barcelona (catalonia, spain) , 9-10 th july 2012 · laboratory/observatory of heritage and cultural...

36
Vie di pellegrinaggio come turismo culturale e religioso nelle destinazioni europee e mediterranee. Scambio di esperienze e buone pratiche Les rutes de pelegrinatge com a turisme cultural i religiós en les destinacions europees i mediterrànies. Intercanvi d’experiències i bones pràctiques Las rutas de peregrinaje como turismo cultural y religioso en los destinos europeos y mediterráneos. Intercambio de experiencias y buenas prácticas Routes de pèlerinage comme tourisme culturel et religieux dans les destinations européennes et méditerranéennes. Échange d'expériences et bonnes pratiques Barcelona (Catalonia, Spain), 9-10th July 2012 Project Per Viam Pilgrim’s Routes in Action

Upload: others

Post on 14-Aug-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Vie di pellegrinaggio come turismo culturale e religioso nelle destinazioni europee e mediterranee. Scambio di esperienze e buone pratiche

Les rutes de pelegrinatge com a turisme cultural i religiós en les destinacions europees i mediterrànies. Intercanvi d’experiències i bones pràctiques Las rutas de peregrinaje como turismo cultural y religioso en los destinos europeos y mediterráneos. Intercambio de experiencias y buenas prácticas

Routes de pèlerinage comme tourisme culturel et religieux dans les destinations européennes et méditerranéennes. Échange d'expériences et bonnes pratiques

Barcelona (Catalonia, Spain), 9-10th July 2012

Project

Per Viam Pilgrim’s Routes in Action

Page 2: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

ENGLISH VERSION - Workshop – Pilgrimage Routes as Cultural and Religious Tourism in European and Mediterranean Destinations. Sharing Experiences and Best Practices

Barcelona and Montserrat-Manresa (Catalonia, Spain), 9 – 10th July 2012

Network of knowledge of the Per Viam Project coordinated by Università di Bologna with the collaboration of Universitat de Barcelona is organizing this workshop focused in sharing experiences and best practices between religious routes as cultural/religious tourism destinations in Europe and Mediterranean area:

• UNESCO World Heritage Sites: Ways of St James,…

• European Cultural Routes of the Council of Europe associated to pilgrimage routes: Routes of St Olav Ways, St Martin

of Tours Route (in revision), Via Francigena, Ways of St James,…

• Routes associated to sites with Jubilee “In Perpetuum”. The Vatican conceded the privilege to celebrate a “Holy Year” in

perpetuity only to five places in the World, four of them in Europe: Santiago de Compostela and the Ways of Sy James, the

first European Cultural Route of the Council of Europe since 1987 and some trails in Spain and France are also included in

the World Heritage List in 1993 and 1997, respectively; Santo Toribio de Liebana; and Caravaca and the Ways of Holy

Cross; Rome and the Via Francigena, a trail between Canterbury and Rome; and European/Mediterranean trails to

Jerusalem

• Marian Routes associated to European Marian shrines. • Pilgrimage routes associated to the Saints: Paths of St Paul; Jesuit sites: Ignatius Way (Loyola–Manresa) and St

Francis Xavier Cultural route, this last in the UNESCO World Heritage tentative list; Franciscans sites; Route of Brother Peter

of Saint Joseph Betancur in Canary islands; St Augustine Route in Algeria, Tunis, and Italy; St Patrick’s Trail, ...

• Jewish religious and heritage sites in Europe and Mediterranean area

• Islamic religious and heritage sites in Europe and Mediterranean area

• Intercultural and interreligious dialogue routes promoted by UN Alliance of Civilizations: Abraham’s Path, Via

Francigena, Ways of St James

• Other initiatives as sites of the Reformation with the European Heritage Label,…

Page 3: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Workshop – Pilgrimage Routes as Cultural and Religious Tourism in European and Mediterranean Destinations. Sharing Experiences and Best Practices

Monday, 9th July 2012 – Barcelona (Catalonia, Spain) 8.30 h - Registration

Museu d’Història de Catalunya – 4th floor Plaça de Pau Vila, 3 La Barceloneta 08039 Barcelona www.mhcat.net

9.00 h - Inaugural session - Mrs Magda Gassó, Departament de Cultura, Generalitat de Catalunya - Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinator, Per Viam Project - Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge - Per Viam Project - P. Josep-Enric Parellada, Director, Department of Pastoral, Shrines, Pilgrimage and Popular Piety, Spanish Episcopal Conference/ Abadia de Montserrat - P.J. Josep Lluís Iriberri, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Coordinator, Saint Ignatius’ Route Project - Dr. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge - Per Viam Project 9.30 h - Per Viam Project – Pilgrim’s Routes in Action - Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinator, Per Viam Project - Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / Leader, Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 4: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

10.00 h - Session 1 – Pilgrimage routes and religious and cultural tourism. Concepts “Rutas de peregrinación y turismo religioso. Bases conceptuales y estado de la cuestión” (Pilgrimage routes and religious tourism. Concepts and state-of-the-art), P Josep-Enric Parellada, Director, Department of Pastoral, Shrines, Pilgrimage and Popular Piety, Spanish Episcopal Conference/ Abadia de Montserrat 10.45 -11.15 h - Coffee break 11.15 – 12.15 h - Session 2 – Pilgrimage routes and religious tourism in Europe and the Mediterranean area. A state of the art. - “The Future for Religious Heritage – The European Network for Historic Places of Worship”, Mrs Leena Seim, Future for Religious Heritage / European Heritage Alliance 3.3. / The Churches Conservation Trust -“Rutas de peregrinación y turismo religioso en Europa y el Mediterráneo incluidas en programas de la UNESCO, el Consejo de Europa y Visit Europe” (Pilgrimage routes and religious tourism in Europe and the Mediterranean included in UNESCO, Council of Europe, European Union and Visit Europe programs), - Dr. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge - Per Viam Project 12.15 – 13.00 h - Session 3 – Proposal for a joint research strategy for religious routes in Europe and Mediterranean destinations. - “Rete Universitaria Europea e Mediterranea, crocevia antico e contemporaneo del sapere per il pellegrinaggio, una strategia culturales per un futuro comune?” (European and Mediterranean Universities Network, old and contemporary croassroad of Knowledge for the future pilgrimage, a cultural strategy for a common future?), Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge, and Mrs Alessandra Gola, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 5: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

13.00 – Session 4 – European Cultural Routes of the Council of Europe: news rules, new perspectives with the Enlarged Partial Agreement - “New Council of Europe Cultural Routes strategy and the functions and role of the European Institute Cultural Routes”, Mrs Kseniya Khovanova-Rubicondo, Council of Europe – European Institute of Cultural Routes, Luxemburg. 14.00 h – Lunch 15.30 – Session 4 – European Cultural Routes of the Council of Europe: news rules, new perspectives with the Enlarged Partial Agreement (Cont.) - "Itinerarios Culturales del Consejo de Europa: su aplicación en los programas nacionales" (Cultural Routes of the Council of Europe: its application in national programs), Mrs Pilar Barraca de Ramos, General SubDirection for the Protection of Historic Heritage, Spanish Ministry of Education, Culture and Sports 16.15 h - Session 5 – Religious routes as cultural and religious tourism in European and Mediterranean destinations. Experiences and best practices. Papers about experiences and best practices to be presented as short oral contributions (20’). All of them will be published in the e-book in the collection of Cultural Tourism edited by IBERTUR/Universitat de Barcelona. - “Lungo la via Francigena nel corso del XX secolo” (Across the Via Francigena in the Twentieth century), Dr Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam Project - “Gli itinerari culturali religiosi in Piemonte: esperienze e buone pratiche” (Regional Institution and local associations in the European Religious Cultural Routes in Piemonte: experiences and best practices), Dr Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam Project - "Os percursos de Turismo Religioso que os turistas percorrem em Portugal" (Religious Tourism Routes that tourists visit in Portugal), Mrs Carla Braga, Escola Superior de Hotelaria e Turismo do Estoril – ESHTE

Page 6: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

- "Peregrinos y turistas religiosos en la Romería de El Rocío: algunas características relevantes" (Pilgrims and religious tourists in the Pilgrimage of El Rocio: some relevant characteristics), Dr Genoveva Millán-Vázquez de la Torre, Dr Emilio J. Morales-Fernández & Dr José Luís Trechera-Herreros, Research Group “Tourism & Employment”, Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba-ETEA / SICTUR (Tourism Scientific Research Information System) – INTUR Network) -"Una propuesta metodológica para analizar el perfil del peregrino del Camino de Santiago" (A methodological approach to analyze the profile of the Saint James Ways' pilgrims), Dr Emilio J. Morales-Fernández, Dr Genoveva Millán-Vázquez de la Torre & María Sol Castro-Freire, Research Group “Tourism & Employment”, Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba-ETEA / SICTUR (Tourism Scientific Research Information System) – INTUR Network) - “Vecchi guide turistiche per un pellegrinaggio contemporaneo” (Old tourism guides for contemporary pilgrimage), Mr Davide Bagnaresi, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project 19.00 – Closing Session 21.00 h - Dinner Tuesday, 10th July 2012

Visit to Montserrat and Manresa.

9.00 h - The bus will depart from Plaça Espanya, between the Venetian towers.

10.00 h – Arrival to Montserrat and visit of the Montserrat Sanctuary. A crossing point for religious routes: Montserrat pilgrimages, Marian Route, Saint James’ Way and Ignatius Way.

Page 7: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

11.00 h – “Peregrinaciones y turismo religioso en Montserrat como caso de estudio” (Pilgrimage and religious tourism in Montserrat as a case-study”).

Mr Josep Altaió, Director, ARSA - Abadia de Montserrat

12.30 h – Depart to Manresa.

13.15 – Visit to the Sanctuary of the St Ignatius’ Holy Cave.

P.J. Joan Casanovas, Sanctuary of the Holy Cave.

14.00 – Lunch in the Restaurant “La Cuina” (Alfons XII, 18, Manresa) associated to the Ignatius Way 15.30 – Visit to the Ignatius Way in Manresa.

Mrs Núria Estruga, Manresa Tourism Office

16.30 – Old Jesuit College. Presentation of the “Ignatius Way Project”.

SJ Josep Lluís Iriberri, Coordinator, Ignatius Way Project

17.30 h - Closing Meeting.

18.00 h – Depart to Barcelona.

19.00 h - Arrival to Barcelona

Official Languages:

Catalan, English, French, Italian, Portuguese and Spanish. Simultaneous translation is not provided.

Page 8: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Secretary of the Meeting Contact for registration and papers

Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6 08001 – Barcelona Catalonia, Spain [email protected]

The Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism is a new initiative created in 2012 by Universitat de Barcelona and

IBERTUR Network for the implementation of the applied research program and technical assistance associated to the CHARTS and

Per Viam projects, the European Cultural Tourism Network and the UNTWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development”

Page 9: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

VERSIONE ITALIANA - Workshop - Vie di pellegrinaggio come turismo culturale e religioso nelle destinazioni europee e mediterranee. Scambio di esperienze e buone pratiche

Barcellona e Montserrat-Manresa (Catalogna, Spagna), 9 - 10 luglio 2012

La Network of Knowledge del Progetto Per Viam coordinato dall'Università di Bologna con la collaborazione della Universitat de Barcelona organizza questo seminario, centrato nella esperienze e migliori pratiche tra i diversi percorsi religiosi come destinazioni di turismo culturale / religioso in zona Europa e Mediterraneo: • I Siti UNESCO Patrimonio dell'Umanità: Cammini di Santiago, ... • Percorsi culturali europei del Consiglio d'Europa associate a vie di pellegrinaggio: Itinerari di St Olav, Itinerari di San Martino di Tours (in revisione), Via Francigena, Cammini di Santiago, ... • Percorsi associati a siti con Jubilee "In Perpetuum". Il Vaticano ha concesso il privilegio di celebrare un "Anno Santo" in perpetuo solo per cinque posti nel mondo, quattro dei quali in Europa: Santiago de Compostela e gli Cammini di Santiago, il primo itinerario culturale europeo del Consiglio d'Europa dal 1987 e con alcuni percorsi in Spagna e Francia che sono anche inclusi nella Lista del Patrimonio Mondiale nel 1993 e 1997, rispettivamente, Santo Toribio de Liébana, e Caravaca e le percorsi della Santa Croce; Roma e la Via Francigena, un percorso tra Canterbury e Roma; e gli percorsi europei / Mediterraneo a Gerusalemme • Percorsi mariani associati a santuari mariani europei. • Le vie di pellegrinaggio associati ai Santi: Sentieri di San Paolo; siti gesuiti: Cammino di Sant'Ignazio Loyola-Manresa e itinerario culturale di San Francesco Xavier, quest'ultimo nella lista indicativa del Patrimonio Mondiale dell'UNESCO; siti di San Francesco di Assisi; Via di frate Pietro di San Giuseppe Betancur nelle isole Canarie; percorso di San Agostino in Algeria, Tunisia e Italia; percorso di San Patrizio, ... • Siti del patrimonio religioso ebraico in Europa e nel Mediterraneo • Siti del patrimonio religioso islamico in Europa e nel Mediterraneo • Percorsi di dialogo interculturale e interrreligioso promossi da Alleanza delle Civiltà delle Nazioni Unite: Percorso Abraham, Via Francigena, e Cammino di Santiago • Altre iniziative comme gli siti della Reforma – Marchio del Patrimonio Culturale Europeo,...

Page 10: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Workshop - Vie di pellegrinaggio come turismo culturale e religioso nelle destinazioni europee e mediterranee. Scambio di esperienze e buone pratiche

Lunedi, 9 luglio 2012 - Barcellona (Catalogna, Spagna)

8. 30 h - Registrazione

Museu d'Historia de Catalunya - 4 ° piano Plaça de Pau Vila, 3 La Barceloneta 08039 Barcellona www.mhcat.net

9.00 h - Sessione inaugurale

- Sig.ra Magda Gassó, Departament de Cultura, Generalitat de Catalunya - Dott.sa Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinatrice, Per Viam Project - Dott.sa Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge - Per Viam Project Leader, Network of Knowledge - P. Josep-Enric Parellada, Direttore del Dipartimento di pastorale, Santuari, pellegrinaggio e pietà popolare, Conferenza Episcopale spagnola / Abadia de Montserrat - P.J. Josep Lluís Iriberri, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Coordinatore, Rota di S. Ignazio - Dott. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge – Per Viam Project 9.30 h - Progetto Per Viam – Pilgrim’s Routes in Action - Dott.sa Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinatrice, Per Viam Project - Dott.sa Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge – Per Via Project

Page 11: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

10.00 h - Sessione 1 - Itinerari di pellegrinaggio e turismo religioso e culturale. Concetti.

“Rutas de peregrinación y turismo religioso. Bases conceptuales y estado de la cuestión” (Itinerari di pellegrinaggio e

turismo religioso. Concetti e stato della questiones), P. Josep-Enric Parellada, Direttore del Dipartimento di Pastorale, Santuari,

Pellegrinaggio e Pietà Popolare, Conferenza Episcopale Spagnola

10.45 -11.15 h - Coffee break

11.15 - 12.15 - Sessione 2 - percorsi di pellegrinaggio e turismo religioso in Europa e nel bacino del Mediterraneo. Situazione attuale.

- “The Future for Religious Heritage – The European Network for Historic Places of Worship” (Il futuro per il Patrimonio Religioso - La rete europea per luoghi storici di culto), Mrs Leena Seim, Future for Religious Heritage / European Heritage Alliance 3.3. / The Churches Conservation Trust - “Rutas de peregrinación y turismo religioso en Europa y el Mediterráneo incluidas en programas de la UNESCO, el Consejo de Europa y Visit Europe” (Itinerari di pellegrinaggio e turismo religioso in Europa e nel Mediterraneo nei programmi dell’Unesco, Consiglio d'Europa, Unione Europea e visite di Europa), Dott. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge – Per Viam Project 12.15 – 13.00 h - Sessione 3 - Proposta per una strategia comune di ricerca per itinerari religiosi in destinazioni di Europa e del Mediterraneo. - “Rete Universitaria Europea e Mediterranea, crocevia antico e contemporaneo del sapere per il pellegrinaggio, una strategia culturales per un futuro comune?”, Dott.sa Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge, e Sig.ra Alessandra Gola, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 12: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

13.00 – Sessione 4 – Itinerari culturali europei del Consiglio d'Europa: nuove sfide, nuove prospettive con l'accordo parziale allargato - “New Council of Europe Cultural Routes strategy and the functions and role of the European Institute Cultural Routes”, (Nuova strategia degli Itinerari Culturali del Consiglio d'Europa e le funzioni e il ruolo degli Instituto Europeo degli Itinerari Culturali), Mrs Kseniya Khovanova-Rubicondo, Council of Europe – European Institute of Cultural Routes, Luxemburg. 14.00 h - Pranzo 15.30 – Sessione 4 – Itinerari culturali europei del Consiglio d'Europa: nuove sfide, nuove prospettive con l'accordo parziale allargato (Cont.) - "Itinerarios Culturales del Consejo de Europa: su aplicación en los programas nacionales" (Itinerari Culturali dei Consiglio d’Europa: aplicazione nelle programmi nazionali), Mrs Pilar Barraca de Ramos, General SubDirection for the Protection of Historic Heritage, Spanish Ministry of Education, Culture and Sports 16.15 h - Sessione 5 - itinerari religiosi come destinazioni di turismo culturale e religioso dell'Europa e del Mediterraneo. Esperienze e buone pratiche.

Papers su esperienze e migliori pratiche per essere presentati come contributi orali brevi (20 '). Tutti loro saranno pubblicate nella

e-book nella collezione Turismo Culturale a cura di IBERTUR / Universitat de Barcelona.

- “Gli itinerari culturali religiosi in Piemonte: esperienze e buone pratiche”, Mrs. Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam - “Lungo la via Francigena nel corso del XX secolo”, Dott.sa Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / Network of Knowledge – Per Viam - "Os percursos de Turismo Religioso que os turistas percorrem em Portugal" (I percorsi di Turismo Religioso che i turisti percorrono in Portogallo), Sig.ra Carla Braga, Escola Superior de Hotelaria e Turismo do Estoril – ESHTE

Page 13: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

- "Peregrinos y turistas religiosos en la Romería de El Rocío: algunas características relevantes" (Pellegrini e turisti religiosi in pellegrinaggio di El Rocio: alcune caratteristiche rilevanti), Dott.sa Genoveva Millán-Vázquez de la Torre, Dott. Emilio J. Morales-Fernández & Dott. José Luís Trechera-Herreros, Gruppo di Ricerca "Turismo e occupazione" della Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema Informativo della Ricerca Scientifica nel settore del turismo) - Rede INTUR - "Una propuesta metodológica para analizar el perfil del peregrino del Camino de Santiago" (Una proposta metodologica per analizzare il profilo del pellegrino nel Cammino di Santiago), Dr Emilio J. Morales-Fernández, Dr Genoveva Millán-Vázquez de la Torre & María Sol Castro-Freire, Gruppo di Ricerca "Turismo e occupazione" della Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema Informativo della Ricerca Scientifica nel settore del turismo) - Rede INTU - “Vecchi guide turistiche per un pellegrinaggio contemporaneo”, Sig. Davide Bagnaresi, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project

19.00 h – Fine della sessione.

21.00 h – Cena

Martedì, 10 Iuglio 2012 – Montserrat e Manresa

Visita a Montserrat e Manresa.

9.00 h - L'autobus partirà da Plaça Espanya, tra le Torri Veneziane.

10.00 h – Visita a Montserrat. Un punto di attraversamento per gli itinerari religiosi: Cammini di Pellegrinaggio a Montserrat. Rotta Mariana, Cammino di Santiago e Cammino di S. Ignazio.

Page 14: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

10-12.30 h – “Peregrinaciones y turismo religioso en Montserrat como caso de estudio” (Turismo religioso e Montserrat come caso-studio).

Sig. Josep Altayó, direttore, ARSA – Abadia de Montserrat

12.30 h - Partenza per Manresa.

13,15 h - Visita al Santuario della Santa Grotta di S. Ignazio

P.J. Joan Casanovas, Santuario della Santa Grotta

14.00 h - Pranzo in il ristorante “La Cuina” (Alfons XII, 18, Manresa) associato al Cammino di S. Ignazio

15,30 h - Visita al percorso de S. Ignazio in Manresa.

Sig.ra Núria Estruga, Oficina de Turisme de Manresa

16.30 h - Antico Collegio dei Gesuiti. Presentazione del “Progetto Cammino di S. Ignazio”.

SJ Josep Lluís Iriberri, Coordinatore del progetto Cammino di S. Ignazio.

17.30 h - Incontro di chiusura.

18.00 h - Partenza per Barcellona.

19.00 h - Arrivo a Barcellona

Lingue ufficiali Catalano, inglese, francese, italiano e spagnolo. Traduzione simultanea non è prevista.

Page 15: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Segretaria del Meeting Contatto per la registrazione e carte

Laboratorio / Osservatorio per i Beni Culturali e Turismo Culturale Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6 08001 - Barcellona Catalogna, Spagna [email protected]

Il Laboratorio / Osservatorio per i Beni Culturali e Turismo Culturale é una nuova iniziativa creata nel 2012 per l’Universitat de Barcelona e la rete IBERTUR per consolidare un programma di ricerca applicata ed assistenza tecnica associata al progetto CHARTS, progetto Per Viam, ECTN - Rete europea di turismo culturale e UNESCO UNTWIN Chair "Cultura, Turismo, Sviluppo"

Page 16: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

VERSIÓ CATALANA – Seminari-Taller - Rutes de pelegrinatge com a turisme cultural i religiós en les destinacions europees i mediterrànies. Intercanvi d’experiències i bones pràctiques

Barcelona i Montserrat-Manresa (Catalunya, Espanya), 9 - 10 juliol 2012

La Xarxa de Coneixement del projecte per Viam coordinada per la Universitat de Bologna, amb la col·laboració de la Universitat de Barcelona, organitza aquest seminari-taller centrat en l'intercanvi d'experiències i bones pràctiques entre les rutes religioses com a destinacions turístiques culturals / religioses a Europa i la Mediterrània:

• UNESCO Llocs del Patrimoni Mundial: Camí de Sant Jaume,... • Itineraris Culturals Europeus del Consell d'Europa associats a les rutes de peregrinació: Rutes de St Olav, Rutes de Sant Martí de Tours (en revisió), Via Francígena, Camí de Sant Jaume, ... • Rutes associades a llocs amb jubileu "in perpetuum". El Vaticà va concedir el privilegi de celebrar un "Any Sant" a perpetuïtat només a cinc llocs en el món, quatre d'ells a Europa: Santiago de Compostel·la i els Camins Jacobeus, primer Itinerari Cultural Europeu del Consell d'Europa des de 1987, amb alguns trams en Espanya i França inclosos també en la Llista del Patrimoni Mundial, respectivament, el 1993 i 1997; Sant Toribi de Lièbana: Caravaca i els Camins de la Vera Creu; Roma i la Via Francigena, ruta entre Canterbury i Roma. Formen part també les rutes europees i mediterrànies cap a Jerusalem • Rutes marianes associades als santuaris marians d'Europa. • Pelegrinatge les rutes associades als Sants: Camins de Sant Pau; Llocs jesuïtes com el Camí ignasià entre Loiola-Manresa o l'itinerari cultural de Sant Francesc Xavier, aquest darrer a la llista temptativa del Patrimoni Mundial; llocs franciscans; Ruta del Germà Pere de Sant Josep Betancur a les illes Canàries; Ruta de Sant Agustí a Algèria, Tunísia i Itàlia, Camí de Sant Patrici, ... • Llocs religiosos de patrimoni jueu a Europa i la Mediterrània • Llocs religiosos de patrimoni islàmic a Europa i la Mediterrània • Rutes per al diàleg intercultural i interreligiós promogudes per l'Aliança de Civilitzacions de les Nacions Unides: el Camí d'Abraham, Via Francigena, Camins de Sant Jaume, ... • Altres iniciatives com els llocs vinculats a la Reforma inclosos en el Segell del Patrimoni Europeu,...

Page 17: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Seminari-Taller sobre rutes de pelegrinatge com a turisme cultural i religiós en les destinacions europees i mediterrànies. Intercanvi d’experiències i bones pràctiques

Dilluns, 9 de juliol de 2012 - Barcelona (Catalunya, Espanya)

8. 30 h - Registre

Museu d'Història de Catalunya - 4 º pis Plaça de Pau Vila, 3 La Barceloneta 08039 Barcelona www.mhcat.net

9.00 h - Sessió inaugural

- Sra Magda Gassó, Departament de Cultura, Generalitat de Catalunya - Dra. Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinadora, Per Viam Project - Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Líder, Network of Knowledge - Per Viam Project - P. Josep-Enric Parellada, Director del Departament de Pastoral, Santuaris, Peregrinacions i Pietat Popular, la Conferència Episcopal Espanyola / Abadia de Montserrat - P.J. Josep Lluís Iriberri, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Coordinador, Projecte Camí Ignasià - Dr. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / Network of Knowledge – Per Viam Project 9.30 h - Per Viam Project – Pilgrim’s Routes in Action - Dra. Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinadora, Per Viam Project - Dra. Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / Leader, Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 18: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

10.00 h - Sessió 1 - Rutes de peregrinació i turisme religiós i cultural. Conceptes. “Rutas de peregrinación y turismo religioso. Bases conceptuales y estado de la cuestión” (Rutes de pelegrinatge i turisme

religiós. Conceptes i estat de la qüestió), P. Josep-Enric Parellada, director del Departament de Pastoral, Santuaris, Peregrinacions

i Pietat Popular, Conferència Episcopal Espanyola / Abadia de Montserrat

10.45 -11.15 h - Pausa-cafè 11.15 - 12.15 h - Sessió 2 - Rutes de peregrinació i turisme religiós a Europa i a la Mediterrània. Un estat de la qüestió. - “The Future for Religious Heritage – The European Network for Historic Places of Worship” (El Futur pel Patrimoni Religiós - Xarxa Europea pels Llocs Històrics de Culte), Mrs Leena Seim, Future for Religious Heritage / European Heritage Alliance 3.3. / The Churches Conservation Trust - “Rutas de peregrinación y turismo religioso en Europa y el Mediterráneo incluidas en programas de la UNESCO, el Consejo de Europa y Visit Europe” (Rutes de peregrinació i turisme religiós a Europa i a la Mediterrània incloses en programes de la UNESCO, el Consell d'Europa, la Unió Europea i Visit Europe), Dott. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge – Per Viam Project 12.15-14.00 h - Sessió 3 - Proposta d'una estratègia de recerca conjunta per les rutes religioses a Europa i a la Mediterrània. - “Rete Universitaria Europea e Mediterranea, crocevia antico e contemporaneo del sapere per il pellegrinaggio, una strategia culturales per un futuro comune?” (Xarxa Universitària Europea I Mediterrània, punt de trobada antic i contemporani del saber pel pelegrinatge, una estratègia cultural per a un futur comú), Dra. Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge – Per Viam Project, i Sra. Alessandra Gola, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 19: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

13.00 – Sessió 4 – Itineraris Culturals Europeus del Consell d'Europa: nous reptes, noves perspectives a partir de l’Acord Parcial Ampliat - “New Council of Europe Cultural Routes strategy and the functions and role of the European Institute Cultural Routes”, (Nova estratègia dels itineraris culturals del Consell d’Europa y les funcions i el rol de l’Institut Europeu d’Itineraris Culturals), Mrs Kseniya Khovanova-Rubicondo, Council of Europe – European Institute of Cultural Routes, Luxemburg. 14.00 h - Dinar 15.30 – Sessió 4 – Itineraris Culturals Europeus del Consell d'Europa: nous reptes, noves perspectives a partir de l’Acord Parcial Ampliat (Cont.) - "Itinerarios Culturales del Consejo de Europa: su aplicación en los programas nacionales" (Itineraris Culturals del Consell d’Europa: la seva aplicació als programes nacionals), Sra. Pilar Barraca de Ramos, Subdirección General para la Protección del Patrimonio Histórico, Ministerio de Educación, Cultura y Deportes, Gobierno de España 16.15 - Sessió 5 - Rutes religioses com a destinacions turístics culturals i religioses a Europa i la Mediterrània. Experiències i bones pràctiques. Presentació de ponències sobre experiències i bones pràctiques que es presenten com breus Intervencions orals (20 '). Tots els treballas seran seran publicats em un volum de la Col·lecció de Turisme Cultural editat per IBERTUR / Universitat de Barcelona. - “Gli itinerari culturali religiosi in Piemonte: esperienze e buone pratiche” (Els itineraris culturals religiosos al Piamont: experiències I bones pràctiques), Dra. Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam Project - “Lungo la via Francigena nel corso del XX secolo” (Per la Via Francigena al llarg del segle XX), Dra. Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam - "Os percursos de Turismo Religioso que os turistas percorrem em Portugal" (Els itineraris de turisme religiós que els turistes recorren a Portugal), Sra. Carla Braga, Escola Superior de Hotelaria e Turismo do Estoril – ESHTE

Page 20: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

- "Peregrinos y turistas religiosos en la Romería de El Rocío: algunas características relevantes" (Peregrins i turistes religiosos al romiatge de El Rocío: algunes característiques rellevants), Dra. Genoveva Millán-Vázquez de la Torre, Dr. Emilio J. Morales-Fernández & Dr. José Luís Trechera-Herreros, Grup de Recerca "Turisme i Ocupació” de la Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema d’Informació de la Recerca Científica en Turisme) – Xarxa INTUR - "Una propuesta metodológica para analizar el perfil del peregrino del Camino de Santiago" (Una proposta metodològica per analitzar el perfil del pelegrí del Camí de Sant Jaume), Dr. Emilio J. Morales-Fernández, Dra. Genoveva Millán-Vázquez de la Torre i Dra. María Sol Castro-Freire, Grup de Recerca "Turisme i Ocupació” de la Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema d’Informació de la Recerca Científica en Turisme) – Xarxa INTUR - “Vecchi guide turistiche per un pellegrinaggio contemporaneo” (Velles guies turístiques per un peregrinatge contemporani), Sr. Davide Bagnaresi, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project 19.00 h – Fi de la sessió 21.00 h - Sopar Dimarts, 10 de juliol de 2012

Visita a Montserrat i Manresa.

9.00 h – L’autobús sortirà de la Plaça Espanya, ens esperarà entre les torres venecianes.

10.00 h – Visita al Santuari de Montserrat Un punt d'encreuament de les rutes religioses: les rutes dels romiatges a Montserrat, la Ruta Mariana, el Camí de Sant Jaume i el Camí ignasià

11.00 h – “Peregrinaciones y turismo religioso en Montserrat como caso de estudio” (Turisme religiós i Montserrat com a cas d’estudi).

Sr. Josep Altayó, director d’ARSA – Abadia de Montserrat

Page 21: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

12,30 h - Sortida cap a Manresa.

13.15 - Visita al Santuari de la Santa Cova de Sant Ignasi

SJ Joan Casanovas, Santuari de la Santa Cova

14.00 - Dinar en el restaurant “La Cuina” (Alfons XII, 18, Manresa), associat al Camí ignasià

15.30 - Recorregut pel Camí ignasià a Manresa.

Mrs Núria Estruga, Oficina de Turisme de Manresa

16.30 - Antic Col·legi dels Jesuïtes. Presentació del “Projecte Camí ignasià”

SJ Josep Lluís Iriberri, Coordinador, Projecte Camí ignasià

17.30 h - Cloenda de l'esdeveniment.

18.00 h - Sortida cap a Barcelona.

19.00 h – Arribada a Barcelona

Idiomes oficials:

Anglès, castellà, català, francés i italià. No es comptarà amb servei de traducció simultània.

Page 22: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Secretaria del Seminari-Taller

Per al registre i enviament de documentació

Laboratori / Observatori de Patrimoni i Turisme Cultural Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Història Montalegre, 6 08001 - Barcelona Catalunya, Espanya [email protected]

El Laboratori / Observatori de Turisme del Patrimoni i la Cultura és una nova iniciativa creada el 2012 per la Universitat de Barcelona i la Xarxa IBERTUR per al'execució del programa d'investigació aplicada i l'assistència tècnica associada als projectes CHARTS i Per Viam, així com a la Xarxa Europea de Turisme Cultural i la Xarxa UNITWIN de la Càtedra UNESCO "Cultura, Turisme, Desenvolupament"

Page 23: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

VERSIÓN EN ESPAÑOL – Seminario-Taller - Las rutas de peregrinaje como turismo cultural y religioso en los destinos europeos y mediterráneos. Intercambio de experiencias y buenas prácticas

Barcelona y Montserrat-Manresa (Cataluña, España), 9 - 10 de julio 2012

La Red de Conocimiento del proyecto por Viam coordinada por la Università di Bologna, con la colaboración de la Universitat de Barcelona, organiza este seminario-taller centrado en el intercambio de experiencias y buenas prácticas entre las rutas religiosas como destinos turísticos culturales / religiosos en Europa y el Mediterráneo:

• UNESCO Sitios del Patrimonio Mundial: Camino de Santiago,... • Itinerarios Culturales Europeos del Consejo de Europa asociados a las rutas de peregrinación: Rutas de St Olav, Rutas de San Martín de Tours (en revisión), Vía Francigena, Camino de Santiago,... • Rutas asociados a sitios con jubileo "in perpetuum". El Vaticano concedió el privilegio de celebrar un "Año Santo" en perpetuidad sólo a cinco lugares en el mundo, cuatro de ellos en Europa: Santiago de Compostela y los Caminos Jacobeos, el primer Itinerario Cultural Europeo del Consejo de Europa desde 1987,con algunos tramos en España y Francia incluidos también en la Lista del Patrimonio Mundial, respectivamente, en 1993 y 1997; Santo Toribio de Liébana; Caravaca y los Caminos de la Vera Cruz; Roma; la Via Francigena, ruta entre Canterbury y Roma. Suman también las rutas en Europa y el Mediterráneo hacia Jerusalén • Rutas marianas asociadas a los santuarios marianos de Europa. • Peregrinación las rutas asociadas a los Santos: Caminos de San Pablo; Sitios jesuitas como el Camino Ignaciano entre Loyola-Manresa o el itinerario cultural de San Francisco Javier, este último en la lista del Patrimonio Mundial de tentativa; sitios franciscanos; Ruta del Hermano Pedro de San José Betancur en las islas Canarias; Ruta de San Agustín en Argelia, Túnez e Italia, Camino de San Patricio, ... • Sitios religiosos de patrimonio judío en Europa y el Mediterráneo • Sitios religiosos de patrimonio islámico en Europa y el Mediterráneo • Rutas para el diálogo intercultural e interreligioso promovidas por la Alianza de Civilizaciones de las Naciones Unidas: el Camino de Abraham, Via Francigena, Caminos de Santiago,… • Otras iniciativas como los sitios de la Reforma, que cuentan con el Sello de Patrimonio Europeo,…

Page 24: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Seminario-Taller - Las rutas de peregrinaje como turismo cultural y religioso en los destinos europeos y mediterráneos. Intercambio de experiencias y buenas prácticas

Lunes, 9 de julio de 2012 - Barcelona (Cataluña, España)

8.30 h - Registro

Museu d'Història de Catalunya - 4 º piso Plaça de Pau Vila, 3 La Barceloneta 08039 Barcelona www.mhcat.net

9.00 h - Sesión inaugural

- Sra. Magda Gassó, Departament de Cultura, Generalitat de Catalunya - Dra. Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinadora, Per Viam Project - Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Líder, Red de Conocimiento - Proyecto Per Viam - P. Josep-Enric Parellada, Director del Departamento de Pastoral, Santuarios, Peregrinaciones y Piedad Popular, la Conferencia Episcopal Española / Abadía de Montserrat - P.J. Josep Lluís Iriberri, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Coordinador, Proyect Camino Ignaciano - Dr. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Red de Conocimiento - Per Viam Project 9.30 h – Per Viam – Project – Pilgrim’s Routes in Action - Dra. Silvia Lecci, Associazione Europea delle Vie Francigene / Coordinadora, Per Viam Project - Dra. Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Líder, Red de Conocimiento - Proyecto Per Viam

Page 25: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

10.15 h - Sesión 1 - Rutas de peregrinación y turismo religioso y cultural. Conceptos. “Rutas de peregrinación y turismo religioso. Bases conceptuales y estado de la cuestión”, P. Josep-Enric Parellada,

Director del Departamento de Pastoral, Santuarios, Peregrinaciones y Piedad Popular, Conferencia Episcopal Española / Abadía

de Montserrat

11.00 -11.30 h – Pausa- café 11.15 - 12.15h - Sesión 2 - Rutas de peregrinación y turismo religioso en Europa y el área mediterránea. Un estado de la cuestión. - “The Future for Religious Heritage – The European Network for Historic Places of Worship” (El Futuro para el Patrimonio Religioso – Red Europea para los Sitios Históricos de Culto), Mrs Leena Seim, Future for Religious Heritage / European Heritage Alliance 3.3. / The Churches Conservation Trust - "Las rutas de peregrinación y turismo religioso en Europa y el Mediterráneo incluidas en programas de la UNESCO, el Consejo de Europa, la Unión Europea y Visit Europe", Dr. Jordi Tresserras, IBERTUR / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” /Network of Knowledge – Per Viam Project 12.15 – 14.00 h - Sesión 3 - Propuesta de una estrategia de investigación conjunta para las rutas religiosas en Europa y los destinos mediterráneos. - “Rete Universitaria Europea e Mediterranea, crocevia antico e contemporaneo del sapere per il pellegrinaggio, una strategia culturales per un futuro comune?” (Red Universitaria Europea y Mediterránea, punto de encuentro antiguo y contemporáneo del saber sobre el peregrinaje, una estrategia cultural para un futuro común), Dra. Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge – Per Viam Project, y Sra. Alessandra Gola, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project

Page 26: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

15.30 h – Sesión 4 – Itinerarios Culturales Europeos del Consejo de Europa: Nuevos retos, nuevas perspectivas a partir del Acuerdo Parcial Ampliado - “New Council of Europe Cultural Routes strategy and the functions and role of the European Institute Cultural Routes”, (Nueva estratègia de los Itinerarios Culturales del Consejo de Europa y las funciones y rol del Instituto Europeo de Itinerarios Culturales), Mrs Kseniya Khovanova-Rubicondo, Council of Europe – European Institute of Cultural Routes, Luxemburg. 14.00 h - Almuerzo 15.30 h – Sesión 4 – Itinerarios Culturales Europeos del Consejo de Europa: Nuevos retos, nuevas perspectivas a partir del Acuerdo Parcial Ampliado (Cont.) - "Itinerarios Culturales del Consejo de Europa: su aplicación en los programas nacionales", Mrs Pilar Barraca de Ramos, Subdirección General para la Protección del Patrimonio Histórico, Ministerio de Educación, Cultura y Deportes, Gobierno de España 16.15 h - Sesión 5 - Rutas religiosas como destinos turísticos culturales y religiosas de Europa y el Mediterráneo. Experiencias y buenas prácticas. Presentación de ponencias sobre experiencias y buenas prácticas que se presentan como breves intervenciones orales (20 '). Todos ellos serán publicados en el e-libro en la colección de Turismo Cultural editado por IBERTUR / Universitat de Barcelona. - “Lungo la via Francigena nel corso del XX secolo” (Por la Vía Francigena a lo largo del siglo XX), Dra. Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam - “Gli itinerari culturali religiosi in Piemonte: esperienze e buone pratiche” (Los itinerarios culturales religiosos en el Piamonte: experiencias y buenas prácticas), Dra.. Silvia Beltramo, Politecnico di Torino / SITi / / Network of Knowledge – Per Viam - "Os percursos de Turismo Religioso que os turistas percorrem em Portugal" (Los itinerarios de turismo religioso que los turistas recorren en Portugal), Sra. Carla Braga, Escola Superior de Hotelaria e Turismo do Estoril – ESHTE

Page 27: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

- "Peregrinos y turistas religiosos en la Romería de El Rocío: algunas características relevantes", Dra. Genoveva Millán-Vázquez de la Torre, Dr. Emilio J. Morales-Fernández & Dr. José Luís Trechera-Herreros, Grupo de Investigación "Turismo y Empleo" de la Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema de Información de La Investigación Científica en Turismo) - Red INTUR - "Una propuesta metodológica para analizar el perfil del peregrino del Camino de Santiago", Dr. Emilio J. Morales-Fernández, Dra. Genoveva Millán-Vázquez de la Torre y Dra. María Sol Castro-Freire, Grupo de Investigación "Turismo y Empleo" de la Universidad Loyola Andalucía, Campus Córdoba - ETEA / SICTUR (Sistema de Información de la Investigación Científica en Turismo) - Red INTUR - “Vecchi guide turistiche per un pellegrinaggio contemporaneo” (Viejas guías turísticas para un pelegrinaje contemporáneo), Sr. Davide Bagnaresi, Alma Mater Studiorum Università di Bologna / Network of Knowledge – Per Viam Project 19.00 h – Fin de la sesión. 21.00 h - Cena Martes, 10 de julio de 2012

Visita a Montserrat y Manresa.

9.00 h - El autobús saldrá de la Plaça Espanya, entre las torres venecianas.

10.00 h – Visita al Santuario de Montserrat. Un punto de cruce de las rutas religiosas: Rutas de peregrinación a Montserrat, Ruta Mariana, Camino de Santiago y el Camino Ignaciano

11.00 h – “Peregrinaciones y turismo religioso en Montserrat como caso de estudio”.

Sr. Josep Altayó, director de ARSA – Abadia de Montserrat

Page 28: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

12.30 h - Salida hacia Manresa.

13.15 - Visita al Santuario de la Santa Cueva de San Ignacio

SJ Joan Casanovas, Santuario de la Santa Cueva

14.00 - Almuerzo en el restaurante “La Cuina” (Alfons XII, 18, Manresa), asociado al Camino Ignaciano

15.30 – Recorrido por el Camino Ignaciano en Manresa.

Mrs Núria Estruga, Oficina de Turismo de Manresa

16.30 - Antiguo Colegio de los Jesuitas. Presentación del proyecto Camino Ignaciano

SJ Josep Lluís Iriberri, Coordinador, Proyecto Camino Ignaciano

17.30 h – Clausura del evento.

18.00 h - Salida hacia Barcelona.

19.00 h - Regreso a Barcelona

Idiomas oficiales: Catalán, Castellano, Francés, Inglés e italiano. No se contará con servicio de traducción simultánea.

Page 29: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Secretaría del Seminario-Taller Para el registro y envío de documentación

Laboratorio / Observatorio de Patrimonio y Turismo Cultural Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6 08001 - Barcelona Cataluña, España [email protected]

El Laboratorio / Observatorio de Turismo del Patrimonio y la Cultura es una nueva iniciativa creada en 2012 por la Universitat de Barcelona y la Red IBERTUR para la ejecución del programa de investigación aplicada y la asistencia técnica asociada a los proyectos Per Viam y CHARTS, así como a la Red Europea de Turismo Cultural y la Red UNITWIN de la Cátedra UNESCO "Cultura, Turismo, Desarrollo" Organizing Committee / Comitato Organizzatore / Comitè Organitzador / Comité Organizador / Comité d’Organisation

- Mr Manel Casanovas, Turisme de Barcelona - Mrs Blanca Cros, Club de Producte de Turisme Cultural, Agencia Catalana de Turisme - Dr Fiorella Dallari, Alma Mater Studiorum - Università di Bologna / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Leader, Network of Knowledge – Per Viam Project - Dr Jordi Ficapal, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Projecte Cami Ignasià / Camino Ignaciano / Inaziota Bidoa / Ignatius Way Mrs Magda Gassó, Departament de Cultura, Generalitat de Catalunya - P.J. Josep Lluís Iriberri, Escola Turisme Sant Ignasi, Universitat Ramon Llull / Coordinator, Projecte Cami Ignasià / Camino Ignaciano / Inaziota Bidoa / Ignatius Way

Page 30: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

- P. Josep Enric Parellada, Director, Departamento de Pastoral, Santuarios, Peregrinaciones y Piedad Popular, Conferencia Episcopal Española - Dr. Jordi Tresserras, Ibertur / Universitat de Barcelona / ENCATC / ECTN / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development” / Network of Knowledge – Per Viam Project - Dr Dolors Vidal, Universitat de Girona / UNITWIN UNESCO Chair “Culture, Tourism, Development

This project is co-financed by the European Union under the preparatory action “Sustainable Tourism”.

The sole responsibility of this publication lies with the author. The European Commission is not responsible for any use

That may be made of the information contained therein

Page 31: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Network of Knowledge – Per Viam Project:

Alma Mater Studiorum -

Università di Bologna

Fondazione Campus di Lucca

Ibertur Network Politecnico di Torino Società Geografica Italiana

Universita degli Studi di Pavia

Università di Salento

Universitat de Barcelona Université Paris 1 – Panthéon-Sorbonne /

UNESCO Chair « Culture, Tourism, Development »

University of Cambrige

Page 32: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Partners:

European Association of Via Francigena, Leader grup Association Les

Chemins du Mont-

Saint-Michel

Canterbury City Council European Cultural Centre St Martin of

Tours

European Institute of Cultural Routes – Council of Europe

Fed.Française des Chemins de St

Jacques

Lazio Region MIBAC - Ministero per i Beni e le Attività Culturali

Nidaros Pilgrim Centre – Routes of St Olav Ways

SiTI – Istituto Superiore sui Sistemi

Territoriali per l’Innovazione

Tuscany Region

Page 33: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

With the support of / Supportato da / Amb el support de / Con el apoyo de / Supportée par

With the collaboration of / Con la collaborazione de / Amb la col·laboració de / Con la colaboración de / Avec la collaboration de:

Taula de Turisme Religiós Club de Producte de Turisme Cultural – Agencia Catalan de

Turisme

European Cultural Tourism Network

ENCATC- European Network of Cultural Administration Training

Centers

Cami Ignasià Camino Ignaciano St Ignatius’ Trail

Credencial Jacobea Universitaria

Escola de Turisme Sant Ignasi

Universitat Ramon Llull

Jesuîtes Turisme de Barcelona UNITWIN UNESCO Chair – Culture, Tourism, Development

Page 34: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Meeting place / Sede / Seu / Sede / Lieu

Museu d’Història de Catalunya Plaça de Pau Vila, 3 La Barceloneta 08039 Barcelona www.mhcat.net

Page 35: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Bus - Plaça Espanya - Montserrat

Underground – Line 1 (red) or Line 3 (green) – Station Plaça Espanya

Metro - Linea 1 (rossa) o Linea 3 (verde) - Stazione Plaça Espanya

Metro – Línia 1 (vermella) o Línea 3 (verda) – Estació Plaça Espanya

Metro – Línea 1 (roja) o Línea 3 (verde) – Estación Plaça Espanya

Metro - Ligne 1 (rouge) ou la ligne 3 (verte) - Station Plaça Espanya

Page 36: Barcelona (Catalonia, Spain) , 9-10 th July 2012 · Laboratory/Observatory of Heritage and Cultural Tourism Universitat de Barcelona Facultat de Geografia i Historia Montalegre, 6

Lodgements / Allogio / Allotjaments / Alojamientos / Hébergements

University Residence

Residència Campus de Mar Passeig de Salvat Papasseit, 4 08003 Barcelona www.resa.es/Residencias/Campus-del-Mar/alojamiento-diario/(reservas)/Diario/(sec)/full

You need to detail that you are participating in Workshop organized by Universitat de Barcelona

Turisme de Barcelona

http://www.barcelonaturisme.com/Where-to-sleep/_3Ngb8YjSpL0PIICYsPhH_Td5EJCxUiHy3DwIsS9r0xI

Some recommended hotels are:

Hotel Layetana Palace**** - http://www.eurostarshotels.com/eurostars-laietana-palace.html

Hotel Barcelona Colonial 4**** - http://es.hotusa.com/hoteles/espana/barcelona/barcelona/hotel-barcelona-hotel-colonial.html Hotel Suizo 3*** - http://es.hotusa.com/hoteles/espana/barcelona/barcelona/hotel-suizo.html

Travel agency

Emma Aguirrezábal Checkpoint Charlie [email protected]