aymara - verbos
TRANSCRIPT
IntroduccinLa lengua Aymara ancestral, cuyo origen se pierde en el tiempo, pues el significado de la misma palabra lo dice:jaya mara aos lejanos o tiempo antiguo. Una prueba de ello est que el Aymaraesta antes que los Tiawanakutas y luego subsiste a ese dominio, por lo tanto, no es correcto decir cultura Tiwanakuta, sino cultura Aymara, que sigue subsistiendo hasta nuestros das.El Aymara, es una lengua que se habla en diferentes regiones de la parte Occidental de Sudamrica,en las zonas del Norte de Chile, Bolivia, Per y Norte de Argentina.Los hablantes Aymaras pasan de los tres millones de hablantes en las regiones indicadas anteriormente,y los que se encuentran diseminados por el mundo entero que no olvidan sus races y lo siguen practicando, con algunas variantes regionales, pero que no quitan el significado esencial.En la actualidad hay un resurgimiento del uso mayor de la lengua Aymara por parte de los aymaristas estudiosos y el pueblo que esta reconociendo su valor cultural y como medio de comunicacin. Tal es el caso del Ingeniero Ivn Guzmn de Rojos de Bolivia que desarroll un programa informtico para realizar traducciones de un idioma a otro, usando como puente la lengua Aymara.Debemos agregar que en la actualidad se estn produciendo materiales didcticos en computacin para aprender con mayor facilidad y correccin la lengua Aymara, pues ella es gutural, toponmica, onomatopyica y sufijante y requiere de los medios necesarios y correspondientes.A modo de ejemplo, en el que utilizamos varios sufijos, podemos ver en el caso de la raz uka que significa eso y si le agregamos sufijos al radical uka tenemos: uka + ma = ukama que significa eso es,uka + mawa = ukamawaeso mismo esuka +mapiniwa = ukhamapiniwaas siempre es.Esta y otras consideraciones importantes nos lleva a crear un curso de lengua aymara.Trminos interrogativos - ChhikhianakaQu?kuna ?
Quin?khisti?
Quines?khistinaka?
Por qu?kunata?
Dnde?kawkina?
Cmo?kunama?
Cuntos?qawqa? qayqa?
Cundo?kunapacha?
Cul?kawki?
Para qu?kunataki?
Para quin?khistitaki?
De quin?khistinkisa?
Hasta dnde?kawkikama?
Con qu?kunamti - kunamdi - kunampi?
A qu?kunaru?
Formas de saludo - Kunjamaarunt'anakaSaludararunt'aa
Agradecerjalla jalla mama
Saludarsearunt'aanisa
Presentar algo o alguienukaja o jupaja
Saludos - Kunamast'aabuenos dassuma uru
buenas tardessuma jayp'u
buenas nochessuma aruma o arama
Cmo ests?kunamastasa, kamisaraki
Yo estoy bien!naya walikistwa
Estoy ms o menos, y t?nayajanisumamajsti, jumasti?
Mal, estoy enfermo (a)!janiwalijtiusutatwa
Como est tu familia?kunamasafamiliamaja
Ellos (as) estn bienjupanakawalikiskipxiwa
Cmo estn tus padres?kunamasaawkimaja, taykamaja -mamamaja
Comoesta tu padre?kunamasaawkimaja
Comoesta tu madre?kunamasataykamaja - mamamaja
Bien, contentos de ser abuelos!waliki, muspakusisitajach'amamasipana, jach'atatasipana
Pronombres personales - Jaqisutilantiyonaya
tjuma
l o ellajupa
nosotrosjiwasa
vosotros (as), ustedesjumanaka
ellos (as)jupanaka
Pronombres posesivosMi, mio, mianayanha, nayankiwa
Tu, tuyo, tuyajumana, jumankiwa
Suyo, suyajupana, jupankiwa
Nuestrojiwasana
Sujupana
Dilogo simpleCmo te llamas?kunasasutima?
Yo me llamo Rosa nayanasutinhaRosawa
Dnde vives?Kawkinautjta?
Yo vivo en Iquiquenaya Iquiquimarkanautjta
A qu familia perteneces?khistinajumanafamiliamaja?
De dnde vienes? Kawkitapurjta?
Vengo de IquiqueIquiquitapurjta
Cuntos aos tienes?qawqamaranitasa?
Tengo 25 aosnaya ptunkaphisqanimaranitwa
Cmo se llama tu mam? kunasutinimamaja?
Mi mam se llama Rosa nayanamamanhaja Cristina sutiniwa
Cuntos aos tiene t mam? qawqamaranisamamamaja?
Ella tiene 70 aosjupaxapaqalqutunkamaraniwa
Cmo se llama tu padre?kunasutinitatamaja?
Mi padre se llama FelixnayanaawkinajaFelixsatawa
Tienes hermanos? jilatamautjiti?
S, tengo hermanosjisa, jilatanhanakautjiwa
Cuntos hermanos y hermanas de nacimiento tienes?qawqajilatanitasakullakanitasa
Cinco hermanas y un hermano de nacimientophisqakullakanita, mjilatanti
Por dnde te vas a tu casa?kawkichiqatautamarusaririta?
Por el camino ms cortojak'athakhikamata
Cundo llega tu padre?kunapachaawkimapurini?
En cuanto terminen sus vacacionesvacacionapatukuyaniukatapurini
A qu hora almuerzas?kunatimpunamaq'irita?
A la unamurasa
A las doce del diataypiurukipana
PresentacionesMi nombre es Rosa Quispe HuancaNayanasutinha Rosa QhispiWankawa
Mi apellido paterno es QuispeTatanhanaapellidupaQhispiwa
Mi apellido materno es QuispeMamanhanaapellidupaWankawa
Tengo 47 aosNayaxapusitunkapaqalqumaranitwa
Mi grupo familiar es aymaraNayanawilamasinaaymarawa
Vivo en IquiqueNayaxa Iquique markanautjirita
Vengo de la comunidad de Pozo AlmonteNayaxa Comuna Pozo Almontitapurjta
Vivo en IquiqueNayaxa Iquique markanautjirita
Mi comunidad est en la Regin AndinaRigionAndinananayanhamarkanautjaski
Presentacin de los parientesMis padres (biolgicos) son: Cristina y FelixNayanamamanajaCristinawa, awkinastiFelixsuwa
Mi padre se llama Felix y mi madre se llama Cristina.NaynatatanajaFelixnayanamamanajaCristinawa
Mi abuelo paterno se llama Eugenio, mi abuela materna se llama Manuela..Nayanajach'atatanajaEugeniowa.Nayanajach'amamaja Manuela sutiniwa.
Mi abuelo materno se llama Pedro, mi abuela materna se llama Eulogia.Nayanajach'atatanajaPedrowa.Nayanajach'amamajaEulogiasutiniwa.
Adverbios de lugarAqu, aca, por ac, por aquakana, aka, akakana
Ah, alli, all, por ah, por allukana, uka, ukakana
Cerca, muy cercajak'a, muspajak'a
Lejos, muy lejosjaya , muspajaya
Afuera, por afuera, hacia fuera, desde afueraanqana, anqata, anqaru, anqaruta
Adentro, por adentro, hacia adentro, desde adentromanqha, manqhata, manqharu, manqharuta
Adelante, por adelante, para adelante, hacia delante, desde adelantelayrata, layraqata. layrjaru,layraruta, layraqata
Atrs, por atrs, para atrs, hacia atrs, desde atrsqipa, qiparuta, qipata, qaparkama, qipapata
Arriba, por arriba, para arriba, hacia arriba, desde arribaaraja, arajkamaki, arajaru,arajaruxa, arajata
Abajo, por abajo, para abajo, hacia abajo, desde abajoaynacha, aynachkamaki, aynacharu, aynachkama, aynachata
All arriba, hacia all arribaarajana, arajkamaki
All abajo (a la mar), hacia all abajoaynachana, aynachkamaki
Verbos- ArunakaLos verbos se usan para sealar accin o movimientos de los seres vivos y objetos. Pone en accin al sustantivo con indicacin de la persona y del tiempo. Como en todo idioma el verbo expresa acciones, estado o existencia que afectan a las personas o cosas, tienen las variaciones de tiempo, modo, nmero y persona.En la lengua Aymara se puede apreciar que los verbos en modo infinitivo, terminan en aa, ia, ua. Por ejemplo: saraa, kirkia y sawua. En cambio en la lengua espaola o castellano, los verbos en infinitivo, terminan en: -ar, -er, -ir. Ej: cantar, leer y vivir.En Aymara la conjugacin del verbo es de una sola clase o forma, como en la declinacin del sustantivo, adjetivo o de las formas variables.El verbo consta de RAIZ y DESINENCIA:La RAIZ verbal es el elemento o morfema dependiente, para ser completo el significado, require de un sufijo.DESINENCIA: La particula que se le aade al radical para sealar: el modo, la persona, nmero y el tiempo.En este caso veremos, por ejemplo, el verbo, TANIA que significa correr su radical o raz es: TAN y acompaa el sufijo, como infinitivo, o desinencia: IA.Cada modo, tiempo, nmero y persona tiene su respectiva desinencia que lo veremos durante la conjugacin del verbo dado como ejemplo. CONJUGACINLa Conjugacin es la expresin del verbo en todos sus accidentes de Modo, Tiempo, Nmero y Persona.El Modo puede ser: Inifinitivo, Indicativo, Subjuntivo, Potencial e ImperativoLas terminaciones o desinencias del Modo Infinitivo en espaol como ya lo dijimos son tres ar, -er, -ir; y en el Aymara son: -aa, -ia, -ua.
Los invito a que puedan aprender algunos verbos en su modo INFINITIVOAmarmunaa
Abrirsit'araa
Arrancart'ijua
Atraparkatua
Despertaramayusia
Baarjarisia
Beberumaa
Calentarjunt'uchaa
Cerrarjist'yataa
Golpeart'axllia, ch'akua, liq'ia
Orarmayia
Saludararunt'aa
Sentarchukua
Comermaq'aa
Cantarkirkia
Sanarqullaa
Gritarq'asaa
Corrertania
Pintarsamichaa
Lavart'axsua
Leerliyia
Caerjaquttaa
Bailarthuqhua
Cortarkharia, kuchua
Enterrarallt'aa
Mentirk'arisia
Robarlunthataa
Recordaramtasia
Trabajarirnaqaa
Tirarchhikhaa
Herirwallaqaa
Llorarjachaa
Empujarlukhua
Escribirqilqaa
Cuidarujaa
Verbos - ArunakaUtilizaremos como ejemplo para conjugar el verbo Cantar, que en aymara se dice: kirkia.Verbo KIRKIA = CANTARMODO INFINITIVOFormas Simples: Infinitivo kirkia (cantar)Gerundio kirkjtanwa (cantando)Participio kirktawa (cantado)MODO INDICATIVO: Formas Simples
Presente
Naya-xa(Yo)Kirk - JTWA (Canto)
Juma-xa (T)Kirk - JTAWA (Cantas)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - JIWA (Canta)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - JTANWA (Cantamos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - JTAPXATAWA (Cantais)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - JTAPXIWA (Cantan)
Pretrito Imperfecto
Naya-xa(Yo)Kirk - IYATA (cantaba)
Juma-xa (T)Kirk IYATAWA (cantabas)
Jupa-xa(El, ella)Kirk- IYIWA (cantaba)
Jiwasa-xa (nosotros (as))Kirk - IYATANWA (cantabamos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - IYAPXTANWA(cantabais, cantaron)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - IYAPXIWA (cantaban)
Pretrito Indefinido
Naya-xa(Yo)Kirk - TWA (Cant)
Juma-xa (T)Kirk - TAWA (Cantaste)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - IWA (Cant)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - TANWA (Cantamos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - TAPXATAWA (Cantasteis, cantaron)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXIWA (Cantaron)
Futuro Imperfecto
Naya-xa(Yo)Kirk - INWA (cantar)
Juma-xa (T)Kirk - INTAWA (Cantaras)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - INIWA (cantar)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk IANIWA (cantaremos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk TAPXANTAWA (cantareis, cantaran)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXANIWA(cantaran)
Pretrito Pluscuamperfecto
Naya-xa(Yo)Kirk ITAYATA (Haba cantado)
Juma-xa (T)Kirk ITAYATAWA (Habas catando)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - IYIWA (Haba cantado)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - ITAYATANWA (Habamos cantado)
Jumanaka-xa (Vosotros (as) Uds.)Kirk - ITAPXAYATANWA (Habais cantado, haban cantado)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXAYIWA (Haban cantado)
MODOSUBJUNTIVO
Formas SimplesPresente
Naya-xa(Yo)Kirk - INJTWA(cante)
Juma-xa (T)Kirk - INJTAWA (cantas)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - INJIWA(cante)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - INJTANWA (cantemos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as), Uds.)Kirk - INJTAPXTAWA (canteis, canten)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - INJTAPXIWA (canten)
Formas SimplesPretrito Imperfecto
Naya-xa(Yo)Kirk - IRIJTA (cantara o cantase)
Juma-xa (T)Kirk - IRIJTAWA (cantaras o cantases)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - IRIJI(cantara o cantase)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - IRIJTANWA (cantramos o cantsemos)
Jumanaka-xa (Vosotros (as), Uds.)Kirk - IRIPXIRIJTAWA (cantarais o cantaseis, cantaran o cantasen)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk -IRIPXIRIJIWA (cantaran o cantasen)
Pretrito Pluscuanperfecto
Formas Simples
Naya-xa(Yo)Kirk IATANA(Hubiera cantado)
Juma-xa (T)Kirk - IATAMANA (Hubieras cantado)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - IATINA(Hubiera cantado)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - IATANWA (Hubiramos cantado)
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk- IAPXATAMANA(Hubierais cantado, Hubieran cantado)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - IAPXATINA (Hubiesen cantado)
MODO IMPERATIVO
Naya-xa(Yo)*
Juma-xa (T)Kirk - TAMA (canta T)
Jupa-xa(El, ella)Kirk - TANI (cante l)
Jiwasa-xa (nosotros) (as)Kirk - TAANI (cantemos nosotros (as))
Jumanaka-xa (Vosotros (as),Uds.)Kirk - TAPXAMA (cantad vosotros, canten ustedes)
Jupanaka-xa (Ellos, ellas)Kirk - TAPXANI(canten ellos)
Frases de uso cotidiano - Sapuruarusinakaa la casa, en la casa, de la casa utaru, utana, utata
abrgate, puedes tener tosjantatasimach'ujuninta
acusteseikintama
ahorajichha
ahora s, bien hechojichha. suma lurt'atawa
el hombre y la mujerchachanatiwarminti
aprate con tu trabajojink'airnaqama
peine su cabellolak'utamasanusima
as es, eso esukhamawa
besejarirpasima
buenos das jvenessuma uruwaynanaka
buenos das niossuma uruyuqallanaka
caminesarnaqama
camine, venga aqusarnaqamaakarupurima
caminensarnaqapxama
corrantanipxama
corretanima
crtese el pelolak'utakuchurt'asima
crtese las uassillunakakuchurt'asima
cuide su vestuario (no lo ensucie)suma isimaujanta, janiwakhichhichantasa
dame, dmechurita, churt'ita
debemos lavar la ropaisit'axsupxaajtanwa
debes comer prontojink'amaq'antama
debes cortarte el pelolak'utakuchurt'asima
debes dormirjuma ikiajtawa
debes lavarte el pelolak'utat'axsusiajtawa
debes obedecer a tus padresawkimataykamaiywasaawaist'anta
debes usar las uas cortasjumaxawaljakuchuratasillunakasarnaqanta
dentro de la casauta manqhana
diferentes casasmayjamautanaka
el nioyuqalla
la niaimilla
en aquel tiempojayatimpuna, layratimpuna.
este hombre y esta mujerakachachanti, akawarminti
estoy enfermousutatwa
hagan sus trabajosirnaqanakalurt'apxama
hoy da; este dajichhuru, akauru
Preguntas tipo - Chikh'inakaAdnde va este camino?kawkirujaakathakhisarji?
Comiste ya?maq'tati?
Cmo est tu mam?kunamasamamamasti?
Conoces la ciudad?markaut'ati?
Cundo volvers?kunapachapurinta?
Cunto vale?qawqasa wali?
Cuntos hermanos tienes?qawqajilatanitasa?
Dnde est?kawkinkisa?
Dnde fuiste?kawkiru sarta?
Dnde te duele?kawkiustama?
Hacia dnde vas?kawkirusarjta?
Por qu lloras?kunatajachjta?
Por qu te res?kunatalarjta?
Qu animales tienes en tu casa?kunauywanakautamanautjayta?
Qu aves tienes en tu casa?kunajamach'inakautamanautjayta?
Qu comida te gusta ms?kunamaq'amuspamunirita?
Qu dijo?kamsisa?
Qu es esto?kunasaakaja?
Qu novedades hay?jichhakunanakautjisa?
Qu te duele?kunasaustama?
Sabes cantar?jumakirkiritati?
Sabes leer? jumaliyt'ritati?
Sabes escribir?jumaqilqiritati?
Te gusta la leche?juma lichi muniritati?
Te gusta venir aqu a la escuela?jumaakajach'ayatiautarupuriamuniritati?
Vienes atrasado?qipaqipatapurjta?
Qu vas a hacer?kunalurantasa?
De quin es este bote?khistinkisaakabutija?
Qu vas a hacer hoy?jichha kuna lurantasa?
Por qu no me llamas?kunatajanijawsista?
Cundo terminas?kunapachatukuyanta?
Es tan terrible?muspajaniwalipuniti?
Cul es tu asiento?kawkisachukuamaja?
Cundo llegaste?kunapachapurta?
Tomas agua o jugo?umacha, juguchaumanta?
Para quin es este caballo?khistitakisaakakawalluja?
Qu te pasa?kunajumaruxapastama?
Tienes hambre?maq'aaythamti?
Imperativos - Lurt'aajalvese el pelo, la cabezalak'utat'axsusima, p'iqit'axsusima
lvese la carauynajajarisima
lvese las manosamparanakajarisima
lvese las orejasjinchhunakajarisima
lvese los dienteslakach'akajarisima
lvese los pieskayunakajarisima
limpie sus zapatos, tiene barrozapatumajarisima, iq'iniwa
lmpiese la nariznasamapichharasima
no bebas vino, puede hacerte daojani vino umantati, jani wali luririjtama
no debes mentirjaniwak'arisiati
no debes robarjaniwalunthathaati
no debes ser flojojaniwajayraati
no ensucies tus cosasjaniwakusasanakakhuchhichaati
no fumes, puede hacerte daojaniwafumaati, janiwaliwa, usuyiriwa
no rompa su vestuariojaniwaisimawikhakhantati
no saldrjaniwamistuti
no vendrjaniwapuriati
no vendr msjanipuniwapuriati
que venga tu madremamama purpana
que venga tu padretatamapurpana
saldrmistuawa
salgan todostajpachamistupjama
la saludararuntaawa
salude, ustedjuma arunt'ama
sintense, tome asientochuqt'am, juma chuqt'asima
tenga cuidado con su heridausutchata suma ujanta
tome su remedioqullamaumt'asima
trae aguaumaapanima
vaya afuera, salgaanqaru sarama, sarama
vayan ustedes dospaypachasarapjama
ven con tu madremamamantipurima
ven con tu padretatamantipurima
venga para ac, adelanteakarupurima, layrjaru
vengan todos para acakarutajpachhanakapuripxama
vigila, cuida los animalesjunch'ukima, suma ujantauywanaja
vuelvan tempranoqaltiqalt'itapuripxjanta
vuelvan todostajpachhapuripxanta
me voy a descansarnaya samart'asirisaraa
vmonosjina, sarjatana
Indicaciones - Chiqachaano fue asjaniukhamanti
nos vemos luegopuniwajikhisiani
nuestra casa (dual)jiwasana uta
nuestra casa (plural)jiwasanakanautasa
por aqu, a este ladoakakaru, aksaru
qu bueno que hayas venidowalipuniwapurtt'ataxa
ya casi termino mi tareapunitukuytatariyaa
yo tambinnayaxaukhamaraki
estoy cansadamuspaqaritata
se ha oscurecidoch'amaqxiwa
Los nmeros - WakhuaUnidades - Sapanaja
1maya
2paya
3kimsa
4pusi
5phisqa
6suxta
7paqalqu
8kimsaqalqu
9lltunka
Decenas - Ptunka
10tunka
20ptunka
30kimsatunka
40pusitunka
50phisqatunka
60suxtatunka
70paqalqutunka
80kimsaqalqutunka
90lltunkatunka
Centenas - Patakanaja
100mpataka
200ppataka
300kimsapataka
400pusipataka
500phisqapataka
600suxtapataka
700paqalqupataka
800kimsaqalqupataka
900lltunkapataka
MilWaranqa
Figuras y cuerpos geomtricosCuadradopusik'uchu
Tringulokimsak'uchu
Crculomuyu
Rombopusipuntani
Romboidepuyt'u
Esferamuruk'u
Cilindrochhuqulla
Conosuyt'u
Los colores - SaminajaBlancojanq'u
Negroch'ara
Rojowila
Amarillok'illu
Verdechu'xa
Cafch'umphi
Azullarama
Anaranjadowilaq'illu
Moradok'ulli
Grisuqi
Rosadojanq'uwila
Celestejanq'ularama
Los meses del ao - MaranaphaxsinajaEnerochinuqa
Febreroanata
Marzoachuqa
Abrilqasiwi
Mayollamayu
Juniomarat'aqa
Juliowillkakuti
Agostollumpaqa
Septiembresata
Octubretaypisata
Noviembrelapaqa
Diciembrejalluqallta
Estaciones del aoOtooawtipacha
Inviernothayapacha
Primaveralakakpacha
Veranojallupacha
Los das de la semana - SimanaUrunajaLuneschinukauru
Martessajrauru
Mircoleswarauru
Juevesillapauru
Viernesch'askauru
Sbadokurmiuru
Domingointi uru
Divisin del tiempo segn el da el da - Timput'aqaptataHoyjichha
Anochearama
Anteanocheqharurujayp'u
Ayermasuru
Anteayermasuruwaruru
Maanaqharauru
Pasado maanajurpuru
En la maanaqalt'iqalt'ita
La noche arama
El dauru
La madrugadaqhanattata
El amanecerqhanthati
En la nochearamana
Sali el solinti jalsuwa
Es de daurujiwa
Es de nochearamawa
Es en la tardejayp'uta
De noche, demasiado tardearamata, aramt'ata
Al atardecerjayp'una
Astros - WarawaranajaEl Sol y la Lunainti phaxsinti
Martemartisa
Via Lcteaalajpacha
Las estrellaswarawara
El lucero de la maanaantawara
El lucero de la tardeachachiwarawara
Luna llenaurt'ata
Luna nuevamachaqaphaxsi
Familiares - Wila masiancianos awichunaja
abuelajach'a mama
abuelojach'a tata
bisabuelamama jach'amma
bisabuelotata jach'atta
cuadaipata
cuadomasano
marido-esposa (matrimonio)chachawarmi
bebwawa
hermanakullaka
hermanojilata
hombre adultochacha
mujer adultawarmi
madretayka, mama
nia chicaimilla
nioyuqalla
noviowayna
noviatawaqu
padrastroparastru
madrastramarasta
padreawki
suegrataych'i
suegroawkch'i
nuerayujch'a
yernotullqa
tatya
totyo
Alimentos - Maq'anajaPescadochhallwa
Carne de vacunowakunuaycha
Carne de cerdokhhuchhiaycha
Carne de pollochhiwchhiaycha
Cebollasiyuylla
Papach'uqi
Camoteapichu
Ajoajusa
Melnch'umaauma
Sandasantilla
Duraznorurasnu
Frutillawallqa
Pltanoplatano
Chirimoyachirimuya
Piaapia
HOMBREMUJER
(Para ver detalles hacer clic en las letras en rojo)
Organos de los sentidosVistanayra
Odojinchhu
Gustolakalaxra
Olfatonasa
Tactollamkhaa
http://www.logos.it/corso_ay/indice.htmlA cura de:Rosa Quispe