atölye tipi Üretim yapan sanayi İşletmelerinde İş sağlığı ve güvenliği - uzmanlık tezi
TRANSCRIPT
Bismillahirrahmanirrah im
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi
Ekrem ÇAKMAK
Ankara 2014
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi
Ekrem ÇAKMAK
Tez Danışmanı
Dr. Ali İhsan Sulak
Ankara 2014
3
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi
Tez Danışmanı: Dr. Ali İhsan Sulak
Tez Jürisi Üyeleri
Adı ve Soyadı İmzası
İsmail Akbıyık ........................................
Doç. Dr. Behçet Gülenç ........................................
Dr. Ali İhsan Sulak ........................................
Dr. Erdem Cam ........................................
Dr. Elif Çelik ........................................
Tez Sınavı Tarihi ..................................
4
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
BAŞKANLIĞINA
Bu belge ile, bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine
uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak,
çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını
gösterdiğimi ayrıca beyan ederim (……/……/2014).
Ekrem ÇAKMAK
…………………………
i
TEŞEKKÜR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Araştırma Merkezinde Çalışma ve Sosyal
Güvenlin Eğitim Uzman Yardımcısı olarak çalışmaya başladığım günden beri,
mesleki açıdan yetişmemdeki ve uzmanlık tezi çalışmamı hazırlama
aşamasındaki değerli katkılarından dolayı Merkez Başkanımız Sayın İsmail
AKBIYIK’a, tez danışmanım ve aynı zamanda Merkez Başkan Yardımcımız
Sayın Ali İhsan SULAK’a, çalışmalarım boyunca her ihtiyaç duyduğumda
yanımda olan çok değerli çalışma arkadaşlarıma ve bugüne kadar harcadıkları
emeklerine asla değer biçemeyeceğim anneme, babama ve aileme teşekkür
ederim.
ii
Anneme ve Babama…
iii
ÖZET
ÇAKMAK E., “Atölye Tipi Üretim Yapan Sanayi İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014
Dünyada sanayileşme ile birlikte gelişen imalat sanayine ve iş sağlığı ve
güvenliğine verilen önem artmış, bu kapsamda işletmelerde iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması ve sürekli iyileştirilmesi için yasal düzenlemeler ve
standartlar oluşturulmuştur. Ülkemizde de 2012 yılında iş kazalarının ve meslek
hastalıklarının önlenebilmesi için müstakil İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve
buna bağlı olarak birçok ikincil mevzuat çıkartılmıştır. Önleyici İş Sağlığı ve
Güvenliği yaklaşımı; risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici faaliyetler, acil
durum planları, eğitim ve sürdürülebilirlik esas olarak ele alınabilir. Yine
ülkemizde geçerliliği bulunan TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
standardı bu esaslara dayanır.
Bu çalışmada atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri özelinde yeni
yaklaşım esas alınarak Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu geliştirilmiş, IDEF
diyagramları ile uygulama adımları ortaya konmuştur. Metot, tehlikelerin
sistematik olarak analizi, risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici faaliyetlerin
tespiti ve performans gözetim adımlarından oluşur. Metodun uygulama
aşamasında dört farklı risk değerlendirme yöntemi ve iki farklı performans
gözetimi yöntemi kullanılmış ve bu yöntemler karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu, Risk Değerlendirmesi, Atölye
Tipi İmalat Sanayi
iv
SUMMARY
ÇAKMAK E., “Occupational Health and Safety In The Industrial Enterprises Which Carries Out Workshop Type Production System”, Ministry of Labour and Socıal Security, Presidency of Labour and Social Security Training and Research Center, Labour and Social Security Training Specıalized Thesis, Ankara, 2014.
The emphasis on occupational health and safety has been increased with
the progress shown in production industry in conjunction with industrialization. In
this manner in order to ensure and improve occupational health and safety, new
regulations and standards are developed. In 2012, in order to prevent
occupational accidents and diseases, independent Occupational Health and
Safety Act and many sub regulations have been enacted in our country.
Preventive approach of Occupational Health and Safety can be based on; risk
assessment, regulatory and preventive activities, contingency plans, training and
sustainability. Additionally, the standard of the TS 18001 Administrative System
of Occupational Health and Safety, which is still in force in our country, is also
based on the basis of these principles.
In this study, grounding on the new approach Spiral Occupational Health
and Safety method has been developed and by the IDEF diagrams
implementation steps have been shown, particularly on the industrial enterprises
which are carrying out workshop type production systems, These
implementation steps include systematic analysis of the model risks,
determination of the regulatory preventive activities and the performance
surveillance. While applying the method, four different risk assessment
procedures and two different performance surveillance procedures were used
and these methods were compared.
Keywords: Occupational Health and Safety Method, Risk Assessment,
Workshop Type Manufacturing Industry
v
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ..................................................................................................................... i
ÖZET .............................................................................................................................. iii
SUMMARY..................................................................................................................... iv
İÇİNDEKİLER .................................................................................................................. v
SİMGE VE KISALTMALAR ........................................................................................ vii
TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................... viii
ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................................ x
1. GİRİŞ VE AMAÇ ...................................................................................................... 1
1.1. ÇALIŞMANIN AMACI ........................................................................................ 1
2. GENEL BİLGİLER .................................................................................................. 6
2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ............................................................................ 6
2.1.1. Tanımlar, Kavramlar ................................................................................... 6
2.1.2. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği ............................................................ 13
2.1.3. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği ........................................................ 17
2.1.4. Dünyada İSG Yönetim Sistemleri ve Standartları ............................... 32
2.1.5. Türkiye’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı ..... 35
2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ ........................................................................... 43
2.2.1. Tanımlar, Kavramlar ................................................................................. 47
2.2.2. İş Kazası Sebepleri ve İş Güvenliği Teorileri ....................................... 51
2.2.3. Risk Değerlendirme Yaklaşımı ............................................................... 58
2.2.4. Literatürde Risk Değerlendirme Metodolojileri ..................................... 61
2.3. ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİ .......................... 66
2.3.1. Türkiye’de İmalat Sanayinin Durumu .................................................... 66
vi
2.3.2. Üretim Yöntemlerine göre İmalat Sanayi .............................................. 73
2.3.3. Atölye Tipi Üretim Yapan İşletmelerde Risk Faktörleri ....................... 75
3. MATERYAL METOD ............................................................................................ 77
3.1. MATERYAL ...................................................................................................... 77
3.2. METOD ............................................................................................................. 78
3.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Modeli ................................................................ 78
3.2.2. Risklerin Değerlendirme Yöntemleri ...................................................... 83
3.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ve Ölçümü ................ 105
4. BULGULAR ......................................................................................................... 111
4.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu .................................................................... 111
4.1.1. Tehlike Analizi ......................................................................................... 112
4.1.2. Risk Değerlendirmesi ............................................................................. 120
4.2. Risk Değerlendirme Metodolojileri Değerlendirmesi ve Sonuçları ......... 129
4.2.1. Risk Değerlendirme Yöntemlerinin Karşılaştırması .......................... 129
4.2.2. İşletme Geneli Risk Değerlendirme Yöntemleri ................................. 138
4.2.3. Risk Faktörlerine göre Risklerin Değerlendirmesi ............................. 140
4.2.4. İşletme Birimlerine göre Risklerin Değerlendirmesi .......................... 146
4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ........................................... 155
4.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Sonuçları . 155
4.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi Sonuçları ............... 157
5. SONUÇLAR ......................................................................................................... 158
6. ÖNERİLER .......................................................................................................... 161
7. KAYNAKLAR ....................................................................................................... 163
8. EKLER ................................................................................................................ 1700
9. ÖZGEÇMİŞ.......................................................................................................... 252
vii
SİMGE VE KISALTMALAR
İSG İş Sağlığı ve Güvenliği
İSGK İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
UÇÖ Uluslararası Çalışma Örgütü
DSÖ Dünya Sağlık Örgütü
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu
KOBİ Küçük ve Orta Ölçekli İşletme
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri
KKD Kişisel Koruyucu Donanım
İSGKATİP İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt ve Takip Programı
İSGİP İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi
İSGYS İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
HTEA Hata Türleri ve Etkileri Analizi
RD Risk Değerlendirmesi
m. Madde
s. Sayılı
OSGB Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri
RÖS Risk Öncelik Skoru
RÖD Risk Önem Derecesi
DÖF Düzenleyici, Önleyici Faaliyetler
IDEF Bütünleşik tanımlama için fonksiyon modelleme (Integrated
Definition for Function Modelling)
viii
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: 1994 yılında dünyanın sekiz bölgesinde meydana gelen ölümcül iş
kazaları (100.000 işçide ölüm oranı) (Takala, 1998) ......................................... 15
Tablo 2: 2012 yılı Çalışan Sayısı İstatistikleri (TÜİK, 2012), (SGK, 2012) ........ 21
Tablo 3 : İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Tarihi Gelişimi ................................ 26
Tablo 4: Mevzuat Uyum Programları - Yönetim Sistemleri Karşılaştırması ....... 34
Tablo 5: İş kazası sebep teorilerinin gelişimi süreci (Khanzode, vd., 2012) ...... 52
Tablo 6: Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması (Özkılıç, 2005) .. 62
Tablo 7: Risk Değerlendirme Metodolojileri Çevirisi (Marhavilas, 2011) ........... 65
Tablo 8: 2011 İmalat Sanayi Sektör Verileri (TÜSİAD, 2014) ........................... 68
Tablo 9: İmalat Sanayi İş Kazası İstatistikleri (SGK, 2012) ............................... 70
Tablo 10: Geçici İş Göremezlik İstatistikleri (SGK, 2012) .................................. 72
Tablo 11: Üretim Sistemlerinin karşılaştırılması (Kamrahi vd, 1994: 450-464).. 74
Tablo 12: İş Kazası Sebepleri İstatistikleri (SGK, 2012) .................................... 75
Tablo 13:5x5 Matris RD Riskin olasılığının belirlenmesi ................................... 85
Tablo 14: 5x5 Matris RD Riskin şiddetinin belirlenmesi .................................... 85
Tablo 15: L tipi (5x5) risk skoru derecelendirme matrisi .................................... 86
Tablo 16: L tipi (5x5) RÖS Değeri, Risk Önlem Derecesi ................................. 86
Tablo 17: 3T Risk Değerlendirme Matrisi .......................................................... 90
Tablo 18: 3T Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu ..................................... 91
Tablo 19: Kinney metodunun avantajları ve kısıtları (Moraru, vd., 2011) .......... 93
Tablo 20: Fine-Kinney Olasılık derecelendirme değerleri ................................. 96
Tablo 21: Fine-Kinney Şiddet derecelendirme değerleri ................................... 96
ix
Tablo 22: Fine-Kinney Sıklık derecelendirme değerleri ..................................... 97
Tablo 23: Fine-Kinney Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu....................... 97
Tablo 24: HTEA olasılık derecelendirme değerleri .......................................... 102
Tablo 25: HTEA ağırlık-şiddet derecelendirme değerleri ................................ 103
Tablo 26: HTEA fark edilebilirlik derecelendirme ............................................ 103
Tablo 27: HTEA Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu .............................. 104
Tablo 28: Elmeri yöntemi değerlendirme kriterleri (Laitinen, vd., 2011) ......... 106
Tablo 29: Elmeri-San Gözlem Formu (Laitinen, vd., 2011) ............................. 108
Tablo 30: Tehlike sınıfları tebliği Ek-1'de işletmenin sınıfı ............................... 118
Tablo 31: Düzenleyici önleyici faaliyetler tablosu örneği ................................. 125
Tablo 32: 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Formu Örneği ..................... 130
Tablo 33: 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Formu Örneği ..................... 130
Tablo 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirme Formu Örneği ............................. 130
Tablo 35: Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Formu Örneği .............. 130
Tablo 36: Risk faktörü kategorileri ve risk sayıları .......................................... 140
Tablo 37: Birim adları ve birim risk sayıları ..................................................... 146
Tablo 38: Elmeri-San Gözetim Sonuçları ........................................................ 156
x
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: 2002-2012 yılları arası SGK İş Kazaları İstatistikleri ............................ 21
Şekil 2: 2002-2012 Yılları Arası Meslek Hastalıkları Sayıları ............................ 22
Şekil 3: 2002- 2012 Yılları Arası İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Toplam
Ölüm Sayıları .................................................................................................... 22
Şekil 4: Ks1, Ks2 ve Ks3 kaza sıklık değerlerinin karşılaştırması ..................... 24
Şekil 5: TS 18001 Yönetim Sistemi Elementleri ................................................ 37
Şekil 6: TS 18001 İSGYS Denetim, Tetkik ve Performans Ölçümleri ................ 42
Şekil 7: Günlük hayatta kabul edilebilir risk kavramı ......................................... 49
Şekil 8: İş kazası sebep teorilerinin zamana bağlı değişimi (Fahlbruch, 2002) . 53
Şekil 9: Heinrich'in Domino Teorisi (Heinrich, 1931) ........................................ 54
Şekil 10: Heinrich Piramidi (Heinrich, 1931) ...................................................... 55
Şekil 11: Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi (Müezzinoğlu, 2007) .................. 58
Şekil 12: Risk değerinin azaltılma mantığı ........................................................ 60
Şekil 13: 2014 Mart ayı İmalat Sektörü Çalışan İstatistikleri (istihdam/1.000) ... 67
Şekil 14: İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (TCMB, 2014) ...................... 69
Şekil 15: Bir üretim sisteminin temel elemanları (Aydemir, 2009) ..................... 73
Şekil 16: IDEF Modeli işlem fonksiyonu kutusu şeması (NIST, 1993) ............... 81
Şekil 17: IDEF Diyagramı kutuların tanımlanması (NIST, 1993) ....................... 82
Şekil 18: Kinney risk değerlendirme yöntemi nomogramı ................................. 95
Şekil 19: HTEA uygulama akış-karar şeması (Pillay, Wang, 2003). ................ 101
Şekil 20: Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Döngüsü ............................................ 111
Şekil 21: Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi IDEF Diyagramı .................. 113
xi
Şekil 22: İşletme yerleşim planı ....................................................................... 116
Şekil 23: Risk değerlendirmesi işlem basamakları IDEF2 Diyagramı .............. 121
Şekil 24: Yerleşim esasına göre risk dağılımları ............................................. 122
Şekil 25: Bilimsel kategorilere göre risk dağılımları ......................................... 123
Şekil 26: Faaliyet esasına göre risk dağılımları ............................................... 124
Şekil 27: İşletme acil durum - tahliye planı yerleşimi ....................................... 127
Şekil 28: Yangın – Acil Durum Prosedürü ....................................................... 128
Şekil 29: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ..... 131
Şekil 30: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ..... 132
Şekil 31: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ..................... 132
Şekil 32: 3T Risk Değerlendirmesi RÖS ve RÖD Değerleri Dağılımı .............. 133
Şekil 33: 3T Risk Değerlendirmesi Risk Ödem Derecesi Dağılımı .................. 134
Şekil 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ............. 134
Şekil 35: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ............ 135
Şekil 36: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ............................ 136
Şekil 37: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ...................... 136
Şekil 38: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ...................... 137
Şekil 39: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ..................................... 137
Şekil 40: Risk Önem Derecesi Değerleri ......................................................... 138
Şekil 41: Artık Risk Önem Derecesi Değerleri................................................. 139
Şekil 42: Risk Önem Derecesi ve Artık Risk Önem Derecesi Değerleri .......... 140
Şekil 43: Risk Faktörlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ............... 141
Şekil 44: Risk Faktörlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ....... 143
xii
Şekil 45: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış Risk Faktörü Pareto
Grafiği ............................................................................................................. 144
Şekil 46 : İşletme Birimlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ........... 147
Şekil 47: İşletme Birimlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı .... 148
Şekil 48: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış İşletme Birimi Riskleri
Pareto Grafiği .................................................................................................. 149
Şekil 49: İşletme Geneli Riskler için Risk Önem Derecesi Değerleri Dağılımı 150
Şekil 50: Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri ...... 152
Şekil 51: Malzeme Kimyasal Depo Alanı Risk Önem Derecesi Değerleri ....... 153
Şekil 52: Torna Freze Matkap Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri .......... 154
Şekil 53: Şerit Zımpara Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri ..................... 155
Şekil 54: Elmeri San Gözetim Sonuçları ......................................................... 156
Şekil 55: İSGYS Derecelendirme Sonuçları .................................................... 157
1
1. GİRİŞ VE AMAÇ
1.1. ÇALIŞMANIN AMACI
İş sağlığı ve güvenliği, günümüz modern toplumlarında insana verilen
değerin göstergesi olarak sürekli gelişmeye açık bir bilim dalı olarak kabul
edilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği bilim dalının amacı, çalışanları iş
kazalarından ve meslek hastalıklarından korumak, daha güvenli ve sağlıklı
bir ortamda çalışmalarını sağlamak için teknik, sosyal, hukuki, idari ve
ekonomik alanlarda çalışmalar yürütmektir (Karakulle, 2012:4).
Ülkemizde, iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda meydana
gelen maddi ve manevi kayıplar ülke ekonomisi açısından oldukça büyük
boyutlara ulaşabilmektedir. İmalat sanayisindeki bilim, sanayi ve teknoloji
alanındaki gelişmelerle beraber çalışma hayatında büyük değişiklikler
yaşanmıştır. Bu değişikliklerle birlikte iş sağlığı ve güvenliğine verilen önem
artmış, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve çalışma şartlarının
iyileştirilmesi için 30 Haziran 2012 tarihinde 28339 sayılı resmi gazetede İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yayımlanmıştır. Bu kanun iş sağlığı ve
güvenliğinin uygulama kapsamını genişletmiş, iş kazaları ve meslek
hastalıkları probleminin çözümü için yeni yaklaşımlar ve yaptırımlar
getirmiştir.
Sektör bazında istihdam edilen çalışan sayısı göz önünde
bulundurulduğunda ve üretim yöntemlerine göre işletmeler
sınıflandırıldığında; fabrikasyon ve seri üretime dayalı modern işletmeler ve
ev tipi imalat işletmeleri dışındaki işletmelerin büyük kısmı küçük ve orta
2
ölçekli işletmeler (KOBİ) sınıfında yer alan atölye tipi üretim yapan
işletmelerdir. Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri ağır sanayi ve
fabrikasyona geçiş için büyük bilgi ve beceri birikimini bünyesinde barındıran;
torna tesviye atölyeleri, bakım onarım atölyeleri, metal kalıp ve profilcileri,
bakırcıları, dökümcüleri, kaportacıları, dingil ve karoser imalatçıları ve çeşitli
makine imalatçıları örnek olarak verebilir. Bu işletmelerde çalışan sayısının
az, üretim yönteminin karmaşık olmaması işletmede alınacak iş sağlığı ve
güvenliği tedbirlerine hızla uyum sağlanmasını sağlarken işletme
organizasyonunun eksikliği, bilgi ve eğitim eksikliği, ekonomik kısıtlar, yoğun
emek ve makine kullanımı bu tedbirlerin alınmasında engel teşkil etmektedir.
2012 yılında meydana gelen iş kazalarının 13.401’i “makinelerin sebep
olduğu kazalar” olarak iş kazaları sebepleri sıralamasında birinci sırada yer
alır (SGK, 2013). Bu durum makinaların çalışanlara verebileceği zararları
önleme amaçlı koruyucu önlemlerin yeterli seviyede sağlanmadığını ortaya
koyar.
Ülkemizdeki işletmelerin yüzde 99,34’ü Küçük ve Orta Ölçekli
işletmelerden (10-250 arası çalışanı bulunan işletmeler) meydana
gelmektedir (Baybüken, Kütükoğlu, 2012:25). SGK verilerine göre 2012
yılında meydana gelen 74 bin 871 iş kazasının 57 bin 180′i KOBİ'lerde
meydana gelmiştir. KOBİ’lerde meydana gelen iş kazaları, meydana gelen
toplam iş kazası sayısının %76,37’lik kısmını oluşturur (SGK, 2013). Sınırlı
sermaye yapıları, artan rekabet koşulları, kullanılan sanayi teknolojileri,
geleneksel yöntemlerle üretim yapılması, nitelikli çalışan sayısının yetersiz
olması, çalışma standartlarının düşük olması gibi nedenlere bağlı olarak iş
3
sağlığı ve güvenliğine gerekli önem verilmemesi iş kazaları ve meslek
hastalıklarının büyük bir kısmının KOBİ’lerde yaşanmasının sebeplerindendir.
Özellikle öz kaynaklarının yetersizliği, kâr marjlarının düşüklüğü ve iş
kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyici tedbirlerin üretim maliyetlerini
arttırması nedenleri ile bu işletmeler iş sağlığı ve güvenliği alanında yatırım
yapmayı öncelik olarak görmemektedir. İş sağlığı ve güvenliği alanında
gelişen teknolojiyi takip edememeleri işletmeler koruyucu tedbirler alma
noktasında bu işletmeleri yetersiz kalmaktadır. Havalandırma, aydınlatma,
ısınma, soğutma gibi olumsuz fiziksel şartlar özellikle küçük ve orta ölçekli
işletmelerde görülmektedir (Güngör, 2008:43).
Faaliyet kollarına göre KOBİ’ler sınıflandırıldığında imalat sanayi, tarım
sektörü dışı istihdamın yüzde 37,7’sini oluşturur (Baybüken, Kütükoğlu,
2012:23). Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinin büyük bölümü çalışan
sayısı kriterine göre KOBİ düzeyinde faaliyet göstermektedir. Bu işletmeler
yoğun olarak imalat sanayi işletmeleri olsa da her türlü iş kolunda faaliyet
gösteren büyük işletmelerin ve kuruluşun yapısında bakım, onarım,
paketleme ek birimleri olarak faaliyet gösterebilmektedir. Yine kamu kurum
ve kuruluşlarında ve kamuya bağlı çalışan savunma sanayii işletmelerinde de
atölye tipi üretim yapan işletmeler bulunmaktadır.
İş güvenliği bilincinin işletmedeki verimliliği arttırdığı konusu da
araştırmalarla kanıtlanmış bir gerçektir. İş kazasını önlemek için alınacak
önlemlere ayrılan bütçe, iş kazası sonucunda ödenmesi gerekecek tutardan
kat kat azdır (Uzun, Bütüner, 2010:31). Bu durum önlemenin tazminden de
önemli olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur. Gerekli tedbirlerin alınması
4
durumunda iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenebileceği veya
azaltılabileceği anlayışı kabul görmüştür. Ancak sorun risklerin nasıl tespit
edileceği ve tedbirlerin nasıl alınacağıdır (Sarıaslan, 1996).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yayımlanmasıyla
beraber ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği konusuna eğilim hızla artmıştır. İş
Güvenliği Uzmanı sayısında da büyük bir artış meydana gelmiştir. Ancak
mevzuatın getirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla yürütülen iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde, risk değerlendirmelerinde ve iş güvenliği
yönetim sistemlerinin uygulanmasında büyük aksaklıklar meydana
gelmektedir. Son gelişmeler iş güvenliği kültürünün oluşmasını her ne kadar
hızlandırsa da teorik olarak ortaya konulan iş sağlığı ve güvenliği
yöntemlerinin uygulanabilirliğinin ve uygulama sırasında karşılaşılan
problemlerin araştırılmasına ihtiyaç vardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun önleyici yaklaşımının temelini; risk
değerlendirmesi, acil durum planları ve eğitimler oluşturur. Risk
değerlendirmesi, işyerinde, çalışanlara zarar verecek olan etmenlere karşı
yeterli tedbir alınıp alınmadığını ortaya koyan teknik bir yaklaşımdır. Risk
değerlendirmesinde amaç; işyerinde, çalışanların, sağlık ve güvenliklerini
tehdit eden etmenlerin tespit edilmesi, derecelendirilmesi ve önleyici
tedbirlerin belirlenerek çalışma ortamı risklerini kabul edilebilir seviyeye
düşürmektir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği ile işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılması
yasal olarak gerekli kılınmıştır.
5
TÜİK 2012 yılı istatistiklerine göre % 99,7’si KOBİ’lerden oluşan
endüstrimizde atölye tipi üretim yapan birçok işletme ve bu işletmelerde
çalışanlar, sektörüne göre farklı tehlikelere maruz kalmaktadır. Bu çalışmada,
atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri özelinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanabilmesi için 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ilgili
yönetmelikler, ulusal ve uluslararası iş sağlığı ve güvenliği standartları
çerçevesinde birden fazla risk değerlendirme yöntemi ve iş sağlığı ve
güvenliği gözetim yöntemi uygulamalı olarak incelenmiştir. Araştırmalar ve
uygulamalar çerçevesinde atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş
kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, güvenli ve sağlıklı çalışma
ortamları sağlayabilmek için en kolay ve hızlı uygulanabilecek yeni bir iş
sağlığı ve güvenliği modeli geliştirilmiştir.
Geliştirilen iş sağlığı ve güvenliği modelinin risk değerlendirmesi
basamağı dört farklı risk değerlendirme metodu kullanılarak ve performans
gözetimi basamağı iki farklı metod kullanılarak uygulanmıştır.
6
2. GENEL BİLGİLER
2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
2.1.1. Tanımlar, Kavramlar
İş Kazası
Kaza kavramı, kasıt olmadan aniden meydana gelen ve arzu
edilmeyen sonuçları olan olay olarak ifade edilir. Standartlarda ise ölüme,
hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebep olabilen
istenmeyen olay olarak tanımlanır. Meydana gelen bir olayın iş kazası olup
olmadığı konusu sonuçları ve meydana gelişi incelenerek teknik açıdan iş
kazası ve hukuksal açıdan iş kazası olarak iki ayrı yaklaşımla ele
alınmaktadır (İşler, 2013:4).
İş kazasının ulusal ve uluslararası literatürde birçok farklı tanımı vardır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iş kazasını “önceden planlanmamış, çoğu
zaman yaralanmalara, makina ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin
bir süre durmasına yol açan olay” olarak tanımlamıştır. Uluslararası Çalışma
Örgütü (UÇÖ) iş kazasını "belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan,
önceden planlanmamış beklenmedik bir olay" şeklinde tanımlamıştır. 6331
sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda iş kazası “işyerinde veya işin
yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut
bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay” olarak tanımlanmıştır
(6331 İSGK., 2012).
7
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
13. maddesinde iş kazası olarak kabul edilen durumlar kısıtlamaya giderek
detaylı olarak tanımlanmıştır. Buna göre iş kazası;
Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi
nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa
yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri
dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın
geçen zamanlarda,
Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan
zamanlarda,
Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş
gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da
ruhen özüre uğratan olaydır (5510 SSGSSK., 2006).
Hukuksal açıdan bir olayın iş kazası olarak tanımlanabilmesi için
olayın kaza ile sonuçlanması, kazayı geçiren kişinin sigortalı olması, kaza ile
sonuç arasında kesin veya dolaylı illiyet bağının bulunması, sonuçları
bakımından çalışanı ruhen veya bedenen özüre uğratması gerekmektedir.
Teknik açıdan iş kazası; kişilere zarar veren olaylar ve bu olaylarla
birlikte işyerindeki makine, tertibat, tesisat veya ekipmana zarar veren olaylar
ile hiçbir zarar vermemesine rağmen işin tamamlanmasına engel teşkil eden
8
olaylar olarak nitelendirilmektedir. Makine ve ekipmana zarar veren veya
faaliyetin aksamasına sebep olan olaylar arıza olarak tanımlanır (Sağlam,
2009:8).
Bu tanımlara bağlı olarak iş kazasının tanımlarını ve genişletilmiş
sınırlarını çizersek; çalışanların işyerinde çalışırken, işe işveren aracıyla veya
talimatıyla gider-gelirken, işyerinde bulunduğu zamanlarda veya iş kanuna
göre çalışma süresinden sayılan sürelerde; çalışanı hemen veya sonradan,
bedenen ya da ruhen özüre uğratan, malda hasar oluşturan, proseste
yavaşlamaya neden olan veya ürün kaybına sebep olan önceden
planlanmamış olaylar olarak tanımlayabiliriz.
İş Güvenliği
İş güvenliği kavramı hukuksal olarak, bir işin meydana getirilmesi
esnasında çalışanların karşılaştığı tehlikelerin ortadan kaldırılması veya
azaltılması konusunda, esas olarak işverene ve dolaylı olarak çalışanlara
getirilen yükümlülüklere ilişkin hukuk kurallarının bütünü şeklinde tanımlanır.
İşyerinde çalışma şartlarının meydana getirdiği, çalışanlara, makine ve
tesislere veya üretime yönelik tehlike, zarar ve aksaklıkların araştırılması ve
önlenmesi bakımından kullanılan araç, gereç ve maddelerin kullanımı ve
varlığından doğabilecek risklere karşı çalışanların korunması ve gerekli
tedbirlerin alınması için yapılan metotlu çalışmaların tümüne “iş güvenliği”
denir (Atay, 2012, Arıkoğlu, 1988:3).
9
Meslek Hastalığı
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda meslek hastalığı
“Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık” olarak, 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. maddesinde
Meslek hastalığı, “sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı
tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici
veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.” şeklinde
tanımlanmıştır.
“Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliği”’nin 18 inci maddesine göre meslek hastalıkları 5 grupta
toplanmıştır.
A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları,
C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi
hastalıkları,
D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar,
E Grubu: Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları.
Bir hastalığın ortaya çıkmasında birden fazla faktör etkili olabilir.
Çalışanın yaptığı işin niteliğinden, çalıştığı ortamdaki risk faktörlerinden veya
işin yürütüm şartlarından meydana gelip gelmediği ortaya konularak
hastalığın işle ilgili hastalık veya meslek hastalığı olup olmadığı
belirlenmektedir.
10
İş Sağlığı
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), günümüz çağdaş sağlık anlayışına göre
sağlığı “hastalık ve sakatlığın olmayışı değil bedensel, ruhsal, sosyal ve
ekonomik yönden tam bir iyilik hali” olarak tanımlanmıştır ve sağlığı doğuştan
kazanılmış bir hak olarak kabul edilmektedir. İş sağlığı ilk olarak 1950 yılı
Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) ve DSÖ ortak uzmanlar komitesi
tarafından “Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal
yönden iyilik hallerinin en üst düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve
geliştirilmesi çalışmalarıdır” şeklinde tanımlanmıştır. (Bilir, 1997)
UÇÖ ve DSÖ Uzmanlar Komitesi 1995 yılı kararlarında iş sağlığı
tanımını; “çalışanların sağlığını ve çalışma kapasitesini koruma ve geliştirme,
çalışma ortamını ve yapılan işi geliştirme ve işyerinde sağlık ve güvenliği
destekleyen yönde iş organizasyonu ve çalışma kültürünü geliştirme” olarak
genişletmiştir (DSÖ, 1995).
İş sağlığı sadece çalışma koşulları sonucu ortaya çıkan iş kazaları ve
meslek hastalıklarını önlemeyi değil;
Tüm meslek gruplarında çalışanların ruhsal, bedensel, sosyal iyilik
hallerinin en üst düzeyde tutmayı ve devamlılığını sağlamayı,
Çalışma koşullarına bağlı olarak çalışanların sağlıklarının
bozulmasını engellemeyi,
Çalışma ortamında bulunması muhtemel her tür kimyasal, fiziksel,
biyolojik, organik, ruhsal ve organizasyona ait risk faktörlerinden
gerekli tedbirleri alarak korunmayı sağlamayı,
11
Tüm çalışanların fizyolojik ve psikolojik özellikleri göz önünde
bulundurularak uygun bir çalışma ortamı seçimi yapılması ve
çalışma ortamı uyumunun sürdürülebilirliğini sağlamayı,
Çalışan ile yaptığı iş arasında uyum sağlayarak, optimal verimi
asgari yorgunlukla elde etmeyi ve benzeri amaçları da içerir.
İş Sağlığı ve Güvenliği
İş sağlığı ile iş güvenliği kavramları bir bütünü oluşturur. Hem iş
sağlığının hem de iş güvenliğinin amacı, iş kazaları ile meslek hastalıkları gibi
mesleki tehlikeleri bertaraf ederek çalışanların yaşamlarının ve sağlıklarının
korunmasıdır. İş sağlığı; sağlıklı bir çalışma ortamı öngörürken, iş güvenliği
işçinin yaşamına ve vücut bütünlüğüne yönelik risklerin bertaraf edilmesi için
teknik kuralları ele alır (Bakır, 2012:58-59).
UÇÖ’nün İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155
sayılı Sözleşmesi irdelendiğinde iş sağlığı ve güvenliği “yetkili makam veya
makamlarca kanun gücü verilen bütün düzenlemelerle, kamu çalışanları dahil
olmak üzere istihdam edilen bütün kişilerin, işle bağlantısı açısından, sadece
hastalık veya sakatlığın bulunmaması halini değil, aynı zamanda, çalışma
sırasındaki hijyen ve güvenlik ile doğrudan ilişkili olarak sağlığı etkileyen
fiziksel ve zihinsel unsurları dikkate alarak çalışan ve çalışma ortamının
sağlık ve güvenliğinin sağlanması” olarak tanımlanabilir (UÇÖ, 1981).
İş sağlığı ve güvenliği bir bilim dalı olarak “işin yapılması sırasında
çeşitli nedenlerden kaynaklanan, sağlığa ve güvenliğe zarar verebilecek
riskleri ortadan kaldırarak sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak
12
amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır”. İş sağlığı ve güvenliğinin
amacı yalnızca çalışanların değil tüm işletmenin ve üretimin güvenliğinin
beraber düşünülmesi, çalışma ortamının bütünlüğünü ve üretimin sürekliliği
ile verimi arttırmaktır.
İş sağlığı ve güvenliğinin genel amacı çalışana, çalışanın yakınlarına,
ailesine, işyerine ve diğer mercilere gelebilecek yükümlülüklerin azaltılması
ve dolayısıyla, ülke ekonomisine gelebilecek zararları önlemektir (Özkılıç,
2005).
İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması konusunda birçok kurum, kuruluş
ve kişiler etkileşim içerisindedir. İşyerlerinde işveren ve çalışanlar ve dolaylı
olarak tüm aile fertleri iş sağlığı ve güvenliği açısından etkileşim içindedirler.
İşverenler, hem maddi hem manevi çıkarlarından dolayı, işçiler kaza ve
hastalık durumunda zarara uğradığından ve devlet ise vatandaşa sağlıklı ve
mutlu yaşam sağlama yükümlülüğünden dolayı iş sağlığı ve güvenliği ile
yakından ilgilenmek durumundadır. İşveren gerekli masrafı yaparak,
örgütlenmeyi sağlamak ve teknik önlemleri almak, işçi; iş sağlığı ve güvenliği
disiplinine ve kurallarına uygun çalışma düzenini korumak, devlet ise gerekli
mevzuat düzenlemelerini yapmak, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için
gerekli müesseseleri kurmak, denetimi yapmak ve bu üçlü çalışma dengesini
sağlayarak verimli bir çalışma düzeni kurmakla yükümlüdür (Kalkan,
2013:51).
13
2.1.2. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği
Dünyada iş sağlığı ve güvenliği kavramının temelini 17. yüzyılda
“hastamıza ne iş yaptığını sormak zorundayız” yaklaşımı ile Ramazzini
kurşun ve cıva zehirlenmelerini akademik düzeyde inceleyerek ortaya
koymuştur. Paracellus işyeri hekimliği ile ilgili yazdığı kitabı “Morbis
Metalics”de “her şey zehir olabilir, bu sadece doz meselesidir” yaklaşımıyla
işyerindeki risk faktörlerini ortaya koymuştur. Sir Percivale Pott baca
temizleyicilerinin testis kanserine sebep olduğunu, Hipokrates halsizlik,
kabızlık felçler ve görme bozuklukları gibi bulguların kurşun ile ilişkili
olduğunu ortaya koymuştur. Plini çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı
maske gibi kullanılmak üzere başlarına torba geçirmelerini önererek
koruyucu tedbirlere dikkat çekmiştir. Heredot çalışanların verimini ön görerek
yüksek enerjili besinlerle beslenmelerini, çalışan sağlığı ile yapılan iş
arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştur (Hayes, 2007:22-23).
İngiltere’de 1804, 1819 ve 1833 yıllarında bu alanda kanuni
düzenlemeler yapılırken İsviçre’de 1840, Fransa’da 1841, Almanya’da 1849
ve ABD’de 1977 yıllarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kanunlar
çıkartılmıştır. Sonraki yıllarda bu ülkelerde yönetmelik, tebliğ, genelge ve
uygulamayı geliştiren düzenlemeler yapılmıştır. İşçilerin korunması
konusunda ortak hareket edebilmek için I. Dünya Savaşı sonrasında Versay
Barış Anlaşması ile 1919 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ)
kurulmuştur. Örgüt II. Dünya Savaşı sonrası iş hukukuna ilişkin sözleşme ve
tavsiye kararlarının oluşmasında etkili olmuş ve 1946 yılında Birleşmiş
14
Milletler ile anlaşma imzalayarak günümüzdeki uluslararası uzmanlık
kuruluşu halini almıştır (Güngör, 2008:43).
İş sağlığı ve güvenliği konusunda UÇÖ tarafından Türkiye’de ve
uluslararası boyutta yürütülen çalışmalarının başında 1981 yılında
yayımlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı
Sözleşmesi” ve 1985 yılında yayımlanan “İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161
Sayılı UÇÖ Sözleşmesi” gelmektedir. Bu sözleşmeleri imzalayan üye ülkeler
iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin ulusal politika geliştirmesi,
uygulaması ve düzenli olarak hedeflerin denetlenmesini taahhüt etmiştir. 155
Sayılı UÇÖ Sözleşmesi’nde işle ilgili olan, işin yürütümü sırasında ortaya
çıkabilecek kaza ve yaralanmaları, çalışma ortamında bulunan tehlike ve
riskleri mümkün olduğu ölçüde kabul edilebilir seviyeye indirmeyi amaçlar.
161 sayılı UÇÖ Sözleşmesi’nde iş sağlığı hizmetinin oluşturulması ve
hizmetin uygulanması amaçlanır (UÇÖ, 1981).
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre her yıl yaklaşık 11.000.000 yeni
meslek hastalığı ortaya çıkmakta ve bunların 700.000’i ölümle
sonuçlanmaktadır. UÇÖ verilerine göre; dünyada her yıl yaklaşık 250 milyon
çalışan iş kazası, 160 milyon çalışan meslek hastalığı sonucu ortaya çıkan
zararlara maruz kalmaktadır. Ayrıca yaklaşık 1.2 milyon çalışan iş kazaları ve
meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir (ÇSGB, 2012:6).
Dünya nüfusunun % 15’inin iş kazası veya meslek hastalıklarına uğradığı,
Tüm ölümlerin % 3,9’unun iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda
olduğu,
15
İşsiz olan işgücünün % 30’unun önceki işleri sırasında iş kazası veya
meslek hastalığı geçirmiş olduğu tahmin edilmektedir (UÇÖ).
Her gün 960.000’den fazla çalışanın iş kazası sonucunda yaralandığı
ve 5.330 çalışanın iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybettiği
tahmin edilmektedir. Ölümlü iş kazalarının ve ölümle sonuçlanan meslek
hastalıklarının yarısından fazlası, Asya Pasifik ve Güneydoğu Asya
ülkelerinde meydana gelmektedir (Hämäläinen vd.,2009:125).
Takala’nın 1998 yılında yayınladığı çalışmada 1994 yılında dünya
işgücü yaklaşık 2,7 milyar kişidir. Dünyanın sekiz ana bölgesindeki bazı
ülkelerin ölüm oranları kıyaslanmıştır (Tablo 1) (Takala, 1998:785-798).
Çalışmada dünyada ölüm oranlarının oldukça farklı olduğu görülmüştür.
“Yerleşik Piyasa Ekonomileri” grubunda yer alan ülkelerde bu oranlar 1.4 - 10
arasında değişmektedir.
Tablo 1: 1994 yılında dünyanın sekiz bölgesinde meydana gelen ölümcül iş kazaları (100.000
işçide ölüm oranı) (Takala, 1998)
Bölge Ölüm Oranı Ölü Sayısı
Yerleşik Piyasa Ekonomileri 5.3 19700
Avrupa’nın Eski Sosyalist Ekonomileri 11.1 15600
Hindistan 11.0 36700
Çin 11.1 68200
Asya’nın geri kalanı ve Adalar 23.1 80600
Alt Sahra Afrikası 21.1 45900
Latin Amerika ve Karaipler 13.5 26400
Orta Doğu 22.5 41800
DÜNYA 14.0 334900
16
Küreselleşmenin iş sağlığı ve güvenliği açısından gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkelere etkisi farklı boyutlardadır(Rantanen, 2010: 167-172).
Ölümlü iş kazası oranı gelişmiş ülkelerde düşükken (Avrupa, Amerika vb.),
bu oranın gelişmekte olan ülkelerde yüksek olduğu görülmektedir (Karadeniz,
2012:23).
İSG açısından sosyal güvence kapsamında çalışan nüfus oranı
azaldıkça ölümlü iş kazalarının sayısı artar, insani gelişmişlik endeksi düşük
olan ülkelerde ölümlü iş kazası sayısı yükselmektedir (Karadeniz, 2012:22).
Her ülkede eşit sayıda çalışan işçi bulunmadığından ülkeleri
kaydedilen iş kazası sayıları üzerinden değerlendirmek anlamsızdır. Avrupa
Topluluğu İstatistik Ofisi’nin (Eurostat, 2014) yayınladığı istatistikler ve
Türkiye’de SGK istatistik yıllığı verilerine göre hesaplanan 100 bin işçide
ölümlü iş kazası oranı 2007 yılında 12.3 iken, AB-15 ortalaması 2.1’dir ve
Portekiz’de 6.3, Almanya’da 1.8, Fransa’da 2.2, Norveç’te ise 1.0 olarak
hesaplanmaktadır (ÇSGB, 2012:36).
Ceylan’ın, Türkiye ve gelişmiş ülkelerdeki iş kazaları üzerine yaptığı
çalışmada; Türkiye ölümlü kaza sıklığı açısından, 15 Avrupa Birliği (AB) ülke
ortalamasının 7 katından daha fazla bir kaza sıklığına sahip olduğunu,
incelenen 10 ülke arasında, ölümlü kaza sıklığında Türkiye’nin Rusya ve,
Hindistan’ın ardından en yüksek sıklığa sahip ülke olduğunu, yine aynı
çalışmada Türkiye’de iş göremezlik kaza sıklığı açısından, incelenen 4 ülke
arasında, en yüksek sıklığa sahip ülke olduğunu, bu değerin, Almanya ve
17
Finlandiya gibi iş güvenliğine çok önem veren ülkelerden 10 kat daha fazla
olduğunu ortaya koymuştur (Ceylan, 2011c:23).
Türkiye’deki resmi iş kazası ve meslek hastalıkları istatistikleri ile AB
ülkelerindeki istatistikler kıyaslandığında ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği
için ciddi tedbirlerin alınması bir zorunluluktur. Ancak Eurostat verilerinde
2009 yılı sonrası iş kazası, iş göremezlik ve iş kazası sonucu ölüm
istatistiklerinin düzenli tutulmamış ve yayınlanmamış olması ve ülkemizde
özellikle son yıllarda İSG alanında atılan adımlar ve mevzuat değişiklikleri ile
beraber değerlendirildiğinde mevcut veriler günümüzde Türkiye ile AB
ülkelerine göre durumunu net olarak ortaya koymak için yeterli değildir.
2.1.3. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği
2.1.3.1. Uluslararası Anlaşmalar, Ulusal Düzenlemeler
Sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmak tüm dünya çalışanları için
temel insani haklardan biri olduğu “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi”, “Avrupa Sosyal Şartı”, “Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal
ve Kültürel Haklar Antlaşması” gibi birçok evrensel belgede
vurgulanmaktadır. Bu belgelere uluslararası anlaşmalarla taraf ülkemiz için
de çalışma hayatının temel insani hak ve değerleri olarak ifade
edebileceğimiz; çalışanların adil ve uygun çalışma koşullarına sahip olması
ve iş sağlığının ve güvenliğinin sağlanıyor olması hükmü bulunmaktadır.
(TBMM, 2014:18-20)
18
T.C. Anayasa’sı 50. maddesinde; “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve
gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve
ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık
izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.” ifadesi ve 60.maddesinde
“Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak
gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” ifadesi yer almaktadır (Anayasa,
1982). Bu ifadeler ışığında sosyal devlet olmanın gereği olarak çalışanların
özel durumları da göz önünde bulundurularak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri
/ politikaları uygulanır.
Türkiye 07.01.2004 tarih 5038 sayılı Kanun ile Uluslararası Çalışma
Örgütü’ nün İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı
UÇÖ Sözleşmesi’ni, aynı tarih 5039 s. Kanun ile İş Sağlığı Hizmetlerine
İlişkin 161 Sayılı UÇÖ Sözleşmesi’ni kabul etmiştir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ülkemizde İSG alanında ülke
genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi
için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur (RG:28550, 2013). İş Sağlığı
ve Güvenliği Konseyi “T.C. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi
2006-2008” yayımlayarak Avrupa Birliği’nin Çerçeve Direktifi ile UÇÖ’nün
155 ve 161 sayılı Sözleşmeleri gereği 2006-2008 yılları arasında politik
olarak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütün çalışanları
kapsayacağı AB normlarına uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
çıkarılması, bütün işyerlerinde İSG hizmet birimlerinin etkin hale getirilmesi
ve yaygınlaştırılması sayesinde iş kazalarının %20 oranında azaltılmasını,
19
meslek hastalıkları tanı sisteminin geliştirilmesini ve kamu eliyle yürütülen
İSG teknik hizmetlerinin %20 arttırılmasını hedeflemiştir (ÇSGB Politika
Belgesi, 2014). Geçmiş süreç değerlendirildiğinde konsey belirlenen
dönemde hedeflerine tam olarak ulaşamamıştır.
2009-2013 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi’nde İSG kanununun
yürürlüğe girmesi ve ilgili mevzuat çalışmalarının tamamlanması, yeni
mevzuatın uygulanması amacıyla tarafların ve kamuoyunun bilgilendirilmesi,
iş kazası oranının %20 azaltılması, sunulan İSG laboratuvar hizmetlerinin
ulaştığı sayının %20 arttırılması, konsey üyesi kurum ve kuruluşların
yürürlükteki İSG proje, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin %20 arttırılması
hedeflenmiştir (ÇSGB Politika Belgesi, 2014). Süreç değerlendirildiğinde
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yayımlanması ve sonrasında 81
ilde yürütülen bilinçlendirme faaliyetleri sayesinde belirlenen dönemde iş
kazası ve meslek hastalıkları vakası istatistikleri dışında konseyin belirlediği
hedeflerine yaklaştığı söylenebilir.
2.1.3.2. Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği İstatistikleri
Ülkemizde İSG ile ilgili istatistikleri değerlendirirken, işveren sayısı,
çalışan sayısı, iş kazası ve meslek hastalığı sayısı ve iş kazası sonucu ölüm
sayıları ve işletmelerin sektörel dağılımları göz önünde bulundurulur. Bundan
dolayı SGK istatistik yıllıkları, TÜİK istatistikleri ve Sanayi Odaları’nın
yayımladığı istatistikler birlikte değerlendirilir.
Ülkemizde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine göre; 2009
yılında Türkiye’de 1.170.248 işyerinde toplam 8.802.989 çalışan istihdam
20
edilmekte olduğu, bu çalışanların toplam 72.963 iş kazası ve 539 meslek
hastalığı geçirdiği ve iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu 866 ölümle
sonuçlandığı ortaya konulmuştur (SGK, 2009).
Sigortalı çalıştıran işletmelerin; % 85,4’ü 1-9 arası sigortalı
çalıştırmakta ve %1,6’sı 50-249 sigortalı çalıştırmaktadır.
Bunun yanı sıra çalışanların; % 62’si 1-49 işçi çalıştıran
işyerlerinde, %21,8’i ise 50-249 işçi çalıştıran işyerlerinde istihdam
edilmektedir.
Sonuç olarak; işyerlerinin %99,7’si KOBİ’lerden oluşmakta (1-249
işçi) ve çalışanların %83,8’i ise KOBİ’lerde istihdam edilmektedir.
SGK’nın yayımladığı istatistik yıllığına göre 2012 yılında ülkemizde
1.554.407 işyerinde toplam 12.615.267 çalışan istihdam edilmektedir, Bu
çalışanların 74.871’si iş kazası geçirmiş, iş kazaları sonucu 2.036 ve meslek
hastalıkları sonucu 173 kişi olmak üzere toplam 2.209 kişi sürekli iş göremez
hale gelmiştir. İş kazalarında 744 çalışan hayatını kaybetmiştir. (SGK, 2012)
Sigortalı çalıştıran işletmelerin; % 85,3’ü 1-9 arası sigortalı
çalıştırmakta ve %1,8’i 50-249 sigortalı çalıştırmaktadır.
Bunun yanı sıra çalışanların; % 59,5’i 1-49 işçi çalıştıran
işyerlerinde, %22,5’i ise 50-249 işçi çalıştıran işyerlerinde istihdam
edilmektedir.
Sonuç olarak; işyerlerinin %99,7’si KOBİ’lerden oluşmakta (1-249
işçi) ve çalışanların %82’si ise KOBİ’lerde istihdam edilmektedir.
(TÜİK, 2012)
21
İşletme büyüklükleri referans alınarak SGK 2012 İş Kazası istatistikleri
ve TÜİK 2012 Çalışan Sayısı İstatistikleri Tablo 2’de karşılaştırılmıştır.
Tablo 2: 2012 yılı Çalışan Sayısı İstatistikleri (TÜİK, 2012), (SGK, 2012)
İşyeri Büyüklüğü İşyeri Sayısı* İşçi Sayısı İş Kazası Sayısı
1- 9 1.326.102
(%85,3)
3.629.666
(%28,8)
26.119
(%34.9)
10- 49 195.775
(%12,6)
3.870.969
(%30,7)
15.411
(%20.6)
50 - 249 28.287
(%1,8)
2.832.846
(%22,5)
15.650
(%20.9)
250 + 4.243
(%0,3)
2.281.786
(%18,0)
17.691
(%23.6)
Toplam 1.554.407 12.615.267 74.871
Türkiye’de 2002-2012 yılları arasında meydana gelen iş kazaları,
meslek hastalığı ve ölümle sonuçlanan iş kazası ve meslek hastalığı
istatistikleri Şekil 1,2 ve 3’de yer almaktadır.
Şekil 1: 2002-2012 yılları arası SGK İş Kazaları İstatistikleri
22
Şekil 2: 2002-2012 Yılları Arası Meslek Hastalıkları Sayıları
Şekil 3: 2002- 2012 Yılları Arası İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Toplam Ölüm Sayıları
Çalışan sayısının, çalışılan saatler toplamının her işletmede hatta
aynı veya benzer işletmelerin değişik birimlerinde farklı olmasından dolayı,
sadece kaza sayısının bilinmesi iş kazalarının değerlendirmesinde tam bir
anlam ifade etmemektedir.
23
Bundan dolayı kazaya uğrayan çalışan sayısının çalışan grup içindeki
oranlarla çeşitli kıyaslama ölçüleri kullanılmaktadır. Kıyaslama ölçülerinden
dünyaca kabul görmüş olanı Avrupa Topluluğu İstatistik Ofisi’nin yayınladığı
istatistiklerde ve literatürde kullanıldığı üzere 100.000 / 200.000 / 1.000.000
çalışan başına hesaplanmaktadır.
İş kazası sayısı için hesaplanan genel kaza sıklık değeri (KS1): bir
yılda 1.000.000 çalışan başına düşen iş kazası sayısı olarak
hesaplanmaktadır.
KS1 = Kaza Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
İş kazası sonucu sürekli iş göremezlik sayısı için hesaplanan
kaza sıklık değeri(KS2): bir yılda 1.000.000 çalışan başına düşen sürekli iş
göremezlik sayısı olarak hesaplanmaktadır.
KS2 = Sürekli İş Göremezlik Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
İş kazası sonucu ölüm sayısı için hesaplanan kaza sıklık değeri
(KS3): bir yılda 1000000 çalışan başına düşen ölüm sayısı olarak
hesaplanmaktadır.
KS3 = İş Kazası Ölüm Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
1970 yılından günümüze KS1, KS2 ve grafiksel karşılaştırma kolaylığı
için 0,1 düzeltme katsayısıyla KS3 kaza sıklık değerleri hesaplanarak Şekil 4
oluşturulmuştur.
24
Şekil 4: Ks1, Ks2 ve Ks3 kaza sıklık değerlerinin karşılaştırması
SGK verilerine göre toplam iş kazası sayıları 1970 yılından günümüze
sayısal ve oransal olarak azalmaktadır. Ölümlü iş kazası sayıları ve iş kazası
sonucu sürekli iş göremezlik sayıları azalma eğilimi göstermekle birlikte
dalgalı bir seyir izlemektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yayımlanmasıyla beraber
ülkemizde bu konuya eğilim hızla artmıştır. İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri
Hekimi, Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi sayısında büyük bir artış meydana
gelmiştir. Mevzuatın getirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla
yürütülen iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde ve düzenlenen risk
değerlendirmelerinde ve uygulamada da iş güvenliği yönetim sistemlerinin
oluşturulmasında büyük aksaklıklar mevcuttur. Bunun en büyük göstergesi, iş
kazası istatistikleri ve ölümlü iş kazalarının devam etmesidir. Son gelişmeler
iş güvenliği kültürünün ve algısının oluşmasında her ne kadar güzel bir
gelişme olsa da uygulamada nitelikli ve uygulanabilir araştırmaların,
yayınların yeterli seviyede olmaması da problem oluşturmaktadır.
25
Toplumlarda iş sağlığı ve güvenliğinin gerçek anlamıyla
oluşturulabilmesi için o toplumlarda önce iş sağlığı ve güvenliği bilincinin
oluşması gereklidir. Uluslararası Anlaşmalarda, Anayasa’da, kanunlarda ve
tüm iş güvenliği mevzuatlarında getirilen hukuki güvence mekanizmaları ne
kadar iyi düzenlenmiş olurlarsa olsunlar, ilgili tüm kurum, kuruluş, çevre ve
kişiler bu güvenceleri korumak ve işletmek konusunda yeterli bir bilinci
oluşturamamışsa, kâğıt üzerindeki temenniler olmaktan öteye geçmeyecektir
(Alpsoy, 2003:69).
2.1.3.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuat Tarihçesi
Osmanlı Devletinde 1865 yılında çıkarılan ilk yasal belge Dilaver Paşa
Nizamnamesi kömür madeni işçilerinin çalışma, dinlenme ve tatil sürelerinde
düzenleme yaparak zorunlu çalışmayı altı aya düşürmüştür. Maadin
Nizamnamesi tazminattan sonra çıkarılan ve “kazaya maruz kalanlara veya
ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından
ödenir” hükmü ve hekim bulundurma, çalışma ve dinlenme zamanı ve
koruyucu hükümler ile işverene bazı yükümlülükler getirmiştir (MMO, 2011:8).
Cumhuriyet döneminde çıkarılan ilk iş yasası 1936 yılında 3008 sayılı
İş Kanunudur. İş Kanunu, 1967, 1971 ve en son 2003 yılında değişerek
günümüzde devlet, işçi ve işveren arasında iş hukukunu düzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu yayımlanmıştır. Bu kanunda 77-81 maddeler arasında
sadece 5 madde ile iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlar
düzenlenmekteydi. 2012 yılı haziran ayında 6331 sayılı İş Sağlığı ve
26
Güvenliği Kanunu yayımlanarak günümüzdeki müstakil iş sağlığı ve güvenliği
mevzuatı çıkarılmış, yönetmelik, tebliğ, yönerge vb. ikincil mevzuat ile bazı
istisnalar dışında tüm çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamına
alınmış, çalışan ve işveren hukuki sorumlulukları detaylı ortaya konulmuştur.
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı tarihçesi tablo 3’te kronolojik olarak
gösterilmiştir (MMO, 2011:9-16).
Tablo 3 : İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Tarihi Gelişimi
YIL Yapılan Mevzuat Düzenlemesi
1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Çalışma, dinlenme ve tatil)
1869 Maadin Nizamnamesi ( Hekim bulundurma, Bildirim, çalışma ve dinlenme
zamanı, eczane bulundurma ve Korucu Önlemler)
1921 114 Sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havzası Fahmiyesinde Mevcut Kömür
Tozlarının Amale Menafii Umumiyesine Füruhtuna”
1921 151 Sayılı “Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik
(8 saat ile sınırlandırılmış, Cezai Hükümlülükler getirilmiştir)
1924 394 Sayılı Hafta Tatili Yasası
1926 818 Sayılı Borçlar Kanunu (Hukuki Sorumlulukları)
1930 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Yasası (Çocuk ve kadın işçilerin korunması)
1930 1580 Sayılı Belediyeler Yasası(Teknik kontrol yapma , sağlık denetimi yapma)
1936 3008 sayılı İş Yasası(İşçi ve işveren ilişkilerine kapsamlı olarak ilk müdahale)
1950 174 sayılı Kanun (Denetim Yapmak)
1967 931 sayılı İş Yasası (Anayasa Mahkemesi İptal etti)
1971 1475 Sayılı İş Kanunu (İSG açısından kapsamlı düzenlemeler)
2003 4857 Sayılı İş Kanunu ( AB Normları)
2012 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
27
2.1.3.4. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Mevzuat
Türkiye’de 2012 yılının haziran ayına kadar İş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili ayrı bir kanunun bulunmayışı dolayısıyla, İSG ile ilgili genel önleyici
düzenlemeler, sorumluluklar ve yükümlülüklere ilişkin İş Kanunu'na; iş kazası
ve meslek hastalığının yasal tanımına ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu'na; hastalık ve kaza sonrası maddi tazminatlara
ilişkin Borçlar Kanunu'na; cezai sorumluluklara ilişkin de Türk Ceza
Kanunu'na başvurulması gerekmekteydi (Hökelek, 2012).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı, 20.06.2012
tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmış, 30 Haziran
2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir. Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması,
mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için, işveren ve
çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir
(6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İSG’nin kapsamında ve
uygulanmasında çok sayıda değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliklerin temelini
“önleyici yaklaşım” ve “sürekli iyileştirme” prensibi oluşturmaktadır. Önleyici
yaklaşım, eğitim ve bilgilendirme ile çalışanın bilinç seviyesini arttırma; risk
değerlendirmesi ile tehlikeleri tespit etme ve bertaraf etme; çalışanların aktif
katılımı için çalışanların görüşlerinin alınması ve alınan tedbirlerin yetersiz
olduğu durumlarda çalışmaktan kaçınma, yetkili makama başvurma
haklarının kısıtlanmaması ve acil durum eylem ve tahliye planları ile
28
muhtemel kazaların zararlarını minimuma indirmesidir. Sürekli iyileştirme,
İSG eğitim ve talimatlarının, risk değerlendirmelerinin, acil durum ve tahliye
eylem planlarının çalışan sayısına ve işyeri tehlike sınıflarına bağlı olarak
periyodik olarak tekrarlanmasını öngörmektedir (TBMM, 2014:18-20).
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak
veya yaptırmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirecek risk
değerlendirme ekibinin kurulması ve bu ekibe gerekli kolaylıkların
sağlanması, kontrol, ölçüm ve araştırmaların yaptırılması zorunludur (6331
İSGK., 2012).
Çalışanlara: iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin periyodik olarak
verilmesi, bilgilendirmelerin yapılması, güvenlik bilincinin oluşturulması, iş
güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve destek personeli
gibi İSG alanında uzman personellerin istihdamı ve çalışanların da katılımları
sağlanarak; iş sağlığı ve güvenliğinin işyerinin bütününde benimsetilmesi ve
uygulanması sağlanacaktır.
İSG alanındaki önemli bir diğer değişiklik çalışan sayısını
gözetmeksizin tüm çalışanları kapsayacak düzenlemeler yapılmasıdır. 4857
sayılı İş Kanunu’nda ki İSG ile ilgili maddeler kaldırılarak elliden fazla çalışan,
sanayiden sayılan işyeri vb. ayrımlar yürürlükten kaldırılmıştır. 6331 sayılı
İSG Kanunu tek bir çalışanın bulunduğu işyerinde gerekli tedbirlerin
alınmasını, gerekli iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sağlanmasını
öngörmektedir (TBMM, 2014:19-21).
29
6331 sayılı İSG Kanunu’nun yayınlanmasıyla iş sağlığı ve güvenliği
mevzuatının kapsamı genişletilerek “en az elli işçi çalıştıran sanayiden
sayılan işyerleri” sınırının ortadan kaldırılması sonucu; mikro ölçekli (1-10
çalışan) işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin maliyetlerini
karşılamada güçlük çekeceklerinden dolayı, mikro ölçekli işletmelere devlet
desteği getirilmiştir. Şöyle ki; kamu kurum ve kuruluşları hariç, 10’dan az
çalışanı olan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesine yönelik giderleri, Sosyal Güvenlik
Kurumu tarafından finanse edilecektir (RG:28861, 2013).
İSG Kanunu’nun getirdiği bir diğer yaklaşım “katılımcı yaklaşım” iş
sağlığı ve güvenliği kurulu, çalışan temsilcisi, çalışanların bilgilendirilmesi,
görüşünün alınması, katılımlarının sağlanması çalışan işveren işbirliği
konusuna verilen önemi göstermektedir (6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İSG Kanunu’nda işyerleri tehlike sınıflarına göre az
tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri olmak üzere üç kategoriye ayrılmış,
işverenlerin ve çalışanların sorumlulukları tehlike sınıflarına ve çalışan
sayısına göre ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Çalışan, işveren ve alt işveren
ilişkileri, ortaklaşa yürütülen ve ortak alanda yürütülen işlerde koordinasyon
ve sorumluluk paylaşımı net olarak ortaya konulmuştur. İşveren, iş güvenliği
profesyonelleri, çalışan temsilcileri ve çalışanların sorumluluk dağılımları şu
şekilde kategorize edilebilir (6331 İSGK., 2012).
30
İşveren;
İş sağlığı ve güvenliği için sürdürülebilir iyileştirme politikası geliştirmek,
İşletmede iş sağlığı ve güvenliği organizasyonunu oluşturmak,
Risk değerlendirmesi raporları gözeterek gerekli önleyici tedbirleri
uygulatmak,
Eğitim, seminer, bilgilendirme, işbaşı konuşmaları ve organizasyonlarla
mesleki risklerin önlenebilmesi için bilinçlendirme faaliyetleri yapmak,
Çalışanları niteliklerine uygun işe yerleştirmek,
Çalışanların sağlık ve güvenlik gözetimlerini yapmak,
İzleme, denetleme ve uygunsuzlukları tespit etmek ve mücadele etmek,
Birden fazla işverenle ortaklaşa kullanılan ortamlarda koordinasyonu
sağlamak,
Alt işveren aracılığıyla yürütülen işlerde iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerinin sağlanıp sağlanmadığını takip etmek.
Bu faaliyetleri yürütülebilmek için çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde
(A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta
yer alan işyerinde en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile bütün
tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli
istihdam ederek, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık güvenlik
birimlerinden hizmet alarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesini
temin etmelidir (RG:28512, 2012).
31
İş sağlığı ve güvenliği açısından “nihai sorumluluk” işverene ait olup,
bu alanda işyeri dışındaki taraflardan hizmet alınması işverenin kanunda
belirtilen sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır (6331 İSGK., 2012).
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri;
İşverenin talimatları doğrultusunda iş sağlığı ve güvenliği
organizasyonunu sağlamak,
Risk değerlendirme ekibini toplamak, risk değerlendirmesi yapmak,
gerekli tedbirleri işveren onayı ile yerine getirmek,
Yıllık eğitim planlarını hazırlamak ve uygulamak.
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri görevlerini yerine getirirken
yetkileri kapsamında işverene karşı sorumludur. Bu sorumluluk
kapsamında İş Sağlığı profesyonelleri, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
hususları işverene ileterek görevlerini yerine getirir. Yetkileri kullanmaları
ve görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler,
görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık
içerisinde yürütür.
Çalışanlar;
İş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim almak, bilgilenmek,
Çalışma arkadaşlarının ve kendisinin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye
düşürecek hareketlerden kaçınmak,
Temin edilen kişisel koruyucu donanımları ve diğer ekipmanları doğru
kullanmak ve zarar vermemek,
32
Sağlık gözetimi için yapılan kontrol ve muayeneleri düzenli olarak takip
etmek,
Eğitimler ve verilen talimatlar doğrultusunda öğretilen iş sağlığı ve
güvenliği kurallarına uymak.
İşletmede iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda görüş bildirmek ve
katılım sağlamak ve iş sağlığı ve güvenliğinin temin edilmesinde gerekli
faaliyetleri yürütmek zorundadır.
Çalışan temsilcileri;
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılarak, çalışmaları izleme,
tedbir alınmasını isteme ve tekliflerde bulunma ve benzeri konularda
çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanlardır. Çalışan sayısına bağlı olarak
artan sayıda çalışan temsilcileri sayesinde çalışanların görüşleri iş sağlığı ve
güvenliği kurullarına ve problemleri çözme niteliğine sahip birimlere
aktarılabilecektir.
2.1.4. Dünyada İSG Yönetim Sistemleri ve Standartları
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (İSGYS); bir organizasyon
yapısını açıkça ortaya koymak ve tüm çalışan ve idarecilerin görev
tanımlarını ve talimatlarını belirleyerek “kimin, neyi, ne zaman, nasıl, neden
ve nerede yapacağını net olarak anlamasını” sağlayacak şekilde sorumluluk
vermek yoluyla iş sağlığı ve güvenliğinin hedefe odaklı, sistematik bir şekilde
iyileştirilmesidir. Genel amaç, çalışanların ve çalışma ortamının sağlığını ve
güvenliğini iyileştirmektir (İSGİP, 2011).
33
İSGYS, tehlike belirlemek ve risklere karşı önlem almak için öncelikle
mevcut durumun analizi yapılarak risklerin tespit edilmesi, bu riskleri bertaraf
etmek için kanun, yönetmelikler ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde yönetim
programlarının oluşturulduğu ve uygulandığı, bütün çalışmaların sistematik
bir şekilde dokümante edildiği ve ilgili taraflara bildirildiği, bu çalışmaların iç
ve dış uzman ve denetçilerce izlenip denetlendiği İSG yaklaşımıdır (Kalkan,
2013:27).
Çoğu AB ülkesi zorunlu yükümlülükler getiren mevzuat düzenlemeleri
sonrasında kural koyucu olmaktan ziyade “kendi kendine yöneten işletme”
modeline geçmiştir. Kendi kendine yöneten işletme işverenleri aynı zamanda
işletmelerin de iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasından sorumlu tutarken
bu sorumluluğun nasıl sağlanacağı işverenlere bırakılmıştır. Yönetim
sistemleri ile ülkelerin mevzuat düzenlemeleri arasında bazı farklar vardır. Bu
farklar temelinde yönetim sistemlerinin işletmeler tarafından gönüllü kabul
edilmesi ve mevzuat uyum programlarının hükümetin mevzuat aracılığıyla
zorunlu düzenlemesinden kaynaklanmaktadır.
İsveç ve Fransa hariç AB ülkelerinde İSGYS kanuni bir zorunluluk
olmasa da, İSGYS’nin uygulanmasında kullanılacak araçların
geliştirilmesinde ve tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir devlet
tarafından yetkilendirilmiş bir özel şirket veya kamu kuruluşu ya da ulusal-
uluslararası dayanağı olan bir kurum yer almaktadır. Bazı ülkelerde,
ülkemizde olduğu gibi risk değerlendirme aracı İSG koşullarına göre
kanunlarla uyarlanmıştır. Bu uyarlamalar, İSGYS’nin işverenlerce
uygulanmasını hızlandırmıştır. Ancak Avrupa genelinde Sürekli İSG
iyileştirmesi döngüsünü muhafaza etmek, şirketin görevidir. (Tablo 4)
34
Tablo 4: Mevzuat Uyum Programları - Yönetim Sistemleri Karşılaştırması
Mevzuat Uyum Programları Yönetim Sistemleri
Hükümet yetkililerin istediği Gönüllülük esaslı
Bazılarında düzenlemelerde geri bildirim
varken diğerlerinde kontrole ihtiyaç
duymaz.
Sürekli gelişim için her adımda geri
bildirim vardır.
Motivasyon daima kötü sonuçlardan
kaçınmak için vardır.
Motivasyon daha çok başarı odaklıdır.
Proaktif ve reaktif yaklaşımları vardır Şekil itibariyle proaktiftir.
Geliştirme esnasında katılımı yetkililerce
sınırlandırılır.
Çalışan alımını teşvik amaçlı olarak
bütün seviyelerde çalışan katılımı
teşvik edilir.
AB’nin 89/391/EEC 12 Haziran 1989 tarihli Çerçeve Direktifi, UÇÖ’nün
155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi ve 161 Sayılı İş Sağlığı
Hizmetleri Sözleşmesi İSGYS’nin uluslararası standartlarını ortaya
koymaktadır. İlk olarak 1996 yılında İngiltere’de geliştirildiği kabul görülen BS
8800 İSG Yönetim Sistemi Standardı; Hollanda, Norveç, İspanya ve Birleşik
Krallık ulusal İSGYS Standartlarının temelini oluşturmuştur. (İSGİP, 2011)
Dünyada İSG ile ilgili çok sayıda standart olmasına rağmen başlıca kabul
görenler; BS 8800 (Guide To Occupational Health and Safety Management
Systems), ILO (International Labor Organisation) İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Sistemi Rehberi (ILO-ISG 2001), ISA 2000, NPR 5001, OSHA
AS/NSZ 4360, OSHA AS/NSZ 4804, OHSAS (Occupational Health and
Safety Assessment Series) 18001, OHSAS 18002 Uygulama Rehberidir
(Özkılıç, 2005). Bazı İSG Yönetim Sistemleri kimyasal endüstrisi,
taşımacılık, havacılık vb. özel sektörlere göre detaylı olarak geliştirilmiştir.
35
2.1.5. Türkiye’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı
BS-OHSAS 18001 Standardı 03 Nisan 2008 Türk Standartları
Enstitüsü tarafından TS 18001, “İş Sağılığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri -
Şartlar” olarak adı altında Türk Standardı olarak kabul edilerek
yayınlanmıştır. (TS18001, 2008) TS 18001 standardı sadece firmaların iç
müşterilerini ve çalışanlarını değil, firmayı ziyarete gelen müşterilerini,
taşeronlarını ve ziyaretçilerini de içeren geniş kapsamlı bir uygulamadır. Aynı
zamanda toplam değerleme maliyeti ve zarar seviyelerinin önemli miktarda
düşürülmesiyle kalite, çevre, kârlılık, verimlilik gibi konularda sürekli
iyileştirmeyi de sağlar. Standart Türkiye İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı ile
uyumludur (Cebeci, Canolca, 2006:1).
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli
“her türlü önlemi” almak zorundadır. Bu yükümlülük her işyeri veya işletmede
o işyeri veya işletmenin ekonomik, teknik ve mali özellikleri ve yapısı ile
bağlantılıdır. Ayrıca, her somut olayda işverenin koruyucu tedbirleri alma
yükümlülüğünün kapsamı gereklilik, o zamandaki teknik ilerlemenin
durumuna elverişlilik ve yapılan işin niteliği dikkate alınarak tespit edilir
(Çakıroğlu, 2007:19-23). Yani iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili alınması gereken
önlemler ve yeterlilikler tıp-fen bilimlerinin, teknolojinin ve bilimin ilerlemesine
ve yeni yol-yöntemler geliştirilmesine bağlı olarak sürekli gelişmektedir.
Bununla beraber işyerlerinde veya işletmelerde karşılaşılan en önemli insan
kaynakları sorunlarından biri çalışan organizasyonunun emniyetli ve sağlıklı
çalışma kültürüne sahip olmamasıdır. OHSAS/TS 18001 standardı; İSG
36
politikasının geliştirme, uygulama, değerlendirme ve sürdürme için
organizasyon yapısını, faaliyet planlamasını, sorumlulukları, uygulamaları,
prosedürleri, süreçleri ve kaynakları içermektedir. Paydaşların ve müşterilerin
istek ve beklentileri göz önünde bulundurularak ulusal ve dünya
standartlarına uyum süresini ve maliyetini azaltmaktadır. İşletmeler İSG
faaliyetlerini sistematik olarak sürdürmek için bu sistemi uygulanır (TS18001,
2008).
OHSAS/TS 18001 standardı diğer ISO 9001, ISO 14001 gibi kalite
standartlarında olduğu gibi sürekli gelişmeyi amaçlayan PLANLA, UYGULA,
KONTROL ET, ÖNLEM AL (PUKÖ) metodolojisi üzerine kurulmuştur.
İşletmenin tamamına uygulanabileceği gibi bir biriminde veya faaliyetinde de
uygulanabilir. İş sağlığı ve güvenliği politikasını geliştirmek ve uygulamak ve
İSG risklerini yönetmek için beş ana elementten oluşmaktadır. Bu elementler
ve alt başlıkları Şekil 5’de gösterilmiştir.
37
Şekil 5: TS 18001 Yönetim Sistemi Elementleri
TS / OHSAS 18001 standardı kurulurken ve uygulanırken geçerli İSG
mevzuatlarındaki yükümlülükler göz önünde bulundurulur. Bu standardının
uygulanmasında detay, karışıklık derecesi, dokümantasyon miktarı ve
ayrılması gereken bütçe uygulanacak işletmenin büyüklüğüne ve
faaliyetlerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.
TS / OHSAS 18001 standardı Uygulama Adımlar
Kuruluşta mevcut ve olası iş, işlem ve prosesler göz önünde
bulundurularak tehlikelerin belirlenmesi, geçmişte yaşanmış iş kazası ve
meslek hastalığı vakalarının kayıtları, mevcut İSG uygulamaları ve güncel
mevzuat yükümlülükleri analizi yapılır. Analizler çerçevesinde standardın
38
uygulama adımları 2008 yılı Nisan ayında yayımlanan TS 18001 standardına
göre şunlardır (TS18001, 2008);
İSG Politikasının Oluşturulması: Kuruluşun İSG risklerinin yapısına
ve büyüklüğüne uygun, en azından İSG mevzuatının yükümlülüklerine
uyacağını, İSG performansının sürekli iyileştirileceğini taahhüt eden,
çalışanlar ve ilgili tüm tarafların erişimine açık bir İSG politika belgesi
oluşturulmalıdır.
Planlama: İşletme düzenli olarak tehlikelerin tanımlanması, risklerin
değerlendirilmesi ve gerekli kontrollerin belirlenmesi için talimatlar oluşturulur.
Bu talimatlar; risk değerlendirmesinin düzenleyici değil önleyici olmasını
sağlamalı, işletmedeki risklerin tanımlanmasını, önceliklerin belirlenmesini ve
dokümante edilmesini ve duruma uygun olarak kontrollerin uygulanmasını
sağlamalıdır. İşletme kontrol talimatlarını belirlerken veya mevcut kontrolleri
İSG Politikasına göre düzenlerken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak
risklerin azaltılması düşünülmelidir.
Ortadan kaldırma,
Yerine koyma,
Mühendislik kontrolleri,
İşaretler/uyarılar ve/veya diğer idari kontroller,
Kişisel koruyucu donanım.
Planlama aşamasının bir diğer unsuru İSG hedeflerinin dokümante
edilmesidir. Hedefler belirlenirken İSG Politikasıyla tutarlı ve sürekli gelişmeyi
öngörmeli, mevzuat yükümlülükleri, risk değerlendirmesi talimatları, teknolojik
39
ve mali imkânlar ve ilgili tüm tarafların görüşleri değerlendirilmelidir. Hedefler
kapsamında işletme ile ilgili her fonksiyon ve seviyesinde hedefe ulaşılması
için sorumluluk ve yetki dağılımları, kullanılacak araçlar ve zaman çizelgesi
dokümante edilmelidir.
Uygulama ve İşletme: İSG ve İSG yönetim sisteminin nihai
sorumluluğu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda olduğu gibi üst
yönetimdedir. Üst yönetim standardın şartlarını bu standarda uygun olarak
oluşturulmasından, yerine getirilmesinden ve sürdürülmesinden ve elde ettiği
çıktılara bağlı olarak İSG yönetim sistemi performansının raporlanmasından
sorumlu bir çalışanı görevlendirir ve yetkilendirir. Ayrıca üst yönetim
standardın uygulanabilmesi için görevlendirilen personelin insan
kaynaklarına, organizasyon alt yapısına, teknolojik ve mali kaynaklara erişim
imkanı sağlar. Etkili bir İSG yönetimi sağlanabilmesi için görevler,
sorumluluklar ve hesap verilebilirlik durumları ve yetkiler dokümante edilir ve
ilgili taraflara duyurulur.
Uygulama aşamasının bir diğer unsuru eğitim ve bilinçlendirmedir.
İşletmede İSG ile ilgili görevlendirilen personelin uygun eğitim, öğretim veya
tecrübe itibariyle yeterli seviyeye gelmesi sağlanır. Eğitimler sorumluluk,
yetenek, yeterlilik ve bilgi düzeyi göz önünde bulundurularak işletme risk
faktörlerine göre verilir. Eğitim faaliyetleri kapsamında mevcut veya
potansiyel işletme faaliyetleri ve İSG üzerindeki etkileri, acil durum
prosedürleri ve İSG yönetim sisteminin şartlarının yerine getirilmesinde
görevler ve sorumluluklar, sapmalar durumunda ortaya çıkabilecek sonuçlar
40
olmalı ve eğitim ihtiyacı önceden belirlenerek alınan eğitim ve tedbirlerin
etkinliği ölçülerek kayıt altına alınmalıdır.
İSGYS İşletilebilmesi için oluşturulacak talimatlar aracılığıyla;
İşletmenin çeşitli seviyelerinde ve fonksiyonlarında iç iletişimin,
Yüklenicilerle veya iş yerine dışarıdan gelen ziyaretçilerle iletişimin,
Dışarıdaki ilgili taraflarla iletişimin,
yol ve yöntemlerinin belirlenmesi ve sağlanması, dokümante edilerek
cevaplandırılması gerekir. Ayrıca belirlenen iletişim yollarıyla veya ilgili
faaliyetlere çalışanların katılımlarıyla tehlike tanımlaması, risk
değerlendirmesi, kontrollerin belirlenmesi, olayların araştırılması, İSG Politika
ve hedeflerin belirlenmesi ve gözden geçirilmesinde çalışanlara danışılır ve
katılımı sağlanır.
Potansiyel acil durum talimatları, potansiyel kaza ve acil durumlar, acil
durumlarda kimlerin görevli olacağı ve sorumlulukları, kullanılacak
ekipmanların ve yürütülecek faaliyetlerin neler olduğu, fabrika yerleşim planı
çizimi ve kaçış yollarının belirlendiği talimatlar hazırlanır. Bu talimatlarda
gerekli acil durum irtibat numaraları, komşu işletmelerle ve kamuyla iletişim
ve acil durumlarda hayati kayıtların korunması bilgilendirmeleri de yer
almalıdır.
Kontrol ve Düzenleyici Faaliyet: İSG performansını düzenli olarak
ölçmek için İSG Hedeflerine ulaşma derecesini gözlemlemek, kontrollerin
etkinliklerini hem sağlık hem de güvenlik açısından izlemek, hasarsız olay
dahil kazaları, hastalıkları, olayları, ramak kala olayları incelemek ve bu
41
faaliyetler aracılığıyla düzenleyici ve önleyici faaliyetlerin analizlerini
kolaylaştırmak amacıyla yeterli izleme, ölçme sonuçlarının ve verilerinin
kaydedilmesi sağlanır. Ölçümlerde kullanılan ekipman veya donanımın
gerekiyorsa kalibrasyonu sağlanır, bakımı için talimatlar oluşturulur ve
kalibrasyon sonuçları saklanır.
Üst Yönetimin Değerlendirmesi:
Üst yönetim, İSG yönetim sisteminin sürekliliğini, yeterliliğini ve
etkinliğini belirli aralıklarla gözden geçirir.
Yönetim İSG yönetim sistemini gözden geçirirken;
İç tetkiklerin ve uygulanabilen yasal şartlara ve kuruluşun uymayı
taahhüt ettiği diğer şartlara uygunluğun değerlendirilmesinin
sonuçları,
İSG ile ilgili olarak değişen şartlar, İSG ile ilgili Mevzuat
değişikliklerinin,
İlgili tarafların beklenti ve yükümlülüklerindeki değişikliklerin,
İşletmenin iş, işlem, ürün ve faaliyetlerindeki değişikliklerin,
Bilim ve teknolojideki ilerlemenin,
Pazar tercihlerinin, iletişim ve rapor verme düzeninin bilincinde
olmalıdır.
Yönetimin gözden geçirmesi aşamasında İSG Politikasını değiştirecek
böyle bir değerlendirmenin yapılabilmesi için gerekli bilginin toplanmasını
garanti altına almalı ve gözden geçirme faaliyetleri kayıt altına alınır. Bundan
42
dolayı TS / OHSAS 18001 standardı uygulama adımlarının her birinde
faaliyet ve talimatların dokümante edilmesi, faaliyet performans ölçümü, geri
beslemesi yapılmakta, bazı adımlarında iç tetkik, denetim ön
görülmektedir.(Şekil 6) PUKÖ Döngüsünün tamamlanması sürekli iyileştirme
döngüsü tamamlanmaktadır.
Şekil 6: TS 18001 İSGYS Denetim, Tetkik ve Performans Ölçümleri
43
2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun, özellikle iş kazalarını
ve meslek hastalıklarını “önleyici yaklaşım” esasını risk değerlendirmesi
konusunda getirdiği yaptırımlar oluşturmaktadır. Kanunun;
3. maddesinde “Tanımlar” başlığı altında; Risk, Tehlike, Risk
Değerlendirmesi tanımları verilmiş,
4. maddesinde “İşverenin Genel Yükümlüğü” başlığı altında Risk
Değerlendirmesi konusunda “Risk değerlendirmesi yapar veya
yaptırır.” ifadesiyle işveren yükümlülüğü belirtilmiş,
5. maddesinde “Risklerden Korunma İlkeleri” başlığı altında risk
değerlendirmesi ve risklerden korunma aşamasında uyulması gerekli
ilkeler özetlenmiş,
10. maddesinde “Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm ve Araştırma”
başlığı altında işverenin risk değerlendirmesi yükümlülüğünü yerine
getirirken dikkat edilecek hususlar yer alırken,
25. ve 26. maddesinde “İşin Durdurulması” ve “İdari Para Cezaları ve
Uygulanması” başlığı Risk Değerlendirme ile ilgili yaptırımlar yer
almaktadır (6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İSG Kanunu’nun 30. maddesinin c. bendinde “Risk
değerlendirmesi ile ilgili olarak; risk değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne
şekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin
belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi” hususunun
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir (6331 İSGK.,
44
2012). İkincil mevzuat olarak, “işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden
yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemek” amacına
yönelik olarak hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği”, 29 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir (RG:28512, 2012).
İSG Kanunu’nun getirdiği “katılımcı yaklaşım” kapsamında işyerinde
yapılan risk değerlendirmelerinin çalışanlara ve tüm ilgili taraflarla
paylaşılması öngörülmüştür. Çalışanlara çalışan temsilcileri aracılığıyla
çalıştıkları ortamda bulunan muhtemel tehlike ve riskleri risk değerlendirme
ekibine bildirme imkânı sağlanırken, işverene çalışanlara verilecek eğitimler
ve bilgilendirmeler aracılığıyla çalışanları işyerindeki risklerle ilgili
bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir.
Risk değerlendirmesi ile ilgili hükümler bulunan diğer yönetmelikler ve
yayımlandığı resmi gazete tarihleri şunlardır;
Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
(Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28721)
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 16.04.2013 Resmi Gazete Sayısı:
28620)
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 02.07.2013 Resmi Gazete
Sayısı:28695 )
45
Tozla Mücadele Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 05.11.2013 Resmi
Gazete Sayısı: 28812)
İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi:
18.06.2013 Resmi Gazete Sayısı:28681 )
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
(Resmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28628)
Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
(Resmi Gazete Tarihi: 22.08.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28743)
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 12.08.2013 Resmi Gazete
Sayısı: 28733)
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
(Resmi Gazete Tarihi: 15.06.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28678)
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 06.08.2013 Resmi
Gazete Sayısı: 28730)
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 25.01.2013 Resmi Gazete Sayısı:
28539)
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 30.04.2013 Resmi Gazete Sayısı:
28633)
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri
Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmi Gazete
Sayısı: 28512)
46
İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 27.11.2010 Resmi Gazete Sayısı:
27768)
İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi:
30.03.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28603)
Bu yönetmeliklerde bulunan hükümler göz önüne alındığında İSG
Kanunu’nun “önleyici yaklaşım” kapsamında; işverenin işyerlerinde risk
değerlendirmesi aracılığıyla çalışanın ve çalışma ortamının güvenliğinin
sağlanması için her türlü tedbiri alma yükümlülüğü bulunmaktadır.
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerin temelinde ilgili ülkenin
mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesi bulunmaktadır. TS 18001
standardının ana elementlerinden “Planlama” aşamasında “Tehlikelerin
tanımlaması, risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi” zorunluluğu
bulunmaktadır (TS18001, 2008).
Risk değerlendirmesinin esası ‘Riskler kabul edilebilir midir?’ ve ‘Kabul
edilemez riskler için hangi tedbirler alınmalıdır?’ sorularını cevaplamaktır. Bir
işletmede risklerin birden fazla değişkene bağlı olarak risk puanının
hesaplanması o işletmede gerekli tedbirleri alma yükümlülüğünü ortadan
kaldırmaz. Belirlenen risklere uygun kontrol önlemleri belirlenmeli ve bir
takvime bağlı olarak bu tedbirler yerine getirilmelidir. İşyerlerinde doğru risk
değerlendirmesi yönteminin belirlenmesi ve uygulanması muhtemel risklerle
ilgili tedbirlerin önceliğinin belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Önleyici
47
tedbirler için gerekli bütçeler ve planlamalar öncelikli risklere göre sıralanır ve
önleyici faaliyet takvimleri risk önceliğine göre hazırlanır.
2.2.1. Tanımlar, Kavramlar
Olay
TS 18001 standardında “Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya
ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan işle ilgili olaylar”
olarak tanımlanmıştır.
Tehlike
TS 18001 standardında “İnsanların yaralanması, sağlığının bozulması
veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya
işlem”, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinde
“İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli” olarak tanımlanmıştır.
İşletme bazında tehlike kavramı değerlendirildiğinde işletmedeki maddeler
veya makineler, çalışma metotları, iş organizasyonu “tehlike” olabilir.
Ramak Kala Olay
Mevzuatta “İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş
ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay”
olarak tanımlanmıştır. TS 18001 standardında birebir tanımı bulunmamakla
birlikte “kazalar ve olayların araştırması” faaliyetleri ramak kala olayları
kapsar.
48
Risk
TS 18001 standardında “Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma
durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun
yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin
birleşimi”, mevzuatımızda “Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya
da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali” olarak tanımlanmıştır. Kâğıt
kesiği gibi önemsiz bir olaydan, felaket düzeyinde bir kazaya kadar çok geniş
aralıkta tanımlanır.
Önleme
Mevzuatımızda “İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü” olarak tanımlanmıştır. TS 18001
standardında önleyici ve düzenleyici faaliyet olarak önleme kavramı iki
bölümde tanımlanmıştır. Önleyici faaliyet “Potansiyel bir uygunsuzluğun veya
başka bir istenmeyen durumun sebebinin ortadan kaldırılması için yapılan
işlemi” düzenleyici faaliyet ise “uygunsuzluğun tekrarının önlenmesi için
yapılan işlemi” ifade etmektedir. Literatürde her iki kavram birlikte
kullanılarak “Düzenleyici Önleyici Faaliyet (DÖF)” olarak önleme faaliyetleri
ifade edilmektedir.
Kabul Edilebilir Risk
Mevzuatımızda “Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve
işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak
49
risk seviyesi”, TS 18001 standardında “yasal zorunluluklara ve işletmenin
kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk”
olarak tanımlanmıştır.
Şekil 7: Günlük hayatta kabul edilebilir risk kavramı
Kabul edilebilir risk kavramını “günlük hayatımızda araç kullanma”
üzerinden değerlendirdiğimizde;
Şehir içi yolculuk: Kaza yapma olasılığı yüksektir ancak aracı yavaş
kullanmamızdan dolayı kaza etkisi küçüktür.
Şehirlerarası yolculuk: Kaza yapma olasılığı araç yoğunluğunun daha
az ve alınan tedbirlerin (çift şeritli, uyarı ikaz tabelaları vb.) daha fazla
olması sebebiyle şehir içi yolculuğa göre daha azdır. Ancak daha
yüksek hızlarda yapılan kazanın etkisi büyüktür.
Otoyolda yolculuk: Kaza yapma olasılığı alınan tedbirler (çok şeritli
ayrılmış yollar, çok sayıda uyarı ikaz tabelaları, özel durumlar için
50
ayrılmış şeritler vb.) aşırı derecede az, ancak kaza durumunda
ölümcül, büyük maddi hasarlı sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
Her üç durumda da gerekli tedbirler alınarak trafiğe çıkıldığında hız
limitlerine ve kurallara uyulduğunda kaza yapmadan yolculuk yapma imkânı
bulunur. Şekil 7’de en üst seviyede kabul edilebilir olayın olma olasılığı ve
olayın etkilerinin bileşim eğrisi aynı zamanda günlük hayatımızda araç
kullanımı için “kabul edilebilir risk eğrisini” göstermektedir.
Risk Değerlendirmesi
Mevzuatımızda “İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler
ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve
kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları”,
TS 18001 standardında “Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü
tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul
edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses” olarak
tanımlanmıştır.
Risk Değerlendirmesi, bir sistemdeki farklı tehlikelerin, risklerin
büyüklüğünü tahmin etme ve mevcut tedbirlerin yeterliliğini göz önünde
bulundurarak bu risklerin kabul edilebilir risk olup olmadığını değerlendirme
sürecidir (Ceylan, Başhelvacı, 2011).
Risk değerlendirme çalışmalarının başarıya ulaşması için risk
değerlendirmesini yapacak ekibin tehlikeleri tanıma, tespit etme ve
51
derecelendirme, risk değerlendirme yöntemleri ve unsurları konularında bilgili
ve deneyimli olması gerekmektedir. Bununla birlikte tehlikelerin nasıl risk
unsurları barındırdığı, ramak kala olaylar ve kazalar sonucunda meydana
gelen zararın büyüklüğü, etkisi veya şiddeti, risklerin kabul edilebilirlik
seviyeleri geçmişte yaşanan olayların kayıt altına alınması ile belirlenebilir.
2.2.2. İş Kazası Sebepleri ve İş Güvenliği Teorileri
İş kazalarının nasıl meydana geldiğini açıklamak için birçok teorem
ortaya atılmıştır. Bu teorilerden literatürde kabul görenler; insan faktörleri
teorisi, domino etkisi teorisi, kaza/olay teorisi, hasar epidemiyolojisi teorisi,
sistem teorisi, kombinasyon teorisi, çok etken teorisi ve makroergonomik
teorisidir.
Khanzode, Maiti ve Ray iş kazası sebep teorilerinin gelişimini dört
kuşağa ayırarak incelemiştir (Şekil 5) (Khanzode, Maiti, 2012:1355-1367).
Vivek ve arkadaşları tarafından yapılan çalışma Greenwood’un 1919 yılında
ilk Kaza Eğilimi (eğilimliliği, yatkınlığı) Teorisini ortaya atması ile başlayıp
2006 yılında Kleiner’in ortaya koyduğu Makroergonomik Teori’ye kadar pek
çok teoriyi kapsar.
52
Tablo 5: İş kazası sebep teorilerinin gelişimi süreci (Khanzode, vd., 2012)
Te
ori
ler
Se
be
p T
em
ası
Fa
ktö
r T
em
ası
Ka
za S
eb
ep
leri
Ön
ley
ici
Ya
kla
şım
İlg
ili
Ça
lışm
ala
r
1. K
uşa
kK
aza
eğil
imi t
eori
leri
Bir
eyse
l seb
eple
r (g
üv
ensi
z
har
eket
ler
Bir
ey il
e il
gili
Kaz
adan
so
rum
lu k
işi
öze
llik
leri
Kaz
ada
kiş
inin
far
klı
tutu
mu
,
Dav
ran
ışsa
l gir
işim
ler
Gre
enw
oo
d a
nd
Wo
od
s (1
91
9),
Kee
hn
(1
95
9),
Ku
nce
(1
96
7)
2. K
uşa
kD
om
ino
teo
risi
Sist
emse
l seb
eple
r (g
üv
ensi
z
du
rum
lar)
, Bir
eyse
l seb
eple
r
(gü
ven
siz
har
eket
ler)
Bir
eyle
ve
işle
ilgi
liK
azan
ın ö
ncü
leri
gü
ven
siz
har
eket
ler
ve
güv
ensi
z
du
rum
lar
Teh
lik
eli d
avra
nış
lara
od
akla
nm
ış m
üd
ahal
eler
Hei
nri
ch (
19
32
), B
ird
an
d
Lo
ftu
s (1
97
6),
Hei
nri
ch e
t al
.
(19
80
)
3. K
uşa
kH
asar
ep
idem
iyo
loji
teo
rile
riSi
stem
-kiş
i sil
sile
si (
En
erji
etk
ileş
imle
ri)
İş il
e il
gili
(E
ner
ji
sist
emle
ri ö
nce
lik
li)
Ko
ntr
ol e
dil
mey
en e
ner
ji
tran
sfer
ine
od
akla
nır
Yar
alan
ma
ön
cesi
,
yar
alan
ma
anı v
e so
nra
sı
du
rum
ko
ntr
oll
eri
Had
do
n e
t al
. (1
96
4),
Kje
llen
(19
84
a), R
ob
erts
on
(1
99
8)
Sist
em t
eori
leri
Bü
tün
cül y
akla
şım
En
tegr
e gü
ven
lik
sis
tem
leri
Hal
e an
d H
ale
(19
70
), A
yo
ub
(19
80
), K
jell
en (
19
87
), C
ard
er
and
Rag
an (
20
03
)
Sosy
o t
ekn
ik t
eori
ler
Sosy
al v
e te
kn
ik
alts
iste
mle
rin
in e
tkil
eşim
i
Sosy
o t
ekn
ik il
kel
ere
day
alı
iş t
asar
ımı
Ro
bin
son
(1
98
2),
Gal
li (
19
99
),
Bro
wn
et
al. (
20
00
), M
ore
l an
d
Ch
auv
in (
20
06
)
Mak
roer
gon
om
ik t
eori
ler
Sist
em m
od
elle
ri g
ibi
bü
tün
cül y
akla
şım
Org
aniz
asy
on
mer
kez
li
yak
laşı
m
Hen
dri
ck (
19
94
), C
aray
on
an
d
Smit
h (
20
00
), K
lein
er (
20
06
)
Sist
emse
l seb
eple
r, S
iste
m-
kiş
i sil
sile
si
Org
aniz
asy
on
ile,
İş il
e v
e b
irey
ile
ilgi
li
4. K
uşa
k
53
Fahlbruch, Sistem Güvenliği kitabında kaza sebep açıklama
teorilerinin, üretim sistemi karmaşıklığı ile ilişkisini zamana bağlı değişimini
ele almış ve Şekil 8’deki şekil ile ortaya koymuştur (Fahlbruch & Wilpert,
2002).
Şekil 8: İş kazası sebep teorilerinin zamana bağlı değişimi (Fahlbruch, 2002)
İş kazaları sebepleri araştırılırken; 1930’dan önceki dönemde
kazaların sadece güvensiz hareketlerden kaynaklanan bireysel hatalardan
kaynaklandığı, 1930’dan sonraki dönemlerde teknik sebeplerin kazalar
üzerinde daha etkili olduğu, 1980’den önceki dönemde iş kazalarının sosyal
ve teknik sebeplerinin olabileceği, güvensiz durum ve güvensiz hareketlerin
birlikte incelenmesi gerektiği, 1980’den önceki dönemde iş kazalarının kontrol
edilemeyen enerji aktarımlarından meydana gelebileceği dolayısıyla iş
kazalarının hemen öncesi, hemen sonrası teknik-sosyal sistemler ile
çalışanın birlikte incelenmesi gerektiği, 1980 sonrası iş kazası sebeplerine
organizasyon bazında ve bütüncül yaklaşımın gerektiği ortaya konulmuştur.
Günümüzde iş kazalarının nasıl meydana geldiğini açıklamak için
kullanılan teorilerinin başında hala 1931 yılında H.W.Heinrich’in ortaya
koyduğu “Domino Teorisi” gelmektedir. Bu teoride kaza, bir olaylar, güvensiz
54
davranışlar ve fiziksel tehlikeler silsilesi olarak tanımlanmıştır. Bu kurama
göre unsurlar ortadan kaldırılırsa kazalar önlenebilecektir (Heinrich, 1931).
Kazanın meydana gelmesi için beş temel faktör silsilesi ardı ardına meydana
gelmelidir. Bu faktörler kalıtsal-sosyal çevre, kişisel özürler, güvensiz durum-
güvensiz hareket, kaza ve yaralanmadır. Domino teorisine göre Kalıtsal-
sosyal çevre veya kişisel özürleri ortadan kaldırmak neredeyse mümkün
değildir. Güvensiz durum ve güvensiz hareketler ortadan kaldırılırsa kaza
zinciri kırılmış olur, kaza meydana gelmez yaralanmanın veya ölümün önüne
geçilmiş olur. (Şekil 9)
Şekil 9: Heinrich'in Domino Teorisi (Heinrich, 1931)
İş kazalarını önlemek için geliştirilen domino teorisi güvensiz durum ve
güvensiz hareketlerin ortadan kaldırılabilmesi için ölümlü, yaralanmalı ve
ramak kala olay kayıt altına alınarak incelenmesini öngörmektedir. Yapılan
çalışmalar neticesinde her 30 hafif yaralanmalı veya her 330 ramak kala
55
olayda bir ağır yaralanma veya ölümle sonuçlanan kaza beklenebilir (Çelebi,
2005/167). Bu yaklaşım literatürde “Heinrich Piramidi” yaklaşımı olarak yer
alır. (Şekil 10)
Şekil 10: Heinrich Piramidi (Heinrich, 1931)
Heinrich; “Endüstriyel Kazaları Önleme: Bilimsel Bir Yaklaşım” isimli
kitabında psikolojik risk faktörlerini kapsamadığı vb. eleştiriler ve teori ile ilgili
yapılan uygulama çalışmalarına bağlı olarak 1941, 1950, 1959 yıllarında
yeniden yayınlamıştır. Heinrich’in araştırması üzerine Amerika ve İngiltere’de
yapılan bir çalışma da 1967 yılında 297 işletmede (21 değişik endüstri
kolunda) gerçekleşen 1.753.498 kazayı analiz ederek; 1 ciddi kazadan önce,
10 küçük yaralanma, 30 şirket malı, ekipman, süreç veya çevre zararına
neden olan kaza ve 600 ramak kalaya olayın gerçekleştiğini ortaya
koymuştur (Manuele, 2011:52-61) .
Heinrich Domino Teorisi’nde 3. domino olarak belirtilen “Güvensiz
durum ve güvensiz hareket” adımını ortadan kaldırılmasıyla kazaların
önlenebileceği gibi kazaların oluşabilmesi için güvensiz hareket ve/veya
56
güvensiz durumun olması gerektiğini, kazaların oransal olarak %88’i kişiden
kaynaklanan güvensiz hareketler, %10’u mekanik veya fiziksel durumlar, %2
önlenemez kazalardan meydana geldiğini ortaya atmıştır.
Ancak bu alanda yapılan çalışmalar 88-10-2 veya benzer olarak 85-15
oranının bütünsel doğruluk ifade etmediğini göstermektedir (Manuele,
2011:52-61). Amerika Ulusal Güvenlik Konseyi’nin yayınladığı çalışmalardan
bazıları (National Safety Council, 1980);
1953 yılında Pennsylvania’da meydana gelen 91.773 olaydan
ölümle sonuçlanmayan olayların %92’si ve ölümle sonuçlanan
olayların %94’ü mekanik veya fiziksel güvensiz durumdan
kaynaklanır. Bununla birlikte ölümlerin %97’si, ölümle
sonuçlanmayan olayların %93’ü güvensiz durumdan kaynaklanır.
1960 yılında yaklaşık 80.000 iş kazasının ölümle sonuçlanmayan
%98,4’ünün %98,2’si güvensiz hareketten kaynaklandığı
raporlanmıştır.
Bu kuramları inceleyen Sanders (1993) kaza sebep teorilerini “Kaza
durumunun kompleksliğini uygun bir şekilde açıklayan, gerçekten iyi bir kaza
sebepleme teorisi yoktur. Her birinin kendine göre bir doğruluğu vardır, fakat
hiçbiri tam değildir. Kazaları sebeplendirmenin yanı sıra, belki de daha yararlı
bir yaklaşım, kazalara katkısı olan faktörlerin değerlendirilmesidir. Zira
kazalar üzerinde etkili faktörler elde edilmelidir ki, söz konusu faktörler
değerlendirilerek ve muhtemel bir dereceye kadar kontrol edilerek kaza
sıklığı azaltılabilsin.” (Sanders, 1983:421-426; Dizdar, 1998:8)
57
Yine de günümüzde güvensiz hareketlerin ve güvensiz durumların
ortadan kaldırılarak iş kazalarını azaltmanın mümkün olduğu dolayısıyla iş
kazası, ramak kala kaza kayıtlarının düzenli tutulması gerektiği düşünülür. İş
kazalarını sadece güvensiz durum ve/veya güvensiz hareket bileşkesi olarak
tanımlamak günümüz şartları için yeterli değildir. Sosyo-teknik ve örgütler
arası süreçten geçtiğimiz göz önüne alınarak ayrıntılı davranış ve tutum
temelli yönetim sistemlerinin kurgulanmıştır. Sekiz ana elementi vardır.
Bunlar;
Yönetimin beklentisi ve taahhüdü,
Çalışanların katılması,
Hedef belirlenmesi ve faaliyet planlanması,
Teknik ve idari ihtiyaçlar
Güvenlik süreçleri (davranış temelli)
Eğitim ve kaynak kapasitesi
Performans izlemi ve ölçülebilirliği
Heinrich Piramidi günümüz şartlarına davranış ve tutum temelli iş
güvenliği sistemine uyarlanarak “yeni iş güvenliği piramidi” elde edilmiştir
(Şekil 11) (Richard, Fulwiler, 2002; Müezzinoğlu,2007:47-49).
Yeni iş güvenliği piramidi “Önleme ve Denetim basamağı”’nın temelini
risk değerlendirmesi oluşturur. Risk değerlendirmesinde tehlikelerin tespit
edilmesi aşamalarında ve düzenleyici ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesi
aşamalarında; işletmenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu, eğitim ve
kaynak planlaması ve katılımcı yaklaşım göz önünde bulundurulur.
58
Şekil 11: Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi (Müezzinoğlu, 2007)
2.2.3. Risk Değerlendirme Yaklaşımı
Risk analizi teknikleri, risklerin gerçekleşme olasılıklarının ve olası
etkilerinin tahmin edilmesi açısından iki ana grupta toplanabilir. Bunlar,
niteleyici (kalitatif) ve niceleyici (kantitatif) yöntemlerdir.
Kalitatif yöntemlerde, matematiksel risk analizi yerine sözel mantıkla
risk analizi yapılmakta, uygulamayı yapan uzman kendi tecrübelerine
dayanarak riskleri ve risk öncelik değerlerini belirlemektedir. Risk tahmini
yapılırken sayısal büyüklük değerleri yerine düşük, orta, yüksek, çok yüksek
gibi tanımlayıcı ifadeler kullanılır. Subjektif değerlendirmelere
dayanmadığından çoğu zaman da sistematik bir nitelik göstermemektedir.
Değerlendirmeyi yapan uzmanın sezgi ve muhakeme kabiliyeti, bu tür
59
yöntemlerin güvenirliliği açısından önemlidir. Bu sebeple, kritik önemdeki
sistemlerde sadece kalitatif yöntemlerle risk değerlendirmesi yapmak doğru
değildir (Özgür, 2013:8-9).
Kantitatif risk analizi yöntemleri, riski hesaplarken sayısal yöntemlere
başvurur. Bu sayısal yöntemler, olasılık ve güvenirlik teoremleri gibi basit
teknikler olabileceği gibi, benzetim modelleri gibi karmaşık tekniklerde olabilir.
Kantitatif risk analizinde tehlikeli bir olayın meydana gelme ihtimali, tehlikenin
etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve
mantıksal metotlar ile işlenip risk değeri bulunur. Sayısal yöntemler, olasılık
ve güvenilirlik teoremleri gibi basit teknikler kullanılabileceği gibi simülasyon,
yapay zeka gibi karmaşık teknikler de olabilir.
Risk değerlendirme yöntemine göre bir riskin büyüklüğü tek bir
değişkene bağlı olarak tanımlanabileceği gibi tehlikenin olasılığı, şiddeti, etki
değeri, kontrol düzeyi, gözlemlenebilirliği, farkedilebilirliği, olası hata türü,
olası etkileri, önleyici tedbirlerin maliyet unsurları vb. gibi birden fazla
değişkenle ölçeklendirilebilir. Literatürde en çok karşılaşılan yaklaşım L tipi
matris yöntemi yaklaşımında risk büyüklüğü; “olayın olma olasılığı” ve
“olayın etkisi veya şiddeti” bileşkesidir. (Şekil 12)
60
Şekil 12: Risk değerinin azaltılma mantığı
Bu yöntemde düzenleyici ve önleyici tedbirlerle 1. adımda olayın olma
olasılığının düşürülerek risk kabul edilebilirlik eğrisinin altına indirilmeye
çalışılmıştır. 2. adımda düzenleyici ve önleyici tedbirlerle olayın etkisi veya
şiddeti düşürülerek risk kabul edilebilirlik eğrisinin altına indirilmiştir. Farklı
risk değerlendirme yöntemlerinde farklı değişkenlere bağlı olarak risk
puanlaması yapıldığından her yöntemin kendisine özgü risk tanımlama,
derecelendirme kriterleri ve düzenleyici önleyici faaliyet tanımlama adımları
bulunmaktadır. Buna bağlı olarak risk değerlendirme yöntemine göre kabul
edilebilir risk seviyesi değişkenlik göstermektedir.
61
2.2.4. Literatürde Risk Değerlendirme Metodolojileri
Litaratürde sayısı tam olarak bilinmeyecek kadar çok sayıda farklı risk
değerlendirme metodu bulunmaktadır. İncelenen yöntemlerin bazıları
ekonomi, para piyasaları, işletme yönetimi gibi farklı alanlarda da
kullanılabilmektedir. Bu yöntemlerden ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği
alanında uygulamada sıkça kullanılan risk değerlendirme yöntemleri
Başlangıç Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis – PHA), İş Güvenlik
Analizi (Job Safety Analysis - JSA), What İf..?, Risk Haritası, Göreceli
Sıralama-Dow ve Mond İndisleri Analizi, Kontrol Listesi Kullanılarak Birincil
Risk Analizi (Preliminary Risk Analysis (PRA) Using Checklists), Risk
Değerlendirme Karar Matrisi (Risk Assessment Decision Matrix), L Tipi
Matris, Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı, Tehlike ve İşletilebilme
Çalışması (Hazard and Operability Studies- HAZOP), Hata Ağacı Analizi
(Fault Tree Analysis-FTA), Olası Hata Türleri ve Etki Analizi HTEA/OHTEA
(Failure Mode and Effects Analysis- Failure Mode and Critically Effects
Analysis- FMEA/FMECA), Güvenlik Denetimi (Safety Audit), Olay Ağacı
Analizi (Event Tree Analysis - ETA), Neden – Sonuç Analizi (Cause-
Consequence Analysis) şeklinde özetlenebilir. Türkiye literatüründe sık
karşılaşılan 12 yöntemin karşılaştırması Tablo 6’da yer almaktadır (Özkılıç,
2005:125-128).
62
Tablo 6: Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması (Özkılıç, 2005)
Risk Değerlendirme Metodolojileri
Kriterler … olursa ne olur?
Ön Tehlike Analizi
İş Güvenliği Analizi
Çeklist
Gerekli Doküman İhtiyacı
Çok az Orta Çok fazla Orta
Ekip Çalışması Tek analist Tek analist Ekip çalışması Ekip çalışması
Ekip Liderinin Tecrübesi
Orta düzeyde deneyim
Orta düzeyde deneyim
Çok fazla deneyim
Orta düzeyde deneyim
Kalitatif/kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif
Özel Bir Branşa Yönelik
Basit prosedürlü işler
Her sektörde kullanılabilir.
Her sektörde kullanılabilir.
Her sektörde kullanılabilir.
Uygulama Başarı Oranı
Risklerin belirlenmesi
aşamasında tek başına yeterli değildir. Ekip
liderinin tecrübesine göre başarı
oranı değişir.
Birincil risk değerlendirme
yöntemidir. Risklerin
belirlenmesi aşamasında tek başına yeterli değildir. Ekip
liderinin tecrübesine göre başarı
oranı değişir.
Öncelikle kişilerin görev tanımları iyi yapılmışsa
başarı sağlanabilir.
Çeklistlerin uzman kişilere hazırlatılması durumunda başarı oranı
değişir.
Risk Değerlendirme Metodolojileri
Kriterler HAZOP
Hata Türü Etki Analizi
Güvenlik Denetimi
Hata Ağacı Analizi
Gerekli Doküman İhtiyacı
Çok fazla Çok fazla Çok az Çok fazla
Ekip Çalışması Ekip çalışması Ekip çalışması Tek analist Ekip çalışması
Ekip Liderinin Tecrübesi
Çok fazla deneyim
Çok fazla deneyim
Orta düzeyde deneyim
Çok fazla deneyim
Kalitatif/Kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif / Kantitatif
Özel Bir Branşa Yönelik
Kimya endüstrisi
Elektrik / Makine / Hizmet
Her sektörde kullanılabilir.
Her sektörde kullanılabilir.
Uygulama Başarı Oranı
Oldukça zor bir yöntemdir.
Yüksek tecrübe ve takım
üyelerinin yüksek
performansı gerektirir.
Analiz öncesinde FTA
yapılması başarı oranını arttırır.
Risklerin belirlenmesi aşamasında tek başına
yeterli değildir. Ekip liderinin tecrübesine göre başarı
oranı değişir.
Yüksek tecrübe ve takım
üyelerinin yüksek
performansını gerektirir. Risklerin
belirlenmesinde çok etkili bir yöntemdir.
63
Risk Değerlendirme Metodolojileri
Kriterler Olay Ağacı Analizi
L Tipi Matris X Tipi Matris Neden-Sonuç
Analizi
Gerekli Doküman İhtiyacı
Çok fazla Çok az Çok fazla Çok fazla
Ekip Çalışması Ekip çalışması Tek analist Ekip çalışması Ekip çalışması
Ekip Liderinin Tecrübesi
Çok fazla deneyim
Orta düzey deneyim
Çok fazla deneyim
Çok fazla deneyim
Kalitatif/Kantiatif Kalitatif / Kantitatif
Kalitatif Kalitatif Kalitatif / Kantitatif
Özel Bir Branşa Yönelik
Her sektörde kullanılabilir.
Basit prosedürlü işler
Her sektörde kullanılabilir.
Her sektörde kullanılabilir,
kimya sektörü
Uygulama Başarı Oranı
Yüksek tecrübe ve takım
üyelerinin yüksek
performansını gerektirir. Risklerin
belirlenmesinde çok etkili bir yöntemdir.
Basit prosedürlü işlerde
uygulanabilir. Ekip liderinin
tecrübesine göre başarı oranı
değişir.
Tüm sektörlerde rahatlıkla
uygulanabilir. Ekip liderinin tecrübesine göre başarı
oranı değişir.
Yüksek tecrübe ve takım
üyelerinin yüksek
performansını gerektirir. Risklerin
belirlenmesinde çok etkili bir yöntemdir.
Risk değerlendirmesi işyeri yönetiminin bir kararı olduğu için işveren
veya işveren vekilleri karar aşamalarında yer alır. Bazı yöntemler bireysel
çalışma bazı yöntemler ekip çalışması gerektirmektedir. Ancak olayın
yürütülmesi varsa başta risk değerlendirme uzmanları veya işçi sağlığı ve iş
güvenliği uzmanları olmak üzere işyeri hekimleri, teknik elemanlar ve
çalışanlardan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilir.
Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması konusunda en
kapsamlı araştırma Marhavilas vd. tarafından 2000-2009 yılları arasında
yapılmış ve risk değerlendirmesi konusunda yayınlanan literatürdeki 404
akademik risk değerlendirme makalesi sınıflandırılarak incelenmiştir. 2011
64
yılında yayınlanan makalede incelenen risk değerlendirme yöntemlerinin
%65,63’ü kantitatif, %27,68’i kalitatif ve %6,7‘si karma yöntemler olarak ana
sınıflara ayırmış, en çok kullanılan 18 farklı metodu detaylı olarak incelemiştir
(Marhavilas vd. 2011:477–523). Yapılan araştırma tüm sektörleri veya
sistemleri kapsayan bir risk değerlendirme yönteminin bulunmadığını, her risk
değerlendirme tehlikeleri değerlendirme yaklaşımının, uygulama ve birçok
faktörünün farklı olduğunu ortaya koyar. Araştırma kapsamında detaylı olarak
incelenen 18 yöntemin değerlendirme kriterleri detayları Tablo 7’de
bulunmaktadır.
Bu çalışma ile risk değerlendirme yöntemine bağlı olarak çok farklı
değerlendirme kriterleri bulunduğu gibi işletmelerde uygulanabilirliğinin
belirtilen kriterlerin risk değerlendirmesinin uygulanacağı işletmede bulunup
bulunmadığına bağlı olarak değişebildiği ortaya konulmuştur. İş sağlığı ve
güvenliği uygulamalarında otonomasyon, işletmenin bilgisayar
uygulamalarına entegrasyonu gibi yeni yaklaşımların uygulanabilmesi daha
çok işletmenin kurumsallığı ve mali gücüyle ilişkilidir.
Bununla beraber grafiksel çizim, sistem tasarımı, risk analizi şema
entegrasyonu gibi kriterler işletmenin insan kaynakları ile ilişkilidir.
65
Tablo 7: Risk Değerlendirme Metodolojileri Çevirisi (Marhavilas, 2011)
Değerlendirme Kriteri
Ko
nto
l Lis
tesi
… o
lurs
a n
e o
lur?
Gü
ven
lik
De
ne
tim
i
Gö
rev
An
aliz
i
STEP
HA
ZOP
PR
AT
DM
RA
Top
lum
sal R
isk
QR
A
QA
DS
CR
EA
PEA
WR
A
HEA
T/H
FEA
FTA
ETA
RB
M
Veri Toplama + + + + + + + + + + +
Temsili olay zincisi + + + +Tehlikeli durumların
tanımlanması+ + + + + + + + + + + + +
Uygulama için çok
disiplinli uzman ekip+ + + + + + + +
Yüksek seviyede
yapılanma+ + + + + + + + + + + +
Herhangi bir sisteme
uygulanabilirlik+ + + + + + + + +
Birimler arası risk
analizi şeması
entegrasyonu+ + + + + + + + + + +
Zaman alıcı + + + + + + + + + + +
Sistem tasarımı + + + + + + + + +
Güvenlik denetimleri + + + + + + + + +
İnsan yönelimli + + + + + + +
Ekipman yönelimli + + + + + + +
Önleyici yaklaşım + + + + + + + + + + + + + + +
Düzenleyici yaklaşım + + + + + + + + + +
Matematiksel yapı + + + + + + + + + + + +
Grafiksel çizim + + + + + +Kuruluş
veritabanlarıyla
entegrasyon imkanı+ + + + +
İşletmenin bilgisayar
uygulamalarına
entegrasyon imkanı+ + + + + +
Potansiyel risklerin
tahmini+ + + + + + + + + + + + +
Bireysel risk odaklılık + + + + + + + + + + + + + + + + +Toplumsal risk
odaklılık + + + + + + +
Kantitatif Teknikler Karma TekniklerKalitatif Teknikler
66
2.3. ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİ
2.3.1. Türkiye’de İmalat Sanayinin Durumu
Türkiye’de sanayi sektörüne önem verilmesi 1930’lu yıllara dayanır.
Buna bağlı olarak ekonomik sistemde fark edilir gelişmeler
gözlemlenmektedir. İmalat sanayi sektörünün ülke ekonomisindeki öneminin
artmasına paralel olarak, sektörel yapıdaki değişimleri izlemek, belirlenen
politikaları ve etkilerini gözlemleyebilmek ve bunların yanında politika
üreticilerin veya yatırımcıların verecekleri kararlara ışık tutabilmek için kısa
dönemlerde derlenen ekonomik verilere ihtiyaç duyulmuştur. Bu çerçevede
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından imalat sanayi sektöründe
meydana gelen gelişmeleri takip etmek amacıyla aylık olarak imalat sanayi
eğilim anketi (ISEA) ve sanayi üretim anketi (SUA) uygulanmaktadır (Öcal,
2013:242-258).
SUA ile imalat sanayi sektöründe meydana gelen ekonomik
gelişmelerin aylık olarak izlenebilmesi, ISEA ile işyeri sahiplerinin ve
işyerlerinin üst düzey yöneticilerinin sahip oldukları veya yönetimini
üstlendikleri firmaların mevcut durumu, istihdam oranları hakkında detaylı ve
sürekli bilgiler elde edilebilmektedir (BSTB, 2014).
TÜİK MEDAS sisteminden elde edilen imalat sektörü istihdam oranları
ile ilgili 2014 yılı Mart ayı çalışan istihdam istatistikleri Şekil 13’te yer
almaktadır (TÜİK, 2014). İmalat sektöründe istihdamın 10’dan az çalışanın ve
67
50’den fazla çalışanın istihdam edildiği işletmelerde yoğunlaştığı
görülmektedir.
Şekil 13: 2014 Mart ayı İmalat Sektörü Çalışan İstatistikleri (istihdam/1.000)
TÜSİAD tarafından TÜİK Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri veri seti
üzerine yapılan araştırma sonucu hazırlanan İmalat Sanayi Raporu’nda
çalışan istihdamları ele alınarak 20’den az çalışan istihdam eden işletmeler,
20’den fazla çalışan istihdam eden işletmeler ve tüm imalat sanayi işletmeleri
incelenmiştir. Bu araştırmada 20’den fazla çalışan istihdam eden işletmelerin
%91 ortalama katma değer ve %72 istihdam oranıyla ülke ekonomisi için
büyük önem taşıdığı ortaya konulmuştur (TÜSİAD, 2014).
İmalat sanayii istatistikleri Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri (YSHİ)
veri seti, "NACE Rev. 2" 2 haneli sektörler düzeyinde ele alınarak veriler
derlendiğinde, bazı sektörler için bu düzey çok geniş bir alt sektörü
kapsamaktadır. Örneğin 29 sektör kodlu "motorlu kara taşıtı" sektörü hem
araç hem de her türlü parça üreticilerini kapsamaktadır.
68
TÜSİAD Araştırma Raporu’ndan elde edilen veriler ve TÜİK verileri
derlenerek Tablo 8 elde edilmiştir. Bu verilere göre 2011 yılı imalat sanayi
sektöründe en yüksek istihdam giyim sektörü, gıda ve içecek sektörü ve
tekstil sektöründedir. Sektör içi katma değer yüzdeleri kıyaslandığında
motorlu kara taşıtı sektörü, gıda ve içecek sektörü, tekstil sektörü ve giyim
sektörü en yüksek paya sahiptir.
Tablo 8: 2011 İmalat Sanayi Sektör Verileri (TÜSİAD, 2014)
TÜSİAD raporundan elde edilen verilere göre 2011 yılı toplam (20- ve
20+) girişim sayısı 301.000’i bulmuştur. Aynı yıl için imalat sanayisindeki 20+
girişim sayısı 24.000 civarındadır. Bu tüm sektörlerdeki girişimlerin %8’inin
Tüm
Girişi
mler
20+
Girişi
mler
İstihda
m
Katma
Değer
Gıda ve içecek 14,48 9,96 2647 11,04 11 103 69 91
Tütün 0,21 1,29 16 0,07 234 289 99 99
Tekstil 13,15 8,08 2530 10,45 17 115 82 92
Giyim 14,54 7,92 4017 16,58 10 80 69 82
Deri 1,64 0,78 601 2,48 8 60 69 82
Ağaç ve ağaç ürünleri 1,17 1,37 416 1,72 3 62 41 83
Kağıt ve kağıt ürünleri 1,72 1,91 481 1,99 20 79 81 94
Kayıtlı medya 0,93 0,74 364 1,50 5 56 37 60
Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol
ürünleri 1,28 0,95 51 0,21 37 120 85 99
Kimya 2,33 4,76 565 2,33 18 91 78 92
Eczacılık ürünleri 1,35 5,08 119 0,49 139 251 98 99
Kaucuk ve plastik 5,39 5,40 1580 6,52 10 75 68 89
Diğer metalik olmayan mineraller 7,87 7,22 1879 7,76 17 92 85 96
Ana metal 4,66 6,39 679 2,80 52 152 93 99
Fabrikasyon metal ürünleri 7,65 5,46 2317 9,57 5 73 62 85
Bilgisayar, elektronik ve optik 1,13 2,94 182 0,75 48 137 91 96
Elektrikli teçhizat 4,67 5,47 850 3,51 17 121 84 96
Başka yerde sınıflandırılmayan
makine ve ekipman 5,54 5,31 1670 6,89 15 73 72 86
Motorlu kara taşıtı 5,91 11,59 790 3,26 41 165 91 98
Diğer ulaşım araçları 1,04 3,31 186 0,77 35 124 90 93
Mobilya 3,80 1,67 1242 5,13 5 68 51 75
Diğer imalatlar 1,38 1,50 533 2,20 8 57 60 78
Makine ve ekipman kurulum ve
onarım 1,16 0,89 480 1,98 6 53 58 83
TOPLAM İMALAT SANAYİ 100,00 100,00 24222 100,00 10 91 72 91
İşyeri
Yüzdes
i (%)
Ortalama
Çalışan
20+ Girişim
Payı
İMALAT SANAYİİ SEKTÖRÜ
2011
İstihda
m Payı
(%)
Sektör
İçi
Katma
Değer
Payı(%)
2011
İşyeri
Sayısı
69
imalat sanayi sektöründe olduğunu göstermektedir. Ayrıca verilerden
görüleceği üzere imalat sanayindeki tüm girişimlerin ortalama çalışan sayısı
10 civarındayken, 20+ girişimlerin ortalama çalışan sayısı 91 civarındadır.
20+ girişimlerin toplam imalat sanayi istihdamı içindeki yüzdesi 72, toplam
katma değer içindeki payı ise 91’dir (TÜSİAD, 2014).
Bununla beraber TCMB tarafından imalat sanayi kapasite kullanım
oranı raporuna göre işletmelerin kapasite kullanım oranlarının yıllara ve son
yılın aylarına göre dağılımı Şekil 14’de yer almaktadır. İmalat sanayi
işletmeleri %72-77 kapasite kullanım oranına sahiptir (TCMB, 2014).
Şekil 14: İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (TCMB, 2014)
Sektördeki işletmelerin kapasite kullanımını, istihdam oranını ve sektör
içi katma değerini etkileyen değişkenlerden birisi de şüphesiz iş kazaları ve
meslek hastalıklarıdır. SGK tarafından yayınlanan istatistiklerden elde edilen
verilere göre imalat sanayinde meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı ve
sürekli iş göremezlik istatistikleri Tablo 9’da yer almaktadır. Tüm sektörlerde
meydana gelen iş kazalarının %53’ü, sürekli iş göremezliklerin %35’i imalat
sanayi sektöründe meydana gelmektedir (SGK, 2012).
70
Tablo 9: İmalat Sanayi İş Kazası İstatistikleri (SGK, 2012)
Erk
ek
Ka
dın
To
pla
mE
rke
kK
ad
ın
To
p.
Erk
ek
Ka
dın
T
op
.
Erk
.K
ad
.T
op
. E
rke
k
Ka
dı
n
To
p. E
rk.
Ka
d.
To
p. E
rk.
Ka
d.
To
p. E
rk.
Ka
d.
To
p.
10
Gıd
a Ü
rün
leri
İm
ala
tı
2.2
43
729
2.9
72
30
351
556
10
152
557
13
013
00
013
013
11
İçe
ce
k İm
ala
tı
58
563
00
012
012
70
719
019
30
30
00
30
3
12
Tü
tün
Ürü
nle
ri İm
ala
tı
17
825
00
02
02
10
13
03
00
00
00
00
0
13
Te
ks
til Ü
rün
leri
İm
ala
tı
3.9
87
1.1
40
5.1
27
10
165
570
30
368
573
18
018
00
018
018
14
Giy
im E
şyala
rı İm
ala
tı
474
369
843
21
39
211
10
110
212
00
00
00
00
0
15
De
ri V
e İlg
ili Ü
rün
ler
İmala
tı
142
30
172
00
09
211
00
09
211
00
00
00
00
0
16
Ağ
aç,A
ğaç Ü
rün
leri
Ve
Man
tar
Ür.
907
28
935
30
337
239
00
037
239
40
40
00
40
4
17
Kağ
ıt V
e K
ağ
ıt Ü
rün
leri
İm
ala
tı
595
40
635
10
115
015
00
015
015
10
10
00
10
1
18
Kayıt
lı M
ed
yan
ın B
as
ılm
as
ı V
e Ç
oğ
.256
10
266
00
08
08
00
08
08
00
00
00
00
0
19
Ko
k K
öm
ürü
Ve
Pe
tro
l Ü
rün
. İm
. 44
044
00
01
01
00
01
01
00
00
00
00
0
20
Kim
yas
al Ü
rün
leri
İm
ala
tı
691
53
744
10
126
531
00
026
531
60
60
00
60
6
21
Eczacılık
Ve
Ecz.İliş
kin
Mal.İm
..
20
12
32
01
138
442
40
442
446
10
10
00
10
1
22
Kau
çu
k V
e P
las
tik
Ürü
nle
r İm
.
2.1
46
165
2.3
11
20
20
00
00
00
00
20
20
00
20
2
23
Me
talik
Olm
ayan
Ürü
nle
r İm
a.
3.4
84
249
3.7
33
71
853
255
27
027
80
282
21
122
00
021
122
24
An
a M
eta
l S
an
ayi
4.8
84
54
4.9
38
60
671
071
13
013
84
084
10
010
00
010
010
25
Fab
rik
.Me
tal Ü
rün
.(M
ak
.Te
c.H
ar)
6.8
51
194
7.0
45
25
126
130
1131
50
5135
1136
25
025
00
025
025
26
Bilg
isayar,
Ele
kro
nik
Ve
Op
tik
Ür.
274
78
352
00
010
010
10
111
011
00
00
00
00
0
27
Ele
ktr
ikli T
ech
izat
İmala
tı
1.7
07
171
1.8
78
30
312
012
10
113
013
20
20
00
20
2
28
Mak
ine
Ve
Ek
ipm
an
İm
ala
tı
2.1
75
60
2.2
35
40
432
133
10
133
134
80
80
00
80
8
29
Mo
torl
u K
ara
Taş
ıtı V
e R
öm
ork
İm
. 1.7
27
69
1.7
96
00
015
015
00
015
015
00
00
00
00
0
30
Diğ
er
Ula
şım
Ara
çla
rı İm
ala
tı
436
3439
10
113
013
10
114
014
30
30
00
30
3
31
Mo
bilya İm
ala
tı
1.5
53
35
1.5
88
00
047
047
00
047
047
40
40
00
40
4
32
Diğ
er
İmala
tlar
90
19
109
70
72
02
60
68
08
00
00
00
00
0
33
Mak
ine
Ve
Ek
ipm
an
. K
ur.
Ve
On
. 1.0
27
18
1.0
45
80
825
025
30
328
028
14
014
00
014
014
35.7
88
3.5
39
39.3
27
74
478
683
29
712
75
075
758
29
787
135
1136
00
0135
1136
52%
61%
53%
19%
44%
20%
35%
43%
35%
44%
0%
43%
35%
42%
36%
18%
11%
18%
0%
0%
0%
18%
11%
18%
69.0
90
5.7
81
74.8
71
386
9395
1.9
68
68
2.0
36
172
1173
2.1
40
69
2.2
09
735
9744
10
1736
9745
İMA
LA
T S
AN
AY
İİ T
OP
LA
M
TÜ
M S
EK
TÖ
RL
ER
E O
RA
NI
TÜ
M S
EK
TÖ
RL
ER
İN T
OP
LA
M
Faaliyet kodu
Fa
aliye
t g
rup
ları
(Na
ce
sın
ıfla
ma
sın
a g
öre
)
Sü
rek
li iş
gö
rem
ezlik
sa
yıs
ı
To
pla
mİş
ka
za
sı
İş k
aza
sı s
ayıs
ı
Me
sle
k h
as
talığ
ı
sa
yıs
ı M
es
lek
ha
st.
Me
sle
k h
as
t.
Ölü
m s
ayıs
ı
To
pla
mİş
ka
za
sı
71
İmalat sanayi iş kazası istatistikleri incelendiğinde en yüksek kazanın
meydana geldiği sektörler sırasıyla; fabrika metal ürünleri (makine, teçhizat
vb.) imalatı, tekstil ürünleri imalatı, ana metal sanayi ve metalik olmayan
ürünlerin imalatı en üst sırada yer almaktadır. Tüm sektörlerde meydana
gelen sürekli iş göremezliklerin %35’i imalat sanayinde meydana gelmektedir.
İmalat sanayi kolunda en fazla fabrika metal ürünleri imalatı, ana metal
sanayi ve metalik olmayan ürünlerin imalatında meydana gelmektedir.
Türkiye’de resmi olarak yayınlanan meslek hastalıkları istatistikleri
uluslararası istatistiklerle karşılaştırıldığında anlamlı bir veri elde
edilmediğinden yorumlanmayacaktır.
Geçici iş göremezlik işletmede istihdam edilen personelin SGK
tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen
istirahat süresince geçici olarak çalışamama hâlidir. Bu durum işletme
verimini ve kapasitesini düşürdüğü gibi personelin hastalık veya sakatlık
durumu dolayısıyla mağduriyeti söz konusudur. Personelin iş göremez olarak
geçirdiği süre Sosyal Güvenlik Kurumu’na ek gider olarak yansımaktadır.
SGK tarafından yayımlanan verilere göre 2012 yılı içerisinde
1.599.619 ayakta iş göremezlik durumunun %46’sı, 50.632 yatarak geçirilen
iş gününün %35’i imalat sanayi sektöründe meydana gelmiştir. En çok ayakta
geçici iş göremezlik, fabrika metal ürünleri (makine, teçhizat vb.) imalatı, ana
metal sanayi ve tekstil ürünleri imalatı sektörlerinde yer almıştır. En çok
yatarak geçici iş göremezlik, fabrika metal ürünleri imalatı, metalik olmayan
ürünlerin imalatı, tekstil ürünleri imalatı, ana metal sanayi sektörlerinde yer
almıştır. (Tablo 10)
72
Tablo 10: Geçici İş Göremezlik İstatistikleri (SGK, 2012)
Erk
ek
Ka
dın
T
op
lam
Erk
ek
Ka
dın
T
op
.E
rk.
Ka
dın
T
op
.E
rk.
Ka
d.
To
p.
Erk
ek
Ka
dın
T
op
lam
Erk
ek
Ka
dın
T
op
la
m10
Gıd
a Ü
rün
leri
İm
ala
tı
45.9
09
12.7
81
58.6
90
1.7
31
201
1.9
32
16
016
50
545.9
25
12.7
81
58.7
06
1.7
36
201
1.9
37
11
İçe
ce
k İm
ala
tı
1.1
08
121
1.2
29
62
80
00
00
01.1
08
121
1.2
29
62
8
12
Tü
tün
Ürü
nle
ri İm
ala
tı
371
281
652
10
010
00
00
00
371
281
652
10
010
13
Te
ks
til Ü
rün
leri
İm
ala
tı
65.2
98
12.8
80
78.1
78
1.9
53
177
2.1
30
11
011
00
065.3
09
12.8
80
78.1
89
1.9
53
177
2.1
30
14
Giy
im E
şyala
rı İm
ala
tı
8.8
07
4.6
78
13.4
85
219
60
279
11
213
10
010
8.8
18
4.6
80
13.4
98
229
60
289
15
De
ri V
e İlg
ili Ü
rün
ler
İmala
tı
3.6
64
1.0
14
4.6
78
117
27
144
00
00
00
3.6
64
1.0
14
4.6
78
117
27
144
16
Ağ
aç,A
ğaç Ü
rün
leri
Ve
Man
tar
Ür.
22.0
65
699
22.7
64
629
14
643
45
045
00
022.1
10
699
22.8
09
629
14
643
17
Kağ
ıt V
e K
ağ
ıt Ü
rün
leri
İm
ala
tı
12.7
47
626
13.3
73
212
0212
70
71
01
12.7
54
626
13.3
80
213
0213
18
Kayıt
lı M
ed
yan
ın B
as
ılm
as
ı V
e Ç
oğ
.6.5
04
318
6.8
22
163
1164
00
00
00
6.5
04
318
6.8
22
163
1164
19
Ko
k K
öm
ürü
Ve
Pe
tro
l Ü
rün
. İm
. 1.4
92
01.4
92
84
084
00
00
00
1.4
92
01.4
92
84
084
20
Kim
yas
al Ü
rün
leri
İm
ala
tı
13.8
37
1.0
99
14.9
36
280
18
298
15
015
14
014
13.8
52
1.0
99
14.9
51
294
18
312
21
Eczacılık
Ve
Ecz.İliş
kin
Mal.İm
..
357
230
587
26
80
33
00
0357
233
590
26
8
22
Kau
çu
k V
e P
las
tik
Ürü
nle
r İm
.
46.5
45
3.2
63
49.8
08
1.1
79
88
1.2
67
40
040
21
021
46.5
85
3.2
63
49.8
48
1.2
00
88
1.2
88
23
Me
talik
Olm
ayan
Ürü
nle
r İm
a.
67.1
57
3.5
94
70.7
51
2.2
82
35
2.3
17
39
45
84
522
27
67.1
96
3.6
39
70.8
35
2.2
87
57
2.3
44
24
An
a M
eta
l S
an
ayi
89.0
44
717
89.7
61
2.0
61
62.0
67
109
0109
38
038
89.1
53
717
89.8
70
2.0
99
62.1
05
25
Fab
rik
.Me
tal Ü
rün
.(M
ak
.Te
c.H
ar)
131.7
05
3.4
78
135.1
83
2.6
39
45
2.6
84
440
2442
131
2133
132.1
45
3.4
80
135.6
25
2.7
70
47
2.8
17
26
Bilg
isayar,
Ele
kro
nik
Ve
Op
tik
Ür.
4.8
29
488
5.3
17
53
053
00
00
00
4.8
29
488
5.3
17
53
053
27
Ele
ktr
ikli T
ech
izat
İmala
tı
24.3
63
1.6
37
26.0
00
272
2274
64
064
32
032
24.4
27
1.6
37
26.0
64
304
2306
28
Mak
ine
Ve
Ek
ipm
an
İm
ala
tı
44.1
38
1.2
65
45.4
03
836
27
863
194
0194
94
094
44.3
32
1.2
65
45.5
97
930
27
957
29
Mo
torl
u K
ara
Taş
ıtı V
e R
öm
ork
İm
. 25.0
16
1.0
52
26.0
68
328
19
347
00
00
00
25.0
16
1.0
52
26.0
68
328
19
347
30
Diğ
er
Ula
şım
Ara
çla
rı İm
ala
tı
7.8
90
98
7.9
88
268
2270
00
00
00
7.8
90
98
7.9
88
268
2270
31
Mo
bilya İm
ala
tı
33.0
79
579
33.6
58
693
26
719
00
00
00
33.0
79
579
33.6
58
693
26
719
32
Diğ
er
İmala
tlar
2.2
30
542
2.7
72
33
841
29
029
15
015
2.2
59
542
2.8
01
48
856
33
Mak
ine
Ve
Ek
ipm
an
.Ku
rulu
mu
Ve
On
. 21.8
81
227
22.1
08
553
0553
80
080
34
034
21.9
61
227
22.1
88
587
0587
680.0
36
51.6
67
731.7
03
16.6
03
764
17.3
67
1.1
00
52
1.1
52
400
24
424
681.1
36
51.7
19
732.8
55
17.0
03
788
17.7
91
45%
56%
46%
34%
45%
35%
48%
75%
48%
55%
100%
57%
45%
56%
46%
35%
46%
35%
1.5
04.2
17
93.0
24
1.5
97.2
41
48.1
90
1.6
96
49.8
86
2.3
08
69
2.3
77
722
24
746
1.5
06.5
25
93.0
93
1.5
99.6
18
48.9
12
1.7
20
50.6
32
İMA
LA
T S
AN
AY
İİ T
OP
LA
M
TÜ
M S
EK
TÖ
RL
ER
E O
RA
NI
İş k
aza
sı
Me
sle
k h
as
talığ
ıT
op
lam
Fa
aliye
t g
rup
ları
(Na
ce
sın
ıfla
ma
sın
a g
öre
)
Faaliyet kodu
TÜ
M S
EK
TÖ
RL
ER
TO
PL
AM
Ge
çic
i
işg
öre
me
zlik
sü
res
i (g
ün
)
Ge
çic
i iş
gö
rem
ezlik
sü
res
i
(gü
n)
(aya
kta
)
Ha
sta
ne
de
ge
çe
n
gü
nle
r (y
ata
rak
)
Ge
çic
i iş
gö
rem
ezlik
sü
res
i
(gü
n)
(aya
kta
n)
Ha
sta
ne
de
ge
çe
n g
ün
ler
(ya
tara
k)
Ha
sta
ne
de
ge
çe
n
gü
nle
r (y
ata
rak
)
73
2.3.2. Üretim Yöntemlerine göre İmalat Sanayi
Üretim süreci sermaye, emek (iş gücü), malzeme, makine ve yönetim
biliminin ekonomik, sosyal, yasal ve pazar şartları altında mamul ve/veya
hizmete dönüşümüdür (Günther ve Tempelmeier, 2005; Aydemir, 2009:1).
İşletme, idaresiyle, muhasebesiyle, personel kaynaklarıyla, maddi kaynakları,
marka değeriyle ve kurumsal yapısıyla en genel bir sistem olarak
düşünüldüğünde üretim sistemi bu sistemin ürün ve hizmet üreten bir alt
sistemi olarak adlandırılabilir (Gökşen, 2003:32). Bir üretim sisteminin
elemanları Şekil 15’de gösterilmiştir.
Şekil 15: Bir üretim sisteminin temel elemanları (Aydemir, 2009)
Türkiye’de imalat sanayisinde tercih edilen üretim yöntemleri ile ilgili
sınıflandırma ve istatistiksel araştırma çalışması bulunmamaktadır.
İşletmelerin bir kısmında atölye tipi üretim yapılması bir kısmında montaj
hattının kurulması da mümkündür veya atölye tipi üretimin yapıldığı
74
işletmelerin zaman zaman proje tipi üretim yapması da mümkündür. İmalat
sanayisinde tercih edilen üretim yöntemleri ve karşılaştırması Tablo 11’de yer
almaktadır (Kamrahi, Parsaei, 1994:450-464)
Tablo 11: Üretim Sistemlerinin karşılaştırılması (Kamrahi vd, 1994: 450-464)
Özellikler Atölye Tipi
Üretim
Akış Tipi
Üretim
Proje Tipi
Üretim
Sürekli
Üretim
Makine Tipleri Esnek, genel
amaçlı
Özel amaçlı,
tek işlevli
Genel amaçlı,
Hareketli
Özel
amaçlı
Süreç
Tasarımı
Fonksiyonel tipi,
Süreç tipi
Ürün bazlı iş
akışı
Proje tipi veya
sabitlenmiş iş
akışı
Ürün bazlı
iş akışı
Hazırlık
Zamanları
Uzun; Değişken Uzun Değişken Çok uzun
Çalışanlar Tek işlevli (bir
makine-bir
adam)
Tek işlevli;
Daha az
yetenekli
Tek işlevli;
yetenekli (bir
adam-bir
makine)
Çok az
sayıda
çalışan
Stoklar Çeşitlilik için
büyük miktarda
stok
Tampon
stoklamayı
sağlamak için
büyük
miktarda stok
Değişken;
Genelde
hammaddeler
için
Düşük
süreç içi
stok
Parti
Büyüklüğü
Küçük, Orta Büyük
miktarlar
Küçük
miktarlar
Uygulana
maz
Her Birim İçin
Üretim
Zamanı
Uzun; Değişken Kısa, sabit Uzun,
değişken
Kısa, sabit
Atölye tipi üretim yönteminin karakteristik özelliklerine göre bu tarz
üretimi tercih eden işletmelerde daha çok küçük ve orta miktarda üretimler
yapılmakta, sürekli imal edilen üründe değişikliğe gidilmekte, üretim
tasarımına bağlı olarak zamanla işletme yerleşimi veya iş akışında
değişiklikler yapılmaktadır. Bu üretim sisteminde işletmelerin büyüklüğüne
75
bağlı olarak hammaddelerin ve üretim stoğunun depolanması büyük sıkıntılar
oluşturmaktadır. İşletmede makine-insan etkileşimi yüksektir. İmal edilen
ürünün değişimine bağlı olarak üretim yöntemi ve kullanılan kimyasallar
sürekli değişebilmektedir. Bu durum ayrıca risk unsuru oluşturmaktadır.
2.3.3. Atölye Tipi Üretim Yapan İşletmelerde Risk Faktörleri
Yaşanan iş kazalarının birçok sebebi vardır. SGK tarafından
yayımlanan 2012 yılı iş kazaların sebepleri incelendiğinde en önemli
nedenler; bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması ve
kesmesi, makinelerin sebep olduğu kazalar, diğer nedenler, yüksekten düşen
cisimler, kişilerin düşmesi ve taşıt kazaları şeklindedir. İstatistiklere göre iş
kazalarının %93’ü saydığımız sebeplerden meydana gelmiştir. Diğer
sebepler ve dağılımları Tablo 12’de yer almaktadır (SGK, 2012).
Tablo 12: İş Kazası Sebepleri İstatistikleri (SGK, 2012)
No İş Kazası Sebepleri Sayı Yüzde
1 Sıkışma, ezilme, batma, kesme 19.579 26%
2 Makine kaynaklı kazalar 13.401 18%
3 Diğer 13.269 18%
4 Düşen cisimler 11.088 15%
5 Kişilerin düşmesi 8.541 11%
6 Taşıt kazaları 3.563 5%
7 Sıcaklık kaynaklı kazalar 1.012 1%
8 Vücudun zorlanması kaynaklı kazalar 919 1%
9 Göz ve Yutağa cisim kaçması 752 1%
10 Patlama kaynaklı kazalar 665 1%
11 İntihar veya cinayet 515 1%
12 Elektrik kaynaklı kazalar 459 1%
13 Kaynak işi kaynaklı kazalar 249 0%
14 Zararlı madde veya radyasyon 201 0%
15 Kazayla zehirlenme 170 0%
16 Hayvan kaynaklı kazalar 61 0%
TOPLAM 74.444 100%
76
Yeni iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı Psiko-sosyal risk faktörlerini kaza
sebepleri içerisinde değerlendirmektedir. Ancak SGK istatistikleri
incelendiğinde iş kazası sebeplerinin tamamını kapsadığı söylenemez. SGK
tarafından UÇÖ standartlarına göre oluşturulan kaza sebepleri
istatistiklerinde 13.269 iş kazasının “Diğer” sebepler olarak %18 oranında yer
almaktadır. Bu oranda sebebi belirtilmemiş istatistikleri değerlendirilerek risk
faktörlerini sınıflandırmak mümkün değildir. Ayrıca kaza sebepleri sektörlere
göre ayrılmadığından dolayı imalat sektöründe meydana gelen kazaların
sektöre özel olarak tespit edilmesi mümkün değildir.
SGK kaza sebepleri ve yayımlanan alt sebepler incelendiğinde atölye
tipi üretim yapan sanayi işletmelerindeki risk faktörlerini olabildiğince
kapsayacak şekilde 9 ana bilimsel kategoride toplamak mümkündür. Bunlar;
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri
İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre Risk Faktörleri
Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri
Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri
Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri
İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri
Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri
Termal Konfor ve Ergonomik Risk Faktörleri
Kişisel ve Psiko-sosyal Risk Faktörleri
Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmada riskler belirlenen risk
faktörlerine göre değerlendirilmiştir.
77
3. MATERYAL METOD
Bu çalışma; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) bünyesinde, 05.12.2010
tarih ve 27776 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcılığı Giriş ve Uzmanlık
Yeterlik Sınavları Hakkında Yönetmelik’e göre hazırlanmıştır.
3.1. MATERYAL
İşletme Ostim Organize Sanayi Bölgesi’nde 2004 yılında kurulmuştur.
1200 m2 kapalı alanda 0.02 kg.dan, 10 kg’a kadar basınçlı Alüminyum
enjeksiyon konusunda faaliyet göstermektedir. Öncelikli üretim alanı
doğalgaz sektöründe kullanılan tüm ocak parçalarının imalatıdır. Otomotiv
parçaları, otogaz beyin ve kapaklarının imalatı, tel bükme makası, mobilya
parçaları, iç ve dış aydınlatma ürünü parçaları vb. alüminyum ürünler
üreterek hali hazırda savunma sanayi, yangın, aydınlatma, otomotiv, mobilya,
elektrik elektronik, beyaz eşya, doğalgaz ve otogaz gibi sektörlere hizmet
vermektedir. İşletme ASELSAN Onaylı Yan Sanayi firması olması özelliği ile
savunma sanayine ve ASELSAN haricindeki savunma sanayi firmalarına da
üretim yapmaktadır. İşletme TS EN ISO 9001:2000 kalite yönetim sistemi
belgesine sahiptir.
78
3.2. METOD
3.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Modeli
İş sağlığı ve güvenliğinin küçük ve orta ölçekli işletmelerde
uygulanabilmesinin önündeki en büyük eksiklerden birisi üretim faaliyetleri ile
beraber yürütülmesi gereken iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin uygulama
modelinin ortaya konulmamasıdır. Mevzuatta iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
yükümlülükleri, görevlendirilecek personel ve nitelikler ortaya konulsa da
uygulamada bu hizmetlerin kimler tarafında yerine getirileceği, hangi
aşamada hangi personelin / idarecinin / temsilcinin çalışmalara katılacağı tam
olarak bilinmemektedir. Çünkü her işletmede tanımlanan her kişi yoktur. Bu
noktada insiyatif işletmeye bırakılmaktadır. Atölye tipi sanayi işletmelerinde
çalışan sayısına bağlı olarak küçük işletmelerde çalışan üretim mühendisi
aynı zamanda işletmenin iş güvenliği uzmanı olarak görev yapmaktadır.
İşyeri hekimi tam zamanlı olarak istihdam edilememekte, bu hizmet Ortak
Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) aracılığıyla yürütülmektedir.
İSG mevzuatı mikro ve küçük işletmeler için çok yeni olmakla beraber
6331 sayılı İSG Kanunu ile küçük-büyük işletme ayrımı yapılmaksızın bütün
işletmeler için İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bütün tedbirleri alma
yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülükler düzenlenirken kanunun yanında
yükümlülüklerin detaylarını ortaya koyan birçok ikincil mevzuat hazırlanmıştır.
Yeni iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımında kendi kendine iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerini yürüten ve İSG hizmetlerinin yeterliliğini kendisi denetleyen
işletmeler istenmektedir. Bundan dolayı birçok hususta teknik alt ve üst
79
sınırların belirlendiği tüzükler yürürlükten kaldırılarak risk değerlendirmesi
yaklaşımı ile bu sınırların iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri tarafından
belirlenme şartı getirilmiştir. Bu durum iş sağlığı ve güvenliği
profesyonellerine ilgili ulusal ve uluslararası standartlara ulaşma ve gerekli
sınır değerleri araştırma yükümlülüğü getirmiştir. İnsan kaynakları kısıtlı,
maddi gücü büyük işletmelere göre nispeten kısıtlı atölye tipi üretim yapan
sanayi işletmelerinde bu tedbirlerin alınabilmesi için metotlu bir çalışma
ortaya konulmuştur.
Geliştirilen metodun iş güvenliği teorisi “yeni iş sağlığı ve güvenliği
piramidi”‘ne dayanmaktadır. Bu teorinin iş kazalarını ve meslek hastalıklarını
önleyici temel unsurları şunlardır;
Yönetimin beklentisi ve taahhüttü,
Çalışanların katılımı ve bilgilendirilmesi,
Hedef saptanması ve hareket planlaması,
Teknik ve idari ihtiyaçlar,
Davranış temelli güvenlik süreçleri,
Eğitim ve kaynak planlaması,
Davranış gözlem ve geri bildirimi,
Performans izlemi ve sürdürülebilirliği.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde İSG’nin uygulanabilmesi
için geliştirilen metodun modellenmesi ile amaçlananlar;
Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi unsurlarının yerine getirilmesi,
80
Ulusal İSG mevzuatı yükümlülüklerini yerine getirilmesi,
TS 18001 standardına ve ulusal ve uluslararası teknik standartlara
uyum sağlanması,
İşletmelerde kurulacak İSGYS’ni görselleştirmede yardımcı olması,
Sistemin yapısal ve davranışsal yapısının oluşturulmasını
sağlaması,
Sistemi oluştururken uygulamada takip edilebilir şablonlar
sağlaması,
Alınan kararların dokümante edilmesinin sağlanması,
İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimidir.
Metodun Model Tasarım Tekniği
“Bütünleşik tanımlama için fonksiyon modelleme” (IDEF; Integrated
Definition for Function Modelling) IDEF0: sözcüklerin, metinlerin ve grafiklerin
organize edilerek sistematik bir şekilde ortaya konulması için tanımlanacak
sistemin ihtiyaçlarını belirleyen, sistemin fonksiyonlarıyla bağlantılarını
sağlayan modelleme tekniğidir (NIST, 1993:7). IDEF modelinde kullanılan
işlem fonksiyonu kutusu şeması Şekil 16’de yer almaktadır.
81
Şekil 16: IDEF Modeli işlem fonksiyonu kutusu şeması (NIST, 1993)
IDEF0 modeli; grafik diyagramı, metin ve sözcük olmak üzere üç tür
bilgiden oluşur. Bu diyagram türü birbirine çapraz bağlı kutular, oklar,
bağlantı çizgileri ve ilişkileri gösteren oklardan oluşur. Her bir kutu konunun
önemli bir fonksiyonunu temsil eder. Bu fonksiyonlar belirli bir modelin
amaçlarını desteklemek için gerekli düzeyde açıklanır. Modelin en üst
diyagramı konuyu temsil ederek en genel ve soyut açıklamayı sağlar. Bu
diyagramı konu hakkında daha fazla detay içeren sistematik ebeveyn
diyagramlar izler (Şekil 17) (NIST, 1993:7-33) .
82
Şekil 17: IDEF Diyagramı kutuların tanımlanması (NIST, 1993)
IDEF0 tekniği hiyerarşik diyagramlardan oluşmakla beraber sürecin alt
seviyelerinin detaylı bir şekilde tanımlanmasını sağlar. IDEF0 modelleri
sistem fonksiyonlarının ve bu fonksiyonların birbirleri ile olan bağlantılarının
mantıklı ve uyumlu olmasını sağlar (Paul, Hlupic, Giaglis, 1999:1551-1576).
83
IDEF tekniğinin özellikleri şunlardır;
a) Anlamlı ve kapsamlıdır, iş üretim akışını ve herhangi bir kurumsal işlemi
ne kadar ayrıntılı olursa olsun geniş bir grafiksel temsil yeteneğine
sahiptir.
b) Yeni sistemlere uyum sağlaması ya da mevcut sistemlerin geliştirilmesi
için kaynak dokümanlarının oluşturulmasını sağlar.
c) Tasarımcılar, analizciler, kullanıcılar ve idareciler arasında iletişimi sağlar.
Paylaşılan bilgiler sayesinde tüm takımın bilgi edinmesine olanak sağlar.
d) ABD Hava Kuvvetleri ve diğer devlet geliştirme projelerinde ve özel
şirketlerde yıllarca kullanılmasından dolayı iyi bir şekilde test edilmiş ve
kabul edilmiştir.
e) Çoklu bilgisayar grafikleri aracılığıyla, geniş ve karmaşık projelerin
kolayca yönetimini sağlar (Özcan, 2010).
3.2.2. Risklerin Değerlendirme Yöntemleri
3.2.2.1. 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi
L Tipi Matris (5x5 Matris) Yöntemi, genellikle sebep-sonuç ilişkilerinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Bu yöntem basit ve en yaygın kullanılan
yöntem olup, tek başına risk analizi yapmak zorunda olanlar için ideal
olmakla birlikte, birbirinden farklı iş akış şemasını içeren işletmeler için tek
başına yeterli değildir. Risk analizi yapan kişinin bilgi birikimi ve tecrübesine
84
göre başarı oranı değişmektedir. Türkiye’de uygulamada sıkça karşılaşılan
bir yöntemdir.
Risk değerlendirmesi 5 adımdan oluşur. Bunlar;
Tehlikenin Tanınması
İşyerinde iş akışına göz önünde bulundurularak hiçbir noktayı
atlamadan dolaşarak ve tecrübelerden hareketle nelerin zarara sebep
olabileceğine bakılır.
Bütün tehlikeler tehlike kaynakları büyük-küçük, önemli-önemsiz ayırt
etmeden belirlenerek bir tehlike listesi oluşturulur.
Risk belirlemesi yapılan üniteye ait geçmişte yaşanmış kayıtlı, kayıtsız
tüm iş kazaları ve ramak kala olaylar hakkında bilgiler araştırılır.
Makine üreticilerinin talimatları ve malzeme güvenlik bilgi formları
tehlikelerin tespiti için gözden geçirilir.
Risklerin Değerlendirilmesi
Risk öncelik skoru (RÖS), olasılık ve etki değeri yani şiddet
değerlerinin çarpımından da elde edilmektedir. Olasılık dikey çok düşükten
çok yükseğe 5 farklı ve zararın derecesi şiddet çok hafiften çok ciddiye 5
farklı seviyede değerlendirmeye katılır. Değerlendirme sonucunda önemsiz
dereceden yüksek dereceye 5 farklı derecede kategoriye ayrılmış L tipi (5x5)
risk öncelik skoru (RÖS) derecelendirme matrisi elde edilir.
85
Risk Öncelik Skoru = Olasılık * Şiddet
Bu yöntemde olasılık ve şiddet değerlerini belirlemek için kullanılan
kriterler, Tablo 13, Tablo 14 ve Şekil 15’de yer almaktadır.
Tablo 13:5x5 Matris RD Riskin olasılığının belirlenmesi
Olasılık Riskin Gerçekleşme Sıklığı
(1) Çok düşük Hemen hemen hiç
(2) Düşük Çok az (yılda bir kez)
(3) Orta Az (yılda birkaç kez)
(4) Yüksek Sıklıkla (ayda bir kez)
(5) Çok yüksek Çok sık (haftada birkaç kez, her gün )
Tablo 14: 5x5 Matris RD Riskin şiddetinin belirlenmesi
Şiddet Riskin sonuçlarının etkileri
(1) Çok Hafif Çalışma saati kaybı yok, ilk yardım gerektiren durum.
(2) Hafif Çalışma günü kaybı yok, ayakta tedavi gerektiren kalıcı etkisi olmayan
durum.
(3) Orta Hafif yaralanmaya yol açan, yatarak tedavi gerektiren durum.
(4) Ciddi Ölüm, ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi gerektiren durum, meslek
hastalığı
(5) Çok ciddi Birden çok ölüm, sürekli iş göremezliğe sebebiyet veren durum
86
Tablo 15: L tipi (5x5) risk skoru derecelendirme matrisi
ŞİDDET
OLASILIK (1) Çok hafif (2) Hafif (3) Orta (4) Ciddi (5) Çok
ciddi
(1) Çok düşük Önemsiz
1
Düşük
2
Düşük
3
Düşük
4
Düşük
5
(2) Düşük Düşük
2
Düşük
4
Düşük
6
Orta
8
Orta
10
(3) Orta Düşük
3
Düşük
6
Orta
9
Orta
12
Yüksek
15
(4) Yüksek Düşük
4
Orta
8
Orta
12
Yüksek
16
Yüksek
20
(5) Çok yüksek Düşük
5
Orta
10
Yüksek
15
Yüksek
20
Durdur
25
5x5 L Tipi matris risk değerlendirme yöntemi için hesaplanılan risk
öncelik skorları değerleri Tablo 16’de yer alan RÖS Değerleri aralığına
bakılarak risk önem derecesi (RÖD) ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF)
verileri elde edilir.
Tablo 16: L tipi (5x5) RÖS Değeri, Risk Önlem Derecesi
Risk Önlem Derecesi RÖS Değeri Düzenleyici Önleyici Faaliyet
(1) Önemsiz RÖS ≤ 1
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave
kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir.
(2) Düşük 1 < RÖS < 8
Mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu
kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
(3) Orta 8 ≤ RÖS < 15
Belirlenen riskleri düşürmek için hemen
faaliyetler başlatılmalıdır.
(4) Yüksek
15 ≤ RÖS ≤ 20
Bu riskler için acil önlem alınmalı ve bu
önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
(5) Durdur RÖS > 20
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı
87
Kontrol Tedbirlerini Belirleme
Risk skorları belirlenen tehlike listesinde skoru yüksek olan riskten
başlanarak kontrol tedbirleri belirlenir. Tedbirler belirlenirken kontrol tedbirleri
sonrasında risk skorunun kabul edilebilir risk düzeyinin altına indirilmesi
amaçlanır. Kontrol tedbirleri belirlenirken “tehlikeleri kaynağında çözme ilkesi”
yaklaşımı esas alınır.
Kontrol Tedbirlerinin Uygulanması
Kontrol tedbirlerinin hangi tarihe kadar kimler tarafından uygulanacağı
net bir şekilde ortaya konulur. Kontrol tedbirleri uygulanabilir olmalı, iletişim
yöntemleri tanımlanmış, uygulanıp uygulanmadığı denetlenebilir olmalıdır.
Eğitim ve öğretim yoluyla sağlanacak gelişmeler eğitim takvimlerine yansıtılır.
Denetim ve Geri Besleme
Bu adımda yapılan faaliyetler ve kontrol tedbirleri “Kontrol tedbirleri
uygulanabildi mi?”, “Risk kabul edilebilir seviyeye indirildi mi?” soruları
cevaplanarak hangi aşamada hangi problemle karşılaşıldığı kayıt altına alınır.
Tutulan kayıtlar bir sonraki risk değerlendirme çalışmalarına temel oluşturur.
3.2.2.2. 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Yöntemi
3T Results Ltd. Finlandiya firması tarafından geliştirilmiştir. 3T Risk
değerlendirme metodunun geliştiricisi Dr. Heikki Laitinen’ dir. Avrupa Birliği
ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen İSGİP (Türkiye`de
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi -
88
TR0702.20-01/001) kapsamında Türkçe’ye çevrilmiştir (Laitinen, vd., 2011).
Proje kapsamında Metal, Maden ve İnşaat sektörlerine göre yöntem
uygulama rehberleri hazırlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
tarafından proje kapsamında uygulanmış ve kullanımı yaygınlaştırılmıştır.
3T Risk Değerlendirme yöntemi imalat sanayi de dâhil çeşitli
sektörlerde uygulanmak üzere tasarlanmıştır, ayrıca büyük şirketlerin yanı
sıra KOBİ’lerde (küçük ve orta ölçekli işletmeler) de kullanılabilmektedir.
Yöntem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından önerilmektedir.
(Yaşar, Sarı, Birgören, 2013:761-770)
3 x 3 matris yöntemi esaslıdır. Risk değerlendirmesi yöntemi olarak sık
kullanılan matris yönteminde ölçek olarak olasılık ve şiddet kullanılır. Olasılık
ve şiddet değişkenleri bu yöntemde “Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi” ve
“Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti” olarak yer alır. İSGİP Projesi
kapsamında yayınlanan uygulama rehberinde “olasılık” değişkeninin
kullanılmama sebebi şu şekilde ifade edilmiştir;
“Gelecekte yaşanacak olayların olma olasılığını hesaplamak zordur.
Zor olmasının birkaç nedeni vardır: ilki, işyerinde belirli bir kaza veya hastalık
türüyle ilgili sınırlı miktarda kayıt bulunması veya hiç kayıt bulunmamasıdır.
Bu durumda, hesaplama güvenilir sonuçlar vermez veya hesaplama yapmak
imkansız hale gelir. İkincisi, üretim güvenliğinde seviye günden güne veya
haftadan haftaya fark edilir oranda değişebilir. Örneğin, bir işçinin belirli bir
hafta boyunca titiz olmayan davranışlar sergilemesi o hafta için kaza
olasılığını arttırır. Potansiyel olarak şiddetli bir yaralanma veya hastalığın
89
yanlışlıkla düşük olasılıklı olarak hesaplanması, gerekli önleyici tedbirlerin
alınmaması için yaygın bir neden veya bahane olmaktadır.” (Laitinen, vd.,
2011). ‘den çevrilmiştir.
Kontrol önlemlerinin düzeyini derecelendirmeyi esas alır. Mevcut
kontrol önlemlerinin düzeyi derecelendirilirken kanunlar, standartlar ve iyi
uygulamalar ile ne kadar uyumlu olduğunun değerlendirilmesi esas alınır.
“Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi” derece tanımları şu şekildedir;
1. Kontrol önlemleri yeterli; sorun çıkmamış: Önlem ve kontroller
yeterlidir, hiçbir sorun belirmemiştir. Daha ayrıntılı olarak:
a) Makineler, aletler ve yapılar; mevzuat ve standartlar ile uyumludur,
b) İş, sağlıklı ve güvenli olması için tasarlanmış ve organize edilmiştir,
c) Çalışanlar eğitim almış ve gerçekten doğru (güvenli) çalışma
uygulamalarını kullanmaktadır.
2. İyileştirmeye ihtiyaç var; ara sıra sorunlar çıkmış: İyileştirmeye bir
miktar ihtiyaç duyulmaktadır, sorunlar belirmiştir.
3. Kayda değer iyileştirme gerekli; sık sık sorunlar çıkıyor:
İyileştirmelere ciddi ihtiyaç duyulmaktadır, sorunlar sık sık belirmektedir.
“Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti” derece tanımları şu
şekildedir;
1. Hafif: Hafif yaralanma veya rahatsızlık, en fazla 3 gün çalışamama;
2. Ciddi: Uzun süreli yaralanma veya hastalık; basit yaralanmalar veya
kırıklar oluşması veya en fazla 30 gün çalışamama;
90
3. Çok Ciddi: Kalıcı yaralanma/hastalık veya ölüm, parmak kesilmesi,
ikinci/üçüncü derece yanıklar, kafatası çatlakları, kanser, astım. (Laitinen,
vd., 2011).
3T RD yönteminde geleneksel olasılık tanımı kontrol düzeyi tanımı ile
değiştirilerek kullanılmış ve yöntem daha anlaşılır ve kullanımı daha kolay
hale getirilmiştir. Şiddet geleneksel matris yönteminde olduğu gibi tahmin
edilir. Mevcut kontrol önlemleri ve olayın meydana gelmesi durumunda
yaralanma ve hastalıkların potansiyel şiddeti 3T Risk Değerlendirme Matrisi
kullanılarak risk puanları hesaplanır. (Ayan, Çakmak, Karaman, & Kocak,
2013:46-54)
Tablo 17: 3T Risk Değerlendirme Matrisi
Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi
Yaralanma ve Hastalıkların
Potansiyel Şiddeti
1
Hafif
2
Ciddi
3
Çok
Ciddi
1 Kontrol önlemleri yeterli; sorun çıkmamış 0 1 2
2 İyileştirmeye ihtiyaç var; ara sıra sorunlar
çıkmış 2 3 4
3 Kayda değer iyileştirme gerekli; sık sık
sorunlar çıkıyor 3 4 5
İşletmede tespit edilen her bir risk için yukarıda bahsedilen ölçekler
dikkate Tablo 17’deki 3T RD Matrisi Tablosu kullanılarak Risk Öncelik Skoru
(RÖS) hesaplanır. RÖS değerine göre Düzenleyici Önleyici Faaliyetlere
(DÖF) karar verilir ve uygulanır. 3T Risk değerlendirmesi yönteminde Risk
Öncelik Skoru (RÖS) aynı zamanda Risk Önem Derecesi (RÖD)’ne eşittir.
91
Çünkü yöntemde matematiksel yaklaşım yerine mantıksal yaklaşım esas
alınmıştır. RÖS ve RÖD değerleri 1 ile 5 arasında değişmektedir. Diğer risk
değerlendirme yöntemlerine nazaran risk değerlendirmesinin matematiksel
değerleme yöntemleri basitleştirilmiştir. Ancak yöntemin uygulamasında
bilinmesi gereken kanun, yönetmelikler, ulusal ve uluslararası standartları
tam olarak bilmek gerekmektedir. Tahmin edilen “Mevcut Kontrol
Önlemlerinin Düzeyi” belirlenmesinde deneyimin yanında yüksek mevzuat ve
standart bilgisi gerektirmektedir. RÖD değerlerine bağlı olarak düzenleyici
önleyici faaliyet tanımları Tablo 18’de yer almaktadır.
Tablo 18: 3T Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu
Mevcut Kontrol
Önlemlerinin
Düzeyi
Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti
1 2 3
Hafif Ciddi Çok Ciddi
1
Kontrol
önlemleri
yeterli; sorun
çıkmamış
0:Önemsiz risk 1: Hafif risk; durumu
gözlemlemeye devam
edin
2: Küçük risk; durumu
gözlemlemeye devam
edin ve kolay önlemleri
uygulayın
2
İyileştirmeye
ihtiyaç var;
ara sıra
sorunlar
çıkmış
2: Küçük risk; durumu
gözlemlemeye devam
edin ve kolay
önlemleri uygulayın
3: Orta derecede risk;
uygun önlemleri
planlayıp, uygulayın
4: Büyük risk;
önlemleri hızla
planlayıp, uygulayın
3
Kayda değer
iyileştirme
gerekli; sık
sık sorunlar
çıkıyor
3: Orta derecede risk;
uygun önlemleri
planlayıp, uygulayın
4: Büyük risk;
önlemleri hızla
planlayıp, uygulayın
5: Vahim risk; derhal
önlemleri planlayıp,
uygulayın
92
3.2.2.3. Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi
Fine Kinney risk değerlendirme yöntemi Fine tarafından “Tehlikelerin
kontrolü için matematiksel değerlendirme” adı altında 1971 yılında Kaliforniya
Donanma Silah Merkezi için geliştirilmiştir. (Fine, 1971) Yöntem ilk kez
Kinney metodu 1976 yılında Amerikada G.F. Kinney ve A.D. Wiruth
tarafından Kaliforniya Donanma Silah Merkezinde (NWC - Naval Weapons
Center) hazırlanan teknik bir belgeyle ortaya çıkmıştır. (Kinney, Wiruth, 1976)
Fine tarafından hazırlanan ilk belgede yöntemin risk faktörü değerlendirme
kriterleri ve matematiksel modelin nasıl uygulanacağı detaylı bir şekilde yer
almıştır (Fine, 1971). Kinney yöntemin uygulamasını matematiksel
yaklaşımdan grafiksel yaklaşıma dönüştürmüştür. Aynı zamanda “Güvenlik
yönetimi için pratik risk analizi” adı ile NWC-TP-5865 standardı olarak
yayınlanmıştır (Kinney, Wiruth, 1976). Yöntem litaratürde Fine-Kinney
yöntemi olarak geçmektedir.
Moraru ve arkadaşları, Kinney metodu üzerine yaptıkları araştırmada
avantajlarını ve kısıtlarını Tablo 19’de ortaya koymuştur (Moraru, Băbuţ,
Cioca, 2011).
93
Tablo 19: Kinney metodunun avantajları ve kısıtları (Moraru, vd., 2011)
Avantajları Kısıtları
Sayısal Rastgele veri
Kullanımı basit Maliyetli
Risk sıralaması Olası riskleri sıralamada nitelik garantisi yok
Koruyucu önleyici faaliyetlerin
etkinliğini değerlendirmeye
uyumludur.
Öznel bir metottur. (Sonuçların değişkenliği
yüksek)
Risk kabul edilebilirlik
değerlendirmesi
Birbirinden oldukça farklı risk skorları olduğundan
heyet oluşturulamıyor.
Eğer gerekiyorsa önlemler alınır. Tehlike karmaşası: O, Ş ve S net tanımlanmamış.
Eğitim, bilgilendirme, uygulama Yanlış; güvende olduğunu sanma
İşvereni ve mali müdürü ikna Kesinlik eksikliği: puan farkları nasıl yorumlanır?
Sadece belirli riskler için uygulanabilir.
(psikososyal riskler veya meslek hastalığı vb)
Kinney geliştirdiği metodun arkasındaki temel düşünceyi şu şekilde
formülüze etmiştir;
“Hayatımızdaki birçoğu tamamen önlenebilir değildir, bütün tehlikelere
karşı bütün riskleri ortadan kaldırmak mümkün değildir.
Dikkatli düşünerek ve çaba sarf ederek günlük hayattaki riskler kabul
edilebilir seviyeye düşürülebilir.
Sınırlı zaman ve emek kaynakları seçilmiş riskleri tamamen ortadan
kaldırmak yerine riski azaltmak ve maksimum fayda sağlamak için
kullanılmalıdır.” (Kinney, Wiruth, 1976:6)
94
Fine-Kinney matematiksel bir risk değerlendirme metodu olmakla
beraber Kinney tarafından geliştirilen ilk modelinde verilen grafiksel
Nomogram üzerinden de risk öncelik sayısı belirlenebilmektedir. Kinney
tarafından geliştirilen ölçeklere bağlı kalınarak nomogram türkçeleştirilmiştir
(Şekil 18) (Kinney, Wiruth, 1976:11).
Nomogramın uygulama adımlar şunlardır;
1. Olasılık ve maruziyet sıklığı değişkenler için tahmini değerleri belirle,
her değişkenin tahmini değerleri üzerinden geçen düz çizgiyi kırılma
çizgisinden (bağlama çizgisi) geçir.
2. Olası sonuçlar değişkeninin tahmini değerini belirle,
3. Kırılma çizgisinde belirlenen noktadan başlayıp olası sonuçların
belirlenen noktasından geçen düz çizgiyi risk öncelik skoru çizgisine
kadar uzat.
95
Şekil 18: Kinney risk değerlendirme yöntemi nomogramı
96
Fine-Kinney yöntemlerinde Fine tarafından ortaya konulan Risk
Öncelik Değerini(RÖS) matematiksel olarak belirlemede üç değişken vardır;
Olasılık (Zararın gerçekleşme olasılığı)(O)
Şiddet (Ş)
Sıklık (Tehlikeye maruz kalma sıklığı, frekansı)(S)
RÖS değeri Olasılık, şiddet ve sıklık değerlerinin çarpımıyla
hesaplanır. Fine tarafından oluşturulmuş olasılık derecelendirme değerleri
(Tablo 20), şiddet derecelendirme değerleri (Tablo 21) ve sıklık
derecelendirme değerleri (Tablo 22) aşağıda yer almaktadır.
Tablo 20: Fine-Kinney Olasılık derecelendirme değerleri
Zararın Gerçekleşme Olasılığı Olasılık
Değeri
Beklenmez 0,2
Beklenmez ama mümkün 0,5
Mümkün ama düşük 1
Olası 3
Yüksek /oldukça mümkün 6
Kesin, beklenir 10
Tablo 21: Fine-Kinney Şiddet derecelendirme değerleri
Çevre Üzerindeki Tahmini Zarar Şiddet
Değeri
Ucuz atlatma 1
Küçük hasar, yaralanma 3
Önemli hasar, yaralanma 7
Kalıcı hasar, yaralanma, çevresel zarar 15
Öldürücü kaza 40
Birden fazla ölümlü kaza 100
97
Tablo 22: Fine-Kinney Sıklık derecelendirme değerleri
Olasılık Zararın gerçekleşme sıklığı Sıklık
Değeri
Çok seyrek Yılda bir veya daha seyrek 0,5
Seyrek Yılda birkaç defa 1
Sık değil Ayda bir veya birkaç defa 2
Ara sıra Haftada bir veya birkaç defa 3
Sık Günde bir veya birkaç defa 6
Hemen hemen sürekli Bir saatte birkaç defa 10
Fine-Kinney tekniği için hesaplanan risk öncelik skorları değerleri
Tablo 23’de yer alan RÖS Değerleri aralığına bakılarak risk önem derecesi
(RÖD) ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF) verileri elde edilir.
Tablo 23: Fine-Kinney Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu
Risk Önlem Derecesi RÖS Değeri Düzenleyici Önleyici Faaliyet
(1) Önemsiz RÖS ≤10
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave
kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir.
(2) Düşük 10 ≤ RÖS ≤ 40
Mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu
kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
(3) Orta 40 ≤ RÖS ≤100
Belirlenen riskleri düşürmek için hemen
faaliyetler başlatılmalıdır.
(4) Yüksek
100 ≤ RÖS ≤ 400
Bu riskler için acil önlem alınmalı ve bu
önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
(5) Durdur RÖS ≥ 400
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı
98
3.2.2.4. Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi
Hata Türü ve Etki Analizi HTEA, (Failure Mode and Effect Analysis -
FMEA) hem nitel hem de nicel risk değerlendirme özelliğini taşıyan karma
risk değerlendirmesi yöntemidir. Literatürde daha çok imalat hatalarının
tespiti ve azaltılması ve toplam kalite yönetimi alanında kullanılmıştır. HTEA
tekniği ile hataların ortaya çıkması ile doğacak problemlere;
Sorun ne olabilir?
Sorunun nedenleri ne olabilir?
Sorunun etkileri neler olabilir?
soruları ile cevap aranır. İşletmedeki potansiyel hatalar üzerine yoğunlaşır.
Belirlenen bütün hatalar için olasılık, ağırlık (şiddet) ve saptanabilirlik (fark
edilebilirlik) tahmini yapılan, değerlendiren ve belgelendiren bir metottur
(Kahraman, 2009:19-21).
1980 yılında yayınlanan HTEA konusunda ilk standartlardan biri olan
MIL-STD 1629A (Hata Türü, Etkileri ve Kritiklik Analizi Uygulaması için
Prosedür)’da (U.S. Military, 1984) HTEA’nin genel tanımı “Sistemdeki her bir
olası hata türünün, sistemdeki sonuçlarını veya etkilerini belirlemek ve
önemlerine göre her bir hata türünü sınıflandırmak için analiz edildiği bir
prosedürdür.” şeklinde verilmektedir (Stamatis 1994:4; Çevik, Aran 2006:242-
264).
HTEA bir sistemde bulunan tehlikelerin, meydana getirebileceği
hataları ve bu hatalardan kaynaklanan riskleri önceden tahmin etmeyi;
99
hatanın meydana gelmesiyle beraber nasıl etkiler oluşturacağını önceden
öngörerek riskleri derecelendirmeyi ve gerekli düzenleyici önleyici faaliyetleri
belirleyerek sistemde sürekli iyileştirmeyi sağlayan bir tekniktir.
HTEA uygulamada yaygın olarak dört alanda kullanılır. Bunlar;
Tasarım HTEA: Tasarımın kalitesini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak
amacıyla hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Sistem HTEA: Sistemin kalitesini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak
amacıyla sistemdeki hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Hizmet HTEA: Kalite güvenilirliğini ve servis açısından müşteri hizmet
memnuniyetini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak amacıyla sistemdeki
hizmet hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Proses HTEA: Toplam süreç kalitesini, güvenilirliğini, sürekliliğini ve
verimliliğini arttırmak amacıyla işletmenin insan gücü, insan kaynakları,
makine, metot, malzeme vb. değişkenleri göz önünde bulundurarak
makinalar, iş istasyonları, üretim hatları, iş akış süreçleri, operatörlerin eğitimi
süreçlerindeki hataları azaltmaya odaklanır.
Yazılım HTEA: Bilgisayar yazılımlarının fonksiyonları üzerine odaklanır.
Ekipman HTEA: Proseste kullanılan ekipmanlar üzerine odaklanır. Özellikle
“7 Büyük Kayıp” incelenir. Bunlar; büyük arızalar, küçük arıza ve durmalar,
makina ayarları, kapasite düşümü, başlangıç kayıpları, hatalı parçalar ve
100
gruplandırmadır. Uygulamada Proses HTEA’yı desteklemek amacı ile
kullanılır (Taştan, 2006).
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş sağlığı ve güvenliği
risk değerlendirmesi kapsamında Proses HTEA tekniği ele alınacaktır.
Stamatis (2003), HTEA’nin esas amacını;
Hata /arıza türlerini, etkilerini ve kritiklerini kararlaştırmak,
Ürünün kritik (tehlikeli) hata/arızalarını belirlemek,
Hataları, kusurları, arızaları ve kritikleri ortadan kaldıracak veya en
aza indirecek; değişiklikleri, yöntemleri ve testleri uygulayarak,
ürünü en son mükemmel haline getirmeyi başarmak
olarak tanımlamıştır (Stamatis, 2003).
HTEA çalışmaları sonucunda;
Hata giderilinceye kadar prosesin durması veya devam etmesine
karar verilir,
Hataları önleyecek programlar hazırlanır,
Makine, tezgah ve proses akışını gerçekleştiren donanımda hangi
elemanların yenilenmesi gerektiği belirlenir,
Dizayn ve spesifikasyonlarda ne gibi değişikliklerin yapılacağına
karar verilir,
İhtiyaç duyulan bakım süresi ve gerek duyulan bakım araç-gereci
belirlenir,
Gerekli görülen testler saptanır,
Bakım, onarım, kontrol talimatlarında yapılacak değişiklikler
belirlenir (Duran, 2006).
101
Tüm bunların uygulanabilmesi için 2003 yılında Pillay ve Wang
tarafından HTEA yöntemi geliştirerek uygulama akış şeması geliştirilmiştir.
Risk değerlendirmesi için olasılık, ağırlık (şiddet) ve saptanabilirlik (fark
edilebilirlik) kriterlerinin belirlenmesi gerekir (Pillay, Wang, 2003: 69-85).
Geliştirilen HTEA uygulama akış-karar şeması Şekil 19’da yer almaktadır.
Şekil 19: HTEA uygulama akış-karar şeması (Pillay, Wang, 2003).
102
Risk öncelik sayısı (RÖS) değerini belirlemede üç faktör vardır;
Ortaya çıkma, (Olasılık) (O)
Ağırlık, (Şiddet) (A)
Saptama (Fark edilebilirlik-Saptanabilirlik) (S)
RÖS değeri Olasılık, şiddet ve fark edilebilirlik değerlerinin çarpımıyla
hesaplanır. Pillay ve Wang tarafından geliştirilen HTEA uygulamasında
hatanın ortaya çıkma değeri olasılık olarak belirlenmez. Bunun yerine HTEA
tekniğinde hatanın ortaya çıkma ihtimali için çeşitli olasılık aralıkları
tanımlamış ve ortaya çıkma değeri bu tabloda yer alan derecelere göre
belirlenmektedir (Pillay, Wang, 2003:69-85). Bu amaçla oluşturulmuş olasılık
derecelendirme değerleri (Tablo 24), ağırlık derecelendirme değerleri (Tablo
25) ve fark edilebilirlik derecelendirme değerleri (Tablo 26) aşağıda yer
almaktadır.
Tablo 24: HTEA olasılık derecelendirme değerleri
Hata Olma Olasılığı Hatanın İhtimali Derece
Kaçınılmaz Hata (Çok Yüksek) 1/2’den fazla 10
1/3 9
Tekrar Tekrar Hata (Yüksek) 1/8 8
1/20 7
Ara Sıra Olan Hata (Orta)
1/80 6
1/400 5
1/2000 4
Nispeten Az Olan Hata (Düşük) 1/15000 3
1/150000 2
Olası Olmayan Hata (Çok Az) 1/1500000 1
103
Tablo 25: HTEA ağırlık-şiddet derecelendirme değerleri
Etki Şiddetin Etkisi Derece
Uyarısız Gelen
Tehlike
Felakete yol açabilecek tehlikeye sahip ve uyarısız gelen
potansiyel hata 10
Uyarısız Gelen
Tehlike
Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye
sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata 9
Çok Yüksek
Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye
sahip ağır yaralanmalara, 3. derece yanık, akut ölüm vb.
etkiye sahip hata türü
8
Yüksek
Ekipman tamamen hasar görmesine sebep olan ve ölüme,
zehirlenme, 3. derece yanık, akut ölümcül hastalık vb.
etkiye sahip hata
7
Orta Sistemin performansını etkileyen, uzuv ve organ kaybı,
ağır yaralanma, kanser vb. yol açan hata 6
Düşük Kırık, kalıcı küçük iş görmezlik, 2. derece yanık, beyin
sarsıntısı vb. etkiye sahip hata 5
Çok Düşük İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilme vb. hafif
yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata 4
Küçük Sistemin çalışmasını yavaşlatan hata 3
Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2
Yok Etkisi olmayan hata 1
Tablo 26: HTEA fark edilebilirlik derecelendirme
Fark
edilebilirlik Fark edilebilirlik Olasılığı Derece
Fark
Edilemez
Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği mümkün değil 10
Çok Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği çok uzak 9
Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği uzak 8
Çok Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği çok düşük 7
Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği düşük 6
Orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği orta 5
Yüksek
Ortalama
Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği yüksek ortalama 4
Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği yüksek 3
Çok Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği çok yüksek 2
Hemen Hemen
Kesin
Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
edilebilirliği hemen hemen kesin 1
104
HTEA tekniği için hesaplanan risk öncelik skorları değerleri Tablo
27’de yer alan RÖS Değerleri aralığına bakılarak risk önem derecesi (RÖD)
ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF) verileri elde edilir.
Tablo 27: HTEA Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu
Risk Önlem Derecesi RÖS Değeri Düzenleyici Önleyici Faaliyet
(1) Önemsiz RÖS ≤ 10
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave
kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir.
(2) Düşük 10 ≤ RÖS < 40
Mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu
kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
(3) Orta 40 ≤ RÖS < 100
Belirlenen riskleri düşürmek için hemen
faaliyetler başlatılmalıdır.
(4) Yüksek
100 ≤ RÖS < 400
Bu riskler için acil önlem alınmalı ve bu
önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
(5) Durdur RÖS > 400
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı
105
3.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ve Ölçümü
Risk değerlendirme faaliyetleri işletmenin risk unsurlarının belirlenerek
risklerin ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir seviyeye indirilmesini
öngörür. Risk değerlendirmesi yönetmeliğinde “tehlike sınıfına göre çok
tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı
yılda bir yenilenir.” ifadesi yer alır. Bu süreler proaktif yaklaşımla
işyerlerindeki riskleri kontrol altında tutmak için çok uzun sürelerdir. Ancak
risk değerlendirme faaliyetleri ve düzenleyici önleyici faaliyetler uygulamada
uzun zaman gerektiren bir dizi faaliyeti içermektedir. Dolayısıyla mevzuatta
belirtilen sürelerin daha da kısaltılması faaliyetlerin yürütülmesinin önünde
engel teşkil edecektir.
İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi aylık veya haftalık
periyodlarda işletmenin iş sağlığı ve güvenliği endeksini pratik ve zaman
almayan yöntemlerle ortaya koyma tekniğidir. İşletmenin iş sağlığı ve
güvenliği durumundaki değişimler, risk değerlendirmesinin yenilenip
yenilenmeyeceği, işletmenin kurgulanan iş sağlığı ve güvenliği politikasına
uyup uymadığı İSG performans gözetimi teknikleri ile belirlenir. İş sağlığı ve
güvenliği yönetim sistemlerinde performans gözetimi raporları Kontrol ve
Denetim kapsamındadır. (BS-18004, 2008; Perdue, Sherry, 2000:1-7)
3.2.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi
ElmeriSan yöntemi imalat sanayii için güvenilirliği tespit edilmiş bir iş
sağlığı ve güvenliği performans gözetimi tekniğidir. Her sektörün her
büyüklükteki her türlü işyeri için kolay ve hızlıca kullanılabilen bir yöntemdir.
106
Elmeri+ tekniğinin geliştiricisi Dr. Heikki Laitinen’ dir. İSGİP Projesi
kapsamında Türkçeleştirilmiş ve imalat sanayii için uyumlulaştırılmıştır.
Yöntem atölyelerdeki çalışma koşullarının ve işletme koşullarının bütün
olarak gözetimini esas alır. Gözlemi yapılan unsurların Tablo 28’de yer
almaktadır. (Laitinen, vd., 2011)
Tablo 28: Elmeri yöntemi değerlendirme kriterleri (Laitinen, vd., 2011)
Konular ´doğru´ puanlamasında dikkate alınacak kriterler
1. GÜVENLİK DAVRANIŞI:
Her işçi için bir gözlem yapılır
1.1. Kişisel koruyucu donanım
kullanımı (KKD) ve risk alımı
* İşçi gereken bütün KKD’leri kullanıyor ve gözle görünür bir risk almıyor
(örn. Güvenlik cihazlarını kaldırmak, çalışır haldeki ekipmanın bakımını
yapmak)
2. DÜZEN VE TEMİZLİK:
Her çalışma alanı için üç gözlem yapılır
2.1. Tezgah, raf, askılar, vb.
2.2. Atık kutusu
2.3. Zemin ve platformlar
*Düzenli, gereksiz nesneler yok, sağlam kurulu, taşma durumu yok
*Kutu dolup taşmamış
*Temiz, düzenli, iyi durumda, dökülmüş yağ/su yok, vb.
3. MAKİNE GÜVENLİĞİ:
Çalışma alanındaki her makine için iki gözlem yapılır
3.1. Kurulum ve durumu,
koruyucuları
3.2. Kontrol cihazları
*Sabitlenmiş, sağlam, hasarsız, güvenlik işaret/ikazları, mevcut koruyucular
güvenlik standartlarına uygun ve hasarsız, çalışır durumda
*Konumu, işaret ve ikazlar, durumu, tavsiye edildiği gibi
4. ENDÜSTRİYEL HİJYEN:
Her çalışma alanı için beş gözlem yapılır
4.1. Gürültü
4.2. Aydınlatma
4.3. Hava Kalitesi
4.4. Sıcaklık
4.5. Kimyasallar
*Üretim alanında gürültü < 85 dB(A) ve darbe gürültüsü yok
*Aydınlatma yeterli, göz kamaştıran ışık yok
*Hava temiz ve sağlıklı, havalandırma yeterli, ihtiyaç duyulan yerde lokal
havalandırma mevcut
*Sıcaklık, nem ve hava hızı uygun
*Paket ve kutular hasar görmemiş, isim ve güvenlik etiketleri, kimyasallar
güvenli ve temiz şekilde taşınıyor.
5. ERGONOMİ:
Her çalışma alanı için iki gözlem yapılır
5.1. Kas iskelet sistemine binen
yükler
5.2. Çalışma alanı ve araçların
tasarımı
*Ağır yükler fiziksel güç kullanılarak kaldırılmıyor, itilmiyor veya çekilmiyor
*Tekrarlayan el hareketleri yok;
*Çalışma alanı yeterli, araç-gereç ve malzemeler uygun, oturak ve çalışma
yüksekliği ayarlanabilir, araç-gereçler ergonomik tasarlanmış.
6. ZEMİNLER VE GEÇİŞ YOLLARI:
Gözlem alanında bir gözlem yapılır
6.1. Zemin ve geçiş yollarının
yapısı
*Yürüyüş ve erişim yolları yeterli genişlik ve yükseklikte, işaretli, ayrıca yaya
ve taşıt trafiği gerekli yerlerde ayrılmış
*Zemin bozuk veya kaygan değil
*0.5 metreden yüksekte çalışılıyorsa düşmeleri önlemek için uygun
tedbirler alınmış
*Yüksekteki yerlere ulaşmak için uygun sabit merdivenler kullanılıyor.
107
7. İLK YARDIM VE YANGIN GÜVENLİĞİ:
Gözlemi yapılan/Çalışma alanına en yakın yerde bulunan dört unsur
7.1. Elektrik dağıtım kutusu ve
elektrikli cihazlar
7.2 İlk yardım kiti
7.3 Yangın söndürücüler
7.4. Acil durum çıkışları
*Kutunun üzeri işaretlenmiş, hemen önündeki 0.8 metrelik alan boş bırakılmış.
Elektrik tesisatı ve elektrikli cihazlar düzgün ve iyi durumda.
*Gerekli bütün ilk yardım malzemeleri mevcut, içindekiler listesi mevcut,
ilaçların son kullanma tarihleri geçmemiş.
*Mevcut, erişimi ve kullanımı kolay, işaretlenmiş ve denetimi yapılmış.
*Mevcut, serbest, elektrik kesintisi durumunda da işaretleri görünür.
ElmeriSan yöntemi İSGİP Projesi kapsamında Türkiye’de makine
mühendisliği (86), metal endüstrisi (15) ve elektronik endüstrisinde (15)
faaliyet gösteren 126 işletmede uygulanmıştır. (Laitinen, Vuorinen, Simola, &
Yrjänheikki, 2013) Uygulamaya katılan tüm metal firmalarının Elmeri endeksi
ortalaması %54 olarak tespit edilmiştir. Bu firmalardan en iyi durumda olan
firmaların %80 Elmeri endeksi seviyelerine ulaştığı tespit edilmiştir. Bu durum
Avrupa’da faaliyet gösteren firmaların ulaştığı seviyedir (Ergun, vd., 2011:66-
67). ElmeriSan yöntemi ile şirketin iş güvenliği personeli ve diğer iş sağlığı ve
güvenliği profesyonelleri; örneğin, eğitimciler, danışmanlar, sigorta şirketleri,
iş güvenliği müfettişleri vb. işletmenin İSG performansının değişimini
gözlemleyebilir veya aynı iş kolunda faaliyet gösteren diğer şirketlerin
sonuçlarıyla kıyaslayarak işletmenin durumunu analiz edebilir (Laitinen, vd.,
2011).
“Metal sanayii imalat şirketleri” üzerinde İSGİP Projesi kapsamında
yapılan bilimsel çalışma; ELMERİ yönteminin işletmelerde kaza oranına dair
güvenilir tahminler yapılmasını sağladığını ortaya koymuştur. İzleme sonucu
ortaya çıkan yüksek bir endeks düşük bir kaza oranına işaret ederken düşük
bir endeks de yüksek kaza oranını göstermektedir. Ayrıca Elmeri endeksi
işletmenin İSG yönetim sisteminin ne kadar etkin olduğuna dair sayısal bilgi
sağlar (Laitinen, vd., 2011).
108
ElmeriSan yöntem işletmenin büyüklüğüne göre bir işletme bölümlere
ayırılarak veya tamamına uygulanabilir. İşletme gözlem turu yapılarak Tablo
29’da iyi işletme uygulamalar olarak belirlediği asgari iş güvenliği koşullarını
karşılaması durumunda bu unsur “doğru” olarak değerlendirilir; aksi takdirde
“yanlış” olarak değerlendirilir. Her bir doğru ve yanlış Tablo 29’daki gözlem
formuna işlenerek Elmeri konu bazlı ElmeriSan endeksi elde edilir.
Tablo 29: Elmeri-San Gözlem Formu (Laitinen, vd., 2011)
KONULAR DOĞRU TOPLAM YANLIŞ TOPLAM AÇIKLAMA
1. GÜVENLİK DAVRANIŞI 1.1. KKD kullanımı ve risk alma
2. DÜZEN VE TEMİZLİK 2.1. Çalışma masa ve tezgâhları, askılar, raflar, makine yüzeyleri
2.2. Atık kutuları
2.3. Zemin ve platformlar
3. MAKİNE GÜVENLİĞİ 3.1. Kurulum ve durum, koruyucular
3.2. Kontrol cihazları ve acil durdurma düğmesi
4. ENDÜSTRİYEL HİJYEN 4.1. Gürültü
4.2. Aydınlatma
4.3. Hava kalitesi
4.4. Sıcaklık koşulları
4.5. Kimyasallar
5. ERGONOMİ 5.1. Kas dokusu ve iskelet sistemi yükü
5.2. İş ortamının tasarımı ve çalışma duruşu
6. ZEMİNLER & GEÇİŞ YOLLARI 6.1. Zemin ve Geçiş yollarının yapısı
7. İLK YARDIM VE YANGIN GÜVENLİĞİ 7.1. Elektrik dağıtımı kutuları ve elektrikli cihazlar
7.2. İlk yardım dolapları
7.3. Yangın söndürücüler
7.4. Acil durum çıkışları
Toplam Toplam
ELMERI endeksi=
doğru --------------------------------- x 100 = doğru + yanlış
---------------------------- x 100 = %
109
3.2.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi
OHSAS / TS 18001 standardı Kontrol ve Denetleme basamaklarından
birisi İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin denetlenmesidir. Bu
kapsamda birçok iç tetkik formu ve yöntemi geliştirilmiştir. Ancak uygulamada
denetlenecek konular ve kapsamı net olarak belirlenmemiştir. TS 18001
standardı kapsamında yapılacak iç tetkiklerin;
Periyodik olarak planlanan aralıklarla yapılması,
Planlanmış düzenlemelere uyuduğunun kontrolü,
Standardın uygulama ve sürdürülme durumu,
İşletmenin politika ve hedeflerini karşılaması,
zorunluluğu bulunmaktadır.
İSGİP (Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının
İyileştirilmesi Projesi - TR0702.20-01/001) kapsamında İSGYS
Derecelendirme Formu hazırlanılmıştır (Laitinen, vd., 2011). Bu form
sayesinde bir işletmede İSGYS kurulumu öncesinde, sırasında ve sonrasında
işletmenin İSG durumunu ve yönetim sistemi tutarlılığı derecelendirilir. Bu
yöntemde değerlendirmeye alınan konu başlıkları şunlardır;
1. İSG politikası ve İSG organizasyonu,
2. İSG kapsamındaki hak ve sorumluluklar,
3. İSG’nin işletme faaliyetleriyle bütünleştirilmesi,
4. Risklerin Belirlenmesi, Değerlendirmesi ve Kontrol Edilmesi,
5. Sağlık Gözetimi,
110
6. Performans İzleme,
7. Olayların Raporlanması ve Soruşturulması,
8. Sürekli İyileştirme,
9. Eğitim ve İletişim,
10. Acil Durumlara Hazırlık.
Yöntem uygulanırken 10 ana konu başlığında sorulan 50 soru; eğer
verilen cevaplar uygulanamıyorsa; “0”, bir bölümü uygulanabiliyorsa “1” ve
tam olarak uygulanabiliyorsa “2” değeri verilerek derecelendirilir.
Derecelendirme sonucunda işletmenin 10 ana başlıkta değerlendirme
sonuçları elde edilmektedir. İSGİP Projesi kapsamında yaygınlaştırılan ve
yöntemin uygulanılmasında kullanılan “İSGYS Derecelendirme Formu” Ek-
2’de yer almaktadır (Laitinen, vd., 2011).
111
4. BULGULAR
4.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için iş sağlığı ve güvenliği
uygulama modeli geliştirilmiştir. Uygulama modelinin adımlarını göstermek
için geliştirilen spiral döngü Şekil 20’de yar almaktadır.
Şekil 20: Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Döngüsü
Spiral döngü model tekrar eden dört aşamadan oluşmaktadır. İşveren
tarafından “BAŞLA” talimatı ile; birinci aşama iş sağlığı ve güvenliği
çalışmalarını yürütecek personeli belirlemekte; ikinci aşama uygulanacak
112
operasyonun planlanmasını, yöntemleri ve sınırları belirlenmekte; üçüncü
aşama operasyonun uygulanması, analizlerin yapılmasını; dördüncü aşama
ise yapılan çalışmaların raporlanarak dokümante edilmesini kapsar.
Spiral iş sağlığı ve güvenliği döngüsü uygulanmasında yürütülen
faaliyetler şunlardır;
İşletme durumunun araştırılması,
Tehlike analizi: kategorik tehlike listelerinin oluşturulması,
Risk değerlendirmesi: düzenleyici önleyici faaliyetlerin belirlenmesi,
İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi.
Spiral iş sağlığı ve güvenliği döngüsünün ilk basamağı iş sağlığı ve
güvenliği faaliyetlerini yürütecek personelin görevlendirilmesidir. İşveren
görevlendireceği iş güvenliği uzmanı aracılığı ile iş sağlığı ve güvenliği
birimini ve ekibini oluşturmalıdır.
4.1.1. Tehlike Analizi
Geliştirilen metodun ön hazırlık, tehlike analizi ve risk değerlendirme
basamaklarını izah eden IDEF2 diyagramı Şekil 21’de yer almaktadır. Bu
basamaklar şunlardır;
A1. Ön hazırlık araştırmaları,
A2. Tehlikeleri yerleşim esaslı gruplama,
A3. Tehlikeleri proses esaslı gruplama,
A4. Tehlikeleri bilimsel esaslı gruplama,
A5. Kategorik tehlike listelerinin oluşturulması,
A6. Risk değerlendirmesi.
113
Şekil 21: Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi IDEF Diyagramı
114
A1. Ön Hazırlık: Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde risk
değerlendirmesi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve risk
değerlendirmesi yönetmeliğine uygun olarak yapılmalıdır. TS 18001
standardında da risk değerlendirme yükümlülüğü bulunur. Risk
değerlendirmesi öncesinde yapılacak ön hazırlıkta işyerinde daha önce
meydana gelmiş olan iş kazası, ramak kala olay ve olay kayıtları
incelenmelidir. Ön hazırlık çalışmaları iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve
işverenin katılımı ile evrak taraması yöntemiyle yapılır. Geçmişte düzenlenen
risk değerlendirmeleri ve performans gözetimi sonuçları yürütülecek
çalışmalara ışık tutacaktır. Ön hazırlık çalışmaları sonucunda işletme
faaliyetleri ve sektör özellikleri tehlikelerin analizi aşamasında kullanılacaktır.
A2. Yerleşim Esaslı Gruplama: Üretimin ana unsuru enjeksiyon
kalıpları ve üretim malzemeleridir. Bundan dolayı birçok farklı ürün tasarımı
için çok sayıda farklı kalıplar bulunmakta ve depolanmaktadır. Ayrıca
işletmenin çeşitli bölümlerinde alüminyum külçeleri ve alaşım kimyasalları için
depo alanı oluşturulmuştur. Kimyasalların depolanmasından kaynaklanan
risklerin tespit edilebilmesi için malzeme güvenlik bilgi formlarında depolama
şartları göz önüne alınmalıdır. Yanıcı ve yakıcı kimyasalların aynı ortamda
depolandığı veya çabuk alevlenen kimyasal malzemelerin yakınında kıvılcım
çıkartacak faaliyetlerin yürütüldüğü gözlemlenmiştir. Bununla beraber elektrik
akımını ileten enjeksiyon kalıplarının elektrik kaçağı ihtimali bulunan elektrik
panolarının önünde depolandığı tespit edilmiştir. İşletmenin farklı bölgelerine
dağınık olarak yerleştirilmiş torna, freze, matkap ve punta kaynağı makineleri
yerleşim bazında tehlike kaynağı olarak ele alınmıştır.
115
İşletmenin birimleri şunlardır;
Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi
Trim-Tesviye Atölyesi
Şerit Zımpara Atölyesi
Yüzey İşleme Atölyesi
Hassas İşleme Atölyesi
Hidrolik Pres Atölyesi
Torna Freze Matkap Atölyesi
Montaj Paketleme Atölyesi
Bakım Onarım Atölyesi
Kalite Kontrol Atölyesi
Malzeme Kimyasal Depo Alanı
Kalıp Depo Alanı
İdari Ofisler, Dinlenme Salonu, Mutfak, Çay Ocağı vb.
İşletme birimleri, depo alanları, makine yerleşimler ve diğer unsurların
işletme içi yerleşimleri detaylı olarak incelenmiştir. İşletme yerleşim planının
hazırlanması, işletmenin yerleşim kapasitesi, birimlerin ve makinaları
yerleşiminden kaynaklanan organizasyon problemlerinin ve işyeri düzeni ile
ilgili iş sağlığı ve güvenliği problemlerinin daha kolay fark edilmesini
sağlamıştır. Bu aşamada işletme sektörünün kendine özgü tehlikeleri işletme
yerleşimi de göz önünde bulundurularak analiz edilmelidir. İşletme yerleşim
planı Şekil 22’de yer almaktadır.
116
Şekil 22: İşletme yerleşim planı
117
A3. Proses Esaslı Gruplama: İşletme çok farklı ebat ve hassasiyette
alüminyum döküm yöntemiyle siparişe dayalı fason üretim faaliyetleri
yürütmektedir. İşletmede alüminyum enjeksiyon yöntemiyle üretilen kaba
parçalar sırasıyla; trim tesviye atölyesinde kaba hataları giderilmekte, ihtiyaç
olması durumunda hidrolik pres atölyesinde yeniden şekillendirilmekte, şerit
zımpara atölyesinde ince hataları giderilmekte, yüzey işlem atölyesinde
vibrasyon veya kumlama yöntemiyle hassas yüzey işleme ve parlatma
yapılmakta, hassas işleme atölyesinde CNC veya bilgisayar kontrollü
otomasyonlarla vida ve montaj delikleri açılmakta, kalite kontrol atölyesinde
bulunan X-Ray (röntgen) cihazından, daha sonra da basınç kontrol
testlerinden geçmektedir. Üretilen ürünlere göre montajı yapılmakta ve
paketlenmektedir.
A4. Bilimsel Esaslı Gruplama: Bu gruplama yönteminde tehlike
unsurlarını belirlemek için sektör özellikleri, işletme yerleşimi ve iş akış
şemaları göz önünde bulundurulur. Mevzuat yükümlülükleri, TSE ve ISO
standart düzenlemeleri, makine emniyet kitapları, malzeme güvenlik bilgi
formları ve iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan akademik çalışmaları
irdelenerek tehlikeler bilimsel esaslara göre değerlendirilir.
İşletme çalışan sayısı ve mali bilançosu göz önüne alındığında küçük
işletme sınıfında yer alan bir KOBİ işletmesidir (RG:25997, 2005). İş Sağlığı
ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’ne göre (Tablo 30)
işletme NACE Rev.2 kodu 24.53 altında “Hafif metallerin dökümü” çok
tehlikeli sınıfta yer almaktadır (RG:28976, 2014).
118
Tablo 30: Tehlike sınıfları tebliği Ek-1'de işletmenin sınıfı
24.53 Hafif metallerin dökümü
24.53.01
Hafif metallerin dökümü (alüminyum, magnezyum,
titanyum, çinko vb.den yarı mamul ürünlerin dökümü ile
dökme hafif metallerin dökümü)
Çok Tehlikeli
İşletmede çalışma ortamı gözetimi yapılmıştır. Uygulama çalışmasının
temelini saha gözlemi ve risk değerlendirmesi oluşturmaktadır. İşletme ile
ilgili kayıt altına alınan bilgiler ve dokumanlar incelenmiş, saha gözlemi
yapılmıştır. Risk değerlendirmesi çalışmalarının bilimsel temele
dayandırılabilmesi risk faktörleri tehlike sınıflarına göre kategorilerine ayrılmış
ve sınıflandırılmıştır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri,
İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre,
Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım,
Makina ve El Aletleri,
Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar,
İç Nakliye ve Taşıma,
Kimyasal ve Biyolojik,
Termal Konfor ve Ergonomi ve
Kişisel ve Psiko-Sosyal
Oluşturulan bilimsel esaslı tehlike sınıflandırması modelin atölye tipi
üretim yapan sanayi işletmelinde karşılaşılan risk faktörlerini kapsamaktadır.
Tehlikeler işyeri genelinde kategorilerine göre ayrılarak, imalat
birimlerinde ve depolama alanlarında ayrı ayrı incelenmiştir. İş sağlığı ve
119
güvenliğinden sorumlu mühendis ile birlikte işletme gözetimi yapılmış, çalışan
personelle işyeri ortamında bulunan olası tehlikeler üzerine sözlü mülakatlar
yapılarak kayıt altına alınmıştır. Olası risk faktörleri ile ilgili 350’den fazla
fotoğraf çekilmiş, 10’dan fazla üretim süreci videosu kayıt altına alınmıştır.
A5. Kategorik Tehlike Listesi: A2, A3 ve A4 adımlarında elde edilen
tehlikeler risk değerlendirme uygulamasında hangi unsurlara dikkat edilmesi
gerektiği ve hangi tehlikelerle karşı karşıya kalınabileceğini ortaya
koymaktadır. İşletmede iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan
temsilcisinin katılımıyla tehlikeler tespit edilmelidir. Kategorik tehlike listesi
hazırlanırken tehlikeler A2 tehlike kategorisinde belirtilen işletme biriminde A3
alt tehlike kategorisinde belirtilen iş adımında, A4 yaklaşımıyla elde edilen
tehlike olarak listelenmelidir. Bu adımda hazırlanacak tehlike listesi
tehlikelere ve alınması gereken önlemlere sistematik yaklaşmayı sağlamıştır.
Kategorik tehlike listeleri oluşturulurken insan kaynakları kapasitesi,
çalışanların görev tanımları, eğitim durumları ve İSG bilinç seviyeleri göz
önünde bulundurulur. İşletmenin insan kaynakları kayıtları ve muhasebe
kayıtları düzenli olarak tutulmaktadır. İşletmede idari personel dâhil 17
çalışan bulunmaktadır. Bu çalışanlardan biri yönetici asistanı, ikisi mühendis,
biri muhasebe sorumlusu 13’ü de işçi olarak çalışmaktadır. İşçilerin 1’i
ustabaşı, 2’si trim-tesviye, 2’si şerit zımpara, 2’si montaj elemanı, 2’si döküm
operatörü, 4 BEK olarak görev dağılımı yapılmış ve görev tanımları yazılı
olarak dosyalarda yer alsa da işletmede birbirlerinin yerine çalıştıkları
gözlemlenmiştir.
120
4.1.2. Risk Değerlendirmesi
A6. Risk Değerlendirmesi: Risk değerlendirmesi adımında amaç
tehlikelerin nitel veya nicel bir yöntemle değerlendirmeye tabi tutumasıyla risk
derecesinin kabul edilebilir risk seviyesinin altına indirilmesi için gerekli
düzenleyici önleyici tedbirleri belirlemektir. A5 adımı sonrasında oluşturulan
kategorik tehlike listesi atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerde
uygulanılabilecek her türlü risk derecelendirme yöntemiyle değerlendirilebilir.
Bu aşamada kullanılan yönteme göre hesaplanan risk derecesi veya risk
öncelik skoru büyükten küçüğe sıralanarak risklerin önem sırası elde edilmiş
olur. Risk değerlendirmesi işlem basamaklarını izah eden IDEF2 diyagramı
Şekil 23’de yer almaktadır.
Atölye tipi sanayi işletmesinde yapılan 4 farklı risk değerlendirme
yöntemlerinin uygulama sonuçları “Risk Değerlendirme Metodolojilerinin
Değerlendirmesi” başlığı altında detaylı olarak ele alınmıştır.
121
Şekil 23: Risk değerlendirmesi işlem basamakları IDEF2 Diyagramı
122
A6.1. Uygunsuzlukların Tanımlanması: Risk değerlendirmesi
işleminin basamaklarından birisi uygunsuzlukların tanımlanmasıdır.
Uygulamada tehlike analizi yapılırken çok sayıda durum kayıt altına alınabilir.
Bu işlem basamağında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan temsilcisi
kayıt altına alınan durumların “tehlike” olup olmadığı veya tespit edilen her
tehlikenin risk değerlendirmesine girip girmeyeceğine karar verir.
A6.2. Risklerin Belirlenmesi: Tespit edilen bir tehlikenin risk
oluşturup oluşturmadığı bu işlem basamağında belirlenir. Her bir tehlike
türüne göre; malzeme bilgi güvenlik formlarında yer alan maruziyet değerleri,
makine güvenlik kitabındaki standartlar, makine ve ekipmanların periyodik
bakım süreleri, işyeri gürültü ve aydınlatma ölçümleri ve çalışan el ve vücut
titreşim ölçümleri, periyodik sağlık gözetim raporları veya ilgili standartlardaki
değerlerle kıyaslanarak “risk” olup olmadığı tespit edilir.
İşletmede tüm riskler belirlendikten sonra yerleşim esasına göre
risklerin dağılımı Şekil 24’de yer almaktadır.
Şekil 24: Yerleşim esasına göre risk dağılımları
123
İşletme genelinde tespit edilen riskler işletmenin tüm birimlerinde risk
unsuru olarak karşılaşılmıştır. Birimlerin risk sayıları karşılaştırıldığında en
çok risk tespit edilen bölümler Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi ve Malzeme
Kimyasal Depo Alanıdır. Bu iki birim aynı zamanda üretimin olmazsa olmaz
iki birimidir. İşletmede riskler bilimsel risk faktörlerine göre kategorilere
ayrıldığında risk sayılarına ilişkin dağılım Şekil 25’deki gibi olmaktadır.
Şekil 25: Bilimsel kategorilere göre risk dağılımları
Bu sınıflandırmaya göre işletmede Makine ve El Aletlerinden
kaynaklanan (44), İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinden kaynaklanan (30)
risk sayılı ile işletmede bu bilimsel risk faktörlerinde daha fazla iyileştirme
gerektiği ortaya çıkmıştır.
Faaliyetlere göre riskler sınıflandırıldığında işletmede çalışma
yürütülmesi (74) veya makine kullanımı (69) çok sayıda risk içermektedir.
Ancak tespit edilen 15 riskle karşılaşmak için işletme içinde bulunmak
yeterlidir. (Şekil 26) Bu durum sadece çalışanın güvenliğini sağlamanın iş
124
sağlığı ve güvenliği için yeterli olmadığı, işletmenin çalışma ortamı güvenliğini
sağlaması gerektiğini ortaya konulmuştur.
Şekil 26: Faaliyet esasına göre risk dağılımları
İşletmedeki tespit edilen riskler işletme ortamında sürekli bulunup
bulunmamalarına göre iki kategoriye ayrılmıştır. İşletmede sürekli
karşılaşılan Rutin Risk sayısı 141, işletmede risk değerlendirmesi sırasında
karşılaşılan ve süreklilik arz etmeyen risk sayısı 25’tir. Tespit edilen risklerin
%85’i işletme faaliyetleri yürütülürken karşılaşılması muhtemel risklerden
oluşmaktadır.
A6.3. Risklerin Derecelendirilmesi: Bu işlem basamağında
kullanılan risk değerlendirme yöntemine göre her bir riskin RÖS (Risk Öncelik
Skoru) değeri ve RÖD (Risk Önem Derecesi) değeri belirlenir. RÖD değeri
bir riskin kabul edilebilir olup olmadığını ortaya koymaktadır. Risk
değerlendirmesi basamağının çıktıları;
Düzenleyici Önleyici Faaliyetler,
125
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Takvimi,
Acil Durum Planı’dır.
Düzenleyici Önleyici Faaliyetler: Kabul edilebilir seviyenin üstünde
olan risklerin her biri için DÖF (Düzenleyici Önleyici Faaliyet) belirlenir.
Uygulamada hazırlanan risk değerlendirme tablosunda DÖF’ler
oluşturulurken işletmenin büyüklüğü, çalışan sayısı, birim sorumluları göz
önüne alınarak;
İD:İdari işlerden sorumlu birim,
İGU: İş Güvenliği Uzmanı veya İş sağlığı ve güvenliği birimi,
MALİ: Mali işlerden sorumlu birimi,
PER: Çalışan personel
sorumlu kodları tanımlanmıştır. Alınan önlem faaliyetleri sorumlu birimler için
ayrı ayrı belirlenmiştir. (Tablo 31)
Tablo 31: Düzenleyici önleyici faaliyetler tablosu örneği
DÖF’ler uygulanırken alınacak tedbirlerin teknik özellikleri veya hukuki
dayanakları “kanuni dayanaklar, standartlar ve talimatlar” başlığı altında her
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını
işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
DÖ
F -
Resim
No
1
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
Mevcut Durum
Kanuni Dayanak /
Standartlar /
Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde
11, 12, 30. İşyerlerinde
Acil Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
era
rşik
Ön
lem
- S
oru
mlu
Ko
du
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden
sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
126
bir risk için belirlenmiştir. Ayrıca düzenleyici önleyici faaliyetlere tamamlanma
süresi verilerek risk değerlendirmesi uygulandığı tarihten itibaren faaliyet
takip takvimi oluşturulmuştur.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Takvimi: Düzenleyici önleyici
faaliyetlere bağlı olarak İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, idari işlerden
sorumlu personel, mali işlerden sorumlu personel ve diğer çalışanlar için
çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimi, tehlikeli sınıfta çalışma eğitimi,
hijyen eğitimi, ilkyardım eğitimi ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer
eğitimlerin eğitim ihtiyacı tespit edilmiş ve eğitimler için DÖF’ler kapsamında
eğitim takvimi oluşturulmuştur.
Acil Durum Planı: Risk değerlendirmesi çalışmalarında tespit edilen
166 riskten 19’u acil durum, ilkyardım, yangın, tahliye faaliyetlerini
ilgilendirmekte veya acil durumlarda ortaya çıkacağı tespit edilmiştir.
İşletmede halihazırda bulunan acil durum planı, acil çıkış kapısı işaret yönleri
işletmenin bir bölümünün satılmasına bağlı olarak iptal edilmiş ve acil çıkış
kapısına yönlendirilmektedir. İşletmenin değişen düzenine göre acil durum
müdahale planı, yangın alarmı, yangın tüpü ve acil durum telefonu
konumlarının gösterildiği acil durum tahliye planı Şekil 27’de yer almaktadır.
İşletmede yangın riskinin en yüksek olduğu bölümler kimyasalların
bulunduğu “Malzeme Kimyasal Depo Alanı”, doğalgaz ocaklarının test
edildiği “Kalite Kontrol Atölyesi” ve “Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi”'dir.
İşletmede acil durum görev dağılımı yapılmamıştır. Acil durum görev
dağılımında tahliye ekibi, ilk yardım ekibi ve yangınla mücadele ekibi olarak
üç ekipten oluşturulmalı ve bu ekiplere gerekli eğitimler aldırılarak yeterli
127
niteliği kazanmaları sağlanmalıdır. Bu ekiplerin acil bir durumda takip etmesi
gereken “Yangın – Acil Durum Prosedürü” Şekil 28’de yer almaktadır. Bu
ekiplerin yangın veya ilk yardım faaliyetlerinde yeterli olmamaları durumunda
ambulans, itfaiye veya diğer ilgili dış kurumlarla iletişime geçilmelidir.
Şekil 27: İşletme acil durum - tahliye planı yerleşimi
128
Şekil 28: Yangın – Acil Durum Prosedürü
129
4.2. Risk Değerlendirme Metodolojileri Değerlendirmesi ve Sonuçları
4.2.1. Risk Değerlendirme Yöntemlerinin Karşılaştırması
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde risk değerlendirme
yöntemlerin analiz etmek için dört farklı risk değerlendirme yöntemi için
uygulama tabloları oluşturulmuş ve formüle edilmiştir. Kullanılan yöntemler ve
uygulama tablo şablonları şunlardır;
5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 32)
3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 33)
Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 34)
Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 35)
Kullanılan risk değerlendirme metoduna göre risk öncelik skoru
hesaplanması birden fazla risk değerlendirme unsuruna bağlı olarak
değişebilir. Bu unsurların farklı olması risk öncelik skorunun da değişik
aralıklarda olmasına sebep olmaktadır. Yapılan çalışmada 5x5 matris risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-25 aralığında, 3T risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-5 aralığında, Fine-Kinney risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-1.000 aralığında ve Hata Türü
Etki Analizi risk değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-10.000
aralığında değişmektedir.
İşletmede uygulanan 4 risk değerlendirme metodunu kapsayacak
şekilde oluşturulan “Risk Değerlendirme Formu” Ek-1’de yer almaktadır.
130
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını
işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sıl
ık (
1-5
)
Şid
det
(1
-5)
Dere
ce
Ön
em
Dere
cesi
4
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Dere
ce
Ön
em
Dere
cesi
5x5 ARTIK RİSK
Tanım
ıOrtamda çalışma
yürütülmesi
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenme
mesi
TEHLİKE
Etk
isi
(R
isk)
Ola
sıl
ık (
1-5
)
FAALİYET
Bölüm
İşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Hiy
era
rşik
Ön
lem
- S
oru
mlu
Ko
du
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Çoklu
Ölüm
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını
işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
Düşük
3T ARTIK RİSK
Ko
ntr
ol
Dü
zeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Dere
ce (
1-5
)
Ön
em
Dere
cesi
1 3 2
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET3T RİSKK
on
tro
l D
üzeyi
(1
-3)
Dere
ce (
1-5
)
Ön
em
Dere
cesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesi
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenme
mesi
TEHLİKE
Etk
isi
(R
isk)
Şid
det
(1
-3)
FAALİYET
Bölüm
İşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Hiy
era
rşik
Ön
lem
- S
oru
mlu
Ko
du
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Çoklu
Ölüm
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını
işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sıl
ık (
0,2
-10
)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Dere
ce
Ön
em
Dere
cesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
Tanım
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesi
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenme
mesi
TEHLİKE
Etk
isi
(R
isk)
Ola
sıl
ık (
0,2
-10
)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Dere
cesi
KİNNEY RİSKFAALİYET
Bölüm
İşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Dere
ce
Hiy
era
rşik
Ön
lem
- S
oru
mlu
Ko
du
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Çoklu
Ölüm 600
6 100 1
Durd
ur
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını
işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
72
Ort
a
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sıl
ığı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Fark
ed
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Dere
ce
Ön
em
Dere
cesi
3 8 3
Ön
em
Dere
cesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sıl
ığı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Fark
ed
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Dere
ce
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
Tanım
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesi
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenme
mesi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi
(R
isk)
Hed
ef
Ola
sı
Hata
FAALİYET
Bölüm
İşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Hiy
era
rşik
Ön
lem
- S
oru
mlu
Ko
du
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Çoklu
Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenm
emesi
Tablo 33: 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Formu Örneği
Tablo 32: 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Formu Örneği
Tablo 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirme Formu Örneği
Tablo 35: Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Formu Örneği
131
4.2.1.1. 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi Sonuçları
5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi yöntemine göre 8-15 skorları
arası orta derece risklidir. İşletmede yapılan risk değerlendirmesi çalışması
sonucunda işletmenin tamamında elde edilen Risk Öncelik Skoru ortalaması
14,21’dir. Bu değer işletmenin yükseğe yakın, orta derecede riskli olduğunu
ortaya koymuştur. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası işletmede elde
edilen Artık Risk Öncelik Skoru 5,35’dir. Faaliyetler sonrası risk önem
seviyesi risk kabul edilebilir seviyesinin altındadır. (Şekil 29)
Şekil 29: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi sonucunda elde edilen RÖS
değerleri, risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirilerek işletme
geneli RÖD değerleri elde edilmiştir. Bu yöntemde işletmenin RÖD
ortalaması 3,45’tir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası Artık RÖD değeri
2,25’e düşürülmüştür. Sonuç olarak işletmede risk değerlendirmesi sonrası
mevcut kontroller sürdürülmelidir. (Şekil 30)
132
Şekil 30: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
İşletmenin RÖD değerleri analiz edildiğinde; 3 risk “durdur”
derecesinde, 75 risk “yüksek” derecede ve 82 risk “orta” derecededir.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu risklerin 116’sı “düşük” ve 56’sı
“orta” seviyede çıkmıştır. İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil
31’de yer almaktadır.
Şekil 31: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
133
4.2.1.2. 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirmesi Sonuçları
3T Risk Değerlendirme yöntemi değerlendirme mantığına bağlı olarak
risk değerlendirme sonucunda elde edilen Risk Öncelik Skorları ve risk önem
dereceleri 1-5 aralığında ve aynıdır. Bu yöntemde işletmenin tamamında elde
edilen RÖS ortalaması 3,65’dir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında
elde edilen Artık RÖS 1,49’e düşürülmüştür. Elde edilen bu değer; “önemsiz”
– “düşük” aralığındadır. (Şekil 32)
Şekil 32: 3T Risk Değerlendirmesi RÖS ve RÖD Değerleri Dağılımı
3T Risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 23 risk “durdur” derecesinde, 66 risk “yüksek” derecede ve
72 risk “orta” derecededir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu
risklerin 115’i “önemsiz”, 38’i “düşük” ve 12’si “orta” derecede çıkmıştır.
İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil 33’de yer almaktadır.
134
Şekil 33: 3T Risk Değerlendirmesi Risk Ödem Derecesi Dağılımı
4.2.1.3. Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi Sonuçları
Fine-Kinney Risk Değerlendirme yöntemi Risk Öncelik Skorları 0,1-
10.000 aralığında geniş bir risk skoru aralığına sahiptir. Ancak uygulamada
elde edilen en yüksek skor 1800’dür ve risk önem dereceleri aynıdır. Bu
yöntemde 100-400 aralığı riskler “Yüksek” derecesinde tanımlanmıştır. Bu
yöntemde işletmenin tamamında elde edilen RÖS ortalaması 267,75’dir.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında elde edilen Artık RÖS 30,75’e
düşürülerek işletme geneli risk ortalaması “düşük” skor aralığına indirilmiştir.
(Şekil 34)
Şekil 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
135
Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi sonucunda elde edilen RÖS
değerleri, risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirildiğinde RÖD
ortalaması 3,5’dir. Bu değer “orta”-“yüksek” önem derecesi aralığındadır.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonucunda elde edilen Artık RÖS değeri
1,55’dir. Bu değer “önemsiz”-“düşük” önem derecesi aralığındadır. (Şekil 35)
Şekil 35: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
3T Risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 22 risk “durdur” derecesinde, 61 risk “yüksek” derecede,
62 risk “orta” derecede ve 20 risk “düşük” derecededir. Düzenleyici önleyici
faaliyetler sonrasında bu riskin 98’i “önemsiz”, 45’i “düşük” ve 23’ü “orta”
seviyede çıkmıştır. İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil 36’da
yer almaktadır.
136
Şekil 36: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
4.2.1.4. Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirmesi Sonuçları
Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirmesi yönteminde risk öncelik
skorları 1-1.000 aralığındadır. Uygulama sonucunda işletme geneli RÖS
değerleri ortalaması 152 olarak bulunmuştur. Bu değer “yüksek” risk önem
derecesindedir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası Artık RÖS değeri
26,83’e (“düşük” önem derecesi) düşürülmüştür. (Şekil 37)
Şekil 37: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
HTEA risk değerlendirme yöntemine göre elde edilen RÖS değerleri,
risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirildiğinde RÖD ortalaması
137
3,65’dir. Bu değer “orta”-“yüksek” önem derecesi aralığında, %65 oranında
“yüksek” derecesine daha yakındır. Düzenleyici önleyici faaliyetler
sonucunda elde edilen Artık RÖS değeri 2’dir. Bu değer “düşük” önem
derecesindedir. (Şekil 38)
Şekil 38: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
HTEA risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 2 risk “durdur” derecesinde, 111 risk “yüksek” derecede ve
47 risk “orta” derecededir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu riskin
24’ü “önemsiz”, 117’si “düşük” ve 25’i “orta” seviyede çıkmıştır. İşletme geneli
risk önem derecesi dağılımları Şekil 39’de yer almaktadır.
Şekil 39: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
138
4.2.2. İşletme Geneli Risk Değerlendirme Yöntemleri
Uygulamada riskleri değerlendirmek için kullanılan risk değerlendirme
yönteminin karakteristik değerlendirme faktörlerine göre değerlendirmeye tabi
tutulan aynı risk farklı risk önem derecelerine sahip olabilmektedir. Örneğin;
olasılık ve şiddet değişkenleri kullanılarak risk skoru hesaplanan 5x5 matris
yönteminde “yüksek” derecede tanımlanan risk; Fine-Kinney yönteminde
olasılık, şiddet ve sıklık değişkenlerine göre risk skoru hesabı yapılarak “orta”
seviyeli risk olarak derecelendirilebilmektedir. Uygulama sonucu elde edilen
risk önem dereceleri Şekil 40’da yer almaktadır.
Şekil 40: Risk Önem Derecesi Değerleri
Risk değerlendirme yöntemlerinde farklı değişkenler üzerinden
hesaplama yapıldığından dolayı Risk Öncelik Skorları üzerinden
karşılaştırma yapılması mümkün değildir. Bundan dolayı uygulama sonuçları
1:”önemsiz”, 2:”düşük”, 3:”orta”, 4:”yüksek” ve 5:”durdur” önem derecesi
aralıklarına göre karşılaştırma yapılmıştır. Yine aynı şekilde düzenleyici
önleyici faaliyetler sonrası elde edilen RÖS değerleri beş önem derecesinde
elde edilerek artık risk önem dereceleri elde edilmiştir. (Şekil 41)
139
Şekil 41: Artık Risk Önem Derecesi Değerleri
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında;
5x5 Matris Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,45’den 2,25’e
indirilerek %24 düşüş,
3T Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,65’den 1,29’a indirilerek
%47,2 düşüş,
Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,5’den 1,55’e
indirilerek %39 düşüş,
HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,65’den 2’ye indirilerek
%33 düşüş sağlanmıştır.
Uygulamada kullanılan dört yöntemin ortalama RÖD değeri ortalaması
3,56 olarak, artık RÖD değeri 1,8 olarak bulunmuştur. Bu düzenleyici önleyici
faaliyetler sonucunda risk önem dereceleri ortalamasının %35 düştüğünü
göstermektedir.
140
Şekil 42: Risk Önem Derecesi ve Artık Risk Önem Derecesi Değerleri
4.2.3. Risk Faktörlerine göre Risklerin Değerlendirmesi
Atölye tipi üretim yapan sanayii işletmeleri için kategorize edilen risk
faktörleri grafiklerin üzerinde gösterimi mümkün olmadığından dolayı 1’den 9
kodlanmıştır. Tablo 36’da her bir risk faktörü kategorisinde bulunan risk
sayıları ve risk faktörü kodu yer almaktadır.
Tablo 36: Risk faktörü kategorileri ve risk sayıları
KODU Risk Faktörü Kategorisi Risk Sayısı
1 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri 30
2 İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre Risk Faktörleri 17
3 Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri 16
4 Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri 44
5 Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri 18
6 İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri 3
7 Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri 16
8 Termal Konfor ve Ergonomi Risk Faktörleri 10
9 Kişisel ve Psiko-Sosyal Risk Faktörleri 12
141
Bir işletmedeki bütün riskleri aynı anda azaltmak uygulamada mümkün
değildir. Bundan dolayı riskler farklı değerlendirme kriterlerine göre
önceliklendirilerek işletmede İSG iyileştirme hedefleri saptanır.
İşletmedeki riskler risk faktörlerine kategorilere ayrılarak ortalama risk
önem dereceleri hesaplanmıştır. Bu değerler her bir faktörün riskli olma
ağırlığını ortaya koymaktadır. Bu değerlendirmede işletmedeki en yüksek
riskli faktörün “Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri” olduğu tespit edilmiştir.
(Şekil 43)
Şekil 43: Risk Faktörlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Bunun sebebi olarak işletmede kimyasal depolama alanının
planlanmamış olması; yanıcı, yakıcı ve patlayıcı kimyasalların yan yana
stoklanması, bu kimyasalların çevresinde kapağı açık elektrik panosu, yanıcı
kumaş parçaları bulundurulması; çok sayıda doğalgaz tüpünün işletmede
dağınık olarak depolanması, boya, tiner, yağ ve sprey vb. malzemelerin açık,
merdiven altına depolaması, alüminyum ve alaşımlarının zemine dökülmesi
veya imalat sırasında buharlaşarak ortam havasına karışması gibi faktörler
göze çarpmıştır.
142
İşletmedeki ikinci en yüksek risk faktörü “Yangın, Acil Durum, Tahliye,
İlk Yardım Risk Faktörleri”’dir. Sebepleri şunlardır; enjeksiyon makinaları ve
ergitme fırınları için yangın söndürme tertibatı ve ekipmanları
bulunmamaktadır. İşletmede bulunan yangın tüpleri boştur veya periyodik
kontrol tarihleri geçmiştir. İşletme birimlerinden birisi satıldığından dolayı
işleme yerleşim planı değişmiştir. Buna bağlı olarak acil durum planları yanlış
yönü göstermektedir. İşletmede ilk yardım ekibi ve bu ekip için sertifikalı ilk
yardım personeli bulunmamaktadır. İlk yardım malzemelerinin tam olduğu
kontrol edilmemektedir. Yangın alarm butonlarına veya yangın tüplerine
erişimi kısıtlayan malzeme istiflemeleri yapılmıştır. Tahliye planları
hazırlanmamış ve denemesi yapılmamıştır. Çalışanlara acil durumlarda nasıl
davranması gerektiği konusunda eğitim verilmemiştir.
İşletmedeki üçüncü en yüksek risk faktörü “Elektrik Tesisatı ve
Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri”’dir. Sebepleri araştırıldığında; tavandan
gelişi güzel sarkıtılmış, sabitlenmemiş elektrik kabloları bulunmaktadır. Bazı
elektrik panolarında kaçak akım rölesi bulunmamaktadır. Bulunan panoların
çalışıp çalışmadığı test edilmemiştir. Bazı elektrik panolarının önünde
yalıtkan paspas bulunmamaktadır. Bazı elektrik panolarının kapakları
bulunmamaktadır. Çevreden geçen dikkatsiz personelin yanlışlıkla elektrik
panolarına erişimi engellenmemiştir. Bazı elektrik panosu kabloları çıplaktır.
Elektrik bandı ile kablo kesiği kapatılmıştır. Kablolar dışarıdan temas
edebilecek şekildedir. Ana elektrik panoları karanlık ortamda; toz ve su
ulaşma riskinin bulunduğu bölümdedir. Duvar arkasında su birikintisi
mevcuttur. Tavan vinç elektrik bağlantılarında kesikler bulunmaktadır.
Makinaların kablolarında kesikler bulunmaktadır. Hidrolik preslerin gövde
143
topraklaması bulunmamaktadır. Hidrolik preslerin elektrik kabloları tavandan
sarkıtılmıştır. Torna, freze, matkap ve punto kaynağı makinalarının gövde
topraklaması bulunmamaktadır. Düzensiz bırakılan spiral, el matkabı, el
taslama makinaları istemsiz çalışmaya sebep verebilir. Elektrikli el aletlerinde
ve uzatma kablolarında kesikler bulunmaktadır.
Şekil 44: Risk Faktörlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Uygulamada karşılaştırılan dört risk değerlendirme yönteminden 3T
Risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değerleri risk faktörlerine göre
kategorilere ayrılarak değerlendirildiğinde, diğer yöntemlere ve dört yöntemin
ortalama RÖD değerlerine göre yüksek sapma oranına sahiptir. Bu sapma
Şekil 43’te 3,6 ve 7 numaralı risk faktörlerinde ve Şekil 44’de 7, 8 ve 9
numaralı risk faktörlerinde grafik üzerinden de gözlemlenmektedir. Yine
HTEA Risk değerlendirme yönteminde 6 numaralı risk faktöründe sapma
gözlemlenmektedir. Ancak “İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri”
kapsamında sadece 3 adet risk bulunmaktadır.
144
Risk değerlendirme faaliyetleri sonucu işletmede tespit edilen risklerin
hangi sırayla düzenlemeye gidileceğinde tek değerlendirme kriteri riskin
büyüklüğünü ortaya koyan Risk Öncelik Skoru değildir. Özellikle insan
kaynakları ve mali kaynakları kısıtlı bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerde
ve benzer özellik gösteren atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde
risklerin azaltılması noktasında; risk faktörlerinin işletmedeki ağırlıkları göz
önünde bulundurularak düzenleyici önleyici faaliyet takvimi çıkartılabilir.
Risk değerlendirmesini sonucunda elde edilen risk faktörü
sayısı, dört risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değeri ile
ağırlıklandırılarak işletmede hangi faktörlerin ortadan kaldırıldığında yüzde
kaç iyileştirme elde edileceğini gösteren pareto grafiği elde edilmiştir. (Şekil
45)
Şekil 45: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış Risk Faktörü Pareto Grafiği
145
Pareto grafiğine göre işletmede “Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri”,
“İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri”, “Elektrik Tesisatı ve
Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri”, “Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri”
ve “Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri” öncelikli olarak
ortadan kaldırılarak işletmedeki kümülatif risk %76,37 oranında azaltılabilir.
Risklerin sadece risk öncelik skoru veya risk önem derecesine göre
sıralanarak düzenleyici önleyici faaliyetlerin planlanması sayıca çok ama
önemce derecesi düşük olan “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Faktörleri” ve
“Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri”’nin derecelendirilirken göz ardı
edilmesine sebep olmaktadır. Pareto grafiğinde RÖD değerlerini ve Risk
faktörü sayısını birlikte hesaba katıldığında risk faktörü bazlı değerlendirme
için daha uygundur.
“İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Faktörleri” incelendiğinde tespit edilen
riskler şunlardır; hizmet alınan OSGB sorumluluklarını yerine getirmemekte,
işvereni bilgilendirmemektedir. İşletme personeli; OSGB hizmetlerinin yeterli
olup olmadığı veya hangi hizmetleri sağlaması gerektiği tam olarak
bilmemektedir. Çalışanlara mevzuatta zorunlu tutulan İSG eğitimleri
verilmemiştir. Çalışanlar kişisel koruyucu donanımları nasıl kullanacağını tam
bilmemektedir. Uygulamada takip edilmedikçe kullanmamaktadır. Birçok
tehlike unsuru gözden kaçırılmış ve uyarı işaretçisi konulmamıştır. İşletmede
malzeme, hammadde depolama ve ekipman yerleşiminde aşırı düzensizlik
bulunmaktadır. Kaza, hata, ramak kala ve olay kayıtları tutulmamaktadır.
Makinaların kullanım, bakım ve onarım talimatları birçok makine ve faaliyet
için belirlenmemiştir.
146
“Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri” risk kaynakları genel olarak
incelendiğinde; makine koruyucularının olmaması, makine topraklamalarının
yapılmaması, makine üstünün veya çevresinin kapalı olmaması, acil durum
butonlarının bulunmaması veya yerinin uygun olmaması, makine bakım
onarım sürecinde ortaya çıkan riskler bulunmaktadır. Ancak risk faktörlerinin
her bir makineye göre çok değişkenlik gösterdiği, her bir makinanın ayrı ayrı
ele alınması gerektiği tespit edilmiştir.
4.2.4. İşletme Birimlerine göre Risklerin Değerlendirmesi
İşletme birimlerine göre risklerin değerlendirilebilmesi için işletmede
tespit edilen riskler 10 ayrı atölye, 2 depo alanı ve ofis, mutfak, revir gibi diğer
alanlar olmak üzere 13 ayrı birime ayrılarak incelenmiştir. İşletmenin
tamamında karşılaşılan veya sonuçları bakımından birden fazla birimi
etkileyecek riskler “işletme geneli” riskler olarak gruplandırılmıştır. İşletme
birimleri 1’den 14’e kodlanmıştır. Tablo 37’de her birimde bulunan risk
sayıları, birim isimleri ve birim kodları yer almaktadır.
Tablo 37: Birim adları ve birim risk sayıları
Birim Kodu Birim Adı Risk Sayısı
1 İşletme Geneli 37
2 Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi 33
3 Trim-Tesviye Atölyesi 5
4 Şerit Zımpara Atölyesi 10
5 Yüzey İşleme Atölyesi 8
6 Hassas İşleme Atölyesi 8
7 Hidrolik Pres Atölyesi 7
8 Torna Freze Matkap Atölyesi 12
9 Montaj Paketleme Atölyesi 5
10 Malzeme Kimyasal Depo Alanı 16
11 Kalıp Depo Alanı 5
12 Bakım Onarım Atölyesi 7
13 Kalite Kontrol Atölyesi 8
14 Ofis Mutfak Revir 5
147
İşletmedeki riskler, işletme birimlerine göre kategorilere ayrılarak
ortalama risk önem dereceleri hesaplanmıştır. Bu değerler her birimin
risklerinin ağırlığını ortaya koymaktadır. Bu değerlendirmede işletmedeki
RÖD değeri en yüksek birim 3,87 RÖD değeri ile “Kalite Kontrol Atölyesi”
olarak tespit edilmiştir. Bunu 3,84 RÖD ortalamasıyla “Malzeme Kimyasal
Depo Alanı”, 3,80 RÖD ortalamasıyla Kalıp Depo Alanı ve 3,75 RÖD
ortalamasıyla “İşletme Geneli” riskler takip etmektedir. (Şekil 46)
Şekil 46 : İşletme Birimlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Uygulamada karşılaştırılan dört risk değerlendirme yönteminden 3T
Risk değerlendirme yönteminin Ortalama RÖD değerleri işletmenin farklı
birimlerinde, diğer yöntemlere ve dört yöntemin ortalama RÖD değerlerine
göre yüksek sapma oranına sahiptir. Şekil 46’da 8, 9, 10 ve 11 numaralı
işletme birimlerinde bu sapma grafik üzerinden de gözlemlenmektedir.
Yöntemin farklı işletme birimlerinde diğer yöntemlere göre tutarsızlığı; diğer
148
yöntemlerden farklı olarak “olasılık” değişkeni yerine “Mevcut Kontrol
Önlemlerinin Düzeyi” değişkeninin kullanılmasına bağlanmıştır.
3T risk değerlendirme yöntemi diğer risk değerlendirme yöntemlerine
göre işletme birimleri bazında incelendiğinde; düzenleyici önleyici faaliyetler
sonucunda Artık RÖD değerlerinin diğer yöntemlere göre düşüş oranının
yüksek olmasıdır. İşletme geneli dört yöntemin RÖD ortalaması değişimi %35
iken 3T Risk Değerlendirme yönteminde bu oran %47,2 olarak tespit
edilmiştir. İşletme birimlerine göre artık RÖD değerleri dağılımı Şekil 47’de
yer almaktadır.
Şekil 47: İşletme Birimlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Risk değerlendirmesini sonucunda elde edilen her birimdeki risk
sayısı, dört risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değeri ile
ağırlıklandırılarak hangi birimlerdeki risklere ağırlıklı olarak eğilmek gerektiği
ve hangi birimlerdeki riskler ortadan kaldırıldığında yüzde kaç iyileştirme elde
edileceğini gösteren pareto grafiği elde edilmiştir. (Şekil 48)
149
Şekil 48: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış İşletme Birimi Riskleri Pareto Grafiği
Pareto grafiğine göre işletmede “İşletme Geneli”, “Alüminyum
Enjeksiyon Atölyesi”, “Malzeme Kimyasal Depo Alanı” ve “Torna Freze
Matkap Atölyesi” riskleri öncelikli olarak ortadan kaldırılarak işletmedeki
kümülatif risk %71,08 oranında azaltılabilir.
“İşletme Geneli” incelendiğinde toplam 37 riskle karşılaşılmıştır.
İşletme birimlerinin ve birimlerdeki makinelerin yerleşiminin İSG gözetilerek
yerleştirilmediği, işletme acil durum planlarının hazırlanmadığı, acil çıkış
kapılarının işletme geneli gözetilerek planlanmadığı tespit edilmiştir.
İşletmenin geçmişte Alış-veriş mağazası olarak kullanıldığı ve o dönemde
kullanılan yöntemle elektrik tesisatının tavandan sarkıtılarak kullanılması
150
işletme genelinde birçok risk oluşturmaktadır. Yangın sistemi, kompresör,
vinç ve folklif gibi makine ve ekipmanların periyodik kontrollerinin
yapılmadığı, yangın butonlarının ve elektrik panolarının gerektiğinde
kullanıma uygun tutulmadığı gözlemlenmiştir. İşletme geneli riskler için RÖD
ve Artık RÖD değerleri Şekil 49’da yer almaktadır.
Şekil 49: İşletme Geneli Riskler için Risk Önem Derecesi Değerleri Dağılımı
“Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi” incelendiğinde tespit edilen 33 risk
şunlardan kaynaklanmaktadır;
Enjeksiyon makinasının ve ergitme fırınının çevresi erişime açıktır.
Makine çalışırken arkasında veya yüksek sıcaklıkta ergitme fırınının
çevresinde bulunmak mümkündür. Makinalar kurulurken hava, elektrik kablo
borularının bir kısmı açıkta bırakılmıştır. Bazı elektrik kablolarında ve
borularda kesikler bulunmaktadır. Makina veya çevrede çalışan için yüksek
risk oluşturmaktadır.
151
Enjeksiyon makinasının hata ve olumsuzluk kayıtları tutulmamaktadır.
Bu durumda hangi aralıklarla hata vereceği ve hatanın sonuçları
bilinmemektedir. Enjeksiyon makinası kontrol listeleri bir yılı aşkın süredir
işlenmemektedir. Makinaların azot, yağ ve yanmaz hidrolik takviyesinde
sızmalar mevcuttur. Makine ilk ısıtmadan sonra zaman ayarlı hızlı otomatik
çalışmaya geçirilmektedir. Makinanın kapaklarında sensör sistemi
bulunmamaktadır.
Kalıptan her malzeme çıkartıldığında yüksek ses çıkartan basınçlı
hava tabancasıyla kalıp temizlenmektedir. Ortam, ergitme fırını ve enjeksiyon
makinasından kaynaklanan ısı çıkışından dolayı yüksek sıcaklıktadır. Bu
birimde çalışma ritmi çok yüksektir. Çalışma anında oturma ve dinlenme
imkanı bulunmamaktadır.
Makinaların bakım-onarımı veya kalıpların enjeksiyon makinasına
takılması sürecinde tavan vinci kullanılmaktadır. Bu süreçle ilgili çalışma
talimatları bulunmamaktadır. Bakım onarım işlemleri yürütülürken gerekli
prosedürlere uyulmamaktadır.
Düzenleyici önleyici faaliyet olarak ergitme fırını ve enjeksiyon
makinasında yüksek ritimde ve yüksek riskli ortamda çalışma yürütülmesi
gerektiğinden; uzun vadede kepçeli robot kolları ile çalışma yürütülmesi
önerilmiştir. Alüminyum Enjeksiyon Atölyesindeki riskler için RÖD ve Artık
RÖD değerleri Şekil 50’de yer almaktadır.
152
Şekil 50: Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
“Malzeme Kimyasal Depo Alanı” incelendiğinde 16 farklı riskle
karşılaşılmıştır. Bunlar; yanıcı, yakıcı ve patlayıcı kimyasalların nasıl
depolanması gerektiğine dair prosedür geliştirilmemiştir. Depolama alanında
elektrik, yanıcı kumaş malzeme ve kimyasallar aynı alanda depolanmaktadır.
Kimyasalların malzeme güvenlik bilgi formları bulunmamaktadır. İçeriği belli
olmayan üzerinde uyarı işareti bulunmayan kimyasal şişeleri ortamda
bulunmaktadır. Hurda alüminyum ve cüruf malzeme imha prosedürü yoktur.
Alüminyum külçeleri ve hurda kimyasallar işletmede boş bulunan alanlarda
depolanmaktadır. Depolama istif yüksekliklerine uyulmamakta, yüksekte
depolama işlemi yürütülürken korkuluğu bulunmayan seyyar merdiven
kullanılmaktadır. Kullanılan elektrikli forkliftin dişli koruyucu sistemi ve yükün
geri düşmesini engelleyecek dayanağı bulunmamaktadır. Yük kafesleri
birbirinin üstüne çok sayıda depolanmaktadır. Yük kafeslerinin aşınmaya
bağlı olarak köşeleri keskinleşmiştir. Çalışanlar yük kasalarını beden gücüyle
153
taşımaktadır. Malzeme Depo Alanında tespit edilen RÖS değerleri ve risk
değerlendirme formunda önerilen düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında
elde edilen artık RÖS değerleri Şekil 51’de yer almaktadır.
Şekil 51: Malzeme Kimyasal Depo Alanı Risk Önem Derecesi Değerleri
“Torna Freze Matkap Atölyesi” incelendiğinde tespit edilen 12 risk;
makinaların atölye geneline düzensiz olarak yerleştirilmesi, sabitlenmemesi,
forklift yoluna yakın konumlandırılması, makine topraklamalarının
yapılmaması, makine koruyucularının veya acil durum butonlarının,
sirenlerinin bulunmaması, talaş ve parça sıçramasına karşın koruyucu
ekranların bulunmaması ve her makinanın kendisine özgü güvenlik
tedbirlerinin alınmamasından kaynaklanmaktadır. Makine elektrik
tesisatlarında kesiklerin bulunması ve kabloların tavandan sarkıtılması büyük
risk oluşturmaktadır. Bu birimde Risk değerlendirmesi öncesi ve sonrası elde
edilen RÖS değerleri dağılımı Şekil 52’de yer almaktadır.
154
Şekil 52: Torna Freze Matkap Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
“Şerit Zımpara Atölyesi” incelendiğinde 10 farklı riskle karşılaşılmıştır.
Bu risklerin temelinde şerit zımpara makinalarından parça sıçramasına karşı
alınan önlemlerin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Şerit zımpara
makinalarında bant altı tablası ve koruyucu ekranı yoktur. Aşınan bandın
kopma riski bulunmaktadır. Makinaların acil durum butonları yoktur. Elektrik
kablolarında kesitler bantla yamanmıştır. Çalışanlar iş ekipmanları ile
taşınması gereken yük beden gücüyle taşınmaktadır. İş ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte yük taşıma eğitimi verilmelidir. Çalışanların koltuklarının
ergonomik olmadığı, işleme alınacak malzemenin alçakta veya yüksekte
bulunan malzeme kasalarından uzanmak suretiyle alındığı gözlemlenmiştir.
Gürültü maruziyetini azaltmak için verilen kişisel koruyucu donanımların nasıl
kullanılması gerektiği konusunda eğitim verilmelidir. Koruyucuların kullanımı
takip edilmelidir. Bu birimde Risk değerlendirmesi öncesi ve sonrası elde
edilen RÖS değerleri dağılımı Şekil 53’de yer almaktadır.
155
Şekil 53: Şerit Zımpara Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi
4.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Sonuçları
ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi işletmede risk
değerlendirmesi sırasında uygulanmıştır. Düzenleyici önleyici faaliyetler
takvimine bağlı olarak aylık veya haftalık süreçlerde uygulanarak işletmenin
güvenlik endeksinin nasıl değiştiği gözlemlenebilir. Uygulama kapsamında
138 gözlemden 49’u doğru 89’u yanlış olarak tespit edilmiştir. Elde edilen
işletme geneli Elmeri endeksi %36 dır. Elmeri uygulamasında yapılan
gözlemlerin konulara göre dağılımı Şekil 54’de yer almaktadır.
156
Şekil 54: Elmeri San Gözetim Sonuçları
Uygulama aşamasında doldurulan Elmeri-San uygulama formu Ek-
2’de, uygulama değerleri dağılımı Tablo 38’de yer almaktadır.
Tablo 38: Elmeri-San Gözetim Sonuçları
DOĞRU YANLIŞ TOPLAM
Elmeri Endeksi
1 Güvenlik Davranışı 4 7 11 36%
2 Düzen ve Temizlik 13 24 37 35%
3 Makine Güvenliği 7 18 25 28%
4 Endüstriyel Hijyen 7 15 22 32%
5 Ergonomi 6 10 16 38%
6 Zeminler ve Geçiş Yolları 3 3 6 50%
7 İlk Yardım ve Yangın Güvenliği 9 12 21 43%
TOPLAM 49 89 138 36%
157
4.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi Sonuçları
İSGİP (Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının
İyileştirilmesi Projesi) kapsamında hazırlanan “İSG Yönetim Sistemi
Derecelendirme Formu” kullanılarak işletme değerlendirilmiştir.
Değerlendirme sonucu işletme geneli iş sağlığı ve güvenliği derecesi %49
olarak tespit edilmiştir. İşletmenin derecelendirilmesinde 50 soru için verilen
cevaplar Ek-3’de yer almaktadır. Derecelendirme sonucu 10 ana konu
başlığında elde edilen İSGYS dereceleri Şekil 55’de yer almaktadır.
Şekil 55: İSGYS Derecelendirme Sonuçları
158
5. SONUÇLAR
Türkiye’deki imalat yapan bütün sanayi işletmelerinin sürekli denetim
altında tutulması mümkün değildir. İşletmelerin iş sağlığı ve güvenliğini kendi
kendine yönetebilmesi ve denetleyebilmesi için ulusal ve uluslararası
standartlar geliştirilmiştir. Bu standartların sağlanması için uygulama adımları
ve basamakları detaylı olarak incelenmiştir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş kazalarının ve meslek
hastalıklarının önlenmesi önleyici yaklaşımdan geçmektedir. Günümüzde
başlıca önleyici yaklaşımlar; risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici
faaliyetler, iş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi, acil durum - taliye
planları, eğitim ve bilgilendirme olarak karşımıza çıkmaktadır. 2012 yılında
yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çalışan sayısı ve
kamu-özel ayrımını tamamen ortadan kaldırarak tüm İSG tedbirlerini sağlama
yükümlülüğü getirmiştir. Ancak uygulamadaki eksikliklerden dolayı imalat
sanayisinde iş kazaları ve meslek hastalıkları devam etmektedir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri, kısıtlı insan kaynakları ile iş
sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini yerine getirilebilmesi için spiral iş sağlığı
ve güvenliği metotu geliştirilmiştir. Metodun döngüsü takip edilerek;
tehlikelerin detaylı analizi, işletme yerleşiminin planlanması, risklerin ele
alınan dört farklı risk değerlendirme yöntemi aracılığıyla değerlendirilmesi,
düzenleyici önleyici faaliyetlerin planlanması, acil durum, tahliye planlarının
hazırlanması, eğitim takviminin oluşturulması ve işletmede İSG sürekliliğinin
sağlanması için iki farklı İSG performans gözetim yöntemini kapsamaktadır.
159
Metot mevzuat hükümlerinin yerine getirilirken hangi adımların atılması
gerektiğini, bu adımların kimler tarafından yürütüleceğini ve hangi bilgi
kaynaklarından yararlanılabileceğini sistematik olarak ortaya koymaktadır.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için geliştirilen spiral İş
sağlığı ve güvenliği metodu uygulanarak;
Metot uygulama adımlarında karşılaşılan aksaklıklara bağlı olarak
metoda son hali verilmiştir. Tehlikelerin işletme yerleşimine,
yürütülen faaliyetlere ve risk faktörlerine göre kategorilere ayrılması
işletmedeki tehlikelerin tespit edilmesine ve risklerin dağılımlarını
anlayama yardımcı olmuştur.
Uygulanan dört risk değerlendirme yöntemi ve iki İSG performans
gözetim yöntemi atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde
uygulanabilir. Uygulamada kullanılan yöntemler ve önerilen
düzenleyici önleyici faaliyetler sonucu risk derecelerinde azalma
kaydedilmiştir.
Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi ve HTEA Risk
Değerlendirme Yöntemi risklerin büyüklüklerinin tanımlamada ve
derecelendirmede daha subjektiftir.
5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi ve 3T Risk
Değerlendirme Yönteminde risk değerlendirme aralığı dardır.
Yöntemlerin değişken dereceleri net olarak tanımlanmamıştır.
Yapılan değerlendirme kişiden kişiye yüksek değişkenlik
göstermektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülen İSGİP
Projesi kapsamında ortaya konulan, yaygınlaştırılan ve metal
160
sektöründe kullanımı tavsiye edilen 3T Risk Değerlendirme
yöntemi ele alınan diğer yöntemlere göre tutarlılığı
bulunmamaktadır. Bunun sebebi diğer yöntemlerden farklı olarak
“olasılık” değişkeni yerine “Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi”
değişkeninin kullanılmasına bağlanmıştır. Mevcut kontrol
önlemlerinin düzeyi değişkeni yöntemi uygulayanın mevzuat
bilgisine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Risk öncelik
skorunun 1-5 aralığında olması risklerin büyüklüklerini anlamayı
engellemektedir.
Kullanılan dört farklı risk değerlendirme yönteminde elde edilen
değerler ve tespit edilen riskler için önerilen Düzenleyici Önleyici
Faaliyetler ekte yer almaktadır.
Uygulamada kullanılan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans
Gözetimi yöntemlerinin ikisi de işletmede İSG’nin sürekliliğini
sağlanması için proaktif bir yöntemdir. Elmeri-San Performans
gözetimi yöntemi her türlü imalat sanayi işletmesinde uygulanabilir.
İSGYS Derecelendirme Formu yöntemi, İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Sistemi kurmuş işletmeler için daha uygun olduğu tespit
edilmiştir.
161
6. ÖNERİLER
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygulamaya aktarılabilmesi için
atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerine direk veya dolaylı ekonomik
teşvikler arttırılmalıdır. Yatırıma bağlı ödenen sosyal katkı paylarında veya
sigorta primlerinde indirim yapılması, kamu ihalelerin için iş sağlığı ve
güvenliği şartlarının yerine getirilmesi, kamu banka kredilerinde veya
teşviklerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının yerine getirilmesi zorunluğu
gibi politikalar geliştirilebilir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için uygulanabilir İş Sağlığı
ve Güvenliği Metotları ortaya konulmalıdır. Metodlar devlet, işçi, işveren ve
sosyal tarafların katılımıyla yaygınlaştırılmalıdır.
TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi veya uluslararası
geçerliliği bulunan iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri
yaygınlaştırılmalıdır.
Risk değerlendirmeleri işletmenin büyüklüğüne, faaliyet koluna,
yerleşim planına, insan kaynaklarına, kullanılan makine, ekipman ve
kimyasallara göre detaylı hazırlanılmalıdır. Risk değerlendirmesi
yöntemlerinin tutarlılığı araştırılmalı, risk değerlendirme sonucu planlanan
düzenleyici önleyici faaliyetlerin uygulamaya geçirilip geçirilmediği
denetlenmelidir.
Olası kaza sonucunda tazminatların büyüklüğü araştırılmalı ve
raporlanmalıdır. Durum tespitine bağlı olarak küçük ve orta ölçekli
işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği mesleki sorumluluk sigortası
yaygınlaştırılmalıdır.
162
İşletmelerin hizmet aldıkları Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin
kalitesi sorgulanmalı, alınan hizmetin kapsamı ve sorumluluk dağılımı
sözleşme öncesinde belirlenerek İSG-KATİP'de kayıt altına alınmalıdır.
OSGB'lerin verdiği hizmet kalitesi ve yeterliliği denetlenmelidir. OSGB'lerin
uygunsuzluğu veya yetersizlikleri işletme sahibi tarafından İSG-KATİP
aracılığıyla kayıt altına alınabilmelidir.
Mesleki yeterlilik kapsamında yapılan çalışmalarda işçilerin nitelikleri
yükseltilmeli, görev tanımları ve güvenli çalışma talimatları belirlenmelidir.
Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta
çalışan eğitimi verilip verilmediği İSG-KATİP üzerinden kayıt altına alınmalı
ve takip edilmelidir.
Üst üste, iç içe işletmeler barındıran, düzensiz ve güvensiz yerleşim
planına sahip sitelerin ve sanayi bölgelerinin orta vadede düzenli ve güvenli
yerleşimi planlanmalıdır. Sanayi üretimi yapacak işletmelerin bina işyeri ve
eklentileri, yerleşimi standartlarını belirleyen düzenlemeler yapılmalıdır.
İşletme yöneticilerine iş sağlığı ve güvenliği alanında "kusursuz
sorumlu" olduğu bilinci aşılanmalıdır. Bunun için sanayi bölgeleri ve sanayi
odaları aracılığıyla sempozyum, seminer ve bilinçlendirme aktiviteleri
düzenlenmelidir.
İş sağlığı ve güvenliği alanında sektörel araştırmaların sayıca
arttırılması, teknik yaklaşımların araştırılarak yaygınlaştırılması
gerekmektedir. Bu kapsamda ÇASGEM, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları ve
KOSGEB gibi İş Sağlığı ve Güvenliği alanında teşvikleri gerekmektedir.
163
KAYNAKLAR
5510 SSGSSK. (2006). 5510 s. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
6331 İSGK. (2012). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
Alpsoy, L. (2003). İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının İşçi, İşveren ve Ülkemize Maliyeti. İş Makinaları Sempozyumu ve Sergisi-2003 (s. 69). TMMOB.
Anayasa. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
Arıkoğlu, Z. (1988). İşçi Sağlığıve İş Güvenliği Tanımı ve Amacı. Ç.S.G.B. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, (s. 3). Ankara.
Atay, N. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi İle İş Güvenliği Kültürü Arasındaki İlişki. İş Müfettiş Yardımcılığı Etüdü, ÇSGB.
Ayan, B., Çakmak, E., Karaman, E., & Kocak, D. (2013). Mahalli İdarelerde İş Sağlığı ve Güvenliği, Risk Değerlendirmesi. ANKARA: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM).
Aydemir, E. (2009). Atölye Tipi Çizelgeleme Problemlerinin Öncelik Kuralı Tabanlı Genetik Algoritma Yaklaşımıyla Simülasyon Destekli Optimizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Bakır, G. Z. (2012, 1). İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, s. 58-59.
Baybüken, Y., & Kütükoğlu, C. (2012). Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri (KOBİ’ler) (s. 25). içinde TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Oda Raporu, Yayın No: MMO/583.
Bilir, N. (1997). İş Sağlığı, Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara : Güneş Kitabevi.
BS-18004. (2008). Guide to achieving effective occupational health and safety performance. BSI America.
BSTB. (2014, 06 28). İmalat Sektörü - Sektörel Raporlar ve Analizler - 2014 (1-2). Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: http://sgm.sanayi.gov.tr/DocumentList.aspx?catID=4455&moduleID=6&lng=tr adresinden alınmıştır
164
Cebeci, U., & Canolca, M. (2006). Ohsas 18001 işsağlığı ve güvenliği standardı ve konveyör imalatı yapan bir firmada uygulanması. İstanbul Teknik Üniversitesi.
Ceylan, H. (2011a). Türkiye’deki İş Kazalarının Genel Görünümü ve Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslanması. International Journal of Engineering Research and Development.
Ceylan, H., Başhelvacı, V. (2011b). Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle Risk Analizi: Bir Uygulama. International Journal of Engineering Research and Development.
Çakıroğlu, N. (2007). İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi kapsamında risk analizi, denetim ve bir firma uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Çelebi, O. (2005/167). Toplam Kayıpların Yönetimi. Kimya Mühendisliği Dergisi.
Çevik, O., & Aran, G. (2006). Kalite İyileştirme Sürecinde Hata Türü Etkileri Analizi (Fmea) ve Piston Üretiminde Bir Uygulama. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, s. 242-264.
ÇSGB. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tanıtım Kitapçığı. ÇSGB. ÇSGB. (2014). 10.02.2014 tarihinde ÇSGB Politika Belgesi:
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=politikabelgesi adresinden alındı
Dizdar, E. (1998). Üretim Sistemlerinde Olası İş Kazaları için Bir Erken Uyarı Modeli. Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi.
DSÖ. (1995). Global Strategy on Occupational Health for All. The Way to Health at Work. Geneva: World Health Organization.
Duran, D. (2006). Bina doğal gaz iç tesisatı imalatı için hata türü ve etkileri analizi. Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans tezi.
Ergun, A., Karakaya, F., ve Akkaş, A. (2011). Türkiye'de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP). İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 60-61.
Eurostat. (2014, 01 15). Eurostat Statistics Database. 01 15, 2014 tarihinde http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database adresinden alındı.
Fahlbruch, B., Wilpert, B. (2002). System Safety: Challenges and pitfalls of intervention.
165
Fine, W. (1971). Mathematical Evaluations For Controlling Hazards. MARYLAND: NAVAL Ordnance Laboratory White OAK.
Gerek, N., Karaca, N. G., Baybora, D., & Kocabaş, F. (2013). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku. Anadolu Üniversitesi Yayını NO: 2808.
Gökşen, Y. (2003). Geleneksel Üretimden Esnek Üretime: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, s. 32.
Göztepe, C., Erdim, B., & Akyıldız, S. (2013). Mermer Ocağı ve Mermer Fabrikası’nda Risk Değerlendirmesi ve İSG Uygunsuzluk İzleme Sistemi. İSİG Sempozyumu 2013.
Güngör, E. (2008). İş sağlığı ve güvenliği kavramının toplam kalite yönetimi açısından irdelenmesi ve talaşlı üretim sanayisinde iş sağlığı ve güvenliği üzerine bir araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimdalı Yüksek Lisans Tezi.
Hayes, W. (2007). Principles and Methods of Toxicology, Fifth Edition; s:22-23. TAYLON & FRANCIS.
Heinrich, H. (1931). Industrial Accident Prevention. New York: McGraw-Hill.
Hökelek, G. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Yeni Bir Dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. Endüstri Ve Belgelendirme Bülteni.
İSGİP. (2011). Avrupa Birliği’nin İSG Yönetim Sistemleri İyi Uygulamaları. ÇSGB - TR0702.20-01/001 İSGİP Projesi Yayını.
Laitinen, H., Ersan, E., Birgören, B., & Özesen, M. (2011). Elmeri-San İmalat sanayisinde iş sağlığı ve güvenliğini izleme rehberi. Türkiye’de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğini İyileştirme Projesi, EuropeAid/127926/D/SER/TR.
İşler, M. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri İle Güvenlik Kültürünün İş Kazası Ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesindeki Etkisi. İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü, ÇSGB.
Kahraman, Ö. (2009). Bir Otomobil Fabrikasında İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında HTEA(FMEA) Yöntemi İle Risk Analizi. Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Kalkan, T. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ve Risk Değerlendirme Teknikleri Kapsamınd Bir Metodoloji Oluşturma Ve Uygulanması. Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği, Yüksek Lisans tezi.
166
Kamrahi , A., & Parsaei, H. (1994). A methodology for the design ofmanufacturing systems using group technology. Production Planning & Control. s. 450-464.
Karadeniz, O. (2012). Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 23.
Karakulle, İ. (2012). Kobilerde iş sağlığı ve iş güvenliği ve bir araştırma (s. 4). içinde Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
Khanzode, V., & Maiti, J. (2012). Occupational injury and accident research: A comprehensive review. Safety Science, s. 1355–1367.
Kinney, G., & Wiruth, A. (1976). Practical Risk Analysis for Safety Management. Kaliforniya: Naval Weapons Centre, NWC Technical Publication 5865.
Laitinen, H., Campbell, S., Vahapassi, A., Ersan, E., Birgören, B., Özesen, M., . . . Şimşek, C. (2011). KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Rehberi – Metal Sektörü. İSGİP.
Laitinen, H., Vuorinen, M., Simola, A., & Yrjänheikki, E. (2013). Observation-based Proactive OHS Outcome Indicators - Validity of the Elmeri+ Method. Safety Science, 69-79.
Manuele, F. (2011). Reviewing Heinrich Dislodging Two Myths From the Practice of Safety. Journal of the american society of safety engineers, s. 52-61.
Marhavilas, P., Koulouriotis, D., & Gemeni, V. (2011). Risk analysis and assessment methodologies in the work sites: On a review, classification and comparative study of the scientific literature of the period 2000-2009. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, s. 477-523.
MMO. (2011). Makina Mühendisleri Odası - İş Sağlığı ve Güvenliği Raporu. 06 10, 2014 tarihinde TMMOB- Makina Mühendisleri Odası: http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/ee0f00be558e87c_ek.pdf adresinden alındı.
Moraru, R., Băbuţ, B., & Cioca, L. (2011). Kinney-Type Methods”: Useful Or Harmful Tools in the Risk Assessment And Management Process? International Conference On Manufacturing Science And Education. ROMANIA.
National Safety Council. (1980). Accident prevention manual for industrial operations.
167
NIST. (1993). Draft Federal Information Processing Standards Publication 183, 1993 Announcing the Standard for Integration Definition For Function Modeling(IDEF0). The National Institute of Standards and Technology.
Öcal, F. (2013/2). Türkiye'de Sanayi Üretim Endeksi ve İmalat Sanayi Eğilim Göstergeleri Arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, s. 242-258.
Özcan, A. (2010). Fonksiyon Modelleme İçin Bütünleşik Tanım Yaklaşımı ile Kalite Maliyet Sorunlarının Çözümü ve Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Özgür, M. (2013). Metal Sektöründe Risk Analizi Uygulaması. ÇSGB, İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü.
Özkılıç, Ö. (2005). İş Sağlığı Ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. TİSK.
Paul, R., Hlupic, V., & Giaglis, G. (1999). Simulation modelling of business processes. Brunel University.
Perdue, D., & Sherry, R. (2000). Beyond Observation and Feedback: Integrating Behavioral Safety Principles Into Other Safety Management Systems. (s. 1-7). American Society of Professional Engineers (ASSE) Conference and Exposition.
Pillay, A., & Wang, J. (2003). Modified Failure Mode and Effects Analysis Using Approximate Reasoning. Reliability Engineering and System Safety, s. 69-85.
Rantanen, J. (2010). Grand Challenges for Occupational Health from Globalization. Journal of Occupational Safety and Health, 167-172.
RG:25997. (2005). 18/11/2005 tarih ve 25997 sayılı Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin tanımı, nitelikleri ve sınıflandırılması hakkında yönetmelik. Resmi Gazete.
RG:28512. (2012). İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete.
RG:28512. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. Resmi Gazete.
RG:28550. (2013). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği.
RG:28861. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi. Resmi Gazete.
168
RG:28976. (2014). 18.04.2014 tarih ve 28976 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. Resmi Gazete.
Richard, Fulwiler, & Çev.Müezzinoğlu. (2002:2007). Yeni İş Güvenliği Piramidi. Journal of Occupational Hazards.
Sağlam, N. (2009). OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Bir Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Sanders, J. (1983). On the nature and source of human error. Proceeding of the Second Symposium on Aviation Pyschology (s. 421-426). Ohio State University.
Sarıaslan, H. (1996). Türkiye Ekonomisinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler: İmalat Sanayi İşletmelerinde Sorunlar ve Yeni Stratejiler. Ankara: TOBB Yayınları.
Serter, N. (1994). Devlet Görevlerindeki Gelişmelerin Sonucu Olarak Sosyal Devlet. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
SGK. (2012). Sosyal Güvenlik Kurumu 2012 İstatistik Yıllığı Verileri. Sosyal Güvenlik Kurumu.
SGK. (2009). Sosyal Güvenlik Kurumu 2009 İstatistik Yıllığı Verileri. İçinde
SGK. (2013). Aktif Sigortalıların Geçirdiği İş Kazalarının Kaza Sebeplerine Göre Dağılımı, Tablo 3.8., Tablo 3.12. SGK 2012 İstatistik Yıllığı Verileri.
Durhan, D. (2006). Hata Türü Etkileri Analizi (FMEA) ve Bir Uygulama. Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Stamatis, D. (2003). Failure mode and effects analysis– FMEA from theory to execution. ASQC Quality Press.
Takala, T. (1998). Plato on Leadership. Journal of Business Ethics.
Taştan, K. (2006). Bir Risk Değerlendirme ve Güvenilirlik Metodu Olarak HTEA Yöntemi: Bir Otomotiv Yan Sanayi İşletmesinde Uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
TBMM. (2014, 01 15). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Gerekçesi. http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0605.pdf adresinden alınmıştır.
169
TCMB. (2014, 05 30). İmalat Sanayi Kapasite Kullanımı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası: http://www.tcmb.gov.tr/imalat/KKO.html adresinden alınmıştır.
TS18001. (2008). Türk Standartları Enstitüsü, TS 18001 İş Sağılığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri - Şartlar. Türk Standartları Enstitüsü.
TÜİK. (2012). TÜİK 2012 Çalışan Sayısı İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu.
TÜİK. (2014, 06 20). TÜİK İş Gücü İstatistikleri - . MEDAS - Merkezi Dağıtım Sistemi: http://tuikapp.tuik.gov.tr/Dagitim_uyg/ adresinden alınmıştır.
TÜSİAD. (2014). İmalat Sanayi Sektörleri Rekabet Göstergeleri Raporu. İ. Atiyas, & O. Bakış. içinde TÜSİAD Yayınları, No: TÜSİAD-T/ 2014-05/551.
U.S. Military. (1984). Procedures For Performing a Failure Mode Effect and Criticality Analysis. U.S. Military Standard, MIL-STD–1629–A .
UÇÖ. (1981). 07.01.2004 tarih 5038 s. Kanun 155 sayılı İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin 155 sayılı Sözleşmesi. International Labour Office.
UÇÖ. (tarih yok). ILO İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri. International Labour Office, http://laborsta.ilo.org.
Uzun, D., & Bütüner, O. (2010). İş Kazalarının Maliyetleri ve Hesaplamaları Üzerine Bir Araştırma. Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu (s. 31). Düzce Üniversitesi.
Yaşar, O., Sarı, F., & Birgören, B. (2013). Metal Sektörüne Yönelik 3T Risk Değerlendirme Yöntemi ve Elmeri Yönteminin KOBİ'ye uygulanması. 13.Üretim Araştırmaları Sempozyumu (s. 761-770). Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
170
EKLER
Ek 1: Risk Değerlendirme Formu
Ek 2: Risk Değerlendirme Resimleri
Ek 3:ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Formu
Ek 4: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Derecelendirme Formu
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
6 4 144
Yüksek
40 2
240
Yüksek
616Yüksek
3 2 4
Yüksek
Yangın
tüpünün
alınaması
dolayısıyla
yangına
müdahale
edememe
Tüm
Çalışanlar
Yangın
söndürme
tüplerinin
uygun
şekilde
montajının
yapılmaması
Ölüm 4 45
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
3 105
Yüksek
40 2
480
Durd
ur
3
7
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6Tüm
Çalışanlar
Boş tüple
yangına
müdahale
edilememesi
Ölüm 4 4 16
16
Yüksek
2
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Yangın
söndürme
tüplerinin
boş olması
Ort
a
120
Ort
a
4 6 3 723 4
Yüksek
3 40 1R.O.
5
240
Yüksek
6 5 3 903 5
Durd
ur
6 40 12
3
5 20
Yüksek
Acil çıkış
işaretçilerini
n yetersiz
olması
Tüm
Çalışanlar
Acil
durumda
kaçış
yolunun
bulunamam
ası
Çoklu Ölüm 4
Ort
a
4
4
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R.O.
Acil çıkış
kapısının
bulunmama
sı
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Acil
durumda
kaçmak için
normal
kapıların
kullanılması
Çoklu Ölüm 4 4Tüm
Çalışanlar
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
16
Yüksek
3
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
171
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını işaretçilerle
düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDAcil çıkış kapısının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGUAcil çıkış kapısının teknik
özelliklerini belirler.
2 Ay MALİ Acil çıkış kapısı yaptırılır.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDAcil çıkış yollarının
düzenlenmesi talimatı
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
1 Ay MALİAcil çıkış yollarını işaretçilerle
düzenler.
2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDDolu yangın tüpü konulması
talimatı verir.
1 Ay İGUSayıca ve özellikçe yangın tüpü
ihtiyacını belirler.
2 Ay MALİ Dolu yangın tüpleri temin edilir.
3 Ay PERKullanımı ve yerleri konusunda
bilgilendirilir.
1 Ay İDYangın tüpleri konumunu
düzenlenmesi talimatı
2 Ay İGUYangın tüpleri konumu, asılması
için teknik bilgiler
2 Ay MALİYangın tüpleri uygun şekilde
duvarlara asılır.
3 Ay PERKullanımı ve yerleri konusunda
bilgilendirilir.
Düşük
120
Ort
a
2 6 3 362 1
Önem
siz
3 40 1
Tüpler yerde
malzemelerin
arkasında veya
direklerde yüksek
yerlerde
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1
28
Düşük
Önem
siz
1 40 2 80
Ort
a
4 4
Düşük
1 2 1
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Boş yangın tüpleri
bulunmaktadır.1
5
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
3 6 2
2 7 24
Düşük
1 2 1
Düşük
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Acil çıkış
yönlendirmeleri
yanlış yönü
göstermekte ve
sayıca yetersizdir.
2 3 6
0,5 40 1 20
Önem
siz
24
Düşük
1 3 2
Düşük
2
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
Acil çıkış kapıları
bulunmamaktadır.
Normal çıkış kapıları
içeri açılmakta ve acil
durumda kullanım
için uygun değildir.
1 4
72
Ort
a
5 3 30
Düşük
3 36
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
172
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
32 2 3
Ort
a
6 15
Personel
yollarının
yanlış
belirlenmem
esi
Ölüm 4 4 16Yüksek
90
Ort
a
3
270
Yüksek
5 6
Ort
a
6 15 3
270
4 3 12
Ort
a
2 2
10
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Folkliftin
personel
yolundaki
çalışanlara
çarpması
Personel
Yüksek
5 6 3 90
Ort
a
39
İşle
tme
Gen
eli
Folkliftle malzeme
taşınmasıX R
Folkliftin
folklift
yolundaki
çalışanlara
çarpması
Personel
Folklift
yollarının
yanlış
belirlenmem
esi
Yaralanma
8 6 288
Yüksek
2
1200
Durd
ur
620
Yüksek
3 3 5
Durd
urYangın
algılama
sisteminin
çalışmaması
Tüm
Çalışanlar
Yangın
algılama
sisteminin
yangın
anında uyarı
vermemesi
Çoklu Ölüm 4 5
82 3 4
Yüksek
3 40
Yangın
alarm
butonunun
ulaşılamama
sı ve
yangının
duyurulama
ması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
8
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
224
Yüksek
1
120
Ort
a
7
6 100
4
Ort
a
3 15 2 903 4 12
Ort
a
2 2
7
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Yangın
alarm
butonunun
ulaşılabilir
olmaması,
yangının
duyurulama
ması
Tüm
Çalışanlar
Ort
a
6 4 5 120
Yüksek
36
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R.O.
Yangın
söndürme
tüplerinin
yerlerinin
levhalarla
belirtilmeme
si
Tüm
Çalışanlar
Yangın
tüpünün
yerinin
bilinmemesi,
yangına
müdahale
edilememesi
Ölüm
173
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDYangın tüpleri konumunu
düzenlenmesi talimatı
2 Ay İGUKonumun işaretlenmesi için
teknik bilgi
2 Ay MALİYangın tüpleri uygun şekilde
duvarlara asılır.
3 Ay PERKullanımı ve askıdan alma
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDYangın alarmlarının önünün
düzenlenmesi talimatı
2 Ay İGUÖnü boşaltılacak yangın
alarmlarını ve işaretçiler
2 Ay MALİGerekli işaretlermeleri yapar,
düzenlemeyi yapar.
3 Ay PERYangın alarmlarının erişim
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDYangın sistemi periyodik kontrol
talimatı verilir.
2 Ay İGUAlarm sistemi kontrol prosedürü
hazırlanır.
12 Ay MALİAlarm sistemi kontrol prosedürü
uygulanır (Ayda)
3 Ay PERYangın alarmlarının erişim
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDFolklift yollarının düzenlenmesi
talimatı
2 Ay İGUFolklift yolları mevzuata göre
planlanır.
3 Ay MALİFolklift yolları planlamaya göre
düzenlenir.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDPersonel yollarının
düzenlenmesi talimatı
2 Ay İGUPersonel yolları mevzuata göre
planlanır.
3 Ay MALİFolklift yolları planlamaya göre
düzenlenir.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
Düşük
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
4 4
Düşük
1 2 1106331 sayılı Kanun madde 30.
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliği
Personel yolları eski
işletme düzenine
göre belirlenmiş,
tekrar
düzenlenmemiştir.
1
2 24
Düşük
2 6 3 36
15 2 15
Önem
siz
2 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,596331 sayılı Kanun madde 30.
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliği
Folklift yolları eski
işletme düzenine
göre belirlenmiş,
tekrar
düzenlenmemiştir.
1 3 3
100
Ort
a
2 8 1 163 2
Düşük
1 100 1
Yangın algılama
sistemi vardır.
Periyodik kontrolleri
düzenli olarak
yapılmalıdır.
1 5 5
Düşük
1
Düşük
Önem
siz
Düşük
1 40 1 40
Düşük
5 10
Ort
a
1 3 27
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Yangın alarm
butonlarının önünde
malzemeler
bulunmaktadır.
Sayıca yetersizdir.
2
8
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
2 16
Düşük
2 4 1 8
15 1 15
Önem
siz
2 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
16
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Bazı yangın
söndürme tüplerinin
yerleri levhalarla
gösterilmemiştir.
1 4 4
174
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
Yüksek
6 15 3
270
4 3 12O
rta
3 2
Yüksek
6 3 5 90
Ort
a
415
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Kaygan
veya aşırı
prüzlü
zemin
Tüm
Çalışanlar
Ortama
dökülmüş
yağ ve
kimyasallar
bulunması
Yaralanma
5 7 280
Yüksek
3
360
Yüksek
815
Ort
a
3 1 3
Ort
a
Alınan OSGB
hizmetinin
yetersiz
olması
Tüm
Çalışanlar
Sağlık ve
güvenlik
hizmetinin
yeterli
olduğunu
sanma
Ölüm 5 3
73 2 4
Yüksek
6 15
OSGB'nin
çalışma
kapsamı dışı
eksiklikler
bildirmemes
i
Ölüm 5 3 15
Ort
a
14
İşle
tme
Gen
eli
İşletme dışı ilişkiler X R
280
Yüksek
3
270
Yüksek
8
3 40
5
Yüksek
3 40 3
360
3 4 12
Ort
a
3 2
13
İşle
tme
Gen
eli
İşletme dışı ilişkiler X R
OSGB
hizmetinin
sınırlarının
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
Yüksek
4 6 3 72
Ort
a
412
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
İşyeri
ortamının
düzensiz
olması
Personel
Dikkat
dağınıklığı
sonucu hata
yapılması
Yaralanma
7 4 112
Yüksek
6
126
Ort
a
415
Ort
a
3 2 4
YüksekFolkliftin
malzeme ve
ekipmanlara
çarpması
Personel
Malzeme ve
makinaların
sınırlarının
belirtilmeme
si
Maddi Hasar 5 311
İşle
tme
Gen
eli
Folkliftle malzeme
taşınmasıX R 3 7
175
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDFolklift yollarının düzenlenmesi
talimatı
2 Ay İGUFolklift yolları ve koruyucu
bariyerler planlanır.
3 Ay MALİFolklift yollarına koruyucu
bariyerler yerleştirilir.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDOrtam düzenlenmesi talimatı
verir.
2 Ay İGUDüzenli ortam planlaması
yapar.
4 Ay MALİOrtamın düzenlenmesi için
gereli işlemleri yürütür.
4 Ay PERÇalışanlar eğitim verilir,
bilgilendirilir.
1 Ay İDOSGB sorumluluklarını
araştırma talimatı verir.
3 Ay İGUOSGB'nin yeterliliği araştırılır.
Raporlanır.
4 Ay MALİGerekli ise OSGB değişikliği
araştırılır.
4 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDOSGB sorumluluklarını
araştırma talimatı verir.
3 Ay İGUOSGB'den alınacak hizmetler
raporlanır.
4 Ay MALİOSGB'den alınacak hizmetler
talep edilir.
4 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDYüzeyin temizlenmesi talimatı
verir.
3 Ay İGURisk oluşturan kimyasal
sızıntıları tespit edilir.
4 Ay MALİİGU belirlediği sızdırma önleyici
tedbirler uygulanır.
4 Ay PERKimyasalların zararları
konusunda bilgilendirilir.
2 12
Düşük
15 1 7,5
Önem
siz
2 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,515
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Ortamda
makinalardan veya
kimyasal
kutularından sızmış,
temizlenmemiş yağ
ve kimyasallar
bulunmaktadır.
1 3 3
80
Ort
a
4 5 3 602 3
Ort
a
1 40 2
OSGB hizmetlerinin
yeterli olup olmadığı
veya hangi hizmetleri
sağlaması gerektiği
tam olarak
bilinmemektedir.
2 3 6
Düşük
2
Ort
aO
rta
Ort
a
1 15 2 30
Düşük
3 6
Düşük
2 2 313
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Hizmet alınan OSGB
sorumluluklarını
yerine getirmemekte,
işvereni
bilgilendirmemektedir
.
2
14
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
2 24
Düşük
4 5 3 60
40 0,5 60
Düşük
2 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
312
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
İşletmede malzeme,
hammadde depolama
ve ekipman
yerleşiminde aşırı
düzensizlik
bulunmaktadır.
1 4 4
7
Önem
siz
2 7 1 142 1
Önem
siz
0,5 7 2
Folklift yolları kesin
çizgilerle
belirlenmemiştir.
Malzeme ve
makinalar folklift
alanı içinde
konumlandırılmıştır.
1 3 3
Düşük
1
Düşük
11
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
176
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
6 5 150
Yüksek
2
240
Yüksek
516Yüksek
3 2 4
Yüksek
Acil
durumda
yanlış ilk
yardım
uygulanması
Tüm
Çalışanlar
Sertifikalı ilk
yardım
personelinin
bulunmama
sı
Ölüm 4 4
53 3 5
Durd
ur
3 40
Tahliye
planının
bulunmama
sı
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
20
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R.O.
120
Yüksek
3
360
Yüksek
3
3 40
8
Ort
a
3 15 3
135
4 2 8
Ort
a
2 2
19
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Acil
durumda
plansız
hareket
edilmesi
Tüm
Çalışanlar
Ort
a
3 6 5 90
Ort
a
318
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Gürültü,
titreşim
ölçümlerin
yenilenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
Güncel
gürütlü,
titreşim
tehlikelerini
şiddetinin
ölçülmemesi
Meslek
Hastalığı
8 4 224
Yüksek
3
720
Durd
ur
725
Durd
ur
3 3 5
Durd
ur
ISG Egitimi
verilmemesi
Tüm
Çalışanlar
ISG Eğitimi
verilmeden
çalısma
yapılması
Ölüm 5 5
73 1 3
Ort
a
6 7
Malzeme
üzerine
düşülmesi
veya
basılması
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
17
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
252
Yüksek
3
126
Ort
a
6
6 40
616
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Çalışma
ortamında
sivri uçlu ve
keskin
malzeme
bulunması
Tüm
Çalışanlar
177
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD Ortam temizliği talimatı verir.
3 Ay İGUÇalışma ortam temizliği
talimatları hazırlanır.
4 Ay MALİOrtam temizliği için hazırlanan
talimatlar asılır.
4 Ay PERTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay İDEğitim düzenlenme talimatı
verir. Eğitime katılır.
3 Ay İGUEğitim programı, içeriği ve planı
hazırlanır. Verilir.
6 Ay MALİPlanlara uygun eğitim planları
uygulanır.
6 Ay PERTüm çalışanlar eğitimlere
katılır.
1 Ay İDGürültü haritası çıkartma
talimatı verilir.
3 Ay İGUKalibrasyonu yapılmış cihazlarla
gürültü ölçülür.
6 Ay MALİGürültü haritasına göre
tedbirler alınır.
6 Ay PERYüksek gürültülü bölgelerle ve
tedbirler bilgilendirilir.
1 Ay İDTahliye planı hazırlığı ve
denemesi talimatı verir.
2 Ay İGUTahliye planı hazırlar ve
deneme takvimi planlar.
4 Ay MALİTahliye planı takvime bağlı
olarak uygulanır.
6 Ay PER Tahliye planını uygular.
1 Ay İDİlk yardım ekibi oluşturma
talimatı verir.
2 Ay İGUİlk yardım eğitimine katılacak
personeli seçer.
4 Ay MALİİlk yardım eğitimi alınacak
kuruma personeli gönderir.
6 Ay PERİlgili personel eğitim ve ilk
yardım belgesi alır.
15
Önem
siz
2 5 2 202 1
Önem
siz
1 15 1
Sertifikalı ilk yardım
personeli
bulunmamaktadır.
2 3 6
Düşük
1
Düşük
Düşük
Düşük
1 40 2 80
Ort
a
5 10
Ort
a
1 3 219
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Tahliye planı
bulunmamaktadır.
Dolayısıyla tahliye
denemesi
yapılmamıştır.
2
20
1593 sayılı Kanun madde 179.
İlkyardım Yönetmeliği, 6331
sayılı Kanun madde 11, 12,
30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
2 24
Düşük
2 8 2 32
15 2 30
Düşük
2 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
118
6331 sayılı Kanun madde 30.
Çalışanların Gürültü ile İlgili
Risklerden Korunmalarına Dair
Yönetmelik
Gürültü haritası eski
tarihlidir. Gürültü
ölçümleri
yenilenmemiştir.
2 2 4
20
Önem
siz
2 8 1 163 2
Düşük
1 40 0,5
Çalışanlara
mevzuatta zorunlu
tutulan İSG eğitimleri
verilmemiştir.
2 5 10
Ort
a
1
Düşük
Düşük
Önem
siz
1 7 1 7
Önem
siz
3 6
Düşük
1 1 116
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Çalışma ortamında
masa üzerlerinde
veya yerlerde
aliminyum metal
parçalar veya el
aletleri
bulunmaktadır.
2
17
6331 sayılı Kanun madde 16,
17, 18, 30. Çalışanların İş
Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimlerinin Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik
2 6 3 36
178
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
53 3 5
Durd
ur
3 100
Kompre-
sörün
işletmelerin
ortasına
konumlandır
ılması
Çoklu Ölüm 4 5 20Yüksek
250
Yüksek
3
900
Durd
ur
5 10
Durd
ur
6 40 3
720
4 5 20
Yüksek
3 3
25
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Kompre-
sörün
konumu
İşletme
Durd
ur
6 8 6 288
Yüksek
524
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Elektrik
tesisatının
tavandan
dağıtılması
Tüm
Çalışanlar
Tavandan
dağıtılan
elektrik
kablolarının
sabitlenme
mesi
Ölüm
8 4 192
Yüksek
2
180
Ort
a
612
Ort
a
3 2 4
Yüksek
Malzeme
güvenlik
bilgi
formlarının
bulunmama
sı
Personel
Malzeme ve
kimyasalları
n tehlikeleri
farkında
olmadan
çalışma
Ölüm 3 4
52 2 3
Ort
a
3 40
İlk yardım
ekibi
olmadığında
n ilk
müdahalede
geç
kalınması
Ölüm 4 3 12
Ort
a
23
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
100
Ort
a
2
240
Yüksek
4
6 15
5
Yüksek
3 40 2
240
4 5 20
Yüksek
3 2
22
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
İlk yardım
ekibinin belli
olmaması
Tüm
Çalışanlar
Yüksek
4 7 3 84
Ort
a
421
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Malzeme
eksikliğinde
n ilk
yardımın
yapılamama
sı
Tüm
Çalışanlar
İlk yardım
malzemeleri
nin eksik
olması
Ölüm
179
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
İGU
4 Ay MALİEksilen malzeme düzenli
aralıklarla yerine konur.
6 Ay PERGereksiz malzeme kullanmama
talimatı verilir.
1 Ay İDİlk yardım ekibi oluşturma
talimatı verir.
2 Ay İGUİlk yardım ekibini ve görev
tanımlarını oluşturur.
4 Ay MALİİlk yardım ekibi için gerekli
ihtiyaçlar karşılanır.
6 Ay PERİlk yardım ekibi tüm çalışanlara
duyurulur.
1 Ay İDKimyasalların zararları
araştırılması talimatı verir.
2 Ay İGUKimyasalların listesi ve
MGBF'ları temin edilir.
4 Ay MALİKimyasallar için gerekli
işaretlemeler yapılır.
6 Ay PERKullanılan kimyasalların sağlığa
zararları anlatılır.
1 Ay İDKablo tesisatının düzenlenmesi
talimatı verir
2 Ay İGUGüvenli kablo sabitleme
planlaması yapar.
4 Ay MALİKablo tesisatının planlamaya
göre yaptırır.
6 Ay PER Bilgi verilir.
1 Ay İDKompresörün yerinin
değiştirilmesi talimatı verir
2 Ay İGUİşletme dışı kompresör konum
planlaması yapar.
6 Ay MALİKompresörün yerini plana göre
güvenli konumlandırır.
6 Ay PER Bilgi verilir.
Düşük
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
3 6
Düşük
2 2 325
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kompresör iki faklı
işletme arasına
elektrik panolarının
yanına kapalı
ortamda ve patlaması
durumunda büyük
zarar verecek
konumdadır.
2
2 16
Düşük
2 4 4 32
40 0,5 4
Önem
siz
1 8
Düşük
1 3 2
Düşük
0,2243542 sayılı Kanun madde 3.
Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği
Tavandan gelişi güzel
sarkıtılmış,
sabitlenmemiş
elektrik kabloları
bulunmaktadır.
1 5 5
7,5
Önem
siz
3 8 2 482 1
Önem
siz
0,5 15 1
Kimyasalların
MGBF'ları
bulunmamaktadır.
MGBF temin
edildiğinde sağlığa
zararlı kimyasallar
tespit edilmiştir.
1 4 4
Düşük
1
Ort
aD
üşük
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
3 6
Düşük
1 2 122
1593 sayılı Kanun madde 179.
İlkyardım Yönetmeliği, 6331
sayılı Kanun madde 11, 12,
30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
İlk yardım ekibi ve bu
ekip için sertifikalı ilk
yardım personeli
bulunmamaktadır.
2
23
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
2 28
Düşük
2 5 2 20
40 1 20
Önem
siz
2 7
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,521
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
İlk yardım
malzemelerinde
sürekli eksilme
olmaktadır.
1 5 5
180
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
Yüksek
3 40 3
360
4 5 20Yüksek
2 3
Yüksek
7 7 5 245
Yüksek
430
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
Yalıtkan
paspas
bulunmayan
elektrik
panoları
Personel
Bazı elektrik
panolarının
önünde
yalıtkan
paspas
bulunmama
sı
Ölüm
7 4 224
Yüksek
3
720
Durd
ur
820
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
Kaçak akım
rolesi
bulunmayan
elektrik
panoları
Personel
Bazı elektrik
panolarında
kaçak akım
rolesi
bulunmama
sı
Ölüm 4 5
62 2 3
Ort
a
3 7
Aşınmış ve
keskin
kenarlarını
olan Yük
taşıma
kafeslerinin
kullanımı
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
29
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
120
Yüksek
6
126
Ort
a
4
6 40
5
Yüksek
6 7 6
252
4 4 16
Yüksek
3 2
28
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Yıpranmış
yük taşıma
kafesleri
Personel
Yüksek
5 4 5 100
Ort
a
427
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Makine ve
ekipmanları
n keskin ve
sivri köşeleri
Personel
Makina ve
ekipmanları
n sivri ve
keskin
köselerinin
olması
Yaralanma
4 5 60
Ort
a
3 27
Düşük
312
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Basınçlı
hava
hortumlarını
n patlaması,
delinmesi
Personel
Basınçlı
hortumların
keskin,
delici
kısımlardan
geçmesi
Maddi Hasar 4 326
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O. 3 3
181
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDKompresörün yerinin
değiştirilmesi talimatı verir
2 Ay İGUHava hortumlarının güvenli
dağıtım planını hazırlar.
3 Ay MALİHava hortumlarını plana göre
dağıtmını yaptırır.
3 Ay PERHavalı ekipman çalışması riskli
bölgeler bildirilir.
1 Ay İDKeskin köşelerin tespit ve tamir
talimatı verir.
2 Ay İGUMakinaların tamir, değişim
onarım planlarını hazırlar.
6 Ay MALİTamir, değişim ve onarım
planını uygular.
3 Ay PERBenzer durumları bildirmesi
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDKeskin köşelerin tespit ve tamir
talimatı verir.
2 Ay İGUKafeslerin tamir, değişim
onarım planlarını hazırlar.
3 Ay MALİTamir, değişim ve onarım
planını uygular. KKD temini
3 Ay PERGerekli durumlarda KKD
kullanır. Bilgilendirilir.
1 Ay İDKaçak akım rolelerinin kontrolü
talimatı verir.
2 Ay İGUEksik ve çalışmayan kaçak akım
roleleri raporlar.
4 Ay MALİElektrik panoları değişimi,
tamiri yaptırılır.
1 Ay PERDeğişim yapılıncaya kadar uyarı
bilgilendirmesi yapılır
1 Ay İDEksik yalıtkan paspasların
temini talimatı verir.
1 Ay İGUYalıtkan paspas ihtiyacı ve
boyutları tespit edilir.
1 Ay MALİ Yalıtkan paspaslar temin edilir.
1 Ay PERYeri değiştirmeme talimatı
verilir. Bilgilendirilir.
2 42
Ort
a
40 2 80
Ort
a
3 7
Ort
a
1 3 2
Düşük
130
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Bazı elektrik
panolarının önünde
yalıtkan paspas
bulunmamaktadır.
2 5 10
40
Düşük
2 7 2 283 2
Düşük
1 40 1
Bazı elektrik
panolarında kaçak
akım rolesi
bulunmamaktadır.
Bulunan panoların
çalışıp çalışmadığı
test edilmemiştir.
2 5 10
Ort
a
1
Düşük
Düşük
Önem
siz
0,5 7 2 7
Önem
siz
3 3
Düşük
1 2 128
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
İşletmenin her
bölümünde yük
taşıma amacıyla
kullanılan aşınmış ve
keskinleşmiş metal
kafesler
bulunmaktadır.
1
293542 sayılı Kanun madde 3.
Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği
1 8
Önem
siz
2 5 2 20
7 2 14
Önem
siz
2 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1274703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği
Makinaların ve
ekipmanların
kullanma ve
yıpranmaya bağlı
eskimiş, çapaklı ve
keskin köşeleri
bulunmaktadır.
1 4 4
3
Önem
siz
2 4 4 322 1
Önem
siz
1 3 1
Merkezi
kompresörden gelen
basınçlı hava boruları
işletme makinelerin
sivri köşelerden
geçmektedir.
2 3 6
Düşük
1
Düşük
26
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
182
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
7 4 140
Yüksek
6
126
Ort
a
512O
rta
2 2 3
Ort
a
Örtülmemiş
ve hasar
görmüş
tavan
Tüm
Çalışanlar
Hasar
görmüş
tavandan
küçük
parça
düşmesi,
kablo
sarkması
Maddi Hasar 3 4
42 1 2
Düşük
3 3
İşletme içi
aydınlatman
ın yetersiz
ve yapay
olması
Maddi Hasar 3 2 6
Düşük
35
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda bulunma X R.O.
48
Ort
a
3 27
Düşük
4
3 7
3
Yüksek
3 40 2
240
4 4 16
Yüksek
3 2
34
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Düzensiz
yapay
aydınlatma
Tüm
Çalışanlar
Yüksek
5 7 3 105
Yüksek
433
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Toz ve
sudan zarar
gören
elektrik
panoları
Personel
Atölyelere
giden
elektrik
panolarinin
su ve
tozdan zarar
görmesi
Ölüm
7 3 105
Yüksek
2
480
Durd
ur
525
Durd
ur
3 3 5
Durd
urKorumasız
elektrik ve
trafo
panoları
Personel
Elektrik
trafo ve
panolarının
fiziki
etkenlere
ve erişime
karşı
korunmama
sı
Ölüm 5 5
52 3 4
Yüksek
6 40
Elektrik
panolarının
önünde
malzeme
istiflenmesi
ve ulaşımın
engellenmes
i
Ölüm 4 5 20
Yüksek
32
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
245
Yüksek
2
480
Durd
ur
7
6 40
731
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Erişimi
kısıtlanmış
elektrik
panoları
Tüm
Çalışanlar
183
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı
3 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
1 Ay İDFiziki tehlikelere karşı tedbir
alınması talimatı
1 Ay İGUKapakları eksik elektrik panoları
tespit raporlanır.
2 Ay MALİEksik elektrik panoları temin
edilir, değiştirilir.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDSu ve toz kaynağı tespiti ve
önlenmesi talimatı verir.
2 Ay İGUSu ve toz kaynakları önleyici
tespitleri belirler.
3 Ay MALİTedbirler uygulanılarak su ve
toz ortamdan kaldırılır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDLambaların tamiri talimatını
verir.
2 Ay İGUÇalışmayan lambalar tespit
edilir. Rapolanır.
3 Ay MALİÇalışmayan lambalar tamir
ettirilir.
PER
1 Ay İDTavanın tamir edilmesi talimatı
verilir.
2 Ay İGURisk oluşturan tavan bölümleri
tespit edilir.
9 Ay MALİTavanlarda gerekli tamir
işlemleri yürütülür.
9 Ay PER Bilgilendirilir.
14
Önem
siz
2 7 2 282 1
Önem
siz
1 7 2
Tavan kapakları
bulunmamaktadır.
CNC İşleme ve
Ofisler dışında bütün
bölümlerde tavanda
hasar gören bölümler
mevcuttur.
2 4 8
Ort
a
1
Düşük
Önem
siz
Önem
siz
1 3 2 6
Önem
siz
3 3
Düşük
1 1 134
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
İşletmenin bir
tarafında gün
ışığından
faydalanılmaktadır.
Yapay aydınlatma
çalışmayan
lambalardan dolayı
yetersizdir.
1
35
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
1 7
Önem
siz
2 3 1 6
40 0,5 10
Önem
siz
1 7
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,533
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Ana elektrik panoları
karanlık ortamda; toz
ve su ulaşma riskinin
bulunduğu
bölümdedir. Duvar
arkasında su
birikintisi mevcuttur.
1 4 4
20
Önem
siz
3 7 1 213 2
Düşük
0,5 40 1
Bazı elektrik
panolarının kapakları
bulunmamaktadır.
Çevreden geçen
dikkatsiz personelin
erişimi
engellenmemiştir.
1 5 5
Düşük
1
Düşük
Ort
a
Düşük
1 40 2 80
Ort
a
5 5
Düşük
1 3 231
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Acil durumlarda veya
rutin kullanımda
elektrik panolarının
önünde malzeme
istiflenmesinden
dolayı erişim
kısıtlıdır.
1
32
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
2 7 3 42
184
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
42 2 3
Ort
a
6 15
Enj. mak.
kumanda
kontrolü
devre dışı
bırakılıp
çalışmaya
geçirilmesi
Yaralanma 4 3 12O
rta
168
Yüksek
3
270
Yüksek
6 7
Yüksek
3 15 6
270
3 4 12
Ort
a
3 2
40
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Otomatik
çalışmaya
alınan
enjeksiyon
makinasını
Personel
Yüksek
4 5 5 100
Ort
a
439
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Enjeksiyon
makinasının
malzeme
takviyesi
Makine
Enj. mak.
azot, yağ,
mazot ve
hidrolik
takviyesinde
sızmalar
olması
Maddi Hasar
6 3 90
Ort
a
6
270
Yüksek
512
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Kontrolleri
yapılmayan
enjeksiyon
makinasını
Tüm
Çalışanlar
Enj. mak.
günlük yağ,
mazot,
hidrolik
seviyelerinin
kontrol
edilmeme
Yaralanma 3 4
42 2 3
Ort
a
3 15
Uyarı
levhalarının
eksik, yanlış
veya
yıpranmış
olması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
38
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
144
Yüksek
6
270
Yüksek
6
3 15
6
Ort
a
6 3 6
108
4 3 12
Ort
a
2 2
37
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Uyarı
levhalarının
uygun
olmaması
Tüm
Çalışanlar
Ort
a
5 4 6 120
Yüksek
336
İşle
tme
Gen
eli
Ortamda bulunma X R
Kisisel
hijyen ve
lavoba-ortak
alan
kullanım
temizliği
Tüm
Çalışanlar
Kisisel
hijyen ve
lavoba-ortak
alan
kullanım
temizliğine
dikkat
etmeme
Hastalanma
185
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDEğitim planlaması talimatı
verilir.
2 Ay İGUKişisel hijyen eğitim planı
hazırlanır ve düzenlenir.
9 Ay MALİEğitim için gerekli ihtiyaçları
karşılar.
9 Ay PER Eğitime katılır. Bilgilendirilir.
1 Ay İDUyarı levhalarının yenilenmesi
talimatı verilir.
1 Ay İGUGerekli uyarı levhaları ve
konumu tespit edilir.
1 Ay MALİUyarı levhaları ve işaretçileri
temin edilir.
3 Ay PERUyarı işaretçileri hakkında
eğitilir. Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUKontrol listelerinin takibini
yapar. Talimatlandırır.
1 Ay MALİ Kontol listelerinin dosyalar.
1 Ay PERTalimata uygun makine
kontrollerini yapar.
1 Ay İD Bakım ve onarım talimatı verir.
1 Ay İGUSızmanın olduğu parçaları
raporlar.
3 Ay MALİMakinaların bakım, onarımını
yaptırır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDÇalışanın hızına göre çalışma
talimatı verir.
2 Ay İGUGerekli sensör sistemi ve teknik
özellikleri belirlenir.
5 Ay MALİ Sensör sistemi makinaya takılır.
5 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
Düşük
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
3 6
Düşük
1 2 140
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Makine ilk ısıtmadan
sonra zaman ayarlı
hızlı otomatik
çalışmaya
geçirilmektedir.
Sensör sistemi
bulunmamaktadır.
2
2 18
Düşük
2 7 2 28
3 2 6
Önem
siz
3 3
Düşük
1 1 1
Önem
siz
139
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Enj. mak. azot, yağ
ve yanmaz hidrolik
takviyesinde sızmalar
mevcuttur.
Göstergeler
makinanın
arkasındadır.
1 2 2
45
Düşük
3 6 2 362 1
Önem
siz
1 15 3
Enjeksiyon makinası
kontrol listeleri bir yılı
aşkın süredir
işlenmemektedir.
Bazı makinaların
kontrol listeleri
kayıptır.
1 4 4
Düşük
1
Düşük
Düşük
Önem
siz
1 15 3 45
Düşük
4 8
Ort
a
1 2 1376331 sayılı Kanun madde 30.
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliği
Bir çok tehlike
unsuru gözden
kaçırılmış ve uyarı
işaretçisi
konulmamıştır.
2
38
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
2 24
Düşük
2 6 3 36
3 3 27
Düşük
3 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
336
6331 sayılı Kanun madde 16,
17, 18, 30. Çalışanların İş
Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimlerinin Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik
Lavoba, mutfak, çay
ocağı vb. ortak
alanların
kullanımında iş
hijyenine dikket
edilmemektedir.
2 3 6
186
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
Yüksek
3 40 3
360
4 4 16Yüksek
3 2
Yüksek
4 8 6 192
Yüksek
445
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Enj. mak.
ve elektrikli
ergitme
fırınında
yangın
Personel
Yangın
söndürme
tertibatının
yetersiz
olması
Ölüm
8 6 192
Yüksek
6
126
Ort
a
412
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Enj. mak.
muhtemel
arıza ve
olumsuzlukl
arın
bilinmemesi
Personel
Enj. mak.
arıza ve
olumsuzlukl
arın kayıt
altına
alınmaması
Ölüm 4 3
63 2 4
Yüksek
3 40
Enj. mak.
elektrik
motorlarınd
a kabloların
yamanması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
44
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
192
Yüksek
3
360
Yüksek
4
3 7
8
Ort
a
3 15 3
135
3 4 12
Ort
a
2 2
43
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Enjeksiyon
makinası
motorunda
yamanmış
kablolar
Personel
Ort
a
4 7 4 112
Yüksek
342
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Enjeksiyon
makinasının
hava ve
elektrik
kablosu
boruları
Makine
Enj. mak.
hava ve
kablo
borularının
açıkta
bırakılması
Maddi Hasar
5 5 150
Yüksek
3
135
Ort
a
616
Yüksek
3 2 4
YüksekÇevresi açık
enjeksiyon
makinasını
Ziyaretçi
Enjeksiyon
makinasının
çevresinin
kapatılmam
ası
Uzuv Kaybı 4 441
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O. 3 15
187
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDMakinanın çevresinin
kısıtlanması talimatı verir
2 Ay İGUÇevreleyici bariyer planlaması
yapar.
3 Ay MALİMakinanın çevresi kafes
bariyerle kapatılır.
PER
İD
1 Ay İGUBoruları kapayacak koruyucu
donanımı belirler.
3 Ay MALİ Makine koruyucusu temin edilir.
3 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUKablonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİElektrik kablosu baştan uca
değiştirilir.
1 Ay PERÇalışan kablo değişinceye kadar
bilgilendirilir.
1 Ay İDHata kayıtlarının tutulması
talimatını verir.
1 Ay İGU Hata kayıt listelerini oluşturur.
MALİ
1 Ay PERHata kayıtlarını düzenli olarak
tutar. Bilgilendirilir.
1 Ay İDGerekli tertibatın kurulması
talimatı verilir.
3 Ay İGUYangın söndürme sistemi teknik
özelliklerini belirler.
9 Ay MALİYangın söndürme sistemini
kurdurur. Ekipman temini
9 Ay PERÇalışan bilgilendirilir. Kullanım
eğitimi verilir.
3 48
Ort
a
7 3 63
Düşük
4 4
Ort
a
3 1 3
Ort
a
345
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Enjeksiyon
makinaları ve
ergitme fırınları için
yangın söndürme
tertibatı ve
ekipmanları
yetersizdir. Acil
durum sistemi
bulunmamaktadır.
4 2 8
9
Önem
siz
2 4 3 242 1
Önem
siz
1 3 3
Enjeksiyon hata ve
olumsuzluk kayıtları
tutulmamaktadır. Bu
durumda hangi
aralıklarla hata
vereceği ve hatanın
sonuçları
bilinmemektedir.
2 2 4
Düşük
1
Düşük
Düşük
Önem
siz
1 40 1 40
Düşük
4 4
Düşük
1 2 143
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Enjeksiyon
makinasının elektrik
motoru kablolarında
kesikler
bulunmaktadır.
Elektrik bandı kablo
kesiği kapatılmıştır.
1
44
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
2 28
Düşük
2 8 2 32
15 1 7,5
Önem
siz
2 7
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,542
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Enj. Mak. kurulurken
hava, elektrik kablo
borularının bir kısmı
açıkta bırakılmıştır.
Makina veya çevrede
çalışan için risk
oluşturur.
1 4 4
15
Önem
siz
2 6 2 242 1
Önem
siz
0,5 15 2
Enjeksiyon
makinasının çevreden
erişime açık
çalışmaktadır. Makine
çalışırken arkasında
dolaşmak
mümkündür.
1 4 4
Düşük
1
Düşük
41
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
188
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
6 8 288
Yüksek
3
270
Yüksek
620Yüksek
3 2 4
Yüksek
Ergitme
fırınından
çıkan
kimyasal
buhar
Personel
Ergitme
fırınının
üstünde
havalandırm
a sistemi
bulunmama
sı
Meslek
Hastalığı5 4
43 2 4
Yüksek
6 15
Ergitme
fırınına
düşebilecek
kova ve
malzemeleri
n fırın
üstünde
bırakılması
Uzuv Kaybı 5 3 15
Ort
a50
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
80
Ort
a
3
270
Yüksek
4
6 15
5
Ort
a
3 15 3
135
4 3 12
Ort
a
2 2
49
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Üstü açık
ergitme
fırını
Personel
Ort
a
4 5 6 120
Yüksek
348
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Çevresi açık
elektrikli
ergitme
fırını
Personel
Yüksek
sıcaklıklı
elektrikli
ergitme
fırınının
çevresinin
kapatılmam
ası
Uzuv Kaybı
4 6 120
Yüksek
3
270
Yüksek
515
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Enj. mak.
kapağının
içine asılan
hava
tabancası
Personel
Hava
tabancasının
enj. mak.
kapağının
içine
asılması
Uzuv Kaybı 5 3
52 2 3
Ort
a
3 15
Kalıp
temizlenirke
n hava
tabancasının
çıkarttığı
yüksek
sesde
çalışmak
Meslek
Hastalığı4 4 16
Yüksek
47
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
100
Ort
a
6
270
Yüksek
5
6 15
446
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Kalıp
temizlenirke
n kullanılan
pnomatik
hava
tabancası
Personel
189
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD
3 Ay İGUDaha az gürültülü hava
tabancası, KKD araştırılır.
9 Ay MALİHava tabancası değiştirilir. KKD
temin edilir.
9 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
2 Ay İGUHava tab. kapak dışına asılacağı
sistem tasarlar.
6 Ay MALİTasarlanan mekanizmayı
uygular.
6 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDFırının çevresinin kısıtlanması
talimatı verir
2 Ay İGUÇevreleyici bariyer planlaması
yapar.
3 Ay MALİMakinanın çevresi kafes
bariyerle kapatılır.
PER
1 Ay İD
1 Ay İGUPersonelin dikkatli ve düzenli
çalışmasını takibi
MALİ
1 Ay PERDikkatli ve düzenli çalışma
talimatı verilir.
1 Ay İDLocal havalandırma sistemi
talimatı verilir.
3 Ay İGUHavalandırma sisteminin
özelliklerini belirler.
9 Ay MALİHavalandırma sisteminin
kurdurur.
1 Ay PERÇalışanlara gaz maskesi temin
edilir. Bilgilendirilir.
30
Düşük
2 6 4 482 1
Önem
siz
1 15 2
Yüksek sıcaklıklı
ergitme fırınından
aliminyum ve içindeki
diğer alaşım
malzemelerin buharı
ortama
dağılmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1
Ort
aD
üşük
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
3 6
Düşük
2 2 349
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yüksek sıcaklıklı
elektrikli ergitme
fırınının üstünde
kova, çekiç vb.
ekipmanlar fırının
içine düşebilecek
şekilde
bırakılmaktadır.
2
50
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
2 20
Düşük
3 5 2 30
15 1 7,5
Önem
siz
2 5
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,548
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yüksek sıcaklıklı
elektrikli ergitme
fırınının çevresi
personelin,
ziyaretçilerin
erişimine açıktır.
1 3 3
1,5
Önem
siz
1 4 1 42 1
Önem
siz
0,2 15 0,5
Hava tabancası
otomatik çalışan
makinanın her kapağı
açıldığında alınıp
kullanılmakta ve hızla
kapanan kapağın
içine geri
asılmaktadır.
1 3 3
Düşük
1
Önem
siz
Düşük
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
4 8
Ort
a
1 2 146
6331 sayılı Kanun madde 30.
Çalışanların Gürültü ile İlgili
Risklerden Korunmalarına Dair
Yönetmelik
Kalıpten her
malzeme
çıkartıldığında yüksek
basınçlı hava
tabancasıyla kalıp
temizlenmektedir.
Yüksek ses
çıkmaktadır.
2
47
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
2 4 2 16
190
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
52 2 3
Ort
a
3 7
Enj. mak.
kalıp
değiştirme
talimatının
olmaması
Maddi Hasar 3 3 9O
rta
60
Ort
a
3 63
Düşük
3 4
Ort
a
3 15 3
135
4 3 12
Ort
a
2 2
55
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Enj. mak.
kalıp
değişimi
Makine
Ort
a
3 4 6 72
Ort
a
354
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Eski ve
koruyucu
özelliğini
kaybetmiş
Eldivenler
Personel
Eski ve
koruyucu
özelliğini
kaybetmiş
KKD'ların
kullanılması
Yaralanma
6 5 180
Yüksek
3
126
Ort
a
615
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Kaygan
borudan
imal edilmiş
aliminyum
kepçeleri
Personel
Aliminyum
kepçelerinin
tutma yeri
kaygan
borulardan
imal edilmiş
olmasi
Yaralanma 5 3
52 2 3
Ort
a
3 15
Yüksek
sıcaklıkta
yetersiz
iklimlendirm
e ile
çalışılması
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
53
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
100
Ort
a
6
270
Yüksek
4
6 7
5
Yüksek
6 15 2
180
5 3 15
Ort
a
3 2
52
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Aliminyum
enjensiyon
atölyesinde
termal
konforun
uygun
olmaması
Personel
Ort
a
6 4 4 96
Ort
a
451
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Ergitme
fırınından
Enj. mak.
Akışkan
metal
aktarılması
Personel
Çok yüksek
sıcaklıkta
malzemenin
veya
kepçenin
elle
tutulması
Uzuv Kaybı
191
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDRobot kolu sistemi kurulması
talimatı verir.
6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
1,5 Yıl MALİ Kepçe kollu robot kolu kurulur.
1 Ay PERDikkatli ve düzenli çalışma
talimatı verilir.
1 Ay İDLocal havalandırma sistemi
talimatı verilir.
3 Ay İGUHavalandırma sisteminin
özelliklerini belirler.
9 Ay MALİHavalandırma sisteminin
kurdurur.
PER
1 Ay İDRobot kolu sistemi kurulması
talimatı verir.
6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
1,5 Yıl MALİRobot kolu kurulur. Geçici
kaymayan kepce temini
1 Ay PERKaygan olmayan kepçe temin
edilir.
1 Ay İDKoruyucu donanımların
yenilenmesi talimatı verir.
2 Ay İGUKKD'lerin teknik özelliklerini
belirler.
3 Ay MALİ KKD'ler temin edilir.
1 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUKalıp değiştirme talimatı
hazırlanır.
1 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay PER Talimatlara uygun çalışılır.
Düşük
Önem
siz
1 7 2 14
Önem
siz
3 3
Düşük
1 2 155
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Enjeksiyon
makinasının kalıp
değiştirme talimatı
bulunmamaktadır.
1
6 72
Ort
a
2 4 2 16
15 3
135
Ort
a
3 4
Ort
a
2 2 3
Ort
a
354
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
Eski ve koruyucu
özelliğini kaybetmiş
Kişisel Koruyucu
Donanımlar (eldiven)
kullanılmaktadır.
4 3 12
0,5
Önem
siz
2 1 2 41 1
Önem
siz
0,5 1 1
Aliminyum
kepçelerinin tutma
yeri kaygan
borulardan imal
edilmiştir.
1 1 1
Önem
siz
1
Önem
siz
Düşük
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
3 3
Düşük
1 2 152
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
Ortam Ergitme fırını
ve enjeksiyon
makinasından
kaynaklanan ısı
çıkışından dolayı
yüksek sıcaklıktadır.
1
53
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
2 2
Önem
siz
2 5 2 20
1 1 1
Önem
siz
1 1
Önem
siz
1 1 1
Önem
siz
151
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Çok yüksek sıcaklıkta
sıvı aliminyum
malzeme kepçe
aracılığıyla elle
tutulmaktadır.
1 1 1
192
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
Durd
ur
6 100 3
1800
4 5 20Yüksek
3 3
Durd
ur
6 10 6 360
Yüksek
560
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Ergitme
fırını ve Enj.
mak. ilk
çalışma
öncesi
doğalgaz
tüpüyle
ısıtma
Personel
Doğalgaz
tüpünün
taşınabilir
ve
emniyetsiz
olması
Çoklu Ölüm
7 5 245
Yüksek
3
360
Yüksek
716
Yüksek
2 2 3
Ort
a
İş ritminin
sürekli ve
yüksek
olması
Personel
Yüksek iş
ritmine bağlı
dikkatsiz
davranışlar
Ölüm 4 4
43 1 3
Ort
a
3 3
KKD'ların
gelişi güzel
pis ortama
bırakılması
Hastalanma 4 2 8
Ort
a
59
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R.O.
36
Düşük
3 27
Düşük
3
3 40
3
Ort
a
3 15 6
270
3 4 12
Ort
a
2 2
58
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Hijyenine
önem
verilmeyen
KKD
Personel
Yüksek
4 4 8 128
Yüksek
357
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
KKD
kullanılmam
ası
Personel
KKD'ların
kullanımının
takip
edilmemesi
Uzuv Kaybı
6 6 144
Yüksek
3
135
Ort
a
416
Yüksek
3 2 4
Yüksek
Eski ve
koruyucu
özelliğini
kaybetmiş
Kulaklıklar
Personel
Eski ve
koruyucu
özelliğini
kaybetmiş
KKD'ların
kullanılması
Meslek
Hastalığı4 456
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R 3 15
193
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDKoruyucu donanımların
yenilenmesi talimatı verir.
2 Ay İGUKKD'lerin teknik özelliklerini
belirler.
3 Ay MALİ KKD'ler temin edilir.
1 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
1 Ay İDKullanımının takip edilmesi
talimatını verir.
2 Ay İGU KKD kullnımını takip eder.
3 Ay MALİBilinçlendirme faaliyetleri
düzenler.
2 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
1 Ay İDKKD dolabı yaptırılması talimatı
verir.
2 Ay İGUKKDların kullanılmadığında
konulacağı dolap özellikleri
2 Ay MALİ KKD dolabı temini.
2 Ay PERDolap kullanımı konusunda
çalışanlara talimat verilir.
1 Ay İDRobot kolu sistemi kurulması
talimatı verir.
6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
1,5 Yıl MALİ Kepçe kollu robot kolu kurulur.
1 Ay PERDikkatli ve düzenli çalışma
talimatı verilir.
İD
2 Ay İGUYeterli ve güvenli tüp hortum
uzunluğu planlanır.
2 Ay MALİTüpün fırından uzakta
konumlamasını sağlar.
1 Ay PERMakine çalıştırma talimatına
uyar.
3 90
Ort
a
100 2
200
Ort
a
3 10
Ort
a
2 3 4
Yüksek
160
4703 sayılı Kanun madde 4.
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar
Yönetmeliği. 6331 sayılı
Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Ergitme fırını ve Enj.
mak. ilk çalışma
öncesi doğalgaz
tüpüyle ısıtılmaktadır.
Doğalgaz tüpü fırına
yakın şekilde
bırakılmaktadır.
2 5 10
0,2
Önem
siz
1 1 2 21 1
Önem
siz
0,2 1 1
Kepçeyle yüksek
ritimde sıvı
aliminyum ergitme
fırınından enjeksiyon
makinası potasına
aktarılmaktadır.
1 1 1
Önem
siz
1
Önem
siz
Önem
siz
Önem
siz
0,5 3 2 3
Önem
siz
2 4
Düşük
1 1 158
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
Kişisel koruyucu
donanımlar
kullanılmadığı zaman
çalışma ortamında
pis yerlere
bırakılmakta sonra
tekrar
kullanılmaktadır.
2
59
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
4 32
Düşük
2 2 2 8
15 3 45
Düşük
2 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
157
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
Çalışanlar kişisel
koruyucu donanımları
nasıl kullanacağını
tam bilmemektedir.
Uygulamada takip
edilmedikçe
kullanmamaktadır.
1 4 4
15
Önem
siz
2 6 2 242 1
Önem
siz
1 15 1
Eski ve koruyucu
özelliğini kaybetmiş
Kişisel Koruyucu
Donanımlar (kulaklık)
kullanılmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1
Düşük
56
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
194
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
6 5 60
Ort
a
3 60
Düşük
28O
rta
1 3 2
Düşük
Tavan
vincinin ray
sistemi,
vincin
raydan
çıkması
Personel
Vinç
raylarının
kontrollerini
n
yapılmaması
Ölüm 2 4
73 2 4
Yüksek
6 40
Vinçte
yıpranmış,
kapasitesi
bilinmeyen
sapan ve
ekipman
kullanılması
Ölüm 5 4 20
Yüksek
65
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
343
Yüksek
3
720
Durd
ur
7
0,5 40
7
Ort
a
3 40 3
360
4 4 16
Yüksek
2 2
64
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Tavan
vincinin
sapan ve
bağlantı
ekipmanları
Personel
Yüksek
4 6 4 96
Ort
a
363
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Periyodik
kontrolü
yapılmamış
tavan vinci
Personel
Tavan
vincinin
periyodik
kontrollerin
yapılmaması
Ölüm
7 5 175
Yüksek
2
480
Durd
ur
520
Yüksek
3 2 4
Yüksek
Vinçle
çalışma
sisteminin
uygun
olmaması
Personel
Makine ve
çalışanların
üzerinden
vinçle kalıp
taşınması
Ölüm 4 5
52 2 3
Ort
a
3 15
Alev
emniyet geri
tepme valfi
ile tüp
arasında
uzatma
borusu
kullanılması
Uzuv Kaybı 4 4 16
Yüksek
62
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
125
Yüksek
3
135
Ort
a
5
6 40
561
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Doğalgaz
tüpüPersonel
195
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
İGU
1,5 Yıl MALİAlev geri tepme valfi direk
doğalgaz tüpüne bağlanır.
1 Ay PERDikkatli ve düzenli çalışma
talimatı verilir.
İD
2 Ay İGUTavan vinci ile çalışma
talimatları düzenlenir.
9 Ay MALİTavan vinci ile çalışma düzeni
değiştirilir.
2 Ay PERKalıp değişiminde diğer
istasyonlarda durdurulur.
İD
İGU
3 Ay MALİTavan vinci periyodik kontrolleri
yaptırılır.
PER
İD
1 Ay İGUVinç bağlama elemanlanı
emniyet sınırları belirlenir.
2 Ay MALİGüvenli vinç bağlama
elemanlanı temin edilir.
2 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
İD
2 Ay İGUTavan vinci rayları yıpranma ve
yorulma testi
3 Ay MALİTavan vinci raylarının bakım
onarımı yapılır.
3 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
16
Önem
siz
1 6 1 63 2
Düşük
0,2 40 2
Tavan vincinin
periyodik kontrolleri
yapılmamıştır.
1 4 4
Düşük
1
Önem
siz
Ort
a
Önem
siz
0,5 40 2 40
Düşük
4 8
Ort
a
1 2 164
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Tavan vincide
kaldırma kapasitesi
belli olmayan kanca
ve sapanlama zinciri
kullanılmaktadır.
2
65
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
2 36
Düşük
2 7 3 42
40 1 40
Düşük
3 6
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
163
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Tavan vincinin
periyodik kontrolleri
yapılmamıştır.
2 4 8
80
Ort
a
2 7 3 422 3
Ort
a
1 40 2
Çalışan makine ve
personel üzerinden
tavan vinci ile kalıp
taşınmaktadır.
2 5 10
Ort
a
2
Ort
aD
üşük
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
4 4
Düşük
1 2 161
4703 sayılı Kanun madde 4.
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar
Yönetmeliği. 6331 sayılı
Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Doğalgaz tüpünde
alev emniyet geri
tepme valfi ile tüp
arasında uzatma
borusu
kullanılmaktadır.
1
62
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
2 5 2 20
196
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
72
Ort
a
2 90
Ort
a
3 4 62 2 3
Ort
a
3 15
Havalı
Somun
açma
tabancasının
gelişi güzel
dağınık
bırakılması
Uzuv Kaybı 3 3 9O
rta
Düşük
3 3 2 183 2 6
Düşük
2 1
70
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Dağınık
bırakılan
havalı
somun
açma
tabancası
Personel
Önem
siz
3 3 5 45
Ort
a
269
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Makinaların
bakımı ve
onarımı
Personel
Bakım
onarım
seyyar
lambasının
uygun
olmaması
Yaralanma
7 6 126
Yüksek
2
240
Yüksek
312
Ort
a
2 2 3
Ort
aMakinaların
bakımı ve
onarımı
Personel
Bakım
onarım
prosedürleri
(Enerjiyi
kes, kilitle,
etiketle)
uygulanma
ması
Ölüm 3 4
62 2 3
Ort
a
3 15
Makinelerin
bakım
onarım
talimatı
bulunmama
sı
Uzuv Kaybı 3 3 9
Ort
a
68
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
120
Yüksek
2 90
Ort
a
4
3 40
5
Ort
a
1 40 3
120
3 4 12
Ort
a
2 2
67
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Makinaların
bakımı ve
onarımı
Personel
Ort
a
2 6 5 60
Ort
a
366
Alü
min
yu
m
En
jeksiy
on
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Vinç elektrik
bağlantıların
da elektrik
kaçağı
Personel
Vinç elektrik
baglantıların
da yamalı
kabloların
bulunması
Ölüm
197
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUKablonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİElektrik kablosu baştan uca
değiştirilir.
1 Ay PERÇalışan kablo değişinceye kadar
bilgilendirilir.
İD
2 Ay İGUMakinaların bakım onarım
talimatları hazırlanır.
3 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
3 Ay PERTalimata uygun İGU
gözetiminde bakım yapılır.
İD
2 Ay İGUProsedür ekipmanlarının teknik
özellikleri belirlenir.
3 Ay MALİProsedür için gerekli ekipmanlar
temin edilir.
3 Ay PERTalimata uygun İGU
gözetiminde bakım yapılır.
İD
2 Ay İGUSeyyar bakım onarım lambası
teknik özellikleri b.
3 Ay MALİUygun seyyar bakım onarım
lambası temini
PER Çalışan bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
2 Ay İGUİşyeri düzeni talimatı hazırlar.
Takibi yapar.
2 Ay MALİ Talimatı çalışana tebliğ eder.
2 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışma yürütür.
Düşük
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
3 6
Düşük
1 2 170
6331 sayılı Kanun madde 30,
31, 3146 sayılı Kanun madde
2, 12 İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Kalıp değişimi
sırasında havalı
somun açma
tabancası
kullanılmakta ve
gelişi güzel dağınık
bırakılmaktadır.
2
2 12
Düşük
2 4 2 16
3 1 1,5
Önem
siz
2 3
Düşük
1 1 1
Önem
siz
0,569
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Bakım onarım seyyar
lambalarında 240V
ampüller
kullanılmaktadır.
1 2 2
20
Önem
siz
1 7 2 142 1
Önem
siz
0,5 40 1
Ergitme fırını ve
Enjeksiyon
makinasının
bakımında enerjiyi
kes, kitle, etiketle
prosedürü
uygulanmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1
Düşük
Düşük
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
3 3
Düşük
1 2 167
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Ergitme fırını ve
Enjeksiyon
makinasının bakım
talimatı
bulunmamaktadır.
1
68
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
2 12
Düşük
2 5 3 30
40 2 40
Düşük
1 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,566
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Tavan vinç elektrik
baglantılarında
kesikler
bulunmaktadır.
1 4 4
198
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
70
Ort
a
3 45
Düşük
2 5 72 2 3
Ort
a
1 15
Şer. zım.
mak.
bantının
kopması
durumunda
otomatik
durmaması
Uzuv Kaybı 2 4 8
Ort
a
73
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Şerit
zımpara
makinasının
bantının
kopması
Personel
Ort
a
4 4 7 112
Yüksek
3
Ort
a
6 7 3
126
4 4 16
Yüksek
2 272
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Koruyucu
ekranı
olmayan
zımpara
mak.
Personel
Şer. zım.
Mak. parça
sıçramasına
karşı
koruyucu
ekran
olmaması
Yaralanma
4 6 120
Yüksek
2 84
Ort
a
512
Ort
a
2 2 3
Ort
a
Bant altı
tablası
olmayan
şerit
zımpara
makinaları
Personel
Bant altı
tablasının
olmaması
Uzuv Kaybı 4 371
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R 6 7
74
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıA.D. R
Şerit
zımpara
makinaların
da acil
durumda
durdurulam
aması
Personel
Şerit
zımpara
makinaların
da acil
durum
butonunun
bulunmama
sı
Uzuv Kaybı 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 15 2
180
Ort
a
6 5 4 120
Yüksek
75
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Kırık ve
yıpranmış
koltuklar
Personel
Kırık ve
yıpranmış
koltukların
kullanılması
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a2 2 3
Ort
a
3 7 6
126
Ort
a
4 4 8 128
Yüksek
199
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD Tabla takılması talimatı verir.
2 Ay İGUŞerit zımpara tablası teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİŞerit zımpara bant altı tablası
yaptırılır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDKoruyucu ekran takılması
talimatı verir.
1 Ay İGUKoruyucu ekran teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Koruyucu ekranları temin eder.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDSensör sistemi takılması
talimatı verir.
2 Ay İGUBant zımpara sensör sistemi
özellikleri belirler.
3 Ay MALİ Sensör sistemi makinaya takılır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUAcil durum butonu yeri ve
teknik özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Acil durum butonu taktırır.
3 Ay PERÇalışanlar kullanımı hakkında
bilgilendirilir.
1 Ay İDKoltukların değiştirilmesi,
onarılması talimatı verir.
1 Ay İGUErgonomik koltuk teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİKoltukları temin eder, onarımını
sağlar.
PER
1 5 2 10
Önem
siz
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
4 4
Düşük
1 2 173
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Şerit zımpara
makinası tek elektrik
motoru ve bank
zımparadan
oluşmaktadır. Aşınan
bantın kopma riski
bulunmaktadır.
1
3 24
Düşük
7 2 14
Önem
siz
2 4
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
172
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Şerit zımpara
makinalarında parça
sıçramasına karşın
koruyucu ekran
bulunmamaktadır.
Banttan sıçrayan
talaş çalışana
gelmektedir.
2 8
7
Önem
siz
2 4 2 162 1
Önem
siz
1 7 1
Şerit zımpara
makinalarında bant
altı tabla
bulunmamaktadır.
Banttan sıçrayan
talaş çalışana
gelmektedir.
2 3 6
Düşük
1
4
Düşük
71
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
74
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Şerit zımpara
makinalarında acil
durum butonu
bulunmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
3 5 2 30
Düşük
75
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kırık, yıpranmış ve
ayar bölümleri bozuk
koltuklar
kullanılmaktadır.
1 2 2
Düşük
1 1 1
Önem
siz
0,5 3 6 9
Önem
siz
2 2 5 20
Düşük
200
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
76
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Kisisel
Koruyucu
Donanımları
n nasıl
kullanılacağı
nı
bilmemeleri
Personel
Kisisel
Koruyucu
Donanımları
n yanlış
kullanılması
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a
2 3 4
Yüksek
3 15 6
270
Yüksek
4 6 6 144
Yüksek
77
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Koruyucusu
olmayan
makinalar
Personel
Makina
döner
aksam
koruyucuları
nın
çıkartılmış
olması
Uzuv Kaybı 4 4 16
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 15 6
270
Yüksek
4 5 5 100
Ort
a
78
Şerit
Zım
para A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Kesilmiş ve
yıpranmış
elektrik
kabloları,
elektrik
kaçağı
Personel
Kesilmiş ve
yıpranmış
elektrik
kabloları ile
makinaları
kullanmak
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
3 40 3
360
Yüksek
3 7 5 105
Yüksek
79
Şerit
Zım
para A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Kırık ve
kapaksız
elektrik
panoları
Personel
Kırık ve
kapaksız
elektrik
panoları ile
çalışmak
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
5 8 5 200
Yüksek
80
Şerit
Zım
para A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Aliminyum
parça yüklü
kasaların
taşınması
Personel
Ağır yükün
beden
gücüyle
taşınması
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a2 2 3
Ort
a
6 15 2
180
Ort
a
6 4 5 120
Yüksek
201
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDKullanımının takip edilmesi
talimatını verir.
2 Ay İGU KKD kullnımını takip eder.
3 Ay MALİBilinçlendirme faaliyetleri
düzenler.
2 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
1 Ay İDMakine koruyucularının
takılması talimatını verir.
1 Ay İGUKoruyucuların takılı olup
olmadığını takip eder.
1 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
1 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUKablonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
2 Ay MALİElektrik kablosu baştan uca
değiştirilir.
1 Ay PERÇalışan kablo değişinceye kadar
bilgilendirilir(dikkat )
İD
1 Ay İGUDeğişmesi ve onarılması
gerekenleri belirler.
2 Ay MALİOnarım ve değişimi
gerçekleştirir.
PER
1 Ay İDEkipman alımı ve eğitim
talimatı verir.
1 Ay İGUGerekli iş ekipmanlarını ve
teknik özelliklerini belirler.
1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
1 Ay PERBirlikte yük taşıma eğitimi
verilir. Bilgilendirilir.
76
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
Çalışanlar kişisel
koruyucu donanımları
nasıl kullanacağını
tam bilmemektedir.
Uygulamada takip
edilmedikçe
kullanmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 15 3
22,5
Düşük
2 6 3 36
Düşük
77
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Bazı makinaların
döner aksam
koruyucuları
çıkartılmıştır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
1 15 6 90
Ort
a
2 5 3 30
Düşük
78
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Makinaların
kablolarında kesikler
bulunmaktadır.
Elektrik bandı ile
kablo kesiği
kapatılmıştır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 7 2 28
Düşük
793542 sayılı Kanun madde 3.
Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği
Kırık ve kapaksız
elektrik panoları,
şalterleri ile
çalışılmaktadır.
Tamirden sonra
tekrar kırılma ihtimali
vardır.
2 4 8
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 40 2 80
Ort
a
2 8 3 48
Ort
a
806331 sayılı Kanun madde 30.
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
İş ekipmanları ile
taşınması gereken
yük beden gücüyle
taşınmaktadır. İş
ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte
yük taşıma eğitimi
verilmelidir.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
202
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
81
Trim
-
Tesviy
e A
.
Ekipmanla
çalışılmasıX R
Yıpranmış el
aletleriPersonel
El aletlerinin
eski ve
yıpranmış
olması
Yaralanma 4 2 8
Ort
a
2 1 2
Düşük
3 3 6 54
Düşük
3 4 4 48
Ort
a
82
Trim
-
Tesviy
e A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Çevreye
dağılmış
aliminyum
talaş
parçaları
Personel
Aliminyum
talaş
parçalarının
temizlenme
mesi
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 1 2
Düşük
3 3 3 27
Düşük
3 2 4 24
Düşük
83
Trim
-
Tesviy
e A
.
Ekipmanla
çalışılmasıX R
Parça trim
tesviyesiPersonel
Parça
sıçramasına
karşı
koruyucu
ekran
olmaması
Yaralanma 4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
6 7 3
126
Ort
a
4 4 7 112
Yüksek
84
Trim
-
Tesviy
e A
.
Ekipmanla
çalışılmasıX R
Aliminyum
parça yüklü
kasaların
taşınması
Personel
Ağır yükün
beden
gücüyle
taşınması
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
6 15 2
180
Ort
a
6 4 5 120
Yüksek
85
Trim
-
Tesviy
e A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Diğer
makinalarda
n
kaynaklanan
yüksek ses
Personel
Diğer
makinalarda
n gelen
sesten
korunmak
için KKD
kullanılmam
ası
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a2 2 3
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
5 4 5 100
Ort
a
203
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUDeğişicek ve onarılacak el
aletleri belirler.
1 Ay MALİ Değişim ve onarımı tamamlar.
PER
İD
1 Ay İGUİşyeri düzenli temizlik çalışma
talimatına eklenir.
MALİ
1 Ay PERÇalışanlar talimata uyar.
Düzenli temizlik yapar.
1 Ay İDKoruyucu ekran alım talimatı
verir.
1 Ay İGUKoruyucu ekranın teknik
özelliklerini belirler.
1 Ay MALİ Koruyucu ekran temin edilir.
1 Ay PEREkran kullanımı konusunda
bilgilendirilir.
1 Ay İDEkipman alımı ve eğitim
talimatı verir.
1 Ay İGUGerekli iş ekipmanlarını ve
teknik özelliklerini belirler.
1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
1 Ay PERBirlikte yük taşıma eğitimi
verilir. Bilgilendirilir.
1 Ay İDKullanımının takip edilmesi
talimatını verir.
2 Ay İGU KKD kullnımını takip eder.
3 Ay MALİBilinçlendirme faaliyetleri
düzenler.
2 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
81
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yıpranmış, eskimiş el
aletleri
bulunmaktadır.
1 2 2
Düşük
1 1 1
Önem
siz
0,5 3 6 9
Önem
siz
1 4 2 8
Önem
siz
82
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Trim tesviye sonrası
aliminyum parçalar
çalışma masasında
ve yerlerde
birikmektedir.
2 3 6
Düşük
1 1 1
Önem
siz
1 3 3 9
Önem
siz
2 2 2 8
Önem
siz
83
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Parça sıçramasına
karşı koruyucu ekran
bulunmamaktadır. El
aletleriyle vurarak
parça yüzeyleri
temizlenmekte ve
sıçramaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 7 2 14
Önem
siz
3 4 2 24
Düşük
846331 sayılı Kanun madde 30.
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
İş ekipmanları ile
taşınması gereken
yük beden gücüyle
taşınmaktadır. İş
ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte
yük taşıma eğitimi
verilmelidir.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
85
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
Çalışanlar kişisel
koruyucu donanımları
nasıl kullanacağını
tam bilmemektedir.
Uygulamada takip
edilmedikçe
kullanmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 4 3 24
Düşük
204
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
86
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıA.D. R
Erişimi kısıtlı
kumlama
makinasının
elektrik
panosu
Personel
Kumlama
makinasının
elektrik
panosunun
önüne
malzeme
yığılması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
5 8 8 320
Yüksek
87
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Döner
aksam
koruyucu-
su
çıkartılmış
kumlama
makinası
Personel
Üst
kısmında
koruyucu-
su
çıkartılmış
makinede
bakım
yapılması
Uzuv Kaybı 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 15 2 30
Düşük
2 3 4 24
Düşük
88
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Kumlama
makinası
kullanma
talimatları
Personel
Kumlama
makinası
talimatında
eksik bilgi
verilmesi
(nemli ve
yağlı
malzeme)
Ölüm 3 5 15
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 40 1
120
Ort
a
4 6 8 192
Yüksek
89
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Çevresi açık
vibrasyon
yüzey işlem
makinası
Makine
Vibrasyon
yüzey işlem
makinasının
içine
malzeme -
parça
düşmesi
Maddi Hasar 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
3 3 4 36
Düşük
90
Yü
zey
İşle
me A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
Vibromat
sıvısının
gelişi güzel
bırakılması
Personel
Vibromat
sıvısının
cilde ve
göze teması
İş Günü
Kaybı3 3 9
Ort
a2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
4 4 5 80
Ort
a
205
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı
3 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
1 Ay İDMakine koruyucularının
takılması talimatını verir.
1 Ay İGUKoruyucuların takılı olup
olmadığını takip eder.
1 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
1 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUMakine kullanım talimatı
güncellenir.
1 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay PERBilgilendirilir. Talimatlara uygun
çalışılır.
1 Ay İDMakinanın üstünün kapatılması
talimatı verir.
1 Ay İGU
3 Ay MALİ Makinın üst kapağı temin edilir.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUVibrasyon sıvısı kullanım
talimatı düzenlenir.
1 Ay MALİKimyasallara sağlık ve güvenlik
işaretleri takar.
1 Ay PERKimyasalların tehlikeleri
konusunda bilgilendirilir.
86
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Acil durumlarda veya
rutin kullanımda
elektrik panolarının
önünde malzeme
istiflenmesinden
dolayı erişim
kısıtlıdır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 2 80
Ort
a
3 8 2 48
Ort
a
87
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Kumlama
makinasının üst
kısmında döner
aksam koruyucuları
çıkartılmıştır. Bakım
yapılması sırasınad
risk oluşturmaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,2 15 1 3
Önem
siz
1 3 2 6
Önem
siz
88
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kumlama makinası
kullanım
talimatlarında nemli
ve yağlı malzeme
konulmaması
yönünde talimat
bulunmamaktadır.
1 5 5
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 40 0,5 20
Önem
siz
2 6 3 36
Düşük
89
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Çalışan vibrasyon
yüzey işleme
makinasının üstü
açıktır. Çevresinde
makine, el aletleri
bulunmaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,2 15 1 3
Önem
siz
1 3 2 6
Önem
siz
90
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Kullanılan kimyasal
bidonları ortamda
bırakılmaktadır.
Çevreye dökülenler
mevcuttur.
2 3 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 4 3 24
Düşük
206
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
91
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Yüzey işlem
atölyesinde
yetersiz
uyarı
levhaları
Tüm
Çalışanlar
Yüzey işlem
atölyesinde
uyarı
levhalarının
yetersiz
olması
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 7 3 63
Düşük
3 3 6 54
Ort
a
92
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
İşlenecek
parçaların
beden
gücüyle
makinaya
yüklenmesi
Personel
Aliminyum
parça yüklü
kasaların
beden
gücüyle
makinaya
yüklenmesi
Meslek
Hastalığı4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
6 15 3
270
Yüksek
6 4 5 120
Yüksek
93
Yü
zey
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
Vibrasyon
kumla
kurutma
makinası
Makine
Vibrasyon
kumla
kurutma
makinasının
üst
kapağının
bulunma-
ması
Maddi Hasar 4 3 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
5 5 5 125
Yüksek
94
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
CNC'lerin
düzensiz
kullanımı
Personel
Makina
üzerine
bakım
onarım ve
ölçüm
ekipmanı
bırakılma- sı
Uzuv Kaybı 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 1 45
Düşük
4 5 4 80
Ort
a
95
Hassas
İşle
me A
.
Bakım Onarım X R
CNC bakım
onarım
işlemleri
Personel
CNC bakım
onarım
talimatlarını
n olmaması
Ölüm 3 4 12O
rta
2 3 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
2 7 6 84
Ort
a
207
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUGerekli sağlık ve güvenlik
işaretlerini belirler.
1 Ay MALİSağlık ve güvenlik işaretleri
temin eder.
1 Ay PERSağlık ve güvenlik işaretleri hk.
bilgilendirilir.
1 Ay İDEkipman alımı ve eğitim
talimatı verir.
1 Ay İGUGerekli iş ekipmanlarını ve
teknik özelliklerini belirler.
1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
1 Ay PERBirlikte yük taşıma eğitimi
verilir. Bilgilendirilir.
1 Ay İDMakine kapağı takılması
talimatını verir.
2 Ay İGUMakine kapağı teknik
özelliklerini belirler.
6 Ay MALİBelirlenen özelliklerde makine
kapağı temin edilir.
1 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı v.
1 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
1 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
İD
2 Ay İGUMakinaların bakım onarım
talimatları hazırlanır.
3 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
3 Ay PERTalimata uygun İGU
gözetiminde bakım yapılır.
916331 sayılı Kanun madde 30.
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliği
Yüzey işlem
atölyesinde uyarı
levhaları yetersizdir.
2 3 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 7 3 21
Düşük
1 3 3 9
Önem
siz
926331 sayılı Kanun madde 30.
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
İş ekipmanları ile
taşınması gereken
yük beden gücüyle
taşınmaktadır. İş
ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte
yük taşıma eğitimi
verilmelidir.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
93
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Vibrasyon
makinasının üst
kapağı
bulunmamaktadır.
Çevresinde
makinanın içine
düşebilecek malzeme
ve ekipmanlar vardır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 5 2 20
Düşük
94
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
CNC'lerin üzerinde ve
kapağının içinde
bakım, onarım,
kumpas gibi ölçüm
elemanları
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 0,5
3,7
5
Önem
siz
2 5 2 20
Düşük
95
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
CNC'lerin bakım
talimatı
bulunmamaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 1 40
Düşük
1 7 2 14
Düşük
208
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
96
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
CNC çalışır
durumda
parça
değişimi,
bakımı
Personel
Çok başlıklı
CNC
tornanın
çalışır
durumda
parça
değişimi,
bakımı
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 40 6
720
Durd
ur
4 7 7 196
Yüksek
97
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Matkap
otomas-
yonunun acil
durum
butonu
Personel
Matkap
otomasyonu
nun acil
durum
butonunun
her yerden
erişilebilir
olmaması
Uzuv Kaybı 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 1 45
Düşük
4 5 8 160
Yüksek
98
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Makine
koruyucu-
ları olmayan
matkap
otomasyonu
Personel
Matkap
otomasyonu
nun döner
aksam ve
dişlilerin
açıkta
bırakılma-sı
Uzuv Kaybı 3 3 9
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 2 90
Ort
a
4 5 8 160
Yüksek
99
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Elektrik
panosunun
açıkta
kabloları
Tüm
Çalışanlar
Çıplak kablo
bulunması
kabloların
bantla
yamanması
Ölüm 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 40 2 80
Ort
a
3 7 5 105
Yüksek
10
0
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
CNC
koltuklarıPersonel
Ergonomik
olmayan
(sırtlığı
olmayan)
koltukların
kullanılma-
sı
Meslek
Hastalığı4 3 12
Ort
a3 2 4
Yüksek
3 15 6
270
Yüksek
5 4 6 120
Yüksek
209
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUMakine kullanım talimatı
güncellenmelidir.
1 Ay MALİDurdurulmadan parça değişimi
engellenmelidir.
1 Ay PERParça değişim talimatlarına
uyulmalıdır.
İD
1 Ay İGUAcil durum butonu yeri ve
teknik özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Acil durum butonu taktırır.
3 Ay PERÇalışanlar kullanımı hakkında
bilgilendirilir.
1 Ay İDMakine koruyucularının
takılması talimatını verir.
3 Ay İGUMakine koruyucusu teknik
özelliklerini belirler.
4Ay MALİMakine koruyucularını temin
eder.
4 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUPanonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
2 Ay MALİ Elektrik panosu değiştirilir.
1 Ay PERPano değişinceye kadar
bilgilendirilir.
1 Ay İDKoltukların değiştirilmesi,
onarılması talimatı verir.
1 Ay İGUErgonomik koltuk teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİKoltukları temin eder, onarımını
sağlar.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
96
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Çok başlıklı CNC
torna çalışır durumda
parça değişimine izin
vermektedir. Bakım
onarım modunda
kullanılmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 3
120
Ort
a
2 7 2 28
Düşük
97
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Matkap
otomasyonunun acil
durum butonunun
her yerden erişimi
mümkün değildir.
Arka tarafına acil
durdurma butonu
konulmalıdır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 0,5
3,7
5
Önem
siz
1 5 1 5
Önem
siz
98
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Matkap otomasyonu
özel imal edilmiştir.
Döner aksam nakine
koruyucuları yoktur.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 5 3 30
Düşük
99
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Elektrik panosu
kabloları çıplaktır.
Elektrik bandı ile
kablo kesiği
kapatılmıştır.
Kablolar dışarıdan
temas edebilecek
şekildedir.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 7 2 28
Düşük
10
0
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Ergonomik olmayan
koltuklar
kullanılmaktadır.
Sırtlığı olmayan
hareketli koltuklar
kullanılmaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 4 3 24
Düşük
210
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
10
1
Hassas
İşle
me A
.
Makinanın
kullanılmasıX R.O.
CNC üstüne
konulmuş
telefon ve
kablosu
Personel
Telefonun
tehlike
oluşturacak
şekilde CNC
üstüne
konulması
Yaralanma 4 1 4
Düşük
3 1 3
Ort
a
3 3 6 54
Düşük
6 3 4 72
Ort
a
10
2
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Gövde
topraklamas
ı yapılma-
mış hidrolik
presler
Tüm
Çalışanlar
Hidrolik
preslerin
gövde
toprakla-
ması
bulunma-
ması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
4 7 6 168
Yüksek
10
3
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Elektrik
kabloları
tavandan
sarkan
hidrolik
presler
Tüm
Çalışanlar
Elektrik
aksamının
tavandan
sarkıtıl-
ması
Ölüm 5 4 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 40 6
720
Durd
ur
6 8 7 336
Yüksek
10
4
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Koruyucu
ekransız
hidrolik
presler
Personel
Parça
sıçramasına
karşı
koruyucu
ekran
olmaması
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 3
135
Ort
a
7 6 6 252
Yüksek
10
5
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Bakım
onarım
talimatı
olmayan
hidrolik
presler
Personel
Hidrolik
preslerin
bakım
onarım
talimatının
olmaması
Ölüm 4 4 16Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
4 6 5 120
Yüksek
211
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
İGU
MALİ
1 Hafta PERTelefon risksiz olarak
konumlandırılır.
1 Ay İDMakinaların topraklanması
talimatı verilir.
1 Ay İGUGövde topraklaması ve
yöntemini raporlar.
3 Ay MALİ Gövde topraklamasını yaptırır.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDKabloların kanaldan indirilmesi
talimatı verir.
1 Ay İGUGüvenli elektrik tesisatı ulaşım
planını hazırlar.
3 Ay MALİKablolar planlanan kablo
kanallarından geçirilir.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İDKoruyucu ekran takılması
talimatı verir.
1 Ay İGUKoruyucu ekran teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Koruyucu ekranları temin eder.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUBakım onarım talimatı
hazırlanır.
1 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay PER Talimatlara uygun çalışılır.
10
1
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kablolu telefon CNC
üzerinde erişimi
kısıtlayacak konumda
bırakılmıştır.
1 1 1
Önem
siz
1 1 1
Önem
siz
0,2 3 0,5 0,3
Önem
siz
1 3 1 3
Önem
siz
10
2
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Hidrolik preslerin
gövde topraklaması
bulunmamaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 40 1 40
Düşük
3 7 2 42
Ort
a
10
3 3542 sayılı Kanun madde 3.
Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği
Hidrolik preslerin
elektrik kabloları
tavandan
sarkıtılmıştır.
Sabitlenmemiş
kablolar risk
oluşturmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 40 2 40
Düşük
2 8 2 32
Düşük
10
4
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Hidrolik pres
makinalarında parça
sıçramasına karşın
koruyucu ekran
bulunmamaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 6 3 36
Düşük
10
5
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Hidrolik preslerin
bakım onarım
talimatı
bulunmamaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 2 80
Ort
a
2 6 2 24
Düşük
212
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
10
6
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Makine
üzerinde
çalışırken
düşebil-
ecek
ekipman
bırakılması
Personel
Kullanılmay
an bakım
ekipmanları
nın hidrolik
pres
üzerinde
bırakılması
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 3
135
Ort
a
3 5 7 105
Yüksek
10
7
Hid
ro
lik
Pres A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
Arkası
erişime
kapatılmamı
ş hidrolik
presler
Tüm
Çalışanlar
Arkadan
geçenlere
zarar
vermeyecek
şekilde
arkasının
kapatılmam
ası
Uzuv Kaybı 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 15 3 45
Düşük
2 5 6 60
Ort
a
10
9
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Torna,
freze,
matkap
makinalarını
n konumları
Tüm
Çalışanlar
Makinaların
işletmede
boş yerlere
dağınık
yerleştirilme
si
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 6
270
Yüksek
3 6 6 108
Yüksek
11
0
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Dar alana
yerleştirilmi
ş torna,
freze
matkap ve
punto
kaynak
makinası
Personel
Makinaların
çok yakın
yerleştirilme
si, dar
alanda
kullanılması
Yaralanma 4 3 12O
rta
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
3 6 5 90
Ort
a
3 15 6
270
Yüksek
5 4 6 120
Yüksek
10
8
Hid
ro
lik
Pres A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Hidrolik
preslerde
ergonomik
olmayan
koltukları
Personel
Plastik
koltukların
kullanılması
Meslek
Hastalığı4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
213
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleni kontrol ve
takibini yürütür.
MALİ
1 Ay PERBakım ve onarım ekipmanları
yerine bırakılır.
1 Ay İDMakinanın çevresinin
kısıtlanması talimatı verir
2 Ay İGUÇevreleyici bariyer planlaması
yapar.
3 Ay MALİMakinanın çevresi kafes
bariyerle kapatılır.
PER
1 Ay İDKoltukların değiştirilmesi,
onarılması talimatı verir.
1 Ay İGUErgonomik koltuk teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİKoltukları temin eder, onarımını
sağlar.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme planlamasını
yapar.
3 Ay MALİPlana uygun işyeri düzeni
sağlanır.
4 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme planlamasını
yapar.
3 Ay MALİPlana uygun işyeri düzeni
sağlanır.
4 Ay PER Bilgilendirilir.
10
6
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kullanılmayan bakım
onarım ekipmanları
yerine
bırakılmamaktadır.
Hidrolik preslerin üst
bölümlerinde çok
sayıda ekipman
bırakılmıştır.
2 3 6
Düşük
2 2 3
Ort
a
1 15 3 45
Düşük
2 5 4 40
Düşük
10
7
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Hidrolik Presler
arkadan erişime açık
çalışmaktadır. Makine
çalışırken arkasında
dolaşmak
mümkündür.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
1 5 2 10
Önem
siz
10
9
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
Torna, freze, matkap
gibi makinalar
işletmenin farklı
bölümlerinde yer
darlığından
dağılmıştır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 6 2 24
Düşük
11
0
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Torna, freze, matkap
gibi makinalar
birbirinin çalışmasını
etkileyecek yakınlıkta
konumlandırılmıştır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 6 2 24
Düşük
10
8
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
8
Önem
siz
Ergonomik olmayan
koltuklar
kullanılmaktadır.
Plastik koltuklar,
çalışmaya bağlı
olarak esneme ve
kırılma riski
bulunmaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
1 4 2
214
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
11
1
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Koruyucu-
su olmayan
torna
makinaları
Personel
Torna
makinalarını
n talaş
sıçramasına
karşı
koruyucusu
olmaması
Uzuv Kaybı 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 6
270
Yüksek
7 6 6 252
Yüksek
11
2
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Aydınlatma
sistemi
bozuk torna
makinaları
Personel
Torna
makinalarını
n
aydınlatma
lambaları
olmaması
Yaralanma 3 2 6
Düşük
2 2 3
Ort
a
3 7 6
126
Ort
a
4 4 4 64
Ort
a
11
3
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Koruyu
sistemi
olmayan
testere
makinası
Personel
Testere
makinasının
açık, kapalı
koruyucu
sistemi
olmaması
Uzuv Kaybı 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 15 3
270
Yüksek
7 7 6 294
Yüksek
11
4
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Lambası
patlamış
testere
makinası
Personel
Testere
makinası
aydınlatma
lambaları
bozuk
olması
Yaralanma 3 2 6
Düşük
2 2 3
Ort
a
3 7 6
126
Ort
a
4 4 4 64
Ort
a
11
5
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Elektriği
kesilmemiş
testere
makinası
Personel
Testere
makinası
keskin agzı
açıkta
elektrikte
bırakılması
Uzuv Kaybı 3 4 12O
rta
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
5 6 6 180
Yüksek
215
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDMakine koruyucularının
takılması talimatını verir.
2 Ay İGUTorna makinasına uygun
makine koruyucusu belirler
3 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
2 Ay İGUGüvenli aydınlatma sistemi
teknik özellikleri belirlenir.
3 Ay MALİ Aydınlatma sistemi yaptırılır.
PERLambanın kullanımının önemi
konusunda bilgilenir.
1 Ay İDMakine koruyucus istem
takılması talimatını verir.
3 Ay İGUKoruyucu sistem teknik
özelliklerini belirler.
4Ay MALİ Koruyucu sistemi taktırır.
4 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
2 Ay İGUGüvenli lamba teknik özellikleri
(24V) belirlenir.
3 Ay MALİ Lambaların tamirini yaptırır.
PERLambanın kullanımının önemi
konusunda bilgilenir.
1 Ay İDMakine koruyucularının
takılması talimatını verir.
2 Ay İGUTestere makinasına uygun
makine koruyucusu belirler
3 Ay MALİMakine koruyucularını taktırır.
Talimatlandırır.
3 Ay PERMakine kullanılmadığında
makine koruyucusu takılır.
11
1
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Torna makinalarının
talaş sıçramasına
karşı koruyucusu
bulunmamaktadır.
2 3 6
Düşük
2 2 3
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
3 6 4 72
Ort
a
11
2
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Torna makinalarının
aydınlatma lambaları
bulunmamaktadır.
1 2 2
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 7 2 7
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
11
3
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Testere makinasının
açık, kapalı koruyucu
sistemi yoktur.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
2 7 2 28
Düşük
11
4
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Testere makinası
aydınlatma lambaları
bozuktur.
1 2 2
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 7 2 7
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
11
5
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Testere makinası
keskin agzı açıkta
elektrikte
bırakılmaktadır.
Makine koruyucusu
bulunmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 6 3 36
Düşük
216
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
11
6
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıA.D. R
Punto
kaynak
makinası
Personel
Punto
kaynak
makinasında
acil durum
sisteminin
olmaması
Uzuv Kaybı 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 2 90
Ort
a
4 6 4 96
Ort
a
11
7
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Torna,
freze,
matkap,
punta
kaynağı
makinaları
Personel
Kesilmiş,
yıpranmış
bantla
yamanmış
elektrik
kabloları
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
3 8 8 192
Yüksek
11
8
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Torna,
freze,
matkap,
punta
kaynağı
makinaları
Tüm
Çalışanlar
Topraklanm
amış
makinalarla
çalışma
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
4 7 6 168
Yüksek
11
9
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Torna,
freze,
matkap,
punta
kaynağı
makinaları
Tüm
Çalışanlar
Sabitlenme
miş
makinalarla
çalışma
(çarpma,
makinenın
yatması)
Maddi Hasar 4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
4 6 6 144
Yüksek
12
0
To
rn
a F
reze
Matk
ap
A.
Makinanın
kullanılmasıA.D. R
Torna,
freze,
matkap
makinaları
Personel
Acil durum
sinyal
lambaları ve
sesli ikaz
sistemi
olmaması
Uzuv Kaybı 4 4 16Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 15 6
270
Yüksek
7 6 7 294
Yüksek
217
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUAcil durum sistemi yeri ve
teknik özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Acil durum sistemi taktırır.
3 Ay PERÇalışanlar kullanımı hakkında
bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUKablonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİElektrik kablosu baştan uca
değiştirilir.
1 Ay PERÇalışan kablo değişinceye kadar
bilgilendirilir.
1 Ay İDMakinaların topraklanması
talimatı verilir.
1 Ay İGUGövde topraklaması
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİ Gövde topraklamasını yaptırır.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUMakinaların sabitlenme
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİMakinalar prosedüre uygun
sabitlernir.
PER
1 Ay İDMakinalara acil durum sistemi
takılması talimatı v
2 Ay İGUAcil durum sistemi yeri ve
teknik özelliklerini belirler.
3 Ay MALİ Acil durum sistemi taktırır.
3 Ay PERÇalışanlar kullanımı hakkında
bilgilendirilir.
11
6
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Punto kaynak
makinasında acil
durum sistemi
bulunmamaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
1 6 2 12
Düşük
11
7
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Makinaların
kablolarında kesikler
bulunmaktadır.
Elektrik bandı kablo
kesiği kapatılmıştır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 1 40
Düşük
2 8 2 32
Düşük
11
8
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Torna, freze, matkap
ve punta kaynağı
makinalarının gövde
topraklaması
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 2 40
Düşük
2 7 2 28
Düşük
11
9
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Sabitlenmemiş
Torna, freze, matkap,
punta kaynağı
makinaları
bulunmaktadır.
Folkliftin çarpma
ihtimali vardır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
1 6 2 12
Düşük
Ort
a
12
0
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Torna, freze, matkap
makinaları acil durum
sistemi ve butonları
bulunmamaktadır.
2 4 8 1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
3 6 1 18
Düşük
218
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
6
12
1
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Farklı
kimyasal-
ların aynı
ortamda
depolanması
Personel
Yanıcı,
yakıcı ve
patlayıcı
kimyasal-
ların aynı
ortamda
depolanması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
100
100 2
1200
Durd
ur
6 8 7 336
Yüksek
12
2
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Makinanın
kullanılmasıX R
Kimyasal-
ların
depolanma
ortamı
Personel
Depolama
alanında,
önünde ve
çevresinde
yanıcı
kumaş
depolanması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3
3
1
300
Yüksek
5 8 6 240
Yüksek
12
3
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Makinanın
kullanılmasıX R
Kimyasal-
ların
depolanma
ortamındaki
elektrik
panosu
Personel
Yanıcı,
yakıcı ve
patlayıcı
kimyasal-
ların
yanında önü
açık elektrik
panosu
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 100
45
900
Durd
ur
5 8 5 200
Yüksek
12
4
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda bulunma X R
Malzeme ve
ekipman
depolanması
İşletme
Yüksekte
emniyetsiz
malzeme
depolanması
Maddi Hasar 2 3 6
Düşük
2 2 3
Ort
a
1 15 3
Ort
aD
üşük
2 3 6 36
Düşük
12
5
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Aliminyum
külçelerin
istiflenmesi
Personel
Aliminyum
külçelerin
işletmenin
her tarafına
dağınık
istiflenmesi
Yaralanma 4 2 8O
rta
2 2 3
Ort
a
6 7 3
126
6 4 4 96
Ort
a
219
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDKimyasalların düzenli
depolanması talimatı verir.
1 Ay İGUDüzenli depolama talimatı
hazırlar.
2 Ay MALİProsedür uygulanarak
kimyasallar ayrı depolanır.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
İD
1 Ay İGUDüzenli depolama talimatı
hazırlar.
1 Ay MALİKumaş parçaları çalışma
ortamından uzaklaştırılır.
PER
1 Ay İDKimyasal depo yerinin
değiştirilmesi talimatı
1 Ay İGUDepo yerini belirler. Depolama
talimatı hazırlar.
2 Ay MALİGüvenli depolama yerine
kimyasallar taşınır.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
1 Ay İDKorkuluklu merdiven kullanımı
talimatı verir.
1 Ay İGUKorkuluklu merdiven teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİKorkuluklu merdiven temin
edilir.
ÇAR
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUKülçeleri stoklama prosedürü
hazırlar.
2 Ay MALİPlana uygun işyeri düzeni
sağlanır.
2 Ay PER Bilgilendirilir.
1
12
1
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Yanıcı, yakıcı ve
patlayıcı kimyasal-
ların aynı ortamda
depolanmaktadır. En
küçük reaksiyon
büyük yangın ve
patlamalara sebep
olabilir.
2 5 10
Ort
a
3
3 2
Düşük
1 100 1
100
Ort
a
2 8 3 48
Ort
a
12
2
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yanıcı, yakıcı ve
patlayıcı kimyasallar
yanıcı tutuşucu
kumaş parçaları ile
aynı ortamda
depolanmaktadır.
1 5 5
Düşük
1
2
2
Düşük
0,5 100 1 50
Düşük
2 8 3 48
Ort
a
12
3
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Yanıcı, yakıcı ve
patlayıcı kimyasal-
ların dibindeki
iklimlendirme sistemi
elektrik panosu risk
oluşturmaktadır.
1 5 5
Düşük
1 3
Önem
siz
Düşük
0,5 100 1 50
Düşük
1 8 4 32
Düşük
12
4
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yüksekten düşme
riski bulunmaktadır.
Hareket edebilir
korkuluklu merdiven
temin edilmelidir.
1 3 3
Düşük
1 2 1
1
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
1 3 3 9
Önem
siz
12
5
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Aliminyum külçeleri
işletmede boş
bulunan alanlarda
stoklanmaktadır.
1 2 2
Düşük
1 2 1
Önem
siz
7 2 14
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
220
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
5
12
6
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Aliminyum
alaşım
kimyasalları
nın kapağı
açık
bırakılması
Personel
Aliminyum
alaşımlarının
zemine
dökülmesi,
karışması
Meslek
Hastalığı4 3 12
Ort
a
2 3 4
Yüksek
3 40 2
240
Yüksek
5
7 6 210
Yüksek
12
7
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Hurda
aliminyum
ve cüruf
malzemenin
stoklanması
Tüm
Çalışanlar
Hurda
aliminyum
ve cüruf
malzeme
imha
prosedürünü
n
bulunmama
sı
Meslek
Hastalığı5 4 20
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 40 3
720
Durd
ur
7
8
8 280
Yüksek
12
8
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Hurda
malzeme,
makine ve
ekimanlar
İşletme
Hurda
malzeme,
makina ve
ekipmanlari
n gelişi
güzel
depolanması
Maddi Hasar 5 4 20
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 15 3
270
Yüksek
7 5
168
280
Yüksek
12
9
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda bulunma X R
Malzemeleri
n yukarı
taşınması
Personel
Makine
bulunmama
sı,
merdivenin
kısa ve
yetersiz
olması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 2
240
Yüksek
4 7 6
Yüksek
Yüksek
13
0
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Makinanın
kullanılmasıX R
Üstüste
stoklan-
lanan yük
kafesleri
Personel
Yük
kafeslerinin
birbirinin
üstüne çok
sayıda
depolanması
Ölüm 4 5 20Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 40 6
720
Durd
ur
5 7 6 210
221
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUKimyasalların güvenli kullanım
prosedürlerini h.
3 Ay MALİDökülen kimyasallar zeminden
temizletir.
2 Ay PERKimyasalları prosedüre uygun
kullanır. Temizler.
İD
1 Ay İGUİmha prosedürü hazırlar. Süreci
takip eder.
3 Ay MALİProsedüre uygun hurda ve curüf
imha edilir.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUHurda malzeme, makina
stoklama prosedürü haz.
2 Ay MALİPlana uygun işyeri düzeni
sağlanır.
2 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDHareketli merdiven yaptırılması
talimatı verir.
2 Ay İGUMerdivenin teknik özelliklerini
belirlemelidir.
3 Ay MALİKorkuluklu, hareketli merdiven
yaptırılmalıdır.
PER
İD
1 Ay İGUGüvenli istifleme prosedürü
hazırlanır.
2 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
2 Ay PERProsedüre uygun çalışılır.
Bilgilendirilir.
40
12
6
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Aliminyum alaşım
kimyasallarının
kapağı açık
bırakıldığından
aliminyum ve alaşım
kimyasalları zemine
dökülmektedir.
2 3 6
Düşük
1 3 2
Düşük
1
1
1 40
Düşük
2 7 2 28
Düşük
12
7
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Hurda aliminyum ve
cüruf malzeme imha
prosedürü yoktur.
Gelişi güzel
işletmede boş
bulunan alanlarda
depolanmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 40
30
40
Düşük
3 5 4 60
Ort
a
12
8
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Hurda malzeme,
makina ve
ekipmanlarin gelişi
güzel işletmede boş
bulunan alanlarda
depolanmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 2
Önem
siz
Düşük
2 5 2 20
Düşük
12
9
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Seyyar merdivenle
yükseğe
çıkılmaktadır.
Yükseğe çıkarken
düşme riski
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
2
2 7 2 28
Düşük
13
0
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yük kafesleri
birbirinin üstüne çok
sayıda
depolanmaktadır.
Sınır istifleme
yüksekliği
aşılmaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 40 2 80
Ort
a
7 2 28
Düşük
222
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
13
1
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Periyodik
kontrolü
yapılmamış
folklift
Tüm
Çalışanlar
Folkliftin
periyodik
bakımlarının
yapılmaması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 40 1
120
Ort
a
5 8 8 320
Yüksek
13
2
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Makinanın
kullanılmasıX R Folklift
Tüm
Çalışanlar
Folklift dişli
mekanizmas
ının açıkta
olması
Uzuv Kaybı 3 4 12
Ort
a
2 3 4
Yüksek
3 15 2 90
Ort
a
4 8 5 160
Yüksek
3 15 3
135
Ort
a
6 5 7 210
Yüksek
13
3
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Makinanın
kullanılmasıX R Folklift Personel
Elektrikli
Folkliftte
geri yük
düşmesini
engelleyici
koruyucu
tertibatın
olmaması
Yaralanma 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
13
4
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda bulunma X R
Folklift ve
mekanik
kaldırma
araçları
Tüm
Çalışanlar
Folklift ve
kaldırma
araçlarının
emniyetli
kullanma
talimatının
olmaması
Yaralanma 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 15 3 45
Düşük
3 5 7 105
Yüksek
13
5
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
İçinde ne
olduğu belli
olmayan
şişelerde
kimyasal
bulunması
Tüm
Çalışanlar
İçeriği belli
olmayan
kimyasal
şişeleri;
içilmesi,
yanlış
kimyasal
kullanımı
Meslek
Hastalığı5 4 20
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 40 1
240
Yüksek
7 7 5 245
Yüksek
223
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
İD
1 Ay İGUPeriyodik bakım talimatı ve
takvimi hazırlanırç
1 Ay MALİFolkliftin periyodik bakımları
yaptırılır.
PER
1 Ay İDMakine koruyucu alım talimatı
verir.
2 Ay İGUMakine koruyucusu teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİMakine koruyucusunu temin
eder.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDMakine koruyucu alım talimatı
verir.
2 Ay İGUMakine koruyucusu teknik
özelliklerini belirler.
3 Ay MALİMakine koruyucusunu temin
eder.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGU Talimatı hazırlanır.
1 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay PER Talimatlara uygun çalışılır.
1 Ay İDKimyasalların zararları
araştırılması talimatı verir.
2 Ay İGUKimyasalların listesi ve
MGBF'ları temin edilir.
4 Ay MALİKimyasal şişelerine
işaretlemeler yapılır.
6 Ay PERKullanılan kimyasalların sağlığa
zararları anlatılır.
13
1
8
6331 sayılı Kanun madde 30,
31, 3146 sayılı Kanun madde
2, 12 İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
6331 sayılı Kanun madde 30,
31, 3146 sayılı Kanun madde
2, 12 İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Folkliftin periyodik
bakımları
yaptırılmamıştır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
0,2 40 0,5 4
Önem
siz
1
2
1 8
Önem
siz
13
21
33
6331 sayılı Kanun madde 30,
31, 3146 sayılı Kanun madde
2, 12 İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Elektrikli Folkliftte
geri yük düşmesini
engelleyici koruyucu
tertibatı
bulunmamaktadır.
1
32
DüşükFolklitlerin dişli
mekanizması
açıktadır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 8
4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
2 5 7 70
Ort
a
13
4
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Folklift ve kaldırma
araçlarının emniyetli
kullanma talimatı
bulunmamaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 5 2 20
Düşük
13
5
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Kimyasalların
MGBF'ları
bulunmamaktadır.
İçeriği belli olmayan
kimyasal şişeleri
işaretlemesiz
ortamda
bulunmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 40 1 40
Düşük
2 7 2 28
Düşük
224
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
13
6
Malz
em
e
Kim
yasal
Dep
o A
lan
ı
Ortamda bulunma X R
Yanlış
depolanan
boya, tiner,
yağ ve
sprey vb.
malzemeler
Personel
Boya, tiner,
yağ ve
sprey vb.
malzemeleri
n açık,
merdiven
altına
depolama
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 100 3
900
Durd
ur
5 8 6 240
Yüksek
13
7
Bakım
On
arım
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R.O.
Düzensiz
bırakılılan
spiral, el
matkabı, el
taslama
makinaları
Tüm
Çalışanlar
Spiral, el
matkabı, el
taslama
makinalarını
n istemsiz
çalışması
Uzuv Kaybı 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
6 5 5 150
Yüksek
13
8
Bakım
On
arım
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Basıncı
kesilmeden
bırakılan
havalı
ekipmanlar
Tüm
Çalışanlar
Havalı
ekipmanları
n güç
kesmeden
bırakılma- sı
Yaralanma 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
5 5 5 125
Yüksek
13
9
Bakım
On
arım
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Kaynak
makinası
konumu
Tüm
Çalışanlar
Kaynak
makinesinin
yanici,
parlayici
malzemeler
e yakın
kullanılması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
6 100 3
1800
Durd
ur
7 9 7 441
Durd
ur
14
0
Bakım
On
arım
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Elektrikli el
aletlerinin
kabloları
Tüm
Çalışanlar
Elektrikli el
aletlerinin
uzatma
kabloları ve
çoklu
prizleri
kabloları
yamalı
Ölüm 4 4 16Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 1
120
Ort
a
4 7 7 196
Yüksek
225
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDMalzemelerin depo yerinin
değiştirme talimatı verir.
2Ay İGUMalzemelerin depolanacağı
sistemi belirler.
3 Ay MALİGüvenli depolanması için
sistemi kurar.
3 Ay PERBilgilendirilir. Kimyasal kullanım
prosedürüne uyar.
İD
1 Ay İGUEl aletlerini güvenli kullanma
talimatı verir.
2 Ay MALİİstemsiz çalışmayı önleyici
aparatlar temini
2 Ay PEREkipman kullanılmadığında
aparat takılır. Talimata uy.
İD
1 Ay İGUGüvenli çalışma talimatı
hazırlanır. Takibi yapılır.
1 Ay MALİTalimatlar çalışanlara tebliğ
edilir.
1 Ay PERBilgilendirilir. Talimatlara uygun
çalışılır.
1 Ay İDMalzemelerin depo yerinin
değiştirme talimatı verir.
3 Ay İGUMalzemelerin depolanacağı
sistemi belirler.
5 Ay MALİGüvenli depolanması için
sistemi kurar.
5 Ay PERBilgilendirilir. Kimyasal kullanım
prosedürüne uyar.
İD
1 Ay İGUKablonun değiştirilmesi
prosedürünü hazırlar.
3 Ay MALİElektrik kablosu baştan uca
değiştirilir.
1 Ay PERÇalışan kablo değişinceye kadar
bilgilendirilir.
13
6
6331 sayılı Kanun madde 30.
Kimyasal Maddelerle
Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
Boya, tiner, yağ ve
sprey vb.
malzemelerin
kutuların ağzı açık,
merdiven altına
depolanmaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
0,5 100 1 50
Düşük
2 8 2 32
Düşük
13
7
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Düzensiz bırakılılan
spiral, el matkabı, el
taslama makinaları
istemsiz çalışmaya
sebep verebilir.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 5 2 20
Düşük
13
8
4703 sayılı Kanun Makina
Emniyeti Yönetmeliği. 6331
sayılı Kanun madde 10,30. İş
Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği
Havalı ekipmanların
güç kesmeden
bırakılmaktadır.
Güvenli kullanma
talimatı
bulunmamaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
2 5 3 30
Düşük
13
9
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Boya, tiner, yağ ve
sprey vb.
malzemelerin
kutuların ağzı açık,
merdiven altına
depolanmaktadır.
1 5 5
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 100 1 50
Düşük
2 9 2 36
Düşük
14
0
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Elektrik li el
aletlerinde ve uzatma
kablolarında
kablolarında kesikler
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 7 2 28
Düşük
226
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
14
1
Bakım
On
arım
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Dağınık
bakım
onarım
aletleri
Personel
Bakım
onarım el
aletlerinin
gelişi güzel
işletmede
dolaşması
yerine
takılmaması
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
2 5 3 30
Düşük
14
2
Bakım
On
arım
A.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Bakım
onarım
masası
Tüm
Çalışanlar
Demir
bakım
onarım
masasının
keskin ve
sivri köşeleri
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 2 90
Ort
a
6 6 3 108
Yüksek
14
3
Bakım
On
arım
A.
Makinanın
kullanılmasıX R
Kırık, çatlak
bakım
onarım
masası
Personel
Mengenenin
bulunduğu
kısımda kırık
olmasına
rağmen
kullanma
Uzuv Kaybı 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 15 2
180
Ort
a
6 6 3 108
Yüksek
14
4
Kalıp
Dep
o
Ala
nı
Makinanın
kullanılmasıX R
Döküm
kalıplarının
tahta
platformlard
a taşıma
depolanma
İşletme
Kırılgan
tahta
planformlar
da kalıp
taşıma
Maddi Hasar 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 3
135
Ort
a
6 6 6 216
Yüksek
14
5
Kalıp
Dep
o
Ala
nı
Ortamda bulunma X R
Aşırı
yüksekte
depolanan
döküm
kalıpları
Personel
Kalıpların
indirme,
çıkartma
işlemi ve
depolanması
, kalıbın
düşürülmesi
Ölüm 5 4 20Yüksek
3 2 4
Yüksek
6 40 2
480
Durd
ur
6 8 6 288
Yüksek
227
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı
3 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
1 Ay İDKeskin köşelerin tespit ve tamir
talimatı verir.
2 Ay İGUMakinaların tamir, değişim
onarım planlarını hazırlar.
3 Ay MALİTamir, değişim ve onarım
planını uygular.
3 Ay PERBenzer durumları bildirmesi
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDMasanın değiştirilmesi veya
onarılması talimatı v.
İGU
3 Ay MALİTamir, değişim ve onarım
planını uygular.
3 Ay PERBenzer durumları bildirmesi
konusunda bilgilendirilir.
1 Ay İDTahta platformların
değiştirilmesi talimatı ver.
1 Ay İGUPlastik platform teknik
özellikleri belirlenir.
3 Ay MALİ Plastik platformlar temin edilir.
PER
1 Ay İDDepolama alanı temini talimatı
verir.
1 Ay İGUKalıp raflarının teknik
özelliklerini belirler.
6 Ay MALİ Kalıp raf sayısı arttırılır.
3 Ay PERÇalışana depolama talimatı
verilir. Bilgilendirilir.
14
1
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Bakım onarım el
aletlerinin gelişi güzel
işletmede
dolaşmakta, iş
bitiminde el aletleri
yerine
takılmamaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
1 5 2 10
Önem
siz
14
2
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Demir bakım onarım
masasının kullanma
ve yıpranmaya bağlı
eskimiş, çapaklı ve
keskin köşeleri
bulunmaktadır.
2 3 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 6 2 24
Düşük
14
3
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Demir bakım onarım
masasında
mengenenin
bulunduğu kısımda
kırık bulunmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 6 1 12
Düşük
14
4
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Döküm kalıpları
kırılgan veya kırık
tahta platformlarda
taşınmaktadır. Çelik
destekli plastik
platformlar
kullanılmalıdır.
2 3 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 3
22,5
Düşük
1 6 4 24
Düşük
14
5
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Döküm kalıpları 5
katlı yüksek raflarda
depolanmaktadır.
Yükseklik sınırı
aşılmıştır. Raflarda
sık depolama
yapılmaktadır.
2 4 8
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 40 1
120
Ort
a
3 8 2 48
Ort
a
228
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
14
6
Kalıp
Dep
o
Ala
nı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Döküm
Kalıplarının
depolanması
Personel
Kalıp depo
ve soğutma
alanında su
birikintisi
Yaralanma 4 3 12
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 15 2 90
Ort
a
4 4 3 48
Ort
a
14
7
Kalıp
Dep
o
Ala
nı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Küflenmiş
döküm
kalıpları
Tüm
Çalışanlar
Küflenmiş
kalıpların
korozyona
karşı
korunmama
sı
Meslek
Hastalığı4 4 16
Yüksek
2 3 4
Yüksek
1 40 3
120
Ort
a
4 6 6 144
Yüksek
14
8
Kalıp
Dep
o
Ala
nı
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Kalıp
raflarının
arkasındaki
elektrik
panosu
Personel
Elektrik
panosunun
rafların
arkasında ve
kalıpla
temas
konumunda
olması
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 40 3
360
Yüksek
4 8 6 192
Yüksek
14
9
Mo
nta
j
Paketl
em
e
A.
Ortamda bulunma X R
Yüksekte
malzeme
depolanması
Personel
Yüksekte
malzeme
istif
alanında
korkuluk
bulunmama
sı
Ölüm 4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 2
240
Yüksek
4 8 6 192
Yüksek
15
0
Mo
nta
j
Paketl
em
e
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Korkuluk
bulunmayan
kısa seyyar
merdivenle
yüksekte
çalışma
Personel
Seyyar
merdivenin
yüksekte
çalışmaya
uygun
olmaması
Ölüm 5 4 20Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 40 3
360
Yüksek
5 7 6 210
Yüksek
229
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDSu kaynağı tespiti ve önlenmesi
talimatı verir.
2 Ay İGUSu kaynakları için önleyici
tespitleri belirler.
3 Ay MALİTedbirler uygulanılarak su
ortamdan kaldırılır.
3 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDKalıpların küflenmeini önleme
ve sağlık gözetimi
2 Ay İGUKorozyonun önlenmesi için
tedbirler geliştirilir.
1 Ay MALİPersonele koruyucu aşılama
yaptırılır.
3 Ay PERSağlık gözetimine tabi tutulur.
Bilgilendirilir.
İD
1 Ay İGUElektrik panosunun güvenli
konumunu tespit eder.
1 Ay MALİElektrik panosunun yerini
değiştirtir.
1 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDKorkuluk yaptırma talimatı
verir.
1 Ay İGUKorkuluğun teknik özelliklerini
belirler.
3 Ay MALİ Korkuluk yaptırır.
PER
1 Ay İDMerdiven yaptırılması talimatı
verir.
1 Ay İGUMerdivenin teknik özelliklerini
belirlemelidir.
3 Ay MALİKorkuluk merdiven
yaptırılmalıdır.
PER
14
6
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Kalıp depo ve
soğutma alanında su
birikmektedir. Su
birikintisi tavan
hasarından veya
enjeksiyon
makinasından
sızmadan
kaynaklanabilir.
2 3 6
Düşük
1 2 1
Önem
siz
1 15 1 15
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
14
7
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Kalıpların bir çoğu
korozyona bağlı
olarak küflenmiştir.
Çalışanların tetanoz
aşısı çok önceden
yaptırılmıştır.
2 4 8
Ort
a
1 3 2
Düşük
0,5 40 2 40
Düşük
3 6 3 54
Ort
a
14
8
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Rafların hemen
arkasında ve
kalıplarla temas
konumunda olan
elektrik panosu
bulunmaktadır.
Ortamda iletken
raflar bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 8 4 64
Ort
a
14
9
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Yüksekten düşme
riski bulunmaktadır.1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
1 8 3 24
Düşük
15
0
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Seyyar merdivenle
yükseğe
çıkılmaktadır.
Yükseğe çıkarken
düşme riski
bulunmaktadır.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 40 1 20
Önem
siz
1 7 1 7
Önem
siz
230
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
15
1
Mo
nta
j
Paketl
em
e
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Malzeme
kasalarının
ve
paketlerin
taşınması
Personel
Ağır yükün
beden
gücüyle
taşınması
Meslek
Hastalığı3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
6 15 2
180
Ort
a
6 4 5 120
Yüksek
15
2
Mo
nta
j
Paketl
em
e
A. Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D. R
Malzeme
kasalarının
ve
paketlerin
depolanması
Personel
Acil durum
çıkış
kapısına
malzeme
istiflenmesi
Ölüm 4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
3 40 2
240
Yüksek
4 7 8 224
Yüksek
15
3
Mo
nta
j
Paketl
em
e
A. Makinanın
kullanılmasıX R
Montaj
işlemiPersonel
Sabit ve
yoğun iş
ritmi
Meslek
Hastalığı4 4 16
Yüksek
2 2 3
Ort
a
3 15 3
135
Ort
a
4 5 8 160
Yüksek
15
4
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda bulunma X R X-ray Cihazı Tüm
Çalışanlar
X-ray Cihazı
yeri
değiştikten
sonra
TAEK'ten
onay
alınmaması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
2 3 4
Yüksek
3 100 1
300
Yüksek
3 9 8 216
Yüksek
15
5
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda bulunma X R
Tüm
çalışanların
erişebildiği
X-ray cihazı
Tüm
Çalışanlar
Yetkilen-
dirilmeyen
kullanımları
n
önlenmeme
si
Çoklu Ölüm 5 5 25D
urd
ur
3 3 5
Durd
ur
6 100 1
600
Durd
ur
6 9 8 432
Durd
ur
231
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDEkipman alımı ve eğitim
talimatı verir.
1 Ay İGUGerekli iş ekipmanlarını ve
teknik özelliklerini belirler.
1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
1 Ay PERBirlikte yük taşıma eğitimi
verilir. Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı
1 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
1 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
depolama yapılır.
İD
2 Ay İGUÇalışma-dinlenme süresi
planlaması yapar.
MALİ
2 Ay PERÇalışma süresi planlamasına
uyar.
1 Hafta İDTAEK'ten onay alma talimatı
verir.
1 Hafta İGUTAEK onayına kadar sistemi
kapatır.
6 Ay MALİX-ray Cihazının onay işlemlerini
takip eder.
6 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
1 Hafta İDX-ray Cihazına ayrı oda temini
talimatı verir.
1 Hafta İGUX-ray Cihazına erişimi
talimatlandırır.
6 Ay MALİX-ray'i taşır ve erişim sistemi
kurdurur.
6 Ay PERÇalışanlar talimata uyar.
Bilgilendirilir.
15
1 6331 sayılı Kanun madde 30.
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
İş ekipmanları ile
taşınması gereken
yük beden gücüyle
taşınmaktadır. İş
ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte
yük taşıma eğitimi
verilmelidir.
1 4 4
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
3 4 2 24
Düşük
15
2
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Acil durumlarda veya
rutin kullanımda
malzeme kasaları ve
paket kolilerinden
dolayı erişim
kısıtlıdır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 40 1 40
Düşük
2 7 3 42
Ort
a
15
3
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
Matkap otomasyonu,
ürün muayene ve
paketleme işlemi
sırasında sabit ve
yoğun iş ritmi ile
çalışılmaktadır.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 15 2 30
Düşük
2 5 4 40
Düşük
15
4 2690 sayılı Kanun. Radyasyon
Güvenliği Yönetmeliği
X-ray Cihazı yeri
değiştikten sonra
TAEK'ten onay
alınmamıştır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 100 1
100
Ort
a
2 9 4 72
Ort
a
15
5 2690 sayılı Kanun. Radyasyon
Güvenliği Yönetmeliği
X-ray Cihazı yetkisi
bulunmayan
personelin
ulaşabileceği
ortamdadır.
Paketleme işlemi aynı
ortamda
yapılmaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
1 100 1
100
Ort
a
2 9 2 36
Düşük
232
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
15
6
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda bulunma X R
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Tüm
Çalışanlar
Onayı
alınmamış
doğalgaz
tesisatının
bulunması
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
1 100 3
300
Yüksek
5 8 5 200
Yüksek
15
7
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Makinanın
kullanılmasıX R
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Personel
Laboratu-
varda gaz
kaçağı
dedektör
sisteminin
bulunmama
sı
Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 40 2
240
Yüksek
4 8 8 256
Yüksek
15
8
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda bulunma X R.O.
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Personel
Çok sayıda
doğalgaz
tüpünün
kapalı
ortamda
bulundurulm
ası
Çoklu Ölüm 4 5 20
Yüksek
3 3 5
Durd
ur
3 40 2
240
Yüksek
4 8 8 256
Yüksek
15
9
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Personel
Sürekli tüp
bağlama ve
çıkarma
işleminin
yürütülmesi
Ölüm 3 4 12
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 40 3
120
Ort
a
2 7 5 70
Ort
a
16
0
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Personel
Gaz
havalandırm
a sisteminin
bulunmama
si
Meslek
Hastalığı4 4 16
Yüksek
3 2 4
Yüksek
3 15 2 90
Ort
a
3 5 6 90
Ort
a
233
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Hafta İDGaz tesisatı onayı alma talimatı
verir.
1 Hafta İGUGaz tesisatı onayına kadar
sistemi kapatır.
3 Ay MALİGaz tesisatının onay işlemlerini
takip eder.
3 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
1 Ay İDGaz kaçağı dedektör sistemi
kurulması talimatı
3 Ay İGUGaz kaçağı dedektör sistemi
teknik özellikleri b.
6 Ay MALİGaz kaçağı dedektör sistemi
kurdurur.
6 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İDTüplerin işletme dışında
konumlandırılması talimatı
3 Ay İGUTüplerin depolanacağı sistemi
belirler.
5 Ay MALİGüvenli depolanması için
sistemi kurar.
5 Ay PERBilgilendirilir. İhtiyaç kadar tüp
ortamda bulundurur.
İD
3 Ay İGU Çalışma prosedürü düzenlenir.
MALİ
5 Ay PERÇalışma prosedürüne uygun
çalışılır. Bilgilendirili
1 Ay İDHavalandırma sistemi kurulması
talimatı verir.
3 Ay İGUHavalandırma sistemi teknik
özelliklerini belirler.
5 Ay MALİHavalandırma sistemini
kurdurur.
5 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
15
6
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Gaz ocağı test
laboratuvarında
onayı alınmamış
doğalgaz tesisatı
bulunmaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
0,5 100 1 50
Düşük
2 8 2 32
Düşük
15
7
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Gaz ocağı test
laboratuvarında gaz
kaçağı dedektör
sistemi
bulunmamaaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 8 2 32
Düşük
15
8
7126 sayılı Kanun madde Ek-9
Binaların Yangından
Korunması Hakkında
Yönetmelik
Gaz ocağı test
laboratuvarında çok
sayıda doğalgaz tüpü
kapalı ortamda
işletme içinde
bulundurulmaktadır.
2 5 10
Ort
a
1 3 2
Düşük
0,5 40 1 20
Önem
siz
2 8 2 32
Düşük
15
9
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Gaz ocağı test
laboratuvarında
sürekli tüp bağlama
ve çıkarma işlemi
prosedüre bağlanarak
azaltılabilir.
2 4 8
Ort
a
1 2 1
Önem
siz
1 40 1 40
Düşük
1 7 3 21
Düşük
16
0
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
Gaz ocağı test
laboratuvarında
havalandırma sistemi
bulunmamaktadır.
Gaz kaçağı riskinin
yüksek olduğu
bölümdür.
2 4 8
Ort
a
2 2 3
Ort
a
1 15 2 30
Düşük
2 5 4 40
Düşük
234
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
16
1
Kalite
Ko
ntr
ol A
.
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Gaz ocağı
test labora-
tuvaru
Personel
Aydınlatman
ın yetersiz
olması
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 15 1 45
Düşük
3 4 4 48
Ort
a
16
2
Ofi
s M
utf
ak
Revir
Ortamda bulunma X R
Çay
ocağında
elektrikli
ısıtıcı
İşletme
Çay
ocağında
elektrikli
ısıtıcının
sabitlenmed
en yüksekte
bulunması
Maddi Hasar 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
a
3 7 3 63
Düşük
3 5 4 60
Ort
a
16
3
Ofi
s M
utf
ak
Revir
Ortamda bulunma X R
Çay
ocağında
çoklu priz
Personel
Çay
ocağında
çoklu prizin
elektirikli
ısıtıcıların
üstünde yer
alması
Ölüm 2 5 10
Ort
a
2 3 4
Yüksek
1 40 2 80
Ort
a
3 8 3 72
Ort
a
16
4
Ofi
s M
utf
ak
Revir
Ortamda bulunma X R İdari ofisler Personel
İdari
ofislerin
düzensiz ve
sıkışık
olması
Yaralanma 3 3 9
Ort
a
2 2 3
Ort
aYüksek
3
1 15 2 30
Düşük
5 4 3 60
Ort
a
16
5
Ofi
s M
utf
ak
Revir
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R İdari ofisler Personel
İdari
ofislerde
yangın
söndürme
tüpü
bulunmama
sı
Ölüm 4 4 16Yüksek
2 3 4 40 2
240
Yüksek
4 7 8 224
Yüksek
235
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDLambaların tamiri talimatını
verir.
2 Ay İGUÇalışmayan lambalar tespit
edilir. Rapolanır.
3 Ay MALİÇalışmayan lambalar tamir
ettirilir.
PER
İD
1 Hafta İGUElektrikli ısıtıcının konumunu
değiştirtir.
MALİ
1 Hafta PER Bilgilendirilir.
İD
1 Hafta İGUElektrikli ısıtıcının konumunu
değiştirtir.
MALİ
1 Hafta PER Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
1 Ay İGUİşyeri düzenleme ve düzenli
çalışma talimatı
3 Ay MALİİşyeri düzenleme talimatını
uygular.
4 Ay PERBilgilendirilir. Talimata uygun
çalışır.
1 Ay İDDolu yangın tüpü konulması
talimatı verir.
1 Ay İGUSayıca ve özellikçe yangın tüpü
ihtiyacını belirler.
2 Ay MALİ Dolu yangın tüpleri temin edilir.
3 Ay PERKullanımı ve yerleri konusunda
bilgilendirilir.
16
1
6331 sayılı Kanun madde 30.
İşyeri Bina ve Eklentilerinde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
Gaz ocağı test
laboratuvarında
aydınlatma
yetersizdir. Lambalar
bozuktur.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 0,5
3,7
5
Önem
siz
1 4 4 16
Düşük
16
2
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Çay ocağında
elektrikli ısıtıcının
konumu
sabitlenmemiş ve
çoklu elektrik prizleri
üst tarafında yer
almaktadır.
1 3 3
Düşük
1 2 1
Önem
siz
0,5 7 3
10,5
Önem
siz
1 5 3 15
Düşük
16
3
6331 sayılı Kanun madde
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği
Çay ocağında
elektrikli ısıtıcının
konumu
sabitlenmemiş ve
çoklu elektrik prizleri
üst tarafında yer
almaktadır.
1 5 5
Düşük
1 3 2
Düşük
0,5 40 2 40
Düşük
1 8 2 16
Düşük
6
Düşük
16
4
6331 sayılı Kanun madde
6,8,30. 3146 sayılı Kanun
madde 2,12. İş Sağlığı ve
Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliği
İdari ofisler
düzensizdir. Çok dar
alanda evrak dolabı,
masa, ziyaretçi
sandalyeleri ile sıkışık
bir ortam
oluşturulmuştur.
2 3
Düşük
1
1 2 1
Önem
siz
0,5 15 1 7,5
Önem
siz
2 4 2 16
Düşük
16
5
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
İdari ofislerde yangın
söndürme tüpü
bulunmamaktadır.
Boş yangın tüpleri
bulunmaktadır.
1 4 4 3 2
Düşük
0,5 40 1 20
Önem
siz
1 7 4 28
Düşük
236
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
5 20
Yüksek
5x5 RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
4
Ön
em
Derecesi
4 8 5 160
Yüksek
HTEA RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
3T RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
3 3 5
Durd
ur
Tanım
ı
Acil D
uru
m
Rutin/R
utin
Olm
ayan F
aaliyet
Ortamda çalışma
yürütülmesiA.D.
Acil çıkış
yollarının
doğru
belirlenmem
esi
Tüm
Çalışanlar
TEHLİKE
Etk
isi (R
isk)
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Ön
em
Derecesi
KİNNEY RİSK
Hed
ef
Şid
det
(1
-3)
Ola
sı H
ata
FAALİYET
Bölümİşle
tme
Gen
eli
Ris
k -
Resim
No
1
Tan
ımı
Derece
Çoklu Ölüm
Acil çıkış
yollarının
düzenlenme
mesi
R
300
6 100 0,5
Yüksek
1 15
16
6
Ofi
s M
utf
ak
Revir
Ortamda çalışma
yürütülmesiX R
Su
damacana-
larının
kullanılması,
depolanması
Personel
Su
kullanımında
hijyen
şartları
gözetilmem
esi
Hastalanma 4 2 8
Ort
a
3 2 4
Yüksek
3 45
Düşük
3 5 9 135
Yüksek
16
71
68
16
9
237
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
72
Ort
a
Düşük
HTEA ARTIK RİSK
Hata
Ola
sılığ
ı
(1
-10
)
Şid
det
(1
-10
)
Farked
ileb
ilir
lik
(1
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
3 8 3
DÖ
F -
Resim
No
1
3T ARTIK RİSK
Kon
trol D
üzeyi
(1
-3)
Şid
det
(1
-3)
Derece (
1-5
)
Ön
em
Derecesi
1 3 2 0,5 100 1 50
Düşük
KİNNEY ARTIK RİSK
Ola
sılık
(0
,2-1
0)
Şid
det
(1
-10
0)
Sık
lık (
0,5
-10
)
Derece
Ön
em
Derecesi
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET
5
Düşük
1 5
Şid
det
(1
-5)
Derece
Ön
em
Derecesi
5x5 ARTIK RİSK
Ola
sılık
(1
-5)
Mevcut Durum Kanuni Dayanak /
Standartlar / Talimatlar
6331 sayılı Kanun madde 11,
12, 30. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında
Yönetmelik
Hiy
erarşik
Ön
lem
-
Soru
mlu
Kod
u
Alınan Önlemler
Tam
am
lan
ma
Sü
resi
Acil çıkış yolları
işletme yerleşimi
değişikliğinden sonra
düzenlenmemiştir.
Tüm işaretlemeler
yanlış yönü
göstermektedir.
1 Ay İDEğitim planlaması talimatı
verilir.
2 Ay İGUKişisel hijyen eğitim planı
hazırlanır ve düzenlenir.
6 Ay MALİEğitim için gerekli ihtiyaçları
karşılar.
6 Ay PER Eğitime katılır. Bilgilendirilir.
İD
İGU
MALİ
PER
İD
İGU
MALİ
PER
İD
İGU
MALİ
PER
1 2
16
6
6331 sayılı Kanun madde 16,
17, 18, 30. Çalışanların İş
Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimlerinin Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik
Hijyen şartları
gözetilmemekte, kirli
bardakla su
içilmektedir.
Bardaklar işletmede
dolaşmaktadır.
Hijyene dikkat
edilmemektedir.
2 2 4
Düşük
1
Önem
siz
0,5 15 2 15
Önem
siz
2 5 3 30
Düşük
16
71
69
16
8
238
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
239
Doğalgaz tüpüyle enjeksiyon makinasının ısıtılması
Yanlış yönlendirilmiş acil çıkış kapısı
Yüksek sıcaklıkta ergitme fırını
Kablosu kesik ve yıpranmış elektrik motoru
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
240
Bantla yamanmış elektrik motoru ve iletken akışkan
Paketleme bölümü, yüksekte depo alanı
Gelişi güzel istiflenmiş alüminyum külçe ve hammadde
Durdurulmadan bakımı yapılan çok başlıklı CNC
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
241
KKD’lerin yanlış kullanımı
Kalıp Depo alanı, su birikintisi ve tahta platformlar
Enjeksiyon makinası kalıp takım işlemi
Hurda makine ve malzeme istifi
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
242
Hurda alüminyum ve alaşımların cürufu
Dağınık bırakılmış havalı somun açma tabancası
Temiz ve düzenli kullanılmayan KKD’ler
Aliminyum külçe ve hurda alüminyum istifi
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
243
Erişimi kısıtlanmış ve yalıtkan paspas bulunmayan elektrik panosu
Dişlileri muhafazaya alınmamış forklift zincirleri
Bantla yamanmış elektrik bağlantısı ve açık bırakılmış sigorta kutusu
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
244
Yamalı elektrik kabloları, düzensiz elektrik tesisatı
Sabitlenmemiş, gövde topraklaması yapılmamış, koruyucusuz matkap
Tedbirleri alınmamış elektrik panosu
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
245
Makine üstünde ve çevresinde yerine bırakılmayan bakım, onarım ekipmanları
Dağınık ve hasarlı uzakta kabloları
Hijyenine dikkat edilmeyen KKD kullanımı
246
Ek 3 - ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Formu
Ek 4 - İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi Performans Derecelendirmesi
0-zayıf, 1-orta,
2-iyi
1. TUR
1. İşletme sahibi/kıdemli yönetici, bir iş sağlığı ve güvenliği politikası
imzalamıştır. 02. Bu politika işletmenin, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarının muhafaza
edilmesi, uygulanabilir yasal gerekliliklere uyulması ve devamlı iyileştirme
sağlanması hususlarındaki iradesini teyit eder.0
3. İşçiler, taşeronlar ve halk, iş sağlığı ve güvenliği politikasına erişebilir. 04. İşyerinde bir iş güvenliği temsilcisi vardır (50 ve üstünde işçi çalıştıran
işyerleri). 2
5. İşyerinde bir İSG Kurulu vardır (50 ve üstünde işçi çalıştıran işyerleri).
6. İşyerinde bir İş Güvenliği uzmanı bulunur, işletmede çalıştırılabilir veya
dışardan hizmet alınabilir. 27. İşletme iş sağlığı hizmetlerini yetkin hizmet sağlayıcılardan ya da iş sağlığı
profesyonellerinden almaktadır. 18. Yöneticiler, ustabaşları ve işçiler İSG hakkındaki hak ve sorumluluklarını
bilirler; örneğin bunlar görev tanımlarında yazılıdır. 19. Yöneticiler ve ustabaşları iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yasal
gereklilikleri ve gerekli güvenlik standartlarını bilirler, yasal gerekliliklere dair
uygun ve güncel bir liste mevcuttur.1
10. Yönetici ve ustabaşlarının İSG faaliyetleri için yeterli zamanı ve kaynağı
vardır. 211. Ustabaşları iş ortamı, makine ve araç-gereçlerle ilgili iş güvenliğini devamlı
olarak izler. 112. Ustabaşları işçilerin güvenli çalışıp çalışmadığını (güvenli çalışma
yöntemlerinin kullanılması, koruyucu ekipman kullanılması, risk alma) devamlı
izler.1
13. İş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri yıllık planlara dahil edilir. 114. Makine, araç-gereç ve malzeme alınırken iş sağlığı ve güvenliği göz önünde
bulundurulur. 1
15. Yeni prosesler ve işler planlanırken iş sağlığı ve güvenliği göz önünde
bulundurulur. 1
16. Binalar, elektrik tesisatı, havalandırma ve aydınlatma için bakım ve servis
çalışmaları, güvenli olmalarını sağlayacak şekilde yapılır. 017. Araçlar, kaldırma ekipmanı, makine ve araç-gereçlerin bakımı onları güvenli
tutacak şekilde yapılır. 1
18. İşyerinde risk değerlendirmeleri yapılır, belirli aralıklarla ve işyerinde
değişiklikler planlandığında ve uygulandığında bunlar güncellenir. 0
19. İşyeri risk değerlendirmeleri, hem her gün yapılan hem de bakım gibi arada
sırada yapılan tüm farklı faaliyet ve işleri kapsar. 120. Her türlü tehlike kapsam içinde tutulur: kazaya yol açan tehlikeler, fiziksel
ve kimyasal maruziyetler, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ve psikososyal
faktörler.0
21. Kıdemli yöneticiler, işçilere, iş güvenliği uzmanlarına ve sağlık hizmetleri
sunan kişilere risk değerlendirmesi süreci boyunca danışır. 1
22. Önleyici ve düzeltici faaliyetler risk değerlendirmesine dayalı olarak
hazırlanmaktadır. 1
23. İş sağlığı hizmet sağlayıcısı, yasalara ve iyi uygulamalara uygun sağlık
gözetimi gerçekleştirecektir. 124. Yapılacak sağlık gözetimi, işyerinde yapılan risk değerlendirmesinde tespit
edilen tehlikeler dikkate alınarak yapılacaktır. 125. İş sağlığı hizmet sağlayıcısı önleyici ve düzeltici faaliyetlerle ilgili tavsiyelerde
bulunur; bu tavsiyeler dikkate alınır. 2
26. Sağlık gözetimi için yıllık plan hazırlanmış; bu plan, işletmenin genel Yıllık
Planının bir parçasıdır. 1
3.
İSG
’nin
iş
letm
e
faali
yetl
eri
yle
bü
tün
leşti
rilm
es
i
Konu
4.
Ris
kle
rin
Be
lirl
en
me
si,
De
ğe
rle
nd
irm
es
i v
e
Ko
ntr
ol
Ed
ilm
es
i
5.
Sa
ğlı
k
Gö
zeti
mi
İSG- YS Derecelendirmesi
1.İ
SG
po
liti
kas
ı v
e İ
SG
org
an
iza
sy
on
u
2.
İSG
kap
sa
mın
da
ki
hak
ve
so
rum
lulu
kla
r
247
Ek 4 - İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi Performans Derecelendirmesi
0-zayıf, 1-orta,
2-iyi
1. TUR
Konu İSG- YS Derecelendirmesi
27. Makine ve araç gereçler zorunlu periyodik denetimlere tabi tutulur. Bu
denetimlerin tutanakları ve düzeltici faaliyeler kayıt altına alınır. 1
28. Periyodik iş güvenliği denetimleri yapılır, denetimlerin etkinliğini
geliştirebilmek amacıyla uygun kontrol listeleri ve standart yöntemler kullanılır. 1
29. Formen ve işçi temsilcileri denetimlere katılır. 2
30. Önleyici ve düzeltici faaliyetler bu denetimler temelinde yapılır. 131. İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin fikirleri ve önerilerini tespit
edebilmek için anketler yapılır. 132. İşe gelmemeyle sonuçlanan tüm kazalar araştırılır. Kaza kayıtları tutular.
İstatistikler (son 3 yıl) 1
33. Formen ve işçi temsilcisi araştırmaya katılır. 134. Araştırmanın amacı kazanın nedenlerini belirlemek ve iyileştirmeleri
uygulamaktır; kimin suçlu olabileceğini bulmak değil. 235. İşçiler, kaza benzeri tüm olayların araştırılması ve iyileştirmelerin
yapılabilmesi amacıyla tüm ramak kalaları ve tehlikeleri bildirmek konusunda
teşvik edilir.0
36. Uygulanabilir olduğunda önlemenin teknik yolları kişisel koruyucu
donanımlardan önce gelir. 137. Sorun tespit edildiğinde uygulaması kolay ve mali açıdan karşılanabilir
önleyici ve düzeltici faaliyetler hemen gerçekleştirilir. 238. Daha zor ve pahalı önleyici faaliyetlerin planlaması yapılır ve bu planlar
şirketin yıllık planlarına dahil edilir. 1
39. İşçiler iş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirilmesinde girişimlerde bulunmaya
teşvik edilir, bu girişimler değerlendirilir ve hemen geribildirimde bulunulur. 1
40. İşletmedeki iş sağlığı ve güvenliği yönetimindeki iyileştirmelere olan
ihtiyacın belirlenebilmesi için iç ve dış denetimler gerçekleştirilir. 241. İşletmedeki iş sağlığı ve güvenliği yönetimindeki olası iyileştirmelere dair
karar alınması amacıyla yönetim gözden geçirilir. 042. İşe yeni alınanlar işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği konuları, iş sağlığı
hizmetleri, işyerinde en sık rastlanan tehlikeler, işçilerin hak ve ödevleri hakkında
bilgilendirilir.1
43. Her işçi yaptığı işin olası tehlikelerinin farkında olacak ve güvenli çalışma
prosedürlerini kullanacak şekilde eğitilir. 2
44. İşçilere işyerindeki iş güvenliği politikası, yıllık planlar, risk
değerlendirmeleri, olayların araştırılması konusunda işyeri toplantılarında hem
yazılı (ilan tahtaları, vs.) hem sözlü bilgi verilir. 1
45. İşçiler için iş sağlığı ve güvenliği yasa ve mevzuatı mevcuttur. 146. İşçiler arasından seçilen iş güvenliği temsilcisi özel iş güvenliği eğitimine
katılmıştır. 0
47. Yangın ve patlama riski gibi potansiyel acil durum riskleri belirlenmiştir ve
bu tarz olayları önlemek amacıyla gerekli adımlar atılmıştır. 1
48. İşyerinde bir acil durum planı vardır ve acil durumlar için belli aralıklarla
tatbikatlar yapılır. 1
49. Acil durum çıkışları erişilebilirdir ve uygun şekilde işaretlenmiştir. 0
50. İşyerinde eğitimli ilk yardım personeli ve uygun ilk yardım kitleri mevcuttur. 2
TOPLAM (%) 49
9.
Eğ
itim
ve İ
leti
şim
10.
Ac
il
Du
rum
lara
Ha
zır
lık
6.
Pe
rfo
rma
ns
İzle
me
7.
Ola
yla
rın
Ra
po
rla
nm
as
ı
ve
So
ruştu
rulm
ası
8.
Sü
rekli
İy
ile
şti
rme
248
249
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı : Ekrem ÇAKMAK
Doğum Tarihi : 10.06.1987
Medeni Hali : Bekâr
Yabancı Dili : İngilizce
Web Sayfası : www.ekremcakmak.com
E-mail : [email protected]
Eğitim Durumu
Lise : YDA Gaziosmanpaşa Merkez Lisesi
Lisans : SDÜ Makine Mühendisliği Bölümü (2005 – 2010)
Yüksek Lisans : SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü
Makine Mühendisliği (2012 – Tez Dönemi)
Yüksek Lisans : YBÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü
İş Sağlığı ve Güvenliği (2012 – Tez Dönemi)
İş Tecrübesi
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (2011 – devam ediyor)