araci kuruluŞlar seri: v, no: 46 teblİĞ (2499 sayili kanun)

ARACI KURULUŞLAR Seri: V, No: 46 TEBLİĞ(2499 SAYILI KANUN)

TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLARI BİRLİĞİ (TSPAKB)

8/1/2001, Karar no: 2001/1914

sayılı bakanlar kurulu kararı

www.tspakb.org.tr

ARACI KURULUŞLAR NELERDİR?

Aracı kurum ve

Bankalar

Acente: Aracı kurum acentesi

a)Kurul kaydına alınacak sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık,

b) Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımı,

c) Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçların alım satımının yapılmasına aracılık,

SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ

d) Sermaye piyasası araçlarının geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı,

e) Yatırım danışmanlığı,

f) Portföy işletmeciliği ve yöneticiliği,

g) Döviz, mal, kıymetli maden veya Kurulca belirlenecek diğer varlıkların kaldıraçlı alım satımı, alım satımına aracılık ve bu işlemlere yönelik hizmetlerin yerine getirilmesi.

SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ

Sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunacak kurumların, Kuruldan izin almaları zorunludur.

Sermaye piyasası kurumlarına bir veya birden fazla faaliyet ve aracılık türü için Kurulca izin verilir.

a) Kurul kaydına alınacak sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık,

b) Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımı,

piyasası faaliyetleri münhasıran aracı kuruluşlarca yürütülür.

İzin verilen kuruluşlara, icra edecekleri sermaye piyasası faaliyetlerini gösteren Yetki Belgesi verilir.

ARACI KURULUŞLARIN İZİN ALMASI

Borsada işlem yapacak aracı kuruluşların, ilgili borsadan borsa üyelik belgesi almaları zorunludur.

Aracı kurumların faaliyetlerini izin almak koşuluyla merkez ve merkez dışı dışı örgütleri ile yerine getirebilir.

Aracı kurumların, işlemlerinin sermaye piyasası ilkelerine ve mevzuatına uygunluğunu denetlemek üzere yeteri kadar müfettiş çalıştırmaları zorunludur.

ARACI KURULUŞLARIN FAALİYETLERİ

Sermaye piyasasında aracılık,

kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına başkası hesabına

ticari amaçla alım satımıdır.

ARACI KURULUŞLARDA HALKA ARZA

ARACILIK FAALİYETİ

a) En iyi gayret aracılığı,

b) Aracılık yüklenimi,

ARACI KURULUŞLARDA EN İYİ GAYRET ARACILIĞI

Kurul kaydına alınacak sermaye piyasası araçlarının, izahnamede

gösterilen satış süresi içinde satılmasını,

satılamayan kısmın ise satışı yapana iadesini veya bunları daha önce satın almayı taahhüt etmiş üçüncü kişilere

satılmasını ifade eder.

ARACI KURULUŞLARDA ARACILIK YÜKLENİMİ

a) Bakiyeyi Yüklenim: Halka arz yoluyla satılmasının ve satılamayan kısmının tamamının bedeli

satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınmasının

b) Tümünü Yüklenim: Bedeli, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle

tamamının satın alınarak halka satılmasının c) Kısmen Tümünü Yüklenim, Halka arz yoluyla satılmasının ve satılamayan kısmının bir kısmının

bedeli satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınmasının (Kısmen Bakiyeyi Yüklenim) veya bedeli, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle bir kısmının satın alınarak halka satılmasının (satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

ARACI KURULUŞLARDA ARACILIK YÜKLENİMİ

c ) Halka arz yoluyla satılmasının ve satılamayan kısmının bir kısmının bedeli satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınmasının (Kısmen Bakiyeyi Yüklenim)

veya bedeli, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle bir kısmının satın alınarak halka satılmasının (Kısmen Tümünü Yüklenim)

ARACI KURULUŞLARDA ALIM SATIMA ARACILIK FAALİYETİ

Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık sıfatıyla ve ticari amaçla alım satımını ifade eder.

ELEKTRONİK ORTAMDA ALIM SATIM EMİRLERİNİN

İLETİMİ

Aracı kurumlar, alım satıma aracılık faaliyeti kapsamında müşterilerle sözleşme imzalanması ve müşterilere hesap açılması kaydıyla, müşterilerinden borsaya iletilmek üzere elektronik ortamda emir kabul edebilirler.

MÜŞTERİ HESAPLARINDAKİ NAKİT ALACAK

BAKİYELERİNİN KULLANIM ESASLARI

Aracı kurumlar, çerçeve sözleşmesinde müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak, gün içinde herhangi bir müşteri emrine konu olmayan ve gün sonu itibarıyla alacak bakiye veren müşteri hesaplarındaki nakitleri, yetkili oldukları faaliyetler, işletme politikaları ile müşterinin tercihleri doğrultusunda, muhasebe sistemlerinde hesap bazında izlemek kaydıyla, toplu olarak veya müşteri bazında değerlendirebilirler.

ARACI KURUMLARDA MÜŞTERİLER ADINA YÖNETİMSEL

VE MALİ HAKLARIN KULLANIMI

Çerçeve sözleşmesinde, müşterilerinin verdiği yetkiye bağlı olarak müşteriler

nam ve hesabına sermaye piyasası araçlarının

anapara, faiz, temettü ve benzeri gelirlerinin tahsili, ödenmesi ile yeni pay ve bedelsiz pay alma haklarının ve hisse

senetlerinden doğan oy haklarının kullanılması hizmetlerini verebilirler.

ARACI KURUMLAR HANGİ

FAALİYETLERİ YAPAMAZLAR?

Kendi mali taahhütlerini içeren evrak çıkaramazlar Kendi hisse senetlerini temsil eden depo edilen menkul

kıymet sertifikaları ihraç edemezler. Ticari amaçlı gayrimenkul alım satımında bulunamazlar.

Kredili menkul kıymet işlemlerine ilişkin mevzuatın imkan verdiği haller hariç olmak üzere, ödünç para verme işlemleri yapamazlar.

Hiçbir sınai ve zirai faaliyette bulunamazlar. Sermaye piyasası faaliyetlerini yürütebilmek için gerekli olanın üstünde taşınmaz mal edinemezler.



Mevduat toplayamazlar, mevduat toplama sonucunu verebilecek iş ve işlemler yapamazlar

Belli bir getiri sağlayacağı yönünde herhangi bir yazılı veya sözlü taahhütte bulunamazlar

Abartılmış, gerçeğe uymayan, müşterilerini veya kamuoyunu yanıltıcı bilgileri içeren herhangi bir ilan ve reklam ile diğer yazılı ve sözlü açıklamalarda bulunamazlar.

Aracı kurum, gerek kendisine gerekse müşterilerine ait menkul kıymetleri yetkili Takas ve Saklama Kuruluşu dışında hiçbir yerde tutamaz.



Müşteriye ait sermaye piyasası araçları ve nakit üzerinde hak ve yetkileri olmaksızın kendileri veya üçüncü şahıslar lehine herhangi bir tasarrufta bulunamazlar.

Herhangi bir şekilde yanlarında çalıştırdıkları kişilerin, mutad müşteri aracı kurum ilişkisi dışında imkanlarından yararlanmak suretiyle kendi nam ve hesaplarına işlem yapmalarına olanak sağlayamazlar

İhraç ettikleri hisse senetlerini, kendi nam ve hesaplarına alıp satamazlar.



Fiktif hesap açamazlar, işlemlerini kayıt dışı bırakamazlar ve gerçek mahiyetine uygun düşmeyen kayıtlar tesis edemezler.

Aracı kurum yöneticileri ve merkez dışı örgütleri dahil tüm çalışanları için geniş yetkiler içeren vekaletname alarak müşteri adına işlem yapamazlar.

Yatırımcıların hak ve yararlarını zedeleyici, iyi niyet kurallarına aykırı hareket edemez ve işlemlerde bulunamazlar ve gereksiz alım-satım yapmalarına ortam hazırlayamazlar.



Aracı kurum ve müşterileri hakkında öğrendikleri sırları açıklayamazlar ve bu sırları kendilerinin veya üçüncü kişilerin menfaatine kullanamazlar.

ARACI KURUMLARDA İNSAN

KAYNAKLARI ?

Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı

Aracı kurum şube müdürü(Ön lisans)

İrtibat bürosu sorumlusu (Lise)


KAYNAKLARI ? Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı Temel Düzey Müşteri Temsilciliği Lisansı (Lise) Hisse senetleri piyasası musteri temsilcisi, Sabit getirili sermaye piyasası aracları ve repo-ters repo piyasası

müşteri temsilcisi, Yatırım fonları müşteri temsilcisi, Aracı kurum acentesi olarak faaliyet gösteren banka şubelerinde

ve katılım bankalarında acentelik işlemlerinden sorumlu müşteri temsilcisi

Seans salonlarında hisse senedi alım satımı görevini yürüten müşteri temsilcisi,

Bankaların ve acentelik faaliyetinde bulunacak katılım bankalarının bireysel finans merkezlerinde (çağrı merkezi-call center) hisse senedi ile ilgili işlemleri yapacak müşteri temsilcileri,


KAYNAKLARI ? Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı Takas ve Operasyon Sorumlusu Lisansı (Lise)

Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı(Lisans) Müfettiş, iç kontrol elemanı, teftiş kurulu başkanı ve yöneticileri,

Portfoy yoneticisi, Araştırma uzmanı, Yatırım danışmanı, Kurumsal finansman uzmanı, Yöneticiler (İhtisas personelinin görev aldığı birimlerin, bağlı

bulunduğu tüm kademelerdeki Yöneticiler ile bu birimlerde, yönetici ile ihtisas personeli


KAYNAKLARI ? Türev Araçlar Lisansı (Lisans) Türev araçlar birim yöneticisi, Türev araçlar birim yöneticisi ile musteri temsilcisi arasındaki

kademelerde görev yapan personel, Serbest yatırım fonlarının, garantili yatırım fonlarının ve koruma

amaçlı yatırım fonlarının portföy yönetimini üstlenecek yönetici şirketin yöneticileri, fon kurulu üyeleri, portföy yöneticileri,

Türev Araçlar Muhasebe ve Operasyon Sorumlusu Lisansı (Lisans)

Türev Araçlar Müşteri Temsilciliği Lisansı(Lisans)

Yapılabilecek sermaye piyasası faaliyetleri ve aracılık türleri itibariyle

yüklenilebilecekleri faaliyetlerin azami sınırları bulunur.

Yetki Belgesi olmayanlar veya belgeleri iptal olunanlar, sermaye piyasası

faaliyetlerinde bulunamayacakları gibi ticaret unvanlarında veya ilan ve

reklamlarında bu faaliyetlerde bulundukları intibaını yaratacak hiçbir kelime veya ibare

kullanamazlar.

Sermaye piyasası kurumlarında, sermaye piyasası faaliyetlerini yürütmekle

görevlendirilecek personelde aranacak asgari şartlar Kurulca belirlenir.

Yetki belgesi olmayanlar veya belgeleri iptal olunanlar, sermaye piyasası faaliyetlerinde

bulunamayacakları gibi ticaret unvanlarında veya ilan ve reklamlarında

bu faaliyetlerde bulundukları intibaını yaratacak hiçbir kelime veya ibare kullanamazlar.

SERMAYE PİYASASI FAALİYET İZNİ

Sermaye piyasası faaliyetinde bulunan

kuruluşlar sermaye piyasası faaliyetlerine ilişkin

olarak yazılı veya basılı araçlarla yapılacak tüm

ilan ve reklamlar ile diğer dokümanların bir

örneğini 3 yıl süreyle saklamak zorundadırlar.

ARACI KURULUŞLARIN İLAN VE REKLAMLARI

ARACI KURUMLAR NASIL KURULUR?

a) Anonim ortaklık şeklinde kurulmalı b) Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olmalı, c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılmalı, d) Sermayelerinin Kurulca belirlenen miktardan az olmaması, e) Uygun bir sözleşmelerinin olması

ARACI KURULUŞLAR NASIL KURULUR?

f) Ortaklarının Müflis olmaması,

Kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına

ya da Devletin güvenliğine karşı suçlar,

Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,

Zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme,

Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması,

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından

mahkûm olmaması,

ARACI KURUMLAR ASGARİ ÖZSERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Aracı kurumların alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olmaları gereken öz sermaye tutarı 90.000.000.000 (doksanmilyar)

TL'dır.

Aracı kurumlar yapılan

her bir sermaye piyasası faaliyeti için öz sermayelerini belirtilen oranlarda artırmak

zorundadırlar.

ARACI KURUMLAR ÖZSERMAYE ARTIRMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Halka arza aracılık faaliyeti için, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

%50’si

Menkul kıymetlerin geri alma veya satma taahhüdü ile alım satımı faaliyeti için, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

% 50'si

Portföy yöneticiliği faaliyeti için, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

% 40'ı

Yatırım danışmanlığı faaliyeti için, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

% 10'u

ARACI KURUMLAR ÖZSERMAYE BULUNDURMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Kaldıraçlı alım satım işlemlerinde, müşterilerden gelen emirlerin doğrudan kabul edilmesi ve/veya gerçekleştirilmesi faaliyetini yürütmek isteyen aracı kurumlar, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

10 katı kadar

Müşterilerden gelen emirlerin temsilci sıfatıyla kabul edilmesi ve bu emirlerin gerçekleştirilmek üzere başka kuruluşlara yönlendirilmesi faaliyetini yürütmek isteyen aracı kurumlar ise alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının

3 katı kadar

ARACI KURUMLAR ÖZSERMAYE BULUNDURMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Asgari özsermaye tutarları, Maliye Bakanlığı'nca ilan edilen yeniden değerleme oranının % 20 sinin altına inmemek kaydıyla

her yıl Kurul'ca belirlenir.

Aracı kurumlar, belirlenen yeni özsermaye tutarlarını ilgili yılın en geç 6 ncı ayının sonu itibarıyla sağlamak zorundadır.

Ancak bu şekilde hesaplanmış özsermayenin en az % 25 nin ödenmiş veya

çıkarılmış sermaye olarak sağlanması zorunludur.

ARACI KURULUŞLARIN İZİN ALMASI

Aracı kuruluşların, teminatlar rehnedilemez, haczedilemez, kullanılma amaçları dışında tasarruf edilemez, üçüncü kişilere devredilemez. Pay devirlerinde Kuruldan izin alınması zorunludur. İzin alınmadan yapılan devirler pay defterine kaydolunmaz. Sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunacak yabancı kuruluşlara ilişkin esaslar Kurulca belirlenir.

ARACI KURUMLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİAracı kurumlar mali tablolarını denetlemekle yükümlü

bağımsız denetleme kuruluşlarından, altışar aylık ara dönem ve yıl sonu itibarıyla hazırlayacakları risk karşılığı, sermaye yeterliliği tabanı ve likidite yükümlülüğü hesaplama tablolarının,

bu Tebliğde getirilen hükümlere uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına ilişkin görüş almak zorundadırlar.

Bu görüşler, her dönemi takip eden 5 iş günü içinde Kurul’a gönderilir. Ayrıca, bağımsız

ARACI KURUMLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİ

Aracı kurumlar mali tablolarını denetlemekle yükümlü

bağımsız denetleme kuruluşlarından, altışar aylık ara dönem ve yıl sonu itibarıyla hazırlayacakları risk karşılığı, sermaye yeterliliği tabanı ve likidite yükümlülüğü hesaplama tablolarının,

bu Tebliğde getirilen hükümlere uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına ilişkin görüş almak zorundadırlar.

Her dönemi takip eden 5 iş günü içinde Kurul’a gönderilir.

ARACI KURUMLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİ

Bağımsız denetimden geçmiş yıllık mali tablolar esas alınarak hazırlanan sermaye yeterliliği tablolarına ilişkin bağımsız denetim raporları

Bağımsız denetimden geçmiş ara mali tablolar esas alınarak hazırlanan sermaye yeterliliği tablolarına ilişkin bağımsız denetim raporları

KALDIRAÇLI ALIM SATIM İŞLEMİ

Yatırılan teminat tutarı karşılığında, her türlü döviz, mal, kıymetli maden ve Kurulca belirlenecek diğer varlıkların

kaldıraçlı olarak elektronik ortamda alım satımı işlemlerini,

ARACI KURUMLARIN UYMASI GEREKEN YÜKÜMLÜLÜKLER

●Asgari özsermaye yükümlülüğü●Sermaye yeterliliği tabanı yükümlülüğü●Genel borçlanma sınırı●Likidite yükümlülüğü

Bunlara ilave olarak, asgari özsermayenin belirli bir oranının ödenmiş veya çıkarılmış sermaye olması gibi daha alt yükümlülükler de bulunur.

ARACI KURUMLARDA AYRILIKLARDA UYGULANACAK

TEDBİRLER

TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLARI BİRLİĞİ(TSPAKB)

KAMU KURUMU NİTELİĞİNDE, ÖZDÜZENLEYİCİ BİR MESLEK KURULUŞUDUR.

NİSAN 2001 TARİHİNDE FAALİYETE GEÇMİŞTİR.

ATTİLA KÖKSAL, CFA


Yetkili kılınmış kuruluşların, aracı kuruluş niteliğini kazandığı andan itibaren üç ay içinde üye olmak için başvurmaları ve üye olmak zorundadırlar

Bu yükümlülüğe uymayan kuruluşların aracılık faaliyetleri Kurulca durdurulur.


ÜYELERİ

SERMAYE PİYASASI ARACILIK FAALİYETİ YETKİ BELGESİNE SAHİP

40 (TÜM) BANKA 101 ARACI KURUM 1 VADELİ İŞLEMLER ARACILIK ŞİRKETİ TOPLAM 142 ÜYE


GÖREVLERİ

Birlik statüsünde öngörülen disiplin cezalarını vermek amacıyla ilgili hususlarda üye kuruluşları temsilen ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak; Mesleki gelişmeleri, idari ve yasal düzenlemeleri izleyerek, bu konuda üyeleri aydınlatmak.Yabancı ülkelerin sermaye piyasasında bulunan dengi kuruluşlar ile sermaye piyasaları konusunda her türlü işbirliği yapmaktır.


BÖLÜMLERİ

1. İnceleme ve Hukuk İşleri Bölümü

2. Lisanslama ve Sicil Tutma Bölümü

3. İdari ve Mali İşler Bölümü

4. Araştırma ve İstatistik Bölümü

5. Bilgi İşlem ve Teknoloji Bölümü

6. Eğitim ve Tanıtım Bölümü


ORGANLARI

Genel kurul Yönetim kurulu

Denetleme kuruludur.

Kurulun önerisi ve ilgili Bakanlığın uygun görüşü üzerine Bakanlar Kurulu Kararı

Birliğin organları, Gelirler - giderleri çalışma esasları, üyeliğe kabul- üyelikten geçici - sürekli çıkarma esasları

ile yürürlüğe konulan Statüsünde düzenlenir.


PERSONEL DAĞILIMI

Toplam28

Ön Lisans

2

Lisans18

Y.Lisans4

Doktora1


İŞTİRAKLERİ

Gelişen Bilgi Teknolojileri A.Ş. (GEBİT) (2010)

%5,05

yönetim kurulunda bir üye ile temsil edilmektedir.

Merkezi Kayıt Kurulu A.Ş. (MKK) (2001)

%5

yönetim kurulunda bir üye ile temsil edilmektedir.

Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu A.Ş (SPL) (2011)

%40

yönetim kurulunda üç üye ile temsil edilmektedir.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş.(VOB) (2005)

%6

yönetim kurulunda iki üye ile temsil edilmektedir.


İŞBİRLİKLERİ

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) (2008)

YURTDIŞI

Asya Menkul Kıymetler Forumu (Asia Securities Forum-ASF), (2009)

Asya Yatırımcı Eğitimi Forumu (Asia Forum for Investor Education-AFIE) (2010)

Avrasya Borsalar Federasyonu (Federation of Euro-Asian Stock Exchanges-FEAS) (2009)

Uluslararası Menkul Kıymet Birlikleri Konseyi (International Council of Securities Associations-ICSA) (2006)

Yatırımcı Eğitimi Forumu'nun (International Forum for Investor Education-IFIE) (2009)

Uluslararası Sermaye Piyasaları Düzenleyicileri Örgütü (International Organization of Securities Commissions-IOSCO), (2003)


GÖREVLERİ

Sermaye piyasasının ve aracılık faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak üzere araştırmalar yapmak, Birlik üyelerinin dayanışma ve sermaye piyasasının gerektirdiği özen ve disiplin içerisinde çalışmalarına yönelik meslek kurallarını oluşturmak, Haksız rekabeti önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almak, Kendisine mevzuatla bırakılan veya Kurulca belirlenen konularda düzenlemeler yapmak, yürütmek, denetlemek;


ORGANLARI

Genel kurul Yönetim kurulu

Denetleme kuruludur.

Kurulun önerisi ve ilgili Bakanlığın uygun görüşü üzerine Bakanlar Kurulu Kararı

Birliğin organları, Gelirler - giderleri çalışma esasları, üyeliğe kabul- üyelikten geçici - sürekli çıkarma esasları

ile yürürlüğe konulan Statüsünde düzenlenir.

araci kuruluŞlar seri: v, no: 46 teblİĞ (2499 sayili kanun)

Documents