndữ liệu tương thích và hỗ trợ giao thứcthông tin gốc. Hơn thế nữa, trang thiết bịcó thể cảm nhận được môi trường sản xuấtvà kết hợp với thiết bị khác trong nhà máythông minh. Sản xuất linh hoạt là một tínhnăng điển hình của nhà máy thông minh,nhưng vẫn còn nhiều vấn đề chẳng hạnnhư độc quyền mạnh mẽ của dây chuyềnsản xuất, lập lịch linh động và khớp nốichặt chẽ giữa các chức năng và nhữngthiết bị.

Mạng tích hợp sâu

IIoT tạo điều kiện sự tích hợp sâucủa thông tin và công nghiệp hóa. Côngnghệ IIoT tiên tiến là rất quan trọng choviệc thực hiện nhà máy thông minh.Những tiêu chuẩn gốc và lâu đời chưađược hình thành trong lĩnh vực IWSNs, vàquy trình tiêu chuẩn hóa của IWSN nênđược cải tiến liên tục. Trong môi trườngđiện từ phức tạp, việc truyền dữ liệu phảiđáp ứng yêu cầu độ tin cậy và kiểm soátthiết bị thời gian thực. Do giới hạn nănglượng, hiệu suất năng lượng là một vấn đềquan trọng ảnh hưởng đến triển khai của

IWSNs. Hơn thế nữa, bởi vì sự truy cậpsố lượng lớn thiết bị, bảo mật mạng cũngtrở nên rất quan trọng.

Do công nghệ thông tin phát triển(cụ thể NB-IoT, 5G, LTE-advanced, and3GPP), một quá trình tiến bộ đáng kểđược thực hiện trong các mạng không dâycông nghiệp. Những quá trình này đượccung cấp những giải pháp mới cho nhữngvấn đề thiết yếu của IWSNs, như độ tincậy, thực hiện thời gian thực, hiệu suấtnăng lượng, và chiến lược bảo mật.

Sản xuất dựa trên tri thức

Số lượng lớn dữ liệu sản xuất cungcấp một sự mô tả toàn diện của nhà máythông minh, nhưng dữ liệu sản xuất khôngthể được sử dụng trực tiếp do kích thướclớn, số liệu thay đổi và độ nhiễu cao. Dođó, điều quan trọng là xác định ngữ nghĩadự liệu thông qua thuật sản xuất. Bản thểhọc miền cung cấp một giải pháp tiềmnăng cho ứng dụng dữ liệu. Việc sử dụngdữ liệu lớn của sản xuất thông minh, bảotrì chủ động của trang thiết bị, thiết kế tốiưu hóa cho sản phẩm sản xuất và tối ưuhóa dây truyền sản xuất đạt được trongnhà máy thông minh.

Sản xuất dựa trên tri thức mang đếnnhiều cơ hội cho việc chuyển đổi từ côngnghiệp truyền thống sang công nghiệpthông minh, trong khi đó công nghệ khaithác dữ liệu là một thách thức quan trọngcho các doanh nghiệp. Hơn thế nữa, việctối ưu hóa dữ liệu của thiết kế sản phẩmcần thêm dữ liệu đầu vào và cơ chế phảnhồi đến sản phẩm truyền thống và sau đósản phẩm của nó sẽ trở thành tài nguyêndữ liệu. Kết quả là, sản phẩm sẽ tham giatrong quá trình thu thập dữ liệu, mà cungcấp thông tin kỹ thuật cho nhà thiết kế sảnphẩm.

24


Số 6.2019

Kết luậnNhà máy thông minh là một hệ thống sản xuất thông minh sử dụng sự tích hợp

của sản xuất và dịch vụ. Nó tích hợp quá trình liên lạc, quá trình tính toán và quá trìnhkiểm soát để đạt được những yêu cầu công nghiệp. Bài viết này đề xuất một kiến trúcphân tầng của nhà máy thông minh theo nghiên cứu mới nhất. Tiếp sau đó là nhữngvấn đề chính của công nghệ liên quan trong lớp vật lý của nhà máy thông minh đượcphân tích, công nghệ nghiên cứu chính không chỉ phân tích sự tích hợp công nghệthông tin như là một phần chính, mà còn bao gồm những yêu cầu truyền thống như lýthuyết điều khiển, công nghệ cơ khí, năng lượng và vật liệu.

Vì sự tiến bộ của công nghệ dữ liệu lớn, cơ chế sản xuất ảo hóa dựa trên dữ liệusẽ cải tiến chất lượng sản phẩm, tăng hiệu suất sản xuất và giảm thiểu tiêu thụ nănglượng. Hơn thế nữa, sản xuất thông minh dựa trên dữ liệu lớn sẽ dẫn đến cuộc cáchmạng của ngành công nghiệp truyền thống.

Tài liệu tham khảo[1] M. Brettel, N. Friederichsen, M. Keller, and M. Rosenberg, “Howvirtualization, decentralization and network building change the man-ufacturing landscape: An industry 4.0 perspective,” International Jour-nal of Mechanical, Industrial Science and Engineering, vol. 8, no. 1,pp. 37-44, 2014.

[2] F. Li, J. Wan, P. Zhang, D. Li, D. Zhang and K. Zhou, “Usage-Spe-cific Semantic Integration for Cyber-Physical Robot Systems,” ACMTransactions on Embedded Computing Systems, vol. 15, no. 3, Article50, 2016.

[3] J. Wan, D. Zhang, Y. Sun, K. Lin, C. Zou, and H. Cai, “VCMIA: anovel architecture for integrating vehicular cyber-physical systems andmobile cloud computing,” Mobile Networks and Applications, vol. 19,no. 2, pp. 153-160, 2014.

[4] J. Wan, H. Yan, D. Li, K. Zhou, and L. Zeng,“Cyber-physical sys-tems for optimal energy management scheme of autonomous electricvehicle,” The Computer Journal, vol. 56, no. 8, pp. 947-956, 2013.

[5] E. Commission, “Europe 2020: A Strategy for smart, sustainableand inclusive growth,” Working paper {COM (2010) 2020}, 2010.

[6] H. Lasi, P. Fettke, H.-G. Kemper, T. Feld, and M. Hoffmann, “In-dustry 4.0,” Business & Information Systems Engineering, vol. 6, no.4, pp. 239-242, 2014.

[7] J. Wan, M. Yi, D. Li, C. Zhang, S. Wang, and K. Zhou, “Mobileservices for customization manufacturing systems: an example of in-dustry 4.0,” IEEE Access, vol. 4, pp. 8977-8986, 2016.

[8] N. Benkamoun, W. ElMaraghy, A.-L. Huyet, and K. Kouiss,“Ar-chitecture framework for manufacturing system design,” ProcediaCIRP, vol. 17, pp. 88-93, 2014.

[9] J. Lin, C. Yang, B. Li, Y. Xiao, G. Shi, and C. Xing, “Applicationtechnology of cloud manufacturing for aerospace complex products,”Computer Integrated Manufacturing Systems, vol. 22, no. 4, pp. 884-898, 2016.

[10] J. Wan, S. Tang, Q. Hua, D. Li, C. Liu, and J. Lloret, “Context-aware cloud robotics for material handling in cognitive industrial in-ternet of things,” IEEE Internet of Things Journal, doi:10.1109/JIOT.2017.2728722, 2017.

[11] J. Wan, S. Tang, H. Yan, D. Li, S. Wang, and A. V. Vasilakos,“Cloud robotics: Current status and open issues,” IEEE Access, vol. 4,pp. 2797-2807, 2016.

[12] D. Zhang, J. Wan, C. Hsu and A. Rayes, “Industrial Technologiesand Applications for the Internet of Things,” Computer Networks, vol.101, pp. 1-4, 2016.

[13] Z. Shu, J. Wan, D. Zhang and D. Li, “Cloud-integrated Cyber-PhysicalSystems for Complex Industrial Applications,” Mobile Net-works and Applications, vol. 21, no. 5, pp. 865-878, 2016.

[14] B. Chen, J. Wan, L. Shu, P. Li, M. Mukherjee, and B. Yin, “SmartFactory of Industry 4.0: Key Technologies, Application Case, and Chal-lenges,” IEEE Access, vol. 6, pp. 6505-6519, 2018.

[15] M. Chen, Y. Ma, Y. Li, D. Wu, Y. Zhang, and C.-H. Youn, “Wear-able 2.0: Enabling human-cloud integration in next generation health-care systems,” IEEE Communications Magazine, vol. 55, no. 1, pp.54-61, 2017.

[16] X. Li, D. Li, J. Wan, A. V. Vasilakos, C.-F. Lai, and S. Wang, “Areview of industrial wireless networks in the context of industry 4.0,”Wireless networks, vol. 23, no. 1, pp. 23-41, 2017.

[17] C. Zou, J. Wan, M. Chen and D. Li, “Simulation Modeling ofCyber-Physical Systems Exemplified by Unmanned Vehicles withWSNs Navigation,” Proc. of the 7th Int. Conf. on Embedded and Mul-timedia Computing Technology and Service, Gwangju, Korea, Septem-ber, 2012, pp. 269-275.

[18] S. Wang, J. Wan, D. Zhang, D. Li, and C. Zhang, “Towards smartfactory for industry 4.0: a self-organized multi-agent system with bigdata based feedback and coordination,” Computer Networks, vol. 101,pp. 158-168, 2016.

[19] N. Bizanis, and F. A. Kuipers, “SDN and virtualization solutionsfor the Internet of Things: A survey,” IEEE Access, vol. 4, pp. 5591-5606, 2016.

[20] W. Shi, J. Cao, Q. Zhang, Y. Li, and L. Xu, “Edge computing: Vi-sion and challenges,” IEEE Internet of Things Journal, vol. 3, no. 5, pp.637-646, 2016.

[21] A. V. Dastjerdi, H. Gupta, R. N. Calheiros, S. K. Ghosh, and R.Buyya, “Fog computing: Principles, architectures, and applications,”arXiv preprint arXiv:1601.02752, 2016.

[22] P. Shvaiko, and J. Euzenat, “Ontology matching: state of the artand future challenges,” IEEE Transactions on knowledge and data en-gineering, vol. 25, no. 1, pp. 158-176, 2013.▲

KKHO

25


Số 6.2019

Nghieân cöùu öùng duïng coâng ngheäPhytoremediation xöû lyù nöôùc thaûinhieãm chì nhaân taïo cuûa caây phaùt taøi

Chủ nhiệm: ThS. Hồ Thị Bích LiênChủ trì: Trường Đại học Thủ Dầu Một

Sự phát triển mạnh mẽ củacác ngành công nghiệp đãthúc đẩy nền kinh tế phát

triển theo và làm nâng cao đời sống củacon người. Nhưng song song với nhữnglợi ích đó, tình hình ô nhiễm môi trườngcũng đang diễn ra ngày càng nghiêmtrọng hơn. Theo Tổ chức y tế thế giới,ở các nước đang phát triển, 80% nướcthải và chất thải công nghiệp chưa quaxử lý được thải trực tiếp vào các nguồntài nguyên nước ngọt gây ảnh hưởngnghiêm trọng cho hệ sinh thái. Trongnhiều thập kỷ qua, các kim loại nặngnhư As, Hg, Cd, Cr, Ni, Cu, Be,… đãtrở thành chất gây ô nhiễm trên toàn thếgiới, trong đó chì là một trong nhữngkim loại gây ô nhiễm phổ biến nhất.

Chì là một trong những kim loạiđược sử dụng thông dụng nhất từ trướctới nay. Chì được ứng dụng rất rộng rãitrong mọi lĩnh vực của đời sống từ côngnghiệp, nông nghiệp cho đến sinh hoạthàng ngày như mỹ phẩm, dược phẩm,phụ kiện điện tử,.... Có thể thấy rằng,chì là kim loại không thể thay thế đượcvà có mặt ở mọi nơi trong cuộc sốngcủa con người.

Hiện nay, có nhiều phương phápđã được sử dụng để làm sạch môitrường có kim loại nặng, nhưng hầu hết

các phương pháp này rất tốn kém vàkhó đạt được kết quả tối ưu. Gần đây,nhờ những hiểu biết về cơ chế hấp thụ,chuyển hóa, chống chịu và loại bỏ cácchất ô nhiễm trong nước của một số loàithực vật, mọi người bắt đầu chú ý đếnkhả năng sử dụng thực vật để xử lý môitrường như một công nghệ môi trườngđặc biệt. So với các kim loại nặng khác,số loài thực vật được phát hiện có khảnăng siêu hấp thu chì khá ít.

Chính vì vậy, Thạc sĩ Hồ BíchLiên, trường Đại học Thủ Dầu Một đãứng dụng công nghệ phytoremediationvào xử lý nước thải nhiễm chì (Pb) đểbảo vệ môi trường và hướng đến sựphát triển bền vững trong công nghiệphóa. Cụ thể, xác định giá trị pH thíchhợp cho khả năng hấp thu và tích lũychì (Pb) của cây phát tài khi trồng trongmôi trường nước gây nhiễm chì100ppm; khảo sát khả năng sinh trưởng,phát triển của cây phát tài khi trồngtrong môi trường nước gây nhiễm ở cácnồng độ chì 0ppm, 200ppm, 400ppm và600ppm; xác định lượng chì hấp thutrong các bộ phận rễ, thân và lá của câyPhát tài khi trồng trong môi trườngnước gây nhiễm ở các nồng độ chì0ppm, 200ppm, 40ppm và 600ppm; xácđịnh hiệu quả loại bỏ chì trong nước

26


Số 6.2019

thải sinh hoạt ở nồng độ chì 200ppmcủa cây phát tài.

Phát tài có tên khoa học là Dra-caena sanderiana, có nguồn gốc ởchâu phi. Ngay sau khi được du nhậpvào Việt Nam, phát tài được trồng vàphân bố khắp Việt Nam. Với ý nghĩamạng lại may mắn cho gia chủ trongcuộc sống và công việc, phát tài đượcưa chuộng và từ đó giá trị kinh tế cũngđược nâng cao. Ngoài giá trị tinh thầnvà kinh tế, những năm gần đây pháttài được phát hiện có giá trị trong xửlý môi trường.

Đề tài được thực hiện trên loàicây phát tài Dracaena sanderianaSander. Cây phát tài Dracaena sande-riana Sander thuộc cây thân thảo, cónhiều đốt, rễ chùm, lá nhỏ có màuxanh đậm. Từ xưa tới nay, phát tàiđược dùng để thờ cúng trong gia đìnhvà các ngôi chùa, đình. Ngoài ra, câyphát tài được mọi người ưa chuộngdùng để trang trí trong không gian nộithất, với hy vọng sẽ gặp nhiều maymắn, thuận lợi trong công việc cũngnhư cuộc sống. Cây Phát Tài thườngđược dùng làm quà tặng bạn bè ngườithân trong những dịp đặc biệt nhưkhai trương, tân gia, thăng chức…

Chì là kim loại có màu xám nhạt,không mùi, không vị, không hòa tan

trong nước, không cháy. Chì rất mềm,dễ gia công, có thể dùng dao cắt đượcvà dễ nghiền thành bột. Chì được coilà mềm và nặng nhất trong tất cả cáckim loại thông thường. Chì và nhiềuhợp chất của chì được ngành độc họcxếp vào nhóm độc bản chất. Trong cơthể, chì không bị chuyển hóa, chỉđược chuyển từ bộ phận này sang bộphận khác, bị đào thải qua đường bàitiết và tích tụ lại trong một số cơ quanvới hàm lượng tăng dần theo thời giantiếp xúc. Vì vậy, ảnh hưởng gây độccủa chì là rất nghiêm trọng và lâu dài.Độc tính của chì tỷ lệ thuận với hàmlượng chì trong cơ thể.

Có rất nhiều phương pháp để xửlý kim loại nặng trong nước nhưphương pháp hóa học, hóa lý hay sinhhọc. Tại các nhà máy nước thải cóchứa hàm lượng kim loại nặng vượtquá tiêu chuẩn cho phép rất cần phảixử lý trước khi thải ra môi trường.Các phương pháp xử lý kim loại nặngcó thể được sử dụng như sau: Phươngpháp kết tủa hóa học, phương pháphấp thụ, phương pháp trao đổi ion,điện hóa, oxy hóa - khử và xử lý kimloại nặng bằng phương pháp tạopherit.

Hiện nay, công nghệ sử dụngthực vật xử lý ô nhiễm đang trở thành

27


Số 6.2019

một giải pháp có tính khả thi cao đốivới các nước đang phát triển nhờ vàochi phí xử lý thấp và thân thiện môitrường. Đây là hướng đi bền vững, lâudài và hiệu quả đối với việc bảo vệmôi trường.

Trong khuôn khổ đề tài, tác giảđã khảo sát sự ảnh hưởng của pH đếnkhả năng hấp thu và tích lũy chì củacây phát tài trong môi trường nước cóbổ sung chì ở nồng độ 100ppm; khảosát ảnh hưởng của các nồng độ chì(0ppm, 200ppm, 400ppm, 600ppm)đến khả năng hấp thu, tích lũy và xửlý chì (Pb) của cây phát tài; đánh giáhiệu quả xử lý nước thải sinh hoạtnhiễm chì của cây phát tài;

Với kết quả khảo sát sơ bộ banđầu về khả năng hấp thu và tích lũychì của cây phát tài (Dracaena sande-riana) ở 3 nghiệm thức tương ứng với3 nồng độ Pb 100, 200, 300 ppm vàmột nghiệm thức đối chứng là 0 ppm,thí nghiệm được thực hiện với pH 5.5,kết quả nghiên cứu cho thấy:

Cây có khả năng sinh trưởng tốtở các giá trị pH khảo sát 3.5; 4; 4.5; 5.Cây phát triển và tích lũy chì cao nhấtở giá trị pH 4.5. Ở nồng độ chì 200đến 600 ppm, chiều cao cây, chiều dàirễ, trọng lượng tươi và trọng lượngkhô của cây bị nhiễm độc chì cao hơngiá trị ban đầu. Khả năng chống chịuchì cũng đã được tìm thấy ở cây pháttài. Cây có thể chống chịu chì ở nồngđộ 200 đến 600 ppm khoảng 80%.

Nồng độ chì càng cao khả năng hấpthu của cây phát tài càng lớn.

Trong các bộ phận của cây, hàmlượng Pb tích lũy chủ yếu trong rễ,một phần nhỏ tích lũy trong thân và lá.Hàm lượng chì tích lũy trong cây theothứ tự Rễ > thân > lá. Khả năng dịchchuyển chì lên các bộ phận trên củacây rất thấp (TF<1), năng cây hữu íchcho phytostabilization và không hữuích cho phytoextraction. Cây có khảnăng xử lý trong nước thải sinh hoạtrất tốt ở nồng độ Pb 200ppm. Hiệusuất xử lý Pb trong nước thải sinh hoạtnhiễm chì của cây phát tài tăng theothời gian thí nghiệm, hàm lượng chìgiảm đi rất nhiều so với ban đầu, sau30 ngày hiệu quả xử lý Pb đạt 90.9%.

Ngoài kết quả đạt được, tác giảcòn kiến nghị trong thời gian tới cầnkhảo sát thêm sự ảnh của các yếu tốkhác như nhiệt độ, độ ẩm nhằm xácđịnh chính xác điều kiện tối ưu để hấpthu kim loại của cây phát tài; nghiêncứu ảnh hưởng của các nồng độ Pbcao hơn 600ppm đến khả năng hấpthu, tích lũy và xử lý Pb của cây pháttài; khả năng tích lũy chì của cây pháttài khi được trồng trong môi trườngđất nhiễm Pb; cơ chế xử lý và khảnăng tích lũy kim loại nặng của câyphát tài với các kim loại nặng khácnhư As, Cu, Cd.▲

(Đọc toàn văn tại Trung tâmThông tin và Thống kê KHCN)

Mỹ Linh

28


Số 6.2019

AÙp duïng ñoä ño Entropy cho baøitoaùn taùch ñaëc tröng cuûa boït khí

treân video &

Ñeà xuaát keát hôïp SVM cho vaán ñeàtöï ñoäng theo doõi suïc khí taïi traïm

quan traéc moâi tröôøng

Ngày nay, để có được môitrường trong sạch mà đặcbiệt là môi trường nước,

ngành công nghiệp xử lý nước sạchđang được nhà nước và cộng đồngquan tâm sâu sắc. Để có được nguồnnước sạch, người ta cần cải tạo môitrường và hệ sinh thái bằng cách nuôinhững con vi sinh trong những cái bểlớn nhằm cung cấp vi sinh cho nhữngchỗ nước bị nhiễm bẩn, hệ sinh thái bịbiến đổi. Trong quá trình nuôi vi sinhngười ta cần phải sục khí liên tục vàobể để cung cấp đủ oxi để nuôi sống visinh, nếu không được sục khí thườngxuyên thì những con vi sinh sẽ khôngthể sống được do thiếu oxi.

Xuất phát từ thực tế này, chúng tacần có những phần mềm để theo dõi vàgiám sát xem bể nuôi vi sinh có đượcsục khí liên tục hay không. Trong đó,vấn đề liên quan đến xử lý video, xử lýframe ảnh và nhận dạng frame ảnhtrong video sẽ phục vụ cho nhu cầuphát hiện và cảnh báo vấn đế không cóbọt khí (khi bể không được sục khí)thông qua việc giám sát tự động bởicác camera. Với nhu cầu trên, tác giảTrịnh Văn Dũng đã chọn chủ đề “Ápdụng độ đo Entropy cho bài toán tách

đặc trưng của bọt khí trên video và đềxuất kết hợp SVM cho vấn đề tự độngtheo dõi sục khí tại trạm quan trắc môitrường” làm đề tài luận văn tốt nghiệpsau đại học cho mình.

Mục tiêu của đề tài là tìm hiểu vànghiên cứu một số kỹ thuật xử lý phântích, trích chọn đặc trưng ảnh để có thểlấy ra được những ảnh mẫu tốt nhấtphục vụ việc huấn luyện phân lớp mẫuvà nhận dạng. Đồng thời khảo sát,nghiên cứu một số thuật toán học phụcvụ việc huấn luyện mô hình phân lớpmẫu. Từ đó sử dụng so sánh với cácframe ảnh trích xuất từ các cameragiám sát bất kỳ nào có thể dự đoán,nhận dạng được frame ảnh đó có bọtkhí hay không có bọt khí nhằm giảiquyết bài toán nhận dạng ảnh để xácđịnh bể nuôi vi sinh có được sục khíhay không được sục khí.

Để đạt được mục tiêu đề ra, tácgiả đã tiến hành nghiên cứu tổng quanvề video, xử lý video, các đặc trưng cơbản đối với frame ảnh, các phươngpháp và kỹ thuật xử lý phân tích tríchchọn đặc trưng ảnh như: các bộ lọc làmmịn ảnh, các kỹ thuật tìm biên ảnh, độđo Entropy cho các điểm ảnh, FuzzyLogic và phép biến đổi Wavelet Haar.

29


Số 6.2019

Mục đích để có thể đưa ra các ảnh mẩutốt nhất phục vụ cho việc huấn luyệnmô hình phân lớp và nhận dạng saunày.

Nghiên cứu về học máy cùng mộtsố thuật toán học máy giúp huấn luyệnvà phân lớp dữ liệu ảnh mẫu nhằm đưara được mô hình học phân lớp tốt nhấtcó thể, giúp phát hiện nhận dạng đúnghiện tượng ảnh có bọt khí (trường hợpbể nuôi có sục khí) hay không bọt khí(trường hợp bể nuôi không được sụckhí) chính xác nhất có thể. Đồng thời,cài đặt thực nghiệm cho một số videoclip trích từ camera giám sát của cácbể nuôi vi sinh được thu thập từ đơn vịquan trắc môi trường tại tỉnh BìnhDương.

Theo tác giả, Trong tiếng việtchúng ta chưa có từ tương đương vớitừ Entropy, tuy nhiên có thể định nghĩavề mặt toán học như sau: Entropy làmột đại lượng toán học dùng để đolượng thông tin không chắc chắn (haylượng ngẫu nhiên) của một sự kiện haycủa phân phối ngẫu nhiên cho trước.Hay một số tài liệu tiếng anh gọi làUncertainty Measure. Hay có thể gọiEntropy là đại lượng đo thông tin (haycòn gọi là độ bất định). Nó được tínhnhư một hàm phân bố xác suất.

Để theo dõi quá trình sục khítrong các bể nuôi vi sinh của các đơnvị quan trắc môi trường nước thôngqua các camera giám sát. Bài toán đặtra ở đây là làm sao theo dõi biết đượcquá trình sục khí có thường xuyên haykhông. Vì vậy, cần phải nhận dạngđược ảnh có bọt khí (trong trường hợpcó sục khí) và ảnh không có bọt khí(trong trường hợp không được sục khí)thông qua việc nhận dạng frame ảnh

trích xuất từ camera giám sát. Để giảiquyết cho vấn đề này, tác giả đã thựchiện nghiên cứu các kiến thức về xứ lýảnh số, các phương pháp xử lý ảnh số,các thuật toán học máy, huấn luyệnphân lớp và nhận dạng ảnh và xâydựng bài toán nhận bọt khí theo 3 giaiđoạn: Quá trình xử lý ảnh, quá trìnhhuấn luyện - phân lớp mẫu và quá trìnhnhận dạng ảnh.

Như vậy, qua quá trình nghiêncứu và kết quả thực nghiệm, tác giả đãđề xuất với hai phương pháp trích chọnđặc trưng: Một là ứng dụng độ đo En-tropy kết hợp Fuzzy Logic và WaveletHaar để đưa ra những ảnh có đặc trưngtốt nhất cho huấn luyện phân lớp; Hailà ứng ứng dụng bộ lọc Canny để tìmra những đường biên tốt nhất cho ảnhcho huấn luyện phân lớp. Từ đó có thểhuấn luyện phân lớp và có được môhình phân lớp mẫu tốt nhất nhằm sửdụng cho bài toán nhận dạng ảnh bọtkhí /không bọt khí ứng dụng cho việcquản lý, giám sát quá trình sục khí chocác bể nuôi vi sinh. Đồng thời có thểgiúp cho các đơn vị quan trắc môitrường hay các công ty sản xuất cónước xả thải có thể xử lý tốt hơn trướckhi xả thải ra môi trường. Đặc biệt làđối với hướng ứng dụng bộ lọc cannyđược cài đặt trên Visual Studio C++ vàsử dụng thư viện mã nguồn mởOpenCV có kết quả nhận dạng với độchính xác rất cao (100%) và thuận tiệncho việc xây dựng ứng dụng ngườidùng, có thể đưa vào ứng dụng thực tếđược ngay cho các camera giám sát bểnuôi vi sinh. ▲

(Đọc toàn văn tại Trung tâmThông tin và Thống kê KHCN)

Thơ Mộng

30


Số 6.2019

Trang công nghệ:

1. Tröôùc loaøi ngöôøi, loaøi vaät ñaõ ñaët chaân vaøo vuõ truï

Năm mươi năm trước, hai phihành gia người Mỹ trở thành nhữngngười đầu tiên đặt chân lên mặt trăng.Tuy nhiên, trước khi loài người bay rakhông gian, các phi hành gia động vậtđã thực hiện những chuyến bay ra ngoàivũ trụ.

Năm 1948, chú khỉ có tên là Albertlần đầu tiên được NASA đưa vào khônggian. Nó đã được gây tê trong quá trìnhbay và đã không bao giờ lại trái đất. Sauđó, rất nhiều con khỉ cũng trở nên nổitiếng khi nằm trong danh sách phi hànhgia bay vào vũ trụ.

1951, chuyến bay đưa một con khỉtên Yorick và 11 con chuột được các nhàkhoa học tuyên bố là thành công khiđược đưa vào không gian và trở về Tráiđất mà vẫn còn sống. Từ thành công đó,các thí nghiệm tiếp theo được thực hiệncàng tỷ mỷ và kỹ lưỡng hơn. Trong mộtchuyến bay khác, hai con chuột bạchMildred và Albert được đặt trong mộtlồng xoay cho phép chúng tự do trôi nổitrong môi trường không trọng lượng,thay vì bị bó buộc như ở các chuyến baytrước đó. Trong một tên lửa của Mỹ vớivận tốc 3000km/h, hai chú chuột đượctrải qua trạng thái không trọng lực khibay lên độ cao cách mặt biển 60km, mộtchiếc dù đã bung ra để giúp tên lửa hạcánh nhẹ nhàng, các nhà khoa học chobiết, phi hành đoàn động vật đã thựchiện thành công chuyến bay.

Trong khi đó, Liên Xô cũng đưaloài vật thân thiết nhất với con ngườilên không gian. Laika, chú chó thámhiểm không gian nổi tiếng nhất đã baytrên quỹ đạo vòng quanh trái đất vào

năm 1957, giống như những chú chóthám hiểm không gian khác của LiênXô, Laika là chú chó hoang, các nhàkhoa học tin rằng, những chú chó bỏ rơinày có thể chống chọi tốt hơn với điềukiện khắc nghiệt bên trong tàu conthoi…

Sự trở về thành công của các convật thí nghiệm, khiến các nhà khoa họctự tin rằng loài người cũng có thể sốngsót sau khi bay vào vũ trụ. Ông RobertHolmes, Giám đốc chương trình lý sinhhọc và du hành vũ trụ cho biết “việcđộng vật có thể tiếp xúc với các điềukiện tự nhiên trên không gian mà thểchất không bị ảnh hưởng quá nhiềumang đến cho chúng tôi động lực để hyvọng rằng, kết quả tương tượng sẽ đượcáp dụng với phi hành đoàn con người”.

Năm 1961, loài người đã theochân những đồng nghiệp động vật củamình để bay lên vũ trụ. “Trái đất trôngnhư một viên ngọc xanh trôi bồng bềnhtrên bầu trời màu đen”, thiếu tá sỹ quankhông quân Liên xô Yuri Gagarin, phihành gia đầu tiên bay lên không giantrong chuyến hành trình kỳ diệu kéo dài108 phút của mình cho biết.

Và giờ đây, khi mà loài người đãđi vào không gian, các loài động vật vẫnđóng vai trò quan trọng, các phi hànhgia trên trạm không gian quốc tế đangnghiên cứu xem, loài vật làm thế nào đểthích nghi với phi trọng lực, nghiên cứucác loài động vật trong không gian cóthể giúp chúng ta hiểu hơn về cách màloài người sinh hoạt đang bay trong quỹđạo của trái đất, trên mặt trăng, sao hỏa,hoặc xa hơn nữa.

31Số 6.2019

3. Startup: Neàn taûng tröïc tuyeán chia seû xe töï laùiVới sự phát triển của xu hướng công

nghệ 4.0, các lợi ích của việc đặt dịch vụ vậnchuyển qua kênh trực tuyến, trong đó có côngnghệ chia sẻ xe ngày càng phổ biến. Dịch vụnày đã xuất hiện ở nhiều quốc gia trên thế giớitừ nhiều năm trước và được xem là một dịchvụ giao thông tiện tích cho các đô thị hiện đại,tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường.Tại Việt Nam, startup Chungxe - nền tảng chothuê xe tự lái ra đời năm 2017 và nhanh chóngđược khách hàng và người cho thuê xe quantâm. Là một dịch vụ tiềm năng cho thị trườngViệt Nam.

Chung xe là một trong 25 startup nổi bậtcủa Cuộc thi bình chọn startup Việt, giải Nhấtcuộc thi Hackathon về Giao thông thông minhvào tháng 7/2018, Top 20 Cuộc thi khởinghiệp đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực du lịch,đó là những thành quả bước đầu của nền tảngtrực tuyến chia sẻ xe tự lái.

CEO Hoàng Hồng Minh, nhà sáng lậpChungxe cho biết, xuất phát từ nhu cầu cánhân, khi có xe nhàn rỗi muốn cho người khácthuê những không có một ứng dụng nào giúpcho Ông kết nối với những người có nhu cầu

thuê. Trong khi có rất nhiều người quen biếtcó nhu cầu thuê xe đi về quê hoặc đi chơi thìrất kiếm được một chiếc xe trên thị trường.Chính vì thế, Ceo Hoàng Hồng Minh quyếtđịnh xây dựng một nền tảng kết nối nhữngngười có nhu cầu cho thuê xe với những ngườicó nhu cầu muốn thuê xe, từ đó Chung xe rađời. Ý tưởng là như vậy, nhưng khi triển khaiChungxe cũng gặp nhiều thách thức khó khănnhư: Thị trường cho thuê xe tự lái (đối tượngthuê xe, rủi ro trong giao dịch, nguy cơ xe bịthay đổi phụ tùng…), tìm cộng sự có cùng chíhướng.

Trong dự án này, Chung xe sử dụngcông nghệ BigData và AI để xác định thôngtin đối tượng cho thuê, công nghệ blockchaintruy xuất nguồn gốc xe, công nghệ định vị,điều khiển xe từ xa... Trong tương lai,Chungxe định hướng phát triển hình thức chothuê xe một nơi và trả tại một nơi khác. Bạncó thể thuê xe ở Hà Nội vào Đà Nẵng, để xe ởĐà Nẵng, sau đó bắt máy bay về hoặc đi đếnnơi khác, không cần quay lại vị trí thuê, khôngcần thủ tục rườm rà.▲

Trần Phước

2. Coâng ngheä 3D: Soáng ñoäng trong theá giôùi vaên hoïcỨng dụng công nghệ 3D thực tế ảo trong

đào tạo đang là xu hướng được áp dụng tạinhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, mộttrường THPT trên địa bàn Hà Nội đã ứng dụngcông nghệ này trong việc giảng dạy môn văn,địa lý. Những hình ảnh 3D, audio, slide bàigiảng đều do các bạn học sinh lớp 11,12 thamgia thực hiện cùng thầy cô.

Những cụm từ trong văn học được táihiện bằng hình ảnh, âm thanh… các bạn họcsinh sẽ được khám phá qua chương trình gamekhi nhập vai vào vai nhân vật của tác phẩm.Game khá dễ dàng bằng 8 chữ cái trên bànphím nhưng lại giúp các em cảm nhận đượchoàn cảnh, không gian, thời gian… tác phẩmra đời. Em Đỗ Quỳnh Anh, Trường Trung họcphổ thông FPT cho biết “đối với một số bạn,

môn văn là môn học khá khô khan, rất khótưởng tượng bài văn qua những dòng chữ. Đốivới em, công nghệ 3D mà em đang được thừahưởng là một lợi thế, có thể hình dung đượchình ảnh tốt hơn khi chỉ được nghe và đọcsách”.

Thầy Đoàn Mạnh Linh, giáo viênTrường THPT FPT, phụ trách dự án ứng dụngCNTT trong dạy học và các môn học xã hộicho rằng “việc áp dụng CNTT trong bài giảngmang đến phương thức giảng dạy mới mẻ, sinhđộng, tạo nhiều cảm hứng cho thầy và trò thờiđại 4.0. Những yếu tố công nghệ đã phá tan lớpbăng của sự khuôn mẫu, nhàm chán trong cácmôn học truyền thống, giúp học sinh thêm yêuthích và sáng tạo hơn trong việc học, khuyếnkhích học sinh tự học, tự khám phá tri thức”.

beá maïc hoäi thi tin hoïc treû -...

Documents