ΒΑΣΙΛΕΙΟ ANIMALIA

ΦΥΛΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ

(PLATYHELMINTHES)

• περί τα 20.000 είδη

• µήκος <1mm – αρκετά µέτρα

• σε θαλάσσιους, γλυκού νερού και υγρούς

χερσαίους βιότοπους

• τριβλαστικά ζώα, ακοιλωµατικά, αµφίπλευρης

συµµετρίας, σώµα πεπλατυσµένο νωτοκοιλιακά

• ελευθέρως διαβιούντα ή παρασιτικά

• συχνά έµµεσος κύκλος ζωής µε περισσότερους

από ένα ξενιστές (συχνά ο 1ος ασπόνδυλο ζώο

και ο τελικός σπονδυλωτό)

• κατά κανόνα ερµαφρόδιτα

• 4 κλάσεις

ΦΥΛΟ PLATYHELMITHES

ΚΛΑΣΕΙΣ

1. TURBELLARIA (Στροβιλιστικοί)

2. MONOGENEA (Μονογενείς)

3. TREMATODA (Τρηµατώδεις)

4. CESTOIDEA (Κεστώδεις)

Κλάση Turbellaria

• περίπου 3.000 είδη

• µήκος <10mm

• σε γλυκά ή αλµυρά υδρόβια περιβάλλοντα

• έρπουσες µορφές, συχνά φέρουν βλεφαρίδες

• ελευθέρως διαβιούντα, σαπροφάγα ή

αρπακτικά, σπάνια εκτοπαρασιτικά

• κυρίως ερµαφρόδιτα, αλλά και αγενής

αναπαραγωγή (µε κατάτµηση)

Κλάση Monogenea

• περίπου 500 είδη

• µήκος <1mm – 3cm

• εκτοπαράσιτα σε κατώτερα σπονδυλωτά,

κυρίως ιχθείς

• άµεση ανάπτυξη, ολοκλήρωση βιολογικού

κύκλου σε ένα ξενιστή

Κλάση Trematoda

• περίπου 11.000 είδη

• µήκος 1mm – 6cm

• εκτο- ή ένδοπαράσιτα σε ιχθείς, ερπετά, πτηνά,

θηλαστικά

• σχήµα ωοειδές, φυλλοειδές

• έµµεση ανάπτυξη, ολοκλήρωση βιολογικού

κύκλου σε περισσότερο από ένα ξενιστή

• 2 υποκλάσεις : Aspidogastrea και Digenea

∆οµή τρηµατώδους σκώληκα

Κλάση Trematoda

Κλάση Trematoda

Βιολογικός κύκλοςΓια την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου χρειάζεται τουλάχιστον ένας ενδιάµεσος ξενιστής

Τέλειο άτοµο κύριος ή τελικός ξενιστήςΩό

Μειρακίδιο

Σποροκύστη ενδιάµεσος ξενιστήςΡήδιο

Κερκάριο

Μετακερκάριο

Υπόκλαση: DIGENEA

Οικογένεια: FasciolidaeFasciola hepatica

∆ίστοµο το ηπατικό

Ηπατική διστοµίαση

κ.ξ. : αιγοπρόβατα, βοοειδή, χοίρο, άνθρωποεν.ξ.: σαλιγκάρια

Βιολογικός κύκλος του Fasciola hepatica

Τα κερκάρια κολυµπούν και εγκυστούνται σε µετακερκάρια στη βάση των φυτών

Τα µετακερκάρια προσλαµβάνονται από τον κύριο ξενιστή µε το νερό ή την τροφή

Μετακερκάρια στο δωδεκα-δάκτυλο

Ακµαία παράσιτα στους χολαγωγούς του ήπατος

Τα ωά εξέρχονται µε τα κόπρανα

Απαραίτητη η παρουσία νερού για να γίνουν µειρακίδια

Τα µειρακίδια εισέρχονται στο σαλιγκάρι

Στο σαλιγκάρι εξελίσσονται σε :

Σποροκύστη ρήδιο κερκάριο

Fasciola hepatica

Οικογένεια: Dicrocoeliidae

Dicrocoelium dentriticum

Λογχοειδής ηπατική διστοµίαση των αιγοπροβάτων

κ.ξ.: βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοίρο, άνθρωπο

εν.ξ. : σαλιγκάρια, µυρµήγκια

Σχηµατική απεικόνιση του Dicrocoelium

dentriticum

Βιολογικός κύκλος του Dicrocoelium dentriticum

τα κερκάρια µετατρέπονται σε µετακερκάρια αφού καταποθούν από ένα µυρµήγκι

Τα κερκάρια απελευθερώνονται από το σαλιγκάρι διαµέσου του αναπνευστικού πόρου

Ο ξενιστής µολύνεται µε την κατάποση µολυσµένων µυρµηγκιών

Τα αυγά προσλαµβάνονται από τον 1ο ενδιάµεσο ξενιστή, το σαλιγκάρια

Τα αυγά πέφτουν µε τα κόπρανα

Ακµαίο στο ήπαρ

µειρακίδιο σποροκύστη

κερκάριο

Κλάση Cestoidea

• περίπου 4.000 είδη

• µήκος mm – αρκετά µέτρα

• όλα παρασιτικά

• πεπτικό σύστηµα ελλείπει

• σώµα αποτελούµενο από επιµέρους τµήµατα:

κεφαλή (ρύγχος, µυζητήρες, άγκιστρα)

αυχένας

στρόβιλος (προγλωττίδες)

• έµµεση ανάπτυξη, ολοκλήρωση βιολογικού

κύκλου σε περισσότερο από ένα ξενιστή

• 2 υποκλάσεις : Cestodaria και Cestoda• τάξεις των Cestoda: Cyclophyllidea και

Pseudophyllidea

Κλάση Cestoidea

Υπόκλαση Cestoda

Στάδια βιολογικού κύκλου

Τάξη Cyclophyllidea

Τέλειο άτοµο κύριος ξενιστής

Ωό

Εξάκανθο έµβρυο ενδιάµεσος ξενιστής

Κύστη

Τάξη PseudophyllideaΤέλειο άτοµο κύριος ξενιστής

Ωό

Κορασίδιο 1ος ενδιάµεσος ξενιστής

Προκερκοειδές

Πληροκερκοειδές 2ος ενδιάµεσος ξενιστής

Κλάση Cestoidea

Υπόκλαση Cestoda

Τάξη Cyclophyllidea

ΕΙ∆Η ΚΥΣΤΕΩΝ

Κυστικερκοειδές

Κυστίκερκος

Κοίνουρος

Υδατίδα ή Εχινόκοκκος

Τάξη: CYCLOPHYLLIDEA

Οικογένεια: Davaineidae (ταινιάσεις πτηνών)

Railletia spp.

Railletina spp.

Davainea spp.

κ.ξ. : πτηνά

εν. ξ. : ασπόνδυλα ζώα (π.χ. έντοµα, λείµακες)

Οικογένεια: Anoplocephalidae

Moniezia expansa

M. benedeni

Avitellina spp.

ταινιάσεις µηρυκαστικών

κ.ξ. : βοοειδή, αιγοπρόβατα

εν.ξ. : ακάρεα της τάξης Cryptostigmata, έντοµα

κύστη : κυστικερκοειδές

Βιολογικός κύκλος Moniezia expansa, M. benedeni

Το ακµαίο παράσιτο βρίσκεται στο λεπτό

έντερο του ξενιστή

Τα ωά πέφτουν µε τα κόπρανα

Τα ωά προσλαµβάνονται από τους ενδιάµεσους

ξενιστές, ακάρεα της τάξης Cryptostigmata

Ο κύριος ξενιστής µολύνεται µε

την κατάποση ακάρεων που φέρουν τις κύστεις

Το εξάκανθο έµβρυο µετατρέπεται σε

κυστικερκοειδή κύστη στον ενδιάµεσο ξενιστή

Ακάρεα

Cryptostigmata

Taenia solium

Αυτοµόλυνση του ανθρώπου : παρουσία

κυστίκερκων σε διάφορα όργανα

(κυστικέρκωση)

κ.ξ.: άνθρωπος

ε.ξ.: άνθρωπος, χοίρος, κουνέλι, σκύλος

κύστη: κυστίκερκος

Οικογένεια: Taeniidae

Ασθένεια : κυστικέρκωση

Οικογένεια: Taeniidae

Taeniarynchus saginatus

κ.ξ. : άνθρωπος

ε.ξ.: βοοειδή

κύστη: κυστίκερκος

Οικογένεια: Taeniidae

Multiceps multiceps

Ασθένεια : κοινουρίαση

Τα αυγά ή οι ώριµες προγλωττίδες πέφτουν µε τα κόπρανα

Τα αυγά και οι προγλωττίδες προσλαµβάνονται από τον ενδιάµεσο ξενιστή

Τα εξάκανθα έµβρυα διατρυπούν τον εντερικό σωλήνα και οδεύουν στους ιστούς

Στον ενδιάµεσο ξενιστή εξελίσσονται σε κύστεις (κοίνουρους)

Οι κύριοι ξενιστές µολύνονται τρώγοντας τους ενδιάµεσους ξενιστές

Τα ωά µπορούν να καταποθούν και από τον άνθρωπο

Τα εξάκανθα έµβρυα διατρυπούν τον εντερικό σωλήνα και κατευθύνονται στο όργανο επιλογής τους. Οι κοίνουροι µπορούν να αναπτυχθούν σε κάθε όργανο, συχνά στον εγκέφαλο και στα µάτια.

κοινουρίαση

Η σκωληκοκεφαλή προσκολλάται στο έντερο

Τα τέλεια άτοµα βρίσκονται στο λεπτό έντερο

κ.ξ.: σκύλος, λύκος, αλεπού

ε.ξ.: χορτοφάγα ζώα, άνθρωπος

κύστη: κοίνουρος

Οικογένεια: Taeniidae

Echinococcus granulosus

κ.ξ. : σκύλος, λύκος, σαρκοφάγα ζώα

εν.ξ. : άνθρωπος, αιγοπρόβατα, βοοειδή,

ελάφια, χοίρος

κύστη: εχινόκοκκος

Αυγά στα κόπρανα τρώγονται από το πρόβατο ή τον άνθρωπο

Η ογκόσφαιρα διαπερνά το

στοµαχικό τοίχωµα και µεταναστεύει

σε εσωτερικά όργανα

Ανάπτυξη της υδατίδας σε όργανα του ενδιάµεσου ξενιστή

Κατανάλωση της υδατίδας και απελεύθερωση της σκωληκοκεφαλής στο σκύλο

Ανώριµη σκωληκοκεφαλή προσκολλάται στο εντερικό τοίχωµα και ωριµάζει

Απελευθέρωση αυγών στο έντερο

Εκκόλαψη αυγών

Echinococcus granulosus (εχινόκοκκος)

σκύλος

πρόβατο

Τάξη: CYCLOPHYLLIDEA

Οικογένεια: Dilepididae

Dipylidium caninum

κ.ξ. : σκύλος, γάτα, άνθρωπος

εν.ξ.: ψύλλοι

Οι άνθρωποι, κυρίως τα παιδιά

µολύνονται µετά από κατάποση

του ενδιάµεσου ξενιστή

Ταινία στο λεπτό έντερο

Η σκωληκοκεφαλή

προσκολλάται στο λεπτό

έντερο

Τα εξάκανθα έµβρυα

εκκολάπτονται από το αυγό,

διατρυπούν το εντερικό τοίχωµα

της προνύµφης. Αναπτύσσονται

τα κυστικερκοειδή µέσα στο

σώµα

Τα αυγά

προσλαµβάνονται

από τις προνύµφες

του ψύλλου

Τα ζώα µπορούν να µεταφέρουν

προσβεβληµένους ψύλλους

στους ανθρώπους

Οι προνύµφες

εξελίσσονται σε

ακµαίους ψύλλους

Οι ακµαίοι ψύλλοι

φέρουν τα

κυστικερκοειδή

Οι ξενιστές

µολύνονται

καταπίνοντας

µολυσµένους µε

κυστικερκοειδή

ψύλλους

Ώριµες προγλωττίδες

εξέρχονται µε τα κόπρανα

ή έρπουν στην περιεδρική

περιοχή των ξενιστών

Κάθε προγλωττίδα περιέχει

«πακέτα» µε αυγά που

συγκρατούνται µε µία µεµβράνη. Οι

προγλωττίδες αποσυντίθενται και

απελευθερώνουν τα «πακέτα»

αυγών

Βιολογικός κύκλος του Dipylidium caninum