avrupa birliği bütçesi: 2014-2020 yıllarına ĠliĢkin Çok yıllı ...avrupa birliği...

M.H. GÜVENÇ

Maliye Dergisi Sayı 165 Temmuz-Aralık 2013 259

Avrupa Birliği Bütçesi: 2014-2020

Yıllarına ĠliĢkin Çok Yıllı Mali Çerçeve

Müge Hayriye GÜVENÇ

Özet

Avrupa Birliği’nin 2014-2020 Çok Yıllı Mali Çerçevesi 14.11.2013 tarihinde

kabul edilmiştir. 2014 yılının Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek yeni Mali

Çerçeve, büyük ölçüde Avrupa Komisyonu tarafından 29.06.2011 tarihinde

kamuoyuna sunulan bir dizi rapor ve mevzuat önerisi kapsamında şekillenmiş,

sonraki dönemde Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi arasındaki yoğun

tartışmalar çerçevesinde nihai halini almıştır. Bu çalışmada, öncelikle Komisyon

tarafından kamuoyuna sunulan mali reformun içeriğine ilişkin açıklama ve

değerlendirmelere yer verilecektir. Daha sonra o tarihten bu yana Avrupa

Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi ekseninde yürütülen müzakerelerde ortaya çıkan

anlaşmazlık noktalarına değinilecektir. Son olarak 14 Kasım’da Komisyon

tarafından açıklanan 2014-2020 Mali Çerçevesi’nin ana hatları sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: AB Bütçesi, Öz Kaynaklar Sistemi, Çok Yıllı Mali Çerçeve,

Mali Reform

The Budget of the European Union:

The Multiannual Financial Framework for the years 2014-2020

Abstract

The Multiannual Financial Framework of the European Union for the years

2014-2020 was approved on 14.11.2013. The new Financial Framework which will

be in force as of January 2014 is substantially based on a number of reports and

related legislation proposals submitted by the European Commission on

29.06.2011; finalized within the framework of intensive discussions between the

European Parliament and the Council. In this context, this study will initially

examine the explanations and evaluations on the content of the financial reform

presented by the commission. Afterwards, it will explore the points of controversy

AB Uzmanı, Maliye Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı,

[email protected].

Avrupa Birliği Bütçesi: 2014-2020 Yıllarına İlişkin Çok Yıllı Mali Çerçeve

260 Maliye Dergisi Sayı 165 Temmuz-Aralık 2013

that constitute the core of negotiations between the Parliament and the Council. And

finally, the study will present a general outline of the Financial Framework for the

years 2014-2020 announced by the Commission on 14 November 2013.

Key Words: EU Budget, Own Resources System, Multiannual Financial

Framework, Financial Reform

JEL Classification Codes: H10, H61

GiriĢ

Avrupa Birliği‟nin mali yapısının en temel unsuru Avrupa Birliği bütçesidir.

Pazar bütünleşmesi için gerekli olan tüm harcamalar, Birliğin ortak politikalarının

finansmanı ve Birlik kurumlarının yönetim giderleri, temelleri 1957 yılından itibaren

atılmaya başlanan Birlik bütçesi tarafından finanse edilmektedir. İlk on yıllarda

yalnızca üye devletlerin yapmış oldukları katkılarla finanse edilen Birlik bütçesi,

1971 yılında oluşturulan öz kaynaklar ile kendi mali kaynaklarına kavuşmuş ve

Birlik mali özerklik kazanmıştır. Ortak gümrük politikası çerçevesinde toplanan

gümrük vergileri ile Birliğe yapılan tarım ürünü ithalatından elde edilen tarım

vergileri Birliğin geleneksel öz kaynaklarını oluşturmuş ve geleneksel öz kaynaklar

Birliğin bütünleşme ve derinleşme faaliyetlerini 1970‟li yıllarda finanse eden temel

gelir kaynağı olmuştur. Ancak genişleme çabalarına paralel olarak artan kaynak

ihtiyacını karşılamak amacıyla 1970‟li yılların sonuna doğru Katma Değer Vergisi

(KDV) payına dayalı kaynak ve Gayri Safi Milli Gelir (GSMG) payına dayalı

kaynak 1 adı altında yeni öz kaynaklar oluşturulmuş ve ilerleyen yıllarda artan

harcamalar ağırlıklı olarak bu gelir kalemleri ile finanse edilmeye başlanmıştır.

AB bütçesi yıllık olarak hazırlanır ve yıllık olarak onaylanır. Ancak Birliğin

maksimum harcama ve gelir miktarı, yıllık bütçenin onaylanmasından önce

belirlenerek AB‟nin gelecek yedi yıllık dönemde hem gelir hem de harcamalarına

ilişkin bütçesel yol haritasının bir göstergesi olan Çok Yıllı Mali Çerçeve‟de

gösterilir. Çok Yıllı Mali Çerçeve‟nin hazırlanmasında temel yol gösterici belge ise,

Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon arasında gerçekleştirilen müzakereler

kapsamında ortaya konan ve Birliğin bir sonraki bütçe döneminde izleyeceği temel

bütçe önceliklerini yansıtan Kurumlararası Anlaşma‟dır. Söz konusu üç kurum,

Kurumlararası Anlaşma‟ya uygun olarak, Birliğin harcamaları için mali çerçeve

şeklinde bir kapsam oluşturur. Birliğin harcamalarını yöneten Mali Çerçeveler ve

gelirlerini düzenleyen Öz Kaynaklar Kararı birlikte Çok Yıllı Mali Çerçevenin

temelini teşkil ederler. Mali Çerçeve Birliğin gelecekteki maksimum harcama

miktarını ve içeriğini, Öz Kaynaklar Kararı ise Birliğin maksimum gelir seviyesini

gösterir.

1Birliğin 597/2000 sayılı öz kaynaklar kararında, piyasa fiyatlarıyla gayri safi milli hasılanın (GNPmp)

piyasa fiyatlarıyla gayri safi milli gelire (GNImp) eşit olduğu kabul edilmiş ve bundan sonraki öz kaynak

hesaplamalarında GNI hesaplamasının kullanılmasına karar verilmiştir. Bu düzenleme, Avrupa

Bütünleşik Hesaplar Sistemi (ESA 95) ve Birlik genelindeki Avrupa ulusal ve bölgesel hesaplarına ilişkin

25 Haziran 1996 tarih ve 2223/96/EC sayılı Konsey Tüzüğü‟ne uyum sağlamak amacına yöneliktir.

Nitekim, GNPmp ile GNImp arasında herhangi bir hesaplama farkı bulunmamaktadır. Diğer bir deyişle,

sadece terimsel bir değişiklik yapılmıştır. Bu çalışmada, öz kaynaklar kararında geçen „GNI resource‟

terimi GSMG kaynağı olarak tercüme edilmiştir.

M.H. GÜVENÇ


Avrupa Birliği‟nin Öz Kaynaklar Kararı, hâlihazırda yürürlükte olan 7 Haziran

2007 tarih ve 2007/436/EC, Euratom sayılı Avrupa Birliği‟nin Öz Kaynaklar

Sistemi Hakkında Konsey Kararı‟na dayanmaktadır. Bu Karar uyarınca, Avrupa

Birliği‟nin tüm harcamalarının finansmanı, gümrük vergileri ile şeker vergilerini

içeren geleneksel öz kaynaklardan, her üye devlet için Avrupa Komisyonu

tarafından istatistiki bir yöntemle hesaplanmakta olan KDV kaynağından ve her üye

devlete ilişkin olarak yine Komisyon tarafından yapılan ilgili yıla ait GSMG

tahminine dayalı GSMG kaynağından oluşmaktadır. Bununla birlikte bütçe

dengesizliklerinin giderilmesi amacıyla 1984 yılında gerçekleştirilen Fontainebleau

Avrupa Zirvesi‟nde yürürlüğe konarak günümüze kadar ufak değişikliklerle

uygulanmaya devam edilen Birleşik Krallık İndirimi Mekanizması da Öz Kaynaklar

Kararı‟nda düzenlenmiştir. Bu indirim mekanizması temel olarak Birleşik Krallık‟ın

AB bütçesine yapması gereken öz kaynak ödemelerini azaltmakta ve bu miktarın

diğer üye devletler tarafından finanse edilmesini düzenlemektedir (Güvenç,

2010: 22-3).

Bununla birlikte, Avrupa Birliği‟nin önümüzdeki yedi yıl içerisinde hangi

politika alanlarına ne kadar fon tahsis edeceği ve gelirlerini nasıl yöneteceğine

ilişkin genel rotasını ortaya koyan 2014-2020 Çok Yıllı Mali Çerçevesi, 14 Kasım

2013 tarihinde kabul edilerek kamuoyuna sunulmuştur. 2014 yılının Ocak ayından

itibaren yürürlüğe girecek olan yeni Mali Çerçeve, büyük ölçüde Avrupa

Komisyonu tarafından 29 Haziran 2011 tarihinde kamuoyuna sunulan bir dizi rapor

ve buna bağlı mevzuat önerileri kapsamında şekillenmiş ve sonraki dönemde

Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi arasında gelişen yoğun tartışmalar

çerçevesinde nihai halini almıştır. Bu anlamda yeni Mali Çerçeve‟nin yaklaşık otuz

ay boyunca devam eden bir müzakere sürecinin ürünü olduğunu söylemek

mümkündür.

Bu bağlamda, Komisyon tarafından hazırlanarak 29 Haziran 2011 tarihinde

Bakanlar Konseyi ve Avrupa Parlamentosu‟nun onayına sunulan bir dizi rapor ve

mevzuat önerisi sonraki tarihlerde bu kurumlarda gerçekleştirilen bütçe

görüşmelerinin de temelini oluşturmuştur. 2014-2020 yıllarına ilişkin Çok Yıllı Mali

Çerçeve, Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon arasında sağlam mali yönetim

ve bütçesel konularda işbirliği hakkında Taslak Kurumlararası Anlaşma, Avrupa

Birliği‟nin Öz Kaynaklar Sistemi Hakkında Konsey Kararı için Öneri ve Öz

Kaynaklar Sistemine ilişkin uygulama tedbirlerini ortaya koyan Konsey Tüzüğü için

Öneri, Komisyon tarafından hazırlanarak 29 Haziran 2011 tarihinde kamuoyuna

sunulan belgeler arasında yer almaktadır. Mali Çerçeve önerisine yönelik tartışmalar

Komisyon‟un reform önerisini açıklamasının ardından yoğunlaşarak 2012 yılının

sonunda hız kazanmıştır. 2007-2013 dönemine ilişkin Çok Yıllı Mali Çerçeve‟nin

2013 yılının Aralık ayında sona erecek olması nedeniyle 2012 yılının Kasım ve

Aralık ayları ile 2013 yılının başlarında hem Parlamento hem de Konsey bu konuya

yönelik kapsamlı ve üst düzey tartışmalara ev sahipliği yapmıştır. Bu görüşmelerin

en önemlileri 22-23 Kasım 2012 ile 7-8 Şubat 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen

Bakanlar Konseyi Zirvelerinde 27 üye ülke arasında vuku bulan ikili ve çok taraflı

görüşmeler olmuştur.

Bilindiği üzere, Avrupa Komisyonu, 15-16 Aralık 2005 tarihinde gerçekleştirilen

Hükümetler Arası Konferans‟ta alınan karara uygun olarak 2009-2010 dönemi

içerisinde Birliğin gelir ve gider kalemlerinin tümünü içeren kapsamlı bir bütçe



incelemesi yapmıştır. 29 Haziran 2011 tarihinde kamuoyuna sunulan taslak

düzenlemeler esasen Komisyon‟un, Birlik bütçesinin işleyişine yönelik yapmış

olduğu inceleme sonuçlarını dikkate alarak hazırlamış olduğu kapsamlı bir reform

önerisi niteliğindedir. Söz konusu belgeler incelendiğinde görüleceği üzere,

Komisyon tarafından sunulan bütçe inceleme sonuçları Avrupa Birliği‟nin bu

yazının başında kısaca değinilen Öz Kaynaklar Sistemi dahil olmak üzere mali

yapısında köklü değişikliklere gidilmesi gerektiğini göstermektedir. Komisyon

önerileri de temelde iki unsur üzerinde odaklanmıştır. İlk unsur, harcamalara ilişkin

2014-2020 Mali Çerçevesi‟nin nitelik ve içeriği, ikinci unsur ise Birlik bütçesinin

gelir kalemlerini düzenleyen Öz Kaynaklar Sistemi kurallarında yapılması

öngörülen köklü değişikliklerdir.

Bu çalışmada, öncelikle Komisyon tarafından 29 Haziran 2011 tarihinde

kamuoyuna sunulan mali reformun içeriğine ilişkin açıklama ve değerlendirmelere

yer verilecektir. Daha sonra, o tarihten bu yana Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar

Konseyi ekseninde yürütülen tartışma ve müzakerelerde ortaya çıkan anlaşmazlık

noktalarına değinilecektir. Son olarak ise 15 Kasım 2013 tarihinde Avrupa

Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso tarafından kamuoyuna açıklanan ve 2014

yılının Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek olan 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nin

ana hatları sunulacaktır.

1. 29 Haziran 2011 Tarihli Avrupa Komisyonu Önerileri

1.1. Birliğin Yeni Harcama Yapısı: 2014-2020 Yıllarına ĠliĢkin Mali

Çerçeve

29 Haziran 2011 tarihinde Komisyon‟un kapsamlı reform önerisi çerçevesinde

Konsey‟in değerlendirmesine sunulan 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde toplam beş

Genel Harcama Kategorisi bulunmaktadır. Bunlar;

Başlık 1: Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme: 491 milyar Avro tutarındaki Harcama

Başlığı büyüme ve istihdam, rekabet edebilirlik, Ar&Ge, KOBİ desteği, eğitim,

mesleki eğitim, gençlik ve spor programları, nükleer güvenlik, sosyal kalkınma

gündemi, gümrük, fiscalis ve sahtecilikle mücadele, enerji, ulaştırma ve Avrupa‟yı

Birleştirme Kolaylaştırıcısı (Connecting Europe Facility) ile ekonomik, sosyal ve

bölgesel uyum programlarını kapsamaktadır.

Başlık 2: Sürdürülebilir Büyüme: Doğal Kaynaklar, Ortak Tarım Politikası

kapsamında yer alan pazara yönelik harcamalar ve doğrudan ödemeler, kırsal

kalkınma ve çevre ve iklim değişikliği ile mücadele programlarını içermekte olan

başlık için 383 milyar Avro tahsis edilmiştir.

Başlık 3: Güvenlik ve Vatandaşlık: Göç yönetimi fonu, iç güvenlik, bilgi iletişim

sistemleri, adalet, vatandaşlık ve temel haklar, gıda güvenliği, kamu sağlığı,

tüketiciyi koruma gibi programlara tahsis edilen kaynakları kapsayan başlık altında

18,54 milyar Avro‟luk ödenek ayrılmıştır.

Başlık 4: Küresel Avrupa: Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA), Avrupa

Komşuluk Politikası, istikrar, güvenlik, nükleer güvenlik işbirliği aracı, garanti fonu

ve dış eylemlere yönelik harcamaları içeren harcama başlığı 70 milyar Avro

tutarındadır.

Başlık 5: Yönetim Giderleri: AB kurumlarına tahsis edilen 62,6 milyar Avro‟luk

kaynak miktarından oluşmaktadır.

M.H. GÜVENÇ


Komisyon tarafından önerilen 2014-2020 Mali Çerçevesinde yer alan

harcamaların dağılımı Şekil 1‟de gösterilmektedir.

ġekil 1: 2014-2020 Mali Çerçevesi Genel Harcama Kategorileri (taahhüt

ödenekleri)

Kaynak: 2014-2020 Mali Çerçevesi, Derleme. Avrupa Komisyonu (2011a), Communication

from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and

Social Committee and the Committee of the Regions, A Budget for Europe 2020.

2014-2020 Mali Çerçevesi, toplam harcamalarda %5 artış öngörmektedir.

Taahhüt ödenekleri 2011 fiyatlarıyla 1.025.000 milyon Avro olup toplam AB

GSMG‟sinin %1,05‟ini oluşturmaktadır. Harcama ödenekleri ise 2011 fiyatlarıyla

972.198 milyon Avro olup toplam AB GSMG‟sinin %1‟ini oluşturmaktadır. Yeni

Mali Çerçeve, 2007-2013 Mali Çerçevesine kıyasla %3,16‟lık bir artış

öngörmektedir. Acil Durum Rezervi, Avrupa Küreselleşme Fonu, Dayanışma Fonu,

Esneklik Enstrümanı, Tarım Sektöründeki Krizler için Rezerv ve Küresel İklim ve

Biyoçeşitlilik Fonu ile çeşitli ajanslar için ayrılan fonlar ise önceki mali çerçeve

uygulamalarına paralel olarak Çok Yıllı Mali Çerçeve dışında bırakılmıştır. Bu

harcamaların da 2014-2020 döneminde toplam AB GSMG‟sinin %0,11‟ini

oluşturması öngörülmektedir.

Çok Yıllı Mali Çerçeve hazırlanırken Komisyon tarafından dikkate alınan en

önemli husus Avrupa çapında ekonomik büyümenin sağlanması olmuştur.2 Nitekim,

2008 yılında küresel çapta baş gösteren ekonomik ve finansal krizle mücadelede

Birlik çapında hareket etme gereği ve Avrupa 2020 Stratejisi hedefleri, mevcut bütçe

sisteminde yeni bir yaklaşım benimsenmesini yapısal bir zorunluluk olarak

dayatmaktadır.

2 Bkz: Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Durao Barroso‟nun ve Bakanlar Konseyi Başkanı

Herman Van Rompuy‟in 23.11.2012 tarihli konuşmaları, http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-

12-857_en.htm ve http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/133724.pdf

48%

37%

2% 7% 6%

Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme

Sürdürülebilir Büyüme: Doğal Kaynaklar

Güvenlik ve Vatandaşlık

Küresel Avrupa

Yönetim Giderleri

http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-857_en.htm

http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-857_en.htm



Bu kapsamda, AB üyesi ülkelerin gelecek on yıla ilişkin olarak kabul etmiş

oldukları kalkınma hedeflerini içeren Avrupa 2020 Stratejisi, Birliğin önünde

aşılması gereken yeni zorluklar oluşturmaktadır.3 AB üyesi ülkelerin küresel çapta

rekabet edebilirliğini artırmak ve uzun vadede büyüme potansiyellerini tetiklemek

amacıyla oluşturulan Strateji, Avrupa Birliği‟ni akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir

ekonomi haline getirmeyi hedeflemektedir. Birlik 2020 yılına kadar istihdam,

yenilik, eğitim, sosyal içerme ve iklim/enerji alanlarında Birlik çapında ve ulusal

düzeyde gerçekleştirilecek olan çok sayıda eylemi içeren beş temel hedeften oluşan

bir kalkınma stratejisi benimsemiştir. 2020 Stratejisi‟nin istihdam hedefi

doğrultusunda, 2020 yılına kadar 20-64 yaş arası işgücünün %75‟nin istihdam

edilmesi; Araştırma ve Geliştirme-Yenilik hedefi doğrultusunda AB‟nin

GSYİH‟sinin %3‟ünün Ar-Ge ve yenilik çalışmalarına aktarılması

hedeflenmektedir. İklim değişikliği/enerji hedefi, sera gazı emisyonlarını 1990

seviyesinin %20 altına düşürmeyi, enerji kaynaklarının %20‟sinin yenilenebilir

enerji kaynaklarından oluşmasını ve enerji verimliliğinde %20 artışı

hedeflemektedir. Eğitim hedefi, okul bırakma oranını %10‟un altına düşürmeyi,

30-34 yaş arası nüfusun en az %40‟ının üçüncü seviye eğitim almasını

amaçlamaktadır. Son olarak yoksulluk/sosyal dışlanma hedefi ile yoksulluk ve

sosyal dışlanma riski altındaki insanların en az 20 milyon azaltılması

amaçlanmaktadır.

Komisyon tarafından hazırlanan 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde yer alan genel

harcama kategorileri ve fon tahsisinin, söz konusu bu zorluk ve hedefler karşısında

Birliği mali açıdan yeterli bir kaynak miktarıyla desteklemeyi amaçladığı

anlaşılmaktadır. Nitekim, Avrupa 2020 Stratejisi hedeflerine paralel olarak araştırma

ve yenilik, eğitim ve KOBİ‟ler için ayrılan kaynak miktarında artış gözlenmektedir.

2014-2020 döneminde Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme Başlığı altında bu alanlara

aktarılan kaynak miktarının bütçe harcamaları içerisindeki payı %48‟e çıkmıştır.

Komisyon‟un önerisinde, Ortak Tarım Politikası (OTP) harcamalarında daha fazla

verimlilik sağlanmasına yönelik birtakım çabalar da dikkati çekmektedir. Bu

kapsamda, tarım harcamalarının bütçe içerisindeki paylarının bir önceki dönemdeki

%40 seviyesinden yeni mali çerçevede %27 civarına çekildiği gözlenmektedir.

Dolayısıyla, Komisyon‟un Fransa ve İngiltere‟nin başını çektiği koalisyon grupları

arasındaki Ortak Tarım Politikası‟nın reformuna yönelik çekişmeyi de göz önünde

bulundurduğu anlaşılmaktadır.

Yeni Mali Çerçeve hazırlanırken Komisyon temel politika önceliklerinin

karşılanmasına yönelik çalışmalara destek olan, parçalı ve eşgüdümsüz

müdahalelerden kaçınan, iç işleri, eğitim ve kültür gibi politika alanlarında mümkün

mertebe mevcut programların birleştirilmesini hedefleyen bir strateji izlemiştir

(Avrupa Komisyonu, 2011a: 7-8). Diğer bir deyişle, Komisyon, bütçe harcamaları

ile AB öncelikleri arasındaki bağı kuvvetlendirmeye çalışmıştır.

Komisyon, Birlik maliyesinde uygulanmakta olan genel mali hükümler ile sektör

spesifik kuralların kendi birimleri ve üye devletlerin üzerinde idari bir yük

oluşturmasını engelleyecek şekilde basitleştirilmesi ve uygulamada kolaylık

sağlanması amacıyla birtakım önlemlerin alınmasını önermiştir (Avrupa

Komisyonu, 2011a: 9). Komisyon, mali kaynakların katma değeri yüksek yatırım ve

3Bkz: http://ec.europa.eu/europe2020/targets/eu-targets/index_en.htm

M.H. GÜVENÇ


programlara tahsis edilmesini temin etmek için sonuç ve performansa odaklanan bir

yaklaşımı öne çıkarmaktadır. Büyük miktarda kaynak aktarılan uyum ve tarım gibi

politika başlıkları altında yer alan harcamalarda koşulluluk ilkesinin getirilmesini

önermiş, üye devletler ile yararlanıcıların almış oldukları fonların AB politika

öncelikleri doğrultusunda kullanıldığı ve verimliliği artırdığını kanıtlama

zorunluluğu getirmiştir (Avrupa Komisyonu, 2011a: 7-9).

Öte yandan, Komisyon önerisinde, AB bütçesinin katalizasyon etkisinin

artırılması ve daha çok stratejik yatırım yapılması suretiyle AB büyüme

potansiyelinin gerçekleştirilmesi amacıyla yenilikçi finansal araçlar ile özel sektörle

işbirliklerinin artırılması gerektiğini vurgulamıştır. Bu çerçevede, Avrupa Kalkınma

Bankası ve ulusal ve uluslararası finansal kuruluşlar ile sürdürülen işbirliği

çalışmalarının yeni mali çerçeve döneminde de sürdürülmesi gerektiğini ifade

etmiştir.

1.2. Birliğin Yeni Gelir Yapısı: Yeni Öz Kaynaklar Kararı Ġçin Öneri

Komisyon, 29 Haziran 2011 tarihinde sunduğu reform önerisinde mevcut öz

kaynaklar sisteminde köklü değişiklikler yapılmasını teklif etmiştir. Bu çerçevede,

üye devletlerin bütçeye yapmış oldukları katkıların hesaplanma yöntemlerinin

basitleştirilmesi, Birliğe mali özerklik kazandırmak amacıyla yeni öz kaynakların

oluşturulması ve gittikçe adil olmaktan uzaklaşan düzeltme mekanizmalarının

yeniden yapılandırılması temel değişim unsurları olarak öne çıkmaktadır.

Komisyon, hâlihazırda uygulanmakta olan ve istatistiksel olarak hesaplanan

KDV kaynağının 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla tamamen kaldırılmasını, Birliğin

mali özerkliğini zayıflatan ve ulusal bütçeler üzerinde mali bir yük oluşturan GSMG

kaynağının da bütçe içerisindeki payının düşürülmesini önermiştir. Buna karşılık,

Birliğin gelir ihtiyacını karşılamak amacıyla iki yeni öz kaynak oluşturulmasını

teklif etmiştir. Bunlar finansal işlemler vergisi ile yeni bir KDV kaynağıdır.

Komisyon önerisinde, eski KDV kaynağının yerini alacak olan yeni KDV

kaynağının herhangi bir üye devlet lehine istisna içermeyeceğini ve hesaplamasının

daha anlaşılır olacağını ifade etmiştir. Yeni KDV kaynağının iç pazarın geliştirilmesi

için bir fırsat sunacağı ve ulusal KDV sistemlerinin uyumlaştırılmasını pekiştireceği

öngörülmektedir. Dahası, yeni KDV kaynağının AB çapında KDV dolandırıcılığının

azaltılması için bir önlem niteliğinde olacağı tahmin edilmektedir.

Komisyon önerisinde, AB çapında oluşturulacak bir finansal işlemler vergisinin

AB‟nin küresel rekabet edebilirliğine herhangi bir risk oluşturmadan önemli bir gelir

kaynağı teşkil edeceğini ve finans piyasalarını daha istikrarlı hale getireceğini ifade

etmiştir. Birlik çapında oluşturulması beklenen finansal işlemler vergisine ilişkin en

önemli gelişme 2013 yılı Ocak ayının ikinci yarısında Avrupa Birliği ülkeleri

Maliye Bakanlarının 11 Avro Bölgesi ülkesinde yürürlüğe girecek olan finansal

işlemler vergisine yeşil ışık yakma kararı olmuştur. Özellikle bankacılık sektörünün

ve İngiltere‟nin karşı çıkışlarına rağmen önümüzdeki bir kaç ay içinde tamamen

yürürlüğe girmesi beklenen uygulamadan yılda yaklaşık 35 milyar Avro gelir elde

edilmesi beklenmektedir. Avrupa Birliği bütçesine yeni öz kaynak ekleme yönünde

önemli bir adım olan bu uygulamadan elde edilecek gelirlerin belli bir bölümünün

bütçeye aktarılması öngörülmektedir.

Bu öneriler ışığında, Öz Kaynaklar Sisteminin yeniden yapılandırılmasının üye

devletlerin konsolidasyon çabalarına dolaylı yoldan da etki edeceği

düşünülmektedir. Yeni öz kaynakların oluşturulması ile KDV kaynağının tamamen



ortadan kaldırılması ve GSMG kaynağı ödemelerinin azaltılması üye ülkelerin AB

bütçesine yapmış oldukları doğrudan katkı miktarlarını düşürecek ve ulusal bütçeler

üzerindeki yükü hafifletecektir. Komisyon önerisinde, öz kaynaklar tavanının

değiştirilmesini de teklif etmiştir. Bu kapsamda, harcama ödenekleri için toplam öz

kaynak miktarı toplam AB GSMG‟sinin %1,23‟ü, taahhüt ödenekleri için ise toplam

AB GSMG‟sinin %1,29‟u olarak belirlenmiştir.

Komisyon finansal işlemler vergisi ile yeni KDV kaynağının en geç 1 Ocak

2018‟den itibaren uygulamaya konulmasını öngörmüş ve bu kapsamda 2014-2020

döneminin ilk yıllarının bu kaynakların tam anlamıyla yürürlüğe girebilmesi için

gerekli yasal ve teknik düzenlemelerle geçeceğini varsaymıştır. Yeni öz kaynakların

AB harcamalarının yaklaşık %40‟ını finanse etmesi, geleneksel öz kaynakların

önceki yıllara paralel olarak gelirlerin %20‟sini oluşturması ve GSMG kaynak

payının %70‟lerden %40 civarına çekilmesi öngörülmektedir. Yeni öz kaynak

dağılımını içeren Tablo aşağıda yer almaktadır.

Tablo 1: AB Finansmanının Tahmini GeliĢim Yapısı (2012-2020)

Taslak Bütçe 2012 2020

Milyar

Avro

Öz Kaynakların

%‟si

Milyar

Avro

Öz

Kaynakların

%‟si

Geleneksel Öz

Kaynaklar

19.3 14.7 30.7 18.9

Mevcut Öz Kaynaklar 111.8 85.3 65.6 40.3

KDV Kaynağı 14.5 11.1 - -

GSMG Kaynağı 97.3 74.2 65.6 40.3

Yeni Öz Kaynaklar - - 66.3 40.8

Yeni KDV Kaynağı - - 29.4 18.1

AB Finansal İşlemler

Vergisi

- - 37 22.7

Toplam Öz Kaynaklar 131.1 100 162.7 100

Kaynak: Avrupa Komisyonu (2011b), Proposal For a Council Decision on the System of

Own Resources of the European Union, Brüksel 29.6.2011, COM(2011), 510 Final, s.5.

Öte yandan, Komisyon, Avrupa Birliği‟nin İşleyişi Hakkında Antlaşma‟nın 311.

maddesinden doğan hakka dayanmak suretiyle Birliğin mali mevzuatının yapısında

da birtakım değişikliklere gitmektedir. Bu çerçevede, genel öz kaynak

düzenlemelerinin Öz Kaynaklar Kararı‟nda düzenlenmesini, yıllara göre değişiklik

gösterecek daha spesifik uygulama tedbirlerinin ise bir Konsey Tüzüğü ile

belirlenmesini öngörmüştür. Bu amaçla, 29 Haziran 2011 tarihli Öz Kaynaklar için

Konsey Kararı önerisine ek olarak Öz Kaynaklar Sistemine İlişkin Uygulama

Tedbirleri Hakkında Konsey Tüzüğü için de bir öneri geliştirmiştir (Avrupa

Komisyonu, 2011c). Bu öneride, öz kaynakların saptanması, kontrol ve incelemelere

ilişkin hükümler ile raporlama gereklilikleri ve Öz Kaynaklar Danışma Komitesi‟nin

çalışma usullerine ilişkin hükümler yer almaktadır.

M.H. GÜVENÇ


Komisyon‟un yeni öz kaynaklar önerisinde Birleşik Krallık indiriminde ve buna

bağlı olarak Avusturya, Almanya, Hollanda ve İsveç lehine hesaplanan bütçe

düzeltmelerinde yeni bir düzenlemeye gidilmesi de öngörülmektedir. Komisyon, 1

Ocak 2014 tarihinden itibaren söz konusu düzeltme mekanizmalarının yerini alacak

yeni bir peşin ödeme sistemi geliştirilmesini önermiştir (Avrupa Komisyonu, 2011b:

7). Bu kapsamda, Birleşik Krallık, İsveç, Almanya ve Hollanda‟nın GSMG

katkılarında 2014-2020 dönemi için tek bir seferde ve daha anlaşılır bir yöntemle

peşin indirim yapılacaktır. Bu indirimler Almanya için 2.500 milyon Avro, Hollanda

için 1.050 milyon Avro, İsveç için 350 milyon Avro ve Birleşik Krallık için 3.600

milyon Avro olarak belirlenmiştir.

Diğer taraftan, reform kapsamında mevcut sistemde yer alan birtakım

düzenlemelerin de korunması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Birliğin ortak

gümrük politikasından kaynaklanan gümrük vergileri ile şeker ürünleri üretimi

üzerinden alınan şeker vergilerinden oluşan geleneksel öz kaynakların aynı şekilde

tahsil edilmesine devam edilecektir. Ancak, üye devletlerin geleneksel öz

kaynakların tahsilat maliyetlerine karşılık olarak saklı tuttukları %25‟lik masraf

oranının %10‟a indirilmesine karar verilmiştir.

1.3. Avrupa Komisyonu Önerilerine ĠliĢkin Değerlendirme

2009-2010 yılları içerisinde Komisyon tarafından mevcut bütçe uygulamaları,

ilgili tüm kurumlar ve Avrupa vatandaşlarının fikirleri ışığında yapılan geniş

kapsamlı bütçe incelemeleri çok önemli sonuçlar doğurmuştur. Bütçe incelemesi

sonucunda Komisyon tarafından hazırlanan ve 29 Haziran 2011 tarihinde ortaya

konulan mali reform önerisi, Birliği küresel ve bölgesel gelişmeler karşısında yeterli

kaynak miktarıyla finanse etmeyi amaçlamıştır. Sürdürülebilir büyüme ve istihdam

yaratmak suretiyle Birliğin küresel rekabet edebilirliğini artırmayı amaçlayan

Avrupa 2020 Stratejisi hedeflerini yerine getirebilmek amacıyla, 2014-2020 yıllarına

ilişkin Çok Yıllı Mali Çerçeve‟de araştırma ve geliştirme, inovasyon, eğitim ve

sosyal politika gibi alanlara tahsis edilen kaynak miktarı bir önceki mali çerçeveye

göre arttırılmıştır. İstihdam ve büyüme hedefine yönelik Avrupa Bölgesel Kalkınma

Fonu, Uyum Fonu, Avrupa Sosyal Fonu ve Yaratıcı Avrupa Programı gibi alanları

içeren Yapısal Harcamalar için Komisyon toplam bütçe harcamaları içerisinde

%57‟lik bir pay öngörmüştür. Buna ek olarak, tartışmalı Ortak Tarım Politikası

harcamalarının bütçe içerisindeki payında bir azalma gözlenmiştir. 2007-2013 Mali

Çerçevesi‟nde toplam bütçe harcamaları içerisinde %40,3‟lük bir paya sahip olan

tarımsal harcamalar, Komisyon önerisi ile %27,5‟e çekilmiştir. Komisyon‟un yeni

Mali Çerçeve önerisi ile geçmiş Mali Çerçeveler‟deki harcamaların dağılımı Tablo

2‟de gösterilmektedir.



Tablo 2. Bütçe Harcamalarının Dönemsel Dağılımı (%)

1988-1992

MÇ

1993-1999

MÇ

2000-2006

MÇ

2007-2013

MÇ

2014-2020

(Komisyon

Önerisi)

OTP 56 47 43 40,3 27,5

Yapısal

Harcamalar

25 36 36 35,7 57

İç Politikalar 4 6 8 11,8 9,4

Dış

Harcamalar

3,7 7 5 6,3 6,1

Kaynak: Mali Çerçevelerin derlenmesi4

Öte yandan, Komisyon önerisi 2008 yılında patlak veren küresel finansal ve

ekonomik krizle mücadele konusunda bir dizi tedbir içermiştir. Komisyon, öz

kaynaklar düzenlemelerinde bir takım değişikliklere gitmek suretiyle üye devletlerin

bütçe konsolidasyonu çabalarını bütünleyici bir yaklaşım benimsemeye çalışmıştır.

Finansal işlemler vergisi ve basitleştirilmiş yeni bir KDV kaynağı hesaplamasını

içeren yeni öz kaynakların yaratılması, GSMG kaynağının bütçe gelirleri

içerisindeki payının azaltılmasını hedeflemektedir. Komisyon hesaplamalarına

dayanan yeni kaynak dağılımı Tablo 1‟de gösterilmiştir. Böylelikle, üye devletlerin

Avrupa Birliği bütçesine doğrudan katkı niteliğini taşıyan GSMG kaynağının ulusal

bütçeler üzerindeki yükü hafifletilmeye çalışılmıştır. GSMG kaynak miktarının

azaltılması aynı zamanda Birliğe yeniden mali özerklik kazandırma çabalarının bir

parçası olarak düşünülebilir ve bu anlamda Birlik maliyesinde bir paradigma

değişimine de işaret etmektedir.

Bu bilgiler ışığında, Komisyon‟un reform önerilerinin Avrupa Birliği maliyesini

yeni küresel gelişmeler ve Birlik içi birtakım ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden

yapılandırmayı amaçladığını söylemek hiç de yanlış olmayacaktır. Yeni öz kaynak

düzenlemeleri ile Komisyon, şimdiye kadar durağan bir muhasebe sistemi olarak

algılanan AB bütçesine küresel ekonomik ve finansal krizin bir sonucu olarak

tarihinde ilk defa üye devletlerin ulusal ekonomi ve maliye politikalarını

destekleyici ve bütünleyici bir görev yüklemeyi hedeflemiştir. Öte yandan, Birlik

politikaları ile harcamalar arasındaki bağ kuvvetlendirilmeye çalışılmış, 2013

sonrasındaki yedi yıl içerisinde hangi politika öncelikleri doğrultusunda harcama

yapılması gerektiği ortaya konmuştur.

2. Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi Müzakereleri

Komisyon tarafından Haziran 2011‟de Konsey ve Parlamentonun görüşlerine

sunulan öneriler o tarihten bu yana bu iki kurumda ve kurumlar arasında önemli

tartışmalara neden olmuştur. Parlamento ve Konsey önerilere ilişkin olarak farklı

tutumlar benimsemiş ve kurumlar arasında önemli anlaşmazlık noktaları ortaya

çıkmıştır. Örneğin, Konsey 22 Kasım 2012 tarihinde aldığı bir kararla Komisyon

4 29 Haziran 1993 tarihli Bütçe Disiplini ve Bütçe Prosedürünün Geliştirilmesine Dair Kurumlararası

Anlaşma (OJ C 331, 7.12.1993), 29 Ekim 1993 tarihli Bütçe Disiplini ve Bütçe Prosedürünün

Geliştirilmesine Dair Kurumlararası Anlaşma (OJ L 185, 15.7.1998), 6 Mayıs 1999 tarihli Bütçe Disiplini

ve Bütçe Prosedürünün Geliştirilmesine Dair Kurumlararası Anlaşma (OJ C 172, 18.6.1999), 17 Mayıs

2006 tarihli Bütçe Disiplini ve İyi Mali Yönetime Dair Kurumlararası Anlaşma (OJ C 139 of 14/06/2006).

M.H. GÜVENÇ


tarafından önerilen 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde yer alan harcama ve gelir

miktarlarının önemli oranda azaltılmasını talep etmiş (önerilen 972 milyar Avro‟ya

karşılık 81 milyar Avro‟luk bir azaltma), Parlamento ise Konsey rakamlarının

AB‟nin önceliklerini finanse etmede yetersiz kalacağını savunmuş ve bu karara karşı

çıkmıştır.

Konsey bünyesinde yürütülen tartışmalarda, mali planın maliyeti diğer bir

deyişle gelir miktarının büyüklüğü ile Komisyon‟un yeni mali işlemler vergisi

önerisi çok şiddetli eleştirilere maruz kalmıştır. Bu çerçevede, Avusturya, Çek

Cumhuriyeti, Finlandiya, Almanya, İsveç ve Birleşik Krallık önerilen harcama

tavanının yüksekliği konusunda endişelerini dile getirmiş; AB Uyum Politikası

kapsamında kendilerine önemli miktarda kaynak tahsis edilen ülkeler ise AB

bütçesinde genel bir kısıntıya gidilmesine karşı çıkmışlardır. Bununla birlikte

Bakanların büyük bir çoğunluğu 2014-2020 Mali Çerçevesinin istihdam, büyüme ve

yatırıma odaklanması gerektiğini belirtmişlerdir. Öte yandan, bütçenin gelir kısmına

yönelik olarak Komisyon tarafından önerilen yeni KDV kaynağı ve finansal işlemler

vergisi ile düzeltme mekanizmasının tamamen ortadan kaldırılması tartışmaların

odak noktasını oluşturmuştur.

Bakanlar Konseyi 7-8 Şubat 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen Zirve‟de 2014-

2020 Mali Çerçevesi üzerinde siyasi bir anlaşmaya varmış ve AB-28 için gelecek

yedi yıl içerisinde ayrılan taahhüt ödenekleri miktarının 960 milyar Avro olması

konusunda mutabık kalmıştır. Bu miktar, AB GSMG‟sinin %1‟ine tekabül etmekte

ve 2007-2013 Çok Yıllı Mali Çerçevesi‟ne kıyasla ödeneklerde %3,4‟lük bir azalma

anlamına gelmektedir. Buna karşılık, 2007-2013 Mali Çerçevesi‟nde 942,78 milyar

Avro olarak belirlenen toplam harcama ödeneklerinin yeni Mali Çerçeve‟de 908,4

milyar Avro olması kararlaştırılmıştır. Gelir kısmına ilişkin olarak ise Konsey daha

basit ve şeffaf bir öz kaynaklar sistemi yaratılmasının gerekliliğini vurgulamış ve

KDV kaynağının yerine geçecek yeni bir kaynak yaratılmasına ilişkin çalışmalara

devam edileceğini belirtmiştir. Bu kapsamda, Finansal İşlemler Vergisi‟nin öz

kaynaklar sistemi için yeni bir kaynak teşkil edip etmeyeceğine karar verilmesi

amacıyla üst düzey bir çalışma grubu oluşturulacağı ve çalışma grubu tarafından

detaylı incelemelerin yapılacağı belirtilmiştir. Konsey son olarak Birleşik Krallık

lehine olan düzeltme mekanizmasının devamına karar vermiştir.

Buna karşılık, Avrupa Parlamentosu 13 Mart 2013 tarihinde almış olduğu bir

kararla Konsey tarafından üzerinde anlaşmaya varılan ödenek miktarlarının Birliğin

önceliklerini yansıtmadığı ve Konsey‟in mali plan müzakerelerinde Avrupa

Parlamentosu‟nun Lizbon Antlaşması‟nda ortaya konulan yetkilerini görmezden

geldiğini ifade etmek suretiyle 8 Şubat tarihli Konsey kararını reddetmiştir. Bakanlar

Konseyi ve Parlamento arasındaki söz konusu anlaşmazlık 2013 yılının Kasım ayına

kadar devam etmiştir.

3. Avrupa Birliği’nin 2014-2020 Çok Yıllı Mali Çerçevesi

Avrupa Parlamentosu ve Konsey arasında 2013 yılının Kasım ayı ortalarına

kadar süren anlaşmazlık ancak 15 Kasım 2013 tarihinde Avrupa Komisyonu

Başkanı Jose Manuel Barroso‟nun yaptığı açıklama ile son bulmuştur. Komisyon

açıklaması incelendiğinde, Mali Çerçeve‟nin harcama yapısının Komisyon

tarafından 29 Haziran 2011 tarihinde sunulan öneriye uygun olduğu; ancak bütçe

büyüklüğü, gelir ve harcama miktarı ile gelir yapısı konusunda 8 Şubat 2013



tarihinde Konsey tarafından kabul edilen hususların benimsenmiş olduğu

görülmektedir.5

Bu çerçevede, sürdürülebilir kalkınma, istihdam ve rekabet edebilirliğin harcama

öncelikleri olarak belirlendiği 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde, taahhüt ödenekleri

için 960 milyar Avro (AB GSMG‟sinin %1‟i) ve harcama ödenekleri için 908,4

milyar Avro (AB GSMG‟sinin %95‟i) tahsis edilmiştir. Acil Durum Rezervi,

Avrupa Küreselleşme Fonu, Dayanışma Fonu ve Esneklik Enstrümanı ile Avrupa

Kalkınma Fonu için ayrılan ödenekler Komisyon önerisinde olduğu gibi Çok Yıllı

Mali Çerçeve dışında bırakılmıştır. 36,8 milyar Avro tutarında olan bu harcamaların

da 2014-2020 döneminde toplam AB GSMG‟sinin %0,04‟ünü oluşturması

öngörülmektedir.

15 Kasım 2013 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından açıklanan ve 2014

yılının Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek olan Avrupa Birliği‟nin 2014-2020

yıllarına ilişkin Çok Yıllı Mali Çerçevesi aşağıda sunulmaktadır. İncelendiğinde

görüleceği üzere, 2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde yer alan Genel Harcama

kategorileri Komisyon önerisine uygun olarak düzenlenmiştir. Öte yandan, Konsey

ve Parlamentonun üzerinde anlaşmaya vardığı nihai Mali Çerçeve‟de Komisyon

tarafından önerilen genel harcama miktarları her başlık için azaltılmıştır. Örneğin

Komisyon‟un 491 milyar Avro tahsis ettiği Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme Başlığı için

nihai Mali Çerçeve‟de yaklaşık olarak 451 milyar Avro ayrılmış durumdadır. Bu

kapsamda, en büyük kesinti birinci harcama başlığında yapılmıştır. Bununla birlikte

kabul edilen son harcama miktarlarının 2013 yılının Aralık ayında sona erecek olan

2007-2013 Mali Çerçevesi‟nde yer alan tutarlara kıyasla artış gösterdiği söylenebilir.

Önceki dönemde 1a:büyüme ve istihdam için rekabet edebilirlik alt başlığına 91,5

milyar Avro ayrılmışken, bu miktar yeni Mali Çerçeve‟de 125,6 milyar Avro olarak

belirlenmiştir.

2014-2020 Mali Çerçevesi‟nde dikkat çeken bir diğer husus, yeni istihdam

olanakları yaratılmasına katkıda bulunan ve sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen

Avrupa Sosyal Fonu (ESF) ve Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) için ayrılan

kaynak miktarının büyüklüğüdür. Ulusal istihdam politikalarını tamamlayıcı

nitelikte işlev görecek olan ESF kapsamında yılda yaklaşık olarak 10 milyar Avro

harcama yapılması ve özellikle genç işsizliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar

yürütülmesi öngörülmektedir. Öte yandan, Avrupa 2020 Stratejisi hedeflerine

ulaşmak amacıyla, uyum politikası ve ERDF araçları seferber edilecektir. Uyum

politikası ve ERDF kapsamında ise bölge ve kent ekonomilerinin desteklenmesi,

KOBİ‟lere finansman sağlanması, yoksulluğun ve sosyal dışlanmanın azaltılması ve

iklim değişikliğinin önlenmesine yönelik çalışmaların yürütülmesi öngörülmektedir.

Öte yandan, 2014-2020 bütçesinin yaklaşık olarak %20‟si yani yaklaşık 180 milyar

Avro Avrupa‟yı temiz ve rekabet edebilir bir düşük karbonlu ekonomi haline

getirmeyi amaçlayan projeler için ayrılmıştır. Sürdürülebilir Büyüme: Doğal

Kaynaklar başlığı altında yer alan Ortak Tarım Politikasına yönelik harcamalar için

ise 278 milyar Avro‟luk bir bütçe ayrılmıştır.

5Bkz: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-1096_en.htm

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-1096_en.htm

AV

RU

PA

BĠR

LĠĞ

Ġ’N

ĠN 2

01

4-2

02

0 Ç

OK

YIL

LI

MA

LĠ

ÇE

RÇ

EV

ES

Ġ (A

B-2

8)

(20

11

fiy

atl

arı

yla

)

TA

AH

HÜ

T Ö

DE

NE

KL

ER

Ġ 2014

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

To

pla

m

20

14-2

02

0

1. A

kıl

lı v

e K

ap

say

ıcı

Bü

yü

me

60 2

83

61

72

5

62

77

1

64

23

8

65

52

8

67

21

4

69

00

4

45

0 7

63

1a:

Bü

yü

me

ve

İsti

hdam

içi

n R

ekab

et

Ed

ebil

irli

k

15 6

05

16

32

1

16

72

6

17

69

3

18

49

0

19

70

0

21

07

9

12

5 6

14

1b

: E

kon

om

ik,

So

syal

ve

Bölg

esel

Uyum

44 6

78

45

40

4

46

04

5

46

54

5

47

03

8

47

51

4

47

92

5

32

5 1

49

2. S

ürd

ürü

leb

ilir

Bü

yü

me:

Doğal

Kay

na

kla

r

55 8

83

55

06

0

54

26

1

53

44

8

52

46

6

51

50

3

50

55

8

37

3 1

79

3.

Gü

ven

lik

ve

Va

tan

daĢl

ık

2 0

53

2 0

75

2 1

54

2 2

32

2 3

12

2 3

91

2 4

69

15

68

6

4.

Kü

rese

l A

vru

pa

7 8

54

8 0

83

8 2

81

8 3

75

8 5

53

8 7

64

8 7

94

58

70

4

5. Y

ön

etim

Gid

erle

ri

8 2

18

8 3

85

8 5

89

8 8

07

9 0

07

9 2

06

9 4

17

61

62

9

6.

Ka

rĢıl

ıkla

r

27

0

0

0

0

0

0

27

TO

PL

AM

TA

AH

HÜ

T Ö

DE

NE

KL

ER

Ġ

(GS

MG

’nin

%’s

i)

134 3

18

%1,0

3

13

5 3

28

%1

,02

13

6 0

56

%1

,00

13

7 1

00

%1

,00

13

7 8

66

%0

,99

13

9 0

78

%0

,98

14

0 2

42

%0

,98

95

9 9

88

%1

,00

TO

PL

AM

HA

RC

AM

A Ö

DE

NE

KL

ER

Ġ

(GS

MG

’nin

%’s

i)

128 0

30

%0,9

8

131 0

95

%0,9

8

131 0

46

%0,9

7

126 7

77

%0,9

2

129 7

78

%0,9

3

130 8

93

%0,9

3

130 7

81

%0,9

1

908 4

00

%0,9

5

Öz

Kay

nak

lar T

avan

ı (G

SM

G’n

in %

’si)

%

1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

%1,2

3

Kay

nak

: A

vru

pa

Par

lam

ento

su (

2013),

Rec

om

men

dat

ion o

n t

he

dra

ft C

ounci

l re

gula

tion l

ayin

g d

ow

n t

he

mult

iannual

fin

anci

al f

ram

ework

for

the

yea

rs

2014-2

020.

M.H. GÜVENÇ




15 Kasım 2013 tarihinde kamuoyuna sunulan Ortak Deklerasyon‟da Öz

Kaynaklar reformunun ertelendiği ancak öz kaynak hesaplamalarının

basitleştirilmesi ve şeffaflaştırılmasına yönelik çalışmaların devam edeceği ifade

edilmiştir (Avrupa Parlamentosu, 2013: 34). Bu kapsamda, 7-8 Şubat 2013

tarihlerinde gerçekleştirilen Bakanlar Konseyi Zirvesi‟nde alınan karara uygun

olarak Komisyon KDV‟ye dayalı yeni bir öz kaynak oluşturulmasına yönelik

çalışmalarına devam edecektir. 2014-2020 Çok Yıllı Mali Çerçevesi‟ni düzenleyen

Taslak Konsey Tüzüğü‟nde ortaya konan yol haritası kapsamında ise Avrupa

Parlamentosu, Bakanlar Konseyi ve Avrupa Komisyonu tarafından atanacak

üyelerden oluşan bir üst düzey Çalışma Grubu oluşturulacaktır. Çalışma Grubu,

temsil ettikleri üç kurumun ve ayrıca Ulusal Parlamentolar ile konu hakkında uzman

bağımsız danışmanların da görüşlerini dikkate almak suretiyle Öz Kaynaklar

sisteminde genel bir gözden geçirme yapacaktır. Öz Kaynaklar sistemini gözden

geçirme çalışmalarında basitlik, şeffaflık, hakkaniyet ve demokratik hesap

verebilirlik temel yol gösterici ilkeler olacaktır. Çalışma Grubu ilk değerlendirme

sonuçlarını 2014 yılı sonunda sunacak ve çalışmalarda kaydedilen ilerlemeler altı

ayda bir düzenli olarak gerçekleştirilecek olan siyasi toplantılarda

değerlendirilecektir. Ulusal Parlamentolar, Çalışma Grubu çıktılarını

değerlendirmek üzere 2016 yılında düzenlenecek olan kurumlararası konferansa

davet edilecektir. Avrupa Komisyonu ancak bu çalışmalar tamamlandıktan sonra ve

çalışma sonuçlarını dikkate almak suretiyle yeni Öz Kaynak önerilerinin, yani

finansal işlemler vergisi ve yeni KDV kaynağının, uygun olup olmadığına karar

verebilecektir.

Sonuç

AB Bütçesi, Avrupa bütünleşme ve genişleme sürecinde Birlik politikalarının

finansmanı ve birtakım kamusal hizmetlerin sunulması açısından oldukça önem

teşkil etmektedir. Hâlihazırda AB bütçesi gümrük ve şeker vergilerinden oluşan

geleneksel öz kaynaklar, KDV kaynağı ve GSMG Kaynağını içeren Öz Kaynaklar

tarafından finanse edilmektedir. Ortak Tarım Politikası, Bölgesel Kalkınma ve uyum

politikaları gibi Birliğin yüklü harcama gerektiren ortak politikaları ise Birlik bütçesi

tarafından karşılanmaktadır. Avrupa Komisyonu tarafından 29 Haziran 2011

tarihinde kamuoyuna sunulan bir dizi rapor ve buna bağlı mevzuat önerisi Avrupa

Birliği maliyesinde radikal bir reform yapmayı amaçlamıştır. Komisyon önerileri

temelde iki unsur üzerinde odaklanmıştır. Bunlar, harcamalara ilişkin 2014-2020

Mali Çerçevesi‟nin nitelik ve içeriği ile Birlik bütçesinin gelir kalemlerini

düzenleyen Öz Kaynaklar Sistemi kurallarında yapılması öngörülen köklü

değişikliklerdir. Komisyon mali çerçeve önerisinde harcama kategorilerini Avrupa

2020 Stratejisi hedeflerine ulaşmayı sağlayacak nitelikte tasarlamış ve bu harcama

kategorileri için yeterli miktarda finansman kaynağı tahsis etmeye çalışmıştır. Öte

yandan, Komisyon özellikle üye devletlerin bütçe konsolidasyonu çabalarını

bütünleyici bir yaklaşım benimsemeye gayret etmiştir. Bu durum en fazla öz

kaynaklar düzenlemelerinde getirilen değişiklik önerilerinde göze çarpmaktadır.

Yeni öz kaynakların yaratılması ve mevcut KDV kaynağının ortadan kaldırılarak

GSMG kaynağının bütçe gelirleri içerisindeki payının azaltılması suretiyle Birliğe

yeniden mali özerklik kazandırma çabaları Birlik maliyesinde bir paradigma

değişimine işaret etmiştir. Bu anlamda, Komisyon‟un reform önerisi AB bütçesinin

M.H. GÜVENÇ


küresel ekonomik ve finansal krizin bir sonucu olarak tarihinde ilk defa üye

devletlerin ulusal ekonomi ve maliye politikalarını destekleyici ve bütünleyici bir

görevle yüklenmiş olması gerektiğini ortaya koymuştur.

Ancak, Komisyon‟un reform önerileri Bakanlar Konseyi nezdinde özellikle AB

bütçesine diğer üye devletlere kıyasla daha fazla katkı sağlayan Hollanda, Almanya,

Fransa ve Avusturya gibi ülkelerce şiddetli bir biçimde eleştirilmiş ve reddedilmiştir.

Bakanlar Konseyi 7-8 Şubat 2013 tarihinde aldığı kararla yalnızca genel harcama

miktarlarını azaltmakla kalmamış, aynı zamanda Komisyon‟un mevcut KDV

kaynağının ve düzeltme mekanizmasının yürürlükten kaldırılması ve bunların yerine

yeni bir finansal işlemler vergisi ile KDV kaynağı oluşturulması önerilerini de

reddetmiştir. Avrupa Parlamentosu ise Konsey‟e kıyasla daha ılımlı bir tutum

sergilemiş ve Komisyon önerilerine büyük ölçüde destek vermiştir. Bu tutum

farklılığının, Bakanlar Konseyi‟nin yapısı gereği hükümetlerarası bir platform

olması ve buna karşılık Avrupa Parlamentosu‟nun Avrupa çıkarlarını daha çok

benimseyen ulusüstü bir kurum olmasından kaynaklandığı düşünülebilir.

Nihayetinde, ancak uzun bir müzakere döneminin sonucunda 14 Kasım 2013

tarihinde kabul edilen AB‟nin 2014-2020 yıllarına ilişkin yeni Mali Çerçevesi

Bakanlar Konseyi‟nin baskın tavrıyla belirlenmiş, Avrupa Parlamentosu geri adım

atmak durumunda kalmıştır.

Kaynakça

Avrupa Birliği, 2014-2020 Çok Yıllı Mali Çerçevesi Resmi İnternet Sitesi:

http://ec.europa.eu/budget/mff/index_en.cfm

Avrupa Topluluklarının Öz Kaynaklar Sistemi Hakkında 7 Haziran 2007 tarih ve

2007/436/EC, Euratom sayılı Konsey Kararı.

Avrupa Komisyonu (2011a), Communication from the Commission to the European

Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the

Committee of the Regions, A Budget for Europe 2020, Brüksel, 29.6.2011,

COM(2011) 500 Final, Part I, http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/

documents/fin_fwk1420/MFF_COM-2011-500_Part_I_en.pdf

Avrupa Komisyonu (2011b), Proposal For a Council Decision on the System of

Own Resources of the European Union, Brüksel 29.6.2011, COM(2011), 510

Final, http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/fin_fwk1420/proposal

_council_own_resources_en.pdf

Avrupa Komisyonu (2011c), Proposal for a Council Regulation Laying Down

Implementing Measures For the System of Own Resources of the European

Union, Brüksel 29.6.2011, COM(2011) 511 Final, http://eur-

ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0511:FIN:EN:PDF

Avrupa Komisyonu (2011d), Staff Working Paper Commission Report on the

Operation of the Own Resources System, Brüksel 29.06.2011, SEC (2011) 876

final, http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/fin_fwk1420/proposal

_council_own_resources__annex_en.pdf

Avrupa Komisyonu (2011e), Draft Interinstitutional Agreement Between the

European Parliament, the Council and the Commission on cooperation in

budgetary matters and on Sound Financial Management, Brüksel, 29.06.2011,

COM(2011) 403 Final, http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/

fin_fwk1420/draft_IIA_2014_COM-403_en.pdf

http://ec.europa.eu/budget/mff/index_en.cfm

http://eur-ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0511:FIN:EN:PDF

http://eur-ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0511:FIN:EN:PDF

http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/fin_fwk1420/draft_IIA_2014_COM-403_en.pdf

http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/fin_fwk1420/draft_IIA_2014_COM-403_en.pdf



Avrupa Parlamentosu (2013), Recommendation on the Draft Council Regulation

Laying Down the Multiannual Financial Framework for the Years 2014-2020

(11791/2013 – C7-0238/2013 – 2011/0177(APP)), Brüksel, 14.11.2013,

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-

//EP//NONSGML+REPORT+A7-2013-0389+0+DOC+PDF+V0//EN

Begg, I. ve Heinemann, F. (2006) “New Budget, Old Dilemmas,” Centre for

European Reform Briefing Note, http://issuu.com/centreforeuropeanreform/

docs/120902163235-5d0ce668a99d45f0b92229891f6982a4.

Güvenç, M.H. (2010), “Avrupa Birliği Bütçesi”, Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve

Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı Araştırma ve İnceleme Serisi No: 1, Ankara.

Harrop, J. (2000), The Political Economy of Integration in the European Union,

Cheltenham, UK, Elgar Pub.

Mrak, M. (2007), “Lessons from the 2007-2013 Financial Perspective, Negotiations

and Agreement For the Forthcoming Budget Review,” EU Consent Workshop

“Reviewing the EU Budgetary System”, Brüksel, 07.03.2007.

Nugent, N. (2003), The Government and Politics of the European Union, 5. B.,

Durham, Duke University Press, 366-384.

Peet, J. ve Tindale, S. (2012), “The European Union Budget 2014-20: More

Boldness Needed,” Centre for European Reform Policy Brief.

http://www.cer.org.uk/sites/default/files/publications/attachments/pdf/2012/pb_b

udget_5april12-4897-4947.pdf

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+REPORT+A7-2013-0389+0+DOC+PDF+V0//EN

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+REPORT+A7-2013-0389+0+DOC+PDF+V0//EN

avrupa birliği bütçesi: 2014-2020 yıllarına ĠliĢkin Çok yıllı ...avrupa birliği...

Documents