baigal hamgaallin biologi
TRANSCRIPT
![Page 1: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/1.jpg)
Дорнод монголын дархан
цаазат газар
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 2: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/2.jpg)
Агуулга
• Оршил
• Тусгай хамгаалалттай газар нутаг, түүний ангилал
• Дорнод монголын дархан цаазат газар
• Биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах шаардлага
• Дүгнэлт
• Ном зүй
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 3: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/3.jpg)
Тусгай хамгаалалттай газар нутаг, түүний ангилал
1975 онд “ БНМАУ-ын дархан газрын дүрэм”
1991 онд засгийн газраас “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн дүрэм” батлан, тусгай
хамгаалалттай газрын сүлжээ, түүний хамгаалалтын горим, дэглэмийг
тодорхойлж, улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийг 4 ангилалд оруулсан.
1994 онд “Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгын тухай”,
1997 онд “Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгын орчны бүсийн тухай”
1995 онд дархан цаазат, байгалийн цогцолборт газрын нийтлэг болон, тусгай
горимыг Засгийн газар,
1998 онд “Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгын үндэсний хөтөлбөр”-г Улсын их
хурлаас батлан гаргаж мөрдүүлснээр тусгай хамгаалалттай газар нутгын тухай
эрх зүйн үндэс бүрдсэн.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 4: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/4.jpg)
19 аймаг, нийслэлийн 124 сум дүүргийн нутгийг хамарсан 20.5
сая га талбай бүхий 48 газрийг улсын тусгай хамгаалалтанд
авснаар улсын нийт газар нутгийн 13.1 хувийг хамраад
байна.
51%40%
9%
0%
Хамгаалалттанд авсан зэрэглэлийн
харьцаа
дархан цаазат газар
байгалийн цогцолборт газар
байгалийн нөөц газар
дурсгалт газар
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 5: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/5.jpg)
Дархан цаазат газар:
Байгалийн бүсийн онцлог
хэв шинжийг төлөөлж чадах
унаган төрхөө хадгалсан
шинжлэх ухаан , хүн
төрлөхтний соёл
иргэншлийн онцгой ач
холбогдолтой.
Байгалийн цогцолборт
газар: Байгалийн унаган
төрхөө хадшалсан түүх
соёл экологийн боловсрол
хүмүүжил, танин мэдэхүйн
ач холбогдолтой, аялал
жуулчлал хөгжүүлэх
зорилго бүхий газар нутаг.
Байгалийн нөөц газар:
Байгалийн баялагийг
хамгаалах, нөхөн сэргээх
нөхцлийг бүрдүүлэх
зорилго бүхий газар
нутаг.
Дурсгалт газар:
Байгалийн өвөрмөц
тогтоцтой түүх соёлын
дурсгалт өвийг хамгаалах
зорилго бүхий газар.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 6: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/6.jpg)
Дархан
цаазат газар
Онгон бүс Хамгаалалтын
бүс
Хязгаарлалты
н бүс
Байгалийн
цогцолборт
газар
Онцгой
бүс
Аялал
жуулчлалы
н бүс
Хязгаарлалт
ын бүс
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 7: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/7.jpg)
Дорнод монголын дархан цаазат газар
Дорнод монголын харьцангуй унаган төрхөөрөө хадгалагдан үлдсэн
хялганат хуурай хээрийн ландшафтыг хамгаалах, цагаан зээрийг
төрлөх нутагт нь тавтай өсгөх зорилгоор
Хамгийн өндөр цэг нь Вангийн цагаан уул 1099м, нам цэг нь
Лагийн хоолойн урд хэсэг 709м. Жилд унах хур тунадасны
хэмжээ хүйтний улиралд дунджаар 172 мм, дулааны улиралд 260
мм байдаг. Агаарын температур дунджаар 15.4 хэм, үнэмлэхүй
их дулаан нь 25.3, хүйтэн нь -8.63, үнэмлэхүй бага нь 25.3 хэм
байдаг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 8: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/8.jpg)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 9: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/9.jpg)
Ургамлан бүрхэвч
39 овгийн
56 зүйлийн
4 зүйлийн
унаганзавсрын
унаган 9
бусад ашигт
7 зүйлийн
ховор 8
нэн ховор 10
эмийн 18
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 10: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/10.jpg)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 11: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/11.jpg)
Амьтны аймаг
15 баг, 32 овог, 98
төрөлд хамрах 174
зүйл шувуу
15 зүйлийн
элбэг
10 зүйл
ховор
Хөхтөн
амьтны 6
баг, 13
овог, 21
төрөлд
хамаарах 25
зүйл
тэмдэглэгдсэн26 зүйл нь
суурин
149 зүйл нь
нүүдлийн
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 12: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/12.jpg)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 13: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/13.jpg)
шилийн сар, талын
бүргэд, дорнодын
хиазат, монгол
болжмор, шонхор
зэрэг жинхэнэ тал
хээрийн шувууд
Дорнод монголын дархан цаазат
газарт нийт 1 баг, 2 овог,2 төрөлд
хамаарах 2 зүйл 2 нутагтан, 4 овог, 4
төрөлд хамаарах 5 зүйл мөлхөгч
тэмдэглэгдсэн байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 14: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/14.jpg)
Биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах
шаардлага
Цагаан зээр нь
хялганат хээрийн
түлхүүр зүйл бөгөөд
түүнийг
хамгаалсанаар
хуурай хээрийн
экосистемийг
хамгаалах, тогтворто
й байлгах боломжтой
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 15: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/15.jpg)
Хуурай хээрийн экосистемд цагаан зээрийн сүргийн
үзүүлэх эерэг нөлөө:
1. Идэш тэжээлийн гинжин хэлхээний үндсэн хэрэглэгчийн хувьд
цагаан зээр ургамлаар хооллож, өөрийн ялгадас – баас, шээсээрээ
газрын хөрсийг бордож, хөрсний үржил шимийг сайжруулж, өвс
ургамал нөхөн сэргэж ургах боломжийг бүрдүүлдэг.
2. Бэлчээрлэх явцдаа туурайгаараа газрын өнгөн хөрсийг
сийрэгжүүлж, ургамал үржиж ургах тааламжтай нөхцөл
бүрдүүлдэг.
3. Өөрийн хөл болон биедээ наалдуулан тээж, ургамлын үрийг тарааж
тусладаг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 16: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/16.jpg)
• 4. Тараасан үрээ гишгэж, газарт суулган салхинд хийсэхээс
хамгаалдаг.
• 5. Зээрний гишгэсэн мөрийн хонхойсон газарт нь борооны
ус урсалгүй хуримтлагдан тогтож, бэлчээрийг усжуулдаг.
• 6. Өвөл, хаврын улиралд хагд өвсийг идсэнээр ургамал
нөхөн ургахад таатай нөлөө үзүүлдэг.
• 7. Зун, намрын улиралд цагаан зээрийн сүрэг өвсний
шүүдрийг газрын хөрсөнд буулгаж, бэлчиж байгаа газартаа
50 мм хүртэл хур тунадастай адил чийгийг хөрсөнд өгдөг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 17: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/17.jpg)
Дорнод монголын дархан цаазат газарт
“Биологийн төрөл
зүйлийг хамгаалах”
нэг зүйлийн хоёр
нутагтан (шивэр
гүлмэр-salamandrella
keyserlingii) ,
нэг зүйлийн гүрвэл
(lacerta vivipara)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 18: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/18.jpg)
• lacerta vivipara• salamandrella keyserlingii
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 19: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/19.jpg)
ТХ газарт хийгдсэн судалгааны
хураангуй
• 2000 оноос 2001 он нийт
ангийн 1076 тохиолдлын
41% нь тарвага, 33% нь
цагаан зээр
• Нутгийн иргэд жилд
150000 гаруй зээр хууль
бусаар агнадаг
• Нутгийн иргэд доод тал нь
16000 цагаан зээрийн мах
хүнсэндээ хэрэглэдэг
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 20: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/20.jpg)
0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
3000000
3500000
зээрийн тоо толгой
зээрийн тоо толгой
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 21: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/21.jpg)
Дүгнэлт • Хулгайн ан агнуурын эрчимтэй байдал, бүс нутгийн
хур тунадас багатай, өвс ургамалын тачир сийрэгбайдал гэх мэт олон хүчин зүйлээс шалтгаалжбиологийн төрөл зүйлийн хорогдол хурдацтайявагдаж байсан ч хамгаалалтад авсанаар тэр тусмаадэлхийд дэлхийн цорын ганц зүйл болох цагаанзээрийг хамгаалах сонирхол бүхий гадаадын олонбайгууллагуудийн дэмжлэгтэйгээр биологийн төрөлзүйлийн тоо толгой нааштай ахиц гарсаар байна
• Түүнчлэн нутгийн иргэдийн амьжиргааны түвшингдээшлүүлэх, тэдэнд биологийн төрөл зүйлийнталаархи олон талын сургалт семинаруудыг зохионбайгуулах хэрэгтэй.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
![Page 22: baigal hamgaallin biologi](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022020715/553670354a795941208b4957/html5/thumbnails/22.jpg)
Анхаарал тавьсанд баярлалаа
www.zaluu.comwww.zaluu.com