Backcasting

w projektowaniu strategii Sustainable Development (SD)

Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz

“Polska 2000 Plus” przy

Prezydium Polskiej Akademii Nauk

www.kte.psl.pl

kte@psl.org.plleslaw.michnowski@gmail.com

Backcasting WIZYJNE

wieloetapowe programowanie strategiczne

(Nadler, Apollo, R(2006) – EU SDS)

Dennis Meadows 2009:dla przezwyciężenia globalnego kryzysu

(1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be

reduced.http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dennismeadows_en.0.htm

(2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development,

then it is 1 or 2 billion.(mld, obecnie jest nas ok. 6,7 mld. osób)

http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,00.html

Wielkie zagrożenie EKOLOGICZNYM HOLOKAUSTEM (EH)

(JPII Palermo 1993, EV p. 3) [polityką/wizją

„zerowego wzrostu” (Forrester) – ZW]

jako sposobem przezwyciężania GLOBALNEGO KRYZYSU

metodą EH(ZW)-BACKCASTING (1-2 mld, 85%)

Czy można takąsocjal-darwinistyczną, EKOFASZYSTOWSKĄ

metodą ukształtować sustainable development (SD),

czylitrwały rozwój

światowej społeczności?

Model konceptualny (Sage, Bocheński, LM)

systemów typu: człowiek-technika–środowisko

o nazwie System Życia (SŻ) jako

(przydatna w rozpoznawaniu istoty globalnego kryzysu i projektowaniu strategii SD)

pomoc w określeniu logiki procesu życia, w tym rozwoju, światowej

społeczności (ŚS) i środowiska przyrodniczego (ŚP)

SŻ Dla trwałego przezwyciężenia

globalnego kryzysu:

w miejsce socjal-darwinizmu – ekohumanizm i SD-backcasting

EKOHUMANIZMPARTNERSKIE WSPÓŁDZIAŁANIE

dla GLOBALNEGO DOBRA WSPÓLNEGO - czyli WSPÓLNEGO INTERESU

wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju

opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego –

POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ

INFORMACYJNĄ.

Kryteria (SŻ) zmian rozwojowych ŚS (zachodzących łącznie):

(1) wzrost („tu i teraz”) jakości życia OSÓB ŚS;

(2) zwiększenie szans długotrwałego życia CZŁOWIEKA/homo SAPIENS (θ → max);

(3) zwiększanie poziomu rezerw materialnych i intelektualnych zasobów życia CZŁOWIEKA;

(4) zwiększanie jakości środowiska przyrodniczego (ŚP).

(por.: „trójfilarowy” SD – Johannesburg ’02)

Polityka sustainable development (SD) - trwałego – bezkryzysowego - rozwoju ŚS

powinna umożliwiać TAKI ROZWÓJ GOSPODARCZY, aby:

(1) nieprzerwanie postępował ROZWÓJ SPOŁECZNY (w tym wzrost jakości życia

WSZYSTKICH ludzi i trwałości Człowieka),

(2) szybciej zapewniać dostęp do źródeł zasobów naturalnych, zanim wyczerpaniu ulegną źródła aktualnie dostępne, oraz

(3) środowisko przyrodnicze (ŚP) było chronione i odpowiednio kształtowane.

Rozwój - w tym POPRAWNY WZROST –

gospodarczyto podstawowy czynnik SD

Rozwój TRWAŁY (w tym r. przekr. gr. wzr.) ŚSalbo globalna katastrofa [θ = θ(i)]

DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (1):====================================================================================================================================================-

1o - MONITORING DYNAMICZNY (MD),czyli przetwarzanie

metodami symulacji komputerowej danych statystycznych w

prognozy ostrzegawcze i informację o:(a) jakości i dynamice, oraz

(b) przyszłym przebiegu,procesu życia, w tym zbliżaniu się do względnej

granicy wzrostu, danej społeczności, pod warunkiem

BRAKU INTERWENCJI w ten przebieg

DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (2):=====================================================================================================================================

=

2o - SD-BACKCASTING wspomagane

(1) modelem System Życia jako pomocą w wypracowywaniu realnej (zgodnej z logiką

procesu życia) WIZJI SD;

(2) monitoringiem dynamicznym (np. LtG 1972) jako źródłem informacji o rodzaju i czasie

wystąpienia zagrożenia.

SŻ MD SD-backcasting

Strategia SD ŚS projektowana metodą

„SD-backcasting” (1)b=====================================================================================================================================================

(1) IDEALNA, zgodna z logiką rozwoju (SŻ), (w tym zmian w uwarunkowaniach życia), oraz uwzględniająca MD, dalekosiężna WIZJA społeczeństwa przekształconego polityką SD;

(2) wykaz OGRANICZEŃ realizacji tej WIZJI;

Strategia SD ŚS projektowana metodą „SD-backcasting” (2)

======================================================================================================================================================

(3) ETAPY (w tym metody) eliminowania tych ograniczeń oraz rozwojowego

PRZEKSZTAŁCANIA STRUKTURY układu: społeczeństwo – środowisko;

(4) wymierne kryteria oceny skuteczności ww działań etapowych;

(5) dynamiczne monitorowanie i w razie potrzeby etapowe (w tym feedforward)

KORYGOWANIE polityki SD.

ADEKWATNY system ekonomiczno-finansowy

GŁÓWNYM STYMULATOREM- zgodnego z wymogami SD -

rozwoju gospodarczego, w tym sposobu projektowania i podejmowania

zbiorowych i indywidualnych decyzji

ZARYS WIZJI ŚS SDPewne DOCELOWE cechy SYSTEMU

EKONOMICZNEGO (w tym finansowego)

TRWAŁEGO ROZWOJU (SD) ŚS

ZASADA GENERALNA

DOZWOLONE TO WSZYSTKO, CO NIE POWODUJE BEZWZGLĘDNEGO DEGRADOWANIA ŚRODOWISKA

(SPOŁECZNO-PRZYRODNICZEGO)

System ekonomiczny SD (1):======================================================================================================================================================

=

(1) stymulujący:

(a) na GLOBALNE DOBRO WSPÓLNE nakierowaną aktywność wytwórczą, w tym

poznawczo-innowacyjną;

(b) racjonalną konsumpcję (bez konsumpcji rozwojowo zbędnej, bezwzględnie

degradującej zasoby życia), oraz

System ekonomiczny SD (2):======================================================================================================================================================

=

(2) oparty na wiedzy o KOMPLEKSOWYCH

(rozległych w czasie i przestrzeni społecznych i przyrodniczych) KORZYŚCIACH I KOSZTACH

gospodarowania.

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (1):======================================================================================================================================================

(1) powierzenie bankom zadania stymulowania EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNEGO postępu naukowo-technicznego;

(2) odejście w polityce ekonomicznej od „paradygmatu inflacyjnego” na rzecz „deflacyjnego”;

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (2):========================================================================================================================================================

(3) sprawiedliwość ekospołeczna, czyli podział efektów społecznego procesu pracy według EKOSPOŁECZNEJ UŻYTECZNOŚCI jej (dojrzałych) podmiotów;

(„złote klamki” – tak, ale…)

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (4):=======================================================================================================================================================

(4) polityka podatkowa, m.in.:

(a) ograniczająca wytwórczość bezwzgl. degradującą środowisko społeczno- przyrodnicze;

(b) preferująca obniżanie „kompleksowego kosztu jednostkowego stosowania techniki (KKJST)”;

(c) EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE AKTYWIZUJĄCA KAPITAŁ (także finansowy, poszerzony podatek katastralny).

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (1):-====================================================================================================================================================]

(1) pieniądze, zaoszczędzone w wyniku ograniczania zbędnej konsumpcji, przekazywane „na procent” do banków i EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE, w tym dalekowzrocznie, wykorzystywane;

(2) popyt (w warunkach deflacji) generowany ekospołecznie użytecznym postępem naukowo-technicznym;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (2):=======================================================================================================================================================

(3) konsumpcja „sprawnościowa” (w miejsce rozwojowo zbędnej):

(a) racjonalne odżywianie i leczenie,

(b) mieszkanie/wypoczynek, oraz

(c) zakup wyrobów niezbędnych do życia lub bardziej sprawnych, przynoszących (także w ramach inwestycji, np. mieszkaniowych) realne korzyści konsumentowi i środowisku społ.-przyr.;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (3):========================================================================================================================================================

(4) gromadzenie środków, m.in. finansowych, na - zgodną z prognozowanymi zmianami uwarunkowań życia – wyprzedzającą przebudowę infrastruktury i inne działania adaptacyjne;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (4):======================================================================================================================================================

(5) ROZWOJOWE wspomaganie społeczności słabszych (m.in. wyżywienie, mieszkania, wykształcenie), a także zagrożonych, na przykład: wzrostem temperatury, podnoszeniem poziomu oceanów, obniżaniem poziomu wód gruntowych, itp;

(awansem kulturowym powstrzymywanie „eksplozji demograficznej”)

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (5):======================================================================================================================================================

(6) tworzenie przyszłościowych przesłanek (rezerw zasobów) życia w razie wystąpienia trudnych do przewidzenia zaburzeń (na przykład pandemii, trzęsień ziemi, pożarów, wulkanicznych erupcji, oziębienia klimatu, burz magnetycznych, innych awarii ekologicznych lub kosmicznych, itp).

Podstawowe ograniczenia realizacji tej WIZJI:

(1) Brak edukacyjnych i informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego

rozwoju;

(2) Brak struktur polityki dalekowzrocznej kierującej się globalnym dobrem wspólnym

(win-win).

Konieczne:SYSTEM EDUKACYJNY

kształtujący powszechną mądrość

(w tym etykę ekohumanistyczną i kulturę informacyjną),

jak również

SYSTEM INFORMACYJNY (1) =======================================================================================================================================================

umożliwiający:

(a) dostęp do wiedzy warunkującej mądre działanie oraz prognozowanie i wyprzedzające eliminowanie zagrożeń;

(b) MONITORING DYNAMICZNY (czyli prognozowanie konsekwencji aktualnej polityki i innych zmian w uwarunkowaniach życia, w tym zagrożeń);

(c) symulacyjne projektowanie (CAD) nowych rozwiązań społeczno-gospodarczych, w tym technicznych, oraz przyrodniczych;

SYSTEM INFORMACYJNY (2)=======================================================================================================================================================

umożliwiający:

(d) wyznaczanie kompleksowych (w tym społecznych i przyrodniczych, rozległych w czasie i przestrzeni) korzyści i kosztów zamierzeń i efektów działalności społeczno-gospodarczej, oraz

„kompleksowych kosztów jednostkowych stosowania (danej) techniki (KKJST)”;

Niezbędność DŁUGOMYŚLNYCH struktur

Państwa Polskiego, UE i ONZ (Merkel, BXVI)

zdolnych do realizowania METODĄ SD-BACKCASTING dalekosiężnej

strategii trwałego rozwoju światowej społeczności,

w tym przezwyciężania

ZAGROŻEŃ rozpoznawanych Z WYPRZEDZENIEM.

Postulat Jana Pawła II

Cywilizacji Życia i Miłości traktować jako - spójną z SD -

WIZJĘwymagającą

realizacyjnej metody BACKCASTING

Consensus co do WIZJI ŚS SD

jako podstawa dalszego

- metodą SD-backcasting - projektowania i realizacji

strategii SD

Meadows 1992/2004Tools for the Transition to Sustainability (…) VISIONING (…) Networking (…) Truth-Telling

(…) Learning (…) LOVING (…).

Dalekowzroczność strategiczna:(1) Nitin Desai, Johannesburg ’02, SD:50-lat(2) R-EU SDS 2006: 50 lat/backcasting (Europe 2020?)(3) LaRouche, USA – 75 lat(4) Ogawa, Japonia: 100 lat(5) Chiny: 200 lat (?)(6) Polska: ? („tu i teraz”, max. 4-letni cykl wyborczy)

• How to overcome the EU- and global- crisis? Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie; oraz Club of Rome – European Support Centre: http://www.clubofrome.at/news/newsflash88.html ; http://www.clubofrome.at/news/sup2010/dl-09-michnowski.pdf .

• EKONOMIKA ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie, http://www.pte.pl/pliki/2/12/26.03.2010_EKONOMIKA_ERY_ZM_Klim.pdf

• Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf .

Dla przezwyciężenia globalnego kryzysu:

zamiast BEZPŁODNEJ KRYTYKI STANU ISTNIEJĄCEGO

(a więc i przeszłego) - nieuchronnie ulegającego moralnej

degradacji –DIALOG WSPÓŁPRACY

na rzecz SD-BACKCASTING

Dziękuję za uwagę

www.kte.psl.plkte@psl.org.pl

leslaw.michnowski@gmail.com