Arti i vjetër Krishter

Histori e Artit

Punoi : Dalan Shabani

Prof. Dr. Fejaz DRANÇOLLI

Me praqitjen e krishterizmit besimit në një Zot lind dhe zhvillohet arti krishter (arti paleokristian).

Periudha e krishtërimit ishte krahas kohës kur ende lulzonte arti antik helenistik, ilirë, romak dhe grek

Arti i vjetër krishter ishte në ndikim dhe format e saja i ka marrë kryesisht nga arti antik.

Kjo verehet edhe në ndërtimet arkitekturore, si në artin antik dhe atë krishter figura e njeriut prezantohet ne vepra pikturale, por ne ate krishter na paraqiten krishti me apostuj ne veqanti.

Arti i vjeter krishter u zhvillua ne perendim, nga pikturat e para te realizuara ne katakombe e deri ne artin e e periudhes së Karlit te Madh.

Arti krishter më pas, ne lindje diferencohet dhe nihet si arti bizantin.

Gjerë ne shekullin e IV arti i vjeter krishter nuk kishte nje shprehje te mirëfillt dhe te sigurt.

Krishtërimi deri ne Romë arriti nga lindja nepermjet greqise dhe Iliris antike

Veprat e para të artit të vjetër krishter nga shek. II - III ishin te thjeshta dhe modeste, keto realizime të para u punuan në Siri dhe në Azi të Vogël, mirpo nuk kemi te ruajtur deri më sot.

Nga kjo periudh jane varrezat e para krishtare KATAKOMBE.

KATAKOMBE

Këto varreza paraqesin burimet e para te kultures shpirtërore, materiale duke qenë bazë për njohjen e artit të vjetër krishter.

Ishin ndertesa te thjeshta, varreza nentokesore .

Katakombet më të vjetra na prezantohen në qytetin e Napulit dhe te Romës.

Kisha e shen pjetrit

Kisha e shen palit

Per artin e Katakombeve ishte karakteristik edhe simbolika e figurave te prezantuara, keshtu krishti prezantohet si “Bariu i mirë “

Arti i vjeter krishter njeh edhe plastiken gurore, relievin ne sarkofagje. Skulptur te lire nuk ka patur ose fare pak.

Punimet e artit te imet u realizuan nga materiali i arit, metalit, fildishit.

Gjithashtu me interes ishin llapat e vajgurit, keto llampa ishin karakteristike per artin paleokrishter.

Arkitektura

Arkitektura e vjetër krishtere

❖ Arkitektura e vjeter krishtere nuk gjeti forma të reja, por ajo u frymzua dhe u inspirua nga arti pagan antik.

❖ Për kryerjen e ceremonive fetare krishtere u shfrytzua arkitektura e tipit te bazilikës

Bazilika❖ Bazilika e preferuar nga krishterët per veprat e tyre

sakrale.

❖ Ndertimi kishe planimetri kenddrejtë, anijata ndahen mes veti me shtylla, arkada si dhe kemi altarin.

Bazilikat e vjetra, para hyrjeve dhe ate kryesisht nga perendimi kishin artiume, oborre te kendrejta.

Atriumet për’rreth ishin me shtylla te cialt formonin hajatet.Në mes ishte e vendosur fontana

Kishat e ndertuara kryesisht kishin baze qendrore, të kendërejta, rrethore, tetëkendëshe, kryqzore.

Skulptura❖ Ne fillim në krishterizëm nuk kishte aq skulptura, mirpo

motivi i bariut te mirë fillon te paraqitet edhe ne skulpture.

❖ Kjo teknik e skulptures kryesisht u realizua ne dyert e portave.

Piktura❖ Pikturat monumentale, si dhe miniaturat.

❖ Pikturat monumentale u realizua me tekniken e piktures murale dhe tekniken e mozaikut.

❖ Nga veprat pikturate te kêsaj periudhe kryesisht kan mbetur mozaiqet

Lorem Ipsum Dolor

Miniatura

❖ Edhe piktura e miniatures eshte karakteristike e ksaj periudhe, me miniatura u dekoruan librat e dorshkruara.

❖ librat me vlera ishin te realizuara me shkronja te arta dhe te argjenta

Referencat :

Historia e artit - Skripta

Hyrje ne arkitekturë - Leonardo Benevolo

http://www.arthistoryspot.com/2009/11/chilandar-part-3-treasury-and-library/

Faleminderit !