barksterar og astmi
DESCRIPTION
Barksterar og astmi. Kristján Dereksson 27.apríl 2005. Astmi er. Sjúkdómur sem einkennist af breytilegri teppu og langvinnri bólgu í loftvegum ásamt auðreitni og byggingarlegum breytingum í loftvegunum - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/1.jpg)
Barksterar og astmi
Kristján Dereksson
27.apríl 2005
![Page 2: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/2.jpg)
Astmi er...
• Sjúkdómur sem einkennist af breytilegri teppu og langvinnri bólgu í loftvegum ásamt auðreitni og byggingarlegum breytingum í loftvegunum
• Meðferð astma byggðist lengi vel aðallega á berkjuvíkkandi lyfjum en nú er vitað að mun fleiri frumur en samdráttarfrumur koma að meinmynd astma.– Það eru langvinnar bólgubreytingarnar sem mestu
máli skipta og því lykilatriði að hemja þær
![Page 3: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/3.jpg)
Meingerð astma • Í (ofur)stuttu máli er astmi
sjúkdómur þar sem fram fer oftjáning á vissum cytokinum, chemokinum, vaxtarþáttum, viðtökum og viðloðunarsameindum
• Samspilið er flókið en niðurstaðan er íferð virkjaðra lymphocyta, monocyta og eosinophila í submucosu berkja, skemmd í þekjunni, fjölgun goblet-fruma, bandvefsmyndun undir þekjunni og bjúgsöfnun í berkjum og “berklingum”
![Page 4: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/4.jpg)
Barksterarnir...
• ...hafa líklegast einhver áhrif á öll ofannefnd ferli í astma
• Bandvefsmyndunin veldur því loftvegirnir stífna smám saman og submucosan þykknar auk þess sem sléttvöðvar berkjanna stækka og þykkna.
• Kallast remodulation of airways á útlensku • Til að hægja á eða hindra þessari endurinnréttingu
loftveganna er mikilvægt að greina astma snemma og hefja meðferð með sterum fyrr en seinna, sé þess þörf
![Page 5: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/5.jpg)
Virkni barkstera
• Barksterar fara yfir allar himnur og bindast GR (glucocorticoid receptor) í umfrymi. – GR losar þá hsp90-próteinið
og dímerast
– GR binst síðan GRE á stýrilsvæði á DNA í kjarna
– GR er aukið í þekjufrumum og æðaþeli lungna m.v aðra hluta líkamans
![Page 6: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/6.jpg)
Virkni barkstera
• GRE örvar tjáningu margra gena beint og þ.a.l. próteina– Eykur bæði IL-1ra og IL-1r2. Þau minnka
bólguáhrif IL-1• Binding GR og GRE veldur einnig
strúktúrbreytingu í DNA og opnar nýja umritunarstaði, en lokar öðrum
• GR tengist auk þess hjálparpróteinum (CBP, p300 o.fl.) og acetylerar histón á DNA og veldur þannig aukinni umritun gena
![Page 7: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/7.jpg)
Virkni barkstera
• Aðalbólgueyðandi áhrif barkstera eru þó óbein. Þeir breyta virkni annarra umritunarþátta eftir ýmsum leiðum... sem eru mestmegnis óþekktar... en þetta er vitað:– NFB er hluti af innanfrumuboðkerfi IL-1 og TNF-
. Sterar auka IB- sem hemur NFB
– GR binst CBP og hemur þannig acetýleringu históna
– GR binst umritunarþáttunum AP-1 og NFB beint og hemur þá, en þeir eru bólgutengdir
![Page 8: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/8.jpg)
Og hvað svo?• Áhrifin af öllu þessu er svo minnkuð loftvegabólga og -
bjúgur, auk þess sem myndun kollagens og tenascins minnkar vegna áhrifa á fibroblasta– Hömlun verður á myndun margra bólgumiðla (t.d IL-1, IL6,
TNF-) og sumra bólguviðtaka (t.d. IL-2r)– Aukning verður á IL-10 sem vinnur gegn bólgu og er oftlega – lækkað hjá astmasjúklingum– Bólgufrumumyndun minnkar, íferð þeirra minnkar v/ færri
viðloðunarsameinda á æðaveggjum og virkni þeirra minnkar að einhverju leyti einnig
– Histamínlosun í öndunarvegi minnkar vegna áhrifa á mastfrumur
– IgE og IgE-viðtaka myndun minnkar– Minni framleiðsla NO
![Page 9: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/9.jpg)
Áhrif barkstera á nokkur prótein
(allt saman til prófs)
(Unnið af Brynju Jónsdóttur, stud.med.)
Prótein Hlutverk Áhrif stera
β-2 adrenergur viðtaki * Aukin framleiðsla
Endonucleasar Eiga þátt í stýrðum frumudauða eitilfrumna og
eósínófílaAukin framleiðsla
IL-1RII Viðtaki fyrir IL-1 sem miðlar ekki bólguáhrifum Aukin framleiðsla
IL-1 ↑frl. frumuboða af T-fr., ↑þroskun B-fr. Minnkuð framleiðsla
IL-2 ↑vöxtur og þroskun T-frumna, eósínófília Minnkuð framleiðsla
IL-3 Eósínófília, ↑blóðmyndandi fr. Minnkuð framleiðsla
IL-4 ↑vöxtur eósínófíla, ↑Th2, ↓Th1, ↑IgE, ↑B-frumur Minnkuð framleiðsla
IL-5 ↑eósínófílar á margan hátt, ↑Th2, berkjuauðreitni Minnkuð framleiðsla
IL-6 ↑þroskun B-frumna, hömlun LPS, ↑IL-1, ↑TNF-α Minnkuð framleiðsla
IL-8 ↑migration neútrófíla (e. neutrophiles) til æðaþels en minnkuð viðloðun
Minnkuð framleiðsla
IL-10 Hamlandi áhrif á mörg boðefni sem stuðla að bólgu Aukin framleiðsla**IL-11 Svipað og áhrif IL-6 Minnkuð framleiðsla
IL-13 ↑B-frumur, virkjar eósínófíla, ↑IgE, ↓IL-1, ↓TNF-α Minnkuð framleiðsla
TNF-α Virkjar æðaþel, eykur gegndræpi o.fl. Minnkuð framleiðsla
GM-CSF Virkjar og eykur vöxt granúlócýta (e. granulocytes) og átfrumna (e. macrophage)
Minnkuð framleiðsla
RANTES Flakkboði fyrir ýmsar bólgufrumur, m.a. T-hjálparfr. Minnkuð framleiðsla
Eotaxin Flakkboði fyrir eósínófíla og fleiri frumur Minnkuð framleiðsla
iNOS Framleiðir NO sem er æðavíkkandi Minnkuð framleiðsla
COX-2 Ensím sem á þátt í myndun leukotríena Minnkuð framleiðsla
cPLA2 Ensím sem á þátt í myndun prostglandína Minnkuð framleiðsla
ICAM-1 Viðloðunarsameind Minnkuð framleiðsla
VCAM-1 Viðloðunarsameind Minnkuð framleiðsla
IL-2R Viðtaki fyrir IL-2 Minnkuð framleiðsla
*Magn hans eykst við notkun barkstera og hefur það áhrif á lyfhrif β-2 adrenvirkra lyfja **Ath. óbein áhrif vegna minnkaðrar framleiðslu á öðrum frumuboðum
![Page 10: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/10.jpg)
Steralyf notuð í astma
• Prednisolon/methylprednisolon• Hydrocortison• Betametasone• Dexometason• Inh. Budesonide (Pulmicort , Symbicort )• Inh. Fluticasone (Flixotide , Seretide )• Inh. Mometasone (Asmanex)
![Page 11: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/11.jpg)
Notkun barkstera í astma
• Upplýsingar af vef Landlæknis, Landlaeknir.is
• Nú er farið að mæla með daglegum, lágum skömmtum af innúðasterum í ,,vægum astma af og til”, sem disease modulation
![Page 12: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/12.jpg)
Ávinningur sjúklings
• Talið að því fyrr sem notkun steranna hefst eftir greiningu astma, þeim mun betri svörun verði
• Synergismi milli -2-agonista og barkstera!• Umtalsverður ávinningur umfram -2-agonista
eingöngu– Aukið PEF, færri astmaköst, bætt líðan – Líklega hæging á sjúkdómi (disease modulation)– Minni líkur á sjúkrahúsvist vegna versnunar– Minni líkur á dauða vegna astma
![Page 13: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/13.jpg)
Áhrif þess að hefja búdesóníð meðferð snemma hjá börnum
Því fyrr sem barksterameðferð er hafin eftir greiningu astma í börnum, því betri árangur næst með meðferðinni.
![Page 14: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/14.jpg)
Hvenær þarf töflur?• Steratöflur eru teknar í stuttum kúrum hjá þeim sem hafa
slæman astma og eru auk þess gefnar við meðalslæmu- eða slæmu astmaskasti í nokkra daga og svo trappaðir niður– Prednisolon eða prednisol leysitöflur 2 mg/kg sem gefa má
í einum skammti daglega• Hámarksskammtur er 40 mg/dag. Meðferðin er gefin í 2–5 daga.
– Betametason (Betapred) leysitöflur • 2.5 mg/dag (5 töflur) ef barn er léttara en 10 kg og
• 3 mg/dag (6 töflur) ef barnið er þyngra en 10 kg. Meðferðin er gefin í 2–5 daga.
– Dexamethasone (Dekadron) töflur 0.6 mg /kg/dag• Hámarksskammtur er 16mg/dag í 2 daga, (sem má mylja og gefa
með mat)
![Page 15: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/16.jpg)
Hliðarverkanir• Lágskammta-innúðasterar hafa minnstar hliðarverkanir,
vegna lítils system styrks– Vaxtarskerðing hjá börnum– Beinþynning– Ský á auga (subcapsular/nuclear)– Þruska í munni– magabólgur/magasár– Húðþynning og sárgróningur hægist– Nýrnahettubæling– Skert sykurþol eða sykursýkisversnun– Aukin hætta á sýkingum– Geðræn einkenni (pirringur,svefnleysi, vellíðan o. fl.)
![Page 17: Barksterar og astmi](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061616/568145c7550346895db2d118/html5/thumbnails/17.jpg)
Steraónæmur astmi• Ástæður lítillar svörunar við barksterameðferð eru
margvíslegar– Léleg meðferðarheldni eða röng notkun lyfja– Minnkuð upptaka stera– Hraður útskilnaður– Óafturkræfur skaði í öndunarvegum – Misgreining astma– Frumubundið tornæmi/ónæmi gegn steravirkni
• 25% sjúklinga með alvarlegan astma• Minni binding stera við GR • Minni binding GR við DNA • Aukin myndun GR- (blokkar bindiset GR- á DNA)• Fleiri mekanismar, fjöldi rannsókna í gangi