รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 1

บนทกหลกการและเหตผล

ประกอบรางพระราชบญญตปองกนและปราบปราม การทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย พ.ศ. ....

(ฉบบภาคประชาชน)_____________

หลกการใหมกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย โดยก�าหนด

ใหการคนตว จบ คมขง หรอกระท�าการใดอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายของบคคลจะตองมการแจงสทธและจดท�าบนทกการควบคมตวตามทกฎหมายนก�าหนดโดยไมเลอกปฏบตรวมทงก�าหนดใหศาลยตธรรมเปนกลไกส�าคญในการตรวจสอบการใชอ�านาจของเจาหนาทของรฐอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายของบคคลสรางระบบความพรอมรบผด (accountability) และลบลางวฒนธรรมปลอยใหคนผดลอยนวล (impunity) ตลอดจนมกลไกสนบสนนชวยเหลอใหผไดรบความเสยหายไดรบความเปนธรรม ผานการชวยเหลอทางกฎหมายเพอตดตามตรวจสอบและน�าตวผทเกยวของมาเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา และมาตรการชดเชยฟนฟและเยยวยาความเสยหายทางรางกายจตใจและสงคมและการปองกนไมใหการละเมดเกดขนซ�าอก

เหตผลโดยทการทรมานการกระท�าหรอการลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคล

สญหายซงกระท�าโดยเจาหนาทของรฐเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรงซงไมอาจยกเวนใหกระท�าไดไมวาสถานการณใดๆ อกทงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตใหรฐมหนาทคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลจากการถกคนตวจบคมขงหรอถกกระท�าการใดอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายเกนสมควรแกเหตผลทกฎหมายก�าหนดยงไปกวานนการทรมานทารณกรรมหรอการลงโทษดวยวธโหดรายหรอไรมนษยธรรมนนจะกระท�ามไดประกอบกบประเทศไทยไดเขาเปนภาคของอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและไดลงนามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการบงคบใหหายสาบสญ จงตองมบทบญญตทก�าหนดฐานความผดเปนการเฉพาะ ตลอดจนมมาตรการปองกนและปราบปรามมาตรการเยยวยาผไดรบความเสยหายและมาตรการอนทเกยวของ เพอใหสามารถปฏบตตามขอบทในอนสญญาดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ ซงจะเปนการยกระดบการคมครองสทธมนษยชนในประเทศไทยใหเทยบเทาสากลและสอดรบกบหลกการของรฐธรรมนญจงจ�าเปนตองตราพระราชบญญตน

2 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

ราง

พระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

พ.ศ. ...._____________

…………………………………………..

…………………………………………..

…………………………………………..

......................................................................................................................................................

....……………………………….......

โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

...............................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................

......................................................................................................................................................

....……………………………….......

ชอพระราชบญญต มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ.....”

วนมผลบงคบใช มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนก�าหนดหนงรอยยสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

ผลตอกฎหมายอน มาตรา ๓บรรดากฎหมายกฎขอบงคบระเบยบประกาศและค�าสงอนในสวนทไดบญญตไวแลวในพระราชบญญตนหรอซงขดหรอแยงกบบทบญญตแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตนแทน เวนแตในกรณทกฎหมายใดก�าหนดเรองการคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลไวโดยเฉพาะซงใหความคมครองบคคลมากกวาทก�าหนดในพระราชบญญตนใหบงคบตามกฎหมายนน

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 3

บทนยาม มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน“การทรมาน”หมายความวาการทเจาหนาทของรฐกระท�าดวยประการใดใหผอน

เกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางรายแรงแกรางกายหรอจตใจ เพอวตถประสงคอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(๑)ใหไดมาซงขอมลหรอค�ารบสารภาพจากผถกกระท�าหรอบคคลทสาม(๒)ลงโทษผถกกระท�าโดยมเหตจากการกระท�าซงผนนหรอบคคลทสามไดกระท�า

หรอถกสงสยวาไดกระท�า(๓)ขมขหรอขเขญผถกกระท�าหรอบคคลทสามหรอ(๔)เพราะเหตผลใดๆบนพนฐานของการเลอกปฏบตไมวาจะเปนในรปแบบใดแตทงนไมรวมถงการลงโทษตามค�าพพากษาของศาลหรอตามทกฎหมายบญญต

และตามพนธกรณและมาตรฐานระหวางประเทศทประเทศไทยมอย“การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร” หมายความ

วา การทเจาหนาทของรฐกระท�าดวยประการใดเปนเหตใหผอนเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานแกรางกายหรอจตใจหรอย�ายศกดศรความเปนมนษยแตทงนไมรวมถงการลงโทษตามค�าพพากษาของศาลหรอตามทกฎหมายบญญต และตามพนธกรณและมาตรฐานระหวางประเทศทประเทศไทยมอย

“ควบคมตว”หมายความรวมถงการจบขงลกพากกตวคมขงกกขงเรยกตวหรอเชญตวไปสอบถามหรอซกถามหรอกระท�าดวยประการอนใดอนเปนการจ�ากดเสรภาพในรางกาย

“การกระท�าใหบคคลสญหาย”หมายความวาการทเจาหนาทของรฐควบคมตวโดยเจาหนาทของรฐหรอผกระท�าปฏเสธวามไดมการกระท�าการดงกลาว หรอปกปดชะตากรรมหรอทอยของบคคลนน หรอไมใหทราบวาบคคลนนเปนตายรายดอยางไรหรออยทใด

“เจาหนาทของรฐ”หมายความวาเจาพนกงานของรฐตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๖๑และใหหมายรวมถงบคคลซงใชอ�านาจรฐหรอไดรบมอบอ�านาจ หรอไดรบแตงตง อนญาต การสนบสนนหรอการยอมรบโดยตรงหรอโดยปรยายใหใชอ�านาจรฐในการด�าเนนการอยางใดอยางหนงตามกฎหมาย

“ผไดรบความเสยหาย”หมายความวาบคคลทไดรบความเสยหายแกชวตรางกายหรอจตใจจากการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย และใหหมายความรวมถงสาม ภรยา คชวตผบพการ ผสบสนดาน และผอยในอปการะ ทงโดยนตนยและพฤตนยของบคคลทไดรบความเสยหายดงกลาว

“คณะกรรมการ”หมายความวาคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

ผรกษาการ ตามพระราชบญญต

มาตรา ๕ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมรกษาการตามพระราชบญญตนและใหมอ�านาจออกระเบยบหรอประกาศเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

ระเบยบหรอประกาศนนเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

4 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หมวด ๑บททวไป

_____________

สทธและเสรภาพในชวตและรางกาย ศกดศรความเปนมนษย

สทธผไดรบความเสยหายเพอเขาถงความเปนธรรม

การตรวจสอบ โดยองคกรศาล

มาตรา ๖ บคคลทกคนยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย และศกดศรความเปนมนษย การทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหายจะกระท�ามได

ในกรณทมการกระท�าซงกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนง ผ ไดรบความเสยหายมสทธรองทกขรองเรยนและเขาถงความเปนธรรมโดยไดรบความคมครองและการสนบสนนชวยเหลอจากรฐผไดรบความเสยหายมสทธไดรบการชดเชยและเยยวยาความเสยหายอยางมประสทธผลซงรวมทงการปองกนไมใหเกดการละเมดซ�าอก

ผไดรบความเสยหายพนกงานอยการ หรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผไดรบความเสยหาย มสทธรองขอตอศาลเพอใหสงระงบหรอเพกถอนการกระท�าซงกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนงเชนวานนทนท รวมทงก�าหนดวธการตามสมควรเพอคมครองชดเชยและเยยวยาความเสยหายทเกดขนอยางมประสทธผล

หนาทคมครองสทธ และเสรภาพในชวต และรางกาย

หนาทคมครอง ความปลอดภยและสนบสนนชวยเหลอ ใหผไดรบความเสยหายเขาถงความเปนธรรม

มาตรา ๗ รฐมหนาทคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย และศกดศรความเปนมนษยของบคคลทกคนโดยไมเลอกปฏบต1และด�าเนนมาตรการทมประสทธผลเพอปองกนและปราบปรามการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย

ในกรณทปรากฏขอรองเรยนเกยวกบการกระท�าซงกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนง รฐมหนาทด�าเนนการอยางเรงดวนเพอคมครองสวสดภาพและความปลอดภยใหแกผไดรบความเสยหาย สนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหายอยางมประสทธภาพซงหมายรวมถง การชดเชยและเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจ การตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเพอน�าตวผกระท�าความผดมาเขาสกระบวนการยตธรรม และมมาตรการปองกนไมใหเกดการละเมดขนซ�าอก

1 ไมวาดวยเหตแหงความแตกตางในเรองถนก�าเนด เชอชาต ชาตพนธ ภาษา เพศ เพศสภาพ เพศวถ อาย ความพการสภาพทางกายหรอสขภาพสถานะของบคคลฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคมอาชพการท�างานการศกษาอบรมศาสนาหรอความเชอความเชอหรอความคดเหนทางการเมองหรอเหตอนใด

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 5

หมวด ๒การปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

_____________

สวนท ๑ บททวไป

_____________

ความผดฐานกระท�า ใหบคคลสญหาย

มาตรา ๘ ผใดเปนเจาหนาทของรฐ จบ ขง ลกพา ควบคมตว หรอกระท�าดวยประการใดใหผอนปราศจากเสรภาพในรางกายโดยเจาหนาทของรฐหรอผกระท�าปฏเสธวามไดมกระท�าการนน หรอปกปดชะตากรรมหรอทอยของบคคลนน ผนนกระท�าความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหาย

ความผดฐาน กระท�าทรมาน

มาตรา ๙ผใดเปนเจาหนาทของรฐกระท�าดวยประการใดใหผอนเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางรายแรงแกรางกายหรอจตใจ เพอวตถประสงคอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(๑)ใหไดมาซงขอมลหรอค�ารบสารภาพจากผถกกระท�าหรอบคคลทสาม(๒)ลงโทษผถกกระท�าโดยมเหตจากการกระท�าซงผนนหรอบคคลทสามไดกระท�า

หรอถกสงสยวาไดกระท�า(๓)ขมขหรอขเขญผถกกระท�าหรอบคคลทสามหรอ(๔)เพราะเหตผลใดๆบนพนฐานของการเลอกปฏบตตอบคคลผนนกระท�าความผดฐานกระท�าทรมาน

ความผดฐานกระท�า หรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอ ทย�ายศกดศร

มาตรา ๑๐ ผใดเปนเจาหนาทของรฐกระท�าดวยประการใดเปนเหตใหผอนเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานแกรางกายหรอจตใจหรอย�ายศกดศรความเปนมนษยผนนกระท�าความผดฐานความผดฐานกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร

เหตเพมโทษ มาตรา ๑๑ ถาการกระท�าความผดตามมาตรา ๘ มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐เปนการกระท�าแกบคคลอายไมเกนสบแปดปหญงมครรภผพการทางรางกายหรอจตใจหรอผซงพงตนเองมไดเพราะอายหรอความปวยเจบ ผกระท�าตองระวางโทษหนกกวาทบญญตไวส�าหรบความผดนนกงหนง

ผมสวนเกยวของรบผดเชนเดยวกบตวการ

มาตรา ๑๒ผใดสมคบเปนผใชหรอผสนบสนนเพอกระท�าความผดตามมาตรา๘มาตรา๙หรอมาตรา๑๐ตองระวางโทษเชนเดยวกบตวการในความผดนน

6 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

ความรบผด ของผบงคบบญชา

มาตรา ๑๓ผบงคบบญชาผใดทราบหรอจงใจเพกเฉยตอขอมลทระบอยางชดเจนวาผทอยใตอ�านาจบงคบบญชาของตนนนจะกระท�าหรอไดกระท�าความผดตามมาตรา๘มาตรา ๙ หรอมาตรา ๑๐ และไมด�าเนนการทจ�าเปนและเหมาะสมตามอ�านาจตนเพอปองกนหรอระงบการกระท�าความผด หรอไมด�าเนนการ หรอสงเรองใหด�าเนนการสอบสวนและด�าเนนคดอาญาตามกฎหมาย ตองระวางโทษกงหนงของโทษทก�าหนดไวส�าหรบความผดนน

ผบงคบบญชาตามวรรคหนงจะตองเปนผซงมหนาทรบผดชอบและมอ�านาจควบคมดแลการกระท�าซงเกยวของกบการควบคมตวบคคล

ทงน ไมอาจอางค�าสงหรอขอสงการใดๆ เพอสรางความชอบธรรมใหกบความผดตามมาตรา๘มาตรา๙หรอมาตรา๑๐ได

เหตลดโทษจาก การใหความชวยเหลอรวมมอ

มาตรา ๑๔ ถาผ กระท�าความผดตามพระราชบญญตนชวยใหมการคนพบผถกกระท�าใหสญหาย โดยผนนมไดรบอนตรายสาหสหรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวต ใหขอมลทส�าคญและเปนประโยชนในการด�าเนนคด ใหลงโทษผกระท�าความผดนอยกวาทกฎหมายก�าหนดไวแตไมนอยกวากงหนง

หลกความรบผดสากล (Universal jurisdiction)

มาตรา ๑๕ ผใดกระท�าความผดฐานกระท�าทรมานและความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตนนอกราชอาณาจกรผนนตองรบโทษในราชอาณาจกรตามทก�าหนดไวในพระราชบญญตน โดยใหน�ามาตรา ๑๐ แหงประมวลกฎหมายอาญามาใชบงคบโดยอนโลม

มใหเปนความผด ทางการเมองตามกฎหมายวาดวย การสงผรายขามแดน

มาตรา ๑๖การกระท�าความผดฐานกระท�าทรมานความผดฐานกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตน มใหถอวาเปนความผดทางการเมองตามกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนและกฎหมายวาดวยความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา

ขออางในสถานการณฉกเฉน

มาตรา ๑๗สถานการณฉกเฉนสงครามความไมมนคงของรฐหรอสถานการณพเศษใดไมอาจน�ามาอางเพอใหการกระท�าความผดตามพระราชบญญตนเปนการกระท�าทชอบดวยกฎหมาย

หลกการไมสงตวกลบ ไปเผชญอนตราย (Non- refoulement)

มาตรา ๑๘ หามมใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐสงตวบคคลใดออกไปนอกราชอาณาจกร หากมเหตอนควรเชอไดวาการสงบคคลดงกลาวออกไปจะสงผลใหบคคลนนตองตกอยในความเสยงจากการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหาย

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 7

สวนท ๒ การด�าเนนคด

_____________

ความเปนผเสยหาย ในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

มาตรา ๑๙ ใหผ ไดรบความเสยหายในคดความผดตามพระราชบญญตนเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

การนบอายความตอเนอง มาตรา ๒๐ใหการกระท�าความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตนเปนความผดตอเนองตลอดเวลาจนกวาจะเปดเผยชะตากรรมหรอปลอยตวบคคลทถกควบคมตว และไมใหเรมนบอายความจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตายและใหด�าเนนการสบสวนสอบสวนจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย

อายความ มาตรา ๒๑ ใหความผดฐานกระท�าทรมาน และฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตนมอายความหาสบป

ความผดฐานกระท�าทรมาน และฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตนไมมอายความ หากเปนสวนหนงของการกระท�าทมลกษณะอยางกวางขวางและเปนระบบ

ใหเปนคดพเศษ โดยมพนกงานอยการ เปนผรบผดชอบ ส�านวนการสอบสวน

มาตรา ๒๒ใหคดความผดตามพระราชบญญตนเปนคดพเศษตามกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษและใหพนกงานอยการเปนผรบผดชอบส�านวนการสอบสวน

ในกรณทเจาหนาทของรฐในสงกดหนวยงานใดตกเปนผถกกลาวหาวากระท�าความผดตามพระราชบญญตน หามเจาหนาทของรฐในสงกดหนวยงานนนเขารวมเปนพนกงานสอบสวนตามพระราชบญญตน และใหน�าบทบญญตในหมวด ๓ การสบสวนและสอบสวนคดพเศษตามกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษมาใชบงคบโดยอนโลม

การด�าเนนคดตามพระราชบญญตน ไมอยในอ�านาจของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตหรอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ และบทบญญตมาตรา ๒๑/๑ ตามกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษไมน�ามาใชบงคบกบความผดตามพระราชบญญตน

การสงคดและ การท�าความเหนแยง

มาตรา ๒๓ เมอพนกงานอยการตามมาตรา๒๒ เหนวาการสอบสวนเสรจแลวใหท�าความเหนเพอออกค�าสงฟองหรอไมฟอง

ในกรณทพนกงานอยการมค�าสงไมฟองคดใหการท�าความเหนแยงตามมาตรา๑๔๕แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปนอ�านาจหนาทของอยการสงสดหรอผรกษาการแทน

8 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

สทธของผไดรบ ความเสยหาย

มาตรา ๒๔ ใหหนวยงานทมอ�านาจสบสวนสอบสวนในคดความผดตามพระราชบญญตนรายงานใหผไดรบความเสยหายทราบถงผลความคบหนาของคดอยางตอเนองและใหคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการมอ�านาจหนาทตดตามผลความคบหนาของคดและด�าเนนมาตรการตางๆเพอค มครองสวสดภาพและความปลอดภย ชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจ ใหค�าปรกษาแนะน�าดานกฎหมาย และสนบสนนชวยเหลอดานการด�าเนนคดโดยการมสวนรวมจากผไดรบความเสยหาย

การเรยกรอง คาสนไหมทดแทน

มาตรา ๒๕ในคดทพนกงานอยการเปนโจทกใหพนกงานอยการยนค�ารองตอศาลทพจารณาคดอาญาขอใหบงคบจ�าเลยชดใชคาสนไหมทดแทนแกผไดรบความเสยหายเพราะเหตทไดรบอนตรายแกชวต รางกาย จตใจ หรอไดรบความเสอมเสยตอเสรภาพในรางกาย ชอเสยง หรอไดรบความเสยหายในทางทรพยสนอนเนองมาจากการกระท�าความผดของจ�าเลย

ในการนใหคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการมอ�านาจหนาทใหความชวยเหลอทางกฎหมาย และสนบสนนขอมลทจ�าเปนเพอใหศาลก�าหนดมาตรการทเหมาะสมเพอประโยชนในการปองกนและการฟนฟเยยวยาแกผไดรบความเสยหายซงรวมทงการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพรางกายและจตใจแกผไดรบความเสยหายดวย

อยในเขตอ�านาจ ศาลยตธรรม

มาตรา ๒๖ ใหคดความผดตามพระราชบญญตนอยในอ�านาจพจารณาพพากษาคดของศาลยตธรรมและใหน�าเอาวธพจารณาคดตามกฎหมายวาดวยวธพจารณาคดทจรตและประพฤตมชอบมาบงคบใชกบคดดงกลาวโดยอนโลม

หมวด ๓การปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

_____________

สทธผถกควบคมตว มาตรา ๒๗ในการควบคมตวบคคลใหเจาหนาทของรฐผมหนาทในการควบคมตวบคคลตองจดใหมบนทกขอมลเกยวกบผถกควบคมตวตามมาตรา๒๘และใหผถกควบคมตวมสทธและไดรบแจงสทธดงตอไปน

(๑) แจงใหผถกควบคมตว และญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจทราบถงวน เวลา และสถานทของการถกควบคมตว ค�าสงและเหตแหงการออกค�าสงทใหมการควบคมตวและขอมลหรอรายละเอยดเกยวกบผใชอ�านาจควบคมตว

(๒) แจงใหญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจทราบถงขอมลและรายละเอยดเกยวกบวธการเคลอนยายและสถานทปลายทางทรบตว ในกรณทมการยายสถานทควบคมตว

(๓) แจงใหญาตหรอบคคลทผ ถกควบคมตวไววางใจทราบถงขอมลเบองตนเกยวกบสภาพรางกายหรอจตใจของผ ถกควบคมตว และรายละเอยดเกยวกบการปฐมพยาบาลและสถานพยาบาลทรบตวในทนทกรณทผถกควบคมตวเจบปวยหรอบาดเจบ

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 9

(๔) ไดรบการเยยมและตดตอกบญาตหรอบคคลทผ ถกควบคมตวไววางใจตามสมควร

(๕) พบและปรกษาผซงจะเปนทนายความทตนเลอกเปนการเฉพาะตวและมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมาย

(๖) มทนายความเขารวมการสอบปากค�า การสอบถามหรอซกถามโดยกอนเรมการสอบปากค�าการสอบถามหรอซกถามตองมการระบตวตนของผทเขารวมทกคนและมการบนทกภาพและเสยงซงสามารถน�าออกถายทอดไดอยางตอเนองทกครง

(๗) ไดรบการตรวจรางกายและการรกษาพยาบาลโดยเรวเมอบาดเจบหรอเจบปวย(๘) ในกรณทผ ถกควบคมตวถงแกความตายหรอไดรบบาดเจบจนไมสามารถ

จดการเองได ใหผ ไดรบความเสยหายมสทธเขาไปมสวนรวมในการคนหาความจรงเกยวกบการตายหรอบาดเจบของผถกควบคมตว

ใหเจาหนาทของรฐทเกยวของมหนาทแจงใหผถกควบคมตวทราบในโอกาสแรกถงสทธตามวรรคหนงและมหนาทอ�านวยความสะดวกใหผถกควบคมตวเขาถงสทธดงกลาว

การจดท�าบนทกขอมลเกยวกบผถกควบคมตว

มาตรา ๒๘ในการควบคมตวบคคลใหเจาหนาทของรฐผมหนาทในการควบคมตวบคคลตองจดใหมการบนทกขอมลเกยวกบผถกควบคมตว อยางนอยตองมรายละเอยดดงตอไปน

(๑) ชอนามสกลรปถายต�าหนรปพรรณรวมทงขอมลอนทใชระบตวบคคลและสภาพรางกายของผถกควบคมตว

(๒) วนเวลาและสถานทของการถกควบคมตวและขอมลเกยวกบเจาหนาทของรฐผท�าการควบคมตว ในกรณทมการยายสถานทดงกลาว จะตองมการระบถงสถานทปลายทางทรบตวและเจาหนาทของรฐผรบผดชอบการยายสถานทควบคมตวนน

(๓) ค�าสงทใหมการควบคมตวและเหตแหงการออกค�าสงนน(๔) เจาหนาทของรฐผออกค�าสงใหมการควบคมตว(๕) วนเวลาและสถานทของการปลอยตวผรบผดชอบในการปลอยตวและญาต

หรอบคคลทมารบตวหรอพยานในการปลอยตว(๖) ขอมลเกยวกบสภาพรางกายของบคคลผถกควบคมตวทงกอนควบคมตวและ

กอนการปลอยตว ในกรณทผถกควบคมตวถงแกความตายจะตองระบถงขอมลประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ

(๗) ขอมลเพอใชในการตดตอญาตหรอบคคลทผ ถกควบคมตวไววางใจ และทนายความ(หากม)

(๘) ขอมลเกยวกบการด�าเนนการเพอรบประกนสทธของผถกควบคมตวตามมาตรา๑๙และ

(๙) ขอมลอนๆ ทคณะกรรมการก�าหนดเพอปองกนการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหาย

ในการปลอยตวตาม(๕)กอนปลอยตวใหผมหนาทในการควบคมตวตามวรรคหนงแจงญาตใหทราบถงการปลอยตวและใหบนทกไวดวยวามผใดมารบตวไปหากไมสามารถตดตอญาตไดหรอไมมบคคลใดมารบตวใหบนทกวธการตดตอญาตไวและใหผรบผดชอบในการปลอยตวจดหาพยานในการปลอยตว พรอมทงบนทกชอ ทอยของพยานนนไวเพอเปนหลกฐานในการปลอยตว

10 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

สทธรองขอตอเจาหนาทของรฐใหเปดเผยขอมลควบคมตว

มาตรา ๒๙ญาตหรอบคคลเพอประโยชนของผถกควบคมตวคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการ หรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการ มสทธรองขอตอเจาหนาทของรฐใหเปดเผยขอมลเกยวกบผถกควบคมตวตามทบญญตไวในมาตรา๒๘

การขอใหศาลเปดเผยขอมลควบคมตว

หากเจาหนาทของรฐตามวรรคหนงปฏเสธทจะเปดเผยขอมลเกยวกบผถกควบคมตวญาตหรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผถกควบคมตวคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการมสทธรองขอตอศาลอาญาแหงทองททมอ�านาจพจารณาคดอาญาเพอใหศาลสงเปดเผยขอมลดงกลาวได

ศาลมอ�านาจสงใหเจาหนาทของรฐตามวรรคหนง เปดเผยขอมลตามทบญญตไวในมาตรา๒๘ใหแกญาตหรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผถกควบคมตวคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการได ค�าสงศาลดงกลาวใหอทธรณไปยงศาลชนอทธรณและใหค�าสงศาลชนอทธรณเปนทสด

ค�าสงไมเปดเผยขอมล มาตรา ๓๐ค�าสงไมเปดเผยขอมลจะท�าไดเฉพาะกรณทศาลไดเรยกผถกควบคมตวมาสอบถามตอหนาศาลและมหลกประกนวาผถกควบคมตวจะไมถกทรมานหรอกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอกระท�าใหสญหายและการเปดเผยขอมลดงกลาวอาจกอใหเกดอนตรายหรอละเมดความเปนสวนตวของผถกควบคมตวหรอเปนอปสรรคตอการสบสวนสอบสวนคดอาญา

ศาลตรวจสอบ การใชอ�านาจควบคมตววาชอบดวยกฎหมาย หรอไม (๑)

มาตรา ๓๑เมอมการอางวาบคคลใดตองถกควบคมตวโดยมชอบดวยกฎหมายหรอปรากฏขอรองเรยนเกยวกบการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย บคคลดงตอไปน มสทธยนค�ารองตอศาลอาญาหรอศาลยตธรรมแหงทองททมอ�านาจพจารณาคดอาญา เพอใหมค�าสงระงบการกระท�าเชนนนทนท

(๑) ผไดรบความเสยหายสามภรยาหรอญาตของผนน(๒) พนกงานอยการ(๓) พนกงานสอบสวนหรอพนกงานสอบสวนคดพเศษ(๔) คณะกรรมการ หรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมาย

จากคณะกรรมการ(๕) บคคลอนใดเพอประโยชนของผถกควบคมตวใหผ มสทธยนค�าร องตามวรรคหนงซงใชสทธโดยสจรตเพอประโยชนตาม

พระราชบญญตนยอมไดรบความคมครอง

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 11

การไตสวนโดยศาล และค�าสงศาล (๒)

มาตรา ๓๒ เมอไดรบค�ารองตามมาตรา ๓๑ หรอเมอความปรากฏตอศาลวามการทรมาน หรอการกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรใหศาลด�าเนนการไตสวนฝายเดยวโดยทนท ถาศาลเหนวาค�ารองนนมมล ศาลมอ�านาจสงใหเจาหนาทของรฐน�าตวผถกควบคมตวหรอผไดรบความเสยหายมาศาลโดยพลนและหากการควบคมตวเปนไปโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอเกดการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหายในระหวางการควบคมตวใหศาลมค�าสงดงตอไปน

ปลอยผถกควบคมตวทนทใหยตการทรมาน หรอการกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�าย

ศกดศรเปลยนสถานทควบคมตวใหผไดรบความเสยหายไดพบญาต ทนายความ หรอบคคลอนทไววางใจเปน

การสวนตวใหมการรกษาพยาบาลรวมทงการฟนฟรางกายและจตใจใหเปดเผยเอกสารบนทกหรอขอมลอนใดก�าหนดมาตรการอนใดทเหมาะสมเพอประโยชนในการระงบการกระท�าหรอเยยวยา

เบองตนกบผไดรบความเสยหายใหคณะกรรมการ หรอคณะอนกรรมการหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจาก

คณะกรรมการมอ�านาจหนาทยนค�ารองใหศาลก�าหนดมาตรการทเหมาะสมเพอประโยชนในการปองกนและการฟนฟเยยวยาเบองตนแกผไดรบความเสยหายซงรวมทงการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพรางกายและจตใจ

ค�าสงศาลตามมาตรานใหอทธรณไปยงศาลชนอทธรณและใหค�าสงศาลชนอทธรณเปนทสด

กรณผถกควบคมตว ถงแกความตาย

มาตรา ๓๓ในกรณทผถกควบคมตวถงแกความตายเจาหนาทของรฐในการควบคมตวจะตองประสานงานอยางเรงดวนเพอจดท�าส�านวนชนสตรพลกศพตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการชนสตรพลกศพแลวและตองด�าเนนการดงตอไปนดวย

(๑) เกบรกษาสถานทเกดเหตเพอปองกนไมใหบคคลเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน และประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดานการตรวจพสจนหลกฐานเพอเกบและรวบรวมพยานหลกฐานในทเกดเหต

(๒) ตดตอครอบครวหรอญาตของผตายเพอใหมสวนรวมในการคนหาความจรงเกยวกบการตายและ

(๓) ประสานงานกบคณะกรรมการหรอส�านกงานเพอใหมสวนรวมในการตดตามตรวจสอบขอมลขอเทจจรงเกยวกบการทรมานในระหวางควบคมตว

12 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

บทตองหามรบฟงพยานหลกฐานทไดมา เนองจากการทรมาน

มาตรา ๓๔ในกรณทปรากฏตอศาลวาพยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาเนองจากการทรมานการกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหายหามมใหศาลรบฟงพยานหลกฐานนน เวนแตเปนการรบฟงพยานหลกฐานเพอด�าเนนคดกบผกระท�าความผดตามพระราชบญญตน

บทคมครองผใชสทธ รองเรยนโดยสจรต

มาตรา ๓๕ บคคลซงใชสทธโดยสจรตในการแจงความหรอรองเรยนตอคณะกรรมการคณะอนกรรมการหรอหนวยงานของรฐเพอประโยชนในการปองกนและปราบปรามการทรมานการกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหายยอมไดรบความคมครองซงรวมทงจากการถกด�าเนนคดอาญาคดแพงหรอคดปกครอง

หมวด ๔คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

_____________

องคประกอบ คณะกรรมการ

มาตรา ๓๖ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย”ประกอบดวย

(๑) รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเปนประธานกรรมการ(๒) ปลดกระทรวงยตธรรมเปนรองประธานกรรมการ(๓) กรรมการโดยต�าแหนง ไดแก ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวง

การตางประเทศปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงสาธารณสข อธบดกรมสอบสวนคดพเศษ ผบญชาการต�ารวจแหงชาตเลขาธการส�านกงานศาลยตธรรมอยการสงสดนายกสภาทนายความ

(๔) ผแทนผไดรบความเสยหายจากการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหายซงคดเลอกกนเองจ�านวนสองคน

(๕) ผแทนองคกรภาคประชาสงคมซงมวตถประสงคทมใชเปนการแสวงหาผลก�าไรและด�าเนนกจกรรมดานการปกปองคมครองสทธของผไดรบความเสยหาย ซงคดเลอกกนเองจ�านวนสามคน

(๖) ผทรงคณวฒซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเปนทประจกษในดานการตรวจดพยานหลกฐานจ�านวนหนงคนนตเวชศาสตรจ�านวนหนงคนและดานจตวทยาจ�านวนหนงคนเปนกรรมการ

ใหอธบดกรมคมครองสทธและเสรภาพเปนกรรมการและเลขานการและใหอธบดกรมคมครองสทธและเสรภาพแตงตงขาราชการของกรมคมครองสทธและเสรภาพจ�านวนไมเกนสองคนเปนผชวยเลขานการ

หลกเกณฑและวธการคดเลอกกรรมการตาม (๔)และ (๕) ใหเปนไปตามทอธบดกรมคมครองสทธและเสรภาพก�าหนด

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 13

คณสมบตและลกษณะตองหามของกรรมการ

มาตรา ๓๗กรรมการตามมาตรา๓๖(๔)(๕)และ(๖)ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามดงตอไปน

(๑) มสญชาตไทย(๒) ไมเปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต(๓) ไมเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ(๔) ไมเปนผด�ารงต�าแหนงทางการเมอง สมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน

กรรมการหรอผด�ารงต�าแหนงบรหารในพรรคการเมอง(๕) ไมเปนผอยระหวางถกสงใหพกราชการหรอถกสงใหออกจากราชการไวกอน(๖) ไมเคยถกไลออก ปลดออก หรอใหออกจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอ

รฐวสาหกจเพราะกระท�าผดวนย(๗) ไมเคยไดรบโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคก รวมทงค�าพพากษา

ถงทสดใหจ�าคกแตใหรอการลงโทษหรอรอการก�าหนดโทษ เวนแตเปนโทษส�าหรบความผดทกระท�าโดยประมาทความผดฐานหมนประมาทหรอความผดลหโทษ

(๘) ไมเคยตองค�าพพากษาหรอค�าสงของศาลใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร�ารวยผดปกตหรอมทรพยสนเพมขนผดปกต

(๙) ไมเคยถกคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตตรวจสอบแลวเหนวาไดกระท�าการอนเปนการละเมดสทธมนษยชน

วาระการด�ารงต�าแหนงของกรรมการ

มาตรา ๓๘กรรมการตามมาตรา๓๖(๔)(๕)และ(๖)มวาระการด�ารงต�าแหนงคราวละสป

เมอครบก�าหนดตามวรรคหนง กรรมการซงพนจากต�าแหนงอาจไดรบการแตงตงอกไดแตจะด�ารงต�าแหนงตดตอกนเกนสองวาระไมได

ใหกรรมการซงพนจากต�าแหนงตามวาระนนอยในต�าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวากรรมการซงไดรบการแตงตงใหมเขารบหนาทแตไมเกนหนงรอยแปดสบวนนบแตพนจากต�าแหนง

การพนจากต�าแหนง ของกรรมการ

มาตรา ๓๙ นอกจากการพนจากต�าแหนงตามวาระกรรมการตามมาตรา๓๖(๔)(๕)และ(๖)พนจากต�าแหนงเมอ

(๑) ตาย(๒) ลาออก(๓) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา๓๐(๔) คณะกรรมการมมตสองในสามใหออกเพราะมความประพฤตเสอมเสยบกพรอง

หรอไมสจรตตอหนาทหรอหยอนความสามารถ

14 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

กรณต�าแหนงกรรมการวางลง

มาตรา ๔๐ เมอต�าแหนงกรรมการตามมาตรา ๓๖ (๔) (๕) และ (๖) วางลงกอนวาระใหด�าเนนการแตงตงกรรมการขนใหมภายในหกสบวนเวนแตวาระของกรรมการเหลอไมถงเกาสบวนจะไมแตงตงกรรมการกได

กรรมการซงไดรบแตงตงแทนต�าแหนงทวางใหมวาระการด�ารงต�าแหนงเทากบเวลาทเหลออยของกรรมการทยงอยในต�าแหนง

ในระหวางทยงมไดแตงตงกรรมการแทนต�าแหนงทวาง ใหกรรมการทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได

การประชมคณะกรรมการ มาตรา ๔๑ใหคณะกรรมการประชมอยางนอยเดอนละหนงครงการประชมคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ�านวน

กรรมการทงหมดจงจะเปนองคประชมในการประชมคณะกรรมการถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบต

หนาทได ใหรองประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถาประธานกรรมการและรองประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหกรรมการซงมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

ในการปฏบตหนาทประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมสวนไดเสยโดยตรงหรอโดยออมในเรองทคณะกรรมการพจารณาใหประธานหรอกรรมการผนนแจงใหทประชมทราบและใหทประชมพจารณาวาคณะกรรมการผนนสมควรอยในทประชมและมมตในเรองนนไดหรอไมทงนตามระเบยบทคณะกรรมการก�าหนด

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

อ�านาจหนาท คณะกรรมการ

มาตรา ๔๒คณะกรรมการมหนาทและอ�านาจดงตอไปน(๑) เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรใหมการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ

หรอมาตรการอนทจ�าเปนตามพระราชบญญตน(๒) ก�าหนดนโยบายแผนงานและมาตรการเพอปองกนและปราบปรามการทรมาน

การกระท�าหรอการลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย

(๓) ก�าหนดนโยบายและมาตรการฟนฟและเยยวยาดานรางกายและจตใจแกผไดรบความเสยหายทครอบคลมความเสยหายทกดาน ซงหมายรวมถงการท�าใหกลบสสภาพเดม การชดใชคาสนไหมทดแทนทเพยงพอ การบ�าบดและฟนฟสภาพรางกายและจตใจใหสมบรณทสดเทาทจะเปนไปได

(๔) ก�าหนดหลกเกณฑและวธการการชวยเหลอและเยยวยาผไดรบความเสยหายทงทางการเงนและทางจตใจตลอดรวมถงการฟนฟระยะยาวทางการแพทยใหกบผเสยหายโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

(๕) ก�าหนดมาตรการเพอปองกนมใหมการปกปดการควบคมตวบคคล

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 15

(๖) ตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเกยวกบการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย สนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหายดวยการใหค�าปรกษาและน�าทางกฎหมายดานทนายความดานการตรวจทางการแพทยเพอประโยชนทางคด ดานการตดตามความคบหนาของคดดานการฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจและปองกนไมใหเกดขนซ�าอก

(๗) ตดตามดแล อ�านวยการและประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอใหเกดการสบสวนสอบสวนทรวดเรวและเปนธรรม รวมทงขอใหเปลยนตวพนกงานสอบสวนผรบผดชอบเพอประโยชนแหงความยตธรรม

(๘) ขอใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทอนของรฐใหความชวยเหลอ สนบสนนหรอเขารวมปฏบตหนาทไดตามความเหมาะสมเพอประโยชนในการปฏบตงานตามพระราชบญญตน

(๙) ตรวจเยยมหนวยงานหรอสถานททเกยวของกบการควบคมตวไดโดยไมตองแจงลวงหนา รบเรองรองเรยนทไมระบชอผ รอง และใหค�าแนะน�าแกหนวยงานทรบผดชอบเพอประโยชนในการปฏบตตามพระราชบญญตน

(๑๐) จดท�ารายงานสถานการณเกยวกบการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหายและแนวทางแกไขปญหา เสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภา และเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ�าทกป

(๑๑) แตงตงทปรกษา อนกรรมการ หรอเจาหนาท เพอปฏบตงานตามทคณะกรรมการมอบหมาย

(๑๒) วางระเบยบหรอประกาศเกยวกบคาใชจายในการปฏบตหนาท รวมทงคาใชจายอนโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

(๑๓)วางระเบยบอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน(๑๔)ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนด

16 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

อ�านาจหนาทส�านกงาน มาตรา ๔๓ ใหกรมคมครองสทธและเสรภาพท�าหนาทเปนส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการโดยใหมหนาทและอ�านาจดงตอไปน

(๑) ประสานงานและรวมมอกบสวนราชการ หนวยงานของรฐ และภาคเอกชนทเกยวของในการสบหาตดตามชวยเหลอผไดรบความเสยหาย

(๒) ตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเกยวกบการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย สนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหายดวยการใหค�าปรกษาและน�าทางกฎหมายดานทนายความดานการตรวจทางการแพทยเพอประโยชนทางคด ดานการตดตามความคบหนาของคดดานการฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจและปองกนไมใหเกดขนซ�าอก

(๓) สนบสนนใหสวนราชการหนวยงานของรฐและภาคเอกชนทเกยวของมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทรมานหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย

(๔) ศกษาวจยและเผยแพรความรเกยวกบการทรมานการกระท�าหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย รวมทงใหความรและฝกอบรมแกประชาชนและเจาหนาทของรฐ

(๕) รวบรวมขอมล สถตคด และจดท�ารายงานผลด�าเนนการประจ�าปเสนอตอคณะรฐมนตรพรอมทงแนวทางการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

(๕) ปฏบตการอนตามทคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการมอบหมาย

หมวด ๕บทก�าหนดโทษ

_____________

ความผดฐานกระท�า ใหบคคลสญหาย

มาตรา ๔๔ผใดกระท�าความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายตองระวางโทษจ�าคกตงแตหาปถงสบหาปและปรบตงแตหนงแสนบาทถงสามแสนบาท

ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนเหตใหผถกกระท�าไดรบอนตรายสาหสผกระท�าตองระวางโทษจ�าคกตงแตสบปถงยสบหาป และปรบตงแตสองแสนบาทถงหาแสนบาท

ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนเหตใหผ ถกกระท�าถงแกความตายผกระท�าตองระวางโทษจ�าคกตลอดชวต

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 17

ความผดฐาน กระท�าทรมาน

มาตรา ๔๕ ผใดกระท�าความผดฐานกระท�าทรมาน ตองระวางโทษจ�าคกตงแตหาปถงสบหาปและปรบตงแตหนงแสนบาทถงสามแสนบาท

ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนเหตใหผ ถกกระท�ารบอนตรายสาหสผกระท�าตองระวางโทษจ�าคกตงแตสบปถงยสบหาป และปรบตงแตสองแสนบาทถงหาแสนบาท

ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนเหตใหผ ถกกระท�าถงแกความตายผกระท�าตองระวางโทษจ�าคกตลอดชวต

ความผดฐานกระท�า หรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอ ทย�ายศกดศร

มาตรา ๔๖ ผใดกระท�าความผดฐานกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหาปและปรบไมเกนหนงแสนบาท

การจงใจขดขวางมาตรการคมครอง โดยไมแจงสทธหรอไมบนทกขอมลควบคมตว

มาตรา ๔๗ผใดเปนเจาหนาทของรฐไมแจงสทธของผถกควบคมตวตามมาตรา๒๗หรอจดการบนทกขอมลเกยวกบการควบคมตวตามมาตรา ๒๘ โดยมวตถประสงคเพอขดขวางการคมครองสทธและเสรภาพของผถกควบคมตวผนนตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหนงปหรอปรบไมเกนสองหมนบาทหรอทงจ�าทงปรบ

บทเฉพาะกาล

คดความผดเกยวกบ การกระท�าใหบคคลสญหาย ซงเกดขน กอนพระราชบญญตน ใชบงคบ

มาตรา ๔๘ใหพนกงานสอบสวนด�าเนนการสบสวนสอบสวนคดความผดเกยวกบการกระท�าใหบคคลสญหายอยางตอเนองจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย และด�าเนนคดกบผกระท�าความผดแมการปฏเสธหรอปกปดชะตากรรมของผถกควบคมตวไดเกดขนกอนพระราชบญญตนมผลใชบงคบ

18 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

สาระส�าคญของรางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมาน และการกระท�าใหบคคลสญหาย พ.ศ. ....

(ฉบบประชาชน)_____________

รางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ.....ฉบบประชาชนไดจดท�าขนโดยการทบทวนและปรบปรงรางกฎหมายเดมทเขาสสภานตบญญตแหงชาตเมอปทผานมา1เพอใหสอดคลองกบหลกการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐2 และพนธกรณระหวางประเทศดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค หรอทไดลงนามไวและอยระหวางด�าเนนการเพอเขาเปนภาค3 ผานการระดมความคดจากผไดรบความเสยหายนกกฎหมายและคนท�างานในองคกรภาคประชาสงคมทมประสบการณเกยวของกบการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายโดยมวตถประสงคหลกเพอแกไขปญหาการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายทเกดขนจรงในหวงเวลาทผานมา เพอชดเชยฟนฟและเยยวยาผไดรบความเสยหายอยางมประสทธผล ลบลางวฒนธรรมในภาคราชการบางหนวยงานทยงคงปลอยใหคนผดลอยนวล (impunity)และสรางระบบความพรอมรบผดในภาคราชการ (accountability) เพอใหการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายเกดผลอยางแทจรงและไดจดท�าบนทกวเคราะหสรปสาระส�าคญของรางพระราชบญญตดงกลาวดงตอไปน

๑. เหตผลและความจ�าเปนในการเสนอรางพระราชบญญต

โดยทการทรมาน การกระท�าหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร และการกระท�าใหบคคลสญหายซงกระท�าโดยเจาหนาทของรฐเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรงซงไมอาจยกเวนใหกระท�าไดไมวาสถานการณใดๆ อกทงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตใหรฐมหนาทคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลจากการถกคนตว จบ คมขง หรอถกกระท�าการใดอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายเกนสมควรแกเหตผลทกฎหมายก�าหนด ยงไปกวานนการทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธโหดรายหรอ

2โดยทประชมไดลงมตรบหลกการแหงรางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย พ.ศ. .... (คณะรฐมนตรเปนผเสนอ) ไวพจารณา ในคราวประชมสภานตบญญตแหงชาต ครงท ๘๖/๒๕๖๑ วนพฤหสบดท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑

3รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบทผานๆ มาจนถงปจจบน ไดบญญตรบรองศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลอยางชดแจง (มาตรา 4) รวมทงคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคล จากการถกคนตว จบ คมขง หรอถกกระท�าการใดอนกระทบกระเทอนตอสทธหรอเสรภาพในชวตหรอรางกายเกนสมควรแกเหตผลทกฎหมายก�าหนด และยงบญญตไวอยางแจงชดอกวา การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธโหดรายหรอไรมนษยธรรมนนจะกระท�ามได (มาตรา 28) ทงน บคคลซงไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระท�าความผดอาญายอมมสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐ (มาตรา 25)

4พนธกรณระหวางประเทศดานสทธมนษยชนทมเนอหาเกยวของโดยตรงไดแก (1) อนสญญาตอตานการทรมานและ การประตบต หรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร (Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment หรอ CAT) ซงประเทศไทยไดเขาเปนภาคอนสญญาดงกลาวตงแต 1 พฤศจกายน 2550 และ (2) อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance หรอ ICPPED) ซงประเทศไทยไดลงนามรบรองอนสญญาดงกลาว เมอ 9 มกราคม 2555 และอยระหวางด�าเนนการเพอใหสตยาบนเขาเปนภาค

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 19

ไรมนษยธรรมนนจะกระท�ามได ประกอบกบประเทศไทยไดเขาเปนภาคของอนสญญาตอตานการทรมาน และการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและไดลงนามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบจงตองมบทบญญตทก�าหนดฐานความผดเปนการเฉพาะตลอดจนมมาตรการปองกนและปราบปรามมาตรการเยยวยาผไดรบความเสยหายและมาตรการอนทเกยวของเพอใหสามารถปฏบตตามขอบทในอนสญญาดงกลาวไดอยางมประสทธภาพซงจะเปนการยกระดบการคมครองสทธมนษยชนในประเทศไทยใหเทยบเทาสากลและสอดรบกบหลกการของรฐธรรมนญจงจ�าเปนตองตราพระราชบญญตน

๒. สาระส�าคญของรางพระราชบญญต

รางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ.....ฉบบประชาชนมสาระส�าคญดงตอไปน

๒.๑ก�าหนดชอรางพระราชบญญตเชนเดยวกบรางกฎหมายเดมไดแกรางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ.....

๒.๒ก�าหนดวนใชบงคบเชนเดยวกบรางกฎหมายเดม โดยใหใชบงคบไดเมอพนก�าหนดหนงรอยยสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป เพอใหมระยะเวลาในการเตรยมการออกกฎหมายล�าดบรอง การแตงตงและคดเลอกกรรมการและการก�าหนดแนวทางการด�าเนนการตามกฎหมายรวมกบหนวยงานอนๆทเกยวของ

๒.๓ก�าหนดผลตอกฎหมายอนโดยใหใชพระราชบญญตนแทนเวนแตกรณทกฎหมายใดก�าหนดเรองการคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลไวโดยเฉพาะซงใหความคมครองบคคลมากกวาทก�าหนดในพระราชบญญตน(มาตรา๓)

๒.๔ก�าหนดปรบปรงแกไขเพมเตมบทนยามดงน- ปรบปรงบทนยามค�าวา “การทรมาน” “การกระท�าใหบคคลสญหาย” และเพมบทนยามค�าวา

“การกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร”เพอใหความหมายของถอยค�าในบทนยามดงกลาวสอดคลองกบหลกการของอนสญญาและหลกการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยยงขน

- ปรบปรงบทนยามค�าวา“เจาหนาทของรฐ”และ“ผไดรบความเสยหาย”ซงใหหมายความรวมถงสามภรยา คชวต ผบพการ ผสบสนดาน และผอยในอปการะ ทงโดยนตนยและพฤตนยของบคคลทไดรบความเสยหายดงกลาว เพอใหมความหมายชดเจนยงขนในการคมครองสทธในชวตและรางกายของบคคลทกคนโดยไมเลอกปฏบตสมดงเจตนารมณของรางพระราชบญญตน

- เพมบทนยามค�าวา“ควบคมตว”เพอใหการใชอ�านาจเจาหนาทของรฐทกระทบตอเสรภาพในรางกายของบคคล ตองด�าเนนการแจงรายละเอยดดานการคมครองสทธและการจดท�าบนทกการควบคมตวโดยละเอยดตามทกฎหมายก�าหนดอนเปนมาตรการปองกนทมประสทธภาพ(มาตรา๔)

๒.๕ก�าหนดกรอบแนวคดของการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายในหมวดท ๑ บททวไปเพอใหเกดความกระจางชดเกยวกบหนาทของรฐซงหมายรวมถงเจาหนาทของรฐทงฝายบรหารตลาการและนตบญญตดงน

- ยนยนหลกการของรฐธรรมนญทรฐจะตองคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลโดยไมเลอกปฏบตการทรมานการกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหายจะกระท�ามได ซงหมายรวมถงรฐตองด�าเนนมาตรการปองกนและปราบปรามอยางมประสทธผล(มาตรา๖วรรคหนงและมาตรา๗วรรคหนง)

20 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

- ก�าหนดรบรองสทธในการรองเรยนเกยวกบการทรมานหรอการกระท�าใหบคคลสญหายหนาทคมครองสวสดภาพความปลอดภยและสนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหายอยางเรงดวน ซงรวมทงการตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเพอน�าตวผกระท�าความผดมาเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา การสามารถเขาถงการชดเชยและเยยวยาความเสยหายทงทางรางกายและจตใจ เพอคนความเปนธรรมใหแกผไดรบความเสยหาย และสดทายรฐตองด�าเนนมาตรการทเหมาะสมเพอปองกนไมใหเกดการละเมดขนซ�าอก(มาตรา๖วรรคสองและมาตรา๗วรรคสอง)

- ก�าหนดบทบาทองคกรฝายตลาการในการตรวจสอบถวงดลการใชอ�านาจโดยเจาหนาทของรฐใหมค�าสงระงบหรอเพกถอนการกระท�าซงกระทบตอสทธและเสรภาพในชวตและรางกายเชนวานนทนท และศาลยงมอ�านาจหนาทก�าหนดวธการตามสมควรเพอคมครอง ชดเชยและเยยวยาความเสยหายทเกดขนผานการสนบสนนชวยเหลอจากคณะกรรมการ(มาตรา๖วรรคสาม)

๒.๖ก�าหนดมาตรการปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายในหมวด ๒ การปราบปราม การทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย เพอสรางระบบความพรอมรบผด (accountability) และลบลางวฒนธรรมปลอยใหคนผดลอยนวล (impunity) และมกลไกสนบสนนชวยเหลอใหผ ไดรบความเสยหายไดรบความเปนธรรมผานการชวยเหลอทางกฎหมายเพอตดตามตรวจสอบและน�าตวผเกยวของมาเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา และการชดเชยฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกาย จตใจและสงคม และการปองกนไมใหการละเมดเกดขนซ�าอกดงน

๒.๖.๑ ก�าหนดสวนท ๑ บททวไปใหประกอบดวย- ความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหาย(มาตรา๘)ฐานกระท�าทรมาน(มาตรา๙)ฐานกระท�า

หรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร(มาตรา๑๐)- เหตเพมโทษ(มาตรา๑๑)ความรบผดของผสมคบผใชผสนบสนน(มาตรา๑๒)ความรบผด

ของผบงคบบญชา(มาตรา๑๓)เหตลดโทษจากการใหความชวยเหลอรวมมอ(มาตรา๑๔)และ- ก�าหนดบทรบรองหลกความรบผดสากล(Universaljurisdiction)(มาตรา๑๕)หลกกฎหมาย

วาดวยการสงผรายขามแดนและความรวมมอระหวางประเทศในทางอาญา (มาตรา ๑๖) หลกสทธเดดขาด (Non-derogation)(มาตรา๑๗)หลกการไมสงตวกลบไปเผชญอนตราย(Non-refoulement)(มาตรา๑๘)

ใหสอดคลองกบหลกการของอนสญญาเพอประสทธผลในการปองปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายสมดงเจตนารมณของพระราชบญญตน โดยแยกสวนของอตราโทษไปบญญตไวในหมวดท ๕ บทก�าหนดโทษในอตราโทษทไดสดสวนกบความรายแรงของความผด

๒.๖.๒ ก�าหนดสวนท ๒ การด�าเนนคดดงน- รบรองความเปนผเสยหายในคดอาญา เพอใหสามภรยาคชวตผบพการผสบสนดานและ

ผอย ในอปการะ ทงโดยนตนยและพฤตนย สามารถมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ไดรบทราบความเปนจรงและเขาถงความเปนธรรมได(มาตรา๑๙)

- ก�าหนดเรองการนบอายความ โดยใหการกระท�าความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายเปนความผดตอเนองตลอดเวลาจนกวาจะเปดเผยชะตากรรมหรอปลอยตวบคคลทถกควบคมตวและการสบสวนสอบสวนตองด�าเนนการอยางตอเนองและเรมนบอายความกตอเมอพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย (มาตรา ๒๐) และใหความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายและฐานกระท�าทรมานมอายความหาสบป และใหไมมอายความหากเปนสวนหนงของการกระท�าทมลกษณะอยางกวางขวางและเปนระบบ(มาตรา๒๑)

- ก�าหนดใหคดความผดตามพระราชบญญตนเปนคดพเศษตามกฎหมายวาดวยคดพเศษโดยมพนกงานอยการเปนผรบผดชอบส�านวนการสอบสวนและไมใหการด�าเนนคดตองอยในอ�านาจของคณะกรรมการ

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 21

ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตหรอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ(มาตรา๒๒)และก�าหนดเรองการสงคดและท�าความเหนแยงโดยใหการท�าความเหนแยงกรณมค�าสงไมฟองคดใหเปนอ�านาจหนาทของอยการสงสด(มาตรา๒๓)

- ก�าหนดรบรองสทธของผไดรบความเสยหายใหไดรบทราบถงผลความคบหนาของคดอยางตอเนอง โดยคณะกรรมการมหนาทรวมตดตามความคบหนาของคด และด�าเนนมาตรการเพอคมครองเสรภาพและความปลอดภย ชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจ ใหค�าปรกษาดานกฎหมายและชวยเหลอดานการด�าเนนคด(มาตรา๒๔)และใหพนกงานอยการรวมกบคณะกรรมการเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผกระท�าความผดใหแกผไดรบความเสยหายและสนบสนนขอมลทจ�าเปนเพอใหศาลก�าหนดมาตรการทเหมาะสมเพอประโยชนในการปองกนและการฟนฟเยยวยาผไดรบความเสยหายดวย(มาตรา๒๕)

- ก�าหนดใหศาลทมเขตอ�านาจพจารณาพพากษาคดความผดตามพระราชบญญตน เปนศาลยตธรรม เพอใหผตองหา จ�าเลยและผเสยหายอยในเขตอ�านาจพจารณาพพากษาของศาลยตธรรมซงเปนศาลพลเรอน(มาตรา๒๖)

๒.๗ก�าหนดมาตรการปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายในหมวด ๓ การปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย โดยก�าหนดใหการคนตว จบ คมขง หรอกระท�าการอนใดอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายของบคคลจะตองมการด�าเนนการตามทกฎหมายก�าหนด และใหศาลยตธรรมเปนกลไกส�าคญในการตรวจสอบการใชอ�านาจของเจาหนาทของรฐอนกระทบกระเทอนตอเสรภาพในรางกายของบคคล เพอสรางระบบความพรอมรบผด(accountability)และลบลางวฒนธรรมปลอยใหคนผดลอยนวล(impunity)ดงน

- แจงสทธผถกควบคมตวในการทจะตดตอกบญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจสามารถพบและปรกษาทนายความและไดรบการตรวจรางกายและรกษาพยาบาล(มาตรา๒๗)และจดท�าบนทกเกยวกบการควบคมตวโดยมรายละเอยดอยางนอยตามรายการทกฎหมายก�าหนด(มาตรา๒๘)

- ก�าหนดใหญาตหรอบคคลเพอประโยชนของผถกควบคมตว คณะกรรมการและเจาหนาททเกยวของมสทธรองขอใหเปดเผยขอมลเกยวกบการควบคมตวได(มาตรา๒๙วรรคหนง)หากถกปฏเสธในการใหขอมลใหศาลอาญาในทองททมเขตอ�านาจสงใหเปดเผยขอมลได (มาตรา๒๙วรรคสองและวรรคสาม)ทงน ค�าสงไมเปดเผยขอมลตองเปนกรณทศาลไดเรยกผถกควบคมตวมาสอบถามตอหนาศาลแลวและมเหตยกเวนใหไมเปดเผยขอมลตามทกฎหมายก�าหนด(มาตรา๓๐)

- ก�าหนดใหศาลอาญาแหงทองทมอ�านาจตรวจสอบการใชอ�านาจควบคมตววาชอบดวยกฎหมายหรอไม (มาตรา ๓๑) โดยด�าเนนการไตสวนและมค�าสงเพอใหยตการกระท�าทขดตอพระราชบญญตนและก�าหนดมาตรการทเหมาะสมเพอประโยชนในการปองกน และฟนฟเยยวยาเบองตนแกผไดรบความเสยหายโดยการสนบสนนชวยเหลอจากคณะกรรมการ(มาตรา๓๒)

- ก�าหนดวธปฏบตกรณผถกควบคมตวถงแกความตาย นอกจากการประสานงานเพอจดท�าส�านวนชนสตรพลกศพตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลว เจาหนาทของรฐในการควบคมตวมหนาทเกบรกษาสถานทเกดเหตเพอปองกนมใหบคคลเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน และประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดานการตรวจพสจนหลกฐานเพอเกบและรวบรวมหลกฐานในทเกดเหตตามหลกหวงโซพยานหลกฐาน (Chain ofcustody) และตดตอกบครอบครวหรอญาตของผตายใหมสวนรวมในการคนหาความจรงเกยวกบการตาย รวมทงประสานงานกบคณะกรรมการเพอใหมสวนรวมในการตดตามตรวจสอบขอมลขอเทจจรงเกยวกบการทรมานในระหวางควบคมตว(มาตรา๓๓)

- ก�าหนดบทตองหามรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาเนองจากการกระท�าความผดตามพระราชบญญตน(มาตรา๓๔)และบทคมครองผใชสทธรองเรยนโดยสจรต(มาตรา๓๕)

22 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

๒.๘ก�าหนดกลไกปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายในรปแบบของคณะกรรมการหมวด ๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย โดยปรบปรงแกไขจากรางกฎหมายเดมดงน

- ก�าหนดเพมองคประกอบคณะกรรมการใหมผแทนผไดรบความเสยหายจ�านวนสองคน(มาตรา๓๖(๔)) และผแทนองคกรภาคประชาสงคมทด�าเนนกจกรรมดานการปกปองคมครองสทธผไดรบความเสยหายจ�านวนสามคน(มาตรา๓๖(๕))และใหผทรงคณวฒทรฐมนตรแตงตงในดานการตรวจพสจนพยานหลกฐานดานนตเวชศาสตรและจตวทยา(มาตรา๓๖(๖))

- ก�าหนดเพมอ�านาจหนาทคณะกรรมการ ในการตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเกยวกบการกระท�าความผดตามพระราชบญญตน ใหค�าปรกษาแนะน�าทางกฎหมายแกผไดรบความเสยหาย ใหความชวยเหลอดานทนายความ การตรวจทางการแพทยเพอประโยชนทางคด และการฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจและปองกนไมใหเกดขนซ�าอก (มาตรา ๔๒ (๖) (๗) (๘)) ตลอดจนตรวจเยยมสถานททเกยวของกบการควบคมตว(มาตรา๔๒(๙))และจดท�ารายงานสถานการณเกยวกบการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายและแนวทางแกไขปญหาเสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภาและเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ�าทกป(มาตรา๔๒(๑๐))

- ก�าหนดเพมอ�านาจหนาทส�านกงานในการตดตามตรวจสอบขอรองเรยนและการสนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหาย(มาตรา๔๓)

๒.๙ก�าหนดบทเฉพาะกาลเพอรบประกนวาจะมการสบสวนสอบสวนคดความผดเกยวกบการกระท�าใหบคคลสญหายอยางตอเนองจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตายและด�าเนนคดกบผกระท�าความผด ถงแมวาการปฏเสธหรอปกปดชะตากรรมของผถกควบคมตวไดเกดขนกอนพระราชบญญตนมผลใชบงคบ

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 23

สรปยอ

รางพระราชบญญตการปองกนและปราบปรามการทรมาน และการกระท�าใหบคคลสญหาย พ.ศ. ...

(ฉบบประชาชน)

1. กรอบแนวคดของการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

บททวไปของรางกฎหมายไดบญญตกรอบแนวคดเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย เพอใหเกดความกระจางชดเกยวกบหนาทของรฐ ซงหมายรวมถงเจาหนาทของรฐทงฝายบรหาร ตลาการและนตบญญต โดยยนยนหลกการของรฐธรรมนญทรฐจะตองคมครองศกดศรความเปนมนษยสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลโดยไมเลอกปฏบตและหมายรวมถงการด�าเนนมาตรการทมประสทธผลเพอปองกนการทรมานการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย

หนาทส�าคญอกประการหนงคอ กรณทปรากฏขอรองเรยนเกยวกบการทรมานหรอการกระท�าใหบคคลสญหายผไดรบความเสยหายตองไดรบการคมครองสวสดภาพและความปลอดภยอยางเรงดวน และจะตองมการตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเพอน�าตวผกระท�าความผดมาเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญาเพอคนความเปนธรรมใหแกผไดรบความเสยหาย ยงไปกวานน ผไดรบความเสยหายตองสามารถเขาถงการชดเชยและเยยวยาความเสยหายทงทางรางกายและจตใจและสดทายรฐตองด�าเนนมาตรการทเหมาะสมเพอปองกนไมใหเกดการละเมดขนซ�าอก

รางกฎหมายฉบบนยงยนยนหลกการใหองคกรฝายตลาการมบทบาทหนาทส�าคญในการตรวจสอบถวงดลการใชอ�านาจโดยเจาหนาทของรฐ ผไดรบความเสยหายและองคกรเพอสาธารณประโยชนสามารถใชสทธทางศาลเพอใหมค�าสงระงบหรอเพกถอนการกระท�าซงกระทบตอสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลเชนวานนทนทและศาลยงมอ�านาจหนาทก�าหนดวธการตามสมควรเพอคมครองชดเชยและเยยวยาความเสยหายทเกดขนได

2. การปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

รางกฎหมายนยนยนหลกการของอนสญญา1 ทก�าหนดใหรฐตองบญญตใหการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายเปนความผดอาญาโดยก�าหนดองคประกอบความผดอาญาอยางสอดคลองกบหลกการของอนสญญาใหใกลเคยงทสด รวมทงก�าหนดอตราโทษอยางเหมาะสมกบความรายแรงของความผด นอกจากนยงบญญตรบรองหลกการอนๆซงเปนมาตรการทส�าคญตอการปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

รางกฎหมายฉบบนยงไดบญญตหลกการด�าเนนคดอาญาเพอสรางความเปนธรรมแกครอบครวผ เสยหาย(ทงในทางนตนยและพฤตนย) ใหสามารถเปนผเสยหายในคดอาญาทมสทธและมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมทางอาญาได และก�าหนดวธการนบอายความในคดความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายโดยใหถอวาเปนความผดตอเนองและจะตองมการสบสวนสอบสวนอยางตอเนองเพราะเปนคดส�าคญ อายความจะเรมนบไดกตอเมอไดพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย

1โดยเฉพาะอยางยงอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร(CAT)และอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ(ICPPED)

24 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

คดความผดตามกฎหมายนใหเปนคดพเศษตามกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษโดยมพนกงานอยการเปนผรบผดชอบส�านวนการสอบสวนและหามเจาหนาทของรฐในสงกดหนวยงานทตกเปนผถกกลาวหาวากระท�าความผดเขารวมเปนพนกงานสอบสวนและเพอความรวดเรวใหคดนไมอยในอ�านาจของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) หรอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ปปท.) ในกรณทพนกงานอยการมค�าสงไมฟองคดใหการท�าความเหนแยงเปนอ�านาจหนาทของอยการสงสดหรอผรกษาการแทน

รางกฎหมายนไดก�าหนดใหหนวยงานทมอ�านาจสบสวนสอบสวนมหนาทรายงานใหผไดรบความเสยหายทราบถงผลความคบหนาของคดอยางตอเนอง โดยมคณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนท�าหนาทตดตามผลความคบหนาของคด และด�าเนนมาตรการตางๆ เพอคมครองสวสดภาพและความปลอดภย ชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจใหค�าปรกษาแนะน�าดานกฎหมายและสนบสนนชวยเหลอดานการด�าเนนคดโดยการมสวนรวมจากผไดรบความเสยหาย

รางกฎหมายนก�าหนดใหศาลทพจารณาพพากษาคดความผดตามพระราชบญญตนอยในเขตอ�านาจของศาลยตธรรม เพอเปนหลกประกนวาศาลพลเรอนเทานนทมเขตอ�านาจพจารณาพพากษาคดความผดตามพระราชบญญตนและก�าหนดใหพนกงานอยการและกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนยนค�ารองตอศาลทพจารณาคดอาญาขอใหบงคบจ�าเลยชดใชคาสนไหมทดแทนแกผไดรบความเสยหายดวย

หลกการสากล รางกฎหมาย

1. การก�าหนดใหเปนความผดอาญาและมระวางโทษ ทเหมาะสมกบความรายแรงของความผด

- ความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหาย(มาตรา8),ระวางโทษ(มาตรา44)- ความผดฐานกระท�าทรมาน(มาตรา9),ระวางโทษ(มาตรา45)- ความผดฐานประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย�าย

ศกดศร(มาตรา10),ระวางโทษ(มาตรา46)- บทเพมโทษกระท�าแกบคคลอายไมเกนสบแปดปหญงมครรภผพการทางรางกาย

หรอจตใจหรอผซงพงตนเองมไดเพราะอายหรอความปวยเจบ(มาตรา11)- ความรบผดผสมคบผใชผสนบสนนตองระวางโทษเชนตวการ(มาตรา12)- ความรบผดของผบงคบบญชาททราบถงการกระท�าความผด แตกลบเพกเฉย

ไมด�าเนนการทจ�าเปนและเหมาะสมตามอ�านาจตนเพอปองกนหรอระงบการกระท�าความผด หรอไมด�าเนนการใหมการสอบสวนและด�าเนนคดตามกฎหมายตองระวางโทษกงหนง(มาตรา13)

2. หลกความรบผดสากล (universal jurisdiction)

- ผกระท�าความผดนอกราชอาณาจกรตองรบโทษในราชอาณาจกร(มาตรา15)

3. หลกความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญาและกฎหมายวาดวยการ สงผรายขามแดน

- มใหถอวาเปนความผดทางการเมองจงสามารถด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน และกฎหมายวาดวยความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา(มาตรา16)

4. หลกสทธเดดขาด (non-derogation)

- ไมสามารถยกเหตสถานการณฉกเฉน สงคราม ความไมมนคงของรฐ หรอสถานการณพเศษใดขนอางเพอยกเวนความรบผดได(มาตรา17)

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 25

หลกการสากล รางกฎหมาย

5. หลกการไมสงตว กลบไปเผชญอนตราย (Non - refoulement)

- ห ามหนวยงานของรฐหรอเจ าหนาทของรฐส งตวบคคลใดออกไปนอกราชอาณาจกร หากมเหตอนควรเชอไดวาจะสงผลใหบคคลนนตองตกอยในอนตราย(มาตรา18)

6. สทธทจะไดรความจรง (right to know the truth)

- ใหครอบครวผเสยหายเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา(มาตรา19)

- ใหหนวยงานทมอ�านาจสบสวนสอบสวนมหนาทรายงานใหผไดรบความเสยหายทราบถงผลความคบหนาของคดอยางตอเนอง(มาตรา24)

7. การนบอายความ ในคดความผดฐาน กระท�าใหบคคลสญหาย

- ใหคดความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายเปนความผดตอเนองตลอดเวลาจนกวาจะเปดเผยชะตากรรมหรอปลอยตวบคคลทถกควบคมตวไมใหเรมนบอายความและด�าเนนการสบสวนสอบสวนจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย(มาตรา20)

8. อายความ - ให ความผดฐานกระท�าทรมาน และฐานกระท�าให บคคลสญหายตามพระราชบญญตนมอายความ50ป

- หากเปนสวนหนงของการกระท�าทมลกษณะอยางกวางขวางและเปนระบบใหไมมอายความ(มาตรา21)

9. เขตอ�านาจศาลพลเรอนเทานน

- ใหคดความผดตามกฎหมายนอยในอ�านาจพจารณาพพากษาคดของศาลยตธรรม(มาตรา26)

10. สทธทจะไดรบการชดเชย เยยวยา (right to remedy)

- ใหคณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนท�าหนาทตดตามผลความคบหนาของคดและด�าเนนมาตรการตางๆเพอคมครองสวสดภาพและความปลอดภยชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจ ใหค�าปรกษาแนะน�าดานกฎหมาย และสนบสนนชวยเหลอดานการด�าเนนคด โดยการมสวนรวมจากผไดรบความเสยหาย(มาตรา24)

- ใหพนกงานอยการและกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนยนค�ารองตอศาลทพจารณาคดอาญาขอใหบงคบจ�าเลยชดใชคาสนไหมทดแทนแกผ ไดรบความเสยหาย(มาตรา25)

3. การปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

การปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายทมประสทธผลตองเรมจากการสรางระบบความพรอมรบผด(accountability)ในภาครฐเมอมการใชอ�านาจรฐในการจบขงลกพากกตวคมขงกกขงเรยกตวหรอเชญตวไปสอบถามหรอซกถามหรอกระท�าดวยประการอนใดอนเปนการจ�ากดเสรภาพในรางกายโดยรางกฎหมายนไดก�าหนดนยามการกระท�าลกษณะดงกลาววา“ควบคมตว”

26 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

ดงนน เมอการควบคมตวเกดขน นอกจากตองเปนไปโดยสมควรแกเหตทกฎหมายก�าหนดแลว รางกฎหมายนไดก�าหนดใหมมาตรการปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายทส�าคญดงน2

(1) การแจงสทธและปฏบตการโดยค�านงถงสทธของผถกควบคมตว เพอใหผถกควบคมตวมสวสดภาพและความปลอดภยในชวตและรางกาย สามารถตดตอกบญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจ ไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายการตรวจรางกายและรกษาพยาบาล

(2) การจดท�าบนทกขอมลผถกควบคมตวโดยละเอยด โดยญาต บคคลอนใดเพอประโยชนของผถกควบคมตวหรอคณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนสามารถรองขอตอเจาหนาทของรฐใหเปดเผยบนทกขอมลดงกลาวไดหากเจาหนาทของรฐไมยอมเปดเผยบนทกขอมลใหบคคลดงกลาวมสทธรองขอตอศาลใหเปดเผยบนทกขอมล

ค�าสงไมเปดเผยขอมลจะท�าไดเฉพาะกรณทศาลไดเรยกผถกควบคมตวมาสอบถามตอหนาศาลและมหลกประกนวาผถกควบคมตวจะไมถกทรมาน หรอประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย�ายศกดศรหรอกระท�าใหสญหาย และการเปดเผยขอมลดงกลาวอาจกอใหเกดอนตราย หรอละเมดความเปนสวนตวของผถกควบคมตวหรอเปนอปสรรคตอการสบสวนสอบสวนคดอาญา

(3) การตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว(หลกhabeascorpus)โดยใหบคคลทกฎหมายก�าหนดมสทธยนค�ารองตอศาลเพอใหตรวจสอบเรองการควบคมตวโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอขอรองเรยนเกยวกบการทรมานการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหายและใหศาลมค�าสงตามทกฎหมายก�าหนด

มาตรการปองกนอนๆเชนการด�าเนนการกรณผถกควบคมตวถงแกความตายใหเจาหนาทของรฐประสานงานอยางเรงดวนเพอด�าเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการชนสตรพลกศพและตองเกบรกษาสถานทเกดเหตเพอปองกนไมใหบคคลเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐานและประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดานการตรวจพสจนหลกฐานเพอเกบและรวบรวมพยานหลกฐานในทเกดเหต และตดตอครอบครวหรอญาตของผตายเพอใหมสวนรวมในการคนหาความจรงเกยวกบการตายบทตองหามรบฟงพยานหลกฐานและการคมครองผใชสทธรองเรยนโดยสจรต

2พจารณาประกอบกบมาตรา 3 เพอใหเจาหนาทของรฐซงใชอ�านาจในลกษณะเปนการ “ควบคมตว” ไมวาโดยอาศยอ�านาจตามกฎหมายใดยงตองด�าเนนการตามทกฎหมายนบญญตไวอกดวย

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 27

หวขอ สาระส�าคญในรางกฎหมาย

1. สทธ “ผถกควบคมตว”(มาตรา27)

1. แจงใหผถกควบคมตว และญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจทราบถงวน เวลา และสถานทของการถกควบคมตว ค�าสงและเหตแหงการออกค�าสงทใหมการควบคมตวและขอมลหรอรายละเอยดเกยวกบผใชอ�านาจควบคมตว

2. แจงใหญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจทราบถงขอมลและรายละเอยดเกยวกบวธการเคลอนยายและสถานทปลายทางทรบตว ในกรณทมการยายสถานทควบคมตว

3. แจงใหญาตหรอบคคลท ผ ถกควบคมตวไววางใจทราบถงขอมลเบองตนเกยวกบสภาพรางกายหรอจตใจของผถกควบคมตว และรายละเอยดเกยวกบการปฐมพยาบาลและสถานพยาบาลทรบตวในทนท กรณทผถกควบคมตวเจบปวยหรอบาดเจบ

4. ไดรบการเยยมและตดตอกบญาตหรอบคคลทผถกควบคมตวไววางใจตามสมควร5. พบและปรกษาผซงจะเปนทนายความทตนเลอกเปนการเฉพาะตว และมสทธ

ไดรบความชวยเหลอทางกฎหมาย6. มทนายความเขารวมการสอบปากค�า การสอบถามหรอซกถามโดยกอนเรม

การสอบปากค�า การสอบถามหรอซกถาม ตองมการระบตวตนของผทเขารวมทกคนและมการบนทกภาพและเสยงซงสามารถน�าออกถายทอดไดอยางตอเนองทกครง

7. ไดรบการตรวจรางกายและการรกษาพยาบาลโดยเรวเมอบาดเจบหรอเจบปวย8. ในกรณทผถกควบคมตวถงแกความตายหรอไดรบบาดเจบจนไมสามารถจดการ

เองได ใหผไดรบความเสยหายมสทธเขาไปมสวนรวมในการคนหาความจรงเกยวกบการตายหรอบาดเจบของผถกควบคมตว

9. ใหเจาหนาทของรฐทเกยวของมหนาทแจงใหผถกควบคมตวทราบในโอกาสแรกถงสทธตามวรรคหนง และมหนาทอ�านวยความสะดวกใหผถกควบคมตวเขาถงสทธดงกลาว

2. บนทกขอมล “ผถกควบคมตว”(มาตรา28)

1. ชอ นามสกล รปถาย ต�าหนรปพรรณ รวมทงขอมลอนทใชระบตวบคคลและสภาพรางกายของผถกควบคมตว

2. วน เวลา และสถานทของการถกควบคมตว และขอมลเกยวกบผควบคมตวในกรณทมการยายสถานทดงกลาวจะตองมการระบถงสถานทปลายทางทรบตวและผรบผดชอบในการยายสถานทควบคมตว

3. ค�าสงทใหมการควบคมตวและเหตแหงการออกค�าสงนน4. เจาหนาทของรฐผออกค�าสงใหมการควบคมตว5. วน เวลา และสถานทของการปลอยตว ผรบผดชอบในการปลอยตว และญาต

หรอบคคลทมารบตวหรอพยานในการปลอยตว

28 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ สาระส�าคญในรางกฎหมาย

6. ขอมลเกยวกบสภาพรางกายของบคคลผถกควบคมตวทงกอนควบคมตวและกอนการปลอยตว ในกรณทผถกควบคมตวถงแกความตายจะตองระบถงขอมลประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ

7. ขอมลเพอใชในการตดตอญาตหรอบคคลทผ ถกควบคมตวไววางใจ และทนายความ(หากม)

8. ขอมลเกยวกบการด�าเนนการเพอรบประกนสทธของผ ถกควบคมตวตามมาตรา19และ

9. ขอมลอนๆ ทคณะกรรมการก�าหนดเพอปองกนการทรมาน การประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย

3. การตรวจสอบ ความชอบดวยกฎหมาย ของการควบคมตว (หลก habeas corpus) (มาตรา31และ32)

ศาลมค�าสงดงตอไปน1. ปลอยผถกควบคมตวทนท2. ใหยตการทรมานหรอการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม

หรอทย�ายศกดศร3. เปลยนสถานทควบคมตว4. ใหผ ไดรบความเสยหายไดพบญาต ทนายความ หรอบคคลอนทไววางใจ

เปนการสวนตว5. ใหมการรกษาพยาบาลรวมทงการฟนฟรางกายและจตใจ6. ใหเปดเผยเอกสารบนทกหรอขอมลอนใด7. ก�าหนดมาตรการอนใดทเหมาะสมเพอประโยชนในการระงบการกระท�าหรอ

เยยวยาเบองตนกบผไดรบความเสยหาย- ใหคณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายนมอ�านาจหนาทยนค�ารองใหศาล

ก�าหนดมาตรการทเหมาะสมเพอประโยชนในการปองกน และการฟนฟเยยวยาเบองตนแกผไดรบความเสยหาย ซงรวมทงการรกษาพยาบาล และการฟนฟสภาพรางกายและจตใจ

4. อนๆ - การด�าเนนการกรณผถกควบคมตวถงแกความตาย(มาตรา33)- บทตองหามรบฟงพยานหลกฐาน(มาตรา34)- บทคมครองผใชสทธรองเรยนโดยสจรต(มาตรา35)

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 29

4. กลไกขบเคลอนตามกฎหมาย

ก�าหนดใหมองคกรกลมเรยกวา “คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย”ท�าหนาทขบเคลอนตามกฎหมายและมกรมคมครองสทธและเสรภาพท�าหนาทเปนส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการโดยก�าหนดใหองคประกอบของคณะกรรมการมพนทของผแทนผไดรบความเสยหายและผแทนองคกรภาคประชาสงคมเขาไปมสวนรวมในการด�าเนนงานดวย

อ�านาจหนาทของคณะกรรมการ (มาตรา 42)

1. เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรใหมการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอมาตรการอนทจ�าเปนตามพระราชบญญตน

2. ก�าหนดนโยบาย แผนงาน และมาตรการเพอปองกนและปราบปรามการทรมาน การกระท�า หรอการลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรและการกระท�าใหบคคลสญหาย

3. ก�าหนดนโยบายและมาตรการฟนฟและเยยวยาดานรางกายและจตใจแกผไดรบความเสยหายทครอบคลมความเสยหายทกดานซงหมายรวมถงการท�าใหกลบสสภาพเดมการชดใชคาสนไหมทดแทนทเพยงพอการบ�าบดและฟนฟสภาพรางกายและจตใจใหสมบรณทสดเทาทจะเปนไปได

4. ก�าหนดหลกเกณฑและวธการการชวยเหลอและเยยวยาผไดรบความเสยหายทงทางการเงนและทางจตใจตลอดรวมถงการฟนฟระยะยาวทางการแพทยใหกบผเสยหายโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

5. ก�าหนดมาตรการเพอปองกนมใหมการปกปดการควบคมตวบคคล6. ตดตามตรวจสอบขอรองเรยนเกยวกบการทรมาน การประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม

หรอทย�ายศกดศรหรอการกระท�าใหบคคลสญหายสนบสนนชวยเหลอผไดรบความเสยหายดวยการใหค�าปรกษาและน�าทางกฎหมาย ดานทนายความ ดานการตรวจทางการแพทยเพอประโยชนทางคด ดานการตดตามความคบหนาของคดดานการฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจและปองกนไมใหเกดขนซ�าอก

7. ตดตามดแล อ�านวยการและประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอใหเกดการสบสวนสอบสวนทรวดเรวและเปนธรรมรวมทงขอใหเปลยนตวพนกงานสอบสวนผรบผดชอบเพอประโยชนแหงความยตธรรม

8. ขอใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทอนของรฐใหความชวยเหลอ สนบสนนหรอเขารวมปฏบตหนาทไดตามความเหมาะสมเพอประโยชนในการปฏบตงานตามพระราชบญญตน

9. ตรวจเยยมหนวยงานหรอสถานททเกยวของกบการควบคมตวไดโดยไมตองแจงลวงหนารบเรองรองเรยนทไมระบชอผรองและใหค�าแนะน�าแกหนวยงานทรบผดชอบเพอประโยชนในการปฏบตตามพระราชบญญตน

10. จดท�ารายงานสถานการณเกยวกบการทรมาน การประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย�ายศกดศร หรอการกระท�าใหบคคลสญหาย และแนวทางแกไขปญหา เสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภาและเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ�าทกป

11. แตงตงทปรกษาอนกรรมการหรอเจาหนาทเพอปฏบตงานตามทคณะกรรมการมอบหมาย12. วางระเบยบหรอประกาศเกยวกบคาใชจายในการปฏบตหนาท รวมทงคาใชจายอน โดยไดรบความเหนชอบ

จากกระทรวงการคลง13. วางระเบยบอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน14. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนด

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 31

เปรยบเทยบสาระส�าคญของรางกฎหมายฉบบประชาชน กบรางกฎหมายฉบบกระทรวงยตธรรม

(รางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมาน และการกระท�าใหบคคลสญหาย พ.ศ. ....)

รางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ.....ฉบบประชาชนไดจดท�าขนโดยการทบทวนและปรบปรงรางกฎหมายเดมของกระทรวงยตธรรมทเขาส สภานตบญญตแหงชาตเมอปทผานมา1และไดน�ามาใชในการรบฟงประชามตเมอเดอนธนวาคม2562ทผานมาเพอใหสอดคลองกบหลกการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 25602 และพนธกรณระหวางประเทศดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค หรอทไดลงนามไวและอยระหวางด�าเนนการเพอเขาเปนภาค3 ผานการระดมความคดจากผไดรบความเสยหายนกกฎหมายและคนท�างานในองคกรภาคประชาสงคมทมประสบการณเกยวของกบการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย โดยมวตถประสงคหลกเพอแกไขปญหาการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายทเกดขนจรงในหวงเวลาทผานมาเพอชดเชยฟนฟและเยยวยาผไดรบความเสยหายอยางมประสทธผลลบลางวฒนธรรมในภาคราชการบางหนวยงานทยงคงปลอยใหคนผดลอยนวล (impunity) และสรางระบบความพรอมรบผดในภาคราชการ (accountability) เพอใหการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายเกดผลอยางแทจรง

1โดยทประชมไดลงมตรบหลกการแหงรางพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายพ.ศ. .... (คณะรฐมนตรเปนผเสนอ) ไวพจารณา ในคราวประชมสภานตบญญตแหงชาตครงท 86/2561วนพฤหสบดท 20ธนวาคม2561และไดน�ามาใชในการรบฟงประชามตเมอเดอนธนวาคม2562ทผานมา

2รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบทผานๆ มาจนถงปจจบน ไดบญญตรบรองศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพและความเสมอภาคของบคคลอยางชดแจง(มาตรา4)รวมทงคมครองสทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคลจากการถกคนตวจบ คมขง หรอถกกระท�าการใดอนกระทบกระเทอนตอสทธหรอเสรภาพในชวตหรอรางกายเกนสมควรแกเหตผลทกฎหมายก�าหนดและยงบญญตไวอยางแจงชดอกวา การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธโหดรายหรอไรมนษยธรรมนนจะกระท�ามได(มาตรา 28) ทงน บคคลซงไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระท�าความผดอาญายอมมสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐ(มาตรา25)

3พนธกรณระหวางประเทศดานสทธมนษยชนทมเนอหาเกยวของโดยตรง ไดแก (1) อนสญญาตอตานการทรมานและการประตบต หรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศร (Convention against Torture andOther CruelInhuman or Degrading Treatment หรอ CAT) ซงประเทศไทยไดเขาเปนภาคอนสญญาดงกลาวตงแต 1 พฤศจกายน 2550และ(2)อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ(InternationalConventionfortheProtectionofAllPersonsfromEnforcedDisappearanceหรอICPPED)ซงประเทศไทยไดลงนามรบรองอนสญญาดงกลาวเมอ9มกราคม2555และอยระหวางด�าเนนการเพอใหสตยาบนเขาเปนภาค

32 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

ตารา

งสรป

เปรย

บเทย

บสาร

ะส�าค

ญขอ

งราง

กฎหม

ายฉบ

บประ

ชาชน

กบรา

งกฎห

มายฉ

บบกร

ะทรว

งยตธ

รรม

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย1.

หลก

การ

ของร

างพ

ระรา

ชบญ

ญต

หลกก

าร-

ใหมกฎ

หมาย

วาดวย

การป

องก

นแล

ะปรา

บปรา

มการ

ทรม

านแล

ะกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ย

หลกก

าร

-ให

มกฎ

หมาย

วาดวย

การป

องก

นแล

ะปรา

บปรา

ม

การท

รมาน

และก

ารกร

ะท�าใหบ

คคลส

ญหา

ยโด

ยก�าห

นด

ใหกา

รคนต

วจบ

คมข

งหร

อกระ

ท�ากา

รใดอ

นกระ

ทบ

กระเ

ทอนต

อเสร

ภาพใ

นราง

กายข

องบค

คลจะ

ตองม

การแ

จงสท

ธและ

จดท�า

บนทก

การค

วบคม

ตวตา

มท

กฎหม

ายนก

�าหนด

โดยไ

มเลอ

กปฏบ

ตรว

มทงก

�าหนด

ให

ศาลย

ตธรร

มเปน

กลไก

ส�าคญ

ในกา

รตรว

จสอบ

การใ

ช

อ�านา

จของ

เจาห

นาทข

องรฐ

อนกร

ะทบก

ระเท

อนตอ

เสรภ

าพใน

รางก

ายขอ

งบคค

ลสร

างระ

บบคว

ามพร

อมรบ

ผด(ac

coun

tabilit

y)แ

ละลบ

ลางว

ฒนธ

รรมป

ลอยใ

ห

คนผด

ลอยน

วล(im

punity

)ตลอ

ดจนม

กลไก

สนบส

นน

ชวยเ

หลอใ

หผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ไดรบ

ความ

เปนธ

รรม

ผานก

ารชว

ยเหล

อทาง

กฎหม

ายเพ

อตดต

ามตร

วจสอ

บ

และน

�าตวผ

ทเก

ยวขอ

งมาเขา

สกระ

บวนก

ารยต

ธรรม

ทางอ

าญา

และม

าตรก

ารชด

เชยฟ

นฟแล

ะเยย

วยา

ความ

เสยห

ายทา

งราง

กาย

จตใจ

และส

งคม

และ

การป

องกน

ไมให

การล

ะเมด

เกดข

นซ�าอ

ก

-ก�า

หนดก

รอบห

ลกกา

รใหม

รายล

ะเอย

ดทกร

ะจาง

ชด

ยงขน

โดยม

งประ

สงคใ

หการ

รบรอ

งหลก

การในว

าระ

แรกข

องฝา

ยนตบ

ญญตม

กรอบ

แนวค

ดทกร

ะจาง

ชด

และล

งลกย

งไปก

วาเพ

ยงแค

ก�าหน

ดใหม

กฎหม

าย

-รา

ยละเอย

ดทมง

ประส

งคให

ฝายน

ตบญญตพ

จารณ

า

อนมต

กรอบ

หลกก

ารใน

วาระ

แรกไ

ดแก(ก

)การ

แจง

สทธแ

ละจด

ท�าบน

ทกกา

รควบ

คมตว

(ข)

การ

ตรวจ

สอบก

ารใช

อ�านา

จโดย

ศาลย

ตธรร

มซงเ

ปนศ

าล

พลเรอน

(ค)

การ

ก�าหน

ดกลไ

กสนบ

สนนช

วยเห

ลอ

ผไดร

บควา

มเสย

หายใ

หไดร

บควา

มเปน

ธรรม

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 33

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย2.

เหตผ

ลและ

ความ

จ�าเป

น ใน

การเ

สนอร

างพ

ระรา

ชบญ

ญต

เหตผ

ล

-โด

ยทกา

รทรม

านแ

ละกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยซงก

ระท�า

โดยเจา

หนาท

ของร

ฐเปน

การล

ะเมด

สทธม

นษยช

น

อยาง

รายแ

รงซง

ไมอา

จยกเ

วนให

กระท

�าไดไม

วาส

ถานกา

รณใด

ๆ

ประก

อบกบ

ประเ

ทศไท

ยไดเ

ขาเป

น

ภาคข

องอน

สญญาต

อตาน

การท

รมาน

และก

ารปร

ะตบต

หรอก

ารลง

โทษอ

น

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ย

ศกดศ

รแล

ะอนส

ญญ

าระห

วาง

ประเทศ

วาดว

ยการ

คมคร

องบค

คลทก

คนจา

กการ

หายส

าบสญ

โดยถ

กบงค

บ

จงตอง

มบทบญ

ญตทก�า

หนดฐ

าน

ความ

ผดเป

นการ

เฉพา

ะตล

อดจน

มมาต

รการ

ปองก

นและ

ปราบ

ปราม

มาตร

การเยย

วยาผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย

และม

าตรก

ารอน

ทเกย

วของ

เพอ

ให

สามา

รถปฏ

บตตา

มขอบ

ทในอ

นสญญา

ดงกล

าวได

อยาง

มประ

สทธภ

าพซงจ

ะ

เปนก

ารยก

ระดบ

การค

มครอ

งสทธ

มนษย

ชนใน

ประเทศ

ไทยใ

หเทย

บเทา

สากล

จง

จ�าเป

นตอง

ตราพ

ระรา

ช

บญญตน

เหตผ

ล

-โด

ยทกา

รทรม

านกา

รกระ

ท�าหร

อลงโ

ทษทโ

หดรา

ย

ไรมน

ษยธ

รรมห

รอทย

�ายศก

ดศร

และก

ารกร

ะท�าใ

ห

บคคล

สญหา

ยซงก

ระท�า

โดยเ

จาหน

าทขอ

งรฐเ

ปน

การล

ะเมด

สทธม

นษยช

นอยา

งราย

แรงซ

งไมอ

าจยก

เวน

ใหกร

ะท�าไ

ดไมว

าสถา

นการ

ณใด

ๆอก

ทงรฐ

ธรรม

นญ

แหงร

าชอา

ณาจ

กรไท

ยไดบ

ญญตใ

หรฐม

หนาท

คมคร

อง

สทธแ

ละเส

รภาพ

ในชว

ตและ

รางก

ายขอ

งบคค

ลจาก

การ

ถกคน

ตวจ

บคม

ขงห

รอถก

กระท

�าการ

ใดอน

กระท

บ

กระเทอ

นตอเ

สรภา

พในร

างกา

ยเกน

สมคว

รแกเ

หตผล

ท

กฎหม

ายก�า

หนด

ยงไป

กวาน

นการ

ทรมา

นทา

รณกร

รม

หรอก

ารลง

โทษด

วยวธ

โหดร

ายหร

อไรม

นษยธ

รรมน

นจะ

กระท

�ามได

ประ

กอบก

บประ

เทศไ

ทยได

เขาเปน

ภาคข

อง

อนสญ

ญาต

อตาน

การท

รมาน

และ

การป

ระตบ

ตหรอ

การล

งโทษ

อนทโ

หดรา

ยไร

มนษยธ

รรมห

รอทย

�าย

ศกดศ

รแล

ะไดล

งนาม

อนสญ

ญาร

ะหวา

งประ

เทศว

าดวย

การค

มคร

องบค

คลทก

คนจา

กการ

หายส

าบสญ

โดย

ถกบง

คบจ

งตอง

มบทบ

ญญตท

ก�าหน

ดฐาน

ความ

ผด

เปนกา

รเฉพ

าะ

ตลอด

จนมม

าตรก

ารปอง

กนแล

ะ

ปราบ

ปราม

มาต

รการ

เยยว

ยาผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ย

และม

าตรก

ารอน

ทเกย

วของ

เพอใ

หสาม

ารถป

ฏบตต

าม

ขอบท

ในอน

สญญาด

งกลา

วไดอ

ยางม

ประ

สทธภ

าพ

ซงจะ

เปนก

ารยก

ระดบ

การค

มครอ

งสทธ

มนษย

ชนใน

ประเทศ

ไทยใ

หเทย

บเทา

สากล

และ

สอดร

บกบห

ลกกา

ร

ของร

ฐธรร

มนญจ

งจ�าเปน

ตองต

ราพร

ะราช

บญญตน

-เพ

มเตม

หลกก

ารขอ

งรฐธ

รรมน

ญแห

งราช

อาณาจ

กร

ไทย

ในเรอง

สทธแ

ละเส

รภาพ

ในชว

ตและ

รางก

าย

ของบ

คคลจ

ากกา

รถกค

นตว

จบ

คม

ขงหร

อ

ถกกร

ะท�าก

ารใด

อนกร

ะทบก

ระเท

อนตอ

เสรภ

าพ

ในรา

งกาย

เกนส

มควร

แกเห

ตผลท

กฎหม

ายก�า

หนด

ยงไป

กวาน

นการ

ทรมา

นทา

รณกร

รมห

รอกา

รลงโทษ

ดวยว

ธโหด

รายห

รอไรมน

ษยธร

รมนน

จะกร

ะท�าม

ได

34 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย3.

ผลต

อกฎ

หมาย

อน-

มาตร

า 3

บรรด

ากฎห

มาย

กฎข

อบงค

บระ

เบยบ

ประก

าศแ

ละค�า

สงอน

ในสว

นทได

บญญตไ

วแลว

ใน

พระร

าชบญ

ญตน

หรอซ

งขดห

รอแย

งกบบ

ทบญญตแ

หง

พระร

าชบญ

ญตน

ใหใ

ชพระ

ราชบ

ญญตน

แทน

เวนแ

ต

ในกร

ณทก

ฎหมา

ยใดก

�าหนด

เรอง

การค

มครอ

งสทธ

และ

เสรภ

าพใน

ชวตแ

ละรา

งกาย

ของบ

คคลไ

วโดย

เฉพา

ะ

ซงให

ความ

คมคร

องบค

คลมา

กกวา

ทก�าห

นดใน

พระร

าช

บญญตน

ใหบง

คบตา

มกฎห

มายน

น

-เพ

อใหพ

ระรา

ชบญญตน

เปนก

ฎหมา

ยกลา

งทก�า

หนด

มาตร

ฐานข

นต�าใ

นการ

คมคร

องสท

ธและ

เสรภ

าพ

ในชว

ตและ

รางก

ายขอ

งบคค

ลดง

นนการ

ควบค

มตว

หรอก

ารใช

อ�านา

จทกร

ะทบต

อเสร

ภาพใ

นราง

กาย

ของบ

คคล

ผปฏบ

ตการ

จะตอ

งแจง

สทธแ

ละจด

ท�า

บนทก

การค

วบคม

ตวและ

ด�าเน

นมาต

รการ

อนๆตา

ม

ทกฎห

มายน

ก�าหน

ด

4. บ

ทนยา

ม-

มาตร

า 3

เดม

- มา

ตรา

4

-“ก

ารทร

มาน”

หมา

ยควา

มวา

การท

เจาห

นาทข

องรฐ

กระท

�าดวย

ประก

ารใด

ใหผอ

นเกด

ความ

เจบป

วดหร

อ

ความ

ทกขท

รมาน

อยาง

รายแ

รงแก

รางก

ายหร

อจตใ

จ

เพอว

ตถปร

ะสงค

อยาง

หนงอ

ยางใด

ดงตอ

ไปน

(1)

ใหได

มาซง

ขอมล

หรอค

�ารบสา

รภาพ

จากผ

ถกกร

ะท�าห

รอบค

คลทส

าม

(2)

ลงโท

ษผถ

กกระ

ท�า

โดยม

เหตจ

าก

การก

ระท�า

ซงผน

นหรอ

บคคล

ทสาม

ไดกร

ะท�าห

รอถก

สงสย

วาได

กระท

�า

(3)

ขมขห

รอขเ

ขญผถ

กกระ

ท�าหร

อบคค

ล

ทสาม

หรอ

(4)

เพรา

ะเหต

ผลใด

ๆบน

พนฐา

นของ

การ

เลอก

ปฏบต

ไมวา

จะเป

นในร

ปแบบ

ใด

แตทง

นไมร

วมถง

การล

งโทษ

ตามค

�าพพา

กษา

ของศ

าลหร

อตาม

ทกฎห

มายบ

ญญตแล

ะตาม

พนธก

รณแล

ะ

มาตร

ฐานร

ะหวา

งประ

เทศท

ประเทศ

ไทยม

อย

-ปร

บปรง

บทนย

ามค�า

วา“กา

รทรม

าน”“ก

ารกร

ะท�าให

บคคล

สญหา

ย”“

เจาห

นาทข

องรฐ

”แล

ะ“ผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย”แล

ะเพม

บทนย

ามค�า

วา“กา

รกระ

ท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธ

รรมห

รอทย

�าย

ศกดศ

ร”และ

“คว

บคมต

ว”เพ

อใหค

วามห

มายข

อง

ถอยค

�าในบ

ทนยา

มดงก

ลาวส

อดคล

องกบ

หลกก

าร

ของอ

นสญ

ญาแ

ละหล

กการ

ของร

ฐธรร

มนญ

แหง

ราชอ

าณาจ

กรไท

ยยงข

น

-ให

ผไดร

บควา

มเสย

หายห

มายค

วามร

วมถง

สาม

ภรยา

คชว

ตผบ

พการ

ผสบ

สนดา

นแล

ะผอย

ใน

อปกา

ระท

งโดย

นตนย

และพ

ฤตนย

ของบ

คคลท

ไดรบ

ความ

เสยห

ายดง

กลาว

เพอ

ใหมค

วามห

มายช

ดเจน

ยงขน

ในกา

รคมค

รองส

ทธใน

ชวตแ

ละรา

งกาย

ของ

บคคล

ทกคน

โดยไ

มเลอ

กปฏบ

ตสมด

งเจต

นารม

ณ

ของร

างพร

ะราช

บญญตน

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 35

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

“การ

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อท

ย�ายศ

กดศร

”หม

ายคว

ามวา

การ

ทเจา

หนาท

ของร

ฐ

กระท

�าดวย

ประก

ารใด

เปนเ

หตให

ผอนเ

กดคว

ามเจบป

วด

หรอค

วามท

กขทร

มานแ

กราง

กายห

รอจต

ใจห

รอย�า

ย

ศกดศ

รควา

มเปน

มนษย

แตท

งนไม

รวมถ

งการ

ลงโท

ษ

ตามค

�าพพาก

ษาขอ

งศาล

หรอต

ามทก

ฎหมา

ยบญญต

และต

ามพน

ธกรณ

และม

าตรฐ

านระ

หวาง

ประเ

ทศท

ประเทศ

ไทยม

อย

-“ค

วบคม

ตว”

หมาย

ความ

รวมถ

งกา

รจบ

ขงล

กพา

กกตว

คมข

งกกข

งเรย

กตวห

รอเช

ญตว

ไปสอ

บถาม

หรอ

ซกถา

มหร

อกระ

ท�าดว

ยประ

การอ

นใดอ

นเปน

การจ

�ากด

เสรภ

าพใน

รางก

าย

-“ก

ารกร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ย”ห

มายค

วามว

ากา

รท

เจาห

นาทข

องรฐ

ควบ

คมตว

โดย

เจาห

นาทข

องรฐ

หรอ

ผกระ

ท�าปฏ

เสธว

ามได

มการ

กระท

�าการ

ดงกล

าวห

รอ

ปกปด

ชะตา

กรรม

หรอท

อยขอ

งบคค

ลนน

หรอไ

มให

ทราบ

วาบค

คลนน

เปนต

ายรา

ยดอย

างไรห

รออย

ทใด

-“เ

จาหน

าทขอ

งรฐ”

หมา

ยควา

มวาเจ

าพนก

งานข

องรฐ

ตามพ

ระรา

ชบญ

ญตป

ระกอ

บรฐ

ธรรม

นญวา

ดวย

การป

องกน

และป

ราบป

รามก

ารทจ

รตพ

.ศ.2

561

และ

ใหหม

ายรว

มถงบ

คคลซ

งใชอ

�านาจ

รฐหร

อไดร

บมอบ

อ�านา

จหร

อไดร

บแตง

ตงอ

นญาต

การ

สนบส

นนห

รอ

การย

อมรบ

โดยต

รงหร

อโดย

ปรยา

ยให

ใชอ�า

นาจร

ฐ

ในกา

รด�าเนน

การอ

ยางใดอ

ยางห

นงตา

มกฎห

มาย

-เพ

อใหก

ารใช

อ�านา

จเจา

หนาท

ของร

ฐทกร

ะทบต

อ

เสรภ

าพใน

รางก

ายขอ

งบคค

ลตอ

งด�าเนน

การแ

จง

รายล

ะเอย

ดดาน

การค

มครอ

งสทธ

และก

ารจด

ท�า

บนทก

การค

วบคม

ตวโด

ยละเ

อยดต

ามทก

ฎหมา

ย

ก�าหน

ดอน

เปนม

าตรก

ารปอ

งกนท

มประ

สทธภ

าพ

36 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

“ผได

รบคว

ามเส

ยหาย

”หม

ายคว

ามวา

บคค

ลทได

รบ

ความ

เสยห

ายแก

ชวตรา

งกาย

หรอ

จตใจ

จากก

ารทร

มาน

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อ

ทย�าย

ศกดศ

รหร

อการ

กระท

�าใหบ

คคลส

ญหา

ยแล

ะ

ใหหม

ายคว

ามรว

มถงส

ามภ

รยา

คชวต

ผบพ

การ

ผสบ

สนดา

นแล

ะผอย

ในอป

การะ

ทงโดย

นตนย

และพ

ฤตนย

ของบ

คคลท

ไดรบ

ความ

เสยห

ายดง

กลาว

5. ห

มวดท

1

บททว

ไป-

มาตร

า 6

บคคล

ทกคน

ยอมม

สทธแ

ละเส

รภาพ

ในชว

ต

และร

างกา

ยแล

ะศกด

ศรคว

ามเป

นมนษ

ยกา

รทรม

าน

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อ

ทย�าย

ศกดศ

รหร

อการ

กระท

�าใหบค

คลสญ

หายจ

ะ

กระท

�ามได

ในกร

ณทม

การก

ระท�า

ซงกร

ะทบต

อสทธ

และเสร

ภาพ

ตามว

รรคห

นงผได

รบคว

ามเส

ยหาย

มสทธ

รองท

กขรอ

งเรย

น

และเขา

ถงคว

ามเป

นธรร

มโดย

ไดรบ

ความ

คมคร

องแล

ะการ

สนบส

นนชว

ยเหล

อจาก

รฐผได

รบคว

ามเส

ยหาย

มสทธ

ไดรบ

การช

ดเชย

และเ

ยยวย

าควา

มเสย

หายอ

ยางม

ประส

ทธผล

ซงรว

มทงก

ารปอ

งกนไ

มใหเ

กดกา

รละเมด

ซ�าอก

ผไดร

บควา

มเสย

หายพน

กงาน

อยกา

รหร

อบคค

ลอน

ใดเพ

อประ

โยชน

ของผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายม

สทธร

องขอ

ตอ

ศาลเ

พอให

สงระ

งบหร

อเพก

ถอนก

ารกร

ะท�าซ

งกระ

ทบตอ

สทธแ

ละเส

รภาพ

ตามว

รรคห

นงเช

นวาน

นทนท

รว

มทง

ก�าหน

ดวธก

ารตา

มสมค

วรเพ

อคมค

รองชด

เชยแ

ละเย

ยวยา

ความ

เสยห

ายทเ

กดขน

อยาง

มประ

สทธผ

ล

-ก�า

หนดก

รอบแ

นวคด

ของก

ารปอง

กนแล

ะปรา

บ

ปราม

การท

รมาน

และก

ารกร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ย

ในหม

วดท

๑ บท

ทวไป

เพอใ

หเกด

ความ

กระจ

างชด

เกยว

กบหน

าทขอ

งรฐซง

หมาย

รวมถ

งเจา

หนาท

ของ

รฐทง

ฝายบ

รหาร

ตลา

การแ

ละนต

บญญต

-ยน

ยนหล

กการ

ของร

ฐธรร

มนญทร

ฐจะต

องคม

ครอง

ศกดศ

รควา

มเปน

มนษย

สทธ

และเ

สรภา

พในช

วต

และร

างกา

ยของ

บคคล

โดยไ

มเลอ

กปฏบ

ตกา

รทรม

าน

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

รายไรมน

ษยธร

รมห

รอ

ทย�าย

ศกดศ

รแล

ะการ

กระท

�าใหบค

คลสญ

หาย

จะกร

ะท�าม

ไดซงห

มายร

วมถง

รฐตอ

งด�าเนน

มาตร

การ

ปองก

นและ

ปราบ

ปราม

อยาง

มประ

สทธผ

ล

-ก�า

หนดร

บรอ

งสทธใ

นการ

รองเรย

นเกย

วกบกา

ร

ทรมา

นหรอ

การก

ระท�า

ใหบคค

ลสญ

หาย

หนาท

คมคร

องสว

สดภา

พควา

มปลอ

ดภยแ

ละสน

บสนน

ชวยเ

หลอผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายอย

างเรงด

วนซงร

วม

ทงกา

รตดต

ามตร

วจสอ

บขอร

องเรยน

เพอน

�าตว

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 37

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

มาตร

า 7

รฐมห

นาทค

มครอ

งสทธ

และเสร

ภาพใ

นชวต

และร

างกา

ยแล

ะศกด

ศรคว

ามเป

นมนษ

ยของ

บคคล

ทก

คนโด

ยไมเ

ลอกป

ฏบต

และด

�าเนน

มาตร

การท

มปร

ะสทธผ

ลเพอ

ปอง

กนแล

ะปรา

บปรา

มการ

ทรมา

นกา

รกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย

�ายศก

ดศรแล

ะการ

กระท

�าใหบ

คคลส

ญหา

ยใน

กรณทป

รากฏ

ขอรอ

งเรย

นเกย

วกบก

ารกร

ะท�า

ซงกร

ะทบต

อสทธ

และเ

สรภา

พตาม

วรรค

หนง

รฐมห

นาท

ด�าเน

นกา

รอยา

งเรง

ดวน

เพอค

มคร

องสว

สดภาพ

และ

ความ

ปลอด

ภยให

แกผได

รบคว

ามเส

ยหาย

สน

บสนน

ชว

ยเหล

อผได

รบคว

ามเส

ยหาย

อยาง

มประ

สทธภ

าพซ

งหม

ายรว

มถง

การช

ดเชย

และเ

ยยวย

าควา

มเสย

หายท

างรา

งกาย

และจ

ตใจ

การต

ดตาม

ตรวจ

สอบข

อรอง

เรยน

เพอ

น�าตว

ผกระ

ท�าคว

ามผด

มาเข

าสกร

ะบวน

การย

ตธรร

มแล

ะมม

าตรก

ารปอ

งกนไ

มใหเ

กดกา

รละเมด

ขนซ�า

อก

ผก

ระท�า

ความ

ผดมา

เขาส

กระบ

วนกา

รยตธ

รรมท

างอา

ญา

การส

ามาร

ถเขา

ถงกา

รชดเ

ชยแล

ะเยย

วยา

ความ

เสยห

ายทง

ทางร

างกา

ยและ

จตใจ

เพอค

นควา

มเป

นธรร

มใหแ

กผได

รบคว

ามเส

ยหาย

และ

สดทา

ยรฐ

ตองด

�าเนน

มาตร

การท

เหมา

ะสมเ

พอปอ

งกนไ

มให

เกดก

ารละ

เมดข

นซ�าอ

ก-

ก�าหน

ดบทบ

าทอง

คกรฝ

ายตล

าการ

ในกา

รตรว

จสอบ

ถวงด

ลการ

ใชอ�า

นาจโ

ดยเจาห

นาทข

องรฐ

ใหมค

�าสง

ระงบ

หรอเ

พกถอ

นการ

กระท

�าซงก

ระทบ

ตอสท

ธแล

ะเสร

ภาพใ

นชวต

และร

างกา

ยเชน

วานน

ทนท

และ

ศาลย

งมอ�า

นาจห

นาทก

�าหนด

วธกา

รตาม

สมคว

รเพอ

คมคร

องช

ดเชย

และเยย

วยาค

วามเ

สยหา

ยทเก

ดขน

ผานก

ารสน

บสนน

ชวยเ

หลอจ

ากคณ

ะกรร

มการ

6. ห

มวดท

2

การป

ราบป

ราม

การท

รมาน

และ

การก

ระท�า

ให

บคคล

สญหา

ย

-ก�า

หนดค

วามฐ

านคว

ามผด

และ

หลกก

ารอน

ๆใน

หมวด

1บ

ททวไ

ป(ม

าตรา

5–

มาต

รา1

2)โ

ดยแย

กบท

ก�าหน

ดโทษ

ไปไว

ในหม

วด

5(ม

าตรา

28-ม

าตรา

33)และ

ก�าหน

ดเรอง

การด

�าเนน

คดไว

ในหม

วด

4(ม

าตรา

26

–มา

ตรา27

)

-ก�า

หนดห

มวด

2กา

รปรา

บปรา

มการ

ทรมา

นและ

กา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยโด

ยแบง

เปนส

องสว

นได

แก

สวนท

1บ

ททวไ

ปแล

ะสวน

ท2กา

รด�าเนน

คดโด

ยแยก

บทก�า

หนดโ

ทษไป

ไวใน

หมวด

5(มา

ตรา

44-ม

าตรา

47

)

-ก�า

หนด

มาตร

การป

ราบปรา

มการ

ทรม

านแล

ะกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยในห

มวด

2 กา

รปรา

บปร

ามกา

รทรม

านแล

ะการ

กระท

�าใหบ

คคลส

ญหา

ยทร

วมถง

ฐานค

วามผ

ดกา

รด�าเ

นนคด

การ

เขาถ

งคว

ามเป

นธร

รมขอ

งผได

รบคว

ามเส

ยหาย

และ

การช

ดเชย

ฟนฟเ

ยยวย

าเพ

อสรา

งระบ

บควา

มพรอ

มรบ

ผด(

acco

unta

bilit

y)แ

ละลบ

ลางว

ฒนธ

รรม

ปลอย

ใหคน

ผดลอ

ยนวล

(im

punity

)แล

ะมกล

ไกสน

บสนน

ชวยเ

หลอใ

หผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ไดรบ

ความ

เปนธ

รรม

ผานก

ารชว

ยเหล

อทาง

กฎหม

าย

เพอต

ดตาม

ตรวจ

สอบ

และน

�าตวผ

เกยว

ของม

าเขา

ส

38 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย

กระบ

วนกา

รยตธ

รรมท

างอา

ญาแล

ะการ

ชดเชยฟ

นฟเย

ยวยา

ความ

เสยห

ายทา

งราง

กาย

จตใจ

และส

งคม

และก

ารปอ

งกนไ

มใหก

ารละ

เมดเ

กดขน

ซ�าอก

6.

1 สว

นท 1

บท

ทวไป

- ค

วาม

ผด

ฐาน

กระท

�าให

บค

คล

สญหา

ย(ม

าตรา

6)

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

มาตร

า 8

ผใดเ

ปนเจ

าหนา

ทของ

รฐจ

บขง

ลกพ

าคว

บคม

ตวห

รอกร

ะท�าด

วยปร

ะการ

ใดให

ผอนป

ราศจ

ากเส

รภาพ

ใน

รางก

ายโด

ยเจา

หนาท

ของร

ฐหร

อผกร

ะท�าป

ฏเสธ

วามไ

ดมก

ระท�า

การน

นหร

อปกป

ดชะต

ากรร

มหรอ

ทอยข

องบค

คลนน

ผนน

กระท

�าควา

มผดฐ

านกร

ะท�าใหบ

คคลส

ญหา

ย

สวนท

1-

ปรบป

รงเน

อหาส

าระค

วามผ

ดฐาน

กระท

�าใหบ

คคล

สญหา

ย(ม

าตรา

8)ฐ

านกร

ะท�าท

รมาน

(มาต

รา9

)แล

ะเพมเ

ตมคว

ามผด

ฐานก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโห

ดราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศร(ม

าตรา

10)

-ปร

บปรง

เหตเ

พมโท

ษ(ม

าตรา

11)

ควา

มรบผ

ดขอ

งผสม

คบผ

ใชผ

สนบส

นน(มา

ตรา

12)แล

ะคว

ามรบ

ผดขอ

งผบง

คบบญ

ชา(ม

าตรา

13)

- ค

วาม

ผด

ฐาน

กระ

ท�าท

รมาน

(ม

าตรา

5)

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ทรมา

นมา

ตรา

9ผใ

ดเปน

เจาห

นาทข

องรฐ

กระท

�าดวย

ประก

ารใด

ใหผอ

นเกด

ความ

เจบป

วดหร

อควา

มทกข

ทรมา

นอยา

งราย

แรงแ

กราง

กายห

รอจต

ใจเพอ

วตถป

ระสง

คอยา

งหนง

อยาง

ใดด

งตอไ

ปน (1

)ให

ไดมา

ซงขอ

มลหร

อค�าร

บสา

รภาพ

จา

กผถก

กระท

�าหรอ

บคคล

ทสาม

(2)

ลงโท

ษผถ

กกระ

ท�า

โดยม

เหตจ

าก

การก

ระท�า

ซงผน

นหรอ

บคคล

ทสาม

ไดกร

ะท�าห

รอถก

สงสย

วาได

กระท

�า(3)

ขมขห

รอขเ

ขญผถ

กกระ

ท�าหร

อบคค

ลทสา

มหร

อ(4)

เพรา

ะเหต

ผลใด

ๆบน

พนฐ

านขอ

งกา

รเลอ

กปฏบ

ตตอบ

คคล

ผนนก

ระท�า

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�าทร

มาน

-ยน

ยนบท

รบรอ

งหลก

ความ

รบผด

สากล

(Unive

rsal

juris

diction)

(มาต

รา15)ห

ลกกฎ

หมาย

วาดว

ยการ

สงผร

ายขา

มแดน

และค

วามร

วมมอ

ระหว

างปร

ะเทศ

ในทา

งอาญ

า(ม

าตรา

16

)หล

กสทธ

เดดข

าด

(Non

-der

ogat

ion)

(มาต

รา1

7)ห

ลกกา

รไมส

งตว

กลบไ

ปเผช

ญอน

ตราย

(N

on-ref

oule

men

t)(ม

าตรา

18)

-ทง

นเพ

อใหส

อดคล

องกบ

หลกก

ารขอ

งอนส

ญญา

เพอป

ระสท

ธผลใ

นการ

ปองป

รามก

ารทร

มานแ

ละกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยสมด

งเจต

นารม

ณขอ

งพร

ะราช

บญญตน

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 39

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�าหร

อลงโ

ทษท

โหดร

าย ไ

รมนษ

ยธรร

มหรอ

ทย�าย

ศก

ดศร

(ไมม

)

-คว

ามผด

ฐาน

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษท

โหดร

าย

ไร

มนษย

ธรรม

หรอท

ย�ายศ

กดศร

มา

ตรา

10ผใด

เปนเ

จาหน

าทขอ

งรฐก

ระท�า

ดวยป

ระกา

รใด

เปนเ

หตให

ผอนเ

กดคว

ามเจบป

วดหร

อควา

มทกข

ทรมา

นแก

รางก

ายหร

อจตใ

จหร

อย�าย

ศกดศ

รควา

มเปน

มนษย

ผนน

กระท

�าควา

มผดฐ

านคว

ามผด

ฐานก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโห

ดราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศร

- ผม

สวนร

วมใน

การก

ระท�า

ความ

ผดตอ

งรบ

ผดเช

นเด

ยวกบ

ตวกา

ร ผ

สมคบ

ตองร

ะวาง

โทษ

หนงใ

นสาม

(ม

าตรา

31)

- ผม

สวนเ

กยวข

องรบ

ผดเช

นเดย

วกบต

วการ

มาตร

า 12

ผใด

สมคบ

เปนผ

ใชห

รอผส

นบสน

นเพ

อกระ

ท�าคว

ามผด

ตามม

าตรา

8ม

าตรา

9ห

รอมา

ตรา

10ต

อง

ระวา

งโทษ

เชนเ

ดยวก

บตวก

ารใน

ความ

ผดนน

- คว

ามรบ

ผดข

องผ

บงค

บบ

ญช

า (ม

าตรา

32)

- คว

ามรบ

ผดขอ

งผบง

คบบญ

ชามา

ตรา

13ผ

บงค

บบญชา

ผใดท

ราบห

รอจง

ใจเพ

กเฉย

ตอ

ขอมล

ทระบ

อยาง

ชดเจ

นวาผ

ทอยใ

ตอ�าน

าจบง

คบบญ

ชาขอ

งตนน

นจะก

ระท�า

หรอไ

ดกระ

ท�าคว

ามผด

ตามม

าตรา

8

มาตร

า9

หรอม

าตรา

10

และไ

มด�าเนน

การท

จ�าเป

นและ

เหมา

ะสมต

ามอ�า

นาจต

นเพ

อปอง

กนหร

อระง

บการ

กระท

�าคว

ามผด

หรอ

ไมด�า

เนนก

ารห

รอสง

เรอง

ใหด�า

เนนก

ารสอ

บสวน

และด

�าเนน

คดอา

ญาต

ามกฎ

หมาย

ตอง

ระวา

งโทษ

กงหน

งของ

โทษท

ก�าหน

ดไวส

�าหรบ

ความ

ผดนน

ผบงค

บบญชา

ตามว

รรคห

นงจะ

ตองเปน

ผซงม

หนาท

รบ

ผดชอ

บและ

มอ�าน

าจคว

บคมด

แลกา

รกระ

ท�าซง

เกยว

ของ

กบกา

รควบ

คมตว

บคคล

ทงน

ไมอา

จอาง

ค�าสง

หรอข

อสงก

ารใด

ๆเพ

อสรา

งคว

ามชอ

บธรร

มใหก

บควา

มผดต

ามมา

ตรา

8มา

ตรา

9หร

อมาต

รา1

0ได

40 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

มให

เปน

ความ

ผดท

างกา

รเมอ

ง

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วยกา

รสงผ

ราย

ขามแ

ดน(ม

าตรา

8)

- มใ

หเปน

ความ

ผดทา

งการ

เมอง

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วย

การส

งผรา

ยขาม

แดน

มาตร

า 16

การ

กระท

�าควา

มผดฐ

านกร

ะท�าท

รมาน

ควา

ม

ผดฐา

นกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อ

ทย�าย

ศกดศ

รแล

ะควา

มผดฐ

านกร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ย

ตามพ

ระรา

ชบญญตน

มให

ถอวา

เปนค

วามผ

ดทาง

การเมอ

ง

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วยกา

รสงผ

รายข

ามแด

นแล

ะกฎห

มายว

า

ดวยค

วามร

วมมอ

ระหว

างปร

ะเทศ

ในเรอง

ทางอ

าญา

- ห

ลกกา

รไม

สงต

วกลบ

ไปเผ

ชญ

อนตร

าย (

Non

- re

foul

emen

t)

(มาต

รา1

2)

- หล

กการ

ไมส

งตวก

ลบไป

เผชญ

อนตร

าย

(Non

-

refo

ulem

ent)

มาตร

า 18

หาม

มใหห

นวยง

านขอ

งรฐห

รอเจ

าหนา

ทของ

รฐ

สงตว

บคคล

ใดออ

กไปน

อกรา

ชอาณ

าจกร

หาก

มเหต

อนคว

ร

เชอไ

ดวาก

ารสง

บคคล

ดงกล

าวออ

กไปจ

ะสงผ

ลใหบ

คคลน

น

ตองต

กอยใ

นควา

มเสย

งจาก

การท

รมาน

การ

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไรม

นษยธ

รรมห

รอทย

�ายศก

ดศร

หรอ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

6.

2 สว

นท 2

กา

รด�าเ

นนคด

-

ความ

เปนผ

เสยห

ายใน

กระบ

วนกา

ร

ยตธร

รมทา

งอาญ

า(ม

าตรา

10

)

หมาย

รวมเ

ฉพาะ

สามภร

ยาผบพ

การ

และผ

สบส

นดาน

ของผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย

- คว

ามเป

นผเส

ยหาย

ในกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญ

า

มาตร

า 19

ใหผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายใน

คดคว

ามผด

ตาม

พระร

าชบญ

ญตน

(สาม

ภรย

าคช

วตผบพ

การผส

บสนด

าน

และผ

อยใน

อปกา

ระทง

โดยน

ตนยแ

ละพฤ

ตนย)

เป

น

ผเสย

หายต

ามปร

ะมวล

กฎหม

ายวธ

พจาร

ณาค

วามอ

าญา

ก�าหน

ดสวน

ท 2

การด

�าเนน

คดด

งน

-รบ

รองค

วามเ

ปนผเ

สยหา

ยในค

ดอาญ

าเพ

อใหส

าม

ภรยา

คชว

ตผบ

พการ

ผสบ

สนดา

นแล

ะผอย

ใน

อปกา

ระทง

โดยน

ตนยแ

ละพฤ

ตนย

สามา

รถม

สวนร

วมใน

กระบ

วนกา

รยตธ

รรมท

างอา

ญา

ไดรบ

ทราบ

ความ

เปนจ

รงแ

ละเข

าถงค

วามเ

ปนธร

รมได

(มาต

รา1

9)

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 41

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

การน

บอาย

ความ

ตอเน

อง(ไ

มม)แ

ต

ไดก�า

หนดใ

นมาต

รา9

ใหด

�าเนน

การ

สบสว

นจนก

วาจะ

พบบคค

ลทถก

กระท

�าใหส

ญหา

ยหรอ

ปราก

ฏหลก

ฐาน

นาเช

อวาบ

คคลน

นถงแ

กควา

มตาย

- กา

รนบอ

ายคว

ามตอ

เนอง

มาตร

า 20

ใหก

ารกร

ะท�าค

วามผ

ดฐาน

กระท

�าใหบ

คคล

สญหา

ยตาม

พระร

าชบญ

ญตน

เปนค

วามผ

ดตอเ

นองต

ลอด

เวลา

จนกว

าจะเปด

เผยช

ะตาก

รรมห

รอปล

อยตว

บคคล

ทถก

ควบค

มตวแล

ะไมใ

หเรม

นบอา

ยควา

มจนก

วาจะ

พบบค

คลท

ถกกร

ะท�าใหส

ญหา

ยหร

อปรา

กฏหล

กฐาน

นาเช

อวาบ

คคล

นนถง

แกคว

ามตา

ยแล

ะใหด

�าเนน

การส

บสวน

สอบส

วน

จนกว

าจะพ

บบคค

ลทถก

กระท

�าใหสญ

หายห

รอปร

ากฏ

หลกฐ

านนา

เชอว

าบคค

ลนนถ

งแกค

วามต

าย

-ก�า

หนดเ

รองก

ารนบ

อายค

วาม

โดยใ

หการ

กระท

�า

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยเปน

ความ

ผด

ตอเน

องตล

อดเว

ลาจน

กวาจ

ะเปด

เผยช

ะตาก

รรม

หรอป

ลอยต

วบคค

ลทถก

ควบค

มตวแล

ะการ

สบสว

น

สอบส

วนตอ

งด�าเนน

การอ

ยางต

อเนอ

งและ

เรมน

บ

อายค

วามก

ตอเม

อพบบ

คคลท

ถกกร

ะท�าใ

หสญหา

ย

หรอปร

ากฏห

ลกฐา

นนาเ

ชอวา

บคคล

นนถง

แก

ความ

ตาย

(มาต

รา2

0)แ

ละให

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�า

ใหบค

คลสญ

หายแ

ละฐา

นกระ

ท�าทร

มานม

อายค

วาม

หาสบ

ปแล

ะใหไ

มมอา

ยควา

มหาก

เปนส

วนหน

ง

ของก

ารกร

ะท�าท

มลกษ

ณะอ

ยางก

วางข

วางแ

ละเป

น

ระบบ

(มาต

รา2

1)

- อา

ยควา

ม (ไม

มก�าห

นดไว

เปนพ

เศษ)

ใชอา

ยควา

มตาม

หลกก

ฎหมา

ยอาญ

าทวไป

- อา

ยควา

ม

มาตร

า 21

ใหคว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ทรมา

นแล

ะฐาน

กระท

�า

ใหบค

คลสญ

หายต

ามพร

ะราช

บญญตน

มอา

ยควา

มหาส

บป

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�าทร

มาน

และฐ

านกร

ะท�าใ

ห

บคคล

สญหา

ยตาม

พระร

าชบญ

ญตน

ไมมอ

ายคว

ามห

ากเป

น

สวนห

นงขอ

งการ

กระท

�าทมล

กษณะอ

ยางก

วางข

วางแ

ละ

เปนร

ะบบ

-ก�า

หนดใ

หคดค

วามผ

ดตาม

พระร

าชบญ

ญตน

เปนค

ด

พเศษ

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วยคด

พเศษ

โดย

มพนก

งาน

อยกา

รเปน

ผรบผ

ดชอบ

ส�านว

นการ

สอบส

วนและ

ไม

ใหกา

รด�าเนน

คดตอ

งอยใ

นอ�าน

าจขอ

งคณะก

รรมก

าร

ปอง

กนแล

ะปรา

บปรา

มการ

ทจรต

แหงช

าตหรอ

คณะก

รรมก

ารปอ

งกนแ

ละปร

าบปร

ามกา

รทจร

ตใน

ภาคร

ฐ(ม

าตรา

22)และ

ก�าหน

ดเรอ

งการ

สงคด

และ

ท�าคว

ามเห

นแยง

โดย

ใหกา

รท�าค

วามเ

หนแย

งกรณ

มค�าส

งไมฟ

องคด

ใหเป

นอ�าน

าจหน

าทขอ

งอยก

าร

สงสด

(มาต

รา2

3)

42 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

ใหเป

นคด

พเศ

ษโด

ยมพ

นกงา

นอย

การเ

ปนผร

บผดช

อบส�า

นวนก

ารสอ

บสวน

(มา

ตรา

26)

แตไม

มการ

ก�าหน

ดแจง

ชดหา

กเกย

วเนอ

งกบคด

ทจรต

อนจะ

เปนผ

ลใหก

ารน�า

ตวผก

ระท�า

ความ

ผดมา

เขาส

กระบ

วนกา

รยตธ

รรม

ทางอ

าญาเปน

ไปได

อยาง

ลาชา

เพรา

ะตอง

สงส�า

นวนไ

ปให

ปปช.ห

รอป

ปท.แ

ลวแต

กรณพจ

ารณา

- ให

เปนค

ดพเศ

ษโดย

มพนก

งานอ

ยการ

เปนผ

รบผด

ชอบ

ส�านว

นการ

สอบส

วน

มาตร

า 22

ใหค

ดควา

มผดต

ามพร

ะราช

บญญตน

เปนค

ด

พเศษ

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วยกา

รสอบ

สวนค

ดพเศ

ษแล

ะ

ใหพน

กงาน

อยกา

รเปน

ผรบผ

ดชอบ

ส�านว

นการ

สอบส

วน

ในกร

ณทเ

จาหน

าทขอ

งรฐใ

นสงก

ดหนว

ยงาน

ใดตก

เปนผ

ถกกล

าวหา

วากร

ะท�าค

วามผ

ดตาม

พระร

าชบญ

ญตน

หามเ

จาหน

าทขอ

งรฐใ

นสงก

ดหนว

ยงาน

นนเข

ารวม

เปน

พนก

งานส

อบสว

นตาม

พระ

ราชบ

ญญตน

และใ

หน�า

บทบญ

ญตใ

นหมว

ด3

การส

บสวน

และส

อบสว

นคดพ

เศษ

ตามก

ฎหมา

ยวาด

วยกา

รสอบ

สวนค

ดพเศ

ษมา

ใชบง

คบ

โดยอ

นโลม การด

�าเนน

คดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

ไมอย

ในอ�า

นาจ

ของค

ณะก

รรมก

ารปอ

งกนแ

ละปร

าบปร

ามกา

รทจร

ตแหง

ชาต

หรอค

ณะก

รรมก

ารปอ

งกนแ

ละปร

าบปร

ามกา

รทจร

ต

ในภา

ครฐแล

ะบทบ

ญญตม

าตรา

21/

1ตา

มกฎห

มายว

าดวย

การส

อบสว

นคดพ

เศษไ

มน�าม

าใชบ

งคบก

บควา

มผดต

าม

พระร

าชบญ

ญตน

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 43

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

การส

งคดแ

ละกา

รท�าค

วามเ

หนแย

ง

(ไมมก

�าหนด

ไวเป

นพเศ

ษ)

- กา

รสงค

ดและ

การท

�าควา

มเหน

แยง

มาตร

า 23

เมอ

พนกง

านอย

การต

ามมา

ตรา

22เ

หนวา

การส

อบสว

นเสร

จแลว

ใหท

�าควา

มเหน

เพออ

อกค�า

สงฟอ

ง

หรอไ

มฟอง ในกร

ณทพ

นกงา

นอยก

ารมค

�าสงไมฟ

องคด

ใหก

าร

ท�าคว

ามเห

นแยง

ตามม

าตรา

145

แหง

ประม

วลกฎ

หมาย

วธพจ

ารณาค

วามอ

าญาเปน

อ�านา

จหนา

ทของ

อยกา

รสงส

ด

หรอผ

รกษา

การแ

ทน

-ก�า

หนดร

บรอง

สทธข

องผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ยใหไ

ดรบ

ทราบ

ถงผล

ความ

คบหน

าของ

คดอย

างตอ

เนอง

โดย

คณะก

รรมก

ารมห

นาทร

วมตด

ตามค

วามค

บหนา

ของค

ดแล

ะด�าเนน

มาตร

การเพอ

คมคร

องเส

รภาพ

และค

วามป

ลอดภ

ยชด

เชยแ

ละฟนฟเย

ยวยา

ความ

เสยห

ายทา

งราง

กายแ

ละจต

ใจใ

หค�าป

รกษา

ดานก

ฎหมา

ยและ

ชวยเ

หลอด

านกา

รด�าเ

นนคด

(มาต

รา

24)

และใ

หพนก

งานอ

ยการ

รวมก

บ

คณะก

รรมก

ารเ

รยกร

องคา

สนไห

มทดแ

ทนจา

ก

ผกระ

ท�าคว

ามผด

ใหแก

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

และ

สนบส

นนขอ

มลทจ

�าเปน

เพอใ

หศาล

ก�าหน

ดมาต

รการ

ทเหม

าะสม

เพอป

ระโย

ชนใน

การป

องกน

และก

าร

ฟนฟเ

ยยวย

าผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ดวย

(มาต

รา2

5)

-สท

ธของ

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

(ไมม

ก�าหน

ดไวเ

ปนพเ

ศษ)

จงไม

มกลไ

ก

สนบส

นนชว

ยเหล

อและ

ชดเช

ยฟนฟ

เยยว

ยาผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ยใหไ

ดรบ

ความ

เปนธ

รรม

- สท

ธของ

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

มาตร

า 24

ใหห

นวยง

านทม

อ�านา

จสบส

วนสอ

บสวน

ในคด

ความ

ผดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

รายง

านให

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

ทราบ

ถงผล

ความ

คบหน

าของ

คดอย

างตอ

เนอง

แล

ะให

คณะก

รรมก

ารห

รอคณ

ะอนก

รรมก

ารหร

อเจา

หนาท

ทไดร

บ

มอบห

มายจ

ากคณ

ะกรร

มการ

มอ�าน

าจหน

าทตด

ตามผ

ล

ความ

คบหน

าของ

คดและ

ด�าเน

นมาต

รการ

ตางๆ

เพอค

มครอ

ง

สวสด

ภาพแ

ละคว

ามปล

อดภย

ชดเ

ชยแล

ะฟนฟ

เยยว

ยา

ความ

เสยห

ายทา

งราง

กายแ

ละจต

ใจใ

หค�าป

รกษา

แนะน

�า

ดานก

ฎหมา

ยแล

ะสนบ

สนนช

วยเห

ลอดา

นการ

ด�าเน

นคด

โดยก

ารมส

วนรว

มจาก

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

-ก�า

หนดใ

หศาล

ทมเข

ตอ�าน

าจพจ

ารณาพ

พากษ

าคด

ความ

ผดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

เปน

ศาลย

ตธรร

ม

เพอใ

หผต

องหา

จ�า

เลยแ

ละผเ

สยหา

ยอยใ

นเขต

อ�านา

จพจา

รณาพ

พาก

ษาขอ

งศาล

ยตธร

รมซง

เปน

ศาลพ

ลเรอ

น(ม

าตรา

26)

44 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

การเ

รยกร

องค

าสน

ไหมท

ดแท

น

(ไมม

ก�าหน

ดไวเ

ปนพเ

ศษ)

จงไม

ม

กลไก

สนบส

นนชว

ยเหล

อและ

ชดเช

ย

ฟนฟเ

ยยวย

าผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ให

ไดรบ

ความ

เปนธ

รรม

- กา

รเรย

กรอง

คาสน

ไหมท

ดแทน

มาตร

า 25

ในค

ดทพน

กงาน

อยกา

รเปน

โจทก

ใหพ

นกงา

น

อยกา

รยนค

�ารอง

ตอศา

ลทพจา

รณาค

ดอาญ

าขอใ

หบงค

บ

จ�าเล

ยชดใ

ชคาส

นไหม

ทดแท

นแกผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย

เพรา

ะเหต

ทไดร

บอนต

รายแ

กชวต

ราง

กายจต

ใจห

รอได

รบ

ความ

เสอม

เสยต

อเสร

ภาพใ

นราง

กาย

ชอเส

ยงห

รอได

รบ

ความ

เสยห

ายใน

ทางท

รพยส

นอนเ

นองม

าจาก

การก

ระท�า

ความ

ผดขอ

งจ�าเลย

ในกา

รนใ

หคณะก

รรมก

ารห

รอคณ

ะอนก

รรมก

าร

หรอเ

จาหน

าททไ

ดรบม

อบหม

ายจา

กคณะก

รรมก

ารมอ

�านาจ

หนาท

ใหคว

ามชว

ยเหล

อทาง

กฎหม

าย

และส

นบสน

น

ขอมล

ทจ�าเ

ปนเ

พอให

ศาลก

�าหนด

มาตร

การท

เหมา

ะสม

เพอป

ระโย

ชนใน

การป

องกน

และ

การฟ

นฟเย

ยวยา

แกผไ

ด

รบคว

ามเสยห

ายซงร

วมทง

การร

กษาพ

ยาบา

ลแล

ะการ

ฟนฟ

สภาพ

รางก

ายแล

ะจตใ

จแกผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายดว

ย

-อย

ในเขตอ

�านาจ

ศาลย

ตธรร

ม(ม

าตรา

27)

โดยก

�าหนด

ใหอย

ภาย

ใตเข

ต

อ�านา

จของ

ศาลอ

าญาค

ดทจร

ตและ

ประพ

ฤตมช

อบซ

งอาจ

ท�าให

คดท

ผตอง

หาหร

อจ�าเลย

เปนท

หารอ

ยใน

อ�านา

จศาล

ทหาร

ซงจะ

สงผล

กระท

บ

ตอสท

ธเขา

ถงคว

ามเป

นธร

รมขอ

ง

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

- อย

ในเข

ตอ�าน

าจศา

ลยตธ

รรม

มาตร

า 26

ใหค

ดควา

มผดต

ามพร

ะราช

บญญตน

อยใ

น

อ�านา

จพจา

รณาพ

พากษ

าคดข

องศา

ลยตธ

รรมแล

ะใหน

�าเอา

วธพจ

ารณาค

ดตาม

กฎหม

ายวา

ดวยว

ธพจา

รณาค

ดทจร

ต

และป

ระพฤ

ตมชอ

บมาบ

งคบใ

ชกบค

ดดงก

ลาวโ

ดยอน

โลม

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 45

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย7.

ห

มวด

3 กา

รปอ

งกน

การ

ทรมา

นและ

การก

ระท�

าให

บค

คล

สญหา

ย

-สท

ธผถก

ควบค

มตว

(ไมมก

�าหนด

ไว

เปนพ

เศษ)

ในบ

างกร

ณอา

จปรบ

ใช

สทธข

องผถ

กจบตา

มมาต

รา

7/1

แหงป

ระมว

ลกฎห

มายว

ธพจา

รณา

ความ

อาญา

- สทธ

ผถกค

วบคม

ตว

มาตร

า 27

ในก

ารคว

บคมต

วบคค

ลให

เจาห

นาทข

องรฐ

ผม

หนาท

ในกา

รควบ

คมตว

บคคล

ตองจ

ดใหม

บนทก

ขอมล

เกยว

กบผถ

กควบ

คมตว

ตามม

าตรา

28

และใ

หผถก

ควบค

มตว

มสทธ

และไ

ดรบแ

จงสท

ธดงต

อไปน

(1)แ

จงให

ผถกค

วบคม

ตวและ

ญาต

หรอบ

คคลท

ผถกค

วบคม

ตวไว

วางใจท

ราบถ

งวน

เวลา

และ

สถาน

ทของ

การถ

กคว

บคมต

วค�า

สงแล

ะเหต

แหงก

ารออ

กค�าส

งทให

มกา

รควบ

คมตว

และ

ขอมล

หรอร

ายละ

เอยด

เกยว

กบ

ผใชอ

�านาจ

ควบค

มตว

-ก�า

หนด

มาตร

การป

องก

นกา

รทรม

านแล

ะการ

กร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ยในห

มวด

3 กา

รปอง

กน

การท

รมาน

และก

ารกร

ะท�าใ

หบ

คคล

สญห

าย

โดยก

�าหนด

ใหกา

รคนต

วจบ

คมข

งหร

อกระ

ท�ากา

รอน

ใดอน

กระท

บกระ

เทอน

ตอเส

รภาพ

ในรา

งกาย

ขอ

งบคค

ลจะต

องมก

ารด�า

เนนก

ารตา

มทกฎ

หมาย

ก�าหน

ดแล

ะใหศ

าลยต

ธรรม

เปนก

ลไกส

�าคญใน

การ

ตรวจ

สอบก

ารใช

อ�านา

จของ

เจาห

นาทข

องรฐ

อนกร

ะทบก

ระเท

อนตอ

เสรภ

าพใน

รางก

ายขอ

งบคค

ลเพ

อสรา

งระบ

บควา

มพรอ

มรบผ

ด(acc

ount

abilit

y)

และล

บลาง

วฒนธ

รรมป

ลอยใ

หคน

ผดลอ

ยนวล

(im

punity

)ดงน

(2)แ

จงให

ญาต

หรอบ

คคลท

ผถกค

วบคม

ตวไววา

งใจท

ราบถ

งขอ

มลแล

ะราย

ละเอ

ยดเก

ยวกบ

วธกา

รเคล

อนยา

ยและ

สถาน

ทปลา

ยทาง

ทรบต

วใน

กรณทม

การย

ายสถ

านท

ควบค

มตว

(3)แ

จงให

ญาต

หรอบ

คคลท

ผถกค

วบคม

ตวไววา

งใจท

ราบถ

งขอ

มลเบ

องตน

เกยว

กบสภ

าพรา

งกาย

หรอจ

ตใจข

องผถ

กคว

บคมต

วแล

ะราย

ละเอ

ยดเก

ยวกบ

การป

ฐมพย

าบาล

และส

ถานพ

ยาบา

ลทรบ

ตวใน

ทนท

กรณทผ

ถกคว

บคม

ตวเจ

บปวย

หรอบ

าดเจ

บ(4)ไ

ดรบกา

รเยย

มและ

ตดตอ

กบญาต

หรอ

บคคล

ทผถก

ควบค

มตวไ

ววาง

ใจตา

มสมค

วร(5)พ

บและ

ปรกษาผ

ซงจ

ะเปนท

นายค

วามท

ตนเ

ลอก

เปนก

ารเฉ

พาะต

วแล

ะมสท

ธไดร

บคว

ามชว

ยเหล

อทา

งกฎห

มาย

-แจ

งสทธ

ผถกค

วบคม

ตวใน

การท

จะตด

ตอกบ

ญาต

หร

อบคค

ลทผถ

กควบ

คมตว

ไววา

งใจ

สามา

รถพบ

และป

รกษา

ทนาย

ความ

และ

ไดรบ

การต

รวจร

างกา

ยแล

ะรกษ

าพยา

บาล

(มาต

รา2

7)แ

ละจด

ท�าบน

ทกเก

ยวกบ

การค

วบคม

ตวโด

ยมรา

ยละเ

อยดอ

ยางน

อยตา

มราย

การท

กฎหม

ายก�า

หนด

(มาต

รา2

8)

-ก�า

หนดใ

หญาต

หรอบ

คคลเ

พอปร

ะโยช

นของ

ผถก

ควบค

มตวคณ

ะกรร

มการ

และเจา

หนาท

ทเกย

วของ

มสทธ

รองข

อใหเ

ปดเผ

ยขอม

ลเกย

วกบก

ารคว

บคมต

วได

(มาต

รา2

9วร

รคหน

ง)ห

ากถก

ปฏเส

ธในก

ารให

ขอ

มลให

ศาลอ

าญาในท

องทท

มเขต

อ�านา

จสงใหเ

ปดเผ

ยขอม

ลได

(มาต

รา2

9วร

รคสอ

งและ

วรรค

สาม)

ทง

นค�า

สงไม

เปดเ

ผยขอ

มลตอ

งเปน

กรณทศ

าลได

เรยก

ผถกค

วบคม

ตวมา

สอบถ

ามตอ

หนาศ

าลแล

วแล

ะมเห

ตยกเ

วนให

ไมเป

ดเผย

ขอมล

ตามท

กฎหม

ายก�า

หนด

(มาต

รา3

0)

46 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย(6)ม

ทนาย

ความ

เขาร

วมกา

รสอบ

ปากค

�ากา

รสอบ

ถามห

รอซก

ถามโ

ดยกอ

นเรม

การส

อบปา

กค�า

การส

อบถา

มหรอ

ซกถา

มตอ

งมกา

รระบ

ตวตน

ของผ

ทเขา

รวมท

กคนแ

ละมก

ารบน

ทกภา

พและ

เสยง

ซงสา

มารถ

น�าออ

กถาย

ทอด

ไดอย

างตอ

เนอง

ทกคร

ง(7)ไ

ดรบก

ารตร

วจรา

งกาย

และ

การร

กษาพ

ยาบา

ลโดย

เรว

เมอบ

าดเจ

บหรอ

เจบป

วย(8)ใ

นกรณ

ทผถก

ควบค

มตวถ

งแกค

วามต

ายหร

อไดร

บบาด

เจบจ

นไมส

ามาร

ถจดก

ารเอ

งไดให

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

มสทธ

เขาไ

ปมสว

นรวม

ในกา

รคนห

าควา

มจรง

เกยว

กบกา

รตาย

หรอบ

าดเจ

บของ

ผถกค

วบคม

ตว

ใหเจ

าหนา

ทของ

รฐทเ

กยวข

องมห

นาทแ

จงให

ผถก

ควบค

มตวท

ราบใ

นโอก

าสแร

กถงส

ทธตา

มวรร

คหนง

และ

มหนา

ทอ�าน

วยคว

ามสะ

ดวกใ

หผถก

ควบค

มตวเ

ขาถง

สทธ

ดงกล

าว

- กา

รจดท

�าบนท

กขอม

ลเกย

วกบผ

ถกคว

บคมต

ว(ม

าตรา

21)

- กา

รจดท

�าบนท

กขอม

ลเกย

วกบผ

ถกคว

บคมต

วมา

ตรา

28 ใน

การค

วบคม

ตวบค

คลให

เจาห

นาทข

องรฐ

ผมหน

าทใน

การค

วบคม

ตวบค

คลตอ

งจดใ

หมกา

รบนท

กขอ

มลเก

ยวกบ

ผถกค

วบคม

ตวอ

ยางน

อยตอ

งมรา

ยละเอย

ดดง

ตอไป

น(1)ช

อนา

มสกล

รปถ

ายต

�าหนร

ปพรร

ณรวม

ทงขอ

มลอน

ทใชร

ะบตว

บคคล

และส

ภาพร

างกา

ยของ

ผถกค

วบคม

ตว(2)ว

นเวลา

และ

สถาน

ทของ

การถ

กควบ

คมตว

และ

ขอมล

เกยว

กบเจาห

นาทข

องรฐ

ผท�าก

ารคว

บคมต

วใน

กรณทม

กา

รยาย

สถาน

ทดงก

ลาว

จะตอ

งมกา

รระบ

ถงสถ

านท

ปลาย

ทางท

รบตว

และ

เจาห

นาทข

องรฐ

ผรบผ

ดชอบ

กา

รยาย

สถาน

ทควบ

คมตว

นน

-ก�า

หนดใ

หศาล

อาญาแ

หงทอ

งทมอ

�านาจ

ตรวจ

สอบ

การใชอ

�านาจ

ควบค

มตวว

าชอบ

ดวยก

ฎหมา

ยหรอ

ไม

(มาต

รา3

1)โดย

ด�าเน

นการ

ไตสว

นและ

มค�าส

งเพอ

ใหยต

การก

ระท�า

ทขดต

อพระ

ราชบ

ญญตน

และ

ก�าหน

ดมาต

รการ

ทเหม

าะสม

เพอป

ระโย

ชนใน

การ

ปองก

นแล

ะฟนฟ

เยยว

ยาเบ

องตน

แกผไ

ดรบค

วาม

เสยห

ายโด

ยการ

สนบสน

นชวย

เหลอ

จากค

ณะ

กรรม

การ(ม

าตรา

32)

-ก�า

หนดว

ธปฏบ

ตกรณ

ผถกค

วบคม

ตวถง

แกคว

ามตา

ยนอ

กจาก

การป

ระสา

นงาน

เพอจ

ดท�าส

�านวน

ชนสต

รพล

กศพต

ามปร

ะมวล

กฎหม

ายวธ

พจาร

ณาค

วาม

อาญาแ

ลวเจ

าหนา

ทของ

รฐใน

การค

วบคม

ตวมห

นา

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 47

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย(3)ค

�าสงท

ใหมก

ารคว

บคมต

วแล

ะเหต

แหงก

ารออ

กค�าส

งนน

(4)เ

จาหน

าทขอ

งรฐผ

ออกค

�าสงใหม

การค

วบคม

ตว

(5)ว

นเวลา

และ

สถาน

ทของ

การป

ลอยต

วผร

บผดช

อบ

ในกา

รปลอ

ยตว

และญ

าตหร

อบคค

ลทมา

รบตว

หรอ

พยาน

ในกา

รปลอ

ยตว

(6)ข

อมลเ

กยวก

บสภา

พราง

กายข

องบค

คลผถ

กควบ

คมตว

ทงกอ

นควบ

คมตว

และก

อนกา

รปลอ

ยตวใน

กรณทผ

ถก

ควบค

มตวถ

งแกค

วามต

ายจะ

ตองร

ะบถง

ขอมล

ประส

าน

งานก

บหนว

ยงาน

ทเกย

วของ

(7)ข

อมลเ

พอใช

ในกา

รตดต

อญาต

หรอบ

คคลท

ผถกค

วบคม

ตวไว

วางใจ

และท

นายค

วาม

(หาก

ม)

(8)ข

อมลเ

กยวก

บการ

ด�าเน

นการ

เพอร

บประ

กนสท

ธของ

ผถกค

วบคม

ตวตา

มมาต

รา1

9แล

ะ

(9)ข

อมลอ

นๆท

คณะก

รรมก

ารก�า

หนดเ

พอปอ

งกนก

าร

ทรมา

นกา

รกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

รายไรมน

ษยธร

รม

หรอท

ย�ายศ

กดศร

หรอ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

ในกา

รปลอ

ยตวต

าม(5)ก

อนปล

อยตว

ใหผม

หนาท

ในกา

รควบ

คมตว

ตามว

รรคห

นงแจ

งญาต

ใหทรา

บถง

การป

ลอยต

วและ

ใหบน

ทกไว

ดวยว

ามผใ

ดมาร

บตวไ

ปหา

ก

ไมสา

มารถ

ตดตอ

ญาต

ไดหร

อไมม

บคคล

ใดมา

รบตว

ใหบน

ทก

วธกา

รตดต

อญาต

ไวแล

ะใหผ

รบผด

ชอบใ

นการ

ปลอย

ตว

จดหา

พยาน

ในกา

รปลอ

ยตว

พรอม

ทงบน

ทกชอ

ทอย

ของ

พยาน

นนไว

เพอเ

ปนหล

กฐาน

ในกา

รปลอ

ยตว

ทเ

กบรก

ษาสถ

านทเ

กดเห

ตเพอ

ปองก

นมให

บคคล

เขาไ

ปยงเหย

งกบพ

ยานห

ลกฐา

นแล

ะประ

สานง

าน

กบหน

วยงา

นทรบ

ผดชอ

บดาน

การต

รวจพ

สจน

หลกฐ

านเพ

อเกบ

และร

วบรว

มหลก

ฐานใ

นทเก

ดเหต

ตามห

ลกหว

งโซพ

ยานห

ลกฐา

น(C

hainofc

usto

dy)

และต

ดตอก

บครอ

บครว

หรอญ

าตขอ

งผตา

ยใหม

สวน

รวมใ

นการ

คนหา

ความ

จรงเกย

วกบก

ารตา

ยรว

มทง

ประส

านงา

นกบคณ

ะกรร

มการ

เพอใ

หมส

วนรว

ม

ในกา

รตดต

ามตร

วจสอ

บขอม

ลขอเ

ทจจร

งเกย

วกบ

การท

รมาน

ในระ

หวาง

ควบค

มตว(ม

าตรา

33)

48 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

สทธร

องขอ

ตอเจ

าหนา

ทของ

รฐแล

ะศา

ลใหเ

ปดเผ

ยขอม

ลควบ

คมตว

(มาต

รา

22)

- สท

ธรอง

ขอตอ

เจาห

นาทข

องรฐ

และศ

าลให

เปดเ

ผยขอ

มลคว

บคมต

วมา

ตรา

29 ญาต

หรอ

บคคล

เพอป

ระโย

ชนขอ

งผถ

กควบ

คมตว

คณะก

รรมก

ารหร

อคณะอ

นกรร

มการ

หรอ

เจ

าหนา

ททได

รบมอ

บหมา

ยจาก

คณะก

รรมก

ารมส

ทธ

รองข

อตอเ

จาหน

าทขอ

งรฐใ

หเปด

เผยข

อมลเ

กยวก

บผถก

ควบค

มตวต

ามทบ

ญญตไ

วในม

าตรา

28

หากเ

จาหน

าทขอ

งรฐต

ามวร

รคหน

งปฏเ

สธทจ

ะเปด

เผยข

อมลเ

กยวก

บผถก

ควบค

มตวญาต

หรอบ

คคลอ

นใดเ

พอปร

ะโยช

นของ

ผถกค

วบคม

ตวค

ณะก

รรมก

ารห

รอคณ

ะอน

กรรม

การห

รอเจ

าหนา

ททได

รบมอ

บหมา

ยจาก

คณะ

กรรม

การม

สทธร

องขอ

ตอศา

ลอาญ

าแหง

ทองท

ทมอ�า

นาจ

พจาร

ณาค

ดอาญ

าเพ

อใหศ

าลสง

เปดเ

ผยขอ

มลดง

กลาว

ได

-ก�า

หนดบ

ทตอง

หาม

รบฟงพ

ยานห

ลกฐา

นทได

มา

โดยอ

าศยขอม

ลทเก

ดขน

หรอ

ไดมาเ

นอง

จาก

การก

ระท�า

ความ

ผดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

(มา

ตรา

34)

และบ

ทคมค

รองผ

ใชสท

ธรอง

เรยน

โดยส

จรต

(มาต

รา3

5)

ศาลม

อ�านา

จสงใ

หเจา

หนาท

ของร

ฐตาม

วรรค

หนง

เปดเ

ผยขอ

มลตา

มทบญ

ญตไ

วในม

าตรา

28

ใหแก

ญาต

หร

อบคค

ลอนใ

ดเพอ

ประโ

ยชนข

องผถ

กควบ

คมตว

คณะ

กรรม

การหร

อคณะอ

นกรร

มการ

หรอเ

จาหน

าททไ

ดรบม

อบหม

ายจา

กคณะก

รรมก

ารได

ค�าส

งศาล

ดงกล

าวให

อทธร

ณไป

ยงศา

ลชนอ

ทธรณ

และ

ใหค�า

สงศา

ลชนอ

ทธรณ

เปนท

สด

- ค�า

สงไม

เปดเ

ผยขอ

มล(ม

าตรา

23)

- ค�า

สงไม

เปดเ

ผยขอ

มลมา

ตรา

30 ค

�าสงไมเ

ปดเผ

ยขอม

ลจะท

�าไดเ

ฉพาะ

กรณทศ

าลได

เรยก

ผถกค

วบคม

ตวมา

สอบถ

ามตอ

หนาศ

าล

และม

หลกป

ระกน

วาผถ

กควบ

คมตว

จะไม

ถกทร

มาน

หรอ

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไร

มนษยธ

รรมห

รอทย

�าย

ศกดศ

รหร

อกระ

ท�าให

สญหา

ยแล

ะการ

เปดเ

ผยขอ

มล

ดงกล

าวอา

จกอใ

หเกด

อนตร

ายห

รอละ

เมดค

วามเ

ปนสว

นตว

ของผ

ถกคว

บคมต

วหร

อเปนอ

ปสร

รคตอ

การส

บสว

นสอ

บสวน

คดอา

ญา

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 49

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

ศาล

ตรว

จสอ

บก

ารใช

อ�า

นาจ

ควบค

มตวว

าชอบ

ดวยก

ฎหมา

ยหรอ

ไม

(มาต

รา2

4)

- ศา

ลตรว

จสอบ

การใ

ชอ�าน

าจคว

บคมต

ววาช

อบดว

ย

กฎหม

ายหร

อไม

มาตร

า 31

เมอม

การอ

างวา

บคคล

ใดตอ

งถกค

วบคม

ตวโด

ยมชอ

บดวย

กฎหม

ายห

รอปร

ากฏข

อรอง

เรยน

เกยว

กบ

การท

รมาน

การ

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไรมน

ษยธร

รม

หรอท

ย�ายศ

กดศร

หรอ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

บคคล

ดงตอ

ไปน

มสทธ

ยนค�า

รองต

อศาล

อาญาห

รอศา

ลยตธ

รรม

แหงท

องทท

มอ�าน

าจพจ

ารณาค

ดอาญ

าเพ

อใหม

ค�าสง

ระงบ

การก

ระท�า

เชนน

นทนท

(1)ผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายส

ามภ

รยาหร

อญาต

ของผ

นน

(2)พ

นกงา

นอยก

าร

(3)พ

นกงา

นสอบ

สวนห

รอพน

กงาน

สอบส

วนคด

พเศษ

(4)ค

ณะก

รรมก

ารห

รอคณ

ะอนก

รรมก

ารหร

อเจา

หนาท

ทไดร

บมอบ

หมาย

จากค

ณะก

รรมก

าร

(5)บ

คคลอ

นใดเ

พอปร

ะโยช

นของ

ผถกค

วบคม

ตว

ใหผม

สทธย

นค�าร

องตา

มวรร

คหนง

ซงใช

สทธโ

ดย

สจรต

เพอป

ระโย

ชนตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

ยอมไ

ดรบค

วาม

คมคร

อง

50 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

การไ

ตสวน

โดยศ

าล แ

ละค�า

สงศา

ล

(มาต

รา2

5)

- กา

รไตส

วนโด

ยศาล

และ

ค�าสง

ศาล

มาตร

า 32

เมอ

ไดรบ

ค�ารอ

งตาม

มาตร

า31

หรอ

เมอค

วามป

รากฏ

ตอศา

ลวาม

การท

รมาน

หรอ

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธ

รรมห

รอทย

�ายศก

ดศร

ใหศา

ลด�าเนน

การไ

ตสวน

ฝายเ

ดยวโ

ดยทน

ทถา

ศาลเ

หนวา

ค�ารอ

งนนม

มลศ

าลมอ

�านาจ

สงให

เจาห

นาทข

องรฐ

น�าตว

ผถกค

วบคม

ตวหร

อผได

รบคว

ามเส

ยหาย

มาศา

ลโดย

พลน

และห

ากกา

รควบ

คมตว

เปนไป

โดยม

ชอบด

วยกฎ

หมาย

หรอเ

กดกา

รทรม

านกา

รกระ

ท�าหร

อลงโ

ทษทโ

หดรา

ย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศรห

รอกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยในร

ะหวา

งการ

ควบค

มตวให

ศาลม

ค�าสง

ดงต

อไปน

(1)ป

ลอยผ

ถกคว

บคมต

วทนท

(2)ใ

หยตก

ารทร

มาน

หรอก

ารกร

ะท�าห

รอลง

โทษท

โหดร

าย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศร

(3)เ

ปลยน

สถาน

ทควบ

คมตว

(4)ใ

หผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ไดพบ

ญาต

ทนา

ยควา

มหร

อ

บคคล

อนทไ

ววาง

ใจเป

นการ

สวนต

ว

(5)ใ

หมกา

รรกษ

าพยา

บาลร

วมทง

การฟ

นฟร

างกา

ยและ

จตใจ

(6)ใ

หเปด

เผยเ

อกสา

รบนท

กหรอ

ขอมล

อนใด

(7)ก

�าหนด

มาตร

การอ

นใดท

เหมา

ะสมเ

พอปร

ะโยช

นในก

าร

ระงบ

การก

ระท�าห

รอเย

ยวย

าเบอง

ตนก

บผได

รบ

ความ

เสยห

าย

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 51

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ยให

คณะก

รรมก

ารห

รอคณ

ะอนก

รรมก

ารหร

อเจา

หนาท

ทไดร

บมอบ

หมาย

จากค

ณะก

รรมก

ารมอ

�านาจ

หนาท

ยนค�า

รองใหศ

าลก�า

หนดม

าตรก

ารทเ

หมาะ

สมเพ

อประ

โยชน

ในกา

รปอง

กนและ

การฟ

นฟเยยว

ยาเบ

องตน

แกผไ

ดรบค

วาม

เสยห

ายซ

งรวม

ทงกา

รรกษ

าพยา

บาล

และก

ารฟน

ฟสภา

พ

รางก

ายแล

ะจตใ

จ

ค�าสง

ศาลต

ามมา

ตราน

ให

อทธ

รณไป

ยงศา

ล

ชนอท

ธรณแ

ละให

ค�าสง

ศาลช

นอทธ

รณเป

นทสด

- กร

ณผถ

กควบ

คมตว

ถงแก

ความ

ตาย

(ไมมก

�าหนด

ไวเป

นพเศ

ษ)จ

งตอง

ด�าเน

น

การต

ามปร

ะมวล

กฎหม

ายวธ

พจา

รณา

ความ

อาญาซ

งไมก

�าหนด

ชดใน

กฎหม

าย

เกยว

กบกา

รตรว

จพสจ

นหล

กฐาน

โดย

ผเชย

วชาญ

การ

มสวน

รวมข

องคร

อบคร

ว

ผตาย

ในกา

รคนหา

ความ

จรงเ

กยวก

บ

การต

ายแ

ละกา

รตรว

จสอบ

จากค

ณะ

กรรม

การซ

งเปนกล

ไกขอ

งพระ

ราช

บญญตน

- กร

ณผถ

กควบ

คมตว

ถงแก

ความ

ตาย

มาตร

า 33

ในกร

ณทผ

ถกคว

บคมต

วถงแ

กควา

มตาย

เจาห

นาทข

องรฐ

ในกา

รควบ

คมตว

จะตอ

งประ

สานง

านอย

าง

เรงด

วนเพ

อจดท

�าส�าน

วนชน

สตรพ

ลกศพ

ตามป

ระมว

ล

กฎหม

ายวธ

พจาร

ณาค

วามอ

าญาว

าดวย

การช

นสตร

พลกศ

พ

แลวแล

ะตอง

ด�าเน

นการ

ดงตอ

ไปนด

วย

(1)เ

กบรก

ษาสถ

านทเ

กดเห

ตเพอ

ปองก

นไมใ

หบคค

ลเขา

ไป

ยงเห

ยงกบ

พยา

นหลก

ฐาน

และป

ระสา

นงาน

กบ

หนวย

งานท

รบผด

ชอบด

านกา

รตรว

จพสจ

นหลก

ฐาน

เพอเ

กบแล

ะรวบ

รวมพ

ยานห

ลกฐา

นในท

เกดเ

หต

(2)ต

ดตอค

รอบค

รวหร

อญาต

ของผ

ตายเ

พอให

มสวน

รวม

ในกา

รคนห

าควา

มจรง

เกยว

กบกา

รตาย

และ

(3)ป

ระสา

นงาน

กบคณ

ะกรร

มการ

หรอส

�านกง

านเพ

อให

มสวน

รวมใ

นการ

ตดตา

มตรว

จสอบ

ขอมล

ขอเท

จจรง

เกยว

กบกา

รทรม

านใน

ระหว

างคว

บคมต

ว

52 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

บทตอ

งหาม

รบฟ

งพยา

นหลก

ฐานท

ไดมา

เนอง

จากก

ารทร

มาน

(ไมมก

�าหนด

ไวเป

นพเศ

ษ)จ

งตอง

ใชหล

กตอง

หามร

บ

ฟงพย

านหล

กฐาน

ตามป

ระมว

ลกฎห

มาย

วธพจ

ารณาค

วามอ

าญาซ

งยงเปด

ชองว

าง

ใหศา

ลรบฟ

งพยา

นหลก

ฐานน

นไดอ

นขด

ตอหล

กการ

ของอ

นสญญาท

ไมปร

ะสงค

ให

รบฟง

พยาน

หลกฐ

านทไ

ดมาเนอ

งจาก

การ

ทรมา

น

- บท

ตองห

ามรบ

ฟงพ

ยานห

ลกฐา

นทได

มาเน

องจา

ก

การท

รมาน

มาตร

า 34

ในก

รณทป

รากฏ

ตอศา

ลวาพ

ยานห

ลกฐา

นใด

เปนพ

ยานห

ลกฐา

นทได

มาโด

ยอาศ

ยขอม

ลทเก

ดขนห

รอได

มาเน

องจา

กการ

ทรมา

นกา

รกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศรแ

ละกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยหา

มมให

ศาลร

บฟงพ

ยานห

ลกฐา

นนน

เวนแ

ต

เปนก

ารรบ

ฟงพ

ยานห

ลกฐา

นเพอ

ด�าเน

นคดก

บผกร

ะท�า

ความ

ผดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

- บท

คมคร

องผใ

ชสทธ

รองเ

รยนโ

ดย

สจรต

(ไม

มก�าห

นดไว

เปนพ

เศษ)

ดงน

น

บคคล

ทใชส

ทธรอ

งเรย

นเพอ

ด�าเน

นการ

ตามพ

ระรา

ชบญญตน

นยงค

งมคว

ามเส

ยง

ทจะต

องแบ

กรบภ

าระใ

นทาง

คดตอ

ไปได

- บท

คมคร

องผใ

ชสทธ

รองเ

รยนโ

ดยสจ

รต

มาตร

า 35

บคค

ลซงใ

ชสทธ

โดยส

จรตใ

นการ

แจงค

วาม

หรอร

องเรยน

ตอคณ

ะกรร

มการ

คณะอ

นกรร

มการ

หรอ

หนวย

งานข

องรฐ

เพ

อประ

โยชน

ในกา

รปอง

กนแล

ะ

ปราบ

ปราม

การท

รมาน

การ

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศรแ

ละกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ยยอ

มไดรบ

ความ

คมค

รอง

ซงรว

มทงจ

าก

การถ

กด�าเนน

คดอา

ญาคด

แพงหร

อคดป

กครอ

ง

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 53

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย8.

หมว

ด 4

คณะ

กรรม

การป

องกน

และป

ราบ

ปรา

มกา

รทรม

านแล

ะก

ารก

ระท�

าให

บค

คลสญ

หาย

เดมอ

ยในห

มวด

2-

องคป

ระกอ

บคณ

ะกรร

มการ

(มาต

รา

13)ซง

ไมมผ

แทนผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย

ผแท

นองค

กรภ

าคประ

ชาสง

คมซง

มวต

ถประ

สงคทมใ

ชเปนก

ารแส

วงหา

ผล

ก�าไร

และด

�าเน

นกจ

กรรม

ดาน

การป

กปอง

คมคร

องสท

ธของ

ผไดร

บคว

ามเส

ยหาย

และ

ผทรง

คณวฒ

ดานก

ารตร

วจพส

จนพย

านหล

กฐาน

นตเ

วชศา

สตร

และด

านจต

วทยา

- อง

คประ

กอบค

ณะก

รรมก

าร

มาตร

า 36

ใหม

คณะก

รรมก

ารคณ

ะหนง

เรยก

วา

“คณะก

รรมก

ารปอ

งกนแ

ละปร

าบปร

ามกา

รทรม

านแล

ะกา

รกระ

ท�าให

บคคล

สญหา

ย”ป

ระกอ

บดวย

(1)ร

ฐมนต

รวาก

ารกร

ะทรว

งยตธ

รรมเ

ปนปร

ะธาน

กรรม

การ

(2)ป

ลดกร

ะทรว

งยตธ

รรมเ

ปนรอ

งประ

ธานก

รรมก

าร

(3)ก

รรมก

ารโด

ยต�าแ

หนง

ไดแก

ปลด

กระท

รวงก

ลาโห

มปล

ดกระ

ทรวง

การต

างปร

ะเทศ

ปล

ดกระ

ทรวง

การ

พฒนา

สงคม

และค

วามม

นคงข

องมน

ษยป

ลดกร

ะทรว

งมห

าดไท

ยปล

ดกระ

ทรวง

สาธา

รณสข

อธ

บดกร

มสอ

บสวน

คดพเ

ศษผบญ

ชากา

รต�าร

วจแห

งชาต

เลขา

ธการ

ส�า

นกงา

นศาล

ยตธร

รม

อยกา

รสงส

ดนา

ยกสภ

าทน

ายคว

าม

(4)ผ

แทนผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายจา

กการ

ทรมา

นกา

รกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศร

และก

ารกร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ยซง

คดเล

อกกน

เอง

จ�านว

นสอง

คน(5)ผ

แทนอ

งคกร

ภาคป

ระชา

สงคม

ซงมว

ตถปร

ะสงค

ทมใช

เป

นกา

รแสว

งหาผ

ลก�าไ

รและ

ด�าเน

นกจ

กรรม

ดาน

การป

กปอง

คมคร

องสท

ธของ

ผไดร

บคว

ามเส

ยหาย

ซง

คดเล

อกกน

เองจ�า

นวนส

ามคน

(6)ผ

ทรง

คณวฒ

ซงคณ

ะรฐม

นตรแ

ตงตง

จากผ

มควา

มร

ความ

เชยว

ชาญแล

ะประ

สบกา

รณเป

นทป

ระจก

ษใน

ดานก

ารตร

วจพส

จนพย

านหล

กฐาน

จ�านว

นหนง

คน

นตเวชศ

าสตร

จ�านว

นหนง

คนแ

ละดา

นจตว

ทยาจ

�านวน

หนงค

นเปน

กรรม

การ

-ก�า

หนดก

ลไกป

องกน

และป

ราบป

รามก

ารทร

มาน

และก

ารกร

ะท�าใหบ

คคลส

ญหา

ยในร

ปแบบ

ของค

ณะ

กรรม

การ

หมวด

4 ค

ณะก

รรมก

ารปอ

งกนแ

ละปร

าบปร

ามกา

รทรม

านแล

ะการ

กระท

�าใหบ

คคล

สญหา

ยโด

ยปรบ

ปรงแ

กไขจ

ากรา

งกฎห

มายเดม

ดงน

-ก�า

หนดเ

พมอง

คประ

กอบค

ณะก

รรมก

ารให

มผแท

นผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ยจ�าน

วนสอ

งคน

(มาต

รา36(4))

และผ

แทนอ

งคกร

ภาคป

ระชา

สงคม

ทด�าเนน

กจกร

รมดา

นการ

ปกปอ

งคมค

รองส

ทธผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ยจ�า

นวนส

ามคน

(มาต

รา36(5))แล

ะใหผ

ทรงค

ณวฒ

ทร

ฐมนต

รแตง

ตงใน

ดานก

ารตร

วจพสจ

นพยา

นหล

กฐาน

ดาน

นตเวชศ

าสตร

และ

จตวท

ยา(ม

าตรา

36

(6))

-ก�า

หนดเ

พมอ�า

นาจห

นาทค

ณะก

รรมก

ารใ

นการ

ตดตา

มตรว

จสอบ

ขอรอ

งเรย

นเกย

วกบก

ารกร

ะท�า

ความ

ผดตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

ใหค�า

ปรกษ

าแนะ

น�าทา

งกฎห

มายแ

กผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ให

ความ

ชว

ยเหล

อดาน

ทนาย

ความ

การ

ตรวจ

ทางก

ารแพ

ทย

เพอป

ระโย

ชนทา

งคด

และก

ารฟนฟ

เยยว

ยาคว

ามเส

ยหาย

ทางร

างกา

ยและ

จตใจ

และ

ปองก

นไมใ

หเกด

ขนซ�า

อก(มา

ตรา

42(6)(7)(8))ตล

อดจน

ตรวจ

เยยม

สถาน

ททเก

ยวขอ

งกบก

ารคว

บคมค

ว(ม

าตรา

42

(9)

)แล

ะจดท

�าราย

งานส

ถานก

ารณเก

ยวกบ

กา

รทรม

านแล

ะการ

กระท

�าใหบ

คคลส

ญหา

ยและ

แนวท

างแก

ไขปญหา

เสนอ

ตอคณ

ะรฐม

นตรแ

ละรฐ

สภาแ

ละเผ

ยแพร

ตอสา

ธารณ

ชนเป

นประ

จ�าทก

ป(ม

าตรา

42

(10))

54 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ยให

อธบด

กรมค

มครอ

งสทธ

และเสร

ภาพเ

ปนกร

รมกา

รแล

ะเลข

านกา

รแล

ะใหอ

ธบดก

รมคม

ครอง

สทธแ

ละเส

รภาพ

แตงต

งขาร

าชกา

รของ

กรมค

มครอ

งสทธ

และเสร

ภาพจ

�านวน

ไมเก

นสอง

คนเป

นผชว

ยเลข

านกา

รหล

กเกณ

ฑแล

ะวธก

ารคด

เลอก

กรรม

การต

าม(

4)

และ(5)ใ

หเปน

ไปตา

มทอธ

บดกร

มคมค

รองส

ทธแล

ะเสร

ภาพ

ก�าหน

ด

- กา

รประ

ชมคณ

ะกรร

มการ

(มา

ตรา

18)

ซงไม

มกา

รก�าห

นดคว

ามถข

อง

การป

ระชม

และก

ารลง

คะแน

นเสย

งขอ

งกรร

มการ

ทมสว

นไดเ

สยใน

เรอง

ทพจ

ารณา

- กา

รประ

ชมคณ

ะกรร

มการ

มา

ตรา

41 ใ

หคณะก

รรมก

ารปร

ะชมอ

ยางน

อยเด

อนละ

หน

งครง กา

รประ

ชมคณ

ะกรร

มการ

ตองม

กรรม

การม

าประ

ชมไม

นอยก

วากง

หนงข

องจ�า

นวนก

รรมก

ารทง

หมด

จงจะ

เปน

องคป

ระชม ในกา

รประ

ชมคณ

ะกรร

มการ

ถาป

ระธา

นกรร

มการ

ไมมา

ประช

มหรอ

ไมอา

จปฏบ

ตหนา

ทได

ใหรอ

งประ

ธาน

กรรม

การเปน

ประธ

านใน

ทประ

ชมถาป

ระธา

นกรร

มการ

และ

รองป

ระธา

นกรร

มการ

ไมมา

ประช

มหรอ

ไมอา

จปฏบ

ตหนา

ทได

ใหก

รรมก

ารซง

มาปร

ะชมเ

ลอกก

รรมก

ารคน

หนงเปน

ประธ

านใน

ทประ

ชมใน

การป

ฏบตห

นาท

ประธ

านกร

รมกา

รหรอ

กรรม

การ

ผใดม

สวนไ

ดเส

ยโดย

ตรงห

รอโด

ยออมใ

นเรอ

งทคณ

ะกร

รมกา

รพจา

รณา

ใหปร

ะธาน

หรอก

รรมก

ารผน

นแจง

ให

ทประ

ชมทร

าบแล

ะใหท

ประช

มพจา

รณาว

าคณะก

รรมก

าร

ผนนส

มควร

อยใน

ทประ

ชมแล

ะมมต

ในเรอง

นนได

หรอไ

มทง

นตา

มระเบย

บทคณ

ะกรร

มการ

ก�าหน

ด

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 55

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ยกา

รวนจ

ฉยชข

าดขอ

งทปร

ะชมใ

หถอเ

สยงข

างมา

กกร

รมกา

รคนห

นงให

มเสย

งหนง

ในกา

รลงค

ะแนน

ถาค

ะแนน

เสยง

เทาก

นใหป

ระธา

นในท

ประช

มออก

เสยง

เพมข

นอกเ

สยง

หนงเปน

เสยง

ชขาด

- อ�า

นาจห

นาทค

ณะก

รรมก

าร(ม

าตรา

19

)ซง

ไมมก

ารก�า

หนดอ

�านาจ

หนาท

ในกา

รตดต

ามตร

วจสอ

บขอร

องเรยน

การ

สน

บสนน

ชวยเ

หลอผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายทา

งกฎห

มาย

ทางค

ดทา

งการ

แพทย

กา

รฟน

ฟเย

ยวย

าควา

มเสย

หาย

ทาง

รางก

ายแล

ะจตใ

จแล

ะปอง

กนไม

ให

เกดข

นซ�า

อกแล

ะการ

จดท�า

รายง

านสถ

านกา

รณแล

ะแนว

ทางแ

กไขป

ญหา

เสนอ

ตอคณ

ะรฐม

นตรแ

ละรฐ

สภา

และ

เผยแ

พรตอ

สาธา

รณชน

เปนป

ระจ�า

ทกป

- อ�า

นาจห

นาทค

ณะก

รรมก

าร

มาตร

า 42

คณะก

รรมก

ารมห

นาทแ

ละอ�า

นาจ

ดงตอ

ไปน

(1)เ

สนอค

วามเ

หนตอ

คณะร

ฐมนต

รใหมก

ารปร

บปร

งกฎ

หมาย

กฎ

ระเบ

ยบห

รอมา

ตรกา

รอนท

จ�าเป

นตาม

พร

ะราช

บญญตน

(2)ก

�าหนด

นโยบ

ายแ

ผนงา

นแล

ะมาต

รการ

เพอป

องกน

แล

ะปรา

บปรา

มการ

ทรมา

นกา

รกระ

ท�าห

รอกา

รลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธ

รรมห

รอทย

�ายศก

ดศร

และ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

(3)ก

�าหนด

นโยบ

ายแล

ะมาต

รการ

ฟนฟ

และเ

ยยวย

าดาน

รางก

ายแล

ะจตใ

จแกผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายทค

รอบค

ลมคว

ามเส

ยหาย

ทกดา

นซง

หมาย

รวมถ

งการ

ท�าให

กลบ

สสภา

พเดม

การ

ชดใช

คาสน

ไหมท

ดแทน

ทเพย

งพอ

การบ

�าบดแ

ละฟน

ฟสภา

พราง

กายแ

ละจต

ใจให

สมบร

ณ

ทสดเ

ทาทจ

ะเปน

ไปได

(4)ก

�าหนด

หลกเ

กณฑแ

ละวธ

การก

ารชว

ยเหล

อและ

เยยว

ยาผไ

ดรบค

วามเ

สยหา

ยทงท

างกา

รเงน

และท

างจต

ใจตล

อดรว

มถงก

ารฟน

ฟระย

ะยาว

ทางก

ารแพ

ทยให

กบผเ

สยหา

ยโด

ยไดร

บควา

มเหน

ชอบจ

ากกร

ะทรว

งการ

คลง

(5)ก

�าหนด

มาตร

การเพอ

ปองก

นมให

มการ

ปกปด

การค

วบคม

ตว

บคคล

56 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย(6)ต

ดตาม

ตรวจ

สอบข

อรอง

เรยน

เกยว

กบกา

รทรม

าน

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อท

ย�ายศ

กดศร

หรอ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หายสน

บสนน

ชวยเ

หลอผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายด

วยกา

รใหค

�าปรก

ษาแล

ะน�าท

างกฎ

หมาย

ดาน

ทนาย

ความ

ดาน

การต

รวจ

ทางก

ารแพ

ทยเพ

อประ

โยชน

ทางค

ดดา

นการ

ตดตา

มคว

ามคบ

หนาข

องคด

ดาน

การฟ

นฟเยยว

ยาคว

ามเสยห

าย

ทางร

างกา

ยและ

จตใจ

และ

ปองก

นไมใ

หเกด

ขนซ�า

อก

(7)ต

ดตาม

ดแล

อ�านว

ยการ

และป

ระสา

นงาน

กบหน

วยงา

นทเ

กยวข

องเพ

อใหเ

กดกา

รสบส

วนสอ

บสวน

ทรวด

เรว

และเปน

ธรรม

รวม

ทงขอ

ใหเป

ลยนต

วพนก

งานส

อบสว

นผร

บผดช

อบเพ

อประ

โยชน

แหงค

วามย

ตธรร

ม(8)ข

อใหห

นวยง

านขอ

งรฐห

รอเจาห

นาทอ

นของ

รฐให

ความ

ชวยเ

หลอ

สนบส

นนหร

อเขา

รวมป

ฏบตห

นาทไ

ดตาม

ความ

เหมา

ะสมเ

พอปร

ะโยช

นในก

ารปฏ

บตง

านตา

มพร

ะราช

บญญตน

(9)ต

รวจเ

ยยมห

นวยง

านหร

อสถา

นททเ

กยวข

องกบ

การ

ควบค

มตวไ

ดโดย

ไมตอ

งแจง

ลวงห

นาร

บเรอ

งรอง

เรยน

ทไมร

ะบชอ

ผรอง

และ

ใหค�า

แนะน

�าแกห

นวยง

านทร

บผด

ชอบเ

พอปร

ะโยช

นในก

ารปฏ

บตตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

(1

0)

จดท�า

รายง

านสถ

านกา

รณเก

ยวกบ

การท

รมาน

กา

รกระ

ท�าหร

อลงโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย

�ายศก

ดศร

หรอก

ารกร

ะท�าใ

หบคค

ลสญหา

ยแล

ะแน

วทาง

แกไข

ปญหา

เสนอ

ตอคณ

ะรฐม

นตรแ

ละรฐ

สภา

และเผย

แพรต

อสาธ

ารณชน

เปนป

ระจ�า

ทกป

(11)

แตง

ตงทป

รกษา

อนก

รรมก

ารห

รอเจ

าหนา

ทเพ

อปฏ

บตงา

นตาม

ทคณะก

รรมก

ารมอ

บหมา

ย

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 57

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย(1

2)ว

างระ

เบยบ

หรอป

ระกา

ศเกย

วกบค

าใชจ

ายใน

การ

ปฏบต

หนาท

รวม

ทงคา

ใชจา

ยอน

โดยไ

ดรบค

วามเ

หน

ชอบจ

ากกร

ะทรว

งการ

คลง

(13)วาง

ระเบ

ยบอน

เพอป

ฏบตก

ารตา

มพระ

ราชบ

ญญตน

(14)ป

ฏบตก

ารอน

ใดตา

มทกฎ

หมาย

ก�าหน

ด

-ก�า

หนดเ

พมอ�า

นาจห

นาทส

�านกง

านใ

นการ

ตดตา

ม

ตรวจ

สอบข

อรอง

เรยน

และก

ารสน

บสนน

ชวยเ

หลอ

ผไดร

บควา

มเสย

หาย

(มาต

รา4

3)

- อ�า

นาจห

นาทส

�านกง

าน (ม

าตรา

20)

ซงไม

มการ

ก�าหน

ดอ�าน

าจหน

าทใน

การ

ตดตา

มตรว

จสอบ

ขอรอ

งเรย

นกา

ร

สนบส

นนชว

ยเหล

อผได

รบคว

ามเส

ยหาย

ทางก

ฎหมา

ยทา

งคด

ทางก

ารแพ

ทย

การฟ

นฟเย

ยวย

าควา

มเสย

หาย

ทาง

รางก

ายแล

ะจตใ

จแล

ะปอง

กนไม

ใหเก

ด

ขนซ�า

อก

-อ�า

นาจห

นาทส

�านกง

าน

มาตร

า 43

ใหก

รมคม

ครอง

สทธแ

ละเส

รภาพ

ท�าหน

าท

เปนส

�านกง

านเล

ขานก

ารขอ

งคณะก

รรมก

ารโด

ยใหม

หนาท

และอ

�านาจ

ดงต

อไปน

(1)ป

ระสา

นงาน

และร

วมมอ

กบสว

นราช

การ

หนวย

งาน

ของร

ฐแล

ะภาค

เอกช

นทเก

ยวขอ

งในก

ารสบ

หาตด

ตาม

ชวยเ

หลอผ

ไดรบ

ความ

เสยห

าย

(2)ต

ดตาม

ตรวจ

สอบข

อรอง

เรยน

เกยว

กบกา

รทรม

าน

การก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ทโหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อท

ย�ายศ

กดศร

หรอ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หายสน

บสนน

ชวยเ

หลอผ

ไดรบ

ความ

เสยห

ายด

วยกา

รใหค

�าปรก

ษา

และน

�าทาง

กฎหม

ายด

านทน

ายคว

ามด

านกา

รตรว

จ

ทางก

ารแพ

ทยเพ

อประ

โยชน

ทางค

ดดา

นการ

ตดตา

ม

ความ

คบหน

าของ

คดดาน

การฟ

นฟเยยว

ยาคว

ามเสยห

าย

ทางร

างกา

ยและ

จตใจ

และ

ปองก

นไมใ

หเกด

ขนซ�า

อก

(3)ส

นบสน

นใหสว

นราช

การ

หนวย

งานข

องรฐ

แล

ะ

ภาคเ

อกชน

ทเกย

วของ

มสวน

รวมใ

นการ

ปองก

นและ

ปราบ

ปราม

การท

รมาน

หร

อการ

ลงโท

ษทโห

ดราย

ไรมน

ษยธ

รรมห

รอทย

�ายศก

ดศร

และก

ารกร

ะท�าใ

ห

บคคล

สญหา

ย

58 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย(4)ศ

กษา

วจย

และเ

ผยแพ

รควา

มรเก

ยวกบ

การท

รมาน

การก

ระท�า

หรอก

ารลง

โทษท

โหดร

ายไร

มนษย

ธรรม

หรอ

ทย�าย

ศกดศ

รและ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

รวมท

ง

ใหคว

ามรแ

ละฝก

อบรม

แกประ

ชาชน

และเ

จาหน

าท

ของร

ฐ

(5)ร

วบรว

มขอม

ลสถ

ตคดแล

ะจดท

�าราย

งานผ

ลด�าเนน

การ

ประจ

�าปเส

นอตอค

ณะร

ฐมนต

รพรอ

มทงแ

นวทา

ง

การป

องกน

และป

ราบป

รามก

ารทร

มานแ

ละกา

รกระ

ท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

(6)ป

ฏบตก

ารอน

ตามท

คณะก

รรมก

ารหร

อคณะอ

นกรร

มการ

มอบห

มาย

9. ห

มวด

5 บท

ก�าหน

ดโทษ

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

(มาต

รา2

9)

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หาย

มาตร

า 44

ผใด

กระท

�าควา

มผดฐ

านกร

ะท�าใหบ

คคลส

ญหา

ย

ตองร

ะวาง

โทษจ

�าคกต

งแตห

าปถง

สบหา

ปแล

ะปรบ

ตงแต

หนงแ

สนบา

ทถงส

ามแส

นบาท

ถากา

รกระ

ท�าคว

ามผด

ตามว

รรคห

นงเป

นเหต

ให

ผถกก

ระท�า

ไดรบ

อนตร

ายสา

หสผ

กระท

�าตอง

ระวา

งโทษ

จ�าคก

ตงแต

สบปถ

งยสบ

หาป

และป

รบตง

แตสอ

งแสน

บาท

ถงหา

แสนบ

าท

ถากา

รกระ

ท�าคว

ามผด

ตามว

รรคห

นงเป

นเหต

ให

ผถกก

ระท�า

ถงแก

ความ

ตาย

ผกระ

ท�าตอ

งระว

างโท

ษจ�าค

ก

ตลอด

ชวต

-ก�า

หนดอ

ตราโทษ

ในหม

วด5

บทก

�าหนด

โทษ

ใหม

อตรา

โทษท

ไดสด

สวนก

บควา

มราย

แรงข

องคว

ามผด

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 59

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย-

ความ

ผดฐา

นกระ

ท�าทร

มาน

(มาต

รา

28)

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

ทรมา

น

มาตร

า 45

ผใด

กระท

�าควา

มผดฐ

านกร

ะท�าท

รมาน

ตอง

ระวา

งโทษ

จ�าคก

ตงแต

หาปถ

งสบห

าปแ

ละปร

บตงแ

ตหนง

แสนบ

าทถง

สามแ

สนบา

ท

ถากา

รกระ

ท�าคว

ามผด

ตามว

รรคห

นงเป

นเหต

ให

ผถกก

ระท�า

รบอน

ตราย

สาหส

ผกร

ะท�าต

องระ

วางโทษ

จ�าคก

ตงแต

สบปถ

งยสบ

หาป

และป

รบตง

แตสอ

งแสน

บาทถ

ง

หาแส

นบาท ถากา

รกระ

ท�าคว

ามผด

ตามว

รรคห

นงเป

นเหต

ให

ผถกก

ระท�า

ถงแก

ความ

ตาย

ผกระ

ท�าตอ

งระว

างโท

ษจ�าค

ก

ตลอด

ชวต

- คว

ามผด

ฐานก

ระท�า

หรอล

งโทษ

ท

โหดร

าย ไ

รมนษ

ยธรร

มหรอ

ทย�าย

ศกดศ

ร (ไม

มก�าห

นดไว

เปนพ

เศษ)

ดงนน

ตอง

ปรบ

เขาอ

งคประ

กอบ

กฎหม

ายอา

ญาท

เกยว

ของ

- คว

ามผด

ฐาน

กระท

�าหรอ

ลงโท

ษท

โหดร

าย

ไร

มนษย

ธรรม

หรอท

ย�ายศ

กดศร

มาตร

า 46

ผใด

กระท

�าควา

มผดฐ

านกร

ะท�าห

รอลง

โทษท

โหด

ราย

ไรมน

ษยธร

รมหร

อทย�า

ยศกด

ศรต

องระ

วางโทษ

จ�าคก

ไมเก

นหาป

และ

ปรบไ

มเกน

หนงแ

สนบา

ท

- กา

รจงใ

จขดข

วางม

าตรก

ารคม

ครอง

โดยไ

มแจง

สทธห

รอไม

บนทก

ขอมล

ควบค

มตว (ไม

มก�าห

นดไวเป

นพเศ

ษ)

ดงนน

ตอง

ปรบ

เขาอ

งคประ

กอบ

กฎหม

ายอา

ญาท

เกยว

ของ

- กา

รจงใ

จขดข

วางม

าตรก

ารคม

ครอง

โดยไ

มแจง

สทธ

หรอไ

มบนท

กขอม

ลควบ

คมตว

มาตร

า 47

ผใด

เปนเ

จาหน

าทขอ

งรฐไ

มแจง

สทธข

องผถ

ก

ควบค

มตวต

ามมา

ตรา27

หรอ

จดกา

รบนท

กขอม

ลเกย

วกบ

การค

วบคม

ตวตา

มมาต

รา28

โด

ยมวต

ถประ

สงคเ

พอ

ขดขว

างกา

รคมค

รองส

ทธแล

ะเสร

ภาพข

องผถ

กควบ

คมตว

ผนนต

องระ

วางโ

ทษจ�า

คกไม

เกนห

นงป

หรอป

รบไม

เกน

สองห

มนบา

ทหร

อทงจ

�าทงป

รบ

60 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

หวขอ

รางก

ฎหมา

ยกระ

ทรวง

ยตธร

รมรา

งกฎห

มายฉ

บบปร

ะชาช

นค�า

อธบา

ย10

. บทเ

ฉพาะ

กาล

- คด

ความ

ผดเก

ยวกบ

การก

ระท�า

ใหบ

คคลส

ญหา

ย ซง

เกดข

นกอน

พระ

ราชบ

ญญ

ตนใช

บงคบ

มาตร

า 48

ใหพน

กงาน

สอบส

วนด�า

เนนก

ารสบ

สวนส

อบสว

นคด

ความ

ผดเก

ยวกบ

การก

ระท�า

ใหบค

คลสญ

หายอ

ยางต

อเน

องจน

กวาจ

ะพบบ

คคลท

ถกกร

ะท�าใหส

ญหา

ยหร

อปรา

กฏหล

กฐาน

นาเช

อวาบ

คคลน

นถงแ

กควา

มตาย

และ

ด�าเน

นคด

กบผก

ระท�า

ความ

ผดแ

มการ

ปฏเส

ธหรอ

ปกปด

ชะตา

กรรม

ของผ

ถกคว

บคมต

วไดเ

กดขน

กอนพ

ระรา

ชบญญตน

มผล

ใชบง

คบ

-ก�า

หนดบ

ทเฉ

พาะ

กาลเ

พอร

บประ

กนวา

จะม

การส

บสวน

สอบส

วนคด

ความ

ผดเก

ยวกบ

การก

ระท�า

ใหบคค

ลสญหา

ยอยา

งตอเ

นองจ

นกวา

จะพบ

บคคล

ทถกก

ระท�า

ใหสญ

หายห

รอปร

ากฏห

ลกฐา

นนา

เชอว

าบคค

ลนนถ

งแกค

วามต

ายแ

ละด�า

เนนค

ดกบ

ผกระ

ท�าคว

ามผด

ถงแ

มวาก

ารปฏ

เสธห

รอปก

ปดชะ

ตากร

รมขอ

งผถกคว

บคม

ตวได

เกดข

นกอน

พร

ะราช

บญญตน

มผลใ

ชบงค

บ

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 61

ขอเสนอแนะเบองตน ตอรางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหาย

เหนดวยทจะมกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายและเหนดวยกบหลกการตางๆ ทระบไวในรางกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงหลกการไมผลกดนบคคลออกไปเผชญอนตราย หลกหามอางสถานการณฉกเฉนหรอสถานการณใดๆ เพอกระท�าการทรมานหรอกระท�าใหบคคลสญหายหลกความรบผดของผบงคบบญชา การก�าหนดมาตรการปองกนโดยใหมการบนทกขอมลเกยวกบผถกจ�ากดเสรภาพและการใหศาลเขามาตรวจสอบและมค�าสงเพอระงบการทรมานและเยยวยาความเสยหายเบองตน โดยมขอเสนอแนะเพอปรบปรงแกไขรางกฎหมายดงกลาวดงตอไปน

1. การก�าหนดองคประกอบความผดฐานกระท�าทรมานและฐานกระท�าใหบคคลสญหาย ควรสอดคลอง กบหลกการของอนสญญาทงสองฉบบ (CAT และ ICPPED) และมระวางโทษทเหมาะสมกบความรายแรงของ ความผด ซงควรก�าหนดใหมอตราโทษสงกวาการกระท�าในลกษณะเดยวกนซงเปนความผดอยแลวตามประมวลกฎหมายอาญา รวมทงก�าหนดอายความทยาวนานเปนพเศษ เพอลบลางวฒนธรรมการปลอยใหคนผดลอยนวล (impunity) และสรางระบบความพรอมรบผด (accountability) ใหเกดขนในระบบราชการ

- จงควรปรบปรงแกไขบทบญญตในมาตรา 5 และมาตรา 6 ใหสอดคลองกบอนสญญาฯ รวมทงก�าหนดความผดฐานกระท�าหรอลงโทษทโหดรายไรมนษยธรรมหรอทย�ายศกดศรดวย

- และควรปรบปรงแกไขบทบญญตในมาตรา 28 และมาตรา 29 โดยก�าหนดเพมอตราโทษใหเหมาะสมกบความรายแรงของความผด

- ควรก�าหนดใหความผดฐานกระท�าทรมานและฐานกระท�าใหบคคลสญหายตามพระราชบญญตนมอายความยาวนานกวาอายความในคดอาญาทวไป และหากเปนสวนหนงของการกระท�าทมลกษณะอยางกวางขวางและเปนระบบควรก�าหนดใหไมมอายความ

2. ผไดรบความเสยหายจากการทรมานหรอการกระท�าใหบคคลสญหาย ควรใหหมายรวมถงสาม ภรยา ผบพการ ผสบสนดาน และผอยในอปการะของบคคลดงกลาวดวย ทงโดยพฤตนยและนตนย เพอใหครอบครว ของผไดรบความเสยหายสามารถเขาถงการชดเชยเยยวยาอนเปนผลจากการกระท�าความผด รวมทงสามารถ มสวนรวมในกระบวนการยตธรรมทางอาญาในฐานะผเสยหาย

- จงควรปรบปรงแกไขบทนยาม“ผไดรบความเสยหาย”และบทบญญตในมาตรา10เพอสรางความเปนธรรมแกครอบครวผเสยหาย (ทงในทางนตนยและพฤตนย) ใหสามารถเปนผเสยหายในคดอาญา และสามารถเขาถงการชดเชยเยยวยาความเสยหายทางรางกาย จตใจ และสงคมอนเปนผลสบเนองจากการทรมานหรอการกระท�าใหบคคลสญหาย

62 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

3. การนบอายความในคดความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายควรใหถอวาเปนความผดตอเนอง และจะตองมการสบสวนสอบสวนอยางตอเนองเพราะเปนคดส�าคญ อายความจะเรมนบไดกตอเมอไดพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย

- ดงนน นอกจากการก�าหนดในมาตรา 9 ทใหมการสบสวนคดความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายอยางตอเนองจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายแลว ควรก�าหนดเพมเตมเกยวกบวธการนบอายความการกระท�าความผดฐานกระท�าใหบคคลสญหายดงกลาวโดยใหเปนความผดตอเนองตลอดเวลาจนกวาจะเปดเผยชะตากรรมหรอปลอยตวบคคลทถกควบคมตวและไมใหเรมนบอายความจนกวาจะพบบคคลทถกกระท�าใหสญหายหรอปรากฏหลกฐานนาเชอวาบคคลนนถงแกความตาย

4. การด�าเนนคดอาญาคดความผดตามกฎหมายนนอกจากการก�าหนดใหเปนคดพเศษตามกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษแลว ควรก�าหนดไวอยางแจงชดดวยใหคดลกษณะดงกลาวนไมอยในอ�านาจของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) หรอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ปปท.) เพอไมใหการสอบสวนเกดความลาชา เพออ�านวยความเปนธรรมแกผไดรบความเสยหายดวยความรวดเรว

- จงควรปรบปรงแกไขมาตรา26ใหสอดรบกบขอเสนอดงกลาวเพอไมใหเกดความลาชาในกระบวนการสอบสวนและฟองคด

5. การด�าเนนคดอาญาคดความผดตามกฎหมายนควรก�าหนดใหมกลไกสนบสนนชวยเหลอผ ไดรบ ความเสยหายในการมสวนรวมในคดอาญา ไดรบค�าปรกษาและการชวยเหลอดานกฎหมายและการด�าเนนคดหรอเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผกระท�าความผด รวมทงไดรบการคมครองสวสดภาพและความปลอดภย การชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหายทางรางกายและจตใจ

- จงควรเพมเตมบทบญญตในหมวดวาดวยการด�าเนนคด โดย (1) ใหหนวยงานทมอ�านาจสบสวนสอบสวนมหนาทรายงานใหผไดรบความเสยหายทราบถงผลความคบหนาของคดอยางตอเนอง (2) ใหคณะกรรมการและส�านกงานตามพระราชบญญตนมอ�านาจหนาทตดตามผลความคบหนาของคดและด�าเนนมาตรการตางๆเพอคมครองสวสดภาพและความปลอดภย ชดเชยและฟนฟเยยวยาความเสยหาย ทางรางกายและจตใจใหค�าปรกษาแนะน�าดานกฎหมาย และสนบสนนชวยเหลอดานการด�าเนนคด โดยการมสวนรวมจากผไดรบความเสยหาย (3) ใหพนกงานอยการยนค�ารองไปในคดอาญาเพอเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผกระท�าความผด

6.การด�าเนนคดอาญาคดความผดตามกฎหมายนควรอยในเขตอ�านาจของศาลยตธรรม เพอเปนหลกประกนวาศาลพลเรอนเทานนทมเขตอ�านาจพจารณาพพากษาคดความผดตามพระราชบญญตน

- จงควรปรบปรงแกไขมาตรา27โดยบญญตอยางแจงชดใหศาลยตธรรมเทานนมอ�านาจพจารณาพพากษาคด

7. เมอมการจ�ากดเสรภาพของบคคล ควรมกฎหมายรบรองสทธและแจงสทธผถกจ�ากดเสรภาพ เพอใหมาตรการปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายเปนไปอยางสมฤทธผล

- จงควรเพมเตมบทบญญตในหมวด 3 วาดวยการปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายโดยบญญตหลกประกนสทธผ ถกจ�ากดเสรภาพทจะสามารถตดตอกบญาตหรอบคคลทไววางใจ ไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายไดรบการตรวจรางกายและรกษาพยาบาลเปนตน

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 63

8. กรณบคคลทถกจ�ากดเสรภาพถงแกความตาย นอกจากตองด�าเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลว ควรมกฎหมายรบรองการมสวนรวมของครอบครวทจะคนหาความจรงเกยวกบการตาย การตรวจสอบโดยคณะกรรมการวามการทรมานเกดขนหรอไม รวมทงการเกบรวบรวมพยานหลกฐานเพอ ตรวจพสจนโดยผเชยวชาญตามหลกหวงโซพยานหลกฐาน (Chain of custody) เพอใหมาตรการปองกน การทรมานเปนไปอยางสมฤทธผล

- จงควรเพมเตมบทบญญตในหมวด 3 วาดวยการปองกนการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายกรณทผถกจ�ากดเสรภาพถงแกความตายใหสอดคลองกบหลกการดงกลาวขางตน

9. ควรเปดมพนทใหมผแทนผไดรบความเสยหายและผแทนองคกรภาคประชาสงคมเปนองคประกอบ ในคณะกรรมการเพอมสวนรวมขบเคลอนกลไกตามพระราชบญญตดงกลาวนดวย

- จงควรแกไขบทบญญตมาตรา๑๓ใหมองคประกอบคณะกรรมการทมาจากผแทนผไดรบความเสยหายและผแทนองคกรภาคประชาสงคมทด�าเนนกจกรรมดานการปกปองคมครองสทธของผไดรบความเสยหาย

10. คณะกรรมการและส�านกงานควรมบทบาทหนาทในการตดตามตรวจสอบขอรองเรยน สนบสนน ชวยเหลอผไดรบความเสยหายในดานตางๆ ตรวจเยยมหนวยงานหรอสถานททเกยวของกบการควบคมตว และ จดท�ารายงานสถานการณและแนวทางแกไขปญหาเพอเสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภาและเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ�าทกป

- จงควรแกไขบทบญญตมาตรา๑๙และมาตรา๒๐โดยเพมเตมบทบาทหนาทของคณะกรรมการและส�านกงานในประเดนดงกลาวขางตน

64 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

บนทก

รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน 65

บนทก

66 รางกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทรมานและการกระท�าใหบคคลสญหายฉบบประชาชน

บนทก