CO TO, PO CO, GDZIE?

ARCHAIZMY

Archaizmy To wyrazy lub związki frazeologiczne, które uważamy dziś za przestarzałe. Wyrazów tych dziś się już nie używa lub używa się nadal, ale w zmienionej formie gramatycznej lub znaczeniu.

Czy słyszeliście kiedyś o wyrazie „czędo”?

Kiedyś, jeszcze w XIV wieku oznaczał on

dziecko.Dziś już na dobre wyraz ten wyszedł ze

słownika.

A teraz kilka ciekawych przykładów

Znawcą drewna?A może specjalistą od rzucania kłód pod

nogi?

OTÓŻ NIE!Kłodnik to odpowiednik dzisiejszego więźnia

A może wiecie kim w dawnych czasach był kłodnik?

serce – kiedyś: sierce zbrodniarz – kiedyś: zbrodzień

ogrodowy – kiedyś: ogrodny

inny – kiedyś: inszy

Niektóre wyrazy, wraz z rozwojem języka, nieco zmieniły swoją formę.

(…) świętemu duchu– dziś: duchowi

Między złemi a dobremi – dziś: między złymi a dobrymi

Od oblicza ziemie – dziś: od oblicza ziemi

Inne z kolei dziś inaczej odmieniamy

Flejtuch – o kim tak mówimy?

O brudasie, śmierdzielu, osobie której obce są takie rzeczy jak: mydełko, szampon czy szczoteczka do zębów.

A kiedyś flejtuch był opatrunkiem

zakładanym wraz z maścią na bolące rany!

Jeszcze inne wyrazy istnieją nadal w tej samej postaci, ale znaczą co innego lub mają inne zabarwienie emocjonalne.

Synonim takich wyrazów jak: rupieć, rzęch. Coś niepotrzebnego, zbędnego, zepsutego np.

rozklekotany rower, który ostatnio stał przed naszą szkołą (bez błotników, z chwiejącym się siodełkiem i rozbitą lampą)

Kiedyś gratami nazywano wszystkie sprzęty, które znajdowały się w domu – meble, obrazy, lustra itd..

GRAT – A co to?

Wszystkie kobiety świata uwielbiają ten dzień, nieprawdaż?

8 MARCA – DZIEŃ KOBIET

Gdybyśmy teraz przenieśli się do XVI w., i nasi kochani panowie zaczęliby nam składać życzenia z okazji dnia kobiet, miałybyśmy prawo bardzo się na nich pogniewać…

A dlaczego? Jak myślicie? Jeszcze w XVI w. wyraz „kobieta” był

obraźliwy dla płci żeńskiej. Pochodzi on od rzeczownika kob, który

oznaczał kiedyś chlew.

A w dawnych czasach?

Gdyby tytuł powieści Henryka Sienkiewicza przeczytał ktoś żyjący w XV w., mógłby być mocno zdezorientowany…

„W Pustyni i w puszczy”

Bo dawniej oba te wyrazy – zarówno pustynia, jak i puszcza oznaczały to samo: pustkowie, odludzie. Potem doszło do ich specjalizacji.

I tak dzisiaj pustynia oznacza teren piaszczysty, a puszcza teren zalesiony, ale bez obecności człowieka.

A dlaczego?

Zapewne każdy z nas cierpiał na taką wstydliwą i nieprzyjemną przypadłość jak biegunka…

I każdy z nas, kiedy zachorował, słyszał padające z ust pani doktor pytanie o… stolec

A teraz czas na hit prezentacji

Zapewne każdy z nas wie, co oznacza słowo STOLEC. Kiepska sprawa…

Ale nie zawsze tak było!!!

STOLEC

Pierwotnie stolec oznaczał TRON KRÓLEWSKI.

Ciekawe, nieprawdaż?

Z czasem, słowo to zaczęło być używane w znaczeniu „krzesło”, a jeszcze później nazwano tak urządzenie sanitarne – sedes. Dziś – wiadomo

Wręcz przeciwnie!

Jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej na temat zawiłości lub historii naszego języka – czekam na pytania

Mam nadzieję, że prezentacja wam się spodobała!