ane ohartu da josuk haren liburua aurkitu duela - ehu.eus · pdf fileehulkuren aholkua...
TRANSCRIPT
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
1
Josuk nire/zure liburua aurkitu du.Josuk Josuk nirenire//zurezure liburua aurkitu duliburua aurkitu du..
Ohartu naiz/zara Josuk nire/zure liburua aurkitu duela.
Ohartu naiz/zara Josuk Ohartu naiz/zara Josuk nirenire//zurezure liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
Lehen eta bigarren pertsonan, garbi geratzen da nor den izenordainaren erreferentea: ni(re)/zu(re).
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
2
Josuk haren liburua aurkitu du.Josuk Josuk harenharen liburua aurkitu duliburua aurkitu du..
Ohartu naiz/zara Josuk haren liburua aurkitu duela.
Ohartu naiz/zara Josuk Ohartu naiz/zara Josuk harenharen liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
Hirugarren pertsonan, testuinguruak argitu behar du zein den izenordainaren
erreferentea.
harenharen: Josu ez den (aurretik aipaturiko) norbaiten
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
3
Ane ohartu da Josuk haren liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk harenharen liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
Beste hirugarren pertsona bat ageri bada esaldi berean, izenordainak ez du argitzen erreferentea hura den ala esalditik kanpoko bat.
harenharen: Aneren / beste norbaiten
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
4
berarenberaren: (Josu ez den eta aurretik aipatu den) edozein hirugarren pertsonaren (eskuarki,
esaldian aipatua: hor, AnerenAneren)
Ane ohartu da Josuk beraren liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk berarenberaren liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
5
Hala,
beraren
erabiliz iradoki dezakegu hurbileneko hori dela erreferentea, eta ez lehenago aipaturiko norbait (haren):
[Josuk ez du begi onez ikusten idazlea]. Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk berarenberaren (Aneren) liburuan irakurri (Aneren) liburuan irakurri
duela duela harenharen (idazlearen) (idazlearen) eskaintza.eskaintza.
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
6
Josuk bere liburua aurkitu du.Josuk Josuk berebere liburua aurkitu duliburua aurkitu du..
Josuk Josuk Josuren liburuaJosuren liburua
aurkitu duaurkitu du adierazteko, izenordain bihurkaria erabili
behar da.
berebere: Josuren
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
7
Ohartu naiz/zara Josuk bere liburua aurkitu duela.
Ohartu naiz/zara Josuk Ohartu naiz/zara Josuk berebere liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
berebere: Josuren (*Aneren, *inoren)
Ane ohartu da Josuk bere liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk berebere liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
8
Ane ohartu da Josuk bere liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk berebere liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
berebere: Josuren
Beraz, hiru esaldi desberdin ditugu:
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
9
Ane ohartu da Josuk haren liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk harenharen liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
harenharen: Josu ez den eta aurretik aipatu den edozein hirugarren pertsonaren
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
10
Ane ohartu da Josuk beraren liburua aurkitu duela.
Ane ohartu da Josuk Ane ohartu da Josuk berarenberaren liburua aurkitu duelaliburua aurkitu duela..
berarenberaren: Josu ez den eta aurretik aipatu den hirugarren pertsona baten (ia beti,
Aneren)
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
11
OHARRAKOHARRAK
1.Halako esaldietan, berarenberarenen lekuan harenharen
erabiltzea zuzena da. Ekialdeko
hizkeretan, hori da eredua.
Hala ere, anbiguotasunak murrizteko, aukerakoa da berarenberaren.
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
12
2.Mendebaldeko erabilera batzuetan, lausotu egin dira harenharen//berarenberaren//berebere bereizkuntzak.
Batetik,
berarenberaren
forma berebere
formara lerratzen da askotan.
HaHarenren
ere gero eta baztertuago
geratzen ari da erakusle‐adieratik kanpo, bereberek
ordezturik.
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
13
Ondorioz,
hizkera batzuetan, ia
dena da berebere, bereizkuntzarik gabe.
Muturreraino eramanda, gaztelaniarekiko baliokidetasun automatikoa nagusitzen da azkenean:
harenharen
=
de aquel(la)de aquel(la)berebere
=
susu
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
14
3.Euskara Zerbitzuaren gomendioa hauxe da, prosa zaindurako:
Zentzu bihurkarian Zentzu bihurkarian baino ez erabiltzea berebere, bestela zalantza eta nahasbide ugari
sortzen baita testuetan.
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
15
Izenordain bihurkariaIzenordain bihurkaria::
Josuk Josuk berebere
nahia bete dunahia bete du..
Josu Josu berebere
lagunekin joan da.lagunekin joan da.
BereBere
herrira eraman behar dugu Josuherrira eraman behar dugu Josu..
Josuri Josuri bereberea gustatzen zaioa gustatzen zaio..
berebere: Josuren (ez Aneren edo beste norbaiten)
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
16
Josuk Josuk harenharen
nahia bete dunahia bete du..
Josu Josu haren haren lagunekin joan dalagunekin joan da..
Haren Haren herrira eraman behar dugu Josuherrira eraman behar dugu Josu..
Josuri Josuri harenharena gustatzen zaioa gustatzen zaio..
harenharen: Josu ez den norbaiten
Izenordain soila (ez bihurkaria):Izenordain soila (ez bihurkaria):
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
17
Perpaus berean izen‐sintagma bat baino gehiago hirugarren pertsonakoa bada,
izenordain bihurkaria anbiguoa izan daiteke:
berebere: Aneren/Josuren
Inoiz gertatzen den anbiguotasun hori bestela argitu beharko da, testuinguruak berez
laguntzen ez badu.
Anek Josu Anek Josu berebere
bulegoan ikusi dubulegoan ikusi du..
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
18
NorberakNorberak
du berebere
saminaren berri / Kanpokoek ezin parte hartu harenharen
lasaitasunean.
[Es
14, 10]
Eta aingeru ahaltsu bat ikusi nuen, ahotshandiz hots egiten: «Nor da gauza liburualiburua
irekitzeko eta berarenberaren
zigiluak askatzeko?»
[Ap
5,2
]
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
19
Jesus Mesias dela sinesten duen oro Jainkoarengandik jaioa da, eta aitaaita
maite duenak berarenberaren
seme‐alabak ere maite ditu.
[1 J 5,1]
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
20
Elizen arteko Biblia, Bilbo, 1994
(euskaratzailea: Elizen Arteko Biblia Elkartea)
OHARRABERAREN (errepikapenezkoa) erabili den gehienetan,
aipatu dugun moduan, HAREN (soila) erabil zitekeen. Bereizkuntza nagusia, erabakigarria, BERE
bihurkariaren eta bihurkari ez diren beste bien (HAREN, BERAREN) artekoa da.
EHULKUren aholkua Hirugarren pertsonako izenordainen erreferentzia: bere/haren (beraren)
21
BereBere
azken urteetan, denbora asko eman zuen
DiracDirac‐ek lurbira osoan bidaiatu eta hitzaldi
jendetsuak ematen, berarenberaren
izena duen
ekuazio bikainaren jatorria mintzagai.