antropometria teknika ikasmaterial multimedia · antropometria teknika ikasmaterial multimedia...

Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du

ANTROPOMETRIA TEKNIKA

Ikasmaterial multimedia

Egilea(k) Jon Irazusta Astiazaran, Javier Gil Goikouria Susana Gil Orozko, Fátima Ruiz Litago Jaime Zubero Lizana , Leire Gravina Alfonso Amaia Irazusta Astiazaran, Itziar Hoyos Cillero Naiara Aguirregoitia Marcos, Elena Diaz Ereño

EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA

Ikasmateriala: Antropometria teknika

Sarrera 1

ANTROPOMETRIA: GIZA GORPUTZA NEURTZEKO TEKNIKA

Ikasgai praktikoa

Medikuntzako eta Odontologiako Graduetan irakasten da ikasgai praktikoa gisa,

zehazki Giza Fisiologia, Kirol Fisiologia, Fisiologia eta Nutrizioa irakasgaietan.

Lan-bizitzarako, espresuki, medikuntzako hainbat arlotan aplikatzeko balioko

du:

- Medikuntza orokorrean: pertsonaren elikatze-egoera aztertzeko.

- Kirol-medikuntzan: kirolarien nutrizio-egoera aztertzeko, gizabanakoak

sailkatzeko eta kirolera egokitzeko.

- Pediatria espezialitatean: hazkuntza-prozesua ebaluatzeko.

- Nutrizio eta endokrinologia arloan.

- Ikerkuntzan, oso baliagarria izango da ikerketa epidemiologikoetan.

Antropometria ikasgaia kreditu praktikoen artean eskaintzen da

aipaturiko ikasketetan, eta bizpahiru ordutan ematen da. Orain arte, ikasgai

praktiko honek onarpen handia izan du, beti, ikasleen artean. Material honekin,

ulergarriago eta erakargarriago izan dadin lortu nahi dugu.

Ikasgaiaren gaitasunak

1- Antropometriaren oinarri teorikoak ezagutu.

2- Neurri antropometrikoak zeintzuk diren eta nola biltzen diren ikasi (jakin

eta praktikan jarri).

3- Jasotako datuak nola erabili jakin, ulertu eta aplikatu.

4- Erabiltzen diren ohiko formulak zein erreferentzia-taulak ezagutu, ulertu

eta erabili (maneiatzen ikasi).

Gaitasunak lortzeko informazio zehatza eta zabala eskaintzen dugu material

honekin, bai dokumentu teorikoak bai grafikoak baliatuz, eta, era berean,

metodologiari buruzko zenbait lan gomendatzen ditugu aurreragorako.


Kontzeptu orokorrak 1

KONTZEPTU OROKORRAK

KINEANTROPOMETRIA ETA ANTROPOMETRIA

Kineantropometria honako hauek aztertzean datza: tamaina, forma,

proportzionaltasuna, osaera, heltze biologikoa eta gorputz-funtzioa, eta, betiere,

oso erlazionaturik agertzen da hazkuntzarekin, jarduera fisikoaren

errendimenduarekin eta nutrizioarekin. Etimologiari dagokionez, hitza honako

sustrai greko hauen bidez eratua dago:

Kinanthropometrie = Kinein (mugimendua) + Anthropos (giza espeziea) +

Metrein (neurtu)

Termino horren izaera, baina, oso zabala da, mugimendua aztertzeak

anatomia (egitura) eta fisiologia (funtzioa) bateratzen dituen lotunea bilakatzen

baitu.

Arlo zientifiko ugarik osatzen du gainera, eta, horien artean,

antropometria izango da tamainaren eta osaeraren arduraduna izango dena.

Horren etimologiak, berriz ere sustrai grekoen bidez eratua dagoenak, zera

esan nahi du: giza gorputzaren neurriak aztertzen dituen zientzia.

ANTROPOMETRIA: GORPUTZ-FORMA ETA GORPUTZ-OSAERA

NEURTZEKO TEKNIKA

Historian zehar antropometriak egin duen ibilbideak erakutsi du ez dela

izan adostasun handirik aztergai ditugun osagaien gainean, ezta haiek

interpretatzeko eta datuak klasifikatzeko moduari buruz ere.

Gorputzaren eta horren formaren gaineko ardura desberdina izan da

historiako une bakoitzean; halabeharrez, antropometriaren beraren gainean

eragina izan du horrek.

Adibidez, antzinako Greziako eta Egiptoko garaietan, giza neurriak

kontuan hartzen ziren zenbait eraikuntzaren diseinu arkitektonikoa egitean.

Gerora ere, erromatarren garaian, azterketak egin zituzten; esaterako, Kristo

aurreko 15. urtean garaiko lan ezagun sakonena idatzi zuen Vitruvio izeneko



arkitekto batek. Hark argudiatzen zuen eraikuntzen neurriek giza gorputzak

dituen estetika-oinarri batzuk kontuan izan behar zituela.

Benetako aitzindariak aipatzekotan, baina, Hipokrates eta Galeno ditugu

azterketa antropometrikoetan, k.o. 400. urte inguruan. Horiek aztertu zuten giza

gorputzaren osaera lehenbizikoz, eta banakoen morfologian oinarrituta eginiko

sailkapen bat egin zuten, ardatz longitudinala (luzetarakoa) edo zeharkako

ardatza gailentzen zen aintzat hartuta:

- tisiko edo argalak

- apopletiko edo gihartsuak

Gainera, Hipokratesen arabera, Lau humoreen teorian azaldu zuenez, egoera

osasuntsua da oinarrian lau osagai hauek proportzio egokian izatea: odola,

behazun horia, behazun beltza eta flema. Hipokrates ere lehenbizikoa izan zen

orain dela 2.400 urte loditasuna osasunerako arrisku bat dela esaten, eta

baieztatu zuen lodiek argalekin konparatuta bat-bateko heriotza maizago

jasaten zutela.

Grekoen ostean, gorputzaren gaineko jakituria-nahia, zientzia eta

medikuntza gisa, lokartuta egon zen 2.000 urte inguru, baina, Erdi Aroaren

amaieran, Errenazimentua helduta, Leonardo Da Vinci-k edertasun eredu bat

aurkeztu zuen gorputzaren proportzio eta neurri jakinak erabilita. Oso ezaguna

den irudi batean agertzen den gizon batengan islatu zuen, biribil eta karratu

banaren barnean agertzen dena. Hala ere, gizakion proportzio eta neurriek

dituzten ezberdintasunak direla eta, ezin da eredu jakin edo bakar bat egon.

Marko Polo kokatzen da antropometria-azterketen hasieran. Bere

bidaietan batutako gizataldeen eta banakoen neurri eta proportzio eta formak

idatziz jaso zituen, ez orduko beste bidaia batzuetako deskribapenen moduan;

esaterako, Ameriketako taldeen gaineko deskribapen neurrigabeek munstro-

itxura ematen zieten jende haiei Europako jendearen irudimenean.

XVIII. mendearen amaieran, lehenbiziko definizio zientifikoak agertzen

hasi ziren giza neurrien inguruan, nahiz eta oso bakunak izan oraindik. Horren

adibide ditugu Italiako eta Alemaniako eskoletan eginiko klasifikazioak. Lehenek

hiru morfologia mota mugatzen zituzten: brakitipikoak, normotipikoak eta



longitipikoak, eta bigarrenek, berriz, leptosomatikoak, atletikoak eta piknikoak,

talde normaltzat, eta laugarren talde patologiko bat gehitu zuten: displasikoak.

Kineantropometria aurrera joan da tarte luze honetan, Greziako jakituria

hutsetik, eta bestelako beharrizan eta helburuetara moldatu da; horren adibide

aseguru-etxeena da, zeinek, behin gorputz-pisuaren eta bizi-arriskuaren arteko

erlazioa zegoela atzematean, batez besteko pisutik gora zeudenei polizak

garestitu baitzizkieten. Beraz, egun lehen baino gehiago, osasunari lotuta ageri

dira gure gizartean gorputzeko forma, osaera eta proportzionaltasuna,

biziraupen eta bizi-kalitate adierazle ere baditugu eta.

Gorputz-forma eta gorputz-osaera, biak, daude erlazionatuta aipatutako

osasun-parametroekin, baina bakoitzak bere balio eta pisu espezifikoa izango

du geroagoko balizko tratamenduan; izan ere, elikadurari dagokionez, adibidez,

askoz informatiboagoa da gorputzeko osagaien neurria jakitea, adibidez gantz-

ehunarena, gorputzak bere osotasunean duen forma jakitea baino.

Egun gailendu den formaren araberako klasifikazioa SOMATOTIPOA

dugu, eta gure morfologia islatuko duten 3 osagaien ordezko zenbaki bana

azaltzen dira beti. Honako hauek dira osagaiak:

- ENDOMORFIA: gantz-edukiaren adierazlea.

- MESOMORFIA: muskulu eta hezurren neurriaren garrantziaren

adierazlea.

- EKTOMORFIA: ardatz longitudinalari begira, gorputzaren forma

orokorraren adierazlea.

Hala, gizabanako edo taldeak horien arabera sailka daitezke; adibidez,

banako batengan ektomorfia eta mesomorfia gailentzen badira

(mesoektomorfoa), pertsona altu eta gihartsua izango dugu.

Baina, Kineantropometriaren barruan dauden arlo nagusien artean,

Proportzionaltasuna, Somatotipoa eta GORPUTZ-OSAERA ditugu; azken hori

da jakintza-arlo askotan garrantzitsuena, kirolari baten esfortzu-ahalmenarekin

edo gizabanakoen osasun-egoerarekin guztiz erlazionatuta baitaude ehun

bakoitzaren neurriak eta proportzioak. Denera, banakoen hazkuntza-egoera,

ariketa-neurria, errendimendua eta elikadura-egoera aztertzeko gaitzen gaitu,

bai klinika-arloan, kirol-arloan, irakaskuntzan edo gizarte-testuinguru batean.



Metodo ugari daude konposizioa balioesteko, kontzeptualki eta emaitzen

izaeraren arabera ezberdinak direnak. Horren adibide dira ondoko taulan (1.1

taulan) ageri diren emaitzak, pertsona berari egun berean eta hainbat

metodoren bitartez neurtutako gorputz-osaerarenak:

1.1 taula. Gorputz-osaera aztertzeko gantz-ehunekoari dagokion metodoak

METODOA Gantz-portzentajea (%)

Gorputzeko 42K osoa 21

Antropometria 18.5

B.E.I. (Bio-inpedantzia elektrikoa) 13.3

Dentsitometria (pisaldi hidrostatikoa) 9.6

Gorputzeko H2O osoa (tritiodun ura) 6.0

Gainera, giza gorputzaren konpartimendu-izaera modu askotan sailka

daiteke, ikertzaile bakoitzak proposatutako eredua kontuan hartuta: eredu

atomikoa, molekularra (eredu kimikoa), zelularra eta ehun-eredua (eredu

anatomikoa) eta gorputz osoa kontuan hartzen duena (1.2 taula)

Askotan, gantz-neurria edo soilik ehunekoa kontrolatu nahi izaten da,

adibidez elikadura-egoeraren jarraipena egiteko (Brožek eta Siri edo Behnke);

besteetan, muskulua edo hezurra ere desberdindu nahiko ditugu (von Döblen,

1971); horregatik, eredu ugari ditugu metodo eta beharrizanei atxikita. Guk lau

konpartimendu ezberdintzekoa landuko dugu, anatomikoa izenekoa (taula 1.2).

Dena den, berez, ohikoak diren beste neurri batzuek informazio ugari

ematen dute: altuerak eta pisuak; hazkuntzan, garapenean zein elikadura-

egoeran oso erabiliak dira; historian horren isla ageri da, hainbat erreferentzia

neurri eta indize ageri baitira.



1.2 taula. Giza gorputzaren osaera zenbait ereduren arabera

N, Ca, P, K, Na, Cl Gantzak

H Gantz-ehuna

Zelulak

C

Ura

Muskulu eskeletikoa

Proteinak

Zelulatik kanpoko jariakina

Glukogenoak

Hondarrekoa eta organoak O

Mineralak

Zelulatik kanpoko solidoak Eskeletoa

Atomikoa Molekularra Zelularra Ehunak Gorputza

Eta, adibidez, hemen

landuko den teknikak

ehunen eremua hartzen

du barne; horretan ere,

hainbat eredu landu

daitezke, ezberdindu

nahi den atalaren

arabera:

Gantz-ehuna

Gehiegizko

Gantza

Gantza Adiposoa

Muskulu

eskeletikoa

Muskulu edo

giharra

Organoak

Hondarrekoa

Eskeletoa

Gehiegizko

gantzik gabeko

masa Gantzik gabea

Gantzik eta

muskulurik gabea

Anatomikoa Behnke Brožek & Siri von Döblen

Adipozitoak

Lipido esentziala



Lehenbizi agertu zen adipositate-indize zeharkakoa Quetelet-ek (1833)

argitaratu zuen: Queteleten Indizea (QI), gaur egun Gorputz Masaren Indizea

(GMI) edo ingelesez Body Mass Index (BMI) deritzona: QI (GMI) = Pisua /

Altuera (kg/m2)

Indize horrek osasun-parametroetan eragin handia erakutsi du luzaro,

baina haren oinarri teorikoa ez da guztiz zuzena. Altuera eta pisua batzen

dituzten tauletan, balioetatik at daudenak gantz-pisutzat hartzen ditu, benetan

hezur- eta muskulu-pisu izan daitezkeen arren. Hala ere, oso erabilia izan da,

garbia delako eta indize horrek gaixotasun-aldagaiekin duen erlazioagatik.

Egun, baina, GMIaren erabileraren egokitasuna bera ere zalantzan jartzen ari

da, gero eta zehaztasun handiagoz aztertzean, ez baitu erakutsi behar

bezalako sendotasuna indize gisa. Horren balioa urteetan erabilitako pisu

idealen taulena bezalakoa bilakatzen ari da.

Gerri/aldaka indizea dugu beste indizeetako bat. Hor, gerriaren

perimetroen eta aldaken perimetroen arteko zatiduraz agertzen den balioak

gantz intrabdominalarekin erlazio handia du. Guk antzeko perimetroak landuko

ditugu, antzeko prozeduraz erraz atera ahal izateko modukoak.

Indize horiek materialaren beste atal batean landuko dugu zehaztasunez.

Azkenik, geroago ikusiko ditugun azal-tolesdura edo tolesen baturek

eratutako indizeak ditugu; azal azpiko gantz-neurriaren adierazle onak dira

horiek.

Zuzenean konposizioa zenbatesteko, baina, disekzionatutako gorpuekin

baliozkotua izan behar duen metodologia sorta sofistikatu bat garatu da.

Metodo horien artean, antropometria dugu, zeinak, banakoen neurri jakinak

jasota (pisua, altuera, azal-tolesak, hezur-diametroak eta gorputz-perimetroak)

eta aipatutako lanak egin ondoren, formula batzuk garatu baititu banakoen

gantz-pisua, hezur-pisua, hondar-pisua eta muskulu-pisua kalkulatu ahal

izateko. Berez, kostu handirik gabe, eta neurketen izaera estandarizatua eta

tresnen egokitasuna kontuan hartzen badira, nahikoa zehatza da banakoen edo

taldeen egoera aztertu eta jarraipenak egin ahal izateko


Somatotipoa 1

HEATH-CARTER METODOAREN SOMATOTIPOA

Zer da somatotipoa?

Sarreran aipatu bezala, gorputzaren forma edo forma fisikoa adierazteko

modurik erabiliena SOMATOTIPOA dugu egun. Sheldon-ek 1940an proposatu

zuen banakoek genetikoki eta bizitza osoan mantentzen zuten forma

adierazteko, eta Franz Releaux ingeniari eta matematikari alemaniarraren

hirukia erabili zuen grafikoki adierazteko; horretarako, metodo fotokopikoa

erabiltzen zuen, hiru planotatik atereaz eta kalkulatuaz somatotipoa.

Gero, zenbait autorek birmoldatu zuten, baina, egun, Heath-ek eta Carter-ek

1967an proposaturikoa da erabiliena; neurri antropometrikoen erabilera da

aipagarriena; berez, genetikoak ez diren aldagaien eragina onartzen dute,

adibidez: adina, sexua, hezkuntza, jarduera fisikoa, elikadura, ingurumen-

baldintzak, ingurune sozio-kulturalak. Beraz, analisia kuantitatiboa da eta

banakoen fisikoaren gainean egiten da; analisi horretatik, hiru zenbaki lortzen

dira, somatotipoaren hiru osagaiak adierazteko:

- Endomorfia

- Mesomorfia

- Ektomorfia

Hiru zenbaki horiek beti ordena horretan adierazten dira.

Zer adierazten du somatotipo-osagai bakoitzak?

Endomorfia-osagaiak gantz-eduki edo adipositate erlatiboa adierazten du;

mesomorfia-osagaiak, sendotasun edo magnitude muskulo-eskeletiko erlatiboa;

eta ektomorfia-osagaiak linealtasun erlatiboa edo argaltasuna adierazten du.

Adibidez: 2-7-2

Endomorfia-osagaia: 2 Mesomorfia-osagaia: 7 Ektomorfia-osagaia: 2

Banako horrek gantz edo ehun adiposo maila txikia du, eta, aldiz, muskulu-

ehun maila handia.

Somatotipoaren oinarri sendoena zera da: hiru zenbaki horien bidez banakoen

edo taldeen hiru osagai horiek adieraztea. Baina onartu beharra dago mugak

badituela, ideia orokor bat baino ez baitigu eskaintzen. Demagun pertsona


Somatotipoa 2

batek gihar-hipertrofia nabaria daukala goiko gorputz-adarretan eta ez beheko

adarretan; hori somatotipoak ezin isla ditzakeen alderdietako bat da.

Nola kalkulatzen da Heath-Carter-en somatotipo antr opometrikoa?

Dauden metodoen artean, gorputz-neurri jakinekin eta autoreek proposatutako

formulekin balioak zuzenean kalkulatzea da metodorik argigarriena, baina

aurretik prestatutako eredu taularatu bat erabil daiteke, nahiz eta horren

zehatza ez izan. Honako hauek dira erabili behar diren antropometria-neurriak:

- Altuera (cm) - Pisua (Kg) - Toles trizipitala (mm) - Toles subeskapularra (mm) - Toles suprailiakoa (mm) edo

supraespinala

- Hankako tolesa (mm) - Humeroaren diametro

biepikondileoa (cm) - Femurraren diametro kondileoa (cm) - Beso uzkurtuaren perimetroa (cm) - Hankaren perimetroa (cm)

ENDOMORFIA = -0.782+ 0.1451X -0.00068X2 + 0.0000014 X3

Non X = toles trizipitala + toles subeskapularra + toles suprailiakoa

Banakoak konparagarriak egiteko, proportzionaltasun-zuzenketa bat erabiltzen da, X batuketa-

balioa 170.18/altueraz biderkatuz. Beraz: Endomorfia-zuzenketa = X · 170.18/ Altuera

MESOMORFIA = 0.858 U + 0.601 F + 0.188 B + 0.161 P – 0.131 H +4.5

Non:

U = Humeroaren diametro biepikondileoa (cm) F = Femurraren diametro kondileoa (cm) B = Beso uzkurtuaren perimetro zuzendua (cm) = Beso uzkurtuaren perimetroa - Toles trizipitala (cm) P = Hankaren perimetro zuzendua (cm) = Hankaren perimetroa – Hankako tolesa (cm) H = Altuera

EKTOMORFIA

Hori kalkulatzeko, lehenbizi, Indize Ponderala deitutakoa (IP) kalkulatu behar da; aurretik, hiru

aukera posible ditugu: IP = Altuera / Pisua1/3

Non: baldin IP> 40.75 EKTOMORFIA = (IP · 0.732) – 28.58 38.28<IP< 40.75 EKTOMORFIA = (IP · 0.463) – 17.63 IP≤ 38.28 EKTOMORFIA = 0.1


Somatotipoa 3

Datu horiek somatokarta deitutako grafiko batean adierazten dira. Han,

somatotipo-osagai bakoitzak bere erpina du: endomorfiak, ezkerrekoa;

mesomorfiak, goikoa, eta ektomorfiak, eskuinekoa. Bakoitzaren koordenatuak,

honako hauek dira, hurrenez hurren: X= -6 eta Y= -6; X= 0 eta Y = +12; X= +6

eta Y= -6. Hiru zenbakiko erreferentzia batetik bi zenbakiko koordenatu-sistema

bat erabiltzen da:

X = (Ektomorfia-balioa) – (Endomorfia-balioa)

Y = 2·(Mesomorfia-balioa) – [(Ektomorfia-balioa) + (Endomorfia-balioa)]

Horrek sailkapen bat ematen du SOMATOKARTAN (irudietan) agertzen den

gunearen arabera, non batez ere osagai bakoitzaren pisua nola gailentzen den

adieraziko baita

Irudia : Somatokarta. Somatotipoa adierazteko grafikoa.


Protokoloa 1

BALDINTZA OROKORRAK

- Azterketa-gela handi batean egingo da eta tenperatura eroso edo egoki

batean. Miatzen ari garen banakoa oinutsik egongo da eta ahalik eta jantzi

gutxirekin (adibidez, galtza motzekin edo bainu-jantzi batekin).

- Gorputz-pisuaren eta -altueraren neurriak aldaketak jasaten dituzte egunean

zehar. Horren ondorioz, gomendatzen da neurriak goizeko lehenengo

orduetan hartzea. Neurriak ordu horietan hartzea posiblea ez bada,

gomendatzen da zer ordutan hartu diren zehaztea, baita une horretako

egoera ere (adibidez, zer elikagai hartu diren edo aldez aurretik

entrenamendua egin ote den)

- Neurriak hartu baino lehen, materiala kalibratu eta haren zehaztasuna

egiaztatuko da.

- Puntu anatomikoak eta ikerketarako beharrezkoak diren erreferentzia

antropometrikoak markatuz hasiko da miaketa. Ikerketarako praktiko eta

eroso den ordena bati jarraituz hartuko dira neurriak .

MATERIALA

Erabiltzen diren tresnak nahiko sinpleak dira. Hauek dira beharrezkoak direnak:

- Balantza

- Tallimetroa edo estadiometroa

- Zinta metrikoa edo zinta antropometrikoa

- Lapitz dermikoa edo tinta hidrosolubleko boligrafoak

- Plikometroa edo lipokaliperra

- Pakimetroa edo gorputz-diametro txikirako konpasa (kaliperra)

- Antropometroa

- Material osagarria


Protokoloa 2

TRESNEN EZAUGARRIAK

Balantza

Gorputz-pisua (masa) neurtzeko da. Komenigarria da 100 gr-ko zehaztasuna

daukana erabiltzea. Hainbat motatakoak dira.

Tallimetroa edo estadiometroa

Altuera neurtzeko erabiltzen da, zutik eta eserita.

Oinarri egonkor batean, zutabe metrikoa finkatzen da, eta, erregelako

kurtsorearekin, bertikalean daraman zinta metrikoan altuera irakurtzen da. 1

mm-ko zehaztasuna izan behar du.

Neurketa-zinta, zinta metrikoa edo zinta antropomet rikoa

Perimetroak neurtzeko eta bi puntu anatomikoren erdiko puntua kalkulatzeko

erabiltzen da. Neurketa 1 mm-ko zehaztasunez erregistratu behar da. Malgua

izan behar du, baina ez elastikoa; 7 mm-ko zabalera eta 0 zenbakiaren aurretik

graduatu gabeko gunea izan behar ditu. Neurtzeko unitatea zentimetroa izatea

gomendatzen da.

Lapitz dermografikoa

Puntu anatomikoak eta erreferentziarako markak (erreferentzia

antropometrikoak) seinalatzeko. Hipoalergenikoa izan behar du. Begiak

makillatzeko erabiltzen dena ere baliagarria da.

Plikometroa edo lipokaliperra

Gantz-ehunaren loditasuna neurtzeko erabiltzen da. Gorputzaren zenbait

puntutan neurtzen da. Berez, 10 g/cm-ko presio konstantea du.

Dauden ereduak: Lange (Cambrige Scientific Instruments, USA), 1 mm-ko

zehaztasunez, eta Harpenden (John Bull British Indicators, England), 0,2 mm-

ko zehaztasuna eta 0n doitzen da.

Pakimetroa edo diametro txikirako konpasa (kaliperr a)

50 mm-ko sakonera duten bi adarrez osatuta dago, eta 0 mm-tik 250era

neurtzen du, 1 mm-ko zehaztasunarekin. Haren izenak adierazten duen bezala,

gorputz-adarreko bi hezurren arteko distantzia neurtzen du (hezur-diametroak).


Protokoloa 3

Diametro txikiak neurtzen ditu.

Antropometroa

Gorputzaren segmentu handiak (altuerak eta luzerak) eta hezur-diametro

handiak neurtzeko erabiltzen da. Bi adarrez osatuta dagoen eskala metrikoa

da. 1 mm-ko zehaztasuna du, eta 2 m-ko luzera neur dezake.

Material osagarria

Eserlekua edo aulkia , zenbait aldagairen neurketak errazteko.

Garrantzitsua

Baldintza orokorretan aipatu dugun moduan, hasi baino lehen, tresnak ondo

kalibratuta daudela egiaztatu behar da, batez ere balantza eta plikometroa.

NEURKETA ANTROPOMETRIKOEN PROTOKOLOA

Neurriak hartzeko, hobe da segida berari jarraitzea, neurri ugari baitaude.

Egin beharreko ekintzak honako hauek dira:

1. Pisua hartu

2. Altuera neurtu

3. Beso-luzera (“envergadura”) neurtu

4. Marka antropometrikoak egin (puntu anatomikoekiko)

5. Gantz-tolesturak hartu

6. Perimetroak neurtu

7. Hezur-diametroak neurtu

8. Luzerak jaso

Gomendagarria

Antropometria egiteko, hobe da bi pertsona egotea: bata neurriak hartzeko

tresna askatu gabe, eta bestea zenbakiak apuntatzeko.


Protokoloa 4

1. Pisua hartu

Definizioa. Zentzu hertsian, gorputz-masa terminoa erabili behar litzateke

gorputz-pisua erabili ordez.

Tresneria. Baskula edo pertsonekin erabiltzen den balantza. Neurria

kilogramotan (kg) adierazten da eta 0,1 kg-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Pertsona oinutsik igotzen da baskulara. Pertsona zutik egongo da

baskularen plataformaren erdialdean, eta bere pisua modu berdinean banatuko

du bi hanketan. Baskulan igota dagoen pertsonaren gorputzak ez du ukituko

inguruan dagoen ezer, eta besoak aske esekita egongo dira gorputzaren alde

bakoitzean. Neurketa egiteko pertsona azpiko arroparekin, bainu-jantziarekin

edo ehundura arineko galtza motzekin egongo da, zapatarik eta bitxirik edo

apaingarririk gabe. Aztertzaileak pisatzen duena neurtzen du.

2. Altuera neurtu

Definizioa. Altuera vertexaren eta euste-planoaren artean dagoen distantzia

gisa definitzen da. Altuerari ere hankako tailu edo tailu deritzogu.

Tresneria. Estadiometroa edo tallimetroa behar da. Altueraren neurria

zentimetrotan (cm) adierazten da 1 mm-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Neurtu beharreko pertsona ondo kokatu behar dugu, tallimetroarekin

egokiro neurtzeko. Pertsona zutik kokatzen da, guztiz luzatuta. Orpoek elkarren

ondoan egon behar dute, atzeko mugan finkatuta eta oinen barneko ertzek 60

gradu inguruko angelua osatu behar dutela. Ipurmasailek eta bizkarreko goiko

aldeak estadiometroaren taula bertikala ukituko dute. Antropometriagileak

pertsonaren burua Frankfurt planoarekiko zuzendu behar du, eta, mastoide-

prozesuen mailan, buruaren trakzioa egingo du, bizkarrezurra erabat heda

dadila errazteko.

Frankfurt planoa. Orbitalaren beheko ertzetik tagionera irudizko lerro bat

eginez, lurrarekiko paraleloan, eta gorputzaren ardatz longitudinalarekin angelu

zuzena osatuz, Frankfurt planoa aurkitzen dugu.


Protokoloa 5

Beste modu batera esanda okzipitalaren eta tagionaren artean dagoen lerroa,

zoruarekiko paraleloa.

Orain, pertsonari arnasa sakon har dezala eskatuko diogu, oinzolak altxatu

gabe eta buruaren posizioa mantenduz. Eskuekin burua tente jartzen

lagunduko diogu (egunean zehar ornoen arteko tartean murriztu den espazioa

konpentsatzeko). Astiro, estadiometroaren plataforma horizontala jaitsiz joango

gara, pertsonaren bururaino ailegatzeraino, eta han presio txikia egingo dugu,

ilearen efektua gutxitzeko. Neurketa horretarako, oinutsik egon beharko du

pertsonak.

3. Beso-luzera (“envergadura”) neurtu

Definizioa. Beso-luzera eskuineko eskuaren eta ezkerreko eskuaren

atzamarren punten artean dagoen distantzia da, goiko gorputz-adarrak guztiz

zabalduta eta sorbaldaren parean daudenean.

Tresneria. Beso-luzera neurtzeko erabiltzen den materiala helburu horretarako

diseinatuta dagoen ohol bat da. Ohol hori milimetratuta dago, eta hormaren

kantoitik aurrez ezarritako distantzia batera kokatuta. Zinta metriko bat ere

erabil daiteke. Beso-luzera zentrimetrotan (cm) adierazten da, 1 mm-ko

zehaztasunarekin.

Teknika. Pertsona zutik jartzen da oinak elkarren ondoan jarrita eta orpoek eta

bizkarrak horma edo pareta ukitzen dutela. Besoak hedatuta jarriko dira,

sorbalden mailan. Esku-ahurrak aurrealdera begiratzen jarriko dira, pareta

ukituko dute, eta ezkerreko eskuaren atzamar luzeenak (atzamar-puntak)

erreferentzia gisa erabiliko dugun paretaren izkina joko du. Pertsonari goiko

gorputz-adarrak ahalik eta gehien hedatzeko eskatuko diogu, ezkerreko

eskuaren atzamar-punta paretatik aldendu edo banatu gabe. Ondoren, beso-

luzeraren neurketa egingo da. Beso-luzeraren neurketa egiteko irakurketa

eskuineko eskuaren atzamar-puntan egiten da. Eskuineko eskuaren atzamar-

punta hori paretan finkatuta dagoen ohol milimetratuan kokatuta dago. Neurketa

zinta metriko batekin egiten bada, zinta metriko hori pertsona jarrita dagoen


Protokoloa 6

horman ezar daiteke, eta neurketa zuzenean egin, edo puntua markatu eta

geroago neurketa egin zintarekin.

4. Marka antropometrikoak egin

Aurretik esan beharra dago antropometria egiteko pertsonak gorputz-jarrera

egokia hartu behar duela eta jarrera horri anatomiko edo antropometriko

deritzogula. Gorputzak tente egon behar du, burua eta begiak aurrera begira,

besoak gorputzaren alboetan, lasai, tentsio gabe, esku-ahurra aurrera

zuzenduta atzamarrekin luzatuta; orpoek, elkarren ondoan, 45 graduko angelu

bat osatuko dute. Erreferentziarako

puntu anatomikoak zehaztasunez

identifikatu behar dira. Sarritan,

lokalizatzeko hurrengo segida hau

erabili ohi da:

1.- Puntua hatz-mamiarekin lokalizatu

2. Puntua birlokalizatu beste atzamarraren

azazkalekin

3. Lapitz dermikoarekin markatu

4. Ondo markatuta dagoela egiaztatu

Neurri batzuk jesarrita hartzen dira,

baina gehienak zutik. Muskuluek

erlaxatuta egon behar dute.

Neurri guztiak eskuineko aldean hartu

behar dira. Eskuinaldean forma-

anormaltasunak daudenean bakarrik

erabiliko da ezkerraldea.

Zinta metrikoa puntuak zehaztasunez hartzeko erabiliko dugu. Azala arkatz

dermikoaz edo tinta hidrosolubleko boligrafo batez markatuko da. Azalak

desinfektatua eta lehor egon behar du. Azal hezea askoz zailagoa da neurtzen,

eta eragin negatiboa izan dezake emaitzetan. Ezin da neurketarik egin

handituta dagoen azalean.


Protokoloa 7

Puntuak markatuta daudenean, hartu egingo dira neurriak. Neurriak beti leku

berean hartu beharko ditugu. Horri esker, formulak erabili ahal izango ditugu,

pertsona bakoitzaren jarraipena egoki egiteko eta taldearen neurriak

konparatzeko.

Puntu anatomikoak (markak) hauexek dira:

4.1. Akromioaren punta markatzen da marra batez.

4.2. Erradioaren burua beste marra batekin markatzen dugu.

4.3. Orain, bien erdiko puntua , zintarekin bilatuta, marratxo bat egiten dugu.

Marra horren parean, beso atzean gurutze bat egiten da. Horixe izango da

besoko lehenengo tolesa.

4.4. Sorbalda-hezurraren azpiko angelua marra batez markatu; handik

behera 45º eginez, marra labur bat marraztuko dugu, eta, sorbalda-hezurraren

beheko angelutik 2 cm-ra, gurutze bat jarriko.

4.5. Hezur iliakoan , bi marka egingo ditugu: goiko aldean (gandor iliakoan) eta

aurre-goiko arantza iliakoan. Hortik, besape aurrerantz lerro bat eginez, elkartu

gandor iliakoko markatik luzatzen den beste lerro batez. Elkartze-puntuan,

gurutze bat egiten dugu inklinazio horretan.

4.6. Zilborretik (plano horizontalean) 5 cm-ra eskuinerantz gurutze bat egiten

dugu.

4.7. Femurraren burua bilatu eta markatuko dugu (femurraren burua ezin

badugu aurkitu, oinarekin zigarretak itzaltzeko egiten duguna bezalako

mugimendu bat egiteko esan diezaiokegu pertsonari, hezurra erraz nabaritzeko

hura ukitzean).

4.8. Tibia eta peronea artikulatzen diren puntua (meseta tibialaren gainean eta

alboan) marra batez markatzen da. Aurretik aipatutako bi marren erdiko puntua

neurtu eta markatzen dugu marra batez; gainera, izterraren aurrealdean, beste

gurutze bat egiten da, altuera horretan tolestura bat hartzeko. Bernan, zinta


Protokoloa 8

erabilita, perimetrorik handiena bilatu behar da, eta, altuera horretan,

barnealdean, gurutze bat egingo da.

Markak egin eta gero, neurriak hartzen has gaitezke; horretarako, honako hau

da ordena logikoena: lehenbizi, gantz-tolesturak; ondoren, perimetroak, eta

azkenik, diametroak (hiru neurketa motak goitik beherako noranzkoan eginda).

5. Gantz-tolesturak

Definizioa. Larruazaleko geruza bikoitz baten eta larruazal azpiko ehun

adiposoaren lodiera.

Tresneria. Gantz-tolesturen konpasa (plikometroa); neurria milimetrotan (mm)

adierazten da, 0,1 mm-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Gantz-tolestura ezkerreko eskuaren hatz erakuslearekin eta hatz

lodiarekin hartzen da, 8 cm inguruko pintza bat irekiz. Markatuta dagoen

gunean larruazalaren geruza bikoitz bat jasotzen edo igotzen da, eta baita

haren azpiko ehun adiposoa. Gantz-tolestura ondo eratzeko eta bi aldeak

paraleloki geratzeko, kanporanzko trakzio txiki bat egingo da, eta neurketa

amaitu arte mantenduko da. Eskuineko eskuarekin konpasa aplikatzen da.

Atzamarrek tolestura gurutzean osatzen dute; handik, 2,5 cm-ra plikometroa

sartuko dugu. Konpasa tolestura hartzen den puntutik 1 zentimetrora kokatzen

da, tolesturaren noranzkoarekiko perpendikularki. Betiere, besoak gurutzatu

gabe egin behar da hori, bestela puntua beste bat bailitzateke. Azala hartzean,

tolestura ondo osatua dagoela nabaritu behar dugu, eta giharrik hartu gabe eta

tolestura osorik hartua dugularik sartuko dugu plikometroa. Irakurketa konpasa

kokatu eta bi segundora egiten da, orratzaren jaitsiera moteltzen denean.

Plikometroa sartuko dugu, eta 2ra arte zenbatu ondoren neurketa egingo dugu.

Gantz-tolesturak eskuineko aldean neurtuko dira. Gantz-tolesturen neurriak hiru

neurketen batezbestekoa izango dira, eta argi eta garbi okerrak diren neurketak

baztertu daitezke.


Protokoloa 9

Errepikapenak ez dira tolesturaz tolestura egingo, baizik eta ikerketaren

barruan dauden tolestura guztiak bukatu eta gero. Horri esker, gunea ez

konprimatzea lortzen dugu.

Gantz-tolesturak honako 6 hauek izango dira (aurretik markatuta izango ditugu

lekuak):

Eskapulapeko tolesa edo toles subeskapularra: eskapula barneko

beheko angeluan (beheko angeluaren punturik behekoena), erpinarekin 45º

osatuz. Sorbalda-hezurraren beheko angelutik 2 cm-ra.

Toles trizipitala : akromionaren (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta

erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.

Beso-ardatz nagusiarekiko paraleloan.

Toles suprailiakoa/supraespinala: gandor iliako baino 5-7 cm gorago

helduetan eta 2 cm gorago gazteetan, perpendularki. Erreferentzia

anatomiko gisa ileona (gandor iliako eta aurre-goiko arantza iliakoa) eta

besapearen aurreko ertza ditugu.

Toles abdominala: zilbor-orbainetik 3-5 cm-ra.

Izterreko tolesa: pertsona eserita, belaunaren eta aldaken erdian, bentralki.

Bernako tolesa: bernaren erdiko aldean, barneko aldean.

Orain, tolesturak neurtzeari ekingo diogu, gurutzeen norabideari jarraituz:

5.1 Toles subeskapularra. 45º-an, noranzkoa laprana edo zeiharra da,

beherantz eta kanporantz. Horizontalarekiko 45 gradu. Pertsona zutik jartzen

da, zuzen eta besoak esekita gorputzean zehar. Esan bezala, konpasa

aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.


Protokoloa 10

5.2 Toles trizipitala. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikala). Konpasa

aplikatzen da besoaren atzeko aurpegiaren erdiko lerroan osatu den tolestura

baino zentimetro bat baino beherago, akromionaren eta erradioaren buruaren

arteko erdiko puntuaren mailan. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar

du, sorbaldaren giltzadura kanpora arinki errotatuta egongo da, eta ukondoa

hedatuta.

5.3 Toles supraespinala edo suprailiakoa. Noranzko laprana edo zeiharra da,

beheranzkoa. Horizontalarekiko 45 gradu. Konpasa kokatzen da hezur

iliakoaren goiko ertzaren eta aurre-goiko arantza iliakotik besapeko aurreko

ertzera eratzen den irudizko lerroaren artean dagoen erdiko puntuko tolestura

baino zentimetro bat aurrerago.

5.4 Toles abdominala. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikala). Konpasa

eratu den tolestura baino zentimetro bat beherago kokatuko da. Tolestura hori

abdomeneko muskulu zuzenaren sabelaren erdiko marran kokatzen da gutxi

gorabehera.

5.5 Izterreko tolesa. Pertsonak eserita egon behar du hankak paralelo ipinita:

biak goitik behera neurtzen dira (bertikalak). Askotan izterreko tolestura

neurtzea oso zaila da, adibidez gantz asko dagoenean. Azala gogorrago

dagoenez eta tolestura handiegia denez, ezingo dugu tolestura ondo osatu.

Hori dela eta, honako jarrera estandar hauek ezarri dira:

a) Hankak luzatzea eskatzen zaio pertsonari, eta neurketa egiten da

(bigarren jarrera); hala ere, ezinezko bada...

b) Eskuekin azala bilduta estutzea eskatzen zaio miatzen ari garen

pertsonari (hirugarren jarrera).

Aztertutako pertsonaren neurketa-fitxan, ohar moduan adierazi beharko da datu

hori. Modu batera egin eta gero, horrela egin behar da beti.

5.6 Bernako tolesa. Pertsonak eserita edo zutik egon daiteke, hankak paralelo

ipinita. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikalak). Hankan bere luzerako

noranzkoan, barnealdean, hartzen da tolestura, hankek 90º-ko angelu bat


Protokoloa 11

osatzen dutela. Tolestura eskuineko bernaren perimetro handia dagoen mailan

hartzen da, barneko aldean.

Gantz-tolesturen neurketa-teknika laburtzen duten bi taula moldatu ditugu, eta

protokoloaren laburpen-taulen atalean jaso dira (3.1 eta 3.2 taulak). Taula

horietan, aipatu ez ditugun beste hiru gantz-tolestura agertzen dira: pektorala,

gandor iliakokoa eta bizepsekoa

6. Perimetroak neurtu

Definizioa. Gorputzeko hainbat mailatako zirkunferentzien neurriak dira.

Tresneria. Zinta antropometrikoa erabiltzen da. Neurria zentimetrotan (cm)

ematen da, 1 mm-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Antropometriagileak zintari eusten dio eskuineko eskuarekin, eta aske

geratzen den muturrari ezkerreko eskuarekin. Zinta nahi den gunean kokatzen

da, dagokion mailan. Zintarekin ez dira ehun bigunak zapaldu edo konprimatu

behar. Zinta kokatuko da neurtzen ari den segmentuaren ardatz

longitudinalarekiko perpendikularki. Lehenbizi, kalibratzea hartu behar da

kontuan, 0a non dagoen ziurtatuta; izan ere, antropometria-zintek ez dute

hasieran neurketa-markarik. Neurriak hartzean, zintaren posizioak honako hau

izan behar du: milimetroen marka finagoak bi zinten erdialdera begira egongo

dira, neurketa egokia izan dadin. Aldrebes egiten bada, ezin izango da neurria

ondo irakurri.

Neurriak honako hauek izaten dira oro har:

6.1 Buruko perimetroa. Glabelaren mailan hartzen da. Pertsona eserita edo

zutik egon daiteke, eta buruak Frankfurt planoan kokatuta egon beharko du.

Antropometriagileak zehazki glabelaren gainean kokatuko du zinta, luzetarako

ardatzarekiko perpendikularki. Presioa egin behar da ilearen efektua

murrizteko.

6.2 Lepoko perimetroa. Tiroides kartilagoaren mailan. Pertsona eserita edo

zutik egon daiteke, eta buruak Frankfurt planoan kokatuta egon beharko du.


Protokoloa 12

Antropometriagileak zehazki krikoide kartilagoaren gainean kokatuko du zinta,

luzetarako ardatzarekiko perpendikularki. Kasu horretan, gutxieneko presioa

egin beharko da.

6.3 Sorbaldako perimetroa. Deltoidearen prominentziaren mailan (gutxi

gorabehera bigarren saihets-hezurraren mailan). Pertsona zutik eta zuzen

egongo da eta besoak aske esekita izanda gorputzaren alde bietan.

Antropometriagileak deltoidesaren tontor handienean kokatuko du zinta. Zinta

horizontalki geratuko da eta zoruarekiko paralelo.

6.4 Beso erlaxatuko perimetroa. Markaren parean (akromionaren eta

erradioaren buruaren arteko erdiko puntua). Pertsona zutik, zuzen eta besoak

erlaxatuta eta solte izanda gorputzaren alde bietan. Antropometriagileak

akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntuan kokatuko du

zinta metrikoa eta besoaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.

6.5 Beso uzkurtuko perimetroa. Kasu honetan ez dago erreferentzia

anatomikorik: balio handiena hartzen da. Pertsona zutik dago. Besoa tolestuta

(besaurrea 45 gradu inguru tolestuta dago besoarekiko), goian mantenduta eta

zinta prest dugula, eskuinean kokatuta dagoen antropometriagileak bizepsa

uzkurtzeko agindua ematen du (antropometriagileak ahalik eta bizepsaren

uzkurketa handiena egiteko animatu behar du pertsona), eta, ahalik eta

azkarren, perimetro maximoa bilatzen eta neurtzen da.

6.6 Besaurreko perimetroa. Kasu honetan ez dago erreferentzia anatomikorik:

balio handiena hartzen da. Pertsona zutik dago, besaurreak erlaxatuta egon

behar du eta esku-ahurrak gorantz begira. Antropometriagileak besaurrearen

mailan dagoen perimetrorik handiena neurtuko du, zinta zenbait mailatan

kokatu ondoren.

6.7 Eskumuturreko perimetroa. Perimetro horretarako, kubituaren eta

erradioaren apofisi estiloideak dira erreferentzia anatomikoak. Pertsonak esku-

ahurra gorantz edo beherantz ipiniko du, atzamarrak erlaxatuta.

Antropometriagileak kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideen azpian


Protokoloa 13

dagoen perimetro txikiena neurtuko du. Beste kasuetan esan dugun moduan,

zintarekin jokatuko da perimetro minimoa lortu arte.

6.8. Toraxeko perimetroa. Erreferentzia anatomikoa bularrezurra da, laugarren

giltzadura kondroesternalaren erdialdearen mailan. Pertsona zutik egongo da,

eta besoen abdukzio txiki bat egingo du, zinta errazago jartzeko.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean egongo da kokatuta, eta zinta

toraxaren ingurutik jarriko du, maila mesoesternalean kokatuz (toraxaren

aurreko eta atzeko partetik). Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren

hartuko da.

6.9.1. Abdomeneko perimetroa (gerrikoa). Erreferentzia anatomikoa maila

abdominalean dagoen estugune nabaria da (gerria). Pertsona zutik dago, eta

besoak erlaxatuta izango ditu gorputzean zehar. Antropometriagileak,

pertsonaren aurrealdean kokatuta, perimetroa neurtzen du gerriaren mailan.

Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.

6.9.2. Abdomeneko perimetroa (zilborrekoa). Erreferentzia anatomikoa

zilbor-orbaina da. Pertsona zutik dago, eta besoak erlaxatuta izango ditu

gorputzean zehar. Antropometriagilea pertsonaren aurrean kokatzen da, eta

zilbor-orbainaren mailan neurtzen du abdomenaren perimetrorik handiena.

Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.

6.10. Aldakako perimetroa (ipurmasailekoa). Erreferentzia anatomikoa

gorputzaren atzeko aldetik dagoen tontor handiena izango da (gutxi gorabehera

pubiseko sinfisiaren mailan). Pertsona zutik egongo da, oinak elkarren ondoan

izanda eta ipurmasailak uzkurtu gabe. Antropometriagileak pertsonaren

eskuinaldean kokatuko da, eta, ondoren, ipurmasaileko tontor handiena

neurtuko du zintarekin.

6.11. Izterreko perimetroa. Ipurmasaileko tolestura (edo ipurmasaileko

protuberantziaren eta izterraren arteko lotura-puntua). Pertsona zutik dago,

zuzen kokatuta eta hankak pixka bat banatuta. Pisuak modu berdinean

banatuta egon behar du bi oinetan. Antropometriagileak ipurmasaileko tolestura

baino zentimetro bat beherago kokatuko du zinta, eta izterrezurraren luzetarako


Protokoloa 14

ardatzarekiko perpendikularki. Lehenengo, izterraren beheragoko maila batean

kokatzen da zinta, eta gero zuzena den planoan kokatzen da.

Antropometriagilea eserleku batean jar daiteke neurketa errazteko.

6.12. Izterraren erdialdeko perimetroa. Markaren parean hartzen da

(izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko

puntua). Pertsona zutik dago, eta garrantzitsua da hankak erdi irekita izatea eta

pisua modu berean banatuta izatea bi oinetan. Zinta izterraren tolesturaren eta

belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntuan kokatzen da, eta

izterrezurraren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki. Bi puntu horien

arteko erdiko puntua markatzeko, belauna 90 gradu tolestuta egongo da.

6.13. Belauneko perimetroa. Erreferentzia anatomikoa belaunburua da.

Pertsona zutik egongo da. Eskuineko belauna makurtuko du pixka bat, eta bere

gorputzeko pisua kontrako hankara eramango du. Antropometriagilea

pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, eta zinta erdialdeko patelarraren mailan

jarriko du eta plano horizontalarekiko paraleloki.

Berna. Kasu honetan, ez dago erreferentzia anatomikorik: balio handiena

hartzen da (markaren parean). Pertsona zutik dago, zuzen, hankak pixka bat

bereizita eta pisua modu berean banatuta bi oinetan. Antropometriagilea

pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, bernaren alboko aldearen aurrean.

Zinta bernaren zenbait mailatan kokatu ondoren, bernaren perimetrorik

handiena neurtzen da. Antropometriagileak marka bat egingo du maila

horretan, baina, beti, bernaren barneko aldean. Marka hori bernako gantz-

tolestura neurtzeko erabiliko da. Neurketa hori errazteko, antropometriagilea

eserleku batean jar daiteke.

6.14. Orkatilako perimetroa. Erreferentzia anatomikoa maleoloak dira.

Pertsona zutik jartzen da eserleku baten gainean. Orpoek pixka bat bereizita

egon behar dute, eta gorputzeko pisuak modu berean banatuta egon behar du

bi oinetan. Antropometriagileak pertsonaren alde batean jartzen da, eta zehazki

maleoloen gainean jartzen du zinta, orkatilaren diametro minimoan eta

hankaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.


Protokoloa 15

Perimetroen neurketa-teknika laburtzen duten taulak (3.3 eta 3.4) protokoloaren

eranskinen atalean dituzue.

7. Hezur-diametroak neurtu

Definizioa. Bi puntu anatomikoren artean proiekzioan dagoen distantzia da.

Tresneria. Antropometroa (diametro handiak neurtzeko) eta pakimetroa

(diametro txikiak neurtzeko) erabil daitezke. Neurriak zentimetrotan (cm)

ematen dira, 1 mm-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Hatz erakuslearekin eta lodiarekin antropometroaren edo

pakimetroaren adarrak hartzen dira, eta, bestalde, atzamar nagusia

erreferentziazko hezurreko puntua bilatzeko erabiltzen da. Presio sendoa edo

egonkorra egin behar da, ehun bigunak konprimatzeko. Oro har,

antropometroak 45 graduko angeluan egon behar du plano horizontalarekiko.

Neurriak bi edo hiru aldiz hartzen dira; bi bider eginda, batezbesteko aritmetikoa

hartuko dugu balio zuzentzat; hiru aldiz eginda, berriz, mediana.

Diametroak honako hauek izango dira:

7.1. Biakromiala. Erreferentzia anatomikoa prozesu akromialaren punturik

albokoena da. Pertsona zutik eta zuzen egongo da, eta besoak erlaxatuak

izango ditu gorputzean zehar.

Antropometriagileak zutik egongo da pertsonaren atzean (ikertzen ari garen

pertsonak oso altuak direnean, antropometriagileak aulki edo eserleku batean

igo beharko du). Antropometriagileak, eskuekin, pertsonaren lepotik

sorbaldaraino dagoen eremua erlaxatuko du tentsioa askatzeko.

Antropometroaren adarrak akromionaren gainean jartzen dira, gorantz begira

eta horizontalarekiko 45 graduko angelu bat eratzen dutela. Hatz erakusleekin

presio sendoa egin behar da antropometroaren adarretan.

7.2. Biileokrestala. Erreferentzia anatomikoa gandor iliakoa da (gandor

iliakoaren goiko ertzaren punturik albokoena, lerro medioaxilarra). Pertsona

zutik egongo da. Antropometriagilea ere zutik dago pertsonaren aurrean jarrita.

Puntuak esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin aurkituko dira.


Protokoloa 16

Antropometroaren adarrak gorantz begira kokatzen dira, horizontalarekiko 45

graduko angelua osatzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar

da antropometroaren adarretan.

7.3. Bitrokantereoa. Erreferentzia anatomikoa trokanter handiaren punturik

albokoena da (erreferentzia hori ez dator bat trokanterraren markarekin).

Pertsona zutik egongo da. Antropometriagilea ere zutik dago haren atzean

jarrita. Antropometroaren adarrak aipatutako erreferentzietan kokatuko dira,

pixka bat gorantz jarriz. Antropometroa presio sendoarekin aplikatu behar da

trokanterren arteko distantzia maximoa neurtzeko.

7.4. Toraxean zeharrekoa. Seigarren saihets-hezurra da erreferentzia

anatomikoa, lerro medioaxilarrean (aurreko aldetik puntu mesoesternalarekin

bat dator). Pertsona zutik eta zuzen dago. Kasu horretan, pertsonak besoen

abdukzio txiki bat egingo du neurketa errazteko. Antropometriagilea ere zutik

dago, pertsonaren aurrean. Antropometroa saihetsen gainean jarri behar da,

saihetsarteko gunera irristatu ez dadin. Antropometroaren adarrak beheranzko

angeluan jarri behar dira, horizontalarekiko 30 gradu inguru. Presio txikia egin

behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin.

7.5. Toraxeko aurre-atzekoa. Erreferentzia anatomikoa laugarren giltzadura

kondroesternala da (maila mesoesternala). Pertsona eserita eta zuzen egongo

da. Antropometriagilea zutik dago pertsonaren eskuinaldean. Antropometroa

eskuineko sorbaldan aplikatzen da, beherantz zuzenduta. Antropometroaren

aurreko adarra noranzko mesoesternalean kokatzen da, eta bestea, berriz,

maila mesoesternalean dagoen ornoaren arantza apofisian jarriko da (atzean).

Antropometroaren adarrei hatz erakuslearekin eta lodiarekin eutsiko zaie.

Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal

baten ondoren egin behar da.


Protokoloa 17

7.6. Ukondokoa edo humeroaren biepikondileoa. Erreferentzia anatomikoak

humeroaren eskuineko eta ezkerreko epikondiloak dira. Besoa gora begira eta

ukondoa antropometriagileari begira jartzea da kondiloak ondo ikusteko jarrera

egokiena. Kondiloen ardatz-lerroa ez da zuzena erreferentzia-planoekiko, pixka

bat inklinatuta baitago. Eskuaren atzeko aldea antropometriagileari begira

geratuko da. Puntuen haztatzea hirugarren atzamarrarekin egingo da.

Pakimetroa gorantz abiatzen da (45 gradu horizontalarekiko). Puntuen gainean,

presio handia egin behar da.

7.7. Eskumuturrekoa (eskumuturreko biestilodeoa). Erreferentzia

anatomikoak kubituaren apofisi estiloidea (punturik medialena) eta erradioaren

apofisi estiloidea (punturik albokoena) dira. Pertsona zutik dago, eta,

ukondoaren bitartez, besaurrea 90 gradu makurtuta izango du. Besoa bertikalki

mantendu behar da, torax albotik hurbil. Besaurrea prono-supinazio tarteko

bidean geratu behar da, eta eskuaren atzeko aldea neurtzaileari begira (eskua

aurrera luzatua du). Antropometriagilea pertsonaren aurrean dago.

Pakimetroaren adarrak hezur-erreferentzien gainean kokatuko dira, presio

sendoa eginez.

7.8. Belaunekoa edo izterrezurreko biepikondileoa. Erreferentzia

anatomikoak izterrezurreko kondiloen parterik medialena eta albokoena dira.

Pertsona eserita egongo da, eta berna tolestuta izango du belaunaren mailan

(izterrarekiko 90 graduko angelu bat eratzen duela). Antropometriagilea zutik

dago pertsonaren aurrean. Haztatzea esku bakoitzeko hirugarren

atzamarrarekin egin behar da. Pakimetroa modu diagonalean aplikatzen da (45

gradu horizontalarekiko) eta presio sendoa eginez.

7.9. Orkatilakoa edo bimaleolarra. Bi maleoloak hartuz, orkatilaren maleolo

medialaren punturik medialena eta orkatilaren alboko maleoloa (punturik

albokoena). Pertsona zutik dago, plataforma baten gainean. Oinak 6 cm-ko

distantziara bereizita egongo dira, eta pisua modu berean banatuko da bi

oinetan. Antropometroa oinaren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki


Protokoloa 18

kokatu behar da eta maleoloen gainean presio handi samarra eginez.

Pakimetroa 45 graduko angeluan jarri behar da horizontalarekiko.

Diametroen neurketa-teknika laburtzen duten taulak, besteak bezala,

eranskinetan agertzen dira (3.5 eta 3.6 tauletan).

8. Luzerak neurtu

Definizioa. Gorputz-segmentu baten luzera bi hezur-erreferentziaren arteko

distantzia da (luzera zuzena).

Tresneria. Segmentu moldakorrak dituen antropometroa. Neurria zentimetrotan

(cm) adierazten da, 1 mm-ko zehaztasunarekin.

Teknika. Neurtu nahi dugun segmentuaren ardatz longitudinalarekiko paraleloki

kokatu behar da antropometroa. Antropometroaren adar bat erreferentzia baten

gainean kokatuko da, eta antropometroaren beste adarra, berriz, beste

erreferentzia anatomikoa aurkitzeraino irristatuko da.

Luzerak honako hauek dira:

8.1. Besoa (lerro akromio-erradiala) : Erreferentzia anatomikoak akromiona

(goiko eta kanpoko zatia) eta erradioa (erradioaren alboko aldearen zatirik

gorena) dira. Pertsona zutik egongo da, sorbaldak eta besoak erlaxatuta eta

gorputzean zehar esekita. Antropometriagilea pertsonaren atzean kokatuko da,

eta antropometroa besoaren atzeko aldearekiko paraleloki kokatuko du.

Antropometroaren adar bat akromionaren gainean finko mantentzen den

bitartean, antropometroaren beste adarra erradioaren burua ukitzeraino

irristatuko da.

8.2. Besaurrea (lerro erradial-estiloidesekoa): Erreferentzia anatomikoak

hauek dira: erradioaren alboko aldearen zatirik gorena eta erradioaren apofisi

estiloidearen zatirik distalena. Pertsona zutik dago, posizio anatomikoan.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da. Antropometroaren

adarrak erreferentziazko puntuetan kokatzen dira, eta antropometroa

besaurrearen ardatz longitudinalarekiko paraleloki mantendu behar da.


Protokoloa 19

8.3. Eskua (lerro medioestiloideo-atzamarrekoa): Erreferentzia anatomikoak

medioestilodesa (kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak lotzen duen

irudizko lerroaren erdiko puntua) eta atzamarrekoa (“titarea”, hirugarren

atzamarraren punturik distalena) dira. Pertsonak supinazioan jarri behar du

eskua, eta atzamarrak guztiz hedatuta (baina ez hiper-hedatuak).

Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatu behar du.

Antropometroaren adar bat puntu medioestiloideoan jarri behar du, eta beste

adarra hirugarren atzamarraren punturik distaleraino mugitu.

8.4. Izterra: Erreferentzia anatomikoak femurraren trokanter handiaren punturik

gorena eta tibiaren alboko buruaren punturik gorena dira. Pertsona zutik dago

eserleku baten gainean. Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean dago.

Antropometroaren adar bat trokanterraren markan jarriko du, eta beste adarra

tibiaren alboko buruaren markan egongo da.

8.5. Berna : Erreferentzia anatomikoak tibiaren buruaren erdiko ertzaren

punturik gorena eta tibiaren maleolo medialaren punturik distalena dira.

Pertsona eserita dago eserleku batean, eta eskuineko berna ezkerreko

belaunaren gainetik gurutzatu behar du. Antropometriagileak antropometroaren

adar bat erdialdeko marka tibialean kokatuko du, eta bestea, berriz, maleolo

tibialaren markan.

8.6. Oina : Erreferentzia anatomikoak pterion (oinaren punturik atzekoena) eta

akropodion (oinaren punturik aurrekoena, lehenengo edo bigarren behatzak)

dira. Pertsona bi hanketan oinarrituta egongo da, bere gorputzeko pisua modu

berean bi hanketan banatuz. Presio minimoa eginez, antropometroaren adarrak

aipatutako erreferentzia-puntuetan kokatzen dira. Antropometroa oinaren

luzetarako ardatzarekiko paraleloki kokatu behar da.

Luzeraren neurketa-teknika laburtzen duen taula ikusteko, protokoloaren

eranskinetara joan (3.7 taula).


Protokoloa 20


Protokoloaren eranskinak 1

3.1 taula. Gantz-tolesturen neurketa-teknika. Enborreko azal-tolesturak

ERREFERENTZIA ANATOMIKOA NORANZKOA NEURKETA-TEKNIKA

PEKTORALA Besape aurreko tolestura, ahalik eta gorago.

Laprana Pertsona zutik dago, eta besoak esekita daude gorputzean zehar.

Tolestura erreferentzian eratzen da, titiburura doan luzetarako ardatzari jarraituz. Konpasa zentimetro bat beherago kokatzen da.

GANDOR ILIAKOA Gandor iliakoa, goi-goiko puntua.

Laprana: aurreranzko eta beheranzko

Tolestura besapeko erdiko lerroan eratzen da eta konpasa tolestura horretatik zentimetro bat aurrerago kokatzen da, gandor iliakoaren gainetik.

Pertsonak eskuineko besoaren abdukzio bat egin dezake, edo toraxaren gainean kokatu, eta eskua ezkerreko sorbaldaraino eraman.

SUBESKAPULARRA Hezur iliakoan bi marka egingo ditugu: goiko aldean (gandor iliakoan) eta aurre-goiko arantza iliakoan. Hortik, besape aurrerantz lerro bat eginez elkartu gandor iliako markatik luzatzen den beste lerro batez. Elkartze-puntuan, inklinazio horretan, tolestura egingo dugu.

Laprana: beherantz eta kanporantz Horizontalarekiko 45º

Pertsona zutik jartzen da, zuzen, eta besoak esekita egongo dira gorputzean zehar. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.

SUPRAILIAKOA EDO SUPRAESPINALA Hezur iliakoa: goiko ertza eta aurre-goiko arantza iliakoa. Besapea: aurreko ertza.

Laprana edo zeiharra. Horizontalarekiko 45º

Konpasa kokatzen da hezur iliakoaren goiko ertzaren eta aurre-goiko arantza iliakotik besapeko aurreko ertzaren artean eratzen den irudizko lerroaren erdiko puntutik tolesturaren zentimetro bat aurrerago.

Gandor iliakoa baino 5 cm gorago helduetan, eta 2 cm gorago gazteetan, perpendikularki.

ABDOMINALA Zilbor-orbainetik 3-5 cm-ra.

Bertikala

Konpasa eratu den tolestura baino zentimetro bat beherago kokatuko da. Tolestura hori abdomeneko muskulu zuzenaren sabelaren erdiko marran kokatzen da gutxi gorabehera.



3.2 taula. Gantz-tolesturen neurketa-teknika. Gorputz-adarreko azal-tolesturak

ERREFERENTZIA ANATOMIKOA NORANZKOA NEURKETA-TEKNIKA

TRIZIPITALA Akromion (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.

Bertikala Konpasa aplikatzen da besoaren atzeko aldearen erdiko lerroan osatu den

tolestura baino zentimetro bat beherago, akromionaren eta erradioaren buruaren arteko puntuaren mailan. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar du, sorbaldaren giltzadura kanporantz arinki errotatuta egongo da, eta ukondoa hedatuta.

BIZEPSA Akromion (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.

Bertikala

Tolestura eskuineko besoaren aurreko alde-aldean eratzen da, akromionaren eta erradioaren buruaren artean dagoen erdiko puntuaren mailan. Konpasa tolestura horretatik zentimetro batera kokatzen da. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar du, sorbaldaren giltzadura kanporantz arinki errotatuta egongo da eta ukondoa hedatuta.

Puntu hori bizepsaren gorputzaren azalera aurrekoenean kokatzen da.

IZTERREKOA Izterreko tolesturaren eta belaunburua goiko ertzaren arteko erdiko puntua.

Bertikala Tolestura eskuineko izterraren luzetarako ardatzaren erdiko puntuan egiten

da, belauna 90 graduan tolestuta. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera. Neurketa belauna zuzen izanda egiten da, edo hanka hedatuta izanda eta eserleku batean jesarrita. Tolestura hartzeko zailtasunak daudenean, pertsonak berak bere izterra altxa dezake atzeko aldetik, eta, horri esker, tentsioa murriztuko du.

Beste modu bat honako hau da: laguntzaile batek 6 cm-ko tolestura bat har dezake, antropometriagileak neurketa zehatza (leku zehatzean) egiten duen bitartean.

BERNAKOA Bernako perimetro handiena.

Bertikala Pertsona eserita egon daiteke, edo oina eserleku batean jarrita izan

dezake. Tolestura eskuineko bernaren perimetro handia dagoen mailan hartzen da, barneko aldean eta belauna 90 graduan tolestuta izanda. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.

Bernak erlaxatuta egon behar du.



3.3 taula. Perimetroen neurketa-teknika. Enborreko eta goiko gorputz-adarreko perimetroak

ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRRERA NEURKETA-TEKNIKA

BESOA ERLAXATUTA Markaren parean (akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntua).

Pertsona zutik, zuzen eta besoak erlaxatuta eta solte gorputzaren alde bietan.

Antropometriagileak akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntuan kokatuko du zinta metrikoa eta besoaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.

BESOA UZKURTUTA Balio handiena.

Pertsona zutik dago. Besoa tolestuta (besaurrea 45 gradu inguru tolestuta dago besoarekiko), goian mantenduta.

Zinta prest dugula, eskuinean kokatuta dagoen antropometriagileak bizepsa uzkurtzeko agindua ematen du (ahalik eta bizepsaren uzkurketa handiena), eta, ahalik eta azkarren, perimetro handiena bilatzen eta neurtzen da.

BESAURREA Balio handiena.

Pertsona zutik dago, besaurreak erlaxatuta egon behar du eta esku-ahurra gorantz begira.

Antropometriagileak besaurrearen mailan dagoen perimetrorik handiena neurtuko du, zinta hainbat mailatan kokatu ondoren.

ESKUMUTURRA Kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak.

Pertsonak esku-ahurra gorantz edo beherantz ipiniko du, atzamarrak erlaxatuta izanda.

Antropometriagileak kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideen azpian dagoen perimetro txikiena neurtuko du. Zintarekin jokatuko da perimetro minimoa lortzeraino.

TORAX Esternoia, laugarren giltzadura kondroesternalaren erdialdearen mailan.

Pertsona zutik egongo da, eta besoen abdukzio txiki bat egingo du zinta errazago jartzeko.

Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatuta egongo da, eta zinta toraxaren ingurutik jarriko du, maila mesoesternalean kokatuz (toraxaren aurreko eta atzeko partetik). Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.

ABDOMEN-ZILBORREKOA Zilbor-orbaina.

Pertsona zutik dago, eta besoak erlaxatuta izango ditu gorputzean zehar.

Antropometriagileak pertsonaren aurrean kokatzen da, eta zilbor-orbainaren mailan abdomenaren perimetrorik handiena neurtzen du. Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.

ALDAKA (IPURMASAILEKOA) Gorputzaren atzeko aldetik dagoen tontor handiena (gutxi gorabehera pubiseko sinfisiaren mailan).

Pertsona zutik egongo da, oinak elkarren ondoan izanda eta ipurmasailak uzkurtu gabe.

Zintarekin ipurmasaileko goragunerik handiena neurtuko du.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatuko da.



3.4 taula. Perimetroen neurketa-teknika. Beheko gorputz-adarreko perimetroak

ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRERA NEURKETA-TEKNIKA

IZTERRA Ipurmasaileko tolestura (edo ipurmasaileko goragunearen eta izterraren arteko lotura-puntua).

Pertsona zutik dago, zuzen kokatuta eta hankak pixka bat banatuta. Pisuak modu berean banatuta egon behar du bi oinetan.

Antropometriagileak zinta ipiniko du ipurmasaileko tolestura baino zentimetro bat beherago eta izterrezurraren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki. Lehenengoz, zinta izterraren beheragoko maila batean ipintzen da, eta gero zuzena den planoan kokatzen da. Antropometriagilea eserleku batean jar daiteke neurketa errazteko.

IZTERRAREN ERDIALDEA Markaren parean hartzen da (izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntua).

Pertsona zutik dago, eta garrantzitsua da hankak erdi irekita izatea eta pisua modu berean banatuta izatea bi oinetan.

Zinta izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntuan ipintzen da, eta izterrezurraren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki. Bi puntu horien arteko erdiko puntua markatzeko, belauna 90 gradu tolestuta egongo da.

BELAUNA Belaunburua.

Pertsona zutik egongo da. Pertsonak eskuineko belauna makurtuko du pixka bat, eta bere gorputzaren pisua kontrako hankara eramango du.

Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, eta erdialdeko patelarraren mailan eta plano horizontalarekiko paraleloki jarriko du zinta.

BERNA Balio handiena (markaren parean).

Pertsona zutik dago, zuzen, hankak pixka bat bereizita eta pisua modu berean banatuta bi oinetan.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, bernaren alboko aldearen aurrean. Zinta bernaren hainbat mailatan ipini ondoren, bernaren perimetro handiena neurtzen da. Antropometriagileak marka bat egingo du maila horretan, baina beti bernaren barneko aldean. Marka hori bernako gantz-tolestura neurtzeko erabiliko da. Neurketa hori errazteko, antropometriagilea eserleku batean jar daiteke.

ORKATILA Maleoloak.

Pertsona zutik jartzen da eserleku baten gainean. Orpoek pixka bat bereizita egon behar dute, eta gorputzeko pisuak modu berean banatuta egon behar du bi oinetan.

Antropometriagileak pertsonaren alde batean jartzen da, eta maleoloen gainean zehazki jartzen du zinta, orkatilaren diametro txikienean eta hankaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.



3.5 taula. Diametroen neurketa-teknika. Enborreko diametroak


BIAKROMIALA Prozesu akromialaren punturik albokoena.

Pertsona zutik eta zuzen egongo da, eta besoak erlaxatuak izango ditu gorputzean zehar.

Antropometriagilea zutik egongo da pertsonaren atzean (ikertzen ari garen pertsonak oso altuak direnean, antropometriagileak aulki edo eserleku batean igo beharko du). Antropometriagileak, eskuekin, pertsonaren lepotik sorbaldaraino dagoen eremua erlaxatuko du, tentsioa askatzeko. Antropometroaren adarrak akromionaren gainean jartzen dira, gorantz begira eta horizontalarekiko 45 graduko angelu bat eratzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar da antropometroaren adarretan.

BIILEOKRESTALA Gandor iliakoa (gandor iliakoko goiko ertzaren punturik albokoena, lerro medioaxilarra)

Pertsona zutik egongo da.

Antropometriagilea zutik dago, pertsonaren aurrean jarrita. Puntuak esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin aurkituko dira. Antropometroaren adarrak gorantz begira kokatzen dira, horizontalarekiko 45 graduko angelu bat osatzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar da, antropometroaren adarretan.

BITROKANTEREOA Trokanter handiaren punturik albokoena (erreferentzia hori ez dator bat trokanterraren markarekin).

Pertsona zutik egongo da. Antropometriagilea zutik dago pertsonaren atzean jarrita.

Antropometroaren adarrak erreferentzietan ipiniko dira, pixka bat gorantz. Antropometroa presio sendoarekin aplikatu behar da, trokanterren arteko distantzia handiena neurtzeko.

TORAXEAN ZEHARREKOA Seigarren saihets-hezurra, lerro medioaxilarrean (aurreko aldetik puntu mesoesternalarekin bat dator).

Pertsona zutik eta zuzen dago. Pertsonak besoen abdukzio txiki bat egingo du, neurketa errazteko.

Antropometriagilea zutik dago, pertsonaren aurrean. Antropometroa saihetsen gainean aplikatu behar da, saihetsarteko gunera irristatu ez dadin. Antropometroaren adarrak beherantz biratu behar dira, horizontalarekiko 30 gradu inguru. Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin behar da

TORAZEKO AURRE-ATZEKOA Laugarren giltzadura kondroesternala (maila mesoesternala).

Pertsona eserita eta zuzen egongo da.

Antropometriagilea zutik dago pertsonaren eskuinaldean. Antropometroa eskuineko sorbaldan aplikatzen da, beherantz zuzenduta. Antropometroaren aurreko adarra noranzko mesoesternalean kokatzen da, eta bestea, berriz, maila mesoesternalean dagoen ornoaren arantza apofisian jarriko da (atzean). Antropometroaren adarrei hatz erakuslearekin eta hatz lodiarekin eutsiko zaie. Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin behar da.



3.6 taula. Diametroen neurketa-teknika. Gorputz-adarreko diametroak


UKONDOKOA EDO HUMEROAREN BIEPIKONDILEOA Humeroaren eskuineko eta ezkerreko epikondiloak.

Kondiloak ondo ikusteko jarrera egokiena hau da: besoa gora begira eta ukondoa antropometriagileari begira izatea. Kondiloen ardatz-lerroa ez da zuzena erreferentzia-planoekiko: pixka bat inklinatuta dago. Eskuaren atzeko aldea antropometriagileari begira dago.

Puntuen haztatzea hirugarren atzamarrarekin egingo da.

Pakimetroa gorantz abiatzen da (45 gradu horizontalarekiko).

Puntuen gainean, presio handia egin behar da.

ESKUMUTURREKOA (ESKUMUTURREKO BIESTILODEOA) Kubituaren apofisi estiloidea (punturik medialena) eta erradioaren apofisi estiloidea (punturik albokoena).

Pertsona zutik dago eta ukondoaren bitartez, besaurrea 90 gradu tolestuta edukiko du. Besoa bertikalki mantendu behar da, toraxaren albotik hurbil. Besaurreak prono-supinazio tarteko bidean geratu behar du, eta eskuaren atzeko aldea neurtzaileari begira (eskua aurrera luzatua du).

Antropometriagilea pertsonaren aurrean dago.

Pakimetroaren adarrak hezur-erreferentzien gainean kokatuko dira, presio sendoa eginez.

BELAUNEKOA EDO IZTERREZURREKO BIEPIKONDILEOA Izterrezurreko kondiloen parterik medialena eta albokoenak dira.

Pertsona eserita egongo da, eta berna tolestuta edukiko du belaunaren mailan (izterrarekiko 90 gradu eratzen dituztela).

Antropometriagilea zutik dago pertsonaren aurrean.

Haztatzea esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin egin behar da.

Pakimetroa modu diagonalean aplikatzen da (45 gradu horizontalarekiko) eta presio sendoa eginez.

ORKATILEKOA EDO BIMALEOLARRA Bi maleoloak (orkatilaren maleolo medialaren punturik medialena eta orkatilaren alboko maleoloaren punturik albokoena).

Pertsona zutik dago, plataforma baten gainean. Oinak 6 cm-ko distantziara bereizita egongo dira, eta pisua modu berean banatuko da bi oinetan.

Antropometroa oinaren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki kokatu behar da, eta maleoloetan nahikoa presio eginez.

Pakimetroa 45 graduko angeluan jarri behar da horizontalarekiko.



3.7.taula. Luzeren neurketa-teknika


BESOA Akromiona (goiko eta kanpoko zatia) eta erradioa (erradioaren alboko aldearen zatirik gorena) dira.

Pertsona zutik egongo da, sorbaldak eta besoak erlaxatuta eta gorputzean zehar esekita.

Antropometriagilea pertsonaren atzean kokatuko da, eta besoaren atzeko aldearekiko paraleloki kokatuko du antropometroa. Antropometroaren adar bat akromionaren gainean finko mantentzen den bitartean, antropometroaren beste adarra erradioaren burua ukitzeraino irristatuko da.

BESAURREA Erradioaren alboko aldearen zatirik gorena eta erradioaren estiloide apofisiaren zatirik distalena.

Pertsona zutik dago, posizio anatomikoan.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da. Antropometroaren adarrak erreferentziazko puntuetan kokatzen dira, eta antropometroa besaurrearen ardatz longitudinalarekiko paraleloki mantendu behar da.

ESKUA Medioestilodesa (kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak lotzen duen irudizko lerroaren erdiko puntua) eta atzamarreko “titarea” (hirugarren atzamarraren punturik distalena) dira.

Pertsonak eskua supinazioan jarri behar du, eta atzamarrak guztiz hedatuta (baina ez hiper-hedatuak).

Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatu behar du, eta antropometroaren adar bat puntu medioestiloideoan jarri behar du; beste adarra hirugarren atzamarraren punturik distaleraino mugitu.

IZTERRA Femurraren trokanter handiaren punturik gorena eta tibiaren alboko buruaren punturik gorena dira.

Pertsona zutik dago eserleku baten gainean.

Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean dago. Antropometroaren adar bat trokanterraren markan jarriko du, eta beste adarra tibiaren alboko buruaren markan egongo da.

BERNA Tibiaren buruaren erdiko ertzaren punturik gorena eta tibiaren maleolo medialaren punturik distalena dira.

Pertsona eserita dago eserleku batean, eta eskuineko berna ezkerreko belaunaren gainetik gurutzatu behar du.

Antropometriagileak antropometroaren adar bat erdialdeko marka tibialean kokatuko du, eta bestea, berriz, maleolo tibialaren markan.

OINA Pterion (oinaren punturik atzekoena) eta akropodion (oinaren punturik aurrekoena, lehenengo edo bigarren behatzak).

Pertsona bi hanketan egongo da, bere gorputzeko pisua modu berean bi hanketan banatuz.

Presio txikia eginez, aipatutako erreferentzia-puntuetan kokatzen dira antropometroaren adarrak. Antropometroa oinaren luzetarako ardatzarekiko paraleloki kokatu behar da.


Lan-fitxa 1

NEURKETA ANTROPOMETRIKOAK

Data: Ordua:

Izen-abizenak:

Jaioteguna: Adina: Sexua (E/G):

Banku-altuera (cm): Tel.:

Ohiko parametroak 1. neurketa 2. neurketa Batezbestekoa 1 Altuera (cm) 2 Pisua (kg) Azaleko tolesturak (mm) 3 Trizipitala 4 Subeskapularra 5 Ileokrestala 6 Supraespinala 7 Abdominala 8 Izter aurrekoa 9 Zango albokoa Perimetroak (cm) 10 Beso erlaxatua 11 Beso uzkurtua 12 Eskumuturrekoa 13 Gerrikoa 14 Aldakakoa 15 Izterra 16 Berna Diametroak (cm) 17 Humero

biepikondileoa

18 Eskumutur biestiloideoa

19 Izterrezur biepikondileoa

20 Orkatila bimaleolarra Besteak (cm) 21 Beso-luzera 22 Altuera eserita

Elikadura-indizeak Gorpuzkera (cm) Altuera (cm) / Eskumuturreko perimetroa (cm)

Gorputz Masaren Indizea (kg/m 2) GMI: Pisua (kg) / Altuera (m)2

Indizea: gerria/aldaka (cm) Gerriko perimetroa (cm) / Aldakako perimetroa (cm)

Besoko gihar-zirkunferentzia (cm) Besoko perimetroa –(Π x azaleko tolestura trizipitala (cm) Π = 3.1416


Lan-fitxa 2

ELIKADURA-INDIZEEN ERREFERENTZIAK

Gorpuzkera Gizonezkoak Emakumezkoak

Txikia >10,4 >11,5 Ertaina 9,6 – 10,4 10,1 – 11 Handia < 9,6 < 10,1

Gorputz Masaren Indizea (GMI)

OMS/OME (kg/m 2)

SEEDO (kg/m 2)

Gutxiegizko pisua < 18,5 Normala 18,5 – 24,9 18,5 – 24,9 Gehiegizko pisua 25 – 29,9 Gehiegizko pisua I 25 – 26,9 Gehiegizko pisua II 27 – 29,9 I. graduko obesitatea 30 – 34,9 30 – 34,9 II. graduko obesitatea 35 – 39,9 35 – 39,9 III. graduko obesitatea (morbidoa) ≥ 40 40 – 49,9 IV. graduko obesitatea (mugakoa, larriena) ≥ 50 OMS: Organización Mundial de la Salud / OME: Osasunerako Mundu Erakundea SEEDO: Sociedad Española para el Estudio de la Obesidad

Bihotz-hodietako arriskua (1) Gizonezkoak Emakumezkoak

Baxua < 0,9 < 0,8 Ertaina 0,9 - 1 0,8 – 0,85 Altua > 1 > 0,85 (1)

Gerri/aldaka indizean oinarrituta

Bihotz-hodietako arriskua (2) Gizonezkoak Emakumezkoak

Baxua < 95 < 82 Ertaina > 95 > 82 Altua > 102 > 90

(2) Gerriko zirkunferentziaren neurrian oinarrituta

Gantz-proportzioa % Gantza

Normala baino txikiagoa < 8 Normala 8 – 15 Loditasun arina 16 – 20 Loditasun-arriskua 21 – 24 Loditasuna ≥ 25

Oharra: Besoko gihar-zirkunferentzia ebaluatzeko pertzentileen tauletara jo.


Erreferentzia-taulak 1

DATU ANTROPOMETRIKOAK EBALUATZEKO ERREFERENTZIA-TAU LAK 4.1. taula. Gorpuzkera, eskumuturreko zirkunferentz ia bidez (r)

Gizonezkoak Emakumezkoak

Txikia >10,4 >11,5

Ertaina 9,6 – 10,4 10,1 – 11

Handia < 9,6 < 10,1

4.2.taula. Gorpuzkera ukondo zabaleraren bidez zeha ztea

Altuera Txikia Ertaina Handia 1,55-1,57 <6,2 6,2-7,2 >7,2

1,60-1,67 <6,5 6,5-7,2 >7,2

1,70-1,77 <6,0 6,0-7,5 >7,5

1,80-1,86 <6,9 6,9-7,8 >7,8

Giz

onez

koak

1,90 7,2 6,0-7,5 <8,1

1,45-1,47 <5,6 7,2-8,1 >6,2

1,50-1,57 <5,6 5,6-6,2 >6 2

1,60-1,67 <6,0 5,6-6,2 >6,5

1,70-1,77 <6,0 6,0-6,5 >6,5

Em

akum

ezko

ak

1,80 <6,2 6,2-6,9 >6,9

4.3. taula. Gorputz-masaren indizea (pertsona heldu entzat)

Gorputz Masaren Indizea (GMI)

OMS/OME

(kg/m 2)

SEEDO

(kg/m 2)

Gutxiegizko pisua < 18,5

Normala 18,5 – 24,9 18,5 – 24,9

Gehiegizko pisua 25 – 29,9

Gehiegizko pisua I 25 – 26,9

Gehiegizko pisua II 27 – 29,9

I. graduko obesitatea 30 – 34,9 30 – 34,9

II. graduko obesitatea 35 – 39,9 35 – 39,9

III. graduko obesitatea (morbidoa) ≥ 40 40 – 49,9

IV. graduko obesitatea (mugakoa, larriena) ≥ 50

OMS: Organización Mundial de la Salud / OME: Osasunerako Mundu Erakundea SEEDO: Sociedad Española para el Estudio de la Obesidad



4.4. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentz ia-datu antropometrikoak: 25-59 urteko emakumeen (E) eta gizoneen (G) pisu desiragarria, altueraren eta gorpuzkeraren arabera.

Altuera ♀ (E)

Gorpuzkera Txikia

Gorpuzkera Ertaina

Gorpuzkera Handia

Altuera ♂ (G)

Gorpuzkera Txikia

Gorpuzkera Ertaina

Gorpuzkera Handia

148 46,4-50,6 49,6-55,1 53,7-59,8 149 46,6-51,0 50,0-55,5 54,1-60,3 150 46,7-51,3 50,3-55,9 54,4-60,9 151 46,9-51,7 50,7-56,4 54,8-61,4 152 47,1-52,1 51,1-57,0 55,2-61,9 153 47,4-52,5 51,5-57,5 55,6-62,4 154 47,8-53,0 51,9-58,0 56,2-63,0 155 48,1-53,6 52,2-58,6 56,8-63,6 156 48,5-54,1 57,7-59,1 57,3-64,1 157 48,8-54,6 63,2-59,6 57,8-64,4 158 49,3-55,2 53,8-60,2 58,4-65,3 158 58,3-61,0 59,6-64,2 62,8-68,3 159 49,8-55,7 54,3-60,7 58,9-66,0 159 58,6-61,3 59,9-64,5 63,1-68,8 160 50,3-56,2 54,9-61,2 59,4-66,7 160 59,0-61,7 60,3-64,9 63,5-694 161 50,8-56,7 55,4-61,7 59,9-67,4 161 59,3-62,0 60,6-65,2 63,8-69,9 162 51,4-57,3 55,9-62,3 60,5-68,1 162 59,7-62,4 61,0-65,6 64,2-70,5 163 51,9-57,8 56,4-62,8 61,0-68,8 163 60,0-62,7 61,3-66,0 64,5-71,1 164 52,5-58,4 57,0-63,4 61,5-69,5 164 60,4-63,1 61,7-66,5 64,9-71,8 165 53,0-58,9 57,5-63,9 62,0-70,2 165 60,8-63,5 62,1-67,0 65,3-72,5 166 53,6-59,5 58,1-64,5 62,6-70,9 166 61,1-63,8 62,4-67,6 65,6-73,2 167 54,1-60,0 58,7-65,0 63,2-71,7 167 61,5-64,2 62,8-68,2 66,0-74,1 168 54,6-60,5 59,2-65,5 63,7-72,4 168 61,8-64,6 63,2-68,7 66,4-74,7 169 55,2-61,1 59,7-66,1 64,3-73,1 169 62,2-65,2 63,8-69,3 67,0-75,4 170 55,7-61,6 60,2-66,6 64,8-73,8 170 62,5-65,7 64,3-69,8 67,5-76,1 171 56,2-62,1 60,7-67,1 65,3-74,5 171 62,9-66,2 64,8-70,3 68,0-76,8 172 56,8-62,6 61,3-67,6 65,8-75,2 172 63,2-66,7 65,4-70,8 68,5-77,5 173 57,3-63,2 61,8-68,2 66,4-75,9 173 63,6-67,3 65,9-71,4 69,1-78,2 174 57,8-63,7 62,3-68,7 66,9-76,4 171 63.9-67,8 66,4-71,9 69,6-78`9 175 58,3-64,2 62,8-69,2 67,4-76,9 175 64,3-68,3 66,9-72,4 70,1-79,6 176 58,9-64,8 63,4-69,8 68,0-77,5 176 64,7-68,9 67,5-73,0 70,7-80,3 177 59,5-65,4 64,0-70,4 68,5-78,1 177 65,0-69,5 68,1-73,5 71,3-8 10 178 60,0-65,9 64,5-70,9 69,0-78,6 178 65,4-70,0 68,6-74,0 71,8-81,8 179 60,5-66,4 65,1-71,4 69,6-79,1 179 65,7-70,5 69,2-74,6 72,3-82,5 180 61,0-66,9 65,6-71,9 70,1-79,6 180 66,1-71,0 69,7-75,1 72,8-83,3 181 61,6-67,5 66,1-72,5 70,7-80,2 181 66,6-71,6 70,2-75,8 73,4-84,0 182 62,1-68,0 66,6-73,0 71,2-80,7 182 67,1-72,1 70,7-76,5 73,9-84,7 183 62,6-68,5 67,1-73,5 71,7-81,2 183 67,7-72,7 71,3-77,2 74,5-85,4 184 68,2-73,4 71,8-77,9 75,2-86,1 185 68,7-74,1 72,4-78,6 75,9-86,8 186 69,2-74,8 73,0-79,3 76,6-87,6 187 69,8-75,5 73,7-80,0 77,3-88,5 188 70,3-76,2 74,4-80,7 78,0-89,4 189 70,9-76,9 74,9-81,5 78,7-90,3 190 71,4-77,6 75,4-82,2 79,4-91,29 191 72,1-78,4 76,1-83,0 80,3-92,1 192 72,8-79,1 76,8-83,9 81,2-93,0 193 73,5-79,8 77,6-84,8 82,1-93,9

Altuera (cm) eta pisua (kg) Informazio-iturria: Metropolitan Life Insurance (1983)



4.5. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentzi a-datu antropometrikoak: Gizonentzako (G) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.

♂ Adin azpitaldeak/ lagin-tamaina (n) Altuera (m)

16-19 (n = 795)

20-24 (n = 1.828)

25-29 (n = 2.904)

30-39 (n = 3.813)

40-49 (n = 2.492)

50-59 (n = 1.988)

60-69 (n = 432)

>70 (n = 180)

1,53 X 56,66 60,53 58.50 62,11 61,05 60,72 50,33 DS 4,45 5,01 4,33 5,04 5,29 5,97 4,18

1,54 X 57,00 61,90 61,64 63,08 62,53 60,69 56,16 DS 1,00 8,27 6,13 6,30 5,43 5,64 7,75

1,55 X 57,75 63,00 62,25 63,27 65,95 62,00 58,33 DS 4,57 3,85 5,77 5,60 8,64 6,03 8,11

1,56 X 58,71 63,00 62,41 66,38 65,67 62,66 61,40 DS 4,33 8,25 5,47 5,83 7,64 2,05 4,31

1,57 X 58,72 59,50 63,14 62,45 67,80 67 63,83 62,66 DS 3,16 4,27 4,45 6,72 4,51 10,65 5,77 7,93

1,58 X 59,00 61,00 63,90 65,20 68,17 67,30 63,81 61,66 DS 1,41 3,89 9,74 7,22 7,20 8,59 6,53 13,22

1,59 X 60,66 62,92 64,56 65,58 66,00 70,92 63,08 62,33 DS 2,86 7,03 5,50 6,39 7,91 8,86 9,45 6,59

1,60 X 60,25 60,73 65,28 66,85 70,94 69,96 66,00 64,57 DS 2,16 5,19 7,08 6,12 8,29 10,46 3,65 8,46

1,61X 60,60 63,10 65,45 67,48 70,42 71,11 67,50 65,66 DS 1,74 6,51 5,84 8,00 8,84 7,34 2,99 11,26

1,62 X 61,33 64,34 67,17 69,66 70,38 71,38 67,50 66,33 DS 10,96 4,91 7,97 7,41 9,52 7,52 6,80 1,24

1,63 X 61,00 65,23 68,10 70,13 71,73 71,44 66,80 64,44 DS 4,13 6,96 8,43 8,62 10,18 8,24 5,60 6,13

1,64 X 64,60 65,92 69,49 70,16 72,01 72,22 68,55 65,60 DS 6,19 6,01 9,77 7,61 9,43 9,23 11,37 7,86

1,65 X 64,61 66,61 69,85 71,23 74,7 72,86 70,00 68,33 DS 5,73 7,81 8,63 8,69 8,05 6,43 5,45 2,62

1,66 X 64,58 66,54 69,50 71,20 73,94 72,39 72,58 60,50 DS 4,53 7,74 8,33 7,10 10,88 7,30 8,67 6,87

1,67 X 66,50 67,85 69,47 70,76 73,28 73,91 73,00 71,40 DS 5,56 6,40 8,53 10,83 8,26 9,43 6,55 2,33

1,68 X 66,44 67,20 69,89 72,23 74,29 74,46 73,46 71,33 DS 5,78 7,12 7,22 7,60 9,19 6,96 11,43 2,05

1,69 X 66,56 67,76 71,36 72,40 73,44 76,21 74,00 71,85 DS 3,96 8,60 9,43 8,88 7,86 8,91 6,22 11,51

1,70 X 66,22 68,34 71,76 74,33 73,40 76,73 76,20 72,00 DS 5,60 8,85 8,40 8,58 12,41 10,28 3,91 11,02

1,71 X 66,73 70,50 73,76 74,70 74,81 77,86 74,40 72,60 DS 9,28 9,94 9,14 8,74 8,04 7,77 9,60 7,91

1,72X 68,50 69,32 73,69 75,56 76,89 78,63 74,00 72,33 DS 6,32 8,79 9,49 9,28 9,95 11,10 6,22 0,47

1,73 X 70,70 71,46 74,32 76,50 77,95 78,89 75,37 DS 7,90 8,74 7,97 9,01 8,30 12,50 8,03

1,74 X 69,33 72,75 73,28 76,42 77,70 80,09 76,60 DS 9,36 7,92 8,36 7,91 11,40 9,56 3,39

1,75 X 69,11 72,71 76,41 77,16 79,06 83,71 76,16 DS 7,87 7,93 10,70 9,28 10,70 6,32 4,98

1,76 X 69,00 73,21 76,78 76,81 80,82 84,00 76,60 DS 4,88 8,70 7,81 7,59 6,01 7,28 7,70

1,77 X 69,00 74,70 77,76 79,19 83,72 85,13 77,00 DS 6,05 7,27 9,38 7,39 6,79 8,57 8,31

1,78 X 70,93 75,51 80,02 79,60 84,18 85,22 80,75 DS 5,11 6,95 9,39 10,10 7,11 7,11 8,81

1,79X 73,18 75,88 80,11 80,02 84,27 85,16 81,71 DS 8,81 8,03 8,55 7,67 9,31 7,35 9,43



4.5. taula (jarraipena). Biztanleria helduarentzako erreferentzia-datu antropometrikoak: Gizonentzako (G) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.

♂ Adin azpitaldeak/ lagin-tamaina (n)

Altuera (m) 16-19 (n = 795)

20-24 (n = 1.828)

25-29 (n = 2.904)

30-39 (n = 3.813)

40-49 (n = 2.492)

50-59 (n = 1.988)

60-69 (n = 432)

>70 (n = 180)

1,80 X 74,00 77,97 80,57 79,85 84,33 87,50 DS 8,34 9,95 9,46 8,40 11,73 2,21

1,81X 75,80 77,94 81,00 79,47 84,77 87,88 DS 8,30 11,40 9,41 10,02 5,99 9,33

1,82 X 77,50 77,16 81,06 80,25 85,16 86,00 DS 1,50 4,54 8,80 7,36 7,79 7,03

1,83 X 82,33 80,45 82,90 82,64 87,75 89,00 DS 2,05 10,75 8,81 8,97 2,58 8,48

1,84 X 80,25 81,50 83,33 84,27 86,00 92,00 DS 2,58 2,50 1,24 6,07 4,60 10,20

1,85 X 84,00 83,56 84,80 86,35 93,33 DS 0,00 6,41 3,91 7,33 5,43

1,86 X 86,00 88,00 83,83 85,54 90,66 DS 6,00 8,00 8,57 2,53 7,40

1,87 X 86,00 86,00 84,00 92,20 DS 3,96 8,00 4,74 11,85

1,88 X 97,50 85,00 91,25 DS 6,50 6,01 5,88

Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982; 78:407-415.



4.6. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentzi a-datu antropometrikoak : Emakumeentzako (E) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.

♀ Adin azpitaldeak – Lagin-tamaina (n)

Altuera (m) 16-19 (n = 857)

20-24 (n = 1.887)

25-29 (n = 1342)

30-39 (n = 1298)

40-49 (n = 787)

50-59 (n = 755)

60-69 (n = 331)

>70 (n = 249)

1,45X 49,75 49,85 51,94 51,71 61,03 59,50 50,25 47,94 DS 4,46 4,22 6,14 4,86 8,63 8,46 7,18 7,71

1,475 X 49,75 50,11 54,34 56,35 62,73 60,96 56,04 51,59 DS 3,58 3,58 7,59 8,78 9,57 7,17 15,99 10,10

1,50 X 49,37 50,11 54,13 56,33 62,19 59,85 57,28 58,00 DS 4,02 8,55 4,57 10,92 8,30 8,91 9,79 6,87

1,51 X 50,93 51,33 54,30 56,23 63,29 60,69 58,90 57,33 DS 5,39 5,09 6,87 9,99 8,66 7,53 6,43 7,13

1,52 X 51,16 51,85 54,94 56,42 63,84 61,90 60,16 58,88 DS 9,15 6,45 6,17 6,66 9,34 5,44 9,80 10,21

1,53 X 51,78 52,11 54,26 58,05 64,50 61,87 61,62 58,20 DS 5,24 4,51 11,44 7,24 7,46 7,26 8,32 10,55

1,54 X 52,54 32,29 55,27 58,22 64,17 62,25 63,81 61,20 DS 6,68 6,68 8,28 7,95 10,93 6,82 12,74 12,04

1,55 X 53,29 54,25 55,41 58,40 64,77 62,37 63,00 61,40 DS 6,94 7,10 9,05 5,28 8,01 4,99 9,07 3,61

1,56 X 53,20 54,63 55,47 58,86 65,30 62,27 62,57 60,50 DS 7,26 7,67 6,73 8,57 7,41 8,71 7,63 6,52

1,57 X 55,54 55,05 55,88 59,40 65,35 64,79 64,25 60,33 DS 4,30 9,17 7,45 6,26 9,12 9,00 8,04 9,46

1,58 X 55,89 55,08 55,97 59,76 63,25 65,12 66,61 62,80 DS 5,99 6,81 7,80 9,29 8,72 8,69 9,29 13,07

1,59 X 56,54 55,37 57,06 60,02 66,66 65,00 67,30 63,42 DS 6,51 6,33 6,59 7,91 4,39 7,94 8,24 5,52

1,60 X 57,15 55,83 58,46 59,44 67,80 68,83 67,00 64,00 DS 5,84 7,61 6,90 5,37 10,15 6,82 4,00 3,03

1,61X 57,39 54,82 57,96 60,85 66,68 70,52 67,15 DS 5,15 5,72 6,36 7,83 9,52 10,66 7,87

1,62 X 57,46 55,94 58,96 60,80 66,82 70,23 67,00 DS 6,00 8,27 6,45 7,11 5,27 4,20 6,80

1,63 X 57,72 57,78 59,62 59,88 67,37 70,80 69,60 DS 4,63 6,96 6,62 6,94 10,14 8,51 9,15

1,64 X 58,50 58,17 59,18 61,30 69,18 71,16 DS 7,25 5,62 13,82 7,70 6,39 8,29

1,65 X 58,92 58,86 59,92 62,00 69,58 72,83 DS 3,09 8,13 8,58 7,23 8,33 9,47

1,66 X 59,00 66,31 60,69 62,66 69,62 73,42 DS 2,87 9,58 9,05 13,59 6,63 7,70

1,67 X 59,57 61,8 61,18 63,44 70,00 72,33 DS 2,55 5,29 16,34 8,22 3,26 2,6

1,68 X 60,25 63,20 63,58 66,00 70,33 73,00 DS 7,32 5,89 6,38 5,41 7,67 1,00

1,69 X 60,44 65,90 64,20 69,63 71,91 73,66 DS 3,37 12,34 6,30 6,96 7,95 5,24

1,70 X 61,12 65,33 67,85 69,80 71,66 76,33 DS 6,6 4,92 12,33 9,41 9,10 3,68

1,71 X 61,25 65,11 68,00 71,00 71,75 DS 2,16 5,30 10,04 0,81 6,21

1,72X 65,33 68,00 72,60 71,66 DS 4,56 6,83 9,66 3,09

1,73 X 65,60 70,85 72,33 72,33 DS 3,92 8,52 3,09 6,01

1,74 X 66,50 71,20 72,25 DS 3,20 6,07 2,32

1,75 X 71,50 DS 1,11

Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982;78:407-415



HELDUENTZAKO NOMOGRAMA ANTROPOMETRIKOA. GIHAR-PERIM ETROA LORTZEKO

Nola erabili? 1. Erregela besoko perimetroaren eta azal-tolestura trizipitalaren balioen artean jarri 2. Erdiko lerroan, besoko gihar-perimetroan irakurri (elkartze-puntuan).

Besoko perimetroa

(cm)

Besoko azalera (cm 2)

Besoko gihar-

perimetroa (cm)

Besoko gihar-

azalera (cm 2)

Azal -tolestura trizipitala

(mm)



4.7. taula. Espainiako emakumezkoen azal-tolestura trizipitala, besoko perimetroa, besoko gihar-perimetroa, besoko gihar-azalera, besoko gihar-gant zaren indizea eta gantz-ehunekoaren balioak, adin taldeka banatuta.

URTE-TARTEAK Adin azpitaldeak

Elikadura- parametroak Pth 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-69 >70

5 11,53 11,69 11,94 13,25 14,69 16,99 11,52 4,34 10 13,78 14,08 14,49 15,61 17,30 19,21 14,12 7,06 50 21,57 22,36 23,32 23,78 26,33 26,91 90 29,36 30,63 32,14 31,95 35,36 34,60 32,11 25,82

Tolestura trizipitala

95 31,65 33,02 34,69 34,31 37,97 36,83

5 21,05 20,97 21,22 21,66 22,52 23,88 20,12 18,15 10 21,85 21,77 22,12 22,60 23,63 24,80 21,66 19,74 50 24,63 24,71 25,24 25,84 27,46 27,98 27,00 25,24 90 27,41 27,66 28,36 29,07 31,29 31,16 32,33 30, 73

Besoko perimetroa

95 28,21 28,51 29,26 30,01 32,40 32,08 33,87 32,32

5 15,72 15,05 15,22 15,21 16,41 16,65 15,22 15,84 10 16,20 15,65 15,82 15,92 17,03 17,29 16,23 16,79 50 17,85 17,69 17,91 18,36 19,18 19,53 19,73 20,07 90 19,59 19,73 20,01 20,81 21,34 21,76 23,23 23,35

Besoko gihar-perimetroa

95 19,99 20,33 20,61 21,52 21,96 22,41 24,24 24,30

5 19,39 17,56 17,94 17,69 21,08 21,74 16,96 18,70 10 20,76 19,25 19,70 19,81 22,98 23,73 20,23 21,81 50 25,50 25,11 25,76 27,13 29,52 30,60 31,57 32,57 90 30,24 30,97 31,82 34,45 36,07 37,47 42,90 43,33

Besoko gihar-azalera

95 31,61 32,67 33,58 36,51 37,96 39,45 46,17 46,44

5 0,38 0,37 0,38 0,40 0,50 0,54 0,38 0,14 10 0,50 0,51 0,52 0,54 0,63 0,66 0,49 0,24 50 0,92 0,98 1,01 1,01 1,06 1,07 0,88 0,58 90 1,34 1,45 1,50 1,48 1,49 1,48 1,27 0,91

Besoko giharraren gantz-indizea (a)

95 1,46 1,59 1,64 1,61 1,62 1,60 1,39 1,01

5 23,63 23,78 23,59 25,90 31,26 36,18 29,10 26,0 10 25,38 25,72 25,65 27,74 33,02 37,70 31,58 28,12 50 31,43 32,42 32,77 34,08 39,13 42,93 40,15 35,45 90 37,49 39,12 39,90 40,43 45,24 48,17 48,71 42,78

Gorputz-gantzaren ehunekoa

95 39,24 41,04 41,96 42,27 47,00 49,68 51, 19 44,90

(a) Emaitza besoko gantz-azalera zati besoko gihar-azalera eginda lortzen da.




4.8. taula. Espainako gizonezkoen azal-tolestura tr izipitala, besoko perimetroa, besoko gihar-perimetroa, besoko gihar-azalera, besoko gihar-gant zaren indizea eta gantz-ehunekoaren balioak, adin taldeka banatuta.

Adin azpitaldeak Elikadura-

parametroak Pth 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-69 >70

5 5,49 4,88 4,27 5,69 4, 77 5,60 2,28 4,00 10 7,09 6,80 6,12 7,35 6,42 7,19 3,60 5,45 50 12,63 13,43 12,52 13,06 12,14 12,70 11,63 10,46 90 18,17 20,07 18,91 18,78 17,85 18,20 19,65 15,48

Tolestura trizipitala

95 19,77 21,99 20,76 20,43 19,50 19,79 21,97 16,93

5 24,24 23,67 24,58 24,99 24,23 24,77 19,83 19,26 10 25,00 24,58 25,39 25,86 25,22 25,61 21,27 21,08 50 27,62 27,73 28,22 28,86 28,63 28,52 26,26 24,96 90 30,24 30,88 31,04 31,85 32,03 31,42 31,24 28,84

Besoko perimetroa

95 31,00 31,79 31,85 32,72 33,02 32,26 32,68 29,97

5 20,90 20,07 21,56 21,58 21,35 21,45 18,15 18,04 10 21,52 20,84 22,17 22,29 22,13 22,14 19,15 18,86 50 23,65 23,51 24,28 24,75 24,81 24,52 22,60 21,67 90 25,78 26,18 26,39 27,21 27,49 26,90 26,06 24,49

Besoko gihar-perimetroa

95 26,40 26,95 27,00 27,92 28,27 27,58 27,06 25,30

5 34,21 31,41 36,53 36,44 35,69 36,12 25,35 25,36 10 36,57 34,31 38,91 39,27 38,75 38,81 28,91 28,14 50 44,74 44,34 47,14 49,06 49,35 48,15 41,24 37,77 90 52,91 54,38 55,38 58,86 59,95 57,48 53,57 47,40

Besoko gihar-azalera

95 55,27 57,28 57,76 61,68 63,01 60,17 57,13 50,18

5 0,13 0,10 0,10 0,12 0,11 0,13 0,02 0,13 10 0,18 0,17 0,15 0,18 0,16 0,18 0,10 0,17 50 0,37 0,40 0,35 0,36 0,33 0,35 0,35 0,32 90 0,55 0,63 0,56 0,54 0,50 0,51 0,61 0,47

Besoko giharraren

gantz-indizea (a)

95 0,60 0,69 0,61 0,60 0,55 0,56 0,68 0,51

5 10,05 11,22 10,85 17,39 18,01 21,03 11,92 14,32 10 12,00 13,05 12,82 18,79 19,92 23,05 15,07 16,16 50 18,76 19,39 19,64 23,66 26,51 30,04 25,95 22,50 90 25,51 25,73 26,47 28,52 33,11 37,02 36,83 28,85

Gorputz- gantzaren ehunekoa

95 27,46 27,57 28,44 29,93 35,01 39,04 39,98 30,68

(a) Emaitza besoko gantz-azalera zati besoko gihar-azalera eginda lortzen da.




4.9.taula. Emakumeen (E) gorputz-gantzaren ehunekoaren zenbate spena, adinaren arabera eta azal-tolestura trizipitalaren, suprailiakoaren eta izterraurrekoaren arteko baturaren arabera (a) (oin arritua)

Azkenengo urtean izandako adina Azal-tolesturen

batuketa (mm) <22 23-27 28-32 33-37 38-42 43-47 48-52 53-57 >58

23-2,5 9,7 9,9 10,2 10,4 10,7 10,9 11,2 11,4 11,7 26-28 11,0 11,2 11,5 11,7 12,0 12,3 12,5 12,7 13,0 29-31 12,3 12,5 12,8 13,0 13,3 13,5 13,8 14,0 14,3 32-34 13,6 13,8 14,0 14,3 14,5 14,8 15,0 15,3 15,5 35-37 14,8 15,0 15,3 15,5 15,8 16,0 16,3 16,5 16,8 38-40 16,0 16,3 16,5 16,7 17,0 17,2 17,5 17,7 18,0 41-43 17,2 17,4 17,7 17,9 18,2 18,4 18,7 18,9 19,2 44-46 18,3 18,6 18,8 19,1 19,3 19,6 19,8 20,1 20,3 47-49 19,5 19,7 20,0 20,2 20,5 20,7 21,0 21,2 21,5 50-52 20,6 20,8 21,1 21,3 21,6 21,8 22,1 22,3 22,6 53-55 21,7 21,9 22,1 22,4 22,6 22,9 23,1 23,4 23,6 56-58 22,7 23,0 23,2 23,4 23,7 23,9 24,2 24,4 24,7 59-61 23,7 24,0 24,2 24,5 24,7 25,0 25,2 25,5 25,7 62-64 24,7 25,0 25,2 25,5 35,7 26,0 26,7 26,4 26,7 65-67 25,7 25,9 26,2 26,4 26,7 26,9 27,2 27,4 27,7 68-70 26,6 26,9 27,1 27,4 27,6 27,9 28,1 28,4 28,6 71-73 27,5 27,8 28,0 28,3 28,5 28,8 28,0 29,3 29,5 74-76 28,4 28,7 28,9 29,2 29,4 29,7 29,9 30,2 30,4 77-79 29,3 29,1 29,8 30,0 30,3 30,5 30,8 31,0 31,3 80-82 30,1 30,4 30,6 30,9 31,1 31,4 31,6 31,9 32,1 83-85 30,9 31,2 31,4 31,7 31,9 32,2 32,4 32,7 32,9 86-88 31,7 32,0 32,2 32,5 32,7 32,9 33,2 33,4 337 89-91 32,5 32,7 33,0 33,2 33,5 33,7 33,9 34,2 34,4 92-94 33,2 33,4 33,7 33,9 34,2 34,4 34,7 34,9 35,2 95-97 33,9 34,1 34,4 34,6 34,9 35,1 35,4 35,6 35,9 98-100 34,6 34,8 35,1 35,3 35,5 35,8 36,0 36,3 36,5 101-103 35,3 35,4 357 35,9 36,2 36,4 36,7 36,9 37,2 104-106 35,8 36,1 36,3 36,6 36,8 37,1 37,3 37,5 37,8 107-109 36,4 36,7 36,9 37,1 37,4 37,6 37,9 38,1 38,4 110-119 37,0 37,2 37,5 37,7 38,0 38,2 38,5 38,7 38,9 113-115 37,5 37,8 38,0 38,2 38,5 38,7 39,0 39,2 39,5 116-118 38,0 38,3 38,5 38,8 39,0 39,3 39,5 39,7 40,0 119-121 38,5 38,7 39,0 39,2 39,5 39,7 40,0 40,2 40,5 122-124 39,0 39,2 39,4 39,7 39,9 40,2 40,4 40,7 40,9 125-127 39,4 39,6 39,9 40,1 40,4 40,6 40,9 41,1 41,4 128-130 39,8 40,0 40,3 40,5 40,8 41,0 41,3 41,5 41,8

(a) Siri-ren formularen bidez kalkulatutako gantz-ehunekoa = (4,95/D - 4,5) x 100 D = dentsitatea. Informazio-iturria: Pollack ML, Schmidt DH, Jackson AS. Measurement of Cardiorespiratory Fitness and Body Composition in the Clinical Setting. Compr Ther 1980; 6: 12-27


Bibliografia eta baliabideak 1

Ikasmaterialean erabilitako bibliografia

�� Esparza F. (GREC eta FEMEDE), 1993. Manual de Cineantropometria. Gráficas San

Juan.

�� ISAK, 2001. ISAK´s Internacional Standard for Anthropometric Assessment. The

International Society for the Advancement of Kinanthropometry. Australia.

�� Mataix J., 2002. Nutrición y Alimentación humana. Ergon (Madril), 513-563 eta 751-

771.

�� OME (Osasunerako Mundu Erakundea), 1995, El Estado Físico: Uso e Interpretación

de la Antropometría: Informe de un Comité de Expertos de La OMS.(OMS, Serie de

Informes Técnicos; 854) OMS.

�� Prat J.A.(Zuz.). 1995. Valoración de la composición corporal. Análisis critico y

metodológico. Parte 1. CAR News 7. alea. Sandoz – Sports Research

�� Prat J.A.(Zuz.). 1995. Valoración de la composición corporal. Análisis critico y

metodológico. Parte 2. CAR News 8. alea. Sandoz – Sports Research

�� Rebato E., Susanne C. eta Chiarelli B. (Ed.), 2005. Para Comprender La Antropología

Biológica. Evolución y Biología Humana. Editorial Verbo Divino, Estella- Lizarra.

Bibliografia gomendatua

�� L. Michele Maynard, Wayne Wisemandle, Alex F. Roche, W m. Cameron Chumlea,

Shumei S. guo, Roger M. Siervogel, 2001, Childhood body composition in relation to body

mass index. American Academy of Pediatrics, 107(2), 344.-350.

�� Arfai K, Pitukcheewanont PD, Goran MI, Tavare CJ, Heller L, Gilsanz V., 2002. Bone,

muscle, and fat: sex-related differences in prepubertal children. Radiology 224, 338-344

�� Clarys JP, Martin AD, Marfell-Jones MJ, Janssens V, Caboor D, Drinkwater DT.,1999.

Human Body composition: a Review of adult dissection data, American journal of human

biology, 11, 167-174

�� E. Rebato, I Salces, J Rosique, L San Martin, C. Susanne, 2000. Analysis of sibling

resemblance in anthropometic somatotype components, Annals of human biology 27(2),

149-161

�� Esther Rebato, J. Rosique, A. Gonzalez Apraiz, 1996. Somatotypes of 14 to 19 years

old urban boys and girls from Bilbao (Basque Country), Anthropol. Anz. 54(5), 135-147

�� James N. Roemmich, Alan D. Rogol. 1999. Hormonal changes during puberty and their

relationship to fat distribution. American journal of human biology 11, 209-224

�� Kevin Norton, Tim Olds. 2000. ANTROPOMETRICA Edición en Español: Dr. Juan

Carlos Mazza. Biosystem Servicio Educativo.


Bibliografia eta baliabideak 2

�� Luis A. Moreno PhD, María Joyanes PhD, María Isabel Mesana MD, Marcela

González-Gross PhD, Carlos M. Gil PhD, Antonio Sarría PhD, Angel Gutierrez PhD,

Marta Garaulet PhD, Raúl Perez-Prieto PhD, Manuel Bueno PhD, Ascensión Marcos

PhD, AVENA Study Group. 2003. Harmonization of anthropometric measurements for a

multicenter nutrition survey in Spanish adolescents, Nutrition, 19 (6), 481-486

�� Moreno L.A., Mesana M.I., Gonzalez-Gross M., Gil C.M., Fleta J., Warnberg J., Ruiz

J.R., Sarría A., Marcos A., Bueno M. eta AVENA Study Group. 2006. Anthropometric

body fat composition referente values in Spanish adolescents. The AVENA Study.

European Journal Of Clinical Nutrition, 60, 191-196

�� R. A. Abbott, E. J. Ball , J. O'Connor , K. S. Steinbeck , C. Wishart , K. J. Gaskin , L. A.

Baur , P. S. W. Davies, 2002. The use of body mass index to predict body composition in

children. Annals of human biology, 26(6), 619-626

�� Rolland-Cachera MF., 1993. Body composition during adolescence: methods,

limitations and determinants. Hormone Reserch, 39, 25-40

�� Steven B. Heymsfield and and ZiMian Wang. 1997. HUMAN BODY COMPOSITION:

Advances in Models and Methods. Annual Review of Nutrition, 17, 527-558

Interneteko baliabideak

http://www.aepap.org/crecorbegozo.htm: Hazkuntza-taulen eta -kurben erabilera azaltzen da, eta Faustino Orbegozo Eizaguirre Elkartearen taula eta kurbei buruzko PDFa du. http://www.down21.org/salud/salud/curvas.htm: Down sindromedun umeek duten hazkuntza-eredua ezberdina denez, kurba eta taula ezberdinak behar dituzte; orrian, horietako batzuk agertzen dira. http://nutriserver.com/Divulgacion/Antropometria/Antropometria_Composicion_corporal.html: PowerPoint estiloko webgune bat da. Eguneko gorputz-egoera eta horrek elikadura-egoerarekin duen lotura azaltzen hasita, antropometriaren inguruko guztia oso erraz azaltzen du. http://www.nutrinfo.com/pagina/gyt/somato.html: Somatokarta egiteko gune baliagarria. http://www.isakonline.com/ The International Society for the Advancement of Kinathropometry (ISAK) edo Nazioarteko Kinantropometriako Aurrerakuntzen Elkartearen webgunea dugu; historiaren, eguneko zerbitzuen, ikastaroen eta antzekoen berri ematen du. http://www.femede.es/page.php?/Secciones/Cineantropometria: Federación Española de Medicina del Deportek eskaintzen dituen zenbait dokumentu interesgarri, GREC taldeak argitaratuak.


��ZURE IRITZIA ETA EKARPENA �� Ikasmaterial hau hobetzeko asmoz, zure iritzia jakin nahi dugu. Horretarako, hurrengo lerroetan, materialari buruzko hainbat alderdiren balioespena aurkezten dugu. Zintzo izan zaitezela eskatzen dizugu. Marka ezazu zure iritziarekin bat datorren edo hartatik hurbilen dagoen aukera:

Guztiz ados �� GA

Nahiko ados NA

Ez oso ados AG

Batere ados ez BA ��

EDUKI TEORIKOAK GA NA AG BA

1. Interesgarriak dira: 2. Ondo ulertzen dira: 3. Baliagarriak dira 4. Egokia izan da materiala:

5. Aurkezpen ona 6. Sakontasun egokia 7. Zailtasun egokia 8. Erabilgarria EDUKI PRAKTIKOAK GA NA AG BA 1. Interesgarriak dira:

2. Ondo ulertzen dira: 3. Baliagarriak dira 4. Egokia izan da materiala 5. Aurkezpen ona 6. Sakontasun egokia 6. Zailtasun egokia

7 Erabilgarria Oro har, materialari ematen diozu puntuazioa (0tik 10era):_______________

Zure ekarpena:

Fitxa bidaltzeko helbidea: [email protected] (Fisiologia Saileko idazkaritzan ere utz dezakezue)

antropometria teknika ikasmaterial multimedia · antropometria teknika ikasmaterial multimedia...

Documents