autorësia dhe kontributet - albaniandf.org · 2 autorësia dhe kontributet ky dokument u hartua...

2

A u t o r ë s i A d h e k o n t r i b u t e t

Ky dokument u hartua në kuadër të projektit “Përgatitja e masterplanit dhe studimeve të fizibilitetit për projekte infrastrukturore në zonën e Alpeve të Shqipërisë” të zbatuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, me mbështetjen financiare të Fondit të Përbashkët Evropian të Ballkanit Perëndimor nën kornizën e investimeve në rajon, përfituar nëpërmjet Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës.

Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë dokument janëtë autor-it/ve (konsorciumi që përbëhet nga PM Group, Archidata, Globaldit,Instituti i Politikave Publike e Private IP3, Seda) dhe nuk përfaqësojnëdomosdoshmërisht ato të kontribuesve në Fondin e Përbashkët Evropian të BallkanitPerëndimor, të EBRD, si bashkë-menaxher i Fondit të Përbashkët përBallkanin Perëndimor, apo Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropëssi institucion financiar kryesor në lidhje me projektin.

3

pËrmbajtja

1. pËRMbLEDhJE JO TEKnIKE ....................................................................................1.1 HYrjE ...................................................................................................................................1.2 KUaDrI I VLErËSImIt ...................................................................................................... 1.2.1 Objektivat e VSm-së ..................................................................................................... .............

2. METODOLOGJIA DhE pROCESI I hARTIMIT TË vSM-SË .................................2.1 KUaDrI LIGjOr ...................................................................................................... ...........2.2 FaZat E prOCESIt ............................................................................................................

3. pËRShKRIMI I pËRGJIThShËM I pLAnIT .............................................................3.1 pËrmbLEDHjE E VIZIONIt DHE ObjEKtIVaVE ..........................................................3.2 KUaDrI LIGjOr I pKS-së ..................................................................................................3.3 pOLItIKat DHE DOKUmENtat E tjEra .....................................................................3.4 aNaLIZa SWOt .................................................................................................................

4. pËShKRIMI I GJEnDJES EKzISTuESE ..................................................................4.1 bUrImEt NatYrOrE ........................................................................................................ 4.1.1 bimësia ........................................................................................................................................ 4.1.2 biodiversiteti .............................................................................................................................. 4.1.3 peizazhi ....................................................................................................................................... 4.1.4 tokat, pyjet, kullotat, tokat bujqësore ...................................................................................... 4.1.5 Gjeologjia dhe gjeomorfologjia .................................................................................................4.2 VEÇOrItË FIZIKO-GjEOGraFIKE .................................................................................. 4.2.1 përshkrim i luginave kryesore dhe elementet gjeografike të zonave të mbrojtura .............. 4.2.2 Gjeografia, topografia dhe morfologjia .................................................................................... 4.2.3 Gjeologjia, hidrogjeologjia dhe sizmiciteti ............................................................................... 4.2.4 Klima, erërat dhe rrezatimi diellor ...........................................................................................4.3 bUrImEt UjOrE .................................................................................................................4.4 ELEmENtEt E FOrta tErrItOrIaLE ...........................................................................4.5 ZONat E mbrOjtUra NatYrOrE ................................................................................ 4.5.1 parqet e reja natyrore .................................................................................................................4.6 INFraStrUKtUra mjEDISOrE ...................................................................................... 4.6.1 Furnizimi me ujë dhe KUZ ........................................................................................................ 4.6.2 menaxhimi i mbetjeve të ngurta ...............................................................................................4.7 mEtabOLIZmI I tErrItOrIt .......................................................................................... 4.7.1 Fluksi i energjisë ......................................................................................................................... 4.7.2 Fluksi i ujit .................................................................................................................................. 4.7.3 Fluksi i ushqimit ........................................................................................................................ 4.7.4 Fluksi i mbetjeve ........................................................................................................................ 4.7.5 Fluksi i turizmit ..........................................................................................................................4.8 VEÇOrItË SOCIO-EKONOmIKE ...................................................................................... 4.8.1 Demografia ................................................................................................................................. 4.8.2 punësimi dhe sektorët e punësimit ..........................................................................................

10111313

161823

2627313639

42434345485152535357606567727475818181838385858888919193

4

9495102104105105107112112113113115116117

118123123123123124124125125125125

126127128137138

146

158160

164165165166166167

4.8.3 Ekonomia, të ardhurat dhe sektorët e mundshëm ekonomikë ................................. 4.8.4 trashëgimia kulturore dhe historike ...........................................................................4.9 ENErGjIa rINOVUESHmE NË rajON ..........................................................................4.10 prObLEmatIKat mjEDISOrE ....................................................................................... 4.9.1 Cilësia e ujit ................................................................................................................... 4.9.2 menaxhimi i mbetjeve ................................................................................................... 4.9.3 Vlerësimi i cilësisë së ajrit ............................................................................................. 4.9.4 Gjuetia e specieve të rralla ........................................................................................... 4.9.5 Degradimi/humbja e sipërfaqes së tokës .................................................................... 4.9.6 rreziku i përmbytjeve ................................................................................................... 4.9.7 Ndryshimet klimatike ................................................................................................... 4.9.8 HEC-et dhe ndikimi i tyre në mjedis ........................................................................... 4.9.9 Zhurmat ......................................................................................................................... 4.9.10 Kërcënimet ndaj elementeve të peizazhit ..................................................................

5. TEnDEnCAT E MunDShME nË TË ARDhMEn pA pLAn ................................5.1 tOKa ....................................................................................................................................5.2 ajrI .......................................................................................................................................5.3 FaKtOrËt KLImatIKË .....................................................................................................5.4 UjI ..........................................................................................................................................5.5. bIODIVErSItEtI ................................................................................................................5.6 mbEtjEt ...............................................................................................................................5.7 ZHUrma ..............................................................................................................................5.8 pOpULLSIa DHE aSEtEt matErIaLE ...........................................................................5.9 traSHËGImIa KULtUrOrE ............................................................................................5.10 pEIZaZHI ...........................................................................................................................

6. bAzA pËR pËRGATITJEn E vLERËSIMIT MJEDISOR .........................................6.1 pËrCaKtImI I ObjEKtIVaVE mjEDISOrE ..................................................................... 6.1.1 Konventat, direktivat e bE-së dhe dokumentet strategjike kombëtare .................... 6.1.2 Identifikimi i ndikimeve mjedisore .............................................................................6.2. mEtODIKa E VLErËSImIt tË NDIKImIt NË mjEDIS ................................................

7. vLERËSIMI I pËRpuThShMËRISË SË ObJEKTIvAvE ........................................

8. vLERËSIMI I pROJEKTEvE SpECIFIKE ..................................................................8.1 prOjEKtEt QË prItEt tË SHKaKtOjNË NDIKImE NË mjEDIS ...............................

9. vLERËSIMI I nDIKIMEvE MJEDISORE .................................................................9.1 VLErËSImI DHE paSOjat NGa ZbatImI I pLaNIt ................................................... 9.1.1 toka ................................................................................................................................ 9.1.2. ajri ................................................................................................................................. 9.1.3 Faktorët klimatikë ......................................................................................................... 9.1.4. Uji ..................................................................................................................................

5

167169170171172172173174

176178181182182182186187188189190191192193

194200200200200201204

206

219

220

9.1.5. Natyra .......................................................................................................................... 9.1.6. mbetjet ......................................................................................................................... 9.1.7. Ndotja akustike ........................................................................................................... 9.1.8. popullata dhe asetet materiale ................................................................................... 9.1.9. trashëgimia kulturore ................................................................................................ 9.1.10. peizazhi ...................................................................................................................... 9.1.11. Konkluzioni mbi vlerësimin .....................................................................................9.2 NDIKImI NDËrKUFItar ..................................................................................................

10. uDhËzIME DhE MASAT zbuTËSE ......................................................................10.1. tOKa .................................................................................................................................10.2. ajrI ....................................................................................................................................10.3. FaKtOrËt KLImatIKE .................................................................................................. 10.3.1. masat zbutëse ndaj ndryshimeve klimaterike ........................................................ 10.3.2. përshtatja ndaj ndryshimeve klimaterike ...............................................................10.4. UjI .......................................................................................................................................10.5. mjEDISI NatYrOr ..........................................................................................................10.6. mbEtjEt ............................................................................................................................10.7. ZHUrmat .........................................................................................................................10.8. pOpULLSIa DHE aSEtEt matErIaLE ........................................................................10.9. traSHËGImIa KULtUrOrE .........................................................................................10.10. pEIZaZHI ........................................................................................................................ 10.10.1. Strategjia e peizazhit ...............................................................................................

11. MOnITORIMI I nDIKIMEvE nË MJEDIS ............................................................11.1 pËrmbLEDHjE mbI VLErËSImIN ..................................................................................11.2 KrItErEt mjEDISOrE QË KUFIZOjNË ZHVILLImIN E pLaNIt .............................. 11.2.1 Kriteret mjedisore ...................................................................................................... 11.2.2 Kriteret inxhinierike ................................................................................................... 11.2.3 Kriteret ligjore ............................................................................................................11.3 rEKOmaNDImE ...............................................................................................................

12. pROCESI I KOnSuLTIMEvE ..................................................................................

REFERENCAT E PERDORURA ....................................................................................................................

SHTOJCA ........................................................................................................................................................

6

ImaZHE

1. plani i përgjithshëm Kombëtar. Vizioni ...............................................................................2. plani i Integruar Ndërsektorial i bregdetit ...........................................................................3. parku ndërkufitar mes Shqipërisë, Kosovës dhe malit të zi ...............................................4. Lloje të florës në zonën e alpeve ...........................................................................................5. peizazhi i ultësirës ..................................................................................................................6. peizazhi i ujor .........................................................................................................................7. morfologjia .............................................................................................................................8. Gjeologjia ................................................................................................................................9. Sizmiciteti ...............................................................................................................................10. Erërat .....................................................................................................................................11. rrezatimi diellor ..................................................................................................................12. Hidrogjeologjia .....................................................................................................................13. Elementet e forta territoriale ...............................................................................................14. plani i menaxhimit. parku Kombëtar i alpeve ...................................................................15. parku bashkiak Nikaj-mërtur. plani i menaxhimit ...........................................................16. parku bashkiak i Shkrelit. plani i menaxhimit ...................................................................17. rrjeti i zonave emerald ne nivel kombetar ........................................................................18. Fluksi i energjise ..................................................................................................................19. Fluksi i ujit ............................................................................................................................20. Fluksi i ushqimit .................................................................................................................21. Fluksi i mbetjeve .................................................................................................................22. Fluksi i turizmit ...................................................................................................................23. problematika mjedisore .......................................................................................................24. Ndryshimet klimaterike në Shqipëri ..................................................................................25. Skenari sipas zhvillimit aktual ............................................................................................26. Skenari i zhvillimit maksimal ..............................................................................................27. Skenari i mbrojtjes maksimale .............................................................................................28. Skenari i zhvillimit optimal .................................................................................................

36373844484959616465666873767879808486878990104114120120122122

7

tabELa & GraFIKË

tabela 1 : Vlerësimi i vertebrorëve në alpet e Shqipërisë ......................................................tabela 2: Shtrirja e parkut Kombetar të alpeve ......................................................................tabela 3: Sipërfaqia e zonave të menaxhimit parku Kombetar i alpeve ..............................tabela 4: Sipërfaqia e zonave të menaxhimit pNb Nikaj-mertur ..........................................tabela 5. Sipërfaqia e zonave të menaxhimit pNb Shkrel .....................................................tabela 6: popullsia ne moshe pune ...........................................................................................tabela 7. mbetjet ditore dhe vjetore per bashki .......................................................................tabela 8. Vlerësimi i përputhshmërisë së objektivave dhe politikave të planit me objektivat mjedisore ....................................................................................................tabela 9. Krahasimi i programeve dhe aktiviteteve specifike në kuadrin e

përputhshmërisë së tyre me objektivat mjedisore ................................................tabela 10. Vleresimi i objektivave strategjike dhe programeve ne raport me ato mjedisore.tabela 11. monitorimi i ndikimeve në mjedis prej zbatimit të planit ...................................

Grafiku 1. piramida e moshës...................................................................................................Grafiku 2. prodhimi i brëndshëm bruto në nivel qarku ........................................................Grafiku 3. Vlerat mesatare vjetore të pm10 krahasuar me normën vjetore të bE ................Grafiku 4. Vlerat mesatare vjetore të pm2.5 krahasuar me normën vjetore të bE ...............Grafiku 5. Vlerat mesatare vjetore të NO2 krahasuar me normën vjetore të bE ..................Grafiku 6. Vlerat ditore të SO2 krahasuar me normën ditore të bE ......................................Grafiku 7. Vlerat mesatare vjetore të SO2 ................................................................................Grafiku 8. Vlerat mesatare vjetore të O3 .................................................................................

467576787993106153

162

163164

9294108108108109109110

9Lugina e Valbonës © Aurel Duka

10

pËRMbLEDhJE JO TEKnIKE01 1.1 HYrjE 1.2 KUaDrI I VLErËSImIt 1.2.1 Objektivat e VSm-së

11

Një ndër prioritetet më të rëndësishme në kon-tekstin e planifikimit të vendit është edhe zh-villimi i turizmit të qëndrueshëm, veçanërisht në rajonin e alpeve Shqiptare, rajon ky i spikatur për lloje të ndryshme të turizmit rural dhe malor, i cili sot po ndeshet me një zhvillim të vrullshëm.

planet Kombëtare Sektoriale, sipas ligjit të plani-fikimit të territorit, hartohen me qëllim zhvillim-in strategjik të një ose më shumë sektorëve sipas fushave të kompetencës. Sektori kryesor i plan-ifikimit në këtë dokument është turizmi, kështu plani në vetvete do të formulojë një kornizë afatg-jatë për zhvillimin e turizmit me anë të politikave e strategjive, planifikimit, forcimit institucional, legjislacionit dhe rregullores, zhvillimit të pro-dukteve dhe diversifikimit, marketingut dhe pro-movimit, infrastrukturës së turizmit, zhvillimit të burimeve njerëzore dhe socio-kulturore.

turizmi është sot një nga industritë më të mëdha në botë që gjeneron të ardhura dhe lidhet ngushtë me sektorët e tjerë të zhvillimit. Në këtë rajon, punësimi në sektorin e turizmit ofron një poten-cial të konsiderueshëm për zbutjen e varfërisë, sidomos për gjininë femërore. përveç kësaj, indus-tria e turizmit ndikon menjëherë edhe në sektorët e tjerë si industria e prodhimit, bujqësia dhe sek-tori i shërbimeve. Këto lidhje kanë krijuar efekte shumëzuese të cilat stimulojnë ekonominë lokale dhe ofrojnë burime të ndryshme të të ardhurave për popullsinë vendase dhe jo vetëm. përveç nx-itjes ekonomike, turizmi mund të ndikojë edhe në ruajtjen e biodiversitetit, duke qenë se me rritjen e numrit të vizitorëve, shumë parqe kombëtare dhe zona të mbrojtura nuk do të mund të mbijetonin financiarisht.

turizmi i qëndrueshëm, sidomos në vendet në zh-villim si Shqipëria, ofron mundësi për të eduku-ar vizitorët në lidhje me objektivat e politikave të bashkëpunimit për zhvillim, me sfidat në des-tinacionet e ndryshme si dhe në rritjen e ndërg-jegjësimit të përgjithshëm mbi nevojën globale, qëndrueshmërinë dhe të drejtat njeriut bazuar në zhvillim.

plani për turizmin do të hartohet me synimin për të rritur burimet njerëzore të kualifikuara dhe të trajnuara në sektorët publikë e privatë, për të shërbyer dhe menaxhuar industrinë e turizmit në mënyrë të qëndrueshme dhe konkurruese në përputhje me standartet ndërkombëtare, për të përmirësuar kapacitetet menaxhuese të burimeve njerëzore, për të përforcuar sistemin arsimor e trajnimet dhe për të arritur një standard cilësie.

përmirësimi i industriesë së turizmit përfshin edhe cilësinë e produkteve dhe të shërbimeve (akomodimin, restorantet, guidat turistike, oper-atorët turistikë, etj), me qëllim rritjen e kërkesës kombëtare, rajonale dhe ndërkombëtare, promov-imin e konkurrueshmërisë brenda kësaj industrie dhe prodhimin e informacioneve të besueshme e të vlefshme mbi standardet e cilësisë.

Ndikimi kryesor i këtij plani nuk do të jetë vetëm në industrinë e turizmit, por me anë të këtij të fundit, qëllimi shkon përtej dhe arrin në dimen-sione ekonomike e sociale në aspektin e kërkesës (origjina e vizitorëve, karakteristikat e vizitës, konsumimi i produkteve dhe shërbimeve) dhe ofertës (karakteristikat e industrisë vendase të tu-rizmit, produktet përkatëse, përdorimi i kapital-eve duke drejtuar kështu politikat e turizmit dhe planifikimin e territorit në këtë zone).

Zhvillimi i turizmit është i rëndësishëm për të rritur konkurrueshmërinë e industrisë kombëtare duke vlerësuar qëllimin dhe diversitetin e buri-meve potenciale ekzistuese, për të siguruar drej-timet kryesore për transformimin e këtyre poten-cialeve në produkte turistike cilësore bazuar në prirjet aktuale dhe të ardhshme të tregut, për të drejtuar sfidat kombëtare dhe rajonale të produk-teve të përbashkëta dhe mungesës së shumëllo-jshmërisë së tyre me qëllimin e vetëm tërheqjen e turistëve të rinj dhe zgjatjen e qëndrimit të tyre, dhe mbi të gjitha për të kontribuar ekonomikisht jo vetëm në zonë por në të gjithë vendin.

1.1hYRJE

12

rajoni i alpeve të Shqipërisë, me gjithë potencia-let e tij për turizëm, ka nevojë për një plan të de-tajuar dhe promocional për sektorin në fjalë duke marrë parasysh cilësinë dhe sasinë e produkteve turistike, shumëllojshmërinë, tregjet ndërkom-bëtare dhe rajonale, imazhin dhe pozicionimin, markën me të cilën do të prezantohet dhe sig-urisht mekanizmat institucionalë për tregëtimin dhe promovimin e këtyre produkteve, përfshirë këtu sektorin publik dhe privat.

metodologjia për hartimin e këtij dokumenti do të udhëhiqet nga proceset e dialogut dhe konsultim-it me të gjithë aktorët e grupet e interesit. Qeveri-të e niveleve të ndryshme, sektori privat dhe sho-qëria civile duhet të punojnë së bashku në mënyrë konstruktive për të kuptuar potencialin e madh që mbart industria e turizmit për një zhvillim të qën-drueshëm. më tej, kjo metodologji do të mbështe-tet në një vlerësim të detajuar të territorit nëpërm-jet mbledhjes dhe përditësimit të vazhdueshëm të të dhënave dhe indekseve ekonomike, sociale dhe infrastrukturore.

rajoni i alpeve Shqiptare, duke u karakterizuar nga një përqendrim i madh e i shumëllojshëm i burimeve natyrore, ka filluar të jetë nën trysninë e kërkesës së lartë për përdorim e shfrytëzim të burimeve të tij. Nëse kjo trysni nuk kontrollohet dhe nuk orientohet në kohë, rrezikon të prodhojë zhvillim të paqëndrueshëm dhe të shkatërrojë në mënyrë të pakthyeshme pasuritë natyrore, ekosis-temet shumë specifike të rajonit, si dhe rrezikon degradimin e vazhdueshëm të peizazhit rural e natyror.

13

Vlerësimi Strategjik mjedisor (VSm) është një nga instrumentet kyçe për integrimin e çështjeve mje-disore dhe parimeve të zhvillimit të qëndrueshëm në planifikimin strategjik dhe vendimmarrjen.

VSm-së i nënshtrohet hartimi i të gjithë planeve dhe programeve për bujqësinë, pyjet, peshkimin, energjinë, industrinë minerare, transportin, menaxhimin e mbetjeve, menaxhimin e ujërave, telekomunikacionin, turizmin, planet kombëtare e vendore të planifikimit të territorit urban e rural përfshirë mbrojtjen e peizazhit dhe të përdorim-it të tokës, të cilat vendosin nëse projektet do të miratohen më tej.

Kuadri ligjor i VSm-së përfshin në mënyrë të de-tyrueshme Ligjin Shqiptar për VSm-në, ndërkohë që, për të qenë koherent, nuk është lënë mënjanë edhe kuadri ligjor ndërkombëtar. referencat për-katëse ligjore janë dhënë më poshtë:

• Ligji nr. 91/2013 “për vlerësimin strategjikmjedisor”

• Direktiva 2001/42/EC e Komisionit Evropian

protokolli i VSm-së i hartuar dhe miratuar në Konventën e Espoos (UNECE)VKm 2019, datë 11.3.2015 “ për përcaktimin e rregullave të proce-durave për konsultimin me grupet e interest dhe publikun, si dhe dëgjesën publike gjatë procesit të vlerësimit strategjik mjedisor.

1.2.1 Objektivat e vSM-sëObjektivi kryesor i Vlerësimit Strategjik mjedisor (VSm-së) është që të shqyrtohen me kujdes ndik-imet që mund të sjellë në mjedis pKS-ja në fushën e turizmit për rajonin e alpeve Shqiptare si dhe të japë sugjerime e të hartojë programe që kanë si synim mbrojtjen e mjedisit në mënyrë që ndikimet negative të planit të jenë sa më të vogla.

Në fokus të objektivave të VSm-së qëndron shqyr-timi i aspekteve mjedisore të zhvillimit të planit me tendencat e mundshme dhe situatën aktuale.

raporti i VSm-së përcakton sektorët më të rëndë-sishëm mjedisorë dhe objektivat mjedisore si më poshtë:

• mbrojtja e burimeve natyrore, zonave tëmbrojtura, tokave bujqësore;

• Ndikimet mjedisore të veprimtarive ekono-mike dhe shoqërore si: bujqësia, industria,turizmi dhe ndryshimet e parashikuaragjatë hartimit të planit;

• mjedisi dhe trashëgimia historike e kultu-rore, aspektet dhe vlerat peizazhistike, qen-drat historike, etj;

• mjedisi urban, përdorimi i tokës, cilësiae ajrit dhe ujërave sipërfaqësore e nën-tokësore, biodiversiteti, flora, fauna, hot-spote të ndotjes, zonat me ndjeshmërimjedisore, zonat e përmbytura, zonat e ek-spozuara ndaj rreziqeve natyrore, ndotja,menaxhimi i mbetjeve dhe ujërave të zeza,çështje të shpërhapjes urbane, urbanizimi itokave potenciale bujqësore, degradimi i to-kave, zhurmat, etj;

• Infrastruktura dhe shërbimet - sigurimi iujit, transportit dhe reduktimi i shkarki-meve, menaxhimi i mbetjeve urbane të ngur-ta dhe të lëngshme, transporti alternativ, etj;

raporti i VSm-së përcakton sektorët më të rëndë-sishëm mjedisore, objektivat mjedisore si dhe përcakton e analizon ndikimet potenciale si më poshtë:

1. 2KuADRI I vLERËSIMIT

14

raporti i VSm-së përcakton sektorët më të rëndë-sishëm mjedisore, objektivat mjedisore si dhe përcakton e analizon ndikimet potenciale si më poshtë:

TokaObjektiv Mjedisor 1 (OM 1): mbrojtja, menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i tokës.Objektiv Mjedisor 2 (OM 2): parandalimi i shfry-tëzimit pa kriter të burimeve natyrore, duke rrit-ur përdorimin e materialeve të riciklueshme gjatë ndërtimit/rehabilitimit të infrastrukturës.

AjriObjektiv Mjedisor 3 (OM 3): arritja e objektivave afatgjata për sasitë vjetore të shkarkimeve të ndotësve, në përputhje me kufijtë maksimalë të lejueshëm nga bE për shkarkimet e ndotësve at-mosferikë.

Faktorët klimatikeObjektiv Mjedisor 4 (OM 4): përshtatja e infrastruk-turës dhe ekonomisë në përputhje me ndryshimet klimatike dhe ulja i sasisë vjetore të emetimeve të gazeve “serrë” në nivelet e përcaktuara nga SKZH II.

UjiObjektiv mjedisor 5 (Om 5): mbrojtja nga efek-tet negative mbi burimet ujore (nëntokësore dhe sipërfaqësore, si dhe burimet e ujit të pijshëm).

Mjedisi natyrorObjektiv mjedisor 6 (Om 6): mbrojtja e biodiversi-tetit (florës dhe faunës) dhe pyjeve.Objektiv mjedisor 7 (Om 7): ruajtja e zonave që kanë status të veçantë mbrojtjeje, nga aktivitetet me ndikime të konsiderueshme.

MbetjetObjektiv mjedisor 8 (Om 8): menaxhimi i integru-ar i mbetjeve urbane në të gjitha fazat (nëpërm-jet proçeseve të reduktimit të sasisë dhe rritjes së riciklimit e ripërdorimit).

ZhurmaObjektiv mjedisor 9 (Om 9): minimizim i ndotjes zhurmës/akustike dhe përafrimi me normat e re-komanduara nga bE dhe ObSH.

Popullsia dhe asetet materialeObjektiv mjedisor 10 (Om 10): përmirësimi i ko-hezionit social, sigurisë së jetës dhe lëvizshmërisë së qëndrueshme.

Trashëgimia KulturoreObjektiv mjedisor 11 (Om 11): ruajtja e veçorive, përmbajtjes dhe shtrirjes së zonave dhe struk-turave të trashëgimisë kulturore.

PeizazhiObjektiv mjedisor 12 (Om 12): ruajtja e peizazhit .

Siç parashikohet në Ligjin 91/2013 “për vlerësimin strategjik mjedisor”, pas dëgjesave publike, prezantimit të raportit paraprak të Vlerësim-it Strategjik mjedisor të planit, konsultimeve të mëtejshme me grupe të ndryshme dhe komuni-kimin me ministrinë e mjedisit, komentet, vërejt-jet dhe sugjerimet që do të merren do të reflekto-hen më tej në hartimin e raportit Final të VSm-së për pKS e rajonit të alpeve në fushën e turizmit.

15Vaskat e Thethit, Ndërlysë © Fation Plaku

16

METODOLOGJIA DhEpROCESI I hARTIMIT TË vSM- së02 2.1 KUaDrI LIGjOr

2.2 FaZat E prOCESIt

17

bazuar në parimin mjedisor të “parandalim-it”, sipas të cilit çdo ndërhyrje e planifikuar duhet të provojë paraprakisht që nuk do të ketë pasoja negative në mjedis, të gjitha ven-det me legjislacion mjedisor bashkëkohor kryejnë Vlerësimin Strategjik mjedisor (VSm). prandaj në ligjin nr. 91/2013 “për Vlerësimin Strategjik mjedisor”, procesi i Vlerësimit Strategjik mjedisor përfshin:

• hartimin e të gjitha planeve dhe programevepër bujqësinë, pyjet, peshkimin, energ-jinë, industrinë, transportin, menaxhimine mbetjeve, menaxhimin e ujërave, planetkombëtare e vendore të planifikimit të terri-torit urban e rural, përfshi edhe mbrojtjen epeizazhit, të përdorimit të tokës, etj.

• hartimin e një raporti të posacëm për pa-sojat në mjedis të një plani ose programi,realizimin e konsultimeve me grupet e in-teresit, si dhe marrjen në konsideratë të re-zultateve të raportit dhe konsultimeve nëmarrjen e vendimit përfundimtar për planinKombëtar Sektorial të turizmit të rajonit tëalpeve Shqiptare në përputhje me procedu-rat e përcaktuara në ligj.

Vlerësimi Strategjik mjedisor (VSm) është një nga instrumentet kyçe për integrimin e çështjeve mje-disore dhe parimeve të zhvillimit të qëndrueshëm në planifikimin strategjik dhe vendimmarrjen. VSm-ja, nëpërmjet analizës së hollësishme mjedis-ore dhe shqyrtimit të objektivave të planit mund të kuptohet si “Një proces sistematik i cili para-shikon dhe vlerëson efektet e mundshme mjedis-ore gjatë hartimit të një plani apo programi, me qëllim adresimin e këtyre efekteve në mënyrë të përshtatshme që në fazat më të hershme të ven-dimmarrjes”.

VSm garanton se analiza e gjendjes mjedisore dhe propozimet e planit informojnë dhe integrohen në vendimmarrjen strategjike në mbështëtje të një zhvillimi të qëndrueshëm dhe në këndvësh-trimin e mjedisit të qëndrueshëm. më konkretisht, procesi i VSm-së mbështet autoritetet përgjegjëse për planet e programet dhe vendimmarrësit që të marrin në konsideratë:

• tendencat mjedisore dhe ndikimet e projek-teve që propozohen nga plani apo programi;

• përputhshmërinë e objektivave dhe indika-torët mjedisorë me planin apo programin;

• Efektet e konsiderueshme mjedisore tëpropozimeve dhe projekteve të parashi-kuara në plan;

• masat zbutëse mjedisore në projektet epropozuara në plan për të shmangur,zvogëluar apo zbutur efektet negative;

• Sugjerimet, të dhënat shtesë gjatë dëgje-save publike dhe konsultimin me grupet einteresit, gjë që përmirëson informacionindhe nivelin e shqyrtimit të projekteve tëpropozuara në plan.

18

2. 1KuADRI LIGJOR

Kuadri ligjor i VSm-së përfshin në mënyrë të de-tyrueshme Ligjin Shqiptar për VSm-në, ndërkohë që, për të qenë koherent, nuk është lënë mënjanë edhe kuadri ligjor ndërkombëtar. referencat për-katëse ligjore janë dhënë më poshtë:

• Ligji nr. 91/2013 “për Vlerësimin Strateg-jik mjedisor”, i cili ka për qëllim të siguro-jë mbrojtje të lartë të mjedisit dhe zhvil-lim të qëndrueshëm, përmes përfshirjes së çështjeve të mjedisit gjatë hartimit, mirati-mit, rishikimit, ndryshimit ose modifikim-it të planeve a programeve me pasoja të mundshme negative në mjedis. Ligji përcak-ton institucionet dhe autoritetet përkatëse, detyrat e përgjegjësitë e tyre, si dhe rregul-lat e procedurës për kryerjen e Vlerësimit Strategjik mjedisor. Ligji është përafruar me Direktivën 2001/42/KE, datë 27 qershor 2001. më shumë informacion në http://www.legjislacioni.gov.al/frontwnd/change documents/129.

• Vendimi nr. 219, datë 11.3.2015 “për përcak-timin e rregullave e të procedurave për kon-sultimin me grupet e interesit dhe publikun si dhe dëgjesën gjatë procesit të vlerësimit strategjik mjedisor”.

procesit të VSm-së i nënshtrohet hartimi i të gjitha planeve dhe programeve për bujqësinë, pyjet, pe-shkimin, energjinë, industrinë, industrinë miner-are, transportin, menaxhimin e mbetjeve, menax-himin e ujërave, telekomunikacionin, turizmin, planet kombëtare e vendore të planifikimit të territorit urban e rural përfshirë edhe mbrojtjen e peizazhit dhe përdorimin e tokës. procesi i VSm-së parashikon hartimin e një raporti të posaçëm për pasojat në mjedis të një plani apo programi, realizimin e konsultimeve me grupet e intere-sit dhe marrjen në konsideratë të rezultateve të raportit dhe konsultimeve në marrjen e vendi-meve përfundimtare për planin apo programin, në përputhje me procedurat e përcaktuara në këtë ligj. Në nenin 1, pika “a” të ligjit të VSm-së thek-sohet se këtij vlerësimi i nënshtrohen projektet e planifikimit të territorit, si dhe planet e programet e zhvillimit kombëtar, rajonal e vendor.

• Direktiva 2001/42/EC e Komisionit Evropi-an mbi vlerësimin e efekteve në mjedis prej planeve apo programeve të caktuara (Di-rektiva e VSm-së). më shumë informacion gjendet në http://www.ec.europa.eu/envi-ronment/eia/home.htm.

• protokolli i VSm-së i hartuar dhe miratu-ar në Konventën e Espoos (UNECE). më shumë informacion gjendet në http://www.unece.org/env/eia/sea protocol.htm.

• Ligji nr. 10 431, datë 9.6.2011 “për mbrojtjen e mjedisit”

Legjislacioni për mbrojtjen e mjedisit është pas-uruar progresivisht me akte ligjore dhe nënligjore të cilat janë përgjithësisht përafrim me direktivat dhe standardet mjedisore të bashkimit Evropian.parimet kryesore që rregullojnë legjislacionin mjedisor në Shqipëri janë të njëjta me ato të bash-kimit Evropian.

Në këtë ligj përfshihen kërkesat për:

- Zhvillim të qëndrueshëm;- parimi i parandalimit dhe marrja e masave

paraprake;- parimi i ruajtjes së burimeve natyrore;- parimi i përgjegjësisë së ndërsjelltë dhe bash-

këpunimit;- parimi i nxitjes së veprimtarive për mbrojtjen

e mjedisit;- Ndotësi paguan;- Ndërgjegjësimi i publikut dhe pjesëmarrja në

vendimmarrje.

• Ligji nr. 9587, datë 20.7.2006, “për mbrojtjen e biodiversitetit”

Synimi kryesor i këtij ligji është të sigurojë mbro-jtjen dhe ruajtjen e diversitetit biologjik, si dhe të rregullojë përdorimin e qëndrueshëm të për-bërësve të diversitetit biologjik nëpërmjet integ-rimit të elementeve kryesore të biodiversitetit në strategjitë, planet, programet dhe vendimmarrjet e të gjitha niveleve.

19

• Ligji nr. 81/2017 “Për Zonat e Mbrojtura”

1. Ky ligj ka për objekt shpalljen, ruajtjen, admin-istrimin, menaxhimin, përdorimin e qëndrueshëm të zonave të mbrojtura mjedisore dhe të burimeve të tyre natyrore e biologjike në bazë të parimit të zhvillimit të qëndrueshëm, për të garantuar përm-bushjen e funksioneve mjedisore, ekonomike, so-ciale e kulturore në interes të të gjithë shoqërisë, si dhe përcaktimin e përgjegjësive të institucion-eve publike dhe personave fizikë/juridikë privatë për ruajtjen dhe administrimin e qëndrueshëm të tyre nëpërmjet: a) evidentimit, përcaktimit dhe shtimit të zonave të mbrojtura mjedisore ose zg-jerimit të atyre ekzistuese; b) sigurimit, ruajtjes, rehabilitimit dhe ripërtëritjes së ekosistemeve të habitateve natyrore, të llojeve, të rezervave dhe të peizazheve natyrore brenda zonave të mbro-jtura mjedisore; c) përdorimit të qëndrueshëm të zonave të mbrojtura mjedisore duke integruar el-emente të tij në strategjitë, planet, programet dhe vendimmarrjet e të gjitha niveleve.

2. Dispozitat e këtij ligji zbatohen për sipërfaqet e përfshira brenda kufijve të zonave të mbrojtura mjedisore në republikën e Shqipërisë.

Qëllimi i ligjit:

Qëllimi i këtij ligji është të sigurojë mbrojtje të veçantë të zonave të mbrojtura mjedisore dhe përbërësve të rëndësishëm të biodiversitetit dhe të natyrës së tyre, nëpërmjet:

a) Shpalljes së Zonave të mbrojtura mjedisore, me rëndësi të veçantë për vlerat e tyre natyrore, ekonomike apo sociale, si pjesë e trashëgimisë natyrore dhe kulturore e mjedisit;

b) Zhvillimin dhe mbrojtjen e Zonave të mbro-jtura mjedisore, pasurive kombëtare me rëndësi të veçantë për vlerat e rralla e të pazëvendësueshme të ekuilibrave natyrorë dhe biodiversitetit, si detyrim në interes të brezave të sotëm dhe të ardhshëm;

c) Lehtësimin e kushteve për zhvillimin e qën-drueshëm dhe promovimin e vlerësimin e shërbimeve të ekosistemeve (mjedisore);

ç) Informimin dhe edukimin e publikut për gjendjen dhe dobinë e Zonave të mbrojtura mjedisore.

• Ligji Nr 10463, datë 22.9.2011 “Për menax-himin e integruar të mbetjeve”

Ky ligj ka për qëllim të mbrojë mjedisin e shënde-tin e njeriut dhe të sigurojë menaxhimin e duhur mjedisor të mbetjeve nëpërmjet:

o parandalimit të minimizimit të mbetjeve ose pakësimit të ndikimeve negative nga krijimi dhe menaxhimi i integruar i mbetjeve;

o përmirësimit të efikasitetit të përdorimit të tyre;

o pakësimit të ndikimeve negative të përg-jithshme.

• Ligji nr. 10440, datë 07.07.2011 “Për Vlerësimin e Ndikimit në Mjedis”

Ky ligj kërkon bërjen e një vlerësimi të përgjith-shëm, të integruar dhe në kohë të ndikimeve mje-disore, të projekteve ose veprimtarive që kërkojnë të zbatohen, duke parandaluar dhe zbutur ndik-imet negative në mjedis. Lidhur me VSm-në, në nenin 5 të Ligjit për VNm kërkohet që procesit të VSm t’i nënshtrohen strategjitë e planet e veprim-it për energjitikën, minierat, industrinë, transpor-tin, bujqësinë, pyjet, administrimin e burimeve natyrore, pasurive minerale dhe të mbetjeve, planet kombëtare dhe rajonale të rregullimit të territorit për qendrat e zonat urbane dhe rurale, për zonat industriale, për zonën bregdetare, për zonat turistike, për zonat e mbrojtura dhe zonat me ndjeshmëri të lartë ndaj ndotjes dhe dëmtimit.

• Ligji nr.9115, datë 24.7.2003 “Për trajtimin mjedisor të ujërave të ndotura”

Ky ligj ka për qëllim të mbrojë mjedisin dhe shën-detin e njeriut nga ndikimet negative të ujërave të ndotura, duke përcaktuar rregullat e trajtimit mjedisor të tyre, si dhe detyrimet e shkarkuesve të ujërave të ndotura.

Objekt i zbatimit të këtij ligji janë:

o Ujërat e ndotura urbane;o Ujërat e ndotura industriale, sipas degëve të

veçanta të industrisë;o Ujërat nga kullimi i tokave bujqësore;o Ujërat e ndotura të çdo lloji.

20

• Ligji nr. 9108, datë 17.7.2003 “Për substan-cat dhe preparatet kimike”

Ky ligj ka për qëllim të rregullojë administrimin e substancave dhe të preparatëve kimike për mbro-jtjen e jetës, shëndetit të njerëzve e të kafshëve, si dhe për mbrojtjen e mjedisit nga rreziqet që mund të shkaktojnë lëndët e rrezikshme.

Objekt i këtij ligji është:

o Vendosja e të drejtave dhe detyrimeve të per-sonave juridikë ose fizikë në përcaktimin e vetive dhe klasifikimin e substancave dhe të preparateve kimike për regjistrimin, inventa-rizimin, njoftimin, menaxhimin dhe tregtimin e tyre;

o përcaktimi i juridiksionit të zyrave të admin-istratës për marrjen e masave për mbrojtjen e jetës dhe të shëndetit të njerëzve e të kafshëve, si dhe për mbrojtjen mjedisit.

• Ligji nr. 9774, datë 12.7.2007 “Për vlerësimin dhe administrimin e zhurmës në mjedis”

Ky ligj ka për qëllim mbrojtjen e shëndetit dhe të mjedisit nga zhurmat, duke përcaktuar mënyrën e shmangies dhe masat për parandalimin, uljen dhe zhdukjen e efekteve të dëmshme dhe ekspozimit ndaj tyre, përfshirë bezdinë nga zhurma.

• Ligji nr. 107/2014 “Për planifikimin dhe zh-villimin e territorit”, i ndryshuar

Ky ligj ka për qëllim:o të sigurojë zhvillimin e qëndrueshëm të ter-

ritorit, nëpërmjet përdorimit racional të tokës dhe të burimeve natyrore;

o të vlerësojë potencialin aktual e perspektiv për zhvillimin e territorit në nivel kombëtar e vendor, në bazë të balancimit të burimeve natyrore, të nevojave ekonomike e njerëzore dhe interesave publike e private, duke bash-kërenduar punën për:

i) mbrojtjen e burimeve natyrore, si: toka, në veçanti toka bujqësore, ajri, uji, pyjet, flora, fauna, peizazhet;

ii) Krijimin e garantimin e territoreve të ndër-tueshme, të organizuara në mënyrë të harmonizuar e funksionale, duke i dhënë përparësi hapësirës publike, mundësisë së

banimit për të gjitha shtresat ekonomike e sociale, krijimit të infrastrukturës fizike të përshtatshme për nxitjen e investimit në ushtrimin e veprimtarive ekonomike, so-ciale e kulturore, lehtësimit të përdorimit të sigurt të shërbimeve e komoditeve publike, të transportit, komunikimit dhe infrastruk-turës, përfshirë territoret e përshtatura;

iii) Nxitjen e jetës ekonomike, shoqërore e kul-turore në nivel kombëtar e vendor;

iv) Garantimin e burimeve të furnizimit të mjaftueshëm dhe veçanërisht atij jetësor;

v) Garantimin e kushteve të sigurisë së jetës dhe të shëndetit publik, rendit publik dhe sigurisë kombëtare;

vi) Nxitjen e zhvillimit të balancuar rajonal për të siguruar shpërndarje të qëndrueshme të popullsisë në vend në bazë të burimeve;

o të nxitë veprimet e duhura për mbrojtjen, res-taurimin dhe rritjen e cilësisë së trashëgimisë natyrore e kulturore dhe për ruajtjen e shumël-lojshmërisë biologjike, zonave të mbrojtura, monumenteve të natyrës, zonave të ndjeshme mjedisore dhe të peizazhit ;

o të mundësojë të drejtën e përdorimit e të zh-villimit të pronës, në përputhje me dokument-et planifikuese dhe sipas legjislacionit mjedis-or në fuqi;

o të krijojë kushte të përshtatshme e të drejta dhe shanse të barabarta për banim, veprimtari ekonomike e sociale për të gjitha kategoritë so-ciale, kohezion ekonomik e social dhe gëzim të të drejtave të pronësisë;

o të sigurojë që autoritetet kombëtare e vendore të planifikimit të hartojnë e të përditësojnë rregullisht dokumentet e planifikimit, sipas kërkesave të tregut dhe nevojave sociale;

o të sigurojë që autoritetet e planifikimit të bashkërendojnë veprimtaritë e tyre planifi-kuese për të nxitur planifikimin e harmoni-zuar e të integruar të territorit;

21

• Ligji nr. 139/2015 “Për vetëqeverisjen ven-dore”

Ky ligj rregullon organizimin dhe funksionimin e njësive të vetëqeverisjes vendore në republikën e Shqipërisë, si dhe përcakton funksionet, kompe-tencat, të drejtat dhe detyrat e tyre e të organeve përkatëse.

akte nënligjore që lidhen me fushën e mjedisit dhe mbrojtjes së natyrës;• VKM“Përmonitorimin emjedisit nëRepub-

likën e Shqipërisë”• VKM“Përnormatecilësisësëajrit”• VKM “Për normat e shkarkimeve të lëngëta

dhe kriteret e zonimit”• VKM“Përshpalljenemonumentevetënatyrës

shqiptare”• VKM“Përadministriminezonavetëmbrojtu-

ra”• VKM “Për rregullat emiratimit të zonave të

mbrojtura dhe buferike”• VKM “Për ndalimin e veprimtarisë së shfry-

tëzimit të rërës dhe zhavorrit të shtretërve të lumenjve”

• VKM 96, datë, 21.11.1966 “Për shpalljen ethethit park Kombëtar”

• VKMnr.102, datë 15.01.1996 “Për shpalljen eLumit të Gashit rezervat Strikt Natyror”

• VKMnr.102, datë 15.01.1996 “Për shpalljen eLuginës së Valbonës park Kombëtar”

Konventat Ndërkombëtare Mjedisore

Shqipëria ka ratifikuar disa konventa e protokolle mjedisore të cilat krahas forcimit institucional dhe përmirësimit të mëtejshëm të kuadrit ligjor ndiko-jnë në përmirësimin e menaxhimit dhe mbrojtjes së mjedisit:

• KonventaeBernës, “Për ruajtjene florësdhefaunës së egër dhe mjedisit natyror të Ev-ropës” Ligji nr. 8294, datë 02.03.1998.

• Ligjinr.8690,datë16.11.2000“Përaderiminerepublikës së Shqipërisë në Konventën e bar-celonës si dhe të 6 protokolleve shoqëruese”.

• KonventaeBazelit;“Përkontrollinelëvizjevendërkufitare të mbetjeve të rrezikshme dhe as-gjësimin e tyre”. Ligji nr. 8216, datë 13.05.1997.

• Konventa eVjenës; “Përmbrojtjen e shtresëssë ozonit” dhe protokolli i montrealit “për substancat që hollojnë shtresën e ozonit”, Ligji nr. 8463, datë 10.03.1999.

• Konventa eAarhus-it; “Për të drejtën e pub-likut për të pasur informacion, për të marrë pjesë në vendimmarrje dhe për t’iu drejtuar gjykatës për çështjet e mjedisit”. Ligji nr.8672, datë 26.10.2000.

• KonventaKuadëreKombevetëBashkuarapërndryshimet klimatike, tetor 1994.

• KonventaeKombevetëBashkuarapërBiodi-versitetin, janar 1994.

• Konventa për ruajtjen e florës dhe faunës sëegër të mjedisit natyror të Evropës.

• Konventapërmbrojtjenespecieveshtegtaretëkafshëve të egra.

• Konventapërndotjenatmosferikenëdistancatë mëdha.

• Konventa embetjeve të rrezikshme dhe asg-jësimit të tyre, 22 mars 1989

• Konventa e Stokholmit, “Mbi ndotësit or-ganikë të qëndrueshëm”, Ligji nr. 9263, datë 29.07.2004.

• VendimiNr. 219, datë 11.3.2015 “Përpërcak-timin e rregullave e të procedurave për kon-sultimin me grupet e interesit dhe publikun si dhe dëgjesën gjatë procesit të vlerësimit strategjik mjedisor”.

• VKM “Për miratimin e strategjisë dhe Plan-it Kombëtar të Veprimit për zbatimin e Kon-ventës se aarhusit”.

22

Kuadri institucional për mbrojtjen e mjedisit

Institucionet mjedisore në Shqipëri kanë kaluar nëpërmjet një procesi reformimi pas vitit 1991 në strukturë, përgjegjësi dhe në hartimin e legjisla-cionit, duke filluar me ngritjen e agjencisë Kom-bëtare të mjedisit (1991-1998).

ministria e mjedisit është autoriteti kryesor përg-jegjës për hartimin e politikave të mbrojtjes së mjedisit dhe kontrollit në nivel kombëtar. ajo har-ton dhe zbaton politikën e qeverisë për mbrojtjen e mjedisit, harton projekt-akte ligjore e nënligjore në funksion të mbrojtjes dhe menaxhimit të qën-drueshëm të mjedisit, bashkërendon aktivitetet e institucioneve për çështje të mjedisit, organizon dhe koordinon punën për monitorimin e mjedisit, përgatit projekt-marrëveshjet ndërkombëtare për mbrojtjen e mjedisit, përgatit raportin “për gjend-jen e mjedisit”, shqyrton dhe jep lejet mjedisore për aktivitetet e ndryshme ekonomike, nxit in-formimin, ndërgjegjësimin dhe tërheqjen e publi-kut në diskutime të rëndësishme për mjedisin, etj.

Në varësi të ministrisë së mjedisit vepron agjen-cia Kombëtare e mjedisit dhe 12 drejtori rajonale të mjedisit me përgjegjësi kryesore zbatimin e legjislacionit, kryerjen e inspektimeve, kontrollin e funksionimit të aktiviteteve dhe përdorimin e burimeve natyrore në rajonet e tyre, duke marrë pjesë në dhënien e lejeve mjedisore për aktivite-tet e reja dhe në mbështetjen e monitorimit dhe të vlerësimit mjedisor, etj.

Një strukturë e re në përbërjen e ministrisë së mjedisit është agjencia Kombëtare e Zonave të mbrojtura me 12 drejtori rajonale të Zm në vartësi të saj.

Në nivel vendor, bashkitë janë përgjegjëse për mbrojtjen e mjedisit brenda territorit të tyre, megjithëse janë në fazën e plotësimit të njësive të specializuara mjedisore. Në bazë të ligjit ”për vetëqeverisjen vendore“ nr. 139/2015, bashkitë janë përgjegjëse për sigurimin në nivel vendor të masave për mbrojtjen e cilësisë së ajrit, tokës dhe ujit nga ndotja, sigurimin në nivel vendor të masave për mbrojtjen nga ndotja akustike, zhvil-limin në nivel vendor të aktiviteteve edukuese dhe promovuese që lidhen me mbrojtjen e mje-disit.

23

2. 2FAzAT E pROCESIT

FaZat pËrSHKrImIShqyrtimi Gjatë shqyrtimit identifikohet nevoja për VSm që zbatohet në një plan,

program apo projekt specifik. Shqyrtimi si proces fokuson burimet tek ato plane, programe apo projekte të cilat mund të shkaktojnë efekte të konsiderueshme në mjedis dhe shëndet, dhe përjashton nga procesi i VSm-së ato me ndikime të vogla ose pa ndikime. Qëllimi i shqyrtimit është të identifikojë nëse VSm-ja duhet të apliko-het për një plan, program apo projekt specifik.

Studimi i shtrirjes/qëllimit të VSm

Çështjet e identifikuara gjatë studimit të shtrirjes / qëllimit të VSm-së do të orientojnë vlerësimin e gjendjes së përgjithshme të mjedis-it, vlerësimin aktual të ndikimeve të pritshme dhe konsideratat për opsione të mundshme alternative. VSm-ja merr në konsideratë përf-shirjen e aspekteve me të gjera mjedisore apo sociale, siç janë adapti-met ndaj ndryshimeve klimatike, mundësitë për punësim etj. Qëllimi i kësaj faze është të përcaktohen çështjet kyçe që duhen adresu-ar në raportin e VSm-së.

analiza e gjendjes ekzistuese analiza e gjendjes ekzistuese do të përbëjë bazën për vlerësimin e ndi-kimeve dhe përpilimin e skemës së monitorimit. për VSm-në është e rëndësishme që të përvijohen tendencat e mundshme në të ardhmen - duhet të bëhet analiza e tendencave në të kaluarën me qëllim që të par-ashikohen zhvillimet e ardhshme. Vlerësimi i ndikimeve të pritshme nuk mund të bëhet pa kuptuar mirë gjendjen ekzistuese të çështjeve kyçe të identifikuara në studimin e shtrirjes / qëllimit të VSm-së. Qëllimi i analizës së gjendjes ekzistuese është që të orientojë drejt një specifikimi më të mirë të çështjeve kyçe dhe një identifikimi më të mirë të problemeve kryesore që lidhen me planet, programet apo projektet përkatëse.

analiza e ndikimeve dhe for-mulimi i masave zbutëse

VSm-ja analizon efektet e konsiderueshme negative dhe pozitive të planeve të propozuara. Një nga përfitimet kryesore prej VSm-së është se ajo mundëson identifikimin e efekteve mjedisore të një numri projektesh të përfshira në dokumentin strategjik, dhe si e tillë do të adresojë efektet e pritshme akumulative, të cilat mund të jenë të vogla individualisht por të konsiderueshme të marra se bashku, që do të kryhen për një periudhë të caktuar kohore. Në vijim të rreziqeve dhe ndikimeve të identifikuara, VSm-ja sugjeron masa zbutëse për të adresuar efektet e pritshme negative si dhe për të rritur ndikimet pozitive që do të vijnë nga zbatimi i planeve, pro-grameve apo projekteve përkatëse. Kjo fazë ka për qëllim që të vlerësojë efektet e konsiderueshme nega-tive dhe pozitive të planeve përkatëse, dhe në vijim të konkluzioneve të analizës së ndikimeve të marrë në konsideratë alternativat dhe op-sionet dhe të formulojë masat zbutëse për të parandaluar, reduktuar, dhe sa më shumë të jetë e mundur për të kompensuar çdo ndikim të konsiderueshëm negativ të planeve, programeve apo projekteve për-katëse.

24

FaZat pËrSHKrImIHartimi i raportit të VSm-së raporti i VSm-së përmbledh të gjitha gjetjet dhe konkluzionet e nxjer-

ra gjatë gjithë procesit të VSm-së dhe shërben si bazë për konsultimet me autoritetet përkatëse dhe grupet e tjera të interesit. Qëllimi i kësaj faze është përgatitja e një raporti të shkruar mirë dhe të kuptueshëm, i cili paraqet të gjithë informacionin dhe të dhënat e rëndësishme, konkluzionet dhe rekomandimet në një mënyrë të qartë, duke mundësuar kështu konsultime efektive me autoritetet përkatëse dhe grupet e tjera të interesit.

adaptimi jepet informacion mbi adaptimin e planit, programit apo projektit për-katës, si janë reflektuar komentet dhe sugjerimet e procesit të konsulti-meve, si dhe për metodat e monitorimit të efekteve të konsiderueshme mjedisore që vijnë nga zbatimi i planit, programit apo projektit për-katës

monitorimi monitorimi i efekteve të konsiderueshme mjedisore dhe realizimi i ve-primeve të duhura korrigjuese/zbutëse për çdo efekt mjedisor të kon-siderueshëm të paparashikuar

25

Duke u përballur gjithnjë e më shumë me fenomene si shtimi i popullsisë, rritja e numrit të turistëve, prodhimi i mbetjeve urbane, inertet, ujërat e zeza, rritja e konsumit, nevoja për urban-izim dhe shumë faktorë të tjerë që ushtrojnë pre-sion ndaj përbërësve të mjedisit, ndotjes së am-bientit, ujërave, ajrit dhe tokës, ka lindur nevoja që gjatë procesit të përcaktimit të projekteve dhe strategjisë së zhvillimit ato duhet t’i nënshtrohen Vlerësimit Strategjik mjedisor (VSm).

Nëse nuk merret parasysh VSm-ja gjatë procesit të planifikimit, përcaktimit të projekteve dhe strategjisë së zhvillimit, atëherë rritet edhe shkalla e gabimeve dhe impakteve mjedisore. bazuar në parimin mjedisor të “parandalimit”, sipas të cilit çdo ndërhyrje e planifikuar duhet të provojë para-prakisht që nuk do të ketë pasoja negative në mje-dis, të gjitha vendet me legjislacion mjedisor bash-këkohor kryejnë atë që quhet Vlerësim Strategjik mjedisor (VSm) për çdo ndërhyrje, projekt apo in-vestim konkret. politikat, planet, dhe programet shqyrtohen për ndikime mjedisore të mundshme. Nëse planet nuk hartohen duke shqyrtuar impa-ktet mjedisore mund të shkaktohen dëme mjedis-ore të pariparueshme dhe afatgjata.

Kryerja e një analize mjedisore si dhe identifikimi problemeve kryesore të ndikimeve në mjedis kanë një rëndësi të veçantë.

analiza mjedisore që përfshin:

• Sistemet e territorit;• relievi, gjeologjia dhe gjeomorfologjia;• Hidrologjia, të dhëna klimatike dhe burimet

ujore;• të dhëna mbi biodiversitetin dhe zonat e

mbrojtura, peizazhi, toka bujqësore, pyjet;• raporti i ndikimit në mjedis;• Ndikime mjedisore;• Kushtet sizmike e tektonike të rajonit;• burimet territoriale dhe ekonomike;• Historia, monumentet e kulturës, arkeologjia;• menaxhimi i mbetjeve dhe ujërave të ndotura;• Ndryshimet klimatike;• profili ekonomik dhe turizmi;• popullsia (gjendja ekzistuese dhe tendecat e

ndryshimeve);• Infrastruktura (rrjeti rrugor, sheshet e grum-

bullimit të mbetjeve urbane, ujësjellës, kana-lizimet, elektriku, telefonia);

• të dhëna mbi infrastrukturën sociale;• Cilësia e ajrit dhe cilësia e ujërave sipër-

faqësore e nëntokësore;• alternativat e skenarëve të planifikimit, mbi

ndikimet në mjedis.

Në analizën mjedisore janë konsideruar të gji-tha kërkesat e shtuara të ministrisë së mjedisit lidhur me (i) trajtimin e problematikave ligjore dhe institucionale për implementimin e planeve, (ii) mbrojtjen e natyrës dhe përqasjes së planeve me zonat e mbrojtura, (iii) pyjet dhe kullotat, (iv) analizën e situatës së mbetjeve dhe elementeve të menaxhimit, (v) trajtimin dhe propozimin e masave lidhur me cilësinë e ajrit, ujërave të ndotu-ra dhe ujërave të ndotura industriale.

26

pËRShKRIM I pËRGJIThShËMI pLAnIT03 3.1 pËrmbLEDHjE E VIZIONIt DHE ObjEKtIVaVE

3.2 KUaDrI LIGjOr I pKS-së 3.3 pOLItIKat DHE DOKUmENtat E tjEra 3.4 aNaLIZa SWOt

27

Një ndër prioritetet më të rëndësishme në kontek-stin e planifikimit të vendit është edhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm, veçanërisht në rajonin e alpeve Shqiptare, rajon ky i spikatur për lloje të ndryshme të turizmit rural dhe malor i cili sot po ndeshet me një zhvillim të vrullshëm.

planet Kombëtare Sektoriale, sipas ligjit të plani-fikimit të territorit, hartohen me qëllim zhvillim-in strategjik të një ose më shumë sektorëve sipas fushave të kompetencës. Sektori kryesor i planifi-kimit në këtë dokument është turizmi, kështu që plani në vetvete do të formulojë një kornizë afatg-jatë për zhvillimin e turizmit me anë të politikave e strategjive, planifikimit, forcimit institucional, legjislacionit dhe rregullores, zhvillimit të pro-dukteve dhe diversifikimit, marketingut dhe pro-movimit, infrastrukturës së turizmit, zhvillimit të burimeve njerëzore dhe socio-kulturore.

rajoni i alpeve të Shqipërisë, me gjithë potencia-let e tij për turizëm, ka nevojë për një plan të de-tajuar dhe promovues për sektorin në fjalë duke marrë parasysh cilësinë dhe sasinë e produkteve turistike, shumëllojshmërinë, tregjet ndërkom-bëtare dhe rajonale, imazhin dhe pozicionimin, markën me të cilën do të prezantohet dhe sigur-isht mekanizmat institucionale për tregtimin dhe promovimin e këtyre produkteve, përfshirë këtu sektorin publik dhe privat.

rajoni i alpeve shqiptare, duke u karakterizuar nga një përqëndrim i madh e i shumëllojshëm i burimeve natyrore, ka filluar të jetë nën trysninë e kërkesës së lartë për përdorim e shfrytëzim të burimeve të tij. Nëse kjo trysni nuk kontrollohet dhe orientohet në kohë, rrezikon të prodhojë zh-villim jo të qëndrueshëm dhe të shkatërrojë në mënyrë të pakthyeshme pasuritë natyrore, ekosis-temet shumë specifike të rajonit si dhe degradi-min e vazhdueshëm të peizazhit rural e natyror.

plani për turizmin do të hartohet më synimin për të rritur burimet njerëzore të kualifikuara dhe të trajnuara në sektorin publik e privat, për të shërbyer dhe menaxhuar industrinë e turizmit në mënyrë të qëndrueshme dhe konkurruese në përputhje me standardet ndërkombëtare, për të përmirësuar kapacitetet menaxhuese të burimeve njerëzore, për të përforcuar sistemin arsimor dhe trajnimet dhe për të arritur një standard cilësie.

Ndikimi kryesor i këtij plani nuk do të jetë vetëm në industrinë e turizmit, por me anë të kësaj të fundit qëllimi shkon përtej dhe arrin në dimen-sione ekonomike e sociale, në aspektin e kërkesës (origjina e vizitorëve, karakteristikat e vizitës, konsumimi i produkteve dhe shërbimeve) dhe ofertës (karakteristikat e industrisë vendase të tu-rizmit, produktet përkatëse, përdorimi i kapital-eve) duke drejtuar kështu politikat e turizmit dhe planifikimin e territorit në këtë zonë.

metodologjia për hartimin e këtij dokumenti do të udhëhiqet nga proceset e dialogut dhe konsultim-it me të gjithë aktorët e grupet e interesit. Qeveri-të e niveleve të ndryshme, sektori privat dhe sho-qëria civile duhet të punojnë së bashku në mënyrë konstruktive për të kuptuar potencialin e madh që mbart industria e turizmit për një zhvillim të qën-drueshëm. më tej, kjo metodologji do të mbështe-tet në një vlerësim të detajuar të territorit nëpërm-jet mbledhjes dhe përditësimit të vazhdueshëm të të dhënave dhe indekseve ekonomike, sociale dhe infrastrukturore.

3. 1pËRMbLEDhJE E vIzIOnITDhE ObJEKTIvAvE

28

Në 2031, alpet e Shqipërisë do të jenë një rajon që manifeston ekuilibrin midis njeriut dhe natyrës, që ruan vlerat mjedisore dhe

promovon identitetin, trashëgiminë kulturore e historike, duke zhvilluarnjë turizëm të qendrueshëm që i përgjigjet tregut dhe nevojav e socio-ekono-

mike, të bazuar në hierarkinë e qendrave të specializuara që funksionojnë si një rrjet organik.

Kështu, “bjeshkët e Nemuna”, do të jenë rajoni, ku kërkuesit e eksperiencave, udhëtarët, vizitorët dhe banorët e zonës do të sigurohen që malet janë vendi

nga ku shikojmë si ka qenë bota pa ne dhe si do të jetë në të ardhmen.

• “manifeston ekuilibrin midis njeriut dhenatyrës” – qëllimi i këtij plani është zhvillimi i një turizmi të qëndrueshëm që do jetë në har-moni

mes mbrojtjes së mjedisit, trashëgimisë kulturore dhe mirëqenies së komunitetit vendas.

•“ruan,promovon,zhvillon”–AlpeteShqipërisëjanë një krahinë e cila ka mundësi të konkurrojë në rang vendi dhe rajoni, duke bashkëpunuar me aktorët vendas dhe ndërkufitarë për të arri-tur një ekonomi dhe turizëm të qëndrueshëm. Në të njëjtën kohë, ky rajon ruan vlerat kultu-rore dhe trashëgiminë së bashku me potencia-let natyrore që kanë zonat e mbrojtura, duke i promovuar dhe zhvilluar në bazë të karakterit dhe identitetit që mbartin.

• “hierarkia e qendrave të specializuara” – nëzonën e pKSt-alpe mendohet të krijohet një hi-erarki qendrash, bazuar në specializimin e tyre sipas karakterit dhe potencialit që mbartin.

•“rrjetorganik”–pavarësishtshumëllojshmërisësë sistemeve territoriale, zona e alpeve të

Shqipërisë do të funksionojë si një sistem or-ganik i mirëkoordinuar duke kontribuar në nivel rajonal dhe vendor.

•“kërkuesiteeksperiencave,udhëtarët,vizitorëtdhe banorët e zonës” – do të jenë të shumtë per-sonat që frekuentojnë alpet e Shqipërisë, gjë që flet për një rajon ku mund të gjesh natyrën, pushimin, kushte të veçanta jetese dhe turizmi.

• “si ka qenë bota pa ne dhe si do të jetë në tëardhmen” – qëllimi i këtij plani është që rajoni i alpeve të Shqipërisë t’i shërbeje jo vetëm ko-munitetit dhe vizitorëve të sotëm, por gjithash-tu të sigurohet që brezat e ardhshëm do të kenë mundësinë të shijojnë këtë zonë dhe të njihen me historinë, vlerat dhe traditat e saj.

“

“

29

Vizioni i mësipërm do të zbërthehet në 3 objektiva specifike:

OS1. EKuILIbËR MIDIS nATYRËS DhE zhvILLIMIT TË TuRIzMIT

OS2. RRITJE E pRODuKTIvITETIT TË TuRIzMIT

OS3. pROMOvIM DhE MARKETIM I ALpEvE SI nJË DESTInACIOn I vEÇAnTË

OS1. EKuILIbËR MIDIS nATYRËS DhE zhvILLIMIT TË TuRIzMIT

turizmi shpeshherë stimulon masat për të mbro-jtur ose ruajtur natyrën, por paralelisht aktiv-itetet e këtij sektori paraqesin një rrezik të kon-siderueshëm për sa i përket ndikimit mjedisor. Zhvillimi i industrisë së turizmit është i lidhur ngushtë me parqet dhe sistemin natyror, ndërkohë që ndikimi mjedisor i aktiviteteve turistike inten-sifikohet me rritjen e kërkesës turistike. Kështu, marrëdhënia mes aktivitetit turistik dhe mjedisit duhet të garantojë një efekt reciprok pozitiv.

Evidentohen disa lloj marrëdhëniesh ndërmjet turizmit dhe mbrojtjes së natyrës: marrëdhënie konfliktuale, bashkëjetuese dhe simbiotike.

Marrëdhënia konfliktuale ndodh kur zhvillimi i turizmit shfaq vetëm efekte të dëmshme në mje-dis.

Bashkëjetesa ndodh kur të dyja palët përfitojnë efekte pozitive. Gjithsesi, kjo bashkëjetesë duket e rrallë për t’u arritur, sidomos për raste si ai i turizmit malor në alpe, kërkesa për të cilin vjen gjithmonë duke u rritur.

Marrëdhënia simbiotike, arrihet kur përfitimet si për turizmin dhe ruajtjen e natyrës arrijnë në një ekuilibër.

turizmi dhe zonat e mbrojtura në këtë rajon do të synojnë një marrëdhënie simbiotike, pasi zona të tilla ofrojnë vlera, mjedis dhe burime tërheqëse për vizitorët. turizmi i qëndrueshëm kërkon medoemos ruajtjen e natyrës, dhe në këtë mënyrë mund të mbështesë mirëmbajtjen ose përmirësimin e zonave natyrore dhe rritjen e par-ashikuar të prurjes së vizitorëve.

Nga ana tjetër, burimet apo potencialet natyrore nuk do të mund të promovohen dhe të vlerësohen nëse nuk ka turizëm. Një objektiv i tillë është je-tik si për sektorin dhe përfitimet që lindin nga ai, ashtu edhe për asetin kryesor, natyrën, dhe është një nga prioritetet kryesore të zhvillimit të rajonit.

Ky objektiv citon mbështetjen e zhvillimit të tu-rizmit me një perspektivë strategjike për të gjithë rajonin e alpeve Shqiptare, duke siguruar kon-trollin e presionit njerëzor në mjedisin natyror. prurjet e turizmit, veçanërisht atij të huaj, janë gjithnjë në rritje, dhe deri tani zhvillimi i turiz-mit në këtë zonë të ndjeshme dhe të brishtë nga ana mjedisore është menaxhuar me iniciativa in-dividuale e pa një qasje të gjerë, përveç disa vep-rimtarish apo aktivitetesh nga donatorë e aktorë të ndryshëm të cilët kanë përkrahur zhvillimin e turizmit. Veprimet e këtyre të fundit kanë qenë efektive në shkallë lokale dhe kryesisht në disa nga zonat kyçe (si thethi). megjithatë, duke fil-luar nga sezoni i ardhshëm është e nevojshme të hartohet një qasje strategjike globale për të zvogëluar ndikimet negative të rritjes së presionit njerëzor, duke rritur në të njëjtën kohë ndikimin pozitiv dhe të ekuilibruar në cilësinë e jetës për banorët vendas. Kjo realizohet duke ruajtur si asetet natyrore ashtu edhe ato kulturore, pra ato të cilat përbëjnë tërheqjen më të madhe turistike. Ekuilibri i presionit njerëzor në mjedisin naty-ror është qëllimi kryesor dhe një mundësi unike pikërisht në këtë fazë të zhvillimit të turizmit në zonat natyrore të alpeve Shqiptare.

30

OS2. RRITJA E pRODuKTIvITETIT TË TuRIzMIT

turizmi sot është një nga sektorët më të ekuilibru-ar dhe të qëndrueshëm ndaj ndryshimeve ekono-mike dhe sociale. Një sektor i tillë ka kapacitetin për të krijuar vende pune dhe për të zgjeruar shërbimet dhe produktet për vizitorët dhe pop-ullsinë lokale. Falë sektorit të turizmit ofrohen alternativa për aktivitetet ekonomike të reja dhe ekzistuese, vende të reja pune, zhvillim social etj.

përmirësimi i produktivitetit të turizmit synon uljen e sezonalitetit. produktiviteti ka të bëjë me të bërit shumë duke shfrytëzuar elementet e pa-kta në zotërim, dhe rritja e tij arrihet nga bash-këpunimi i një sërë aktorësh në ekonomi - punon-jës e biznese, investitorë dhe qeverisës. Në fund të fundit, për të përmirësuar produktivitetin duhet përmirësuar cilësia e ideve, e cila më pas shton vlerën e mallrave dhe shërbimeve.

OS3. pROMOvIMI DhE MARKETIMI I ALpEvE SI nJË DESTInACIOn I vEÇAnTË

bizneset turistike, krahas operatorëve të ndrys-hëm turistikë, qeverisjes vendore dhe sektorëve përkatës siç është transporti, duhet të ndajnë përg-jegjësitë për krijimin e një eksperience autentike e të suksesshme në rajonin e alpeve. Eksperiencat natyrore, kulturore, historike dhe peizazhistike në rajon, duke qenë elementet kryesore tërheqëse për vizitorët, kërkojnë standarde të larta menax-himi dhe promovimi.

menaxhimi efektiv dhe promovimi i duhur i ra-jonit kërkon një qasje të integruar, duke marrë parasysh nevojat e vizitorëve, banorëve dhe mje-disit. rritja e nivelit të kënaqësisë nga eksperienca e vizitorëve të huaj dhe vendas dhe inkurajimi për të zgjedhur rajonin e alpeve si destinacion turistik, janë elementet kryesore në rritjen e përgjithshme të kërkesës dhe përfitimeve nga sektori i turizmit.

31

plani Kombëtar Sektorial është një plan që mbështetet në një kuadër të gjerë ligjor të për-bërë nga ligje organike, ligje specifike, akte nën-ligjore zbërthyese të ligjeve si dhe në vendime të Këshillit të ministrave.

Një aspekt i rëndësishëm i këtij plani është edhe sektori të cilin plani trajton, sektori strategjik i tu-rizmit në zonën e alpeve Shqiptare. Ligji kryesor sektorial në të cilin mbështetet ky plan është Ligji nr. 93/2015 “për turizmin”.

Në kreun IV të këtij ligji parashikohet “pLaNI-FIKImI I ZHVILLImIt tË tUrIZmIt” në të ci-lin synohet të krijohet një harmonizim me ligjin e planifikimit dhe zhvillimit të territorit, duke njo-hur ministrinë si autoritetin kombëtar sektorial të planifikimit që do të hartojë planin Kombëtar Sek-torial të turizmit. Hartimi i këtij plani parashikon një përdorim të disiplinuar të territorit dhe min-imizon mundësitë dhe hapësirat për ndërhyrje të pakontrolluara në të.

Kuadri ligjor i këtij sektori ka mangësi për shkak të mosplotësimit të ligjit Ligji Nr. 93/2015 “për turizmin” më akte të tjera nënligjore, çka e bën edhe vetë ligjin jo plotësisht të zbatueshëm, duke marrë në konsideratë që aktet nënligjore janë një mjet themelor për detajimin dhe rritjen e zbat-ueshmërisë së ligjeve.

Çështjet urbane dhe territoriale janë të rëndë-sishme dhe prioritare në axhendën e zhvillimit në Shqipëri, veçanërisht me përfshirjen dhe respek-timin e konceptit të zhvillimit të qëndrueshëm.Ky ligj bazohet në ligjin e planifikimit të territorit, i cili e ka shpallur turizmin si sektor të rëndësisë kombëtare dhe e ndjek këtë parim.

Ligji i planifikimit të territorit ka pësuar një sërë ndryshimesh dhe rishikimesh duke u përditësu-ar në Ligjin nr.107 / 2014 “për planifikimin dhe Zhvillimin e territorit”, i ndryshuar. Ky i fundit, pasuron sektorin e planifikimit me instrumente të posaçme për qeverisjen e burimeve territoriale. Si rrjedhojë, një ndër to janë dhe planet Kombëtare Sektoriale (pKS) për zona të caktuara të territorit që do të shërbejnë si promovues dhe si shembull për hartimin e planeve të tjera territoriale,

rajonale apo dhe vendore. autoriteti përgjegjës për hartimin e instrumentit të planifikimit sekto-rial kombëtar siguron një proces horizontal dhe vertikal dialogu, bashkëpunimi dhe koordinimi me çdo autoritet të planifikimit dhe me të gjitha palët e interesuara në fillim të procesit dhe gjatë hartimit të instrumenteve të planifikimit.

autoriteti konsultohet me agjencinë Kombëtare të planifikimit të territorit (aKpt) së bashku me palët e interesuara, dhe i informon ato në mënyrë periodike mbi ecurinë e procesit të hartimit.

Në këtë ligj, parashikohet gjithashtu roli ndërve-prues i ministrisë së Zhvillimit Ekonomik, turiz-mit, tregtisë dhe Sipërmarrjes1 me ministritë e tjera të linjës, të cilat sipas fushave të përgjegjësisë luajnë rol në zhvillimin e turizmit, duke përfshirë infrastrukturën, shërbimet publike, arsimimin dhe formimin profesional.

të interesuarit publikë apo privatë, në rast inves-timi në zonën e alpeve Shqiptare duhet të njohin dhe respektojnë legjislacionin përkatës, vendi-met e miratuara lidhur me këtë zonë, dhe duhet të ndjekin në mënyrë rigoroze hapat ligjore duke respektuar parimet, objektivat, standardet dhe kriteret e këtij plani.

Ky plan mbështetet gjithashtu edhe në ligjet dhe aktet nënligjore sektoriale për bujqësinë, arsimin dhe shëndetin, pyjet dhe kullotat, administrimin e ujit, trashëgiminë kulturore, faunën dhe florën, emergjencat civile, hidrokarburet, mjedisin, mbrojtjen nga zjarri, ndërtimin dhe strehimin, transportin, infrastrukturën dhe komunikimet el-ektronike.

baza ligjore të tjera të rëndësishme të cilave u referohet ky plan, janë: • VendimiiKëshillittëMinistravenr.676,datë

20.12.2002 “për shpalljen “zonë e mbrojtur” të monumenteve të natyrës shqiptare”.

• Ligjinr.93/2015“Përturizmin”,siligji themelor sektorial në hartimin e këtij plani; • Ligjinr.139/2015“Përvetëqeverisjen vendore”;

3. 2KuADRI LIGJOR I pKS- së

32

• Ligjinr.111/2012“Përmenaxhimineintegru-ar të burimeve ujore”;

• Ligji nr. 16/2012 për disa ndryshime dheshtesa në ligjin nr. 8752, datë 26.3.2001 “për krijimin dhe funksionimin e strukturave për administrimin dhe mbrojtjen e tokës”, i ndry-shuar;

• Ligjinr.8906,datë6.6.2002“Përzonatembro-jtura”, i ndryshuar;

• VKM,nr.266,datë24.4.2003“Përadministra-tat e zonave të mbrojtura”, i ndryshuar;

• Ligji nr. 8752, datë 26.03.2001 “Për krijimindhe funksionimin e strukturave për adminis-trimin dhe mbrojtjen e tokës”, i ndryshuar;

• Ligjinr.9244,datë17.06.2004“Përmbrojtjenetokës bujqësore”;

• Ligji nr. 91, datë 28.2.2013 “Për vlerësiminstrategjik mjedisor”;

• Ligj nr. 9693 datë 19.03.2007 “Për fondinkullosor”;

• VKM nr. 86, datë 11.2.2005 “Për krijimin ekomiteteve të menaxhimit të zonave të mbro-jtura”;

• VKM,nr.267,datë24.4.2003“Përprocedurate propozimit dhe shpalljen e zonave të mbro-jtura dhe baferike”;

• VKMnr. 807,datë 4.12.2003“Për rregullat edhënies në përdorim të shpellave”;

• Ligjinr.10431,datë9.6.2011“Përmbrojtjenemjedisit”;

• Ligjiiri“Përvlerësiminendikimitnëmjedisnr.10 440, datë 7.07. 2011, i cili është përafru-ar me Direktivën 85/337/EEC, datë 27 korrik 1985, për vlerësimin e efekteve të disa projek-teve publike dhe private mbi mjedisin. Ky ligj ka për qëllim mbrojtjen e mjedisit nëpërmjet parandalimit, zbutjes dhe kompensimit të dëmeve të projekt-propozimit i cili mund të shkaktojë efekte negative të rëndësishme di-rekte ose indirekte mbi mjedisin për shkak të madhësisë, natyrës ose zonës ku parashiko-het të zbatohet. Ligji përcakton rregulla për vlerësimin e efekteve mjedisore, palët e përf-shira dhe detyrimet e autoriteteve për të bërë të aksesueshëm informacionin dhe qëndrimin ndaj raportit të VNm-së për zhvilluesin. Një vëmendje e posaçme i kushtohet zonave të mbrojtura ku nuk lejohet zhvillimi i projek-teve me përjashtim të disa rasteve të veçanta. Gjithashtu, pjesë e këtij ligji është edhe trajti-mi i efekteve ndërkufitare.

• Ligjinr.162/2014“Përmbrojtjenecilësisësëajrit në mjedis”;

• Ligji “Përdisandryshimedhe shtesanë lig-

jin nr. 9587, datë 20.7.2006, “për mbrojtjen e biodiversitetit”, i ndryshuar, që përafrohet plotësisht me direktivën e Këshillit 92/43/EEC, në 21 maj 1992, “për ruajtjen e habitat-eve natyrore të faunës dhe florës së egër”, miratuar më 2 korrik 2014;

• VKM nr. 31, datë 20.1.2016 “Për miratimine dokumentit të politikave strategjike për mbrojtjen e biodiversitetit”;

• Ligji nr.9817, datë 22.10.2007 “Për bujqësinëdhe zhvillimin rural”;

• Ligji nr. 8093, datë 21.03.1996 “Për rezer-vat ujore” ndryshuar me ligjin Nr. 8375 date 15.07.1998;

• Ligji Nr. 9048, datë 07.04.2003, “Përtrashëgiminë kulturore” i ndryshuar me Lig-jin nr. 9592, datë 27.07.2006, Ligjin nr. 9882, datë 28.02.2008;

• Ky Ligj përfaqëson përpjekjen e parë përtë zgjeruar mbrojtjen ligjore në fushën e trashëgimisë kulturore jo-materiale. Këtu përfshihen: kategoritë e trashëgimisë kul-turore shqiptare për t’u mbrojtur (p.sh. të prekshme, të paprekshme, të luajtshme, të paluajtshme), përkufizime dhe shembuj të trashëgimisë materiale dhe jo-materiale, përgjegjësitë e institucioneve përkatëse dhe organeve të pushtetit, dënimet për ata që dëmtojnë trashëgiminë kulturore dhe proce-durat lehtësuese.

• Ligjinnr. 9385,datë4.5.2005, “Përpyjetdheshërbimin pyjor”, i ndryshuar me Ligjin nr. 48/2016;

• Ligjinr.10006,datë23.10.2008“Përmbrojtjene faunës së egër”;

• Ligjinr.10.253,datë11.3.2010“Përgjuetinë”;• Ligji nr.10 304 datë 15.7.2010 “Për sektorin

minerar në republikën e Shqipërisë”.

aktualisht, brenda kufirit të pKSt-alpe gjenden tre zona të mbrojtura të kategorisë së parë dhe të dytë sipas IUCN, deklaruar si të tilla në bazë të vendimeve qeveritare:• RezervatShkencor/RezervatStriktNatyror:

“Lugina e Lumit të Gashit”, zonë e shpal-lur sipas vendimit të Këshillit të ministrave nr.102, datë 15.1.1996 “për miratimin në pa-rim të strategjisë për zbatimin e projektit për vlerësimin mjedisor nga zbatimi i projektit të pyjeve”, me sip. 3000 ha, kategoria e parë e mbrojtjes.

• Parku Kombëtar i Thethit, i shpallur sipasvendimit të Këshillit të ministrave nr. 96, datë 21.11.1966, me sip. 2630 ha, kategoria dytë e

33

mbrojtjes. • Parku Kombëtar i Luginës së Valbonës,

propozuar si park kombëtar sipas vendimit nr.102, datë 15.1.1996 “për miratimin në pa-rim të strategjisë për zbatimin e projektit për vlerësimin mjedisor nga zbatimi i projektit të pyjeve”, me sip. 8000 ha, kategoria e dytë e mbrojtjes.

Vizionipërstrategjinëezhvillimittёterritoritdhedetajimi iobjektivavestrategjikedo tёkenëpar-asysh direktivat ndërkombëtare dhe disa kritere kryesore si: • Sigurimi i njohjes dhe përpilimi i treguesve

për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit; • Lidhjaeproduktitturistikmerrjetet;• Mbrojtjaetrashëgimisëkulturore;• Mbrojtjaebiodiversitetitdhemjedisit;• Strategjiaemenaxhimit;• Hierarkiahapësinore;• Zonatemenaxhimit;• Ngritjaekapaciteteveinstitucionale.

Në implementimin të këtij vizioni, ky plan mbështetet edhe në akte ndërkombëtare në të cilat Shqipëria është aderuese duke respektuar me përpikmëri detyrimet e marra përsipër.

mund të përmendim një sërë ligjesh që kanë rati-fikuar akte ndërkombëtare në të cilat Shqipëria ka aderuar, me ndikim në hartimin e kësaj pKS-je si: • Ligjinr. 9478,datë 16.02.2006“Për aderimin

e republikës së Shqipërisë në vendimet II/14 dhe III/7, amendamentet e Konventës Espoo për VNm-në në kontekstin ndërkufitar;

• Ligjinr.9424,datë06.10.2005“Përratifikimine protokollit të vlerësimit strategjik mjedis-or”.

Në Shqipëri janë hartuar ndër vite tre strategji për turizmin: strategjia e vitit 1993, ajo e vitit 2002, dhe e vitit 2007, ndërkohë që është në proces mira-timi Strategjia Kombëtare e turizmit 2017 - 2022.Strategjitë e hartuara kanë pasur mungesa në as-pekte të ndryshme si: mungesë zbatueshmërie, probleme koordinimi me ligjet e fushave ndi-kuese, mungesë kontrolli mbi zhvillimet, mung-esë bashkëpunimi institucional, etj.

Në mbështetje të kuadrit ligjor të turizmit dhe strategjive mbështetëse, plani Kombëtar Sektorial i turizmit për rajonin e alpeve të Shqipërisë syn-on arritjen e një modeli turizmi të integruar, aktiv dhe social.

Legjislacioni ndërkombëtar • Direktiva 2004/35/KE “mbi përgjegjësinë

mjedisore, parandalimin dhe riparimin e dëmeve mbi ambientin”;

• Direktiva 2001/42/KE “për vlerësimin e pasojave në mjedis të planeve dhe pro-grameve të caktuara”;

• Direktiva 2003/4/KE “mbi të drejtën e publi-kut për të pasur informacion mjedisor”;

• Direktiva 2003/35/KE “mbi tërheqjen e publi-kut në vendimmarrje në hartimin e planeve, programeve në fushën e mjedisit dhe amen-dimet për pjesëmarrjen e publikut dhe akse-sin në drejtësi”;

Cilësia e ajrit:• Direktiva 2008/50/KE “mbi cilësinë e ajrit të

ambientit dhe për një ajër më të pastër për Evropën”;

• Direktiva 2001/81/KE “mbi tavanet kom-bëtare të shkarkimit për disa ndotës atmos-ferikë”;

• Direktiva 2012/33 “Në lidhje me përmbajtjen e squfurit në lëndët djegëse në transportin detar”;

• Direktiva 2004/42/KE “mbi limitimin e shkarkimeve të komponimeve organike të avullueshme për shkak të përdorimit të tretësve organikë në disa bojëra dhe llaqe të caktuara dhe produkteve për rilyerjen e au-tomjeteve”;

• Direktiva 97/68/KE “mbi përafrimin e legjis-lacionit të vendeve anëtare në lidhje me ma-sat që do të ndërmerren kundër shkarkimit të ndotësve të gaztë dhe lëndës së ngurtë pezull nga motorët me djegie të brendshme që instalohen në makineritë e lëvizshme jo-rrugore”;

• Direktiva 2005/55/KE “mbi përafrimin e leg-jislacionit të vendeve anëtare në lidhje me masat që do të ndërmerren kundër shkarki-meve të ndotësve të gaztë dhe lëndës së ngurtë pezull nga motorët me ndezje me kompresion dhe motorët me ndezje pozitive që djegin gaz natyral apo të lëngshëm për përdorim në automjete”.

Ndryshimet klimatike:• Vendimi i Këshillit 2002/358/KE “Në lidhje

me miratimin, në emër të Komunitetit Ev-ropian, të protokollit të Kiotos të konventës kuadër të Kombeve të bashkuara për ndrys-himet klimatike dhe përmbushjen e përbash-kët të angazhimeve në përputhje me to”;

34

• Direktiva 2003/87/KE “për krijimin e një skeme të tregtimit të njësive të lejuara të gazeve me efekt serrë brenda komunitetit e cila amendon direktivën e këshillit 96/61/ke”;

• Direktiva 2004/101/KE “për krijimin e një skeme të tregtimit të njësive të lejuara të gazeve me efekt serrë brenda komunitetit, në lidhje me mekanizmat e protokollit të kiot-os-s”;

• Direktiva 2009/29/KE e cila amendon Direk-tivën 2003/87/KE në mënyrë që të përmirëso-jë dhe zgjerojë skemën tregtare të kompen-simit të njësive të lejuara të emetimeve të gazeve me efekt serrë të Komunitetit;

• Vendimi i Komisionit nr. 2010/2/bE i cili përcakton një listë të sektorëve dhe nënsek-torëve që mendohet të jenë të ekspozuar ndaj një risku të konsiderueshëm të rrjedhjes se karbonit;

• Direktiva 2008/101/KE e cila amendon Direk-tivën 2003/87/KE në mënyrë që të përfshijë aktivitetet e aviacionit në skemën e tregtisë së njësive të lejuara të gazeve me efekt serrë brenda Komunitetit;

• Direktiva e Këshillit 85/337/KE “mbi vlerësimin e efekteve të projekteve publike dhe private mbi mjedisin”;

• Direktiva 1999/94/KE “Në lidhje me dis-ponueshmërinë e informacionit të konsuma-torit mbi ekonominë e lëndës djegëse dhe emetimet e CO të pasagjerëve”.

Administrimi i mbetjeve:• Direktiva 2008/98/KE “mbi mbetjet”;• Direktiva 86/278/EKE “për mbrojtjen e mje-

disit dhe veçanërisht të tokës, kur llumrat e ujërave të ndotura përdoren në bujqësi”;

• Direktiva 2006/66/KE “për bateritë dhe aku-mulatorët, mbetjet nga bateritë dhe akumu-latorët”;

• Direktiva 94/62/KE “për ambalazhet dhe mbetjet nga ambalazhet”;

• Direktiva 2000/53/KE “për automjetet në fund të jetës”;

• Direktiva 2002/96/KE dhe Direktiva 2012/19/EU “për mbetjet nga pajisjet elektrike dhe el-ektronike”;

• Direktiva 1999/31/KE “mbi landfillin e mbet-jeve”;

• Direktiva 2006/21/KE “për menaxhimin e mbetjeve nga industria nxjerrëse”;

• Direktiva 2011/65/EU “për kufizimin e për-dorimit të substancave të rrezikshme në pa-jisjet elektrike dhe elektronike”.

Cilësia e Ujërave:• Direktiva 2000/60 dhe Direktiva 2000/60/KE

e parlamentit dhe Këshillit Evropian, datë 23 tetor 2000, “Ngritja e një kuadri ligjor për ve-primet e komunitetit në fushën e politikës së ujërave”. Numri CELEX: 32000L0060, Fletor

autorësia dhe kontributet - albaniandf.org · 2 autorësia dhe kontributet ky dokument u hartua...

Documents