avrupa İslam Üniversitesi İslam...

Avrupa İslam Üniversitesi

İSLAM ARAŞTIRMALARI Journal of Islamic Research

البحوث االسالميةYıl 3 Sayı 1 Mayıs 2010

İSLAM ARAŞTIRMALARI

Yıl 3 Sayı 1 Mayıs 2010 181

Almanya’da İslam Dersi - II -Erlangen Modeli- Ortaöğretimde (Hauptschule) İslam Dersi Prof. Dr. Halit Ünal Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi

Synopsis

Almanya’da İslam Dersi I wurde als türkische Übersetzung des Fachlehrplans des Islamunterrrichts für Grundschule (Fachlehrplan für den Schulversuch İslamunterricht an der bayerischen Grundschule genehmigt mit KMS vom 12 Juli 2004 Nr. III. 7-50 4244-6.23573) in der ersten Ausgabe von Journal of İslamic Research (Februar 2008) publiziert.

İn dieser Ausgabe wurde die Übersetzung ein Teils des Fachlehrplan für Hauptschule vorgelegt. (Fachlehrplan für den Schulversuch İslamunterricht an der bayerischen Hauptschule genehmigt mit KMS vom 7 November 2006 Nr. III. 6-50 4344 - 6.89 430) Ziel der Übersetzung dieser Lehrpläne sind: erstens; die türkische Erziehungsbehörde darauf aufmerksam machen, dass sie sich für die Erziehungsprobleme der türkischen Kinder in Deutschland näher interessieren sollen; zweitens; für die Erziehungswissenschaftler, die nicht genug Deutschsprachkentnisse haben, die İnhalte dieser wichtigen Projekte als Forschungsmaterial anbieten, damit sie in ihrer wissenschaftlichen Arbeit benutzen.

Wie Berliner İslamwissenschaftlerin Riem Spielhaus sagte, hat Erlanger Modell einen lokalen Beirat gebildet. (Tagesspiegel vom 01.02.2010) . Dadurch war es ihm möglich, das Ansprechpartnerproblem zu lösen. Als Erfolg des Erlanger Models ist es zu betonen.


182 Yıl 3 Sayı 1 Mayıs 2010

İslâm dersi, Freistaat Bavyera Eyalet Teşkilat Yasası ve Federal Alman Devleti Anayasası teme-linde Müslüman öğrencilerin okul içi ve okul dışı çevreye uyumu için pedagojik bir katkı sağlar.

Bu Ortaöğretim İslam Dersi Müfredat Programı, ortaöğretimin genel eğitim ve öğretim misyonuna uyar; Müslüman öğrencilerin değer algısına yar-dım eder, hem kendi dinleri ile hem de toplumla ilgili pozisyon almalarında onlara yardımcı olur. Bu müfredat programında din ve yaşam biçimi olarak İslam hakkında bilgi verildiği gibi Müslü-manların oluşturduğu kültürlerin tanınmasına yardımcı olunmuş, ayrıca doğru hareketler göste-rilmiş ve Müslümanın iyi davranışı uygulamalı olarak öğretilmiştir.

Müfredat programı iki sütun hâlinde düzenlenmiş-tir. Solda zorunlu, sağda ise ihtiyarî ders muhteva-sı ve ilgi alanı yer alır. Konu olarak bağlantı kuru-labiliyorsa müfredatın münferit bölümlerinin giriş-leri, çapraz olarak, diğer derslerde bulunur. Böyle-ce, ders profili ortaöğretim İslâm dersi için iktibas edilmiş bulunan, İlköğretim İslam Dersi Müfredat Programı’nın yapısal prensibi devam ettirilmiş olur. Dolayısıyla birinci sınıftan onuncu sınıfa kadar konular anlamlı bir şekilde birbiri üzerine bina edilmiş olur. Bununla beraber ilköğretim İslam dersi, ortaöğretim İslâm Dersinin zaruri te-melini oluşturmaz. Çünkü Tanrı tasavvuru veya ibadet/dua gibi önemli temel konular ders yılı bo-yunca tekrar tekrar ele alınıp derinlemesine işlenir ve güncelleştirilir. Böylece ortaöğretim İslâm dersi, kısmen, Müslüman öğrencilerin, çok farklı ön bil-gilerini ve daha üst sınıflara geçme durumunu dik-kate almış olur.

Sol sütunda görünen konu bolluğu, münferit ders saatleri ve öğrenme sıralaması çerçevesinde sürekli en az iki müfredat konusu birbirini tamamlayacak şekilde işlenmek suretiyle azaltılmıştır. İnsana daima kendi bütünlüğü içinde hitap edilmesi mevcuttur. Didaktik bir ders analizi için şüphesiz bu alanları açık bir şekilde birbirinden ayırmak ve

Liberal-hukukî düzene entegrasyon Ortaöğretimdeki ders sistemine entegrasyon

Müfredat Programının Yapısal Prensibi

Din Pedagojisi ile ilgili Ana Profil



anlaşılır biçimde nitelendirmek gerekir. Müfredat programının dersteki fonksiyonu, başarı derece-sindeki, gösterilmesi gerekli farklılığı formüle etmek; geniş ufuklu ve tartışmaya açık bir ders atmosferinde verimli çalışmayı sağlamaktır. Der-sin merkezinde soru ve alâkalarıyla kendini geliş-tiren Müslümanlar bulunur. Fakat burada ilk plânda tecrübe aktaran bir ders modeli söz konusu değildir. Din dersi için gerekli teolojik sağlamlık ve normatiflik, önemli bir yardımcı ve destekleyi-ci fonksiyona sahiptir.

İslam dersinin daha yüksek bir hedefi olarak, Müslüman öğrencilerle İslâm dini öğretisi arasın-daki buluşmayı düzenleme konusu vardır ki hür şahsî bir bilgilenme ve inanma kararı için gerekli bilgi öğrenilsin ve ehliyet elde edilsin.

Daha önce İlköğretim Okulu Müfredatı’nda zik-redilen; “Çocuğun Müslüman olarak kendine güveni”, “Çocuğun Tanrıya bağlanma kabiliyeti”, “çocuğun diğer insanlarla ilişki kurma yeteneği” temel prensipleri, İslâm din pedagojisi tarafından, özellikle gençlik çağındaki islâmî, dînî eğitim için standart olarak formüle edilen şu temel kabiliyet-lerle tamamlanmalıdır: ihsan, tevekkül, mesuliyet, hoşgörü. Bunlar İslam Dersinin tamamı için önemli yüksek hedefleri oluştururlar.

Hür ve Demokratik İlişkiler Düzeni’nde ve Hu-kuk Devleti Temel Nizamı’nda Müslümanlarla Müslüman olmayanlar arasında, uzun vadede, birlikte yaşama anlayışını koruyup geliştiren (bütün) konular, somut olarak dersin merkezine yerleştirilmelidir: İnsanlık onuru ve insan hakları meselesi, islâmî-teolojik olarak temellendirilmiş barış ve şiddetten uzak durma görevi, çevre ve sağlık bilinci, boş vakit, medya ve tüketici tutum ve davranışı, cinsellik ve dost hayatı, evlilik ve aile, şayet gençlik yaşı için gerekli gelişim prob-lemleri ile ilgili ise sosyo-kültürel hayatı ilgilen-diren diğer bütün konular…

İslâm dersinin öğretim dili Almancadır. Fakat bireysel kavram oluşturma sürecini desteklerse yabancı dildeki kavramların mukayeseli olarak ele alınması bazen anlamlı olabilir. Bunun için

Ders Dili



hem İslam’ın orijinal ilk kaynaklarının temeli olan Arapça, hem de kısmen birçok Müslüman öğrencinin (mesela Türk ve Alman) çok dilli arka plân birikimi söz konusu olur. Bu müfredatta Almanca “Gott” kelimesi, Almanca’ya girmiş olan Arapça “Allah” kavramına tercih edilmiştir. Fakat öğrencilere derste her iki kavram o kadar iyi öğretilmelidir ki, şahsen hangi kavramı tercih etmek istediklerine dair bir karar verme yolu ken-dilerine açılabilsin. Karşılaştırmalı kavram oluş-turma prensibi bilhassa Konu 5’ te (Kur’an ve Hadis: Kur’an’ı orijinalinden öğrenmek) açıkça gündeme gelir. Fakat bu,(“İman ikrarı/Şehadet”; ”İsa/Jesus”) gibi çifte adlandırılan isim ve ifade-lerde de söz konusu olur. Müfredat programından sonra, Arapçanın Latin alfabesine, fonetik kriter-lere uygun basitleştirilmiş bir transkripsiyonu verilmiştir. Müfredat programında, istisnai hâller-de, önemli kavramlar da kendi orijinal Arapça yazılımlarıyla yer almıştır. (İman ikrarı/Şehadet; -İslâm dersi için Arapça harflerin kullanıl (الثھادةması (sol sütunda olsa bile) öngörülmemiş fakat bu, tamamen de göz ardı edilmemiştir. Çünkü bu, tecrübelere göre, öğrencileri gayrete getirici yük-sek bir motivasyon kazandırabilir.

Sınıfların yükselmesiyle birlikte metin çalışması-na daha fazla önem verilmiştir. Kural olarak bu, Kur’an için söz konusudur. Metinde Kur’an’a yapılan atıfların başında Kitap sembolü bulunur. Kur’an iktibasları, Sure Numarası: Ayet Numara-sı: şeklinde verilmiştir (Mesela 2:255 = 2. Sure, Ayet 255). Prensip olarak, münferit verilen Kur’an ayetleri, kendi konteksti içinde (Kur’an’ın anlam bütünlüğüne uygunluk içinde) okunmalıdır. Önemli bir hermenötik ana prensip olarak, bütü-nüyle İslam teolojisi için geçerli olan bu prensip İslâm dersi için de geçerlidir: Kur’an’ın ifadeleri önce kendi tarihî bağlamı içinde algılanmalıdır. Kelime manasıyla lafzın anlaşılması, teolojik disiplin olarak bugünkü Kur’an hermenötiğinde,

Kur’an ve Hadisle Metin Çalışması



manadan çıkarılan ve durum/değer anlayışına dayanan lafız anlayışı karşısında geri plâna geç-mektedir. (Bunun için krş. Müfredat bölümleri 7.5 ve 9.5). Muhtemel muhalif/zıt güncelleştirmeler bu ana prensibe dayanırlar.

Ders için Kur’an’ı Arapça olarak okumak kesin-likle arzu edilmekle beraber öğrencilerden Arapça yazmaları istenmez. Bu, ailedeki yahut camideki dinî eğitime bırakılmalıdır. Kur’an’ı orijinal şek-liyle okumayı daha önce öğrenmiş olan öğrenciler İslam dersine bununla zenginlik katabilirler. Bunu severek öğrenmek isteyenler bu konuda destek-lenmelidir. Ayrıca okul dışı uygun kurs ve eğitim-ler de tavsiye edilebilir. Kur’an’ı sistematik ola-rak ezberlemek isteyenler için de benzeri tavsiye-ler geçerlidir. Sol sütunda konu 5’te verilen kısa Kur’an metinlerini ise (“Kur’an ve Hadis: Kur’an’ı orijinalinden öğrenmek”) öğrencilerin okulda ezberlemesi tavsiye edilebilir.

Peygamber’in sözü (Hadis, Arapça الحديث = Ha-ber), eğer sol sütunda ise Kur’an metni gibi öğre-nilmesi mecburidir, sağ sütunda ise öğrenilmesi tavsiye edilmiştir. Hz. Peygamber’in belli sözleri, İslâmın farklı kültür tarihi etkileriyle farklı role tahsis edilerek anlaşılmıştır. Bu her öğrenim gru-bunun teşekkülüne uygun olarak dikkate alınabi-lir. Sunulan müfredat programında iktibas edilen Hz. Peygamberin sözleri muhtelif İslâmî kültür alanları sınırını aşan İslam ahlakının esasına ait sözlerdir. Mesela Sünnî ve Şiî gelenek arasındaki farklar gibi hiçbir spesifik konuya temas etmezler.

7 - 9. sınıflar için belirlenen konular, daha yüksek taleplere dikkat çeken ve 10. sınıf için de geçerli olan, ortaöğretimin orta bölümü için belirlenmiş konulardır. Bu konular, ilgili öğrenim grubuna mümkün mertebe konuyu işleme özgürlüğü bı-rakmak için, bütün bölümler için geçerli olan derinliğine yahut genişliğine daha kapsamlı, kısa formüle edilmiş, belli görüşler ileri süren konu-lardır. Konuların kapsam alanını burada kısaca bir daha açıklamak gerekir:

Orta Bölüm



• 1. TOPLUMDA YAŞAMAK konusu kişisel yaşam desteği olarak İslâma Dersinin ahlâka ve pratiğe dayalı ilk adımına vurgu yapar. • 2. İNANÇ ÖĞRETİSİ konusu bir dizi temel (inanç) meselesini ele alır, tekrar eder, teolojik temel bilgisini derinleştirir ve öğrencilerin yaşam dünyasıyla alâkalı özel bir tarzda sunar. • 3. Bu, aynı şekilde dinî pratiğin öğrenilmesi ve uygulanması anlamında DİNÎ HAYAT konusu için de geçerlidir. • 4. İSLAM TARİHİ VE COĞRAFYASI konusu, İslam içinde farklı kültür coğrafyası ve kültür tarihi ile ilgili gelişmeleri bilhassa İslam’ın Avrupa’daki gelişmelerini de dikkate alır. • 5. KUR’AN VE HADİS konusu, İslam’ın bu iki temel yazılı kaynağı hakkında sistematik özet bilgi verir, fakat kaynak ifadesiyle tenkitçi bir tartışma ortamı oluşturur. • 6.İslami-teolojik peygamberlik anlayışına uygun PEYGAMBERLER konusu efsanevi-tarihi yahut soyla alâkalı peygamber öğretisi nokta-i nazarın-dan değil prototip, tematik olarak bölümlendiril-miştir. • 7. DİĞER DİNLER konusu, ilgili Kur’an ayetine dayalı İslâmî iktibasa göre değil, başka dinden olanların otantik, teolojik yahut tecrübeye dayalı iç algısına göre düzenlenmiştir. Dinlerarası ilişkinin ders prensibi olarak geçerli olduğu müfredat bura-da bilhassa çoğulcu bir din anlayışını ortaya koy-makla yükümlüdür.

Yedi Konu Alanı: ■Şahsi hayat desteği ■Teolojik temel bilgi ■Dinî uygulama ■Dinin tarihselliği ve kültürle ilgisi ■Dinin yazılı kaynağı ve tenkitçi hermenötik ■Peygamberlik Bilgisi ■Dinlerarası İlişkiler



İslâm Dersi Sınıf 5 5.1 TOPLUMDA YAŞAMAK Bir arada yaşamak ve birbirine sahip çıkmak >Okulda: “Hemcinslerinize/diğer insanlara dönünüz ve öğrendiklerinizi onlara da öğretiniz.” (Hadis, Buhari, el-Cami’)

■ Öğrenci Arkadaşlarım ve ben: • Tanışma oyunları • Kendi portresini çizmek ya-

hut resmetmek • Bir öğrenci arkadaşını yahut

kendisini tanıtmak • Ortak çalışmayla bütün öğ-

rencilerin “şahıs tanıtım kar-tı” nı oluşturmak

Ben ve diğer öğrenci arkadaşlarım Sınıfa nasıl bir katkıda bulunabili-riz:

• Benim şahsen güçlü oldu-ğum yönlerim nelerdir?

• Başkalarına hangi konuda yardım edebilirim?

• Hangi konuda yardım almak isterim?

• Başka inançtan olan öğrenci arkadaşlarıma nasıl davran-malıyım?

• Hangi soruları bana sorabilir-ler ve ben onlara ne cevap verebilirim?

• Hangi bayramları sınıfta be-raberce kutlayabiliriz?

Sınıfta birlikte yaşama kuralları: İslam Dersine mahsus davranış kurallarını uyguluyoruz.

Sınıfımızı süslüyoruz: İslam sana-tından resimler



>Ailede: “Çocuklarımıza merhamet etme-yen, yaşlılarımıza da saygı göster-meyen bizden değildir.” (Hadis; Ebu Davud ve Tirmîzî) >Komşuluk: “Sizden, komşusu aç iken tok olan kimse iman etmiş değildir.” (Hadis: Buharî ve Müslim) >Arkadaşlık: “Başkalarının hatalarını görme! Meğer ki o bir suç olsun/suç olursa başka.” (Hadis; Ebu Davud) >Müslüman Toplumda: “Birbirinize karşı bir kısmı diğerini destekleyen bir bina gibi olunuz.” (Hadis; Buhari ve Müslim) 5.2 İMAN ESASLARI Bizim ortak iman ikrarımız (Şehadet: الشھادة ) >Allah’ın bir olduğuna ve Hz. Mu-hammed’in O’nun Elçisi olduğuna şehadet >“İslam” ve “Müslüman”ın manası

■ Ailem: • Ailemi takdim ediyorum. • Birbirimizle yardımlaşıyo-

ruz. • Ailede ortaklaşa yaptığımız

işler • Ailede hangi görevlerimiz

vardır?

■ Komşularımız: • Komşuma nasıl davranır ve

ona nasıl yardım edebilirim? • Komşumun beni memnun

eden ve öfkelendiren hâlleri

■ Tatilde ben ve arkadaşlarım: • Arkadaşlıklarımın temeli ne-

dir? • Günümüzün akışını karşılaş-

tırıyoruz. • Bir tatil takvimi yapıyoruz. • Ev ödevlerinde karşılıklı

yardımlaşma nasıl olur?

■ Bizim mahallî Müslüman ce-maatimiz:

• Benim Müslüman cemaa-tim

• Müslüman cemaat bana ne veriyor, ben ona ne verebi-liyorum ?

■ Öğrenciler kendi düşüncelerini ve şimdiye kadar öğrendiklerini anlatıyorlar.

■ Kur’an, Hadis ve diğer metin-lerden “İslam” ve “Müslüman”ın manası üzerine analizler



İslam Allah hakkında ne öğreti-yor? >Allah yaratıcı ve hesap gününün Rabbidir. >O’nun sıfatları:

• Allah vardır. • Allah, yarattıklarını sever. • Allah adil ve merhametlidir. • Allah işitir, görür ve insanla-

ra hitap eder.

>O’nun gücü ve fiilleri:

• Allah’ın her şeye gücü yeter. • Allah her yerde hazırdır. • Allah her şeyi bilir.

İnsanlar yaratılan şeylerin güzellik-lerini konuşuyor. Biz Allah’ın yarattığı her şeye iyi muamelede bulunuyoruz. 5.3 DİNÎ HAYAT Bayramlar Kurban Bayramı (‘Îd el-adha- عيد االضحى) Bayramın Müslümanlar için dün-yada ve Almanya’daki önemi: > İbrahim’in (Abraham) Allah tara-fından nasıl imtihan edildiğini ha-tırlamak (Kur’an 37: 102-113) > Allah’a kurban sunmak > Cemaatle Allah’a ibadet etmek > Muhtaçlara paylaştırmak

■ Grup çalışması/Tartışma/Proje: Allah’ın sıfatları ve gücü ne ifade eder ?

• Ferdî hayat için • Toplu hayat için • Yaratıklara karşı ferdî so-

rumluluk için ■ Arapça hat ile sanatlı şekil oluş-turmak: Allah’ın 99 ismi Yaratma konusuyla ilgili ortak bü-yük bir kolaj çalışması Öğrenciler dinî şiirler yazıyor. (Almanca dersiyle ortak olarak) ■ Dersin akışı: Çevrenin algılan-ması (PCB ile ortak olarak) ■ Varlığın düzeni ve insanın mü-dahalesi ile ilgili, Kur’an’dan derin-lemesine metin çalışması (Kur’an 7: 54-58) ■ İki büyük İslâmî bayram’ın farklı ülkelerde farklı isimleri var.

Mekke’ye Hac konakları (tekrar)

Kurban Bayramı resimleri

Hacca giden müslümanlarla röportaj Soruşturma: Müslümanlar şimdi kurbanlarını nasıl yerine getiriyorlar?

İhtiyaç sahiplerine yardım etmek (mesela uzun vadeli bir yardım projesi çerçevesinde)



Ramazan Bayramı (‘Îd el-Fıtr –عيد الفطر ) Oruç ayının kutlamayla sona ermesi > Orucun anlamını ve seyrini hatır-lamak > İyi niyetlere sahip olmak ve yeni bir başlangıç yapmak >Başkalarını affetmek ve affetmeye gayret etmek > Fakirlere bağış yapmak > Karşılıklı ziyaretlerde bulunmak

Dinî Bayramlar ve toplu ibadet

Camiler Camilerin Önemi > Günlük hayatta > Bayramlarda

■ Bayramın Müslümanlar için önemi: (gerekiyorsa tekrar)

Ramazan ayının sonunda yapılacak duaları öğrenmek

Öğrenciler Bayramın nasıl geçtiğini anlatıyorlar, orucu yahut orucun bir bölümünü tuttuklarından dolayı ne hissettiklerini dile getiriyorlar.

Af, barışma ve yeni başlangıç ör-nekleri

Öğrenciler kendi şahsî dua kitapları-na iyi niyet ve dileklerini yazıyorlar.

İyi niyet ve dileklerimizde bize yardım etmesini cemaat hâlinde Allah’tan istemek.

■ Bütün Müslümanları birbirine bağlayan Bayram namazları.

Hz. Muhammed, yaşlı-genç, erkek-kadın, büyük-küçük herkesi toplu olarak Bayram kutlamasına ve bü-yük bir meydanda Bayram namazı kılmaya davet ediyor. /Müslüman olmayanlar da kutlamalara dahil edilirler.

Ortak kutlama yapmak, mesela dinler üzeri bir anlayışla Ramazan Bayramı kutlamaları yahut bağ bozumu şenlikleri düzenlemek. ■ Camilerde doğru davranış (ge-rekiyorsa tekrar)

• Ayakkabıları çıkarmak • Girişte dua okumak • Beden ve elbise temizliği • Selamlama namazı



Cami personeli Yapı ile ilgili Özellikler Ezan 5.4 İSLAM TARİHİ VE COĞRAFYASI Hz. Muhammed Medine’de Medine Toplumu: Yahudi Hıristi-yan ve diğerlerinin barış içinde bir arada yaşaması Hz. Muhammed anlaşmalar yoluyla barışı garantiledi. > Akabe biatı >Medine Şehir düzeni >Hudeybiye Barış anlaşması Mekke’ye dönüş ve intikamdan Vazgeçme

■ İnsanlar yardım istemek (bilgi edinmek) için camilere müracaat edebilirler. Bir cami imamı (mesela bir röpor-tajda) camilerin Bayramlara nasıl hazırlandığı hakkında bilgi veriyor. Camilerdeki sorumlular kendi gö-revlerini anlatıyorlar. ■ Cami Ziyareti: Yapı ile ilgili detayları belgelendiriyoruz: kroki çiziyoruz, fotoğraf çekiyoruz, ta-nımlıyoruz. Bir camii çizmek yahut el işi olarak yapmak, bir kesim taslağı ortaya koymak. ■ Ezan dinliyoruz Sabah namazı için özel bir ezan. ■ İlk camiler nasıl yapıldı ve nasıl görünüyorlardı.

Medineli müslümanların âlicenap-lığı, sosyal dayanışması ve örnek kardeşliği

Topluluk kavramı(Ümmet). Müs-lüman olmayanlar da toplumun parçası idiler

■ Anlaşmalardan günümüz için çıkaracağımız dersler: Uzlaşmaya hazır olmak, barışta maharet, an-laşmalara riayet, bir güven temeli oluşturmak



Veda Haccı

5.5 KUR’AN VE HADİS Kur’an (el-qur’an; القران ) Tertibi Kur’an: >Sure ve ayetlere >Mekkî ve Medenî surelere >Ramazan’da okumak için 30 bölüme ayrılmıştır Kur’an’ı orijinalinden öğrenmek 107 ve 112. sureler tamamen öğrenilecek

Hadis (el-hadis;الحديث) Hadis (Peygamber sözü) Hz. Pey- gamber hakkında bir görgü şahidi-nin (ravinin) rivayetiyle gelen kısa metin.

■ Metin çalışması: Veda Haccı hakkında bilgi

Kur’an’la derinlemesine metin çalışması- Kısastan vazgeçme: Kur’an 5:8-11 5:28

Öğrenciler farklı olayların tarihleri-ni yazıyor yahut oynuyorlar ■ Arapça yazı şeklini incelemek

Getirilen Kur’an nüshalarını karşı-laştırmak (küçük, büyük süslü ya-hut sade basılmış Kur’anlar ve cep Kur’an’ları) ■ Arapça ve Almanca metinleri dinlemek, okumak ve müzakere etmek; Kur’an hakkında internette araştırma yapmak (öğretim eleman-larının yönetiminde)

Arapça kıraatın farklı tarzlarını teypten öğrenmek ve farkları tanı-mak Ezberlemek: Ezberlenen ayetlerin bereketinden ve güzelliğinden fay-dalanmak

■ Hadisler Hz. Muhammed’in yap-tığı yahut söylediği şeyleri bildirir-ler. • Hadisler Kur’an’da değil, hadis mecmualarında bulunurlar.



5.6 PEYGAMBERLER Allah Peygamberlerine vahyini bildirdi > Allah elçiler seçti ve onları kendi mesajını insanlara tebliğ etmesi için görevlendirdi. >Kur’an, Hz. Muhammed’in elçile-rin sonuncusu olduğunu öğretiyor. >Hz. Muhammed Kur’an’ı, melek Cibril vasıtasıyla Allah’ın son me-sajı olarak aldı.

Diğer dinler de Allah’ın vahyine Dayanırlar.

• Hadisler Kur’an’ı daha iyi anla-maya yardım ederler. Örnekler: Kur’an sure 7 ahiretteki mahkeme-den söz eder. İbn Mes’ud isimli bir genç Hz. Muhammed’e gençler için önemli olan şeyin ne olduğunu sorar. Hz Muhammed şöyle cevap verir: “Hesap gününde kimse şu beş şeyden sorulmadıkça Allah tarafın-dan bırakılmaz: Hayatını nasıl ya-şadığından, gençliğini nasıl geçir-diğinden rızkını nasıl kazandığın-dan, öğrendiğini nasıl kullandığın-dan ve öğrendikleriyle ne kadar amel ettiğinden.”(Tirmizi) ■ Kur’an’dan yahut Hz. Peygam-ber’in sözünden (Hadis ve Hadis-i Kudsî) derinlemesine metin çalış-ması. Mesela: Kur’an: 2:97-101 yahut(görevlendirme olayı) ■ Kur’an’ın yardımıyla vahiy meselesinde derinleşme imkanları, sanat yahut sahne gösterisi için konular oluşturulması

• Vahiy (Kur’an 42:51-53) • Tabii içgüdü (Kur’an 16:68) • İlham yahut rüyalar • ( Kur’an 12:4, 37:102) • İlahî Ses (Kur’an 27:8) • Mucize (Kur’an 19:10)

■ Diğer Peygamberler (Kur’an 2:136)



5.7 DİĞER DİNLER Yahudilik ve Hıristiyanlık >Farklı murakabe yerleri >Farklı Bayramlar >Beraberlikler >Cemaat içinde sorumlu personel

• Kilise cemaatı konseyi • Kilise idare heyeti • Papaz/rahip • Haham

>Baş ruhanîler • Piskoposlar • Papa

Yahudi ve Hıristiyanlar Farklı Bayramlar Kutluyor. Yahudi ve Hıristiyanların önemli bayramları > Pessah bayramı > Paskalya > Noel bayramı > Kamış bayramı Cumartesi(Sabbat) ve Pazar Yahudi Hıristiyan ve Müslüman-ların Ortak yönleri vardır > Yaratıcı olarak Allah’a iman > Tek Allah’a iman > Allah vahiy gönderdi > Yazılı rivayet > Yahudi, Hıristiyan ve Müslüman-lar İbrahim, Nuh ve Davud’u tanı-yorlar

■ Öğrenci sunumları: İnsanlar nerede ibadet ederler?

Resimler toplayınız ve sergileyiniz: Camiler, Kiliseler, Sinagoglar, Ta-pınaklar

Resimleri karşılaştırınız: Mimaride ve süslemedeki farklılıklar.

Biz seçkin yerleri dıştan tanıyoruz, mesela Ayasofya, Peter Kilisesi, Sinagoglar

Diğer dinlerin sorumlu personelini derse davet ediyoruz veya onları görev yerlerinde ziyaret ediyoruz.

Medyadan bilgi ve resimler toplu-yoruz.

■ Dinlerin temsilcileri kendi bay-ramlarının seyri hakkında bilgi veriyorlar. ■ İslâm’daki Cuma namazının önemi ile karşılaştırma ■ Yaratılış tarihi: Önbilgi veya öğretmen anlatımı Musa ve yanan dikenli çalı kıssası-nı anlattırma (Kur’an 27:7-9) Yahudilerin kitabı İbranîce İncildir.



İslam Dersi Sınıf 6 6.1 CEMAAT HÂLİNDE YAŞAMAK İhtilafların barışçı yollarla halli > İstişare ve görüşmeyle (Kur’an 42: 38), müdahale ve(şahsi ve okul çevresinin yardımıyla ce-maat içinde halli…) > Allah dürüstlüğe ve karşılıklı saygıya çağırır. • Anlaşmalara, kurallara ve sözleş-melere uymak (Kur’an 5:1) • Bağışlamak (Kur’an 2:263, 3:159) • Birbiriyle alay etmemek yahut kimseye hakaret etmemek (Kur’an 49:11) •Başkasının kusurunu araştırmamak ve kimseye lanet etmemek (Kur’an 49:11) > Zayıflara ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmek Allah’ın emridir.

Hıristiyanların İncil’i (önemli bö-lümü Tevrat olan) Eski Ahit ve Yeni Ahitten oluşur. ■ Ortak içerik ve değerlerle ilgili Kur’an’dan detaylı metin çalışması: • Ana-babaya saygı ve onlara sev-giyle muamele ( Kur’an 46: 13-18) • Ahiret umudu: Yahudi Hıristiyan ve Müslümanlar1 Kur’an’da “Ehl-i Kitap”olarak özellikle zikredilmiş, dindar ve adil olmaları konusunda Allah’ın ortak uyarısına muhatap olmuşlardır. (Kur’an 3:113-115) ■ Tutum ve davranışları göstermek ve uygulamak, dersteki tartışmada fikirlerini söylemek, Sahne oyunu ve proje:

• Kendini başkasının yerine koy-mak

• Menfaat çatışmalarını her defa-sında başka perspektiflerden incele-mek ihtilafları anlaşarak çözmek: Anlaşma, çıkarların eşitlenmesi, itiraf, hatayı kabul etmek, boyun eğmek

• Hatayı düzeltme şekilleri Özür dileme, ıslah, tazminat • Şiddetle ilgili şahsi tecrübeler • Başka din mensubu insanlarla

ihtilaflar • Okul yolunda ve okul avlusun-

daki davranışlar. >Barışseverlik İslamda yaratılış prensibidir:



Hz. Muhammed şöyle buyurdu: “Allah kainatı yaratmaya karar verdiğinde katındaki kitabında ken-disi için kural olarak Rahmetinin gazabından daha büyük olduğunu yazdı. (Hadis; Buhari, Cami’) >Barışseverlik İslam’da fert ve cemiyet için ahlâkî temel prensiptir. (Kur’an 49:9) 6.2 İMAN ESASLARI Meleklere İman Meleklerin isimleri, özellikleri ve görevleri ■ “İyi vicdanla…”

Allah insanların içlerindeki niyet ve düşünceyi bilir. ( Kur’an 5:7-8)

• Kendi vicdanına sormak ve ona göre hareket etmek.

■ Barış, düzene dayanır:

• Kendisi ve birbiri için kurallar koymak, mevcut kuralları bil-

mek ve uymak, kuralların manasını sormak.

• Emir ve yasakların anlamı ve gereği. Mesela cadde trafiğinde, toplu taşım araçlarında

• Okulda bir polisle konuşma • Şiddeti önleme programını öğ-

renmek • Arabuluculuk programları • Diğer dinlerdeki kurallar: Ya-

hudilik ve Hıristiyanlıkta başkaları-nı sevme emri. On emir ■ Barış saygı ve tesanüde dayanır.

• Başkalarının kusurunu araş-tırmanın ne olduğunu öğreniniz ve buna karşı tedbir alınız.

Ebu Hüreyre Hz. Muhammed’in şöyle söylediğini duydu: “Suizan-dan sakınınız. Çünkü suizan sözle-rin en yalanıdır. Başkalarının kusu-runu araştırmayınız ve tecessüs etmeyiniz. Birbirinize karşı büyük-lük taslamayınız. Kin tutmayınız. Birbirinize sırtınızı dönmeyiniz. Ey Allah’ın kulları kardeşler olunuz.” (Buhari, Cami’) ■ İsimleri bilinen Melekler:

• Cibril: Vahiy getirir. (Kur’an 2:97) • Mikail: Tabiattan sorumludur. (Kur’an 2:98)



Hıristiyanlıkta Melekler

• İsrafil: Kıyameti ve yeniden di-rilmeyi haber verir.

• Malik: Cehennem bekçisi (Kur’an 43:77, 74:30-31)

• Azrail canları alır ve Allah’a teslim eder.(Kur’an 32:11)

• “Yazıcı melekler” (Kiramen ka-tibin) (Kur’an 43:80)

• Münker ve nekir: Ölenlere ka-birde sual sorar. ■ Derinlemesine Kur’an metni çalışması için: Melekler… …kendilerine Allah tarafından emredilen şeyleri yerine getirirler. (Kur’an 11-69-70) … insan şekline girebilirler. (Kur’an 19:17) … Allah’tan vahiy getirirler. (Kur’an26: 193) … Allah’ın emriyle olaylara mü-dahale ederler (Kur’an 51:1-5) … kanatları vardır. (Kur’an 35:1) ■ Cibril (Gabriel) ve Hz. Muham-med:

• İlk vahiy olayı (Peygamberlikle görevlendirme;

krş. Kur’an 96: 1-5) • Cibril’in Medine’de Peygamber

mescidini ziyareti olayı (Müslim’in Camii’inden Cibril Hadisi) ■ Tartışma için:

• Basında ve sanatta melek • Tüketim ve markalaşma çerçevesinde melek • Mesela halk dindarlığındaki koruyucu melek kavramında ol-

duğu gibi çok yaygın melek tasav-vurlarının kritik edilmesi

• İnsanın, insanüstü olaylara çok merak duyması ■ Bir Hıristiyan temsilcisi tarafın-dan verilen bilgiler

• Hıristiyanlıkta meleklerin isim, özellik ve görevleri

• Hıristiyanlıkta melek tasvirleri



6.3 DİNÎ HAYAT İbadet/Dua Allah’a ibadet (es-salât=Namaz) Asıl anlamı: Allah’a bağlanmanın bilinçli, düzenli ve nakledilen şekli Şartları Özel vesile ve şekiller

Allah’a serbest yakarış (Dua) Aslî mana Allah ’a bağlanmanın duruma bağlı ve serbest şekli > Kendi ana dilinizde sizin formüle ettiğiniz şahsi dualar > Kur’an ve hadiste nakledilen dua metinleri

■ Tartışma için:

• Bir defa öğrenildikten sonra unutulmayan beceriler (yüzmek, bisiklet sürmek…) İbadet etmek öğrenildikten sonra tekrar unutula-bilir mi?

• Düzenliliğin, iç ve dış düzene alışmanın manası (Kur’an 2:43-46; Konu hakkında hadisler )

• Hayatın, yılın, günün ve ibadetin ritimleri… Kan dolaşımlarından tekrar Allah’ın “sırat-ı müstakimi-ne” dönüş (Kur’an 1:6) ■ Şartları:

• Vakit ve temizlik • Farz ibadetler, nafile ibadetler • Kur’an kıraatı • Halis niyet ve iç konsantrasyon • Bütün ibadetlerin temel yapısı

■ Özel saik ve formlar:

• Tek olarak yahut cemaat hâlinde • Evde • Camide • Seyahatta • İşyerinde • Cuma günlerinde • Bayram günlerinde • Ramazanda • Kolaylıklar, istisnalar, ibadet

huzurunu bozan şeyler

■ Konuda derinleşme için: • Ne zaman ibadete ihtiyaç duya-

rız. • Hangi konuda Allah’a dua ede-

biliriz ve etmeliyiz. • Dualar kabul edilir mi? • Beklentiler ve tecrübeler • Cemaat halinde dua



İman pratiğinin parçası olarak vücut temizliği 6.4. İSLÂM TARİHİ VE COĞRAFYASI

İlk Halifeler

Hz. Muhammed’in vefatından son-raki zor durum > Kur’an Müslümanlara kendi ümmetlerinin temeli olarak Allah’a inanmayı hatırlatıyor. (Kur’an 3:102-104) > İlk dört halifenin rolleri Hz. Ebu Bekir > İslam Birliğinin Garantisi Hz. Ömer >Yumuşaklık ve Tolerans Hz.Osman >Kur’an’ın bir araya getirilmesi ve toplanması

■ Zaruri temizlikle ilgili sorular (aile ve cinsel eğitimle çapraz bağ-lantı)

Vücut bakımı ve temizliği ile ilgi-li hadisler

Abdest- gusül (Kur’an 5:6) ■ Hikâye, resim gösterisi, sahne oyunu, araştırma, metin çalışması. Bir gemi açık denize açılıyor. Kap-tan ölüyor. Geri dönüş mümkün değildir. Gemi personelinin farklı hedefleri vardır.

Hz. Muhammed’in vefatından son-raki belirsiz durum ve karışıklıklar.

İlk büyük başarıların sonraki İslam Tarihi için manası İlk Halifelerin sembol gücü (İsim-lerinin cami duvarlarına güzel hatla yazılıp asılması) ■ Hz.Ebu Bekir nasıl ilk Halife (vekil, halef) oldu?

İslam’ın Yayılışı (636 İran, 638 Suriye, 642 Mısır) ■ Hz. Ömer’in Kudüs’teki Kabir kilisesi önündeki duası

Hz. Ömer cezaları yürürlükten kaldırıyor.

Halid’in Şam’ı teslim almasının şartları ■ Sözlü ve dinlenen Kur’an’dan yazılı ve okunan Kur’an’a/en eski Kur’an yazılarının resimleri



Hz. Ali > Hz. Muhammed’in yanındaki çocukluğu > Bilge, hakim ve arabulucu > Geç dönemdeki halifeliği ve Şianın doğuşu 6.5 KUR’AN VE HADİS Kur’an (القران) Önemi > Kur’an Allah’ın sözüdür. >Vahiy meleği Cibril tarafından getirilmiştir. > Hz. Muhammed’e verilmiştir. > Bütün insanlara gönderilmiştir. Kur’an’ı orijinalinden öğrenmek 96 ve 97. surelerin tamamını Hadis (الحديث) Hadisler (Peygamber sözleri) bilhassa günlük hayatta iyi davra-nışlardan bahsederler.

■ Hz. Osman’ın şehit edilmesin- den sonraki zor durum ve sonraki gelişmeler ■ Kur’an vahyi ile ilgili rivayetler

Bu rivayetlerle ilgili orijinal buluş-lar (mesela piyes, irticali anlatım)

■ Arapça ve Almanca metinleri Dinlemek, okumak ve müzakere etmek; İnternetten Kur’an hakkında araştırma yapmak (Öğretim elemanları yönetiminde).

Arapça kıraatin farklı tarzlarını teypten öğrenin ve farkları anlayın.

Ezberlemek: Ezberlenen ayetlerin güzelliğini ve verdiği mutluluğunu anlatın. ■ Örnekler :

•Selam hakkında: Bir adam Hz. Muhammed’e islamda en iyi şeyin ne olduğunu sordu. O şöy-le cevap verdi: “Fakirlere yemek yedirmen, tanısan da tanımasan da halka selam vermen.” (Buhari, Müslim Cami’)



6.6 PEYGAMBERLER Kur’an’da zikredilen Allah’ın bütün elçileri arasında ortak ve farklı noktalar vardır. > Onlar kendilerinden bir şey öğ-retmiyorlardı bilakis Allah tarafın-dan görevlendirilmişlerdi. > Onlar kendi kavimleri arasından seçilmişlerdi ve onların dilini konu-şurlardı. > Bazıları kitap almıştı (Resul), bazıları almamıştı (Nebi). Kur’an’da zikredilen bütün Pey-gamberler ortak olarak Allah’ın temel mesajını öğretirler: >Yaratıcının tek olması > Bu dünyanın geçiciliği, öbür dünyanın ebedi oluşu >İnsanın ahirete imanının haklı umudu >İnsanın kendisine diğer insanlara ve Kainata karşı sorumluluğu

• Vücut bakımı hakkında: Şüreyh b. Hani adındaki bir adamın haber verdiğine göre o, Hz.Muhammed’in eşi Hz. Aişe’ye şöyle sordu: “Hz Mu-hammed eve geldiğinde ilk ola-rak ne yapardı. O şöyle cevap verdi: “Dişlerini fırçalardı.” (Müslim Cami)

• Yemek hakkında: Hz. Ömer’in rivayet ettiğine göre Hz. Muhammed ona şöyle dedi: “Yemeklerinizi birlikte yiyin, ayrı yemeyin. Toplu yemekte bereket vardır.” (İbn Mace, Sü-nen).

■ Derste Müzakere: Önemli ve acil bir şey haber veril-mek istenir fakat dinlenilmezse ne hissedilir?

Gerçek söylenir fakat söyleyenin yalancı olduğu iddia edilirse ne yapılabilir?

Elçiler, “yalancı, büyücü, mecnun yahut sahtekar” ithamlarına nasıl cevap verdiler? ■ Sanat Projesi: Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar bir “elçiler kuşağı” oluşturuyor (Koyun postu, pankart ve dikili taş…) ve sergili-yoruz. ■ Metin çalışması: Aşağıdaki Kur’an ayetlerini birlikte çalışınız: Kur’an 14: 1-4, 35: 18-30, 36: 13-27.



6.7 DİĞER DİNLER Günlük Hayatta Dünya Dinleri Dinî Semboller

Bazı elçiler Kur’an’da bazı lakap-larla anılmışlardır: İbrahim (Abraham): “Allah’ın dostu” (Halilullah)… İsa (Jesus): “Allah’ın kelimesi” (Kelimetullah). ■ Metin çalışması ve Müzakere: Kur’an 2: 29-30 yahut 7:10-25 (Yaratılış Tarihi)

•Kur’an 3:18 ve 112. surenin ta-mamı (Allah’ın Birliği)

•Kur’an 55 yahut 78. surenin ta-mamı (Dünya ve Ahiret)

•Kur’an 25: 63-76 ve 31: 12-19 (Sorumluluk) ■ “Terazi kefesi”resmi Kur’an7:8-9 ■ Diğer dinlerde ahiret tasavvurla-rını öğreniniz ve tartışınız.(Metin-/resim araştırması, sorma) ■ Benim “Kutsallarım”:Benim için çok önemli olan şeyler Kavram açıklaması: Sembol nedir? Farklı sembollerin manasının açık-lanması: Haç, Balık, Işık, Su, Yedi kollu avize, Hilal, Teker, Yin- Yang vs. Dinî olmayan günlük hayatta da birçok sembol vardır. Adalet terazi-si gibi. Yılbaşı için çam ağacı veya paskal-ya için tavşan ve yumurta sembol-leri nereden geliyor? Mülahaza: Dinin sembollere niçin ihtiyacı vardır veya din sembolleri niçin kullanır?



Dinî alışkanlıklar Yıl içinde ve ömür boyu kutlanan bayramlar ve yapılan ibadetler Dualar ve ibadetler Ortak ve Farklı Noktalar

■ Farklı emirlerin kaynağının açık-lanması: Niçin Yahudiler ve Müslümanlar domuz eti yemiyorlar? Niçin abdest ve oruç Yahudilerde ve Müslüman-larda emredilmiştir? ■ Yahudi ve Hıristiyanların bay-ramlarının tekrarı. Vaftiz,Sünnet, Komünyon, Konfirmasyon / Bar Mizwa, Düğün, Defin, Diğer Bay-ramlar. Çin Yılbaşı Kutlaması gibi. İslamla karşılaştırınız ■ Öğrenciler diğer din mensubu insanlarla röportaj yapıyorlar diğer dinlerin dua ve ibadetlerine ait dia-lar, açıklamalar…

■ Farklı dinlerin ortak noktaları nedir? Dinimizi diğer dinlerden ayıran noktalar nelerdir? Diğer dinlerin iyi bulduğum yönleri nelerdir? İyi olanları alabilir miyim? Diğer dinlere karşı saygı gösterme-ye dair Kur’an’dan teolojik delillendirme 1 Müslümanlar değil, sadece Yahudi ve Hristiyanlar

avrupa İslam Üniversitesi İslam...

Documents