angarishi-tamriko layout 1 - ifhhro · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris tavisuflebata da...

40
nabijebi cvlilebebisTvis adamianis uflebaTa dacvis samoqmedo saxelmZRvanelo jandacvis muSakebisTvis Internatoinal Federaon of Health and Human Rights Organizaons

Upload: others

Post on 20-Jan-2021

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

nabijebicvlilebebisTvis

adamianis uflebaTa dacvis samoqmedo saxelmZRvanelo jandacvis muSakebisTvis

Internatoinal Federation of Health and Human Rights Organizations

Page 2: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

madlierebis sityvebi

madlobas vuxdiT yvelas, vinc gamoZebna dro am

saxelmZRvanelos proeqtis wasakiTxad da sasargeblo

komentarebi da rCevebi mogvawoda. gansakuTrebul

madlierebas gamovxatavT samedicino saswavleblebis

studentTa asociaciis saerTaSoriso federaciis

kopenhagenis 2011 wlis generaluri asambleis monawile

samedicino fakultetebis studentTa da

janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis

saerTaSoriso federaciis mier 2011 wels utrextSi

Catarebuli trenerTa treningis monawileTa mimarT,

vinc saxelmZRvanelos adrindeli versia gamoscada.

janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis

saerTaSoriso federaciis (IFHHRO) staJorTa da

moxaliseTa daxmarebis gareSe am saxelmZRvanelos

Seqmna SeuZlebeli iqneboda.

janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis

saerTaSoriso federacia

saavtoro ufleba © 2012 janmrTelobis da adamianis

uflebaTa organizaciebis saerTaSoriso federacia

am saxelmZRvaneloSi mocemuli masalebis

gamoyenebisas aucilebelia wyaroze miTiTeba

avtorebi: alisa dibetsi, rozalinda terhorsti

grafikuli dizaini: pirana, utrexti

dabeWdilia: fonten jorjia, Tbilisi

garekani: arita Caroensukis ilustracia

ISBN 978-90-814072-5-0

Page 3: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

Tqven jandacvis

muSaki xarT?diax

diax

diax

diax

diax

diax

diax

diax

diax

diax

ara

ara

ara

ara

ara

ara

ara

ara ara

ara

ara

diax

Tqven janmrTelobis

muSakebTan muSaobT, Tu

janmrTelobis arasamTavrobo

organizaciaSi?

maSin es saxelmZRvanelo

uSualod TqvenTvis

ar aris gaTvaliswinebuli

waikiTxe I ganyofileba, raTa

gaigo janmrTelobis da adamianis

uflebebis, da jandacvis muSakTa

rolis Sesaxeb

waikiTxe saxelmZRvanelos III

nabiji, raTa gansazRvro

ratom xdeba ase.

waikiTxe saxelmZRvanelos IV

nabiji, raTa gaigo vin aris

CarTuli

waikiTxe saxelmZRvanelos V

nabiji moqmedebis tipebis

Sesaxeb

waikiTxe saxelmZRvanelos I da II

nabijebi, raTa gaigo, Tu rogor

SeiZleba jandacvis sistemis

SezRudvebi miekuTvnos adamianis

uflebebis sakiTxebs

Tqvens janmrTelobis

sistemaSi aris raime, rac

uaryofiTad moqmedebs

pacientisTvis maRali

xarisxis momsaxurebis

gawevaze?

aris igi aRiarebuli

problemad?

amrigad, jandacvis sistema,

sadac Tqven muSaobT,

absoluturad

srulyofili unda iyos

amrigad, aris raRac, rac

unda Seicvalos,

raTa pacientebze zrunva

gaumjobesdes

gaqvT cvlilebebTan

dakavSirebiT ideebi an

alternativebi?

iciT ra SeiZleba iyos

Tqveni roli?

keTdeba rame mis

Sesacvlelad?

gaqvT naTeli warmodgena

ra iwvevs problemas?

aqvs mas Sedegi?

TqvenTvis cnobilia

yvela CarTuli subieqtis

Sesaxeb?

SesaniSnavia!

daiwyeT da imoqmedeT!

Tu gWirdebaT damatebiTi ideebi an STagoneba, an Tu gsurT gegmebis

dakonkreteba, waikiTxeT saxelmZRvanelo.

Page 4: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

Sinaarsi

winasityvaoba 5

damatebiTi wyaroebi 35

leqsikoni 36

ganyofileba I adamianis uflebebi janmrTelobis muSakTaTvis 7

ganyofileba I nabijebi cvlilebebisTvis 17

ra aris adamianis uflebebi? 8

rogor aris dakavSirebuli adamianis uflebebi

janmrTelobasTan? 8

ra zegavlenas axdenen jandacvis muSakebi

adamianis uflebebze? 12

rogor SeiZleba adamianis uflebebis gamoyeneba

jandacvis gaumjobesebisTvis? 14

nabiji 1 raSi mdgomareobs sakiTxi? -

adamianTa perspeqtiva 18

nabiji 2 adamianis romeli uflebebi irRveva? 20

nabiji 4 vin aris CarTuli? - aqtorebi 28

nabiji 5 ra SemiZlia gavakeTo me? - moqmedeba 30

nabiji 3 ratom xdeba es? - mizezebi 26

Page 5: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

es

saxelmZRvanelo

es saxelmZRvanelo gankuTvnilia janmrTelobis sferos muSakebisTvis - visac surs adamianis

uflebebis gamoyeneba maTi jandacvis sistemis gaumjobesebisTvis. saxelmZRvanelos Seqmna

ganapiroba SekiTxvam, romelic xSirad warmoiSoba Cvens mier jandacvis muSakebTan Ca ta rebul

treningebze, romlebic janmrTelobisa da adamianis uflebaTa urTierTkavSirs exeba.

rogor SemiZlia gamoviyeno adamianis uflebebi Cems samuSao adgilze problemebis mo sag -

vareblad?

ra Tqma unda am SekiTxvaze pasuxi jandacvis TiToeuli muSakisTvis gansxvavebulia. jan -

dacvis erTi konkretuli muSakis moqmedebis Sedegi mraval faqtorzea damokidebuli,

SesaZleblobebis, kavSirebis da jandacvis muSakis Tanamdebobis, konetqstis an situaciis,

da ada mianis uflebebis sakiTxis

CaTv liT.

amavdroulad, jandacvis TiTo -

eul muSaks sruliad gansakuT -

rebuli pozicia ukavia, radgan

isini uSualod ganicdian da xe -

daven jandacvis sistemis im as peq -

tebs, romlebic ar Seesabameba

adamianis uflebebs. jandacvis

mu Sakebi, maTi profesiidan gamom -

dinare, udaod asruleben gansa -

kuT rebul rols janmr T e lobas-

Tan dakavSirebuli adamianis uf -

lebebis dacvaSi da realizebaSi.

treningis kursebis Catarebisas

Cven vexmarebiT jandacvis mu Sa -

kebs gaiTavison, Tu rogor ukav -

Sirdeba maTi profesia adamianis

uflebebs, SeZlon jandacvis sis -

temaSi adamianis uflebaTa sakiT -

xebis amocnoba da icodnen, rom

adamianis uflebebs SeuZlia jan -

dacvis muSaks rTul situaciebSi

daxmareba gauwios.

es saxelmZRvanelo Semdgomi win -

gadadgmuli nabijia. igi adamianis

uflebebs ganixilavs sasargeblo

meqanizmad, romelic xels uwyobs

usamarTlo qmedebebis aRkveTas,

aiZulebs adamianebs moisminon,

aumjobesebs mxardaWeris mobi li -

zebis process da exmareba maT gan -

sazRvron, Tu risi Secvlaa

sa Wi ro.

sabaziso informacia da mizani

IFHHRO-steps for change 5

„rodesac saxelmwifos uSiSroebis Zalebis mier

umowyalod nacemi da dasaxiCrebuli adamianebis

gasasinjad pirvelad damiZaxes, es CemTvis xmamaRali

gafrTxileba iyo. am nawameb adamianebze zrunva

tkivilis gayuCebidan da Wrilobebis moSuSebidan

uxeSi darRvevebis da sastiki mopyrobis

SemTxvevebSi Carevad gadaiqca. da maSin me Semecvala

warmodgena Cemi, rogorc klinicistis rolze. me

SemeZlo amerCia mdumare eqimis roli, an

gamomeyenebina Cemi unari, raTa damefiqsirebina da

win aRvdgomodi darRvevebs. yoveldRiurad me

swored meores vamjobineb.“

eqimi ioan nianiuki, kenia

„me mivxvdi, rom adamianis uflebebi Zlieri

meqanizmia janmrTelobis uflebis realizebisTvis.

Cven, jandacvis muSakebs, didi samuSaos gakeTeba

gvixdeba, da cota dro gvaqvs adamianis uflebaTa

Teoriebisa da misi gamoyenebis meqanizmebis

detaluri SeswavlisTvis. me vfiqrob, erT-erTi

ZiriTadi problema is aris, rom mraval eqims

adamianis uflebebisa da janmrTelobis uflebis

Sesaxeb arc samedicino skolaSi swavlisas gaugia

raime da arc rezidenturis wlebSi. Cven xazgasmiT

unda mivuTiToT samedicino skolebis programaSi

adamianis uflebebis CarTvis aucileblobaze.“

eqimi nazmi zengini, TurqeTi

Page 6: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

6 IFHHRO-steps for change

sqema da Sinaarsi

saxelmZRvanelo Sedgeba ori ZiriTadi ganyofilebisgan, damatebiTi wyaroebis Camona Tva -

lisgan da leqsikonisgan.

pirvel ganyofilebaSi mocemulia ZiriTadi informacia jandacvisa da adamianis uflebaTa

urTierTdamokidebulebis Sesaxeb. pirveli ganyofileba amomwuravi ar aris, magram igi meore

ganyofilebis ukeT aRqmaSi gvexmareba. damatebiT wyaroebSi miTiTebulia publikaciebze,

romlebic ufro detalur informacias iZleva adamianis uflebebisa da janmrTelobis

xelSewyobis Sesaxeb. leqsikonSi mocemulia Sesabamisi terminebi, romlebsac SesaZloa da -

matebiTi ganmarteba dasWirdes.

meore ganyofilebaSi mocemulia

pra qtikuli nabijebi, romlebic aR -

wers, Tu rogor unda moxdes jan -

dacvis problemebis Camoyalibeba

adamianis uflebaTa sakiTxebis kon -

teqstSi da ra nabijebi unda ga da -

idgas cvlilebebis ganxorcielebis

mizniT. es nabijebi gamoyenebuli

unda iqnes konkretuli proble mis -

Tvis, romelic jandacvis sistemaSia

identificirebuli. es nabijebi erT -

maneTis mimdevrobiT unda gadai -

dgas; wina nabijis Sedegi momdevno

nabijis Sedegs ganapirobebs. TiTo -

eul nabijTan dakavSirebuli nimu -

Sebi SegiZliaT ixiloT vebgverdze

www.ifhhro-training-manual. SesaZ lebe -

lia dawyeba meore ganyofilebaSi mo -

cemuli xuTi nabijiT, romelic

cvli lebebs emsaxureba, xolo miTi -

TebebisTvis, saWiroebis SemTxvevaSi,

SeiZleba gamoyenebuli iqnes pir -

veli ganyofileba.

sqema da Sinaarsi

saxelmZRvanelo Sedgeba ori ZiriTadi ganyofilebisgan, damatebiTi wyaroebis Camona Tva -

lisgan da leqsikonisgan.

pirvel ganyofilebaSi mocemulia ZiriTadi informacia jandacvisa da adamianis uflebaTa

urTierTdamokidebulebis Sesaxeb. pirveli ganyofileba amomwuravi ar aris, magram igi meore

ganyofilebis ukeT aRqmaSi gvexmareba. damatebiT wyaroebSi miTiTebulia publikaciebze,

romlebic ufro detalur informacias iZleva adamianis uflebebisa da janmrTelobis

xelSewyobis Sesaxeb. leqsikonSi mocemulia Sesabamisi terminebi, romlebsac SesaZloa da -

matebiTi ganmarteba dasWirdes.

meore ganyofilebaSi mocemulia

pra qtikuli nabijebi, romlebic aR -

wers, Tu rogor unda moxdes jan -

dacvis problemebis Camoyalibeba

adamianis uflebaTa sakiTxebis kon -

teqstSi da ra nabijebi unda ga da -

idgas cvlilebebis ganxorcielebis

mizniT. es nabijebi gamoyenebuli

unda iqnes konkretuli proble mis -

Tvis, romelic jandacvis sistemaSia

identificirebuli. es nabijebi erT -

maneTis mimdevrobiT unda gadai -

dgas; wina nabijis Sedegi momdevno

nabijis Sedegs ganapirobebs. TiTo -

eul nabijTan dakavSirebuli nimu -

Sebi SegiZliaT ixiloT vebgverdze

www.ifhhro-training-manual. SesaZ lebe -

lia dawyeba meore ganyofilebaSi mo -

cemuli xuTi nabijiT, romelic

cvli lebebs emsaxureba, xolo miTi -

TebebisTvis, saWiroebis SemTxvevaSi,

SeiZleba gamoyenebuli iqnes pir -

veli ganyofileba.

„rogorc fsiqiatrs, me miwevda muSaoba fsiqikuri

aSlilobis mqone da unarSezRudul adamianebTan,

omis Sedegad dazaralebul da iZulebiT

gadaadgilebul pirebTan, wamebagamovlil

adamianebTan, patimrebTan da sxva. yvela am sferoSi

adamianis uflebebi zogadad Selaxulia.

fsiqikuri janmrTeloba es is sferoa, romelic

savsea adamianis tanjviTa da ZaladobiT. rodesac

adamianis uflebaTa koncefcias gavecani da misi

meqanizmis Seswavla daviwye, me mivxvdi, rom vipove

myari dasayrdeni, struqtura, instrumenti

araqmediTi sistemis winaaRmdeg sabrZolvelad da

reformistuli praqtikisTvis.

adamianis uflebebma mogvca sayrdeni, rac Zalze

mniSvnelovani gaxda Cveni yoveldRiuri

muSaobisTvis:

- Cvens beneficiarebTan; raTa xeli SevuwyoT

pativiscemas, konfidencialobas, inkluziurobas

- masmediasTan; raTa xeli SevuwyoT uflebebs da

aradiskriminaciul formulirebebs

- oficialur pirebTan; raTa propaganda gavuwioT

maqsimalurad kargi jandacvis uzrunvelyofas an

rekomendacia gavuwioT zrunvis saTanado

stadartebsa da wesebs

- sazogadoebasTan; raTa amaRldes cnobiereba

Semwynareblobis, stigmis, efeqtiani da

xelmisawvdomi mkurnalobis Sesaxeb da a.S.“

eqimi nino maxaSvili, saqarTvelo

Page 7: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 7

bebnjbojt!

vgmfcfcj

kbonsUfmpcjt

nvTblfcjtUwjt

ganyofileba I

am ganyofilebaSi aRwerilia saxelmZRvanelos midgoma da mimarTuleba da

mocemulia sabaziso informacia meore ganyofilebaSi Camoyalibebuli cvlilebis

nabijebis Sesaxeb. ganmartebulia kavSiri janmrTelobas, adamianis uflebebsa da

janmrTelobis muSakebs Soris, raTa naTlad gamoCndes, Tu rogor unda iqnes

gamoyenebuli es urTierTkavSiri moqmedebisTvis. adamianis uflebaTa Sesaxeb

damatebiTi wyaroebis nusxa mocemulia saxelmZRvanelos boloSi.

ამ განყოფილებაში განხილულია შემდეგი ოთხი საკითხი:

ra aris adamianis uflebebi?

rogor ukavSirdeba adamianis uflebebi janmrTelobas?

ra zemoqmedebis moxdena SeuZliaT jandacvis muSakebs adamianis uflebebze?

rogor SeiZleba iqnes gamoyenebuli adamianis uflebebi jandacvis

gaumjobesebisTvis?

12

3

4

Page 8: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

8 IFHHRO-steps for change

ra aris adamianis uflebebi?

adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs

yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa, mdgomarebisa Tu rwmenisa. isini asaxavs im

Rirebulebebs, romlebic sayovelTaoa adamianis RirsebisTvis, ganviTarebisTvis da ga -

darCenisTvis. adamianis uflebebisadmi pativiscema pirs da pirTa jgufs usamarTlobisgan

icavs da Zalauflebis gadametebis Tavidan acilebas uzrunvelyofs.

adamianis uflebebi kanoniTaa daculi, saerTaSoriso da regionuli xelSekrulebebisa da

erovnuli kanonebis meSveobiT. es samarTlebrivi dokumentebi mTavrobas akisrebs val de -

bulebebs pativi sces, daicvas da Seasrulos individualur pirTa uflebebi. es imas niSnavs,

rom adamianis uflebebi moTxovnebs uyenebs mTavrobas.

adamianis uflebebis ganxorcielebas mxars uWers angariSvaldebulebis meqanizmebi, rom -

lebic afasebs mTavrobis mier adamianis uflebaTa sferoSi nakisri valdebulebebis Ses -

rulebis xarisxs. es sasamarTloebi, komitetebi da sxva procedurebi mTavrobebisgan

mo i Txovs uCvenon, axsnan da daasabuTon, Tu ra gaakeTes maT adamianis uflebaTa rea -

lizebisTvis. angariSvaldebulebis meqanizmebs miekuTvneba adaminis uflebaTa erovnuli ins -

titutebi, adamianis uflebaTa regionuli sasamarTloebi da gaerTianebuli erebis

or ga nizaciis saxelSekrulebo organoebi da specialuri momxseneblebi.

ra kavSirSia adamianis uflebebi janmrTelobasTan?

janmrTelobasa da adamianis uflebebs Soris urTierTkavSirs sami ganzomileba aqvs:

adamianis uflebebi jandacvis sistemis farglebSi

adamianis uflebebi, romlebic janmrTelobaze moqmedebs

adamianis uflebaTa darRvevebi, romlebic janmrTelobis gauaresebas iwvevs

rogor axdens zemoqmedebas jandacvis muSakis yoveldRiur saqmianobaze es sami faqtori?

jandacvis sistemis farglebSi politikam, praqtikam da situaciam SesaZloa uar -

yofiTad imoqmedos adamianis uflebebze, magaliTad, rogoricaa, janmrTelobis uf -

leba, piradi cxovrebis ufleba, an informaciis ufleba.

adamianis uflebebi, rogoricaa, saTanado sursaTis da kvebis ufleba, sasmeli wylis

ufleba da ganaTlebis ufleba, zemoqmedebas axdens adamianTa avadobaze, janmr Te -

lobasTan dakavSirebul problemebze; aseve mniSvnelovania, SeuZliaT Tu ara maT

mimarTon jandacvis dawesebulebas.

adamianebi, romlebsac janmrTelobis problemebi aqvT adamianis uflebaTa darRvevis

Sedegad, magaliTad, rogoricaa, wameba an Zaladoba qalTa mimarT, SeiZleba moxvdnen

samedicino dawesebulebaSi da maT profesiuli daxmareba dasWirdeT.

miuxedavad imisa, rom TiToeuli ganzomileba Tanabrad relevanturia, am saxelm ZR -

vaneloSi ZiriTadi aqcenti pirvel ganzomilebazea gakeTebuli.

1

2

3

1

2

3

Page 9: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 9

=ar

aad

amia

nuri an Rirsebis Semlaxveli mopyrobis dauSvebloba =diskriminaciis dauSvebloba=monawil

eobisu

fl

eba

=wylisufleba

=ganaT

l

ebis

uf

leb

a=

sakv

ebis

uf

leb

a=

sac

xo

vr

eb

lis

uf

le

ba

=qal

Ta

mimar

TZ

alad

ob

a=

mavnesamu

Saopir

obebi

=saziano

t

radiciulipraqtika

=wameba

=janmrTelobis ufleba =informaciis ufleba =piradi cxovrebis ufleba

=Tavisuflebis ufleba

12 3

adamianis uflebaTa da

janmrTelobis sami ganzomileba

janmrTelobaze

zemoqmedebis

mqone adamianis

uflebebi

janmrTelobis

problemebis

gamomwvevi

adamianis

uflebaTa

darRvevebi

adamianis uflebebi

jandacvis sistemaSi

diagramis Seqmnas xeli Seuwyo: jandacvis msoflio organizaciam; 25 kiTxva da pasuxi

janmrTelobis da adamianis uflebebis Sesaxeb, janmrTelobis da adamianis uflebaTa

publikaciis seriuli gamoSveba #1, 2002 wlis ivlisi, gv.8 ‘janmrTelobasa da adamianis

uflebebs Soris kavSirebis damadasturebeli magaliTebi’

Page 10: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

10 IFHHRO-steps for change

adamianis uflebaTa samarTlebrivi resursebi jandacvis sistemaSi

es saxelmZRvanelo mimoixilavs adamianis Svid uflebas, romlebic garkveul rols asrulebs

jandacvis sistemaSi (ix. diagrama qvemoT). es uflebebi sxvadasxva saerTaSoriso da regionul

xelSekrulebebSia CarTuli. qvemoT mocemuli mimoxilva uCvenebs sad SeiZleba am uflebaTa

naxva Sesabamis xelSekrulebebSi da miuTiTebs angariSvaldebulebis Sesabamis meqanizmebze.

am uflebebsa da jandacvas Soris urTierTkavSiris Sesaxeb damatebiTi informacia SegiZliaT

naxoT II ganyofilebis me-2 nabijSi.

afrikuli qartia

adamianis da xalxTa

uflebebis

Sesaxeb

adamianis da xalxTa

uflebebis komisia;

adamianis da xalxTa

uflebebis afrikuli

sasamarTlo

=janmrTelobis ufleba, muxli 16

=informaciis ufleba, muxli 9(1)

=Tavisuflebis ufleba, muxli 6

=sastiki, araadamianuri da Rirsebis

Semlaxveli moyrobis dauSvebloba,

muxli 5

amerikuli konvencia

adamianis uflebaTa

Sesaxeb

adamianis uflebaTa

inter-amerikuli

komisia;

adamianis uflebaTa

inter-amerikuli

sasamarTlo

=informaciis ufleba, muxli 13

=piradi cxovrebis ufleba, muxli 11

=Tavisuflebis ufleba, muxli 7

=sastiki, araadamianuri da Rirsebis

Semlaxveli moyrobis dauSvebloba,

muxli 5

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 1(1), 24

evropis socialuri

qartia

socialur uflebaTa

evropuli komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 11

adamianis uflebaTa

Sesaxeb amerikuli

konvenciis

damatebiTi oqmi

ekonomikuri,

socialuri da

kulturuli

uflebebis sferoSi

adamianis uflebebis

inter-amerikuli

komisia

=janmrTelobis ufleba, muxli 10

adamianis uflebaTa

da ZiriTad

TavisuflebaTa

dacvis evropuli

konvencia

adamianis uflebaTa

evropuli sasamarTlo

=informaciis ufleba, muxli 10(1)

=piradi cxovrebis ufleba, muxli 8(1)

=Tavisuflebis ufleba, muxli 5(1)

=sastiki, araadamianuri an Rirsebis

Semlaxveli moprobis dauSvebloba, muxli 3

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 14

adamianis uflebaTa

xelSekruleba

angariSvaldebulebis

meqanizmi

adamianis uflebebi jandacvis

sistemaSi

Page 11: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 11

adamianis uflebaTa

xelSekruleba

samoqalaqo da

politikuri

uflebebis

saerTaSoriso paqti

adamianis uflebaTa

komiteti

=informaciis ufleba, muxli 19(2)

=piradi cxovrebis ufleba, muxli 17(1)

=Tavisuflebis ufleba, muxli 9(1)

=sastiki, araadamianuri da damamcirebeli

mopyrobis dauSvebloba, muxli 7

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 2(1), 26

ekonomikur,

socialur da

kulturul uflebaTa

saerTaSoriso paqti

ekonomikuri,

socialuri da

kulturuli uflebebis

komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 12

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 2(2)

konvencia rasobrivi

diskriminaciis yvela

formis aRkveTis

Sesaxeb

rasobrivi

diskriminaciis yvela

formis aRkveTis

komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 5 (e)(iv)

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 1

konvencia qalTa

mimarT

diskriminaciis yvela

formis aRmofxvris

Sesaxeb

qalTa mimarT

diskriminaciis yvela

formis aRmofxvris

komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 12

=informaciis ufleba, muxli 10 (T), 16 (e)

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 1

konvencia wamebis da

sxva sastiki,

araadamianuri an

Rirsebis Semlaxveli

mopyrobis da dasjis

winaaRmdeg

wamebis sawinaaRmdego

komiteti

sastiki, araadamianuri da damamcirebeli

mopyrobis dauSvebloba

konvencia bavSvis

uflebebis Sesaxeb

bavSvis uflebebis

komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 24, 25

=informaciis ufleba, muxli 17

=piradi cxovrebis ufleba, muxli 16(1)

=Tavisuflebis ufleba, muxli 37 (b)(g)(d)

=sastiki, araadamianuri da damamcirebeli

mopyrobis dauSvebloba, muxli 37(a)

=diskriminaciis dauSvebloba, muxli 2

konvencia

unarSezRudul pirTa

uflebebis Sesaxeb

unarSezRudul pirTa

uflebebis komiteti

=janmrTelobis ufleba, muxli 25

=piradi cxovrebis ufleba, muxli 22

=Tavisuflebis ufleba, muxli 14

=sastiki, araadamianuri da damamcirebeli

mopyrobis dauSvebloba, muxli 15

diskriminaciis dauSvebloba, muxli 2

angariSvaldebulebis

meqanizmi

adamianis uflebebi jandacvis

sistemaSi

Page 12: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

12 IFHHRO-steps for change

rogor SeiZleba janmrTelobis sferos muSakebma zemoqmedeba iqonion adamianis uflebebze?

am saxelmZRvaneloSi ganviTarebulia sami sxvadasxva sfero, romelTa farglebSic

janmrTelobis sferos muSakebs SeuZliaT zemoqmedeba iqonion adamianis uflebebze

jandacvis sistemaSi.

Tumca pacientze zrunvis Sida wre gare samyarosgan izolirebuli ar aris. samuSaos gare

da Sida sferoebSi SeiZleba iyos sakiTxebi, romlebic pacientis zrunvis procesSi

uaryofiTad moqmedebs adamianis uflebebze da dabrkolebas uqmnis jandacvis muSakebs

maRali standartis zrunvis uzrunvelyofaSi. Tu mesame mxare zewolas axdens jandacvis

muSakze am ukanasknelis mier misi valdebulebebis Sesrulebis miznT, aseTma zewolam

SesaZloa uaryofiTi zegavlena iqonios pacientis momsaxurebaze. aseT situacias ormagi

erTgulebis situacias uwodeben.

SesaZlo dabrkolebebi, romlebic zemoqmedebas axdens pacientis adamianis uflebebze,

SeiZleba moicavdes Semdegs:

amgvar dabrkolebaTa arseboba niSnavs, rom SesaZloa saWiro iqnes moqmedeba sxvadasxva

sferoebSi, raTa jandacvis muSakebs saSualeba mieceT pativi scen adamianis uflebebs

TavianTi samuSaos farglebSi. am saxelmZRvanelos meore ganyofilebaSi yuradReba eqceva

im gzebs, romlebsac aseTi moqmedebisken mivyavarT.

jandacvis muSakis upirvelesi rolia konkretul pacientze zrunva. jandacvis muSaki,

romelic umaRlesi SesaZlo standartis Sesabamis zrunvas uzrunvelyofs, ukve icavs

adamianis uflebebs. pacientze zrunvis sferoSi adamianis uflebaTa dacva niSnavs:1

= pacientze zrunva xorcieldeba diskriminaciis gareSe

= daculia pacientis damoukidebloba da Rirseba

= mkurnalobis dawyebamde xdeba pacientisgan informirebuli Tanxmobis miReba

= gadawyvetilebis miRebis xelSesawyobad pacients miewodeba yvela saWiro

= xdeba pacientis konfidencialobis pativiscema

= gaTvaliswinebulia pacientis istoria

= SenarCunebulia profesiuli unar-Cvevebis maRali done

samuSao sferos SigniT

= instituciuri wesebi da regulaciebi

= jandacvis muSakTa codnis arasaTanado done

= jandacvis muSakTa piradi mosazrebebi da damokidebulebebi

= jandacvis muSaksa da pacients Soris urTierTobebSi ZalTa araTanabari ganawileba

= instituciuri diskriminacia

samuSao sferos gareT

= janmrTelobasTan dakavSirebuli kanonebi da politika

= saWiro resursebis ararseboba an simwire

= sazogadoebaSi gavrcelebuli mosazrebebi da damokidebulebebi

Page 13: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 13

individualur

pacientze

zrunva

zemoqmedebis sferoTa

diagrama

pasiuri

aqtiuri

samuS

aosfero

samuSao

sf

e

ros

gareT

= Sida wre moicavs janmrTelobis sferos muSakebs, romlebic individualur pacientebs

emsaxurebian.

= Sua wre, romelic wyvetili wris gareT mdebareobs (uSualod muSaobis sfero) moicavs

samuSaos areals, sadac janmrTelobis muSaki aris aqtiuri, kolegebis, zemdgomebis,

pacientebis da maTi ojaxebis CaTvliT. kveTa wertilovani xazis gaswvriv (arapirdapiri

muSaobis sfero) moicavs samuSao garemos, sadac janmrTelobis muSaki pirdapir ar aris

CarTuli. am sferos Sesabamisi aqtorebi arian saavadmyofos xelmZRvaneloba da

profesiuli gaerTianebebi. pirdapiri da arapirdapiri samuSao sferos zusti Sinaarsi

sxvadasxva iqneba jandacvis sxvadasxva muSakisTvis, da igi damokidebuli iqneba mis

Tanamdebobaze, pasuxismgeblobebze da profesiul saqmianobaze.

= gare wre moicavs nebismier aqtors, instituts da gaerTianebas, romelic samuSao sferos

gareT mdebareobs, rogoricaa, mTavrobis oficialuri pirebi, masmedia an sazogadoeba.

jandacvis

muSakebis

winaSe

mdgar

dabrkolebaTa

sami

magaliTi

janmdacvis muSaki saTanadod ver mkurnalobs diabetiT daavadebul

xandazmul adamians, radgan bolo Tveebis ganmavlobaSi saafTiaqo qsels

ara aqvs insulini.

jandacvis muSaki axalgazrda qals ver awvdis informacias

kontraceptivebis Sesaxeb, radgan kanoniT dauSvebelia aseTi

informaciis miwodeba dauqorwinebeli wyvilebisTvis.

jandacvis muSaki ver axerxebs, rom Tavisi pacienti, romelic adamianis

imunodeficitis virusiTaa inficirebuli, erT-erTi piveli Caweros

Tirkmlis dializis momlodineTa siaSi, radgan prioriteti eniWebaT

adamianebs, romlebsac es daavadeba ara aqvT.

Page 14: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

14 IFHHRO-steps for change

rogor SeiZleba gamoyenebuli iqnes adamianis uflebebi jandacvis gasaumjobeseblad?

arsebobs mravali sxvadasxva gza, sadac adamianis uflebaTa meSveobiT SesaZlebelia jan -

dacvis sistemebSi arsebuli xarvezebis da darRvevebis winaaRmdeg brZola. am saxel mZR -

vaneloSi mocemulia praqtikuli midgoma, romelic miiCnevs, rom adamianis uflebebi aris

meqanizmebi, romlebic jandacvis gasaumjobeseblad SeiZleba iqnes gamoyenebuli. es ‘ada mi -

anis uflebaTa meqanizmebi’ moqmedebis xuT kategoriadaa dayofili, romlebic qvemoTaa

aRwerili. TiToeuli kategoriisTvis damaxasiaTebeli moqmedebis tipebis konkretuli

magaliTebi II ganyofilebis me-5 nabijSia mocemuli.

dacva

adamianis uflebebi SeiZleba gamoyenebuli iqnes jandacvis sistemebSi xar -

vezebis Tavidan asacileblad da individualur pirTa arasaTanado mo pyro -

bisagan dasacavad. adamianis uflebebi, romlebic saerTaSorisod aRiarebuli

da kanoniT uzrunvelyofili Rirebulebebis nakrebia, myar safuZvels qmnis

usamarTlo situaciebis an praqtikis SesaCereblad, Tavidan asacileblad da

gamosasworeblad.

dokumentacia

janmrTelobasTan dakavSirebuli adamianis uflebebi saSualebas iZleva war -

modgena Segveqmnas, Tu rogori unda iyos jandacvis idealuri sistema. am gziT

adamianis uflebebi qmnis CarCos, romlis farglebSic xdeba monacemTa Seg -

roveba jandacvis sistemaSi dasaSvebi da dauSvebeli movlenebis Sesaxeb.

adamianis uflebebi miuTiTebs informaciis saxeebze, romlebic saWiroa jan -

dacvis sistemebSi progresis monitoringisTvis. analogiurad, adamianis uf -

lebebi SeiZleba gamoyenebuli iqnes janmrTelobis sferos politikisa da

programebis individualur pirze zemoqmedebis sazom instumentad.

gavrceleba

jandacvis sistemaSi konkretuli problemisadmi gaZlierebuli yuradRebis

misaqcevad SesaZlebelia gamoyenebuli iqnes misTvis adamianis uflebaTa sa -

kiTxis formis micema. adamianis uflebebi wonas matebs diskusias da uzrun -

velyofs Zlier gzavnils imasTan dakavSirebiT, rom arsebuli problemis

ig norireba dauSvebelia.

adamianis uflebebi axal saSualebas gvTavazobs jandacvis sistemaSi arsebuli

sirTuleebis Sesaxeb informaciis gasavrceleblad. adamianis uflebaTa dacvis

saerTaSoriso, regionuli da erovnuli institutebi gadaWriT moiTxoven de -

talur informacias praqtikaSi mimdinare movlenebis Sesaxeb, raTa saSualeba

hqondeT pasuxi mosTxovon mTavrobebs.

adamianis uflebebi SeiZleba gamoyenebuli iqnes jandacvis sistemaSi kon k -

retul sakiTxebze ganaTlebis miRebisa da cnobierebis amaRlebis safuZvlad.

adamianis uflebebi, alternatiuli perspeqtivebis SeTavazebis meSveobiT,

SeiZleba gamoyenebuli iqnes cvlilebebis saWiroebis ganmartebisTvis.

Page 15: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 15

mobilizeba

adamianis uflebebi SeiZleba gamoyenebuli iqnes jandacvis sistemebSi prob -

lemebis mosagvareblad, kerZod, mas SeuZlia sxvadasxva dainteresebul subi -

eqtTa Sekreba da maTi konsolidireba saerTo sakiTxis garSemo. adamianis

uflebebs SeuZlia gamoaCinos sakiTxis gamomwvevi mravali mizezi, riTac ada -

sturebs, rom cvlilebisTvis sxvadasxva adamianebsa da jgufebs Soris Tanam -

Sromlobaa saWiro.

adamianis uflebebi aris kanonieri moTxovna. swored amitom, isini uzrun vel -

yofs xelmisawvdomobas forumebsa da individualur pirebze, ramac Sesa Zloa

xeli Seuwyos cvlilebebis dawyebas jandacvis sistemaSi.

Seqmna

adamianis uflebaTa CarCo uzrunvelyofs standartebs rogorc saboloo

SedegisTvis, ise am Sedegis misaRwevad saWiro procesisTvis. am gziT adamianis

uflebebs SeuZlia mimarTuleba misces axali praqtikisa da procedurebis

Camoyalibebas jandacvis sistemaSi.

Page 16: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

16 IFHHRO-steps for change

Page 17: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 17

obcjkfcj

dwmjmf

cfcjtUwjtganyofileba II

cvlilebisken mimarTuli nebismieri qmedebis dawyebamde saWiroa Camoyalibdes

azri, rom jandacvis sistemaSi adgili aqvs raRac movlenas, rac ar unda xdebodes.

zogjer problemac da misi gadawyvetac dResaviT naTelia, magram zogjer

problemas imdeni maxasiaTebeli axlavs, rom Znelia garkveva, saidan unda daiwyos

misi mogvareba. am ganyofilebaSi aRwerilia, rogor unda iqnes gamoyenebuli

adamianis uflebebis meTodi problemis gasaazreblad, raTa ganisazRvros

moqmedebis sawyisi wertili. sakiTxis adamianis uflebaTa perspeqtiviT ganxilvis

meSveobiT problema midis im pirebame, viszedac igi uSualod axdens zemoqmedebas.

es saSualebas iZleva dadgindes, Tu ratom xdeba igi da vin arian masSi CarTuli.

am xuTi nabijis gavlamde saWiroa jandacvis sistemaSi SeirCes problema, romlis

mogvarebacaa saWiro.

saxelmZRvaneloSi mocemulia saswavlo magaliTi, romelic uCvenebs TiToeuli

nabijis gamoyenebis magaliTs.

nabijebis dasrulebis nimuSebi xelmisawvdomia vebgverdze:

www.ifhhro­training­manual.org under Health Workers and Human Rights – Steps for Change

am ganyofilebaSi aris xuTi nabiji:

sakiTxis gansazRvra

adamianis im uflebaTa dadgenTa, romelTa darRvevac moxda

mizezebis gamomJRavneba

sakiTxSi CarTuli aqtorebis dadgena

moqmedeba

1

23

4

5

Page 18: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

18 IFHHRO-steps for change

nabiji 1ra aris problema/sakiTxi? — adamianTa perspeqtividan gamomdinare

imisaTvis, rom jandacvis problema adamianis uflebaTa WrilSi Camoyalibdes, saWiroa

ganisazRvros, vin aris uSualod zemoqmedebis qveS, ra saxis zemoqmedebis qveS arian es

adamianebi, da sad xdeba es.

vin aris uSualod

zemoqmedebis

qveS?

gansazRvreT vis ze axdens zemoqmedebas es problema.

daadgineT, ekuTvnian Tu ara es adamianebi gansakuTrebiT mowyvlad

jgufs raime konkretuli niSniT, magaliTad, rogoricaa, eTnikuri

warmoSoba, sqesi, socialur-ekonomikuri mdgomareoba, an janmrTelobis

mdgomareoba.

ra aris adamianis

uflebaTa

sakiTxi?

am nabijis dasasruls CamoayalibeT sakiTxi erTi winadadebiT, sadac

CarTuli iqneba pasuxebi zemoT mocemul samive SekiTxvaze.

es centraluri sakiTxi aris simptomi an signali yvela Zireuli

problemis, romlebic me-2 da me-3 nabijebSi iqneba ganxiluli.

sad xdeba es? daadgineT, problema mTel qveyanaSi SeiniSneba, qalaqis tipis

dasaxlebebSi Tu soflad, Tu romelime konkretul samedicino

dawesebulebaSi.

ra saxis

zemoqmedebis qveS

arian isini?

aRwereT ra zemoqmedebas axdens problema am adamianebze.

gansazRvreT SesaZlo gamomwvevi mizezebi, rogoricaa, momsaxurebis

ararseboba, araqmediTi politika an struqturuli diskriminacia.

yuradReba unda mieqces im adamianTa gamocdilebas, romlebzedac

problema uSualod moqmedebs.

Page 19: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 19

dasrulebuli nabiji 1 raSi mdgomareobs sakiTxi?

vin aris

dazaralebuli?

dabali socialur-ekonomikuri statusis mqone adamianebi

nigeriis jandacvis muSakTa mier cvlilebis mizniT gadadgmuli nabijebi

raSi mdgomareobs

adamianis

uflebis sakiTxi?

magaliTi mogvawoda

eqimma igboekvi

Cukvumuaniam,

organizaciidan

eqimebi socialuri

samarTlianobisTvis.

maSegus sasoflo dasaxlebis jandacvis dawesebulebebSi dabali

socialur-ekonomikuri statusis mqone adamianebi iRupebian

daavadebebiT, romlebic maRali albaTobiT gankurnebadia.

sad xdeba es? es xdeba sahon-ramis soflis saavadmyofoSi, xolo sxva

pirveladi jandacvis dawesebuleba aris maSeguSi, nigeriaSi.

ra zemoqmedeba

xdeba maTze?

maT stanjavT da isini iRupebian daavadebebiT, romlebic maRali

albaTobiT gankurnebadia.

situacia

„samedicino skolis damTavrebis Semdeg samuSaod nigeriis

CrdiloeTSi, maSegus sasoflo saavadmyofoSi gamagzavnes. me

vmuSaobdi pirveladi daxmarebis eqimad axalgazrdobis

momsaxurebis erovnuli sqemis farglebSi. saavadmyofo naxevrad

dangreuli iyo. ramdenime Tvis ganmavlobaSi mivxvdi, rom

soflis mkvidrTa didi nawili, romelsac saavadmyofo unda

momsaxureboda, saavadmyofoSi ar modiodnen.

iyo erTi SemTxveva, rodesac saavadmyofoSi sami wlis gogona

moiyvanes. mas mwvave dehidratacia hqonda da ise iyo

dasustebuli, rom tirilic ki ar SeeZlo; ukve mexuTe dRe iyo,

rac igi faRaraTisgan itanjeboda. samwuxarod, saavadmyofoSi

moyvanidan ramdenime wuTSi igi gardaicvala. im momentidan me

mivxvdi, rom unda memoqmeda, raTa aRar ganmeorebuliyo

praqtikulad gankurnebad daavadebaTa mizeziT pacientTa

gardacvaleba. me, rogorc eqims, pasuxismgeblobis mZafri

gancda gamiCnda. me mivxvdi, rom msgavsi SemTxvevis gameoreba

aRar unda dameSva. bolos da bolos, me maswavlidnen adamianTa

sicocxlis gadarCenas, da ara imas, rom vmdgariyavi da mecqira,

rogor iRupebodnen adamianebi. me mivxvdi, rom unda gamekeTebina

yvelaferi, rac ki SemeZlo, maSegus sasoflo dasaxlebaSi

adamianTa janmrTelobis mdgomareobis gasaumjobeseblad.“

Page 20: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

20 IFHHRO-steps for change

nabiji 2adamianis romeli uflebebi irRveva?

pirveli nabijis dasrulebis Semdeg ganisazRvra jandacvis problema. sawyis wertilad

miCneuli iqna is adamianebi, romlebzedac problema uSualo zemoqmedebas axdenda.

Semdegi nabiji iTvaliswinebs adamianis im uflebaTa gansazRvras, romlebic ilaxeba

mimdinare movlenaTa gamo.

pirveli nabiji gvexmareba gavigoT, rom is, rac xdeba, ar aris mxolod samwuxaro situacia,

aramed igi aris adamianis uflebebTan dakavSirebuli sakiTxi, romelsac cvlileba

sWirdeba. sasurvel cvlilebebze pirvel miniSnebas swored

adamianis Sesabamisi uflebebi iZleva.

momdevno gverdebze mocemul cxrilebSi aris informacia janmrTelobis uflebis da sxva

eqvsi uflebis Sesaxeb, romlebic relevanturia jandacvis sistemisTvis. TiToeuli

uflebisTvis mocemulia zogadi gansazRvreba da is detalebi, romlebic uCvenebs, Tu

rogor ukavSirdeba es uflebebi jandacvis sistemas. informacia adamianis uflebaTa

Sesabamisi xelSekrulebebis da angariSvaldebulebis meqanizmebis Sesaxeb mocemulia

pirvel ganyofilebaSi (gv. 10-11).

gamoiyeneT cxrilebi, raTa naxoT, adamianis romeli uflebebi irRveva mocemuli

problemis Sedegad da aRwereT, ratom aris TiToeuli ufleba mocmuli sakiTxis

relevanturi.

Page 21: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 21

janmrTelobis ufleba2g

an

ma

rt

eb

ad

am

ok

id

eb

ul

eb

a j

an

da

cv

as

Ta

n

sxvadasxva dawesebulebebiT, saqonliT, momsaxurebiT da pirobebiT sargeblobis

ufleba, romlebic saWiroa janmrTelobis umaRlesi SesaZlo standartebis

realizebisTvis. igi moicavs rogorc janmrTelobisTvis zrunvas, ise ZiriTad

ganmsazRvrelebs, rogoricaa, uvnebeli wyali da sanitaruli pirobebi.

am uflebis Sesabamisad, janmrTelobis dawesebulebebi, saqoneli da

momsaxureba unda:

iyos sakmarisi raodenobis

es niSnavs, rom unda arsebobdes:

= jandacvis dawesebulebebi, rogoricaa saavadmyofobi da klinikebi

= naswavli jandacvis muSakebi

= ZiriTadi medikamentebi

= samedicino mowyobilobebi da masalebi

= ZiriTadi ganmsazRvrelebi

yvelasTvis xelmisawvdomi

es moicavs:

= fizikur xelmisawvdomobas

mosaxleobis yvela seqtoris usafrTxo fizikuri xelmisawvdomoba

unarSezRuduli pirebis xelmisawvdomoba Senobebze

= finansur xelmisawvdomobas

yvelasaTvis xelmisawvdomi finansuri TvalsazrisiT

= diskriminaciis dauSveblobas

yvelasTvis xelmisawvdomi diskriminaciis gareSe

= xelmisawvdomobas janmrTelobasTan dakavSirebul informaciaze

janmrTelobis sakiTxebze informaciis moZiebis, miRebis da gavrcelebis

ufleba

es ar unda moxdes piradi cxovrebis da konfidencialobis xarjze

dasaSvebi

es moiTxovs, rom:

= daculi iqnes samedicino eTika

= momsaxureba akmayofilebdes adgilobriv saWiroebebs

= momsaxureba iyos genderulad mgrZnobiare da iTvaliswinebdes moTxovnebs

adamianis mTeli sicocxlis ganmavlobaSi

kargi xarisxi

igi moicavs:

= Tanamedrove unarebisa da codnis mqone jandacvis muSakebs

= mecnierulad dasabuTebul da vadagausvlel medikamentebsa da

mowyobilobebs

= usafrTxo sasmel wyals da saTanado sanitarul pirobebs

= uwyvet eletqromomaragebas da sakmaris ganaTebas

Page 22: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

22 IFHHRO-steps for change

informaciis ufleba

ga

nm

ar

te

ba

da

mo

ki

de

bu

le

ba

ja

nd

ac

va

sT

an

informaciis moZiebis, miRebis da gavrcelebis ufleba. igi saxelmwifos akisrebs

veldebulebas uzrunvelyos informaciaze xelmisawvdomoba.

es moicavs:

= informacias jandacvis arsebuli samsaxurebis Sesaxeb

= informacias janmrTelobis xelSewyobis, daavadebaTa profilaqtikis da

mkurnalobis Sesaxeb

= informacias sxvdasxva enebze, wera-kiTxvis ucodinarTaTvis, mxedveloba da

smenadaqveiTebuli pirebisTvis

= diskriminaciisgan, stigmisgan da stereotipebisagan Tavisufal informacias

= pacientTa xelmisawvdomobas avadmyofobis pirad istoriebze

= informacias individualuri diagnozisa da prognozis Sesaxeb

= informacias, romelmac unda uzrunvelyos pacientisgan informirebuli

Tanxmobis miReba

piradi cxovrebis ufleba

ga

nm

ar

te

ba

da

mo

ki

de

bu

le

ba

ja

nd

ac

va

sT

an

pirad cxovrebaSi TviTneburi an ukanono Carevisgan dacvis ufleba. igi moicavs

piris informaciis saidumloebas, mis fizikur xelSeuxeblobas, misi komunikaciis

saidumloebas da teritoriis xelSeuxeblobas.

igi moiTxovs:

= avadmyofobis istoriis saidumlod Senaxvas

= adamianis janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb informaciis

konfidencialurad Senaxvas

= samedicino gasinjvisa da mkurnalobis dros privatulobis dacvas

= samedicino mkurnalobisTvis sruli, Tavisufali da informirebuli

Tanxmobis miRebas

Page 23: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 23

Tavisuflebis uflebag

an

ma

rt

eb

ad

am

ok

id

eb

ul

eb

a j

an

da

cv

as

Ta

n

piris ufleba, ar iqnes dapatimrebuli TviTneburad. es niSnavs, rom Tavisuflebis

aRkveTa ar SeiZleba iyos TvalsaCinod araproporciuli, usamarTlo,

araprognozirebadi an diskriminaciuli. Tavisuflebis aRkveTa unda moxdes kanoniT

dadgenili proceduriT.

igi krZalavs:

= pacientis dakavebas dadgenili proceduris dacvis gareSe

= pacientis institucionalizaciis sakiTxis ganxilvis dagvianebas

= institucionalizebuli pacientis ganTavisuflebis dagvianebas

= arasaWiro karantinebs

= pacientTa zedmet SezRudvas

igi moiTxovs:

= samarTlebriv procedurebs isntitucionalizaciisTvis

= savadmyofoSi aranebayoflobiTi moTavsebis gasaCivrebis saSualebebs

sastiki, araadamianuri da Rirsebis Semlaxveli mopyrobis dauSvebloba

ga

nm

ar

te

ba

da

mo

ki

de

bu

le

ba

ja

nd

ac

va

sT

an

piris ufleba, ar daeqvemdebaros mopyrobas, romelic iwvevs mwvave fizikur tkivils

da sulier tanjvas da mkurnalobas, romelic aris gansakuTrebiT Seuracxmyofeli da

Rirsebis Semlaxveli.

igi krZalavs:

= pacientis mimarT sastik fizikur an fsiqikur mopyrobas

= pacientis zedmetad ugulvebelyofas

= jandacvis institutebSi arasaTanado sacxovrebel pirobebs

= arasamkurnalo da xangrZliv izolacias an gancalkevebiT moTavsebas

= samedicino da samecniero eqsperimentebs informirebuli Tanxmobis gareSe

= invaziur da Seuqcevad samedicino mkurnalobas informirebuli Tanxmobis gareSe

= mkurnalobaze uaris Tqmas da dagvianebas

igi moiTxovs:

= damoukidebel samedicino samsaxurebs dakavebuli pirebisTvis

Page 24: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

24 IFHHRO-steps for change

diskriminaciis dauSvebloba

ga

nm

ar

te

ba

da

mo

ki

de

bu

le

ba

ja

nd

ac

va

sT

an

es sakvanZo principia, romelic adamianis yvela uflebasTanaa dakavSirebuli.

diskriminacia niSnavs nebismier gansxvavebas, gamoricxvas an SezRudvas akrZaluli

safuZvlebis mixedviT, romlebic miznad isaxavs an spobs, an xels uSlis adamianis

uflebebis aRiarebas, am uflebebiT sargeblobas an ganxorcielebas3.

diskriminaciis akrZaluli safuZvlebia rasa, sqesi, asaki, ena, religia, politikuri

Tu sxva Sexeduleba, janmrTelobis mdgomareoba, unarSezRuduloba, erovnuli an

socialuri warmomavloba, sqesobrivi orientacia, socialur-ekonomikuri da sxva

niSnebi.

diskriminaciis dauSvebloba moicavs jandacvis yvela aspeqts, maT Soris:

= jandacvis samsaxurebze xelmisawvdomobas

= janmrTelobasTan dakavSirebul informaciaze xelmisawvdomobas

= janmrTelobis momsaxurebaTa xarisxs

= janmrTelobis momsaxurebis miwodebas

= jandacvis muSakTa damokidebulebebs

monawileobis ufleba4

ga

nm

ar

te

ba

da

mo

ki

de

bu

le

ba

ja

nd

ac

va

sT

an

saWiroa janmrTelobasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi

monawileoba, raTa jandacvis sistemebi konkretuli jgufebis saWiroebebsa da

problemebze reagirebas uzrunvelyofdes.

es sakvanZo principia, romelic adamianis yvela uflebasTanaa dakavSirebuli.

monawileoba niSnavs adamianTa da jgufebis aqtiur da informirebul CarTvas im

gadawyvetilebaTa miRebaSi, romlebic maTze axdens zemoqmedebas.

monawileoba unda iyos xelmisawvdomi da inkluziuri, samarTliani da gamWvirvale.

Page 25: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 25

dasrulebuli nabiji 2 adamianis romeli uflebebi irRveva?

janmrTelobis

ufleba

nigeriis jandacvis muSakTa mier cvlilebis mizniT gadadgmuli nabijebi

informaciis

ufleba

sastiki,

araadamianuri da

Rirsebis

Semlaxveli

mopyrobis

dauSvebloba

diskriminaciis

dauSvebloba

monawileobis

ufleba

pirveli nabijis ganxorcielebisas ganisazRvra adamianis xuTi ufleba, romlebic

sakiTxTanaa dakavSirebuli. TiToeuli uflebis mimarT miTiTebuli iqna detalebi,

romlebic akonkretebs, Tu ratom aris igi relevanturi.

magaliTebi mogvawoda eqimma igboekvu Cukvumuaniam. saqmis aRwera mocemulia

me-20 gverdze.

maSegus sasoflo dasaxlebaSi adamianebs ara aqvT finansuri

SesaZleblobebi, ris gamoc xeli ar miuwvdebaT samedicino

momsaxurebaze.

hospitali aris Zalian Sors

janmrTelobis muSakTa uaryofiTi damokidebulebis gamo

adamianebs aqvT gancda, rom maT uxalisod xvdebian

maSegus sasoflo dasaxlebaSi adamianebs ara aqvT informacia

janmrTelobis samsaxurebis Sesaxeb

adamians uars eubnebian mkurnalobaze, radgan mas ar SeuZlia

momsaxurebis safasuris gadaxda

adamianebi ganicdian diskriminacias maTi socialur-ekonomikuri

mdgomareobis safuZvelze.

mosaxleobasTan konsultaciis gareSe miiRes „momsaxurebis

gadasaxadis“ politika, Tumca es politika swored maTze axdens

zemoqmedebas

Page 26: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

26 IFHHRO-steps for change

nabiji 3 ratom xdeba es? - mizezebi

mas Semdeg rac ganisazRvreba ra xdeba adamianis uflebaTa TvalsazrisiT, unda gadaidgas

Semdegi nabiji imis gasarkvevad, Tu ratom xdeba es. am nabijis ganxorcielebisas

gamoiyeneba zemoqmedebis sferoTa diagrama, raTa Seiqmnas sxvadasxva problemaTa ruka,

romlebic uaryofiTad moqmedebs adamianis uflebebze. diagramis axsna ixileT qvemoT

daiwyeT pirveli nabijis dros gansazRvruli adamianis uflebis sakiTxiT da ifiqreT

yvela SesaZlo faqtoris Sesaxeb, romlebic situaciaze moqmedebs rogorc samuSao sferos

SigniT, ise mis gareT. sakiTxi moaTavseT zemoqmedebis diagramis centrSi. ganaTavseT

diagramaSi yvela cnobili mizezi, raTa Seiqmnas im faqtorTa sturqturuli suraTi,

romlebic centralur sakiTxTanaa dakavSirebuli. siRrmiseulad ganixileT detalebi da

TiToeul damatebiT mizezs dausviT SekiTxva - ratom. es saSualebas mogcemT

gansazRvroT ufro siRrmiseuli mizezi. CawereT mizezi Sesabamis sferoSi da daakavSireT

is mizezebi, romlebic erTmaneTs iwveven, rogorc qvemoTaa naCvenebi.

adamianis

uflebaTa

sakiTxi

zemoqmedebis sferoTa diagrama

gamomwvevi mizezebiTurT

dakavSir

ebul

i

miz

ezi

mizezi

dakavSir

ebul

i

dakavSirebul

imizezi

dakavSirebu

l

imizezi

mizezi

mizezi

mizezi

mizezi

mizezi

dakavSire

bul

imiz

ezimizezi

dakavSir

ebul

i

mizezi

Page 27: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 27

dasrulebuli nabiji 3 ratom xdeba es?nigeriis jandacvis muSakTa mier cvlilebis mizniT gadadgmuli nabijebi

es diagrama Seicavs yvela mizezs, romlebic cnobilia sakiTxSi CarTuli jandacvis

muSakebisTvis. pirveli nabijis dros gansazRvruli sakiTxi diagramis centrSia

moTavsebuli. rogorc diagramidan Cans, ramdenime mizezs erTze meti masTan

dakavSirebuli mizezi aqvs.

maSegus janadcvis

samsaxurebSi dabali

socialur-ekonomikuri

statusis adamianebi

iRupebian daavadebebiT,

romelTa

profilaqtikac

advilia

jand

acvis

muS

akebma

aric

ian

hospitali Sorsaa; ard

adis

pacientis

ufl

ebe

bi

sareiso transporti

jand

acvis

muSakebis

jand

acvis

s

eqtoris

jandacvis arsebuli

politikis Sesabamisad

momsaxureba fasiania

adamianebi ver Rebul

obe

n

maTTvis saWiro mkurnalo

bas

ad

amianebis ver ixdian momsaxurebis

safasurs

1eqimi

an

nakl

ebi

100.0

00

mo

saxl

eze

saerT

osiR

aribe ar

asaT

anad

o

sabiujeto

daf

inan

seba

so

fl

ad

muSao

bisT

vis

dabal

istimul

ir

eba

med

ikamentebis

fasi

da

ganawil

ebis

daniSnul

ijand

acvismuSak

Tauar

yof

iTi

ad

amianebi

ar

sargebl

obe

n

saavad

myo

foTi

pacientebi saavadmyof

oSi

didi dagvianebiTmidian

dam

okid

ebu

leb

a

pacient

ebi

sad

mi

med

ikamentebi

Zal

ian

Zvir

ia

Z

iriTad

imed

ikamentebi

xSirad

gayid

vaSi

ar

ar

is

sistema

es magaliTi

mogvawoda eqimma

igboekvu

Cukvumuaniam.

saqmis aRwera

ix. me-19 gverdze.

Page 28: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

28 IFHHRO-steps for change

adamianis

uflebaTa

sakiTxi

dakavSir

ebul

i

miz

ezi

mizezi

dakavSir

ebul

i

dakavSirebul

imizezi

dakavSirebu

l

imizezi

mizezi

mizezi

mizezi

mizezi

mizezi

dakavSire

bul

imiz

ezimizezi

dakavSir

ebul

i

mizezi

nabiji 4 vin aris CarTuli? - aqtorebi

axla, rodesac adamianis uflebaTa sakiTxis gamomwvev faqtorTa erTobliobis ruka

cnobilia, Semdegi nabijiT unda ganisazRvros Sesabamisi aqtorebi. eseni arian adamianebi,

romlebzec uSualod zemoqmedebs sakiTxi, aseve is aqtorebi, romlebic sakiTxis gamomwvev

sxvadasxva mizezTan arian dakavSirebuli. am nabijis ganxorcielebisas moxdeba mesame

nabijis dros Seqmnili rukis dasruleba, zegavlenis sferoTa diagramaze aqtorTa

monacemebis damatebiT.

daiwyeT konkretuli urTierTobiT, romelic saukeTesod gamoaCens sakiTxs; umravles

SemTxvevaSi es aris jandavis muSaki da pacienti. eseni arian adamianebi (an adamiani),

romlebzedac sakiTxi uSualo zemoqmedebas axdes, da aqtorebi, romlebic uSualod arian

CarTuli sakiTxSi. Semdeg CawereT SigniT yvela aqtori, vinc dakavSirebulia zemoqmedebis

sferoTa diagramaSi mocemul gamomwvev mizezebTan. dasrulebuli ruka unda moicavdes

yvela aqtors, romlebic zegavlenas axdenen an dainteresebuli arian centraluri

sakiTxiT.

zemoqmedebis sferoTa diagrama

aqtorebiTurT

aqtori

aqtori

aqtori

aqtori

aqtori

aqtori

aqtori

aqto

ri

aqtori

aqtori

aqtori

aqtori

Page 29: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

maSegus janadcvis

samsaxurebSi dabali

socialur-ekonomikuri

statusis adamianebi

iRupebian daavadebebiT,

romelTa

profilaqtikac

advilia

jand

acvis

muS

akebma

aric

ian

hospitali Sorsaa; ard

adis

pacientis

ufl

ebe

bi

sareiso transporti

jand

acvis

muSakebis

jand

acvis

s

eqtoris

jandacvis arsebuli

politikis Sesabamisad

momsaxureba fasiania

adamianebi ver Rebul

obe

n

maTTvis saWiro mkurnalo

bas

ad

amianebis ver ixdian momsaxurebis

safasurs

1eqimi

an

nakl

ebi

100.0

00

mo

saxl

eze

saerT

osiR

aribe ar

asaT

anad

o

sabiujeto

daf

inan

seba

so

fl

ad

muSao

bisT

vis

dabal

istimul

ir

eba

med

ikamentebis

fasi

da

ganawil

ebis

daniSnul

ijand

acvismuSak

Tauar

yof

iTi

ad

amianebi

ar

sargebl

obe

n

saavad

myo

foTi

pacientebi saavadmyof

oSi

didi dagvianebiTmidian

dam

okid

ebu

leb

a

pacient

ebi

sad

mi

med

ikamentebi

Zal

ian

Zvir

ia

Z

iriTad

imed

ikamentebi

xSirad

gayid

vaSi

ar

ar

is

sistema

IFHHRO-steps for change 29

ganaTlebissaministro

saavadmyo

fo

s

TanamSro

mlebi

samoqalaqo

organizaciebi

samoqalaqo

organizaciebi

pacientiebis ojaxebi

samoqalaqo organizaciebi

janmrTelobissaministro

medicinis

muSaki

adgilobrivixelisufleba

ja

nd

ac

vi

sp

ol

it

ik

is

Se

mq

mn

el

eb

i

afTiaqebi

pacienti

mTavr

oba

mTavro

ba

samedicinogaerTianebebi

samedicino

gaerTianebebi

janmrTelobissaministro

finansTa

saministro

dasrulebuli nabiji 4 vin aris CarTuli?nigeriis jandacvis muSakTa mier cvlilebis mizniT gadadgmuli nabijebi

am diagramaze wina nabijis dros gansazRvrul mizezebze damatebulia aqtorebi. aseve

mocemulia is aqtorebic, romlebic romelime konrketul mizezTan ar arian

dakavSirebuli.

es magaliTi mogvawoda eqimma igboekvu Cukvumuaniam.

saqmis aRwera ix. me-20 gverdze.

Page 30: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

30 IFHHRO-steps for change

nabiji 5 ra SemiZlia me gavakeTo? - moqmedeba

gegma

sakiTxis (nabiji 1) da adamianis Sesabamis uflebaTa (nabiji 2) identificirebis da cnobil

mizezTa (nabiji 3) da CarTul aqtorTa (nabiji 4) struqturuli suraTis Seqmnis Semdeg

unda ganisazRvros saWiro moqmedeba.

mniSvnlovania, rom SerCeuli moqmedeba iyos Sesrulebadi da realisturi. cvlilebisken

mimarTuli mcire da piradi moqmedeba xSirad ufro advilia da ufro kargia sawyisi

etapisTvis. aseT SemTxvevaSi aucilebeli ar aris dauyovnebeli fiqri proeqtebis an

programebis Sesaxeb.

moqmedeba iwvevs reaqcias, es imas niSnavs, rom SeiZleba misi gafarToveba; igi SeiZleba

daiwyos individualuri pacientis mkurnalobis sferoSi da gavrceldes mTel samuSao

sferoze, an samuSao sferos gareTac ki. moqmedebis ganviTreba sxvadasxva individualur

faqtorze iqneba damokidebuli, maT Soris, situaciaze, mdgomareobaze, SesaZleblobebze,

droze, finansur resursebze da informaciaze.

SeavseT qvemoT mocemuli kiTxvari, raTa dagegmoT Tqveni konkretuli moqmedeba da

moifiqreT, ra aris saWiro misi ganxorcielebisTvis.

romeli mizezis

aRmofxvra

SegiZliaT?

SexedeT mesame nabijis dros Seqmnil rukas da SearCieT mizezi, sadac

cvlilebis Setana SegiZliaT.

ra wvlilis Setana

SegiZliaT Tqven?

ra moqmedebebi unda ganaxorcieloT Tqven imisTvis, rom daiwyoT

muSaoba situaciis gasaumjobeseblad?

ifiqreT SedarebiT mcireze: daiwyeT ganxorcielebadi moqmedebiT,

romelsac mkafio Sedegi eqneba. sxvadasxva sferoebSi SesaZlebeli

moqmedebebis mimoxilva SegiZliaT naxoT momdevno gverdze.

ra unda

Seicvalos?

gansazRvreT, ra unda Seicvalos situaciis gaumjobesebis mizniT.

Page 31: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 31

saWiroebebi

romeli aqtorebi

arian CarTuli?

ganixileT meoTxe nabijis dros identificirebuli aqtorebi.

= gWirdebaT Tqven isini Tqveni moqmedebisTvis? Tu asea, gamoikvlieT

maTTan Tqveni pirdapiri da arapirdapiri kavSirebi.

= rogor SeZlebT kontaqtebis damyarebas, rodesac kavSiri ara gaqvT?

ra informcia

gWirdebaT?

SeadgineT informaciis CamonaTvali, romelic gWirdebaT da miuTiTeT

rogor an sad SegiZliaT misi mopoveba.

= SegiZliaT informacia TviTon SeagrovoT Tu daxmareba gWirdebaT?

= romeli wyaroebi arsebobs da romelia xelmisawvdomi?

= arseboben adamianebi an organizaciebi, romlebsac Tqven SegiZliaT

daxmarebisTvis mimarToT?

gaqvT Tqven

SesaZlebloba?

ganixileT konkretuli SesaZleblobebi, romlebic Tqvens mier

dagegmili moqmedebisTvis gWirdebaT.

= gaqvT Tqven saTanado unar-Cvevebi?

= gaqvT survili da SesaZlebloba axali unar-Cvevebis SesaZenad?

= gaqvT sakmarisi dro imisTvis, rom moqmedeba Tqven TviTon

ganaxorcieloT?

= gWirdebaT adamianuri resursebi?

= gWirdebaT finansuri resursebi?

= SegiZliaT Tqven TviTon gauwioT organizeba moqmedebas Tu

daxmareba gWirdebaT?

ra Tanamdeboba/

pozicia gaqvT

Tqven?

gaiTvaliswineT Tqveni profesiuli Tanamdeboba.

ganixileT is SesaZleblobebi da SezRudvebi, romlebic Tqveni

TanamdebobisTvisaa damaxasiaTebeli.

= Tqveni Tanamdeboba gaZlevT saSualebas TviTon daasruloT

cvlileba?

= Tqveni Tanamdebobidan gamomdinare, gWirdebaT sxvebis daxmareba?

= Tqvens Tanamdebobas safrTxe daemuqreba Tuki moqmedebas

ganaxorcielebT?

= gWirdebaT raime dacva?

Page 32: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

32 IFHHRO-steps for change

sa

mu

Sao

sfer

os gareT

samu

Saosfero

arapir

dapir

i

pird

apiri

individualurpacientze

zrunva

am mimoxilvaSi mocemulia moqmedebis sxvadasxva magaliTebi

zemoqmedebis sam sferoSi. magaliTebi dayofilia adamianis uflebaTa

moqmedebis xuT kategoriad, romlebic I ganyofilebaSia aRwerili (ix.

gv. 16). es mimoxilva SeiZleba gamoyenebuli iqnes STagonebis wyarod

cvlilebisTvis gansaxorcielebeli nabijebisTvis.

adamianis uflebaTa darRvevebis

SeCereba, Tavidan acileba an gamosworeba

Cawera, monitoringi da Sefaseba

SesaZlo moqmedebebi

dacva dokumentacia

= adamianis uflebebis dacva

pacientis mkurnalobis periodSi.

= CauRrmavdiT gare faqtorebs, romlebic

zemoqmedebas axdens pacientis janmrTelobis

mdgomareobaze

= gansazRvreT pirebi an pirTa jgufebi,

romlebsac ara aqvT saTanado xelmisawvdomoba

janmrTelobis dawesebulebaze

= daadgineT maxasiaTeblebi da daukavSireT isini

adamianis uflebebs

= SeadgineT pacientTa sia, romelTa uflebebic

safrTxis qveSaa

= kolegebTan erTad ganixileT:

praqtika an regulaciebi, romlebic

adamianis uflebebs ewinaaRmdegeba

= pasuxi mosTxoveT kolegebs, Tuki

maTi qceva ar Seesabameba adamianis

uflebebs

= awarmoeT Canaweri Tqvens jandacvis institutSi

adamianis uflebebTan dakavSirebuli

problemebis Sesaxeb

= awarmoeT moqmedebaTa Canaweri, romlebic

ganxorcielda adamianis uflebaTa problemebis

mosagvareblad

= SeagroveT monacemebi, raTa gazomoT adamianis

uflebaTa moTxovnebis dakmayofilebis done

Tqvens jandacvis institutSi

= acnobeT zemdgomebs praqtikisa da

regulaciebis Sesaxeb, romlebic ar

Seesabameba adamianis uflebebs

= gaasaCivreT SemTxvevebi, romlebmac

safrTxis qveS daayena pacientis

adamianis uflebebi

= pacientebis dacvisas

daxmarebisTvis mimarTeT

profesiul gaerTianebebs

= gaakeTeT profesiuli gaerTianebebis mier

SemuSavebuli strategiebisa da direqtivebis

CamonaTvali

= SeadareT arsebuli strategiebi da direqtivebi

yoveldRiur praqtikas

= SeafaseT, Seesabameba Tu ara strategiebi da

direqtivebi adamianis uflebebs

= sasamarTloSi gamodiT mowmis

statusiT

= mxari dauWireT strategiul

sarCelebs

= sasamarTlos wesiT ganixileT is

regulaciebi, romlebic ar

Seesabameba adamianis uflebebs

= gare wyaroebidan SeagroveT damatebiTi

informacia Tqvens jandacvis institutSi

adamianis uflebaTa sakiTxis Sesaxeb

= gaakeTeT erovnuli jandacvis politikis

mimarTulebaTa CamonaTvali

= SeamowmeT, ramdenad sworad xorcieldeba

janmrTelobis erovnuli politika yoveldRiur

praqtikaSi

= SeafaseT, aris Tu ara janmrTelobis erovnuli

politika SesabamisobaSi adamianis uflebebTan

= SeadgineT sxva qveynebis kargi gamocdilebis

katalogi

Page 33: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 33

propaganda, moxseneba da cnobierebis

amaRleba

monawileoba, stimulireba da

dakavSireba

axali ideebis da

alternativebis SemuSaveba

gavrceleba mobilizeba Seqmna

= aamaRleT informirebuloba

janmrTelobis arsebuli

samsaxurebis Sesaxeb

= gaagzavneT pacienti sxva

organizaciaSi, Tu es saqmes

gamoasworebs

= saWiroebis SemTxvevaSi acnobeT

pacientebs TavianTi uflebebis

Sesaxeb

= waaxaliseT pacientebi, raTa

isini SeuerTdnen im Zalebs,

romlebic msgavsi problemebis

winaSe dganan

= waaxaliseT pacientebi, raTa maT

moiTxovon TavianTi uflebebis

dacva

= CamoayalibeT

pacientebisTvis gasaCivrebis

meqanizi

= uzrunvelyaviT farTobi

pacientTa mxardamWeri

jgufisTvis, romlebic

msgavsi problemebis winaSe

dganan.

= ganixileT kolegebTan adamianis

uflebaTa Sesaxeb Tqvens mier

gakeTebuli daskvnebi

= ganixileT pacientTa

ojaxebTan/pacientTa jgufebTan

adamianis uflebaTa Sesaxeb Tqvens

mier gakeTebuli daskvnebi

= adamianis uflebaTa Sesaxeb

masalebi daarigeT Tqvens

jandacvis institutSi

= moaxdineT kolegebis mobilizeba,

raTa maT yuradReba miaqion

adamianis uflebaTa sakiTxebs

= moaxdineT pacientTa ojaxebis

motivireba, raTa maT ibrZolon

adamianis uflebaTa dasacavad

= kolegebTan erTad CamoayalibeT

samoqmedo jgufi

= SeqmeniT pacientisadmi

keTilganwyobili garemo

= SemoiReT perioduli

Sexvedrebi, sadac ganixilavT

adamianis uflebaTa

sakiTxebs

= SeimuSaveT sainformacio

masala pacientebisa da

kolegebisTvis.

= miswereT profesiul gaerTianebebs

= miawodeT informacia jandacvis

gavlenian muSakebs

= aswavleT adamianis uflebebi

jandacvis sxva muSakebs

= adamianis uflebebis Sesaxeb

masalebi gaavrceleT jandacvis

seqtorSi

= xeli SeuwyveT adamianis uflebebis

CarTvas samedicino saswavleblebis

programebSi

= moawyveT mrgvali magidis

diskusia jandacvis muSakebisa da

pacientebis monawileobiT

= waaxaliseT jandacvis gavleniani

muSakebi, raTa maT mxari dauWiron

cvlilebas

= SesTavazeT profesiul

gaerTianebebs Seqmnan adamianis

uflebaTa komitetebi

= daagzavneT

= mimarTeT jandacvis muSakebs

= SeaTanxmeT saWiro

medikamentebis, mowyobilobebisa

da TanamSromelTa sakiTxi

= SeimuSaveT procedurebi da

direqtivebi

= gaxseniT cxeli xazi

= SeqmeniT gasaCivrebis

meqanizmi kolegebisTvis

= SeqmeniT jandacvis

muSakebisTvis konkretuli

saganmanaTleblo masalebi

janmrTelobis da adamianis

uflebebis sakiTxebze

= adamianis uflebaTa sferos

mdgomareobis Sesaxeb Tqvens mier

gakeTebuli daskvnebi acnobeT

mTavrobas, adamianis uflebaTa

institutebs, arasam-Tavrobo

organizaciebs, masmedias.

= piradad SexvdiT gavlenian aqtorebs da

gauziareT maT Tqveni, rogorc

jandacvis muSakis gamocdileba

= moiwvieT masmedia interviusTvis

= dawereT statia

= SeecadeT politikosebi da iuristebi

mgrZnobi-are gaxdnen janmrTelo-bis da

adamianis ufle-bebis sakiTxebisadmi

= moawyveT RonisZiebebi cnobierebis

amaRlebis mizniT

= SeuerTdiT arsebul moqmed

jgufebs

= gaagzavneT Txovnebi

= moawyveT demonstraciebi

= moaxdineT skolebis motivireba,

raTa sakiTxs yuradReba miaqcion

= daamyareT urTierTobebi

politikis SemqmnelebTan

= uzrunvelyaviT lobireba

politikis Secvlisa da kanonis

reformisaTvis

= moawyveT mrgvali magidis

diskusia politikis Semqmnelebis,

jandacvis muSakebis da

pacientebis monawileobiT

= monawileoba miiReT

janmrTelobis politikis

SeqmnaSi

= SeqmeniT saCivris meqanizmi

Temis, regionis an erovnul

doneze

= SeqmeniT sainformacio

furceli an vebgverdi

adamianis uflebebis da

jandacvis Sesaxeb.

Page 34: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

34 IFHHRO-steps for change

dasrulebuli nabiji 5 ra SemiZlia me gavakeTo?nigeriis jandacvis muSakTa mier cvlilebis mizniT gadadgmuli nabijebi

qvemoT cxrilSi aRwerilia moqmedebebi, romlebic nigeriis SemTxvevaSi ganxorcielda 7

dRis ganmavlobaSi. moqmedebebi gaerTianebulia Sesabamis kategoriebSi, romlebic

identificirebulia pirvel ganyofilebaSi (gv. 16)

cvlilebisTvis gadadgmuli es nabijebi naTeli magaliTia qmedebis, romelsac reaqcia

mosdevs. yvelaferi daiwyo mcire da SedarebiT martivi nabijiT - dialogis organizebiT,

raTa garkveuliyo, ratom ar iyenebda adgilobrivi mosaxleoba soflis saavadmyofos. es

martivi nabiji droTa ganmavlobaSi struqturirebul da warmatebul saqmianobaSi

gadaizarda, romelic xangrZlivi periodis ganmavlobaSi gagrZelda da dResac mimdinareobs.

„rodesac 2005 wels ufro ukeT Seviswavle adamianis uflebaTa sfero, me gamiCnda

motivacia, memuSava erT welze meti, romelic erovnuli axalgazrduli momsaxurebis

sqemiT iyo gansazRvruli. 2011 wels 7 weli gaxdeba rac me maSeguSi Cavedi. me miWirs

masTan ganSoreba. adamianis uflebaTa sferoSi codnis SeZenam Secvala Cemi cxovreba, Cemi

xedva da pacientebisadmi Cemi midgoma. dRes me mxolod eqimi ar var, me aseve adamianis

uflebaTa damcveli var, da janmrTelobis da adamianis uflebaTa ukrTierTgadamkveT

sferoSi vmuSaob“.

eqimi Cukvumuania igboekvu, nigeria

Segroveba

gavrceleba

mobilizeba

Seqmna = ganaxlda klinika

= dawyebulia jandacvis mobiluri klinikis funqcionireba, raTa

moemsaxuron adamianebs Soreul dasaxlebebSi

= erToblivad Seiqmna arasamTavrobo organizacia (eqimebi

socialuri samarTlianobisTvis), romelic propagandas uwevs

janmrTelobis uflebebs soflis marginalizebul TemebSi

= moxda sazogadoebis wevrTa da jandacvis muSakTa mobilizeba

saTemo jandacvis asociaciis Seqmnis mizniT, romelic asrulebs

platformis rols adgilobriv xelisuflebaSi ZiriTadi

medikamentebisa da samedicino saSualebebis uzrunvelyofis

propagandis mizniT

= kolegebze ganxorcielda zemoqmedeba, raTa maT isaubron an

imoqmedon momxmareblis gadasaxadis politikis Sesacvlelad

= klinikis TanamSromlebs CautardaT swavleba pacientis uflebebis

sakiTxebze

= soflis Raribma mosaxleobam miiRo informacia janmrTelobis

uflebebis Sesaxeb

= daiwera statia klinikebis gamouyeneblobis Sesaxeb, informaciis

gavrcelebis mizniT

= Catarda dialogi sazogadoebasTan, raTa dadgeniliyo jandacvis

samsaxurebis iSviaTi gamoyenebis mizezebi

= moxda monacemebis Segroveba, Sejereba da gaanalizeba soflad

mcxovrebi Raribi momxmareblisTvis jandacvis momsaxurebis

safasuris politikis Sesaxeb

Page 35: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 35

damatebiTi wyaroebi

publikaciebi

organizaciebi

janmrTeloba da adamianis uflebebi

= 25 kiTxva-pasuxi janmrTelobis da

adamianis uflebebis sakiTxebze,

jandacvis msoflio organizacia, 2002

= janmrTeloba da adamianis uflebebi:

resursebis gzamkvlevi, fondi ‘Ria

sazogadoeba’, 2007

= janmrTelobis ufleba: saxelmZRvanelo

arasamTavrobo organizaciebisTvis, j.

aSeri, 2004

= janmrTelobis ufleba: damxmare

saxelmZRvanelo jandacvis

profesionalebisTvis, britaneTis

samedicino asociacia, janmrTelobis da

adamianis uflebaTa organizaciebis

saerTaSoriso federacia (IFHHRO), 2007

= ormagi erTguleba da adamianis uflebebi

janmrTelobis profesionalTa

praqtikaSi, eqimebi adamianis

uflebebisTvis, keiptaunis

universiteti, 2002

= gaerTianebuli erebis organizaciis

specialuri momxsenebli adamianis

uflebaTa sakiTxebSi: saxelmZRvanelo

miTiTebebi samoqalaqo

sazogadoebisTvis, janmrTelobis da

adamianis uflebaTa organizaciebis

saerTaSoriso federacia, 2009

jandacvis sakiTxebis xelSewyoba

= janmrTelobis xelSewyoba: xelSewyobis

saxelmZRvanelo miTiTebebi jandacvis

profesionalTaTvis, meddaTa

saerTaSoriso sabWo, 2008

= sazogadoebrivi janmrTelobis

xelSewyobis damxmare saxelmZRvanelo,

2007

= sqesobrivi da reproduqciuli

janmrTelobisa da uflebebis

xelSewyobis saxelmZRvanelo miTiTebebi,

mSoblobis dagegmvis saerTaSoriso

federacia, 2001

= usafrTxo abortisTvis zrunvis

xelSewyoba: treningis saxelmZRvanelo,

qalTa janmrTelobis dacva, 2009

publikaciebi xelmisawvdomia

sainformacio centris vebgverdze:

www.ifhhro.org

treningis masalebi

= treningis masalebi jandacvis

muSakebisTvis adamianis uflebebis

swavlebisTvis gamoqveynebulia

janmrTelobis da adamianis uflebaTa

organizaciebis saerTaSoriso

federaciis mier momzadebul treningis

saxelmZRvaneloSi: adamianis uflebebi

jandacvis muSakebisTvis (ix. vebgverdze

www.ifhhro­training­manual.org)

= saxelmZRvaneloSi mocemulia treningis

sxdomaTa gegmebi, romlebic am

saxelmZRvanelos wardgenisTvis iqneba

gamosayenebeli. igi SegiZliaT ixiloT

ganyofilebaSi „jandacvis muSakebi da

adamianis uflebebi“.

saxelmwifoTaSorisi organizaciebi

gaeros adamianis uflebaTa umaRlesi

komisris ofisi

www.ohchr.org

jandacvis msoflio organizacia

www.who.int

saerTaSoriso profesiuli asociaciebi

msoflio samedicino asociacia

www.wma.net

meddaTa saerTaSoriso sabWo

www.icn.ch

Sesabamisi arasamTavrobo organizaciebis

Sesaxeb informaciis mopoveba SesaZlebelia

vebgverdze www.ifhhro.org; amave gverdze

ganTavsebulia janmrTelobis da adamianis

uflebaTa saerTaSoriso organizaciebis

wevrebisa da damkvirveblebis sia.

vebgverdebi

ekonomikur, socialur da kulturul

uflebaTa qselis precedentebis monacemTa

baza - moicavs janmrTelobis uflebis

SemTxvevebs mTeli msoflios masStabiT

www.escr­net.org/caselaw/

gaeros moqmedi specialuri momxsenebeli

janmrTelobis uflebis sakiTxebSi

unsrhealth.org

janmrTelobis uflebis ganyofilebis

arqivi, eseqsis universiteti, adamianis

uflebaTa centri

www.essex.ac.uk/human_rights_centre/research/rth/

adamianis uflebaTa gasaRebi: janmrTelobis

da adamianis uflebebis swavlebis da

SeswavlisTvis, veronika miCeli, keiptaunis

universiteti, 2011

Page 36: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

36 IFHHRO-steps for change

leqsikoni

angariSvaldebulebis meqanizmi

komiteti, komisia, sasamarTlo, uwyeba an

sxva procedura, romelic axorcielebs

mTavrobis mier adamianis uflebebis

sferoSi nakisri valdebulebebis

Sesrulebis minitorings.

propaganda

mtkicebulebaze dafuZnebuli

strategiuli moqmedeba, romlis mizania

kanonze, politikaze, praqtikaze,

sazogadoebriv azrsa da

damokidebulebebze zemoqmedebis moxdena.

gasaCivrebis meqanizmi

mkafio, xelmisawvdomi, misaRebi,

konfidencialuri da struqturirebuli

procedura jandacvis sistemaSi saCivris

Sesatanad.

ormagi erTguleba

konfliqti, romelic warmoiSoba jandacvis

muSakis pacientis mimarT movaleobebsa da

mesame mxaris (magaliTad, damsaqmeblis an

saxelmwifos) mimarT valdebulebebs Soris.

es valdebulebebi SeiZleba iyos aSkarad

gamoxatuli, navaraudevi, realuri an

nagulisxmevi. rodesac jandacvis muSaki

prioritets mesame mxaris interesebs

aniWebs, amiT SeiZleba dairRves

individualuri pacientis adamianis

uflebebi.

ZiriTadi medikamentebi

medikamentebi, romlebic akmayofilebs

mosaxleobis prioritetuli jandacvis

moTxovnebs. jandacvis moqmed sistemaSi

ZiriTadi medikamentebi unda arsebobdes

mudam, saWiro raodenobiT, saTanado

doziT SefuTuli, saimedo xarisxis da

adekvaturi informaciis TanxlebiT,

individisTvis da TemisTvis xelmisawvdom

fasad. (msoflio jandacvis organizacia)

jandacvis sistema

yvela dawesebuleba, organizacia,

samsaxuri, momsaxureba da individualuri

piri, romlebic uzrunvelyofen zrunvas

janmrTelobis aRdgenis an SenarCunebis

mizniT.

jandacvis politika

janmrTelobasTan dakavSirebuli

strategia, gegma an programa, romelic

SeTanxmebulia adgilobrivi xelisuflebis,

dawesebulebis an organizaciis mier.

jandacvis muSaki

yvela piri, romelic, jandacvis kerZo da

sazogadoebriv seqtorebSi monawileobas

Rebulobs janmrTelobis profilaqtiuri,

samkurnalo da reabilitaciuri

procesebis ganviTarebaSi, marTvaSi,

momsaxurebaSi da SefasebaSi, tradiciul

mkurnalTa CaTvliT. (gaeros

janmrTelobis uflebis sepcialuri

momxsenebeli).

adamianis uflebaTa sasamarTlo

saxelmwifoTa mier dafuZnebuli

sasamarTlo, sadac individualur pirs

SeuZlia Seitanos sarCeli mTavrobis mier

adamianis uflebaTa Sesabamisi

xelSekrulebis darRvevis SemTxvevaSi.

sasamarTlos mier miRebuli

gadawyvetileba samarTlebrivad

savaldebuloa. adamianis uflebaTa sami

regionuli sasamarTlo arsebobs: adamianis

da xalxTa uflebebis afrikuli

sasamarTlo, adamianis uflebaTa inter-

amerikuli sasamarTlo da adamianis

uflebaTa evropuli sasamarTlo.

adamianis uflebaTa xelSekruleba

or an met saxelmwifos Soris

samarTlebrivi Zalis mqone SeTanxmeba,

romelSic adamianis uflebebi kanoniTaa

daculi.

lobireba

oficialuri pirebis, umravles

SemTxvevaSi, kanonmdeblebis an

maregulirebeli uwyebebis wevrTa

darwmuneba konkretuli kanonis an

saxelmZRvanelo miTiTebis Secvlis mizniT.

Page 37: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

IFHHRO-steps for change 37

monitoringi

dakvirvebis an mudmivad Semowmebis

procesi, raTa Segrovdes informacia,

romelic saWiroa adamianis uflebebTan

Sesabamisobis Sesafaseblad da moxsenebis

warsadgenad.

adamianis uflebaTa erovnuli institutebi

instituti, romelsac aqvs konstituciiT

da/an kanoniT miniWebuli mandati, raTa

daicvas da xeli Seuwyos adamianis

uflebebs. adamianis uflebaTa erovnuli

institutebi aris damoukidebeli,

avtonomiuri institutebi, romlebic

erovnul doneze saqmianoben. (gaeros

adamianis uflebaTa umaRlesi komisris

ofisi)

pacientis damoukidebloba

pacientis ufleba, miiRos gadawyvetileba

misi samedicino mkurnalobis Sesaxeb.

jandacvis muSaks SeuZlia informacia

miawodos pacients da aswavlos mas, magram

mas ar SeuZlia pacientis nacvlad miiRos

gadawyvetileba.

pacientis konfidencialoba

es aris wesi, romlis Tanaxmadac, pacientis

Sesaxeb informacia inaxeba saidumlod,

vidre pacienti Tanxmobas ar ganacxadebs

informaciis gamJRavnebis Taobaze. es

pacients saSualebas aZlevs sruli da

gulaxdili informacia miawodos Tavis

eqims, rac mniSvnelovania saTanado

mkurnalobisa da diagnostirebisTvis.

profesiuli gaerTianeba

organizacia, romelic Seqmnilia erTi da

imave profesiis mqone adamianTa

gaerTianebisTvis. Cveulebriv, aseTi

organizacia uzrunvelyofs

saxelmZRvanelo miTiTebebis SemuSavebas,

raTa konkretul profesiaSi daculi iqnes

garkveuli standartebi.

pativiscema, dacva, Sesruleba

mTavrobis valdebulebebi, romlebic

adamianis uflebebTanaa dakavSirebuli.

pativiscema: mTavrobam Tavi unda Seikavos

adamianis uflebebis darRvevisagan. dacva:

mTavroba valdebulia daicvas sxvebi

adamianis uflebebis darRvevisagan.

Sesruleba: mTavrobam unda ganaxorcielos

RonisZiebebi, romlebic saWiroa adamianis

uflebaTa realizebisaTvis.

janmrTelobis ZiriTadi ganmsazRvrelebi

pirobebi, romlebic aucilebelia jansaRi

garemosTvis da adamianTa

janmrTelobisTvis; igi moicavs usafrTxo

da sasmel wyals, saTanado sanitarul

pirobebs, uvnebeli sakvebis saTanado

raodenobas, sacxovrebels, jansaR samuSao

da bunebriv garemos da janmrTelobasTan

dakavSirebul ganaTlebasa da

informaciaze xelmisawvdomobas.

gaeros specialuri momxsenebeli

gaeros adamianis uflebaTa sabWos mier

daniSnuli piri, romelmac unda

uzrunvelyos adamianis uflebebTan

dakavSirebuli sakiTxebis gamoZieba,

monitoringi, rCevebis SemuSaveba da

moxsenebebis wardgena.

gaeros saxelSekrulebo organo

damoukidebel eqspertTa komiteti,

romelic amowmebs mTavrobis moxsenebebs,

raTa Sefasdes adamianis uflebaTa

Sesabamisoba konkretul

xelSekrulebasTan. mravali komiteti

amavdroulad Rebulobs individualur

saCivrebs adamianis uflebaTa darRvevebis

Sesaxeb.

mowyvladi jgufebi

adamianTa jgufebi, romlebsac specialuri

dacva esaWiroebaT, radgan,

marginalizaciis, socialuri gariyvis,

mikerZoebis, diskriminaciis an naklebi

SesaZleblobebis da Semosavlis gamo maTi

adamianis uflebebi maRali xarisxis riskis

qveS dgas. mowyvladi jgufebis

magaliTebia: umciresobebi,

unarSezRuduli adamianebi, xandazmulebi,

bavSvebi, ltolvilebi, aiv-iT

inficirebuli adamianebi, patimrebi.

Page 38: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

38 IFHHRO-steps for change

1 safuZveli: britaneTis samedicino asociacia, janmrTelobis ufleba: saxelmZRvanelo

jandacvis profesionalebisTvis, 2007 wlis ivnisi, gv. 14

2 gaeros ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti, zogadi komentari #14,

janmrTelobis umaRlesi SesaZlo standartis ufleba (ekonomikur, socialur da

kulturul uflebaTa saerTaSoriso paqtis me-12 muxli), 2000 wlis maisi

3 gaeros ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti, zogadi komentari #20,

diskriminaciis dauSvebloba ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis

ganxorcielebisas (ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa saerTaSoriso

paqtis me-2 muxlis me-2 punqti), 2009 wlis maisi

4 doqtori helen potsi, monawileoba da janmrTelobis umaRlesi SesaZlo standartis

ufleba, adamianis uflebaTa centri, eseqsis universiteti, 2008.

sqolio

Page 39: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis saerTaSoriso federacia (IFHHRO) qmnis

aqtiuri organizaciebis unikalur qsels, romelic janmrTelobasTan dakavSirebuli

adamianis uflebebis dacvasa da xelSewyobas emsaxureba. federaciaSi dReisaTvis 31 wevri

da damkvirveblis statusis mqone organizaciaa gaerTianebuli msoflios sxvadasxva

kuTxidan. es wevrebi da damkvirveblebi arian adamianis uflebaTa jgufebi, romlebic

ganixilaven janmrTelobasTan dakavSirebuli uflebebis darRvevebs, aseve samedicino

gaerTianebebi, romlebic adamianis uflebaTa sferoSi muSaoben da organizaciebi,

romlebic specialurad Seiqmna adamianis jandacvis muSakTa mobilizebisTvis adamianis

uflebaTa dasacavad.

xedva: janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis saerTaSoriso federacia

iRwvis imisTvis, rom janmrTelobasTan dakavSirebuli adamianis uflebebiT yvelas

SeeZlos sargebloba.

misia: janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebis saerTaSoriso federacia

jandacvis muSakebs aerTianebs janmrTelobasTan dakavSirebuli adamianis uflebebis

realizaciisTvis xelSesawyobad.

am saxelmZRvanelos asli ix. vebgverdze: www.ifhhro.org

saxelmZRvanelo aseve xelmisawvdomia inglisur, espanur, frangul, rusul da

portugaliur enebze

janmrTelobis da adamianis uflebaTa organizaciebissaerTaSoriso federacia (IFHHRO)

Page 40: angarishi-tamriko Layout 1 - IFHHRO · 2017. 12. 7. · adamianis uflebebi aris TavisuflebaTa da uflebaTa CamonaTvali, romelic miniWebuli aqvs yovel adamians, miuxedavad misi warmoSobisa,

www.ifhhro.org