1 İbrahim UYSAL

BAŞARI İÇİN EN DOĞRU

SEÇENEK

NARFÖY

VI

BİYOTEKNOLOJİ

Biyoteknoloji 1. Genetik mühendisliğini ve biyoteknolojiyi ilişkilendirir.

(Islah, aşılama, gen aktarımı, klonlama, gen tedavisi örnekleri üzerinde durulur) 2. Biyoteknolojik uygulamalar kapsamında oluşturulan ikilemlerle bu uygulamaların insanlık için yararlı

ve zararlı yönlerini tartışır. 3. Gelecekteki genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının neler olabileceği hakkında tahmindev bulunur.

2 İbrahim UYSAL

NARFÖY

-VI-

BİYOTEKNOLOJİ

1. Biyoteknoloji ne demektir?

Biyoteknoloji ile canlı hücreleri kullanılarak çeşitli ürünler elde edilir.

Biyoteknoloji, genetik mühendisliği yöntemlerini araç olarak kullanan bir teknolojidir.

Biyoteknoloji genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda endüstri yolu ile farklı ürünler elde edilmesi anlamına gelir.

Biyoteknoloji; hastalıkların tedavisinde, eczacılıkta, hayvancılıkta, endüstride, gıda sanayinde vb. yerlerde kullanılır.

2. Biyoteknolojik yöntemlerin uygulandığı alanlar nelerdir?,

Biyoteknolojik yöntemlerin uygulandığı bazı alanlar şunlardır:

Tıp: İnsülin, büyüme hormonu, antibiyotikler gibi biyolojik moleküller ucuza ve bol miktarda üretilmektedir.

Tarım: Bitkilerin genetik yapısının geliştirilmesiyle verim arttırılabilir. Tarım zararlılarına karşı biyolojik mücadele gerçekleştirilmektedir.

Hayvancılık: Hayvanların et, süt verimi için çaprazlama ve diğer yöntemlerle yeni hayvan ırkları geliştirilmiştir.

Adli Tıp: DNA analizleri, babalık testi çalışmaları, olayların çözümlenmesine yardımcı olur.

Çevre: Bazı bakteri, alg ve mantarlar endüstriyel ve evsel atıkların, ortadan kaldırılmasında kullanılmaktadır.

3. Klasik biyoteknolojik yöntemler ile modern biyoteknolojik yöntemler arasında ne fark vardır?

Klasik biyoteknolojik yöntemler, yüzyıllardır insanların bakımını üstlendikleri canlıların yapay seçilim ile seçilmesini yani geleneksel ıslah çalışmalarını kapsar.

Modern biyoteknolojik yöntemler ise temel bilimler ve mühendislik ilkelerini canlılara uygulayarak kısa sürede istenilen özellikte ticari ürünler elde etmeyi kapsar.

4. Geleneksel ıslah nedir? İstenilen özelliklere sahip olan canlıların seçilip eşleştirilmesi ile istenilen özellikleri taşıyan yeni bireylerin elde edilmesine geleneksel ıslah denir.

5. Genetik mühendisliği ne ile uğraşır? Genler ve genleri oluşturan nükleotidlerin dizilişi hakkında araştırmalar yapan bilim dalına genetik mühendisliği denir.

Genlerin izolasyonu, çoğaltılması, nükleotit dizilişlerinin belirlenmesi, farklı canlıların genlerinin birleştirilmesi ya da bir canlıdan başka bir canlıya gen aktarılması gibi çalışmalarla uğraşan bilim dalıdır.

Genetik mühendisliği, bugünkü biyoteknolojinin temelini oluşturan bir bilim dalıdır.

3 İbrahim UYSAL

6. Genetik mühendisliğinin uygulama alanları nelerdir?

Genetik mühendisliğinin uygulama alanlarına örnek olarak;

Klonlama: Bir canlıda bulunan genin o canlıdan alınıp taşıyıcı bir canlının DNA’sıyla birleştirilip bir hücreye nakledilmesi ve bu hücrenin çoğaltılması işlemine gen klonlanması adı verilir.

Gen Tedavisi: Gen tedavisinde hedef, hasta hücredeki veya organdaki bozukluğu hücrenin genetik yapısını değiştirerek düzeltmektir.

Genetiği değiştirilmiş Organizma(GDO): Genetik mühendislerinin çeşitli teknikler kullanarak kalıtsal yapısında değişiklikler yapılmış oldukları organizmalara denir. Mısır, soya, pamuk, başta olmak üzere marketlerde satılan bir çok ürün genetiği değiştirilmiş organizmalara örnektir.

İnsan genomu projesi: insan DNA’sının şifresinin çözülerek gen haritasının çıkartılması

DNA parmak izi: DNA’larda yer alan bazların dizilişinin çıkarılmasına denir.

Genetik mühendisleri, endüstri, tarım, bitki ve hayvan ıslahı, insanların hastalıklardan korunması gibi birçok konuda çalışmalar yapmaktadırlar.

Aşılama: Sperm hücreleri yumurta hücrelerini doğal olarak dölleyemediği zaman, özel bir aşı ile sperm hücresinin genetik bilgisini yumurta hücresine aktarılmasına aşılama ya da mikro enjeksiyon yöntemi adı verilir.

7. Genetik mühendisliğindeki gelişmeler insanlık için ne gibi sonuçlar doğurabilir?

Adli tıp çalışmalarında suçluların bulunmasını kolaylaştırır. Aşı üretimi sağlanabilir. Raf ömrü uzun besinler üretilir. Çevre kirliliğine karşı mücadelede genetik uygulamalar yapılabilinir. Tüp bebek, yapay döllenme gibi uygulamalarda genetikten faydalanır. Canlıların ömrü uzatılabilir.

8. Genetik mühendisliği uygulamalarının olumsuz sonuçları nelerdir?

Zaralı böceklerle mücadele edilirken doğal denge ve ekosistemler bozulabilir.

İnsan klonlaması çalışmaları siparişle çocuk yapılmasına yol açacağından yasaklanmıştır.

9. Genetik mühendisliği ile biyoteknoloji arasında ne fark vardır? Genetik mühendisliği, biyoteknojik uygulamaları da kapsayan bir bilim dalıdır. Genetik mühendisliğinin ticari bir amacı yoktur ancak biyoteknolojinin ticari bir amacı vardır.

Genetik mühendisliği ile elde edilen bilgiler sayesinde biyoteknolojik yöntemler kullanılarak daha ucuz,

daha kolay veya daha verimli ürünler günlük hayatımıza kazandırılır.

ÖRNEK: İstenen özellikte olan genin bir başka canlıya aktarılması genetik mühendisliğinin alanı iken,

istenen amaca yönelik ürün elde edilmesi biyoteknolojinin alanıdır. Örneğin, E.coli bakterisine, insülin

üretecek özelliklerin kazandırılması genetik mühendisliğinin alanıdır. İnsülinin saflaştırılması, gerekli

kontrollerinin yapılması ve ilaç özelliği kazandırılması ise biyoteknolojinin alanıdır.

4 İbrahim UYSAL

NARFÖY TEST BİYOTEKNOLOJİ

5 İbrahim UYSAL

3. DNA parmak izi yöntemi, DNA üzerindeki eşsiz kalıplara bakılarak bir kişiyi DNA örneğinden tanımlama yöntemidir.

DNA parmak izi adli vakalarda, suçluların tespitinde sıklıkla kullanılmaktadır. Olay yerinde bırakılan saç, tırnak, deri hücreleri ile kan ve tükürüklerden elde edilen DNA baz dizilimi, şüphelilerin DNA baz dizilimi ile karşılaştırılarak gerçek suçlu tespit edilebilmektedir. Bu yöntem, babalık davalarında, bitki ve hayvan ırklarının belirlenmesinde kullanılmaktadır.

DNA parmak izi yönteminin güvenilir olması, DNA’nın aşağıda verilen özelliklerinden hangisine

dayanmaktadır?

A) İstisnasız tüm canlı yapıların içinde bulunabilmesi

B) Kendisini eşleyebilmesi

C) Belirli bölgelerdeki baz diziliminin kişiye özgü oluşu

D) Birbirini tamamlayan iki zincire sahip olması

4. Genetik mühendisliği, canlıların kalıtsal özelliklerini değiştirerek, onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim alanıdır. Genetik mühendisliğinin geniş bir uygulama alanı vardır. Seçeneklerden hangisinde Genetik mühendisliğinin rolü en azdır? A) Gen aktarımı sayesinde insülin hormonu salgılayan bakterilerin üretilmesi B) Üstün inek ırklarının çiftleştirilmesiyle çok süt veren inek türlerinin ortaya çıkarılması C) Böcekleri öldürücü bir genin bitkiye transferi ile dayanıklı bitkiler üretilmesi D) Kalıtsal hastalıkların kökenlerinin anlaşılabilmesi ve tedavisi için insan gen haritasının çıkarılması 5.

NOT: Sorular nartest soru bankalarından alınmıştır. CEVAPLAR: 1 B- 2 C- 3 C - 4 B- 5 C