annex 14 (havalanlari) 3’e ayrilir -...
TRANSCRIPT
ANNEX 14 (HAVALANLARI) 3’e AYRILIR
Havaalanı Dizanı
İstabul’un 3. Büyük Havalimanı
Pistler
–4 km uzunluğunda Karadeniz'e
paralel olan 4 pist ve Karadeniz'e dik uzanan 2 pist olmak üzere toplam 6 pist bulunacak. Bu
pistlerlerin sayesinde F kodlu en büyük yolcu uçakları Airbus A380 ve Boeing 747-800 iniş
yapabilecek.
taksirutların acil pist niteliği bulunacak.Bunlara bağlı küçük taksirutlar da inşa edilecek.
TERİMLER
Apron:Bir kara havaalanında hava araçlarıın yolcu, posta ve kargo indirme-bindirme, yakıt
Bekleme Yeri: Uçakların verimli yüzey hareketini
ndan geçebileceği, işaretlenmiş bir alan.
Havaalanı:Bütünü ya da bir bölümü içinde
oluşturulmuş, (bina, tesis ve teçhizatla donatılmış) tanımlanmış saha.
İrtifa:Bir seviye, nokta ya da nokta olarak kabul edilen bir cismin ortalama deniz seviyesinden
ölçülen dikey mesafesine denir.
RVR
ışıklarını görebildiği maksimum mesafe.
TORA:Take of Runway Available, (take-off run available), kalkıştaki bir hava aracının
kalkış süratine erişip yerden kesilebilmesi (ground run) için gerekli olan mesafedir.
HAVAALANI
Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dahil kısmen veya tamamen
uçakların iniş,kalkış ve yer hareketlerini yaparken kullanabilmeleri amacıyla belirlenmiş
sahalardır.
RAKIM
İniş sahasının (pistin) en yüksek noktasının deniz seviyesinden yüksekliğidir.
Bir kara Meydanında uçakların iniş ve kalkışları için hazırlanmış dikdörtgen şeklinde
belirlenmiş bir sahadır.
PİST
Pistin uzunluğunun belirlenmesinde sıcaklık, rakım ve basınç faktörleri dikkate alınır.
UÇAĞA GÖRE MEYDAN UZUNLUĞU :
AERODROME REFERENCE FIELD LENGTH
Bir uçağın
durgun hava,
sıfır pist eğimi,
deniz seviyesi ve
standart atmosfer şartları için sertifika veren otoritelerin uçuş kılavuzunda belirttiği
değerlere veya imalatçısı tarafından verilen benzeri bilgilere göre onaylanmış azami kalkış
kitlesi ile kalkabileceği en az meydan(pist) uzunluğudur.
DHMI
Türkiye Havalimanlarının işletilmesi ile Türkiye Hava sahasındaki hava trafiğinin
düzenlenmesi ve kontrolü görevi, Devlet Hava Meydanları İşletmesi(DHMİ) Genel
Müdürlüğünce yerine getirilmektedir.
Türk Sivil Havacılık sektörünün altyapısını oluşturan tesis ve donanımıyla, 1933
yılından bu yana değişik isim ve statülerle hizmetlerini yürütmekte olan kuruluş, 233
Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statüsü çerçevesinde 1984 yılından
itibaren faaliyetlerini Kamu İktisadi Tesebbüsü olarak sürdürmektedir.
Kuruluşun Ana Statüsü ile belirlenen amaç ve faaliyet konuları ise;
Sivil havacılık faaliyetlerinin gereği olan hava taşımacılığı, havalimanlarının
işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin
ifası, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetler ile
ilgili diğer tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine
çıkarılmasını sağlamak`tır.
FIR
‘‘Uçuş bildirim bölgesi"nin (Flight İnformation Region) kısa adı. Uluslararası Sivil
Havacılık Örgütü kuralları uyarınca her ülke kendi sınırları içinde uçan sivil uçaklar
için, denetim merkezleri bakımından komşu olduğu ülke ya da ülkelerle anlaşarak bir
FIR hattı belirler.
Günümüzde tüm sivil uçaklar için güvenli uçuş yolları belirlenmiştir. Anlaşma
gereğince sivil uçaklar tüm uçuş bölgelerine girişlerini kontrol merkezlerine
bildirmekle yükümlüdürler.
Türkiye’de 70 Hava limanı 6 tane proje kapsamına
Türkiye’de
Uluslararası 21
Yerel 31
Askeri 17
ESKİ 1 Toplam 70 Havalimanı Mevcuttur
Proje Kapsamında İse 6 Havalimanı vardır.
İrtifa:Bir seviye, nokta ya da nokta olarak kabul edilen bir cismin ortalama deniz
seviyesinden ölçülen dikey mesafesine denir.
RVR
RVR (runway visual range), pist orta hattındaki bir uçağın pilotunun pist yüzey
işaretlerini ve ışıklarını görebildiği maksimum mesafe.
Taxiyolu Şeridi:Taksi yolunda faaliyette bulunan bir uçağı koruması ve kazaen taksi
yolu dışına çıkan bir uçağa gelecek hasar riskini azaltması öngörülen bir taksi yolunu
kapsayan bir alan.
PAT Sahası: Pist,Apron-Taxiyolu,
DÜNYA BÖLGELERİ
İŞLETME TERİMLERİ
ASDA veya EDA
ASDA (accelerate-stop distance available) veya EDA (emergency distance available),
TORA ile duruş bölgesi (stopway) toplamıdır. Duruş bölgesi, pist sonunda kalkış
esnasında herhangi bir nedenle kalkışı iptal eden (abandoned take-off) uçakların
pistten çıkması durumu için hazırlanmış yüzeydir.Stopway bulunmayan pistlerde
TORA ASDA'ya eşittir.
LDA
LDA (landing distance available), bir hava aracının pist başında 50 ft yükseklikten
alçalıp iniş sonrasında durabileceği (ground run) mesafedir.
TODA: Take off Distance Available, TORA ile kalkış istikametindeki ilk önemli
maniaya (örneğin ağaçlar) kadar olan mesafenin (clearway)toplamıdır.Clearway
deniz veya kara üzerinde olabilir.
TODA, TORA'nın 1,5 katından fazla olamaz.
TORA:Take of Runway Available, (take-off run available), kalkıştaki bir hava
aracının kalkış süratine erişip yerden kesilebilmesi (ground run) için gerekli olan
mesafedir
Uluslar arası Sivil Havacılık anlaşmasının 37. Maddesi uyarınca ‘Hava Alanlarına
ait Standart ve Önerilen Uygulamalar’ 1951 yılında uyarlanarak anlaşmanın ek 14’ü
olarak yayınlanmıştır.
ANNEX14 Neleri Kapsar:
Hava Alanlarının fiziki özelliklerini, tespiti gerekli olan mania tahdit yüzeylerini ve
meydanlarda verilmekte olan teknik hizmetler ile normal olarak bulundurulan belirli
tesisleri belirten Uluslar arası Standartlar, Önerilen Uygulamalar ve belirlemeleri
kapsar.
HAVALİMANI NEDİR?
Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dahil kısmen veya tamamen
uçakların iniş,kalkış ve yer hareketlerini yaparken kullanabilmeleri amacıyla
belirlenmiş sahalardır.
HAVALİMANI RAKIMI:
İniş sahasının (pistin) en yüksek noktasının deniz seviyesinden yüksekliğidir.Bunun
değeri feettir.
PİST
Bir kara Meydanında uçakların iniş ve kalkışları için hazırlanmış dikdörtgen şeklinde
belirlenmiş bir sahadır.
Pistin uzunluğunun belirlenmesinde sıcaklık, rakım ve basınç faktörleri dikkate alınır.
Bir uçağın
durgun hava,
sıfır pist eğimi,
deniz seviyesi ve
standart atmosfer şartları için sertifika veren otoritelerin uçuş kılavuzunda belirttiği
değerlere veya imalatçısı tarafından verilen benzeri bilgilere göre onaylanmış azami
kalkış kitlesi ile kalkabileceği en az meydan(pist) uzunluğudur.
REFERANS KODU NEDİR?
Pistler bir Rakam ve Harf ile kodlandırılırlar.
-REFERANS RAKAMI (Uçağa göre Meydan Uzunluğu)
Pist uzunluğu >= 1200 M. İse referans kodu- 3 – 4
Pist uzunluğu < 1200 M. İse referans kodu- 1 – 2 dir.
-PİST REFERANS HARFİ
A-B-C-D-E gibi kodlandırılır.
Kıstas ;
Uçağın kanat uçları arasındaki mesafe
Uçağın ana iniş takımı tekerleklerinin dıştan dışa mesafe’sidir.
Kodun pist uzunluğunu veya kaplama mukavemetini belirlemek için kullanılması
amaçlanmamıştır. Referans kodu uçağın performans özellikleri ve ebatlarına ilişkin iki
elementin tümlemesidir.
Dünya Bölgeleri
Dünyanın en kısa ticari pisti,
Juancho E. Yrausquin Havalimanı, Karayip adası Saba'nın Hollanda Antilleri'ndeki tek
havaalanı. Burası piste ulaşabilmek için zorlu şartlar altında uçuş yapan tecrübeli pilotları
ile tanınıyor. 395m
Dubai'de Dünyanın en büyük havaalanı pisti 600 günde tamamlandı.
Birleşik Arap Emirlikleri'nin ticari merkezi Dubai'de inşaatı devam eden ve bittiğinde
dünyanın en büyük havaalanı olacak Dubai World Central Uluslararası Havaalanı'nda
(JXB) ilk pistin planlandığı şekilde 600 günde tamamlandığı bildirildi. CAT III
kategorisindeki pist, 4.5 kilometre uzunluğunda ve geçtiğimiz günlerde ilk ticari uçuşunu
gerçekleştiren Airbus A380'e uygun şekilde inşa edildi.
Hava Alanının Uluslararası Trafiğe Açılması
Uygun teknik ve özelliklere sahip, gümrük, pasaport, güvenlik hizmeti ve donanımı, haberleşme,
sağlık, yakıt, ikram, yer hizmetleri ve bunlara benzer işlemlerin yapılması için kolaylıkları bulunan
hava alanları uluslararası trafiğe açılabilir.
Bir hava alanının uluslararası trafiğe açılabilmesi için gerekli şartlar aşağıda yazıldığı gibidir;
a) Bu Yönetmelikte istenen şartların sağlanarak işletme ruhsatı alınması ve hava alanı
sertifika işlemlerinin tamamlanması,
b) ICAO EK-2, 3, 9, 10, 11, 14, 15, 17 ve bu eklere ilişkin olarak yayımlanan
dokümanlarda belirtilen standartlar ve önerilen uygulamaların hava alanında sağlandığının
tüm ilgili kuruluşlar arasında sağlanacak koordinasyon sonucunda ilgili kuruluşlar
tarafından tespit ve teyit edilmesi gereklidir.
Uluslararası bir meydanın çalışması için gerekli ICAO EK ‘leri;
Annex 2 – Rules of the Air
Annex 3 – Meteorological Service for International Air Navigation
Annex 9 –Facilitation
Annex 10- Aeronotical Telecommunications
Annex 11- Air traffic Services
Annex 15 –Aeronautical Information Services
Annex 17 –Security,Safeguarding International Civil Aviation Against Act of Unlawful
Interference
Hava Alanlarının Sınıflandırılması
Küçük Hava Alanı:
A) Küçük hava alanı, EK-14 Tablo 1.1 de kod numarası 1, 2 ve kod harfi A,B,C olarak
belirlenen uçak referans baz uzunluğu 1200 m’den küçük olan hava alanıdır.
Orta Büyüklükteki Hava Alanı
B) Orta büyüklükteki hava alanı, EK-14 Tablo 1.1 de kod numarası 3 olan, kod harfi A,B,C,D
olarak tariflenen, uçak referans baz uzunluğu 1200 ile 1800 m arasında olan hava alanıdır.
Ana pist için gerekli gerçek uzunluk, uçak referans baz uzunluğunun yöresel şartların
gerektirdiği düzeltmelerin (yükseklik, sıcaklık ve eğim) yapılması ile elde edilen metre
biriminden pist boylarıdır.
Büyük Havaalanı
C) Büyük hava alanı, EK-14 Tablo 1.1 de kod numarası 4 olan, kod harfi C,D,E,F olarak
tariflenen, uçak referans baz uzunluğu 1800 m’den büyük olan hava alanıdır.
Ana pist için gerekli gerçek uzunluk, uçak referans baz uzunluğunun yöresel şartların
gerektirdiği düzeltmelerin (yükseklik, sıcaklık ve eğim) yapılması ile elde edilen metre
biriminden pist boylarıdır.
Hava alanı trafik kapasitesine göre apron ve taksi yollarını içeren büyük hava alanları, orta
ve büyük gövdeli uçakların değişik hava koşullarında aletli (IFR) iniş ve kalkış
yapabilecekleri, ICAO tarafından yayımlanan EK-2, 3, 9, 10, 11, 14, 15 ile 17 nin ve
bunlara ilişkin yayımlanan dokümanların
son şeklinde belirtilen tüm standart ve tavsiyelere uygun iç ve dış hat trafiğine müsait alt ve
üst yapı kriterleri ile hava alanının seçilmiş kategorisine göre aydınlatma, sinyalizasyon ve
uçuş güvenliği gibi elektronik ve seyrüsefer sistemlerine sahip ve bulunduğu yerleşim
bölgesinin gelişimine göre büyüme potansiyeli olan hava alanıdır.
(Ulaştırma bakanlığı, 2002)
THRESHOLD=EŞİK
Pistin iniş için kullanılabilen bölümünün başlangıcıdır.
KONMA NOKTASI BÖLGESİ : TOUCH DOWN ZONE (TDZ)
İniş yapacak uçakların pist üzerine ilk temas ettikleri ve eşikten daha içeride bulunan
bölümüdür.
İzzet DERKAN
ATCO Sup