AZERBAYCAN’DA MESLEKİ EĞİTİM: MEVCUT DURUM VE PERSPEKTİFLER

Elşen BAĞIRZADE

Azerbaycan Devlet İktisat ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımçısı

“IX. Uluslararası Büro Yönetimi ve Sekreterlik” Kongresi

T.C. Atatürk ÜniversitesiErzurum, 7 Ekim 2010

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DADA E EĞİTİM SİSTEMİ ĞİTİM SİSTEMİ

OKULÖNCESİ OKULÖNCESİ EĞİTİMEĞİTİM(3-6 yaş)(3-6 yaş)

GENEL GENEL EĞİTİMEĞİTİM

İLK MESLEKİİLK MESLEKİ EĞİTİMEĞİTİM

YÜKSEK MESLEKİYÜKSEK MESLEKİ EĞİTİMEĞİTİM

YÜKSEK YÜKSEK ÖĞRETİMÖĞRETİM

İlk okul İlk okul EğitimiEğitimi

Genel ortaGenel orta okul eğitimiokul eğitimi

Tam ortaTam orta okul eğitimiokul eğitimi

Lisans Lisans eğitimieğitimi

Yüksek Lisans Yüksek Lisans eğitimieğitimi

Doktora Doktora eğitimieğitimi

Kaynak: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Kanunu, 2010Kaynak: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Kanunu, 2010

Azerbaycanda ilk mesleki eğitimin tarihi 165 yıl öncesine Azerbaycanda ilk mesleki eğitimin tarihi 165 yıl öncesine kadar uzanmaktadır.kadar uzanmaktadır.

1920 y1920 yılıılına na veya Sovyetlere veya Sovyetlere kadarkadar olan dönem: olan dönem:• Bu dönemde mesleki eğitim genellikle çıraklık sistemi çerçevesinde

olmuştur.• 1843 yılında Şeki, 1879 yılında Nahçivan, 1884 yılında Gence ve 1887

yılında ise Bakü’de ilk meslek eğitimi veren sanat okulları oluşturulmuştur.• Yeni gelişen kapitalist sanayinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 1888

yılında Çar Rusyasında “Sanayi okulları hakkında temel kurallar” yasası çıkarılmıştır. Yasayla orta teknik okul, ilk teknik okul ve sanat okullarının kurulması amaçlanmıştır.

1920-1991 yılları arası Sovyetler dönemi:1920-1991 yılları arası Sovyetler dönemi:• Önemli bir potansiyel oluşmuştur.• Tüm alanlarda ilk meslek ve meslek yüksek okulları oluşturulmuştur.• Mesleki faaliyetleri yöneten çeşitli devlet kurumları oluşturulmuştur.

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA DA MESLEKMESLEKİİ E EĞİTİMİN ĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ - 1TARİHSEL GELİŞİMİ - 1

1991-1996 yılları arası kriz dönemi:1991-1996 yılları arası kriz dönemi:• Yeni ekonomik sisteme geçiş (planlı ekonomiden piyasa ekonomisine),

ekonomik kriz ve Karabağ Savaşı dolayısıyla, Sovyetlerden kalma mesleki eğitim altyapısı neredeyse tamamen tahrip olmuş ve eskimiştir.

19199696 yılı yılı sonrassonrası gelişme dönemi:ı gelişme dönemi:• Ağustos 1996 yılında “Azerbaycan Cumhuriyeti’nde mesleki eğitiminin

geliştirilmesi hakkında” Başbakanlık kararnamesi verilmiştir. Kararnameyle mesleki eğitimin yasal mevzuatı oluşturulmuştur.

• 17 Haziran 2002 yılında “Mesleki eğitim alanında uzmanlık ve uzmanlaşmaların çeşitlendirilmesi” Başbakanlık kararı ile onaylanmış ve ek olarak 41 yeni meslek ve uzmanlık resmi olarak tanınmıştır.

• 3 Temmuz 2007 yılında “2007-2012 yılları arası Azerbaycan Cumhuriyetinde ilk mesleki eğitimin geliştirilmesile ilgili Devlet Programı” onaylanmıştır.

• 13 Ocak 2010 yılında “2010-2013 yılları arasında Azerbaycan Cumhuriyetinin meslek yüksek eğitimi sisteminde reformlarla ilgili Önlemler Programı” onaylanmıştır.

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA DA MESLEKMESLEKİİ E EĞİTİMİN ĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ - 2TARİHSEL GELİŞİMİ - 2

AZERBAYCANAZERBAYCAN’DA ’DA MESLEKİ EĞİTİMİN MESLEKİ EĞİTİMİN GELİŞTİRİLMESİNE ETKİ YAPAN DİĞER GELİŞTİRİLMESİNE ETKİ YAPAN DİĞER

DEVLET PROGRAMLARIDEVLET PROGRAMLARI ““2003-2005 2003-2005 Yılları Yılları Yoksullukla Yoksullukla Mücadele ve Ekonomik Gelişim Mücadele ve Ekonomik Gelişim

Devlet Programı”,Devlet Programı”, ““2008-2015 Yılları Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir 2008-2015 Yılları Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir

Kalkınma Devlet Programı”Kalkınma Devlet Programı” ““2002-2005 Yılları Küçük ve Orta Boy İşletmelerin Geliştirilmesi 2002-2005 Yılları Küçük ve Orta Boy İşletmelerin Geliştirilmesi

Devlet Programı”,Devlet Programı”, ““2004-2008 Yılları Bölgesel Sosyo-ekonomik Gelişim Devlet 2004-2008 Yılları Bölgesel Sosyo-ekonomik Gelişim Devlet

Programı”Programı” ““2009-2013 Yılları Bölgesel Sosyo-ekonomik Gelişim Devlet 2009-2013 Yılları Bölgesel Sosyo-ekonomik Gelişim Devlet

Programı” Programı” ““2003-2012 Yılları Azerbaycan Cumhuriyetinin Gelişimi için 2003-2012 Yılları Azerbaycan Cumhuriyetinin Gelişimi için

Enformasyon Teknolojileri üzre Ulusal Strateji”Enformasyon Teknolojileri üzre Ulusal Strateji” ““2006-2015 Yılları İstihdam Stratejisi” 2006-2015 Yılları İstihdam Stratejisi” ““2007-2010 Yılları İstihdam Stratejisinin Gerçekleştirilmesi 2007-2010 Yılları İstihdam Stratejisinin Gerçekleştirilmesi

Devlet Programı”Devlet Programı”

AZERBAYCAN EĞİTİM BAKANLIĞININ MESLEKİ AZERBAYCAN EĞİTİM BAKANLIĞININ MESLEKİ EĞİTİMİN GELİŞTİRİLMESİ AMACIYLA İŞBİRLİĞİ EĞİTİMİN GELİŞTİRİLMESİ AMACIYLA İŞBİRLİĞİ YAPTIĞI ULUSAL VE ULUSLARARASI KURUMLARYAPTIĞI ULUSAL VE ULUSLARARASI KURUMLAR

BM BM YUNESKOYUNESKO Dünya BankasıDünya Bankası AB TACIS ProgramıAB TACIS Programı Asya Asya İnkişaf Bankasıİnkişaf Bankası Japonya Uluslararası İşbirliği BankasıJaponya Uluslararası İşbirliği Bankası Alman Teknik İşbirliği CemiyetiAlman Teknik İşbirliği Cemiyeti İngiltİngiltereere’nin’nin BRİTİSH COUNC BRİTİSH COUNCIIL şiL şirketirketi Türkiye Eğitim BakanlığıTürkiye Eğitim Bakanlığı Güney Kore Güney Kore DEDEWOOWOO şirketişirketi AvstriyaAvstriya’’nın “Hilsferk Avstria” tnın “Hilsferk Avstria” teeşkilatışkilatı DVVDVV Uluslararası Uluslararası TeTeşkilatışkilatı

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA MESLEKİ EĞİTİMDE DA MESLEKİ EĞİTİMDE UZMANLIKLARIN ÇEŞİTLENDİRİLMESİUZMANLIKLARIN ÇEŞİTLENDİRİLMESİ

2002 yılı Başbakanlık Kararıyla aşağıdaki alanlarda 218 2002 yılı Başbakanlık Kararıyla aşağıdaki alanlarda 218 mesleki uzmanlık (121mesleki uzmanlık (121’’i meslek yüksek eğitimde) çeşidi i meslek yüksek eğitimde) çeşidi belirlenmiştir:belirlenmiştir:

• Ekonominin tüm alanları için genel uzmanlıklar (18 uzmanlık)Ekonominin tüm alanları için genel uzmanlıklar (18 uzmanlık)• Petrol, doğalgaz, kimya, metal ve maden sanayisinde Petrol, doğalgaz, kimya, metal ve maden sanayisinde

uzmanlıklar (28 uzmanlık)uzmanlıklar (28 uzmanlık)• Enerji ve radyoelektronik alanında uzmanlıklar (21 uzmanlık)Enerji ve radyoelektronik alanında uzmanlıklar (21 uzmanlık)• İnşaat ve ağaç imalatı alanında uzmanlıklar (24 uzmanlık)İnşaat ve ağaç imalatı alanında uzmanlıklar (24 uzmanlık)• Ulaştırma alanında uzmanlıklar (30 uzmanlık)Ulaştırma alanında uzmanlıklar (30 uzmanlık)• İmalat sanayi alanında uzmanlıklar (27 uzmanlık)İmalat sanayi alanında uzmanlıklar (27 uzmanlık)• Hizmet alanında uzmanlıklar (22 uzmanlık)Hizmet alanında uzmanlıklar (22 uzmanlık)• Tarım alanında uzmanlıklar (36 uzmanlık)Tarım alanında uzmanlıklar (36 uzmanlık)

İLK MESLEKİ EĞİTİMİLK MESLEKİ EĞİTİM

(İLK PEŞƏ TƏHSİLİ)(İLK PEŞƏ TƏHSİLİ)

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA İLKDA İLK MESLEK MESLEKİİ EEĞİTİM KAVRAMIĞİTİM KAVRAMI

EĞİTİM KANUNUN 20. EĞİTİM KANUNUN 20. MMADDESİ:ADDESİ:    20.1. İlk meselk eğitimi işgücü piyasasının taleplerine dayanarak, genel orta 20.1. İlk meselk eğitimi işgücü piyasasının taleplerine dayanarak, genel orta

eğitim ve tam orta eğitim temelinde çeşitli sanat ve yaygın meslekler üzre eğitim ve tam orta eğitim temelinde çeşitli sanat ve yaygın meslekler üzre uzmanların yetiştirilmesini temin etmekdedir.uzmanların yetiştirilmesini temin etmekdedir.

2020.2. İlk meslek eğitimi meslek okullarında ve eğitim faaliyeti için özel .2. İlk meslek eğitimi meslek okullarında ve eğitim faaliyeti için özel

yetkisi (lisans) bulunan çeşitli kurum ve kuruluşların, firmaların, organize yetkisi (lisans) bulunan çeşitli kurum ve kuruluşların, firmaların, organize işgücü piyasalarının, istihdam idarelerinin ve diğer belli kurumların eğitim işgücü piyasalarının, istihdam idarelerinin ve diğer belli kurumların eğitim bölümlerinde yürütülmekte ve mezun olanlara belli alanlarda mesleki bölümlerinde yürütülmekte ve mezun olanlara belli alanlarda mesleki derecelerin verilmesiyle tamamlanır.derecelerin verilmesiyle tamamlanır.

20.3 İlk meslek eğitimi belli eğitim programları temelinde yürütülmektedir.20.3 İlk meslek eğitimi belli eğitim programları temelinde yürütülmektedir.

20.4 İlk meslek eğitimi kurumlarına genel orta eğitim temelinde geçiş 20.4 İlk meslek eğitimi kurumlarına genel orta eğitim temelinde geçiş yapanlar meslek uzmanlığı ile birlikte, tam orta eğitim alma hakkına da yapanlar meslek uzmanlığı ile birlikte, tam orta eğitim alma hakkına da sahiptirler.sahiptirler.

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA İLKDA İLK MESLEK MESLEKİİ E EĞİTİM ĞİTİM OKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARI-1OKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARI-1

Çeşitli yaş ve eğitim düzeyi olan kişiler alınabilir.Çeşitli yaş ve eğitim düzeyi olan kişiler alınabilir. Genellikle orta okulu bitirenler eğitim süresi 1-3 yıl olan ve kısa Genellikle orta okulu bitirenler eğitim süresi 1-3 yıl olan ve kısa

süreli kurslara alınırlar.süreli kurslara alınırlar. Çeşitli alanlarda çalışanlar için ayrıca guruplar oluşturulmakta ve Çeşitli alanlarda çalışanlar için ayrıca guruplar oluşturulmakta ve

eğitim süresi 1-2 yıl olan ve ya kısa süreli kurslarda ilk mesleki eğitim süresi 1-2 yıl olan ve ya kısa süreli kurslarda ilk mesleki eğitim alabilmekteler.eğitim alabilmekteler.

İlk meslek okullarına öğrenci alınması aşağıdaki şekillerde İlk meslek okullarına öğrenci alınması aşağıdaki şekillerde gerçekleştirilir:gerçekleştirilir:

• Seçmiş olduğu meslek alanında mülakat yoluyla ilk bilgilerin belirlenmesi,Seçmiş olduğu meslek alanında mülakat yoluyla ilk bilgilerin belirlenmesi,• Azerbaycan Türkçesi ve Matematik alanında bilglerin yazılı şekilde test Azerbaycan Türkçesi ve Matematik alanında bilglerin yazılı şekilde test

edilmesi,edilmesi,• İlk meslek becerilerinin değerlendirilmesi,İlk meslek becerilerinin değerlendirilmesi,• Seçmiş olduğu uzmanlık alanına uygun olan genel eğitim derslerinden Seçmiş olduğu uzmanlık alanına uygun olan genel eğitim derslerinden

zorunlu askari bilgi ve becerilerin mülakat yoluyla test edilmesi. zorunlu askari bilgi ve becerilerin mülakat yoluyla test edilmesi.

İlk meslek okullarına başvurular 1 Eylül tarihinedek tamamlanır.İlk meslek okullarına başvurular 1 Eylül tarihinedek tamamlanır. İlk meslek okullarına öğrenci alınması okul müdürü, yardımçıları, İlk meslek okullarına öğrenci alınması okul müdürü, yardımçıları,

sendika müdürü, işverenlerin temsilcilerinden ibaret jüri tarafından sendika müdürü, işverenlerin temsilcilerinden ibaret jüri tarafından yürütülmüktedir.yürütülmüktedir.

Mülakat zamanı eşit sonuçlar ortaya koyan adaylar arasından sırasıyla Mülakat zamanı eşit sonuçlar ortaya koyan adaylar arasından sırasıyla aşağıdakilere öncelik verilir:aşağıdakilere öncelik verilir:

• Orta eğitim belgesinde daha yüksek ortalama puana sahip olanlar,Orta eğitim belgesinde daha yüksek ortalama puana sahip olanlar,• İşverenler tarafından referansla gelenler,İşverenler tarafından referansla gelenler,• MesleMeslekkle ilgili iş stajı olanlar,le ilgili iş stajı olanlar,• Şehit ailelerinin ve Karabağ savaşı Şehit ailelerinin ve Karabağ savaşı ggazilerinin çocuklarına, azilerinin çocuklarına,

özürlülere, anne ve babadan mahrum olanlar.özürlülere, anne ve babadan mahrum olanlar. Kısa süreli kurslara alınma ders yılı içerisinde ilk meslek okulu Kısa süreli kurslara alınma ders yılı içerisinde ilk meslek okulu

tarafından ilan edilmekte ve uygulanmaktadır.tarafından ilan edilmekte ve uygulanmaktadır. Yabancılar aynı kurallar temelinde fakat harçlı olarak alınmaktalar.Yabancılar aynı kurallar temelinde fakat harçlı olarak alınmaktalar.

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA İLKDA İLK MESLEK MESLEKİİ E EĞİTİM ĞİTİM OKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARI-2OKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARI-2

İLK İLK MESLEKMESLEKİ EĞİTİMDE DERS PROGRAMLARININ İ EĞİTİMDE DERS PROGRAMLARININ SAATLER İTİBARİLE İÇERİĞİSAATLER İTİBARİLE İÇERİĞİ

15%

10%

15%

30%

20%

10%Genel dersler

Enformasyon teknolojileri dersi

İhtisas üzre teorik dersler

Pratik eğitim

Staj eğitimi

Danışmanlık, sınav v.s

AZERBAYCAN’DA AZERBAYCAN’DA İLK MESLEK İLK MESLEK OKULLARININ ÇEŞİTLERİOKULLARININ ÇEŞİTLERİ

OKUL ÇEŞİTLERİOKUL ÇEŞİTLERİ SAYISISAYISI

Meslek liseleriMeslek liseleri 4747

Meslek okulları:Meslek okulları:

- Cezaevlerinde- Cezaevlerinde

5959

88

Mesleki öğretim merkezleriMesleki öğretim merkezleri 11

TOPLAMTOPLAM 108108

KAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, KAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, www.edu.gov.az

20753 21677 21563 22189 23813 24455 25184

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

İlk meslek okullarında öğrenci sayısı

KAYNAKKAYNAK: Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, : Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, www.azstat.org

4,6 5,6 79,7

15,8

22,126,1

0

5

10

15

20

25

30

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Devlet Bütçesinden ilk mesleki eğitime harcamalar, milyon manat

KAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, KAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, www.edu.gov.az

7,3%

2,1%

6,2%

10,1% 9,7%

16,0%

9,7%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

Arn

avut

luk

Aze

rbay

can

Kaz

akis

tan

Kır

gızi

stan

Mol

dova

Rom

anya

Rus

ya

Devlet Bütçesi eğitim harcamalaırnda ilk meslek eğitimin aldığı pay, %

8 773

5161 600

3 973

10 540

5 833

10 749

6 195

3 3052 564 2 438 2 445

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

Avs

triy

a

Aze

rbay

can

Bel

çika

Çek

Cum

huri

yeti

Dan

imar

ka

Finl

anda

Fran

sa

Hol

land

a

Mac

aris

tan

Let

onya

Lit

uany

a

Slov

akya

İlk meslek okullarında her öğrenci için yapılan yıllık haracamaların uluslararası kıyaslanması, Euro

1996 YILI SONRASI İLK MESLEKİ EĞİTİMDE 1996 YILI SONRASI İLK MESLEKİ EĞİTİMDE YAPILAN TEMEL İŞLERYAPILAN TEMEL İŞLER

İlk mesleki eğitimin fiziksel altyapısının, eğitim programlarının ve İlk mesleki eğitimin fiziksel altyapısının, eğitim programlarının ve uzmanlık çeşitlerinin geliştirilmesi yönünde önemli adımlar uzmanlık çeşitlerinin geliştirilmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır. atılmıştır.

İlk mesleki eğitim alanında enformasyon, eğitim, bilimsel ve İlk mesleki eğitim alanında enformasyon, eğitim, bilimsel ve metodolojik teminatını iyileştirmek amacıyla 2000 yılından metodolojik teminatını iyileştirmek amacıyla 2000 yılından Eğitim Bakanlığının yayını olan “Sanatkar” dergisi işe başlamıştır.Eğitim Bakanlığının yayını olan “Sanatkar” dergisi işe başlamıştır.

13 13 OcakOcak 2009 2009 tarihinden Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim tarihinden Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Problemleri Enstitüsüne bağlı İlk Mesleki Eğitim Merkezi faaliyet Problemleri Enstitüsüne bağlı İlk Mesleki Eğitim Merkezi faaliyet göstermektedir. göstermektedir.

Eğitim Bakanlığında işverenler ve ilk mesleki eğitim kurumları Eğitim Bakanlığında işverenler ve ilk mesleki eğitim kurumları arasında ilişkileri geliştirmek amacıyla kamu ve diğer kurumların arasında ilişkileri geliştirmek amacıyla kamu ve diğer kurumların temsilçilerinden ibaret Kordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.temsilçilerinden ibaret Kordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.

Modern standartlarda Gebele ilinde Turizm ve Otelcilik üzre Modern standartlarda Gebele ilinde Turizm ve Otelcilik üzre Mesleki Eğitim Merkezi ve İsmayıllı ilinde Turizm Okulu Mesleki Eğitim Merkezi ve İsmayıllı ilinde Turizm Okulu kurulmuştur.kurulmuştur.

AZERBAYCAN’DA AZERBAYCAN’DA İLK MESLEKİ İLK MESLEKİ EĞİTİMDE EĞİTİMDE MEVCUT MEVCUT TEMEL SORUNLARTEMEL SORUNLAR

Okulların fiziki olanakları modern standartlara uygun Okulların fiziki olanakları modern standartlara uygun değildir.değildir.

İlk mesleki eğitimin mevcut yönetim sistemi piyasa İlk mesleki eğitimin mevcut yönetim sistemi piyasa ekonomisinin kurallarına uygun olmamakta ve devlet ekonomisinin kurallarına uygun olmamakta ve devlet bütçesinden finansmanının etkinliği bulunmamaktadır.bütçesinden finansmanının etkinliği bulunmamaktadır.

Uzman yetiştirilmesile piyasa talepleri arasında çelişkiler Uzman yetiştirilmesile piyasa talepleri arasında çelişkiler mevcuttur.mevcuttur.

Eğitim programları, ders kitapları v.s yenilenmesi Eğitim programları, ders kitapları v.s yenilenmesi gerekmektedir.gerekmektedir.

Öğretim üyesi yetersizliyi bulunmaktadır.Öğretim üyesi yetersizliyi bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde orta okulu bitirenlerin yüzde 40-60Gelişmiş ülkelerde orta okulu bitirenlerin yüzde 40-60’’ı, ı,

ilk meslek eğitim kurumlarına giriş yaptığı halde bu oran ilk meslek eğitim kurumlarına giriş yaptığı halde bu oran Azerbaycanda yüzde 5-8Azerbaycanda yüzde 5-8’’dir.dir.

AZERBAYCAN AZERBAYCAN İLK İLK MESLEKMESLEKİ EĞİTİMİNDE İ EĞİTİMİNDE PERSPEKTİFTE YAPILACAK FAALİYETLERPERSPEKTİFTE YAPILACAK FAALİYETLER

İlk mesleki eğitimin fiziki olanaklarının İlk mesleki eğitimin fiziki olanaklarının geliştirilmesi,geliştirilmesi,

Sistemde yeni ekonomik ilişkilerin oluşturulması Sistemde yeni ekonomik ilişkilerin oluşturulması ve yönetim sisteminin geliştirilmesi,ve yönetim sisteminin geliştirilmesi,

Eğitim programlarının ve uzman yetiştirilmesinin Eğitim programlarının ve uzman yetiştirilmesinin piyasa taleplerine uygun geliştilmesipiyasa taleplerine uygun geliştilmesi

Sistemin eleman ihtiyacının karşılanması Sistemin eleman ihtiyacının karşılanması faaliyetlerinin geliştirilmesi,faaliyetlerinin geliştirilmesi,

İlk mesleki eğitime toplumsal ilginin artırılması İlk mesleki eğitime toplumsal ilginin artırılması yönünde faaliyetler yürütülmesi.yönünde faaliyetler yürütülmesi.

MESLEK YÜKSEK EĞİTİMİMESLEK YÜKSEK EĞİTİMİ

(ORTA İXTİSAS TƏHSİLİ)(ORTA İXTİSAS TƏHSİLİ)

AZERBAYCANDA MESLEK YÜKSEK AZERBAYCANDA MESLEK YÜKSEK EĞİTİMİ KAVRAMIEĞİTİMİ KAVRAMI

EĞİTİM KANUNUNUN 21. MADDESİ:EĞİTİM KANUNUNUN 21. MADDESİ:

  21.1. Meslek yüksek eğitimi toplumun ve işgücü piyasasının taleplerine dayanarak, 21.1. Meslek yüksek eğitimi toplumun ve işgücü piyasasının taleplerine dayanarak, genel orta eğitim ve tam orta eğitim temelinde ayrı ayrı faaliyet alanları için çeşitli genel orta eğitim ve tam orta eğitim temelinde ayrı ayrı faaliyet alanları için çeşitli uzmanlıklarda meslek yüksek eğitimli uzmanların yetiştitilmesini temin etmektedir.uzmanlıklarda meslek yüksek eğitimli uzmanların yetiştitilmesini temin etmektedir.

21.2. Meslek yüksek eğitimi genellikle kolejlerde ve yüksek öğretim kurumlarına bağlı 21.2. Meslek yüksek eğitimi genellikle kolejlerde ve yüksek öğretim kurumlarına bağlı okullarda yürütülmekte ve önlisans uzmanlık derecesinin alınmasıyla tamamlanır. Genel okullarda yürütülmekte ve önlisans uzmanlık derecesinin alınmasıyla tamamlanır. Genel orta eğitim temelinde meslek yüksek okullarını kazananlar hem de tam orta eğitim orta eğitim temelinde meslek yüksek okullarını kazananlar hem de tam orta eğitim almaktadırlar.almaktadırlar.

21.3. Meslek yüksek eğitimi belli eğitim programlarına dayanarak yürütülmektedir. 21.3. Meslek yüksek eğitimi belli eğitim programlarına dayanarak yürütülmektedir. Meslek yüksek eğitimini tamamlayanlara belli bir resmi belge – diploma verilmektedir.Meslek yüksek eğitimini tamamlayanlara belli bir resmi belge – diploma verilmektedir.

21.4. Meslek yüksek eğitimi diploması yüksek öğretimi kazanma olanağı tanımaktadır.21.4. Meslek yüksek eğitimi diploması yüksek öğretimi kazanma olanağı tanımaktadır.

21.5. Meslek yüksek eğitimi programlarının belli bölümler üzre yüksek eğitim 21.5. Meslek yüksek eğitimi programlarının belli bölümler üzre yüksek eğitim programlarına uygunluğu temin edilmekte ve meslek yüksek eğitimini yüksek başarıyla programlarına uygunluğu temin edilmekte ve meslek yüksek eğitimini yüksek başarıyla tamamlayanların topladıkları krediler yüksek öğretimin uygun bölümlerini kazanmada tamamlayanların topladıkları krediler yüksek öğretimin uygun bölümlerini kazanmada hesaba alınmaktadır. hesaba alınmaktadır.

AZERBAYCANAZERBAYCAN’’DA DA MESLEKMESLEK YÜKSEK YÜKSEK OKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARIOKULLARINA GİRİŞ ŞARTLARI

Meslek yüksek okullarına genel orta eğitimi ve tam orta Meslek yüksek okullarına genel orta eğitimi ve tam orta eğitimi tamamlayanlar, aynı zamanda da ilk meslek eğitimi tamamlayanlar, aynı zamanda da ilk meslek okullarını bitirenler alınırlar.okullarını bitirenler alınırlar.

Başvurular bağımsız devlet kurumu olan ÖSYMBaşvurular bağımsız devlet kurumu olan ÖSYM’’e e yapılır. Bu zaman başvuru doğrudan meslek yüksek yapılır. Bu zaman başvuru doğrudan meslek yüksek programları için yapılabilmekle birlikte, aynı zamanda programları için yapılabilmekle birlikte, aynı zamanda lisans programlarını kazanamayanlar da sınavdan lisans programlarını kazanamayanlar da sınavdan kazandıkları puanlarla ilgili meslek yüksek kazandıkları puanlarla ilgili meslek yüksek programlarına başvuru yapabilmektedirler.programlarına başvuru yapabilmektedirler.

Meslek yüksek okuluna genel orta eğitimden gelenler Meslek yüksek okuluna genel orta eğitimden gelenler aynı zamanda tam orta eğitim de alabilirler.aynı zamanda tam orta eğitim de alabilirler.  

Yeni Eğitim KanunuYeni Eğitim Kanunu’’na göre meslek yüksek okullarını na göre meslek yüksek okullarını bitirenler önlisans (“subbakalavr”) derecesi bitirenler önlisans (“subbakalavr”) derecesi almaktadırlar.almaktadırlar.

MESLEK YÜKSEK OKULLARIMESLEK YÜKSEK OKULLARI

DEVLET (57 OKUL)DEVLET (57 OKUL) ÖZEL (3 OKUL)ÖZEL (3 OKUL)

EĞİTİM BAKANLIĞINA EĞİTİM BAKANLIĞINA BAĞLI 47 OKULBAĞLI 47 OKUL

DİĞER BAKANLIKLARA DİĞER BAKANLIKLARA BAĞLI 10 OkulBAĞLI 10 Okul

KAYNAKKAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, : Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, www.edu.gov.az

ALANLARA GÖRE ALANLARA GÖRE MESLEKMESLEK Y YÜKSEK OKULLARININ DAĞILIMIÜKSEK OKULLARININ DAĞILIMI

ALANLARALANLAR SAYISISAYISITeknikTeknik 66

SanayiSanayi 44

Ekonomi ve YönetimEkonomi ve Yönetim 1313

EğitimEğitim 55

SanatSanat 1313

Sosyal BilimlerSosyal Bilimler 33

İnşaatİnşaat 22

SağlıkSağlık 77

Ulaştırma ve iletişimUlaştırma ve iletişim 11

TurizmTurizm 11

GenelGenel 33

TOPLAMTOPLAM 6060

KAYNAKKAYNAK: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, : Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, www.edu.gov.az

51410

15417

53694

16477

55794

16986

57896

17330

56872

15157

53489

13679

52579

15681

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2009

Meslek yüksek okullarında öğrenci sayısı

Meslek yüksek okullarını kazanan öğrenci sayısı

KAYNAKKAYNAK: Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, : Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, www.azstat.org

2009 yılı itibarile ülkede 540 bin meslek yüksek okulu mezunu bulunmaktadır ki, 2009 yılı itibarile ülkede 540 bin meslek yüksek okulu mezunu bulunmaktadır ki, bunlar da işgücünün yüzde 10bunlar da işgücünün yüzde 10’’u oluşturmaktadır. u oluşturmaktadır.

8 8 8 8 8

7 7

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2009

Meslek yüksek okullarında her öğretim üyesine düşen öğrenci sayısı

KAYNAKKAYNAK: Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, : Azerbaycan Devlet İstatistik Kurumu, www.azstat.org

1996 YILI SONRASI İLK MESLEKİ YÜKSEK 1996 YILI SONRASI İLK MESLEKİ YÜKSEK EĞİTİMDE YAPILAN TEMEL İŞLEREĞİTİMDE YAPILAN TEMEL İŞLER

Meslek yüksek eğitimin fiziksel altyapısının, eğitim Meslek yüksek eğitimin fiziksel altyapısının, eğitim programlarının ve uzmanlık çeşitlerinin geliştirilmesi programlarının ve uzmanlık çeşitlerinin geliştirilmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır. yönünde önemli adımlar atılmıştır.

13 Haziran 2000 yılından o tarihe kadar diğer devlet 13 Haziran 2000 yılından o tarihe kadar diğer devlet kurumlarına bağlı olan meslek yüksek okulları da dahil kurumlarına bağlı olan meslek yüksek okulları da dahil tüm meslek yüksek okulları Milli Eğitim Bakanlığına tüm meslek yüksek okulları Milli Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır.bağlanmıştır.

Kolej tipli yeni meslek yüksek okulları yaratılmış ve Kolej tipli yeni meslek yüksek okulları yaratılmış ve eskileri yeniden yapılandırılmıştır. Mesela, ilgili yüksek eskileri yeniden yapılandırılmıştır. Mesela, ilgili yüksek öğretim kurumlarına bağlı Güzel Sanatlar Koleji, Müzik öğretim kurumlarına bağlı Güzel Sanatlar Koleji, Müzik Koleji ve İnşaat Koleji oluşturulmuştur.Koleji ve İnşaat Koleji oluşturulmuştur.

2008 yılından meslek yüksek okullarında kredi sistemi 2008 yılından meslek yüksek okullarında kredi sistemi uygulanmaya başlanmıştır. uygulanmaya başlanmıştır.

Meslek yüksek okullarının fiziksel altyapısı modern standartlara tam Meslek yüksek okullarının fiziksel altyapısı modern standartlara tam şekilde uygun değildir,şekilde uygun değildir,

Meslek yüksek okullarının yeni ders kitaplarıyla temini konusunda Meslek yüksek okullarının yeni ders kitaplarıyla temini konusunda sıkıntılar mevcuttur,sıkıntılar mevcuttur,

Yeni öğretim teknolojilerinin kullanımı yaygın değildir,Yeni öğretim teknolojilerinin kullanımı yaygın değildir, Uzmanlık çeşitlerinin piyasaya uygunluğu tam şekilde sağlanamamıştır,Uzmanlık çeşitlerinin piyasaya uygunluğu tam şekilde sağlanamamıştır, Meslek yüksek okullarının dağılımı etkin değildir, Meslek yüksek okullarının dağılımı etkin değildir, Öğretim üyesi ihtiyaçlarının karşılanmasında yetrersizlikler vardır,Öğretim üyesi ihtiyaçlarının karşılanmasında yetrersizlikler vardır, Ders programlarının yenilenmesi sorunu mevcuttur,Ders programlarının yenilenmesi sorunu mevcuttur, Mesleki yüksek eğitimin bilimsel analiz sistemi oluşturulamamıştır,Mesleki yüksek eğitimin bilimsel analiz sistemi oluşturulamamıştır, Mezunların iş bulma sorunları mevcuttur,Mezunların iş bulma sorunları mevcuttur, Meslek yüksek okullarının yurt olanakları yetersizldir,Meslek yüksek okullarının yurt olanakları yetersizldir, Öğrencilerin sosyal aktivitelere katılma olanakları kısıtlıdır,Öğrencilerin sosyal aktivitelere katılma olanakları kısıtlıdır, Meslek yüksek okullarının finansman mekanizması etkin değildir,Meslek yüksek okullarının finansman mekanizması etkin değildir, Öğrencilerin staj yapma olanakları kısıtlıdır.Öğrencilerin staj yapma olanakları kısıtlıdır.  

AZERBAYCAN’DA AZERBAYCAN’DA MESLEKİ YÜKSEK MESLEKİ YÜKSEK EĞİTİMDE EĞİTİMDE MEVCUT MEVCUT TEMEL SORUNLARTEMEL SORUNLAR

AZERBAYCAN MESLEKAZERBAYCAN MESLEKİ YÜKSEK EĞİTİMİNDE İ YÜKSEK EĞİTİMİNDE PERSPEKTİFTE YAPILACAK FAALİYETLERPERSPEKTİFTE YAPILACAK FAALİYETLER

Mesleki yüksek eğitimin yasal zemininin geliştirilmesi,Mesleki yüksek eğitimin yasal zemininin geliştirilmesi, Mesleki yüksek eğitimin içeriği ve öğretim Mesleki yüksek eğitimin içeriği ve öğretim

teknolojisinin yenilenmesi,teknolojisinin yenilenmesi, Meslek yüksek eğitimin yapısı ve yönetim sisteminin Meslek yüksek eğitimin yapısı ve yönetim sisteminin

modernleştirilmesi,modernleştirilmesi, Meslek yüksek eğitiminde kalitenin yükseltilmesi,Meslek yüksek eğitiminde kalitenin yükseltilmesi, Meslek yüksek eğitimde öğretim üyesi yetersizliyinin Meslek yüksek eğitimde öğretim üyesi yetersizliyinin

ortadan kaldırılması,ortadan kaldırılması, Meslek yüksek eğitimin fiziksel yapısının Meslek yüksek eğitimin fiziksel yapısının

modernleştirilmesi,modernleştirilmesi, Meslek yüksek eğitimin finansmanında yeni Meslek yüksek eğitimin finansmanında yeni

mekanizmalaların oluşturulması. mekanizmalaların oluşturulması.

SONUSONUÇÇ

AzerbaycanAzerbaycan’’dada mesleki e mesleki eğitim bir geçiş ğitim bir geçiş sürecini yaşamaktadır. Mesleki eğitimin sürecini yaşamaktadır. Mesleki eğitimin mevcut kantitatif ve kalitatif göstergeleri mevcut kantitatif ve kalitatif göstergeleri gelişmiş ülkelerle kıyasladığımızda önemli gelişmiş ülkelerle kıyasladığımızda önemli ölçüde düşük seviyelerde olsa da, son yıllar ölçüde düşük seviyelerde olsa da, son yıllar yükselen ekonominin talepleri doğrultusunda yükselen ekonominin talepleri doğrultusunda bu eğitim sisteminde önemli gelişim bu eğitim sisteminde önemli gelişim yaşanmaktadır. yaşanmaktadır.

KAYNAKÇAKAYNAKÇA ““Orta ixtisas təhsili müəssisələrinin əsasnaməsiOrta ixtisas təhsili müəssisələrinin əsasnaməsi”, 1995”, 1995 ““Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə

Dövlət Proqramı (2007-2012-ci illər)”, 2007. Dövlət Proqramı (2007-2012-ci illər)”, 2007. Azərbaycan Respublikasında texniki - peşə təhsilinin inkişaf Azərbaycan Respublikasında texniki - peşə təhsilinin inkişaf

konsepsiyası (2007- 2012-ci illər), 2007.konsepsiyası (2007- 2012-ci illər), 2007. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin əmrilə təsdiq olunmuş Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin əmrilə təsdiq olunmuş

“İlk peşə təhsili müəssisəsinə şagird qəbulu qaydaları”, 2009.“İlk peşə təhsili müəssisəsinə şagird qəbulu qaydaları”, 2009. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Haqqında Qanunu, 2010.Azərbaycan Respublikasının Təhsil Haqqında Qanunu, 2010. Mehrabov A., Əsgərov R. Texniki-peşə təhsilin inkişafı istiqamətləri, Mehrabov A., Əsgərov R. Texniki-peşə təhsilin inkişafı istiqamətləri,

“Sənətkar” Elmi-pedaqoji, metodik jurnal, İyul-Sentyabr, No.3 (402) “Sənətkar” Elmi-pedaqoji, metodik jurnal, İyul-Sentyabr, No.3 (402) 2008, s. 10-14. 2008, s. 10-14.

Məmmədov N. Texniki-peşə təhsilinin qarşısında duran mühüm Məmmədov N. Texniki-peşə təhsilinin qarşısında duran mühüm vəzifələr: problemlər və perspektivlər, İyul-Sentyabr, No.3 (402) 2008, vəzifələr: problemlər və perspektivlər, İyul-Sentyabr, No.3 (402) 2008, s. 15-18.s. 15-18.

www.edu.gov.azwww.edu.gov.az – Azerbaycan E – Azerbaycan Eğitim Bakanlığı resmi İnternet sitesiğitim Bakanlığı resmi İnternet sitesi www.azstat.orgwww.azstat.org – Azerbaycan Devlet – Azerbaycan Devlet İstatistik Enstitüsü resmi İnternet İstatistik Enstitüsü resmi İnternet

sitesisitesi

Ve yine Atatürk ...Ve yine Atatürk ...

““Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel yapmaz, bir millet ki tekniğin heykel yapmaz, bir millet ki tekniğin gereklerini yapmaz, o milletin ilerleme gereklerini yapmaz, o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur.yolunda yeri yoktur.””

““Ulusumuzun dehasının gelişmesi ve bu Ulusumuzun dehasının gelişmesi ve bu yolda kendine uygun uygarlık düzeyine yolda kendine uygun uygarlık düzeyine ulaşması meslekler erbabını ulaşması meslekler erbabını yetiştirmekle ve milli kültürümüzü yetiştirmekle ve milli kültürümüzü yükseltmekle olur”.yükseltmekle olur”.

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRKGazi Mustafa Kemal ATATÜRK

TEŞEKKÜRLTEŞEKKÜRLER!ER!

Azerbaycan Devlet İktisat ÜniversitesiAzerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi

İstiglaliyyat Cad. 6, Baküİstiglaliyyat Cad. 6, Bakü

Posta: Az 1001Posta: Az 1001

Web: Web: www.ekoelsen.tr.cxwww.ekoelsen.tr.cx

E-posta: E-posta: e.bagirzadee.bagirzade@gmail.com@gmail.com

elsen_bagirzade@hotmail.comelsen_bagirzade@hotmail.com

GSM: (+99450) 374 41 33GSM: (+99450) 374 41 33

İş: (+99412) 492 59 14İş: (+99412) 492 59 14

Fax: (+99412) 492 59 40Fax: (+99412) 492 59 40