System Analiz Samorządowych (SAS) jako narzędzie wspomagające

burmistrza w zarządzaniu usługami publicznymi i rozwojem miasta

Andrzej Porawski, Dyr. Biura ZMP

Tomasz Potkański, Z-ca Dyr. Biura ZMP

Wrocław, 15 luty 2011

Co to jest SAS ?• Baza danych i wskaźników obrazujących:

– koszty i wyniki ilościowe oraz jakościowe usług dostarczanych przez miasta

– główne uwarunkowania rozwojowe– efekty rozwoju (wskaźniki zrównoważonego

rozwoju)

• Baza jest ogólnodostępna - poprzez internet (www.sas.zmp.poznan.pl)

• ZMP prowadzi SAS od 12 lat

• 3 etapy rozwoju (1998-1999; 2000-2006; 2007 - )

• Powoli obejmujemy gminy wiejskie i powiaty

Co mierzymy w SAS ?• Drogi, transport publiczny (od 1999)• Pomoc społeczna (od 1999)• Kultura (od 1999)• Gospodarka komunalna (od 2007)• Gospodarka mieszkaniowa (od 2007)• Efektywność energetyczna w miastach (od 2009)• Edukacja (od 1999, a od 2006 na podst. SIO)• Finanse JST (od 2004)• Demografia (od 2007)• Wskaźniki zrównoważonego rozwoju (od 2007)• Współpraca z organizacjami pozarządowymi – od 2009• Udostępniamy ankiety do badania jakości usług publicznych i

jakości życia w miastach - do samodzielnego wykorzystania

Jak pozyskujemy, przetwarzamy i jak udostępniamy wyniki?

• Pozyskujemy dane z miast lub statystyki publicznej

• Tworzymy zestawy wskaźników (udział ekspertów i członków Grup Wymiany Doświadczeń)

• Prowadzimy bazę danych umożliwiającą każdemu miastu na dokonywanie dowolnych porównań oraz proponujemy sztywne grupy porównawcze: wizualizacja na ekranie

• Zlecamy analizy sektorowe – dostępne na stronie SAS

• Wykonujemy opracowania sektorowe dotyczące zagadnień o szczególnym znaczeniu dla zarządzania miastami (współpraca z OPP, rewitalizacja) i raporty od stanie miast.

Źródła danych – liczba wskaźników

Sektor usług lub dziedzina przekrojowaDane

dostępne od:

Liczba wskaźnikó

w

Drogi i transport zbiorowy (80 miast) 1999 96

Gospodarka komunalna (wod-kan, odpady stałe) – 80 miast

2007 58

Komunalna gospodarka mieszkaniowa – 80 miast

2007 29

Pomoc społeczna – 80 miast 1999 69

Oświata 1999 / 2006 33

Kultura – 80 miast 1999 142

Demografia 1999 89

Finanse jednostek samorządu terytorialnego 2004 105

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju 2007 243 / 87

Efektywność energetyczna w gosp. miejskiej – 32 miasta

2009 42

Współpraca z organizacjami pozarządowymi 2006 19

Najbliższe plany rozwojowe

• Zintegrowane wskaźniki rozwoju JST – w oparciu o doświadczenia estońskie:

– stopa bezrobocia,– wskaźnik „zależności”,– udział w PIT / mieszkańca,– udział w CIT / mieszkańca,– podatek od nieruchomości / mieszk.,– podatek od czynności cywilnoprawnych,– wskaźnik „atrakcyjności demograficznej”;

• Inne wskaźniki zintegrowane.

Jak bazę SAS mogą wykorzystać miasta ?

Narzędzie zintegrowanego zarządzania strategicznego mias-tem – dynamiczne, w tym porównawcze (z innymi):

- aktualizacja strategii rozwoju miasta (w tym diagnozy społecz-no-gospodarczej) – plan długo i średnioterminowy – główne trendy i tendencje;

- aktualizacja / przygotowanie planów operacyjnych do strategii (dla poszczególnych priorytetów strategii lub sektorów usług) – plany średnio- i krótkoterminowe – dostępność i poziom usług / racjonalizacja kosztów;

- „owskaźnikowanie” przygotowywanych projektów i programów (wskaźniki rezultatu i oddziaływania), monitoring i raportowanie;

- wymiana doświadczeń między specjalistami w miastach (GWD);- badania jakości życia (na tle wskaźników obiektywnych);

Zintegrowane zarządzanie strategiczne

• Definicja: Zdolność instytucji do osiągania swoich celów rozwo-jowych zdefiniowanych w strategii – poprzez skoordynowane stosowanie niezbędnych narzędzi zarządzania i świadome wy-korzystanie efektu synergii podejmowanych działań, wsparte stałym monitoringiem i okresową ewaluacją realizacji strategii.

• Zarządzanie zintegrowane respektuje rolę partnerstwa z inny-mi podmiotami i społecznością lokalną w realizacji celów stra-tegicznych. Oparte na skutecznej komunikacji z mieszkań-cami i badania opinii nt. kierunków rozwoju i jakości dostar-czanych usług publicznych

• Dla wyższej skuteczności zarządzania miastem należy m.in. zadbać o integrację posiadanych zasobów danych, najlepiej z wykorzystaniem platformy informatycznej systemu informacji przestrzennej (GIS).

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (1)

Dynamika finansów JST

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

rok

mld

PL

N /

%

dochody wyk. og. DO

dochody własne DW

udział DW w DO (%)

wydatki majątkowe

wskaźnik inwestowania (%)

zobowiązania 31.12

wskaźnik zadłużenia (%)

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (2)

• Limit łącznego zadłużenia – 60 % planu dochodów (na końcu 2009 wyniósł 24,5 % dochodów faktycznie wykonanych)

• Limit rocznej obsługi zadłużenia – 15 % planu dochodów (na końcu 2009 wyniósł 4,5 % dochodów faktycznie wykonanych)

dane dotyczące wszystkich JST

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (3)

Rok Zadłużenie sektora publ.

[mld PLN]

W tym zadłużenie JST [mld PLN (%)]

1999 280 6,2 (2,2 %)

2001 300 12,3 (4,1 %)

2003 409 17,3 (4,2 %)

2005 440 21,2 (4,8 %)

2007 527 25,9 (4,9 %)

2008 595 28,8 (4,8 %)

2009 670 39,3 (5,9 %)

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (4)

Wydatki majątkowe JST 1999 - 2009

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

rok

mln

PL

N

GMINY

POWIATY

MNPP

WOJEWÓDZTWA

Razem JST

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (5)

Dochody w łasne gmin i MNPP

0,0

5 000,0

10 000,0

15 000,0

20 000,0

25 000,0

30 000,0

35 000,0

40 000,0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009rok

mln

zł.

Doch. w łasne gmin

Udziały w pod. gmin

Dw + Up gmin

Doch. w łasne mnpp

Udziały w pod. mnpp

Dw + Up mnpp

Uwarunkowania finansowe realizacji zadań samorządów miejskich (Eurostat)

Kraj Deficyt SFP (%PKB)

Dług SFP (%PKB)

Deficyt JST (%PKB)

Deficyt JST (%PKB)

2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009

UE 27 -2,3 -6,8 61,5 74,0 -0,3 -0,7 10,1 11,6

Francja -3,4 -7,5 67,4 78,1 -0,4 -0,3 7,5 8,2

Grecja -7,7 -15,4 99,2 126,8 0,1 0,0 0,7 0,9

Hiszpania -4,1 -11,1 39,7 53,2 -2,0 -2,6 9,2 11,5

Niemcy 0,0 -3,0 65,9 73,4 0,3 -0,8 26,1 29,1

Polska -3,6 -7,2 47,2 50,9 -0,2 -1,0 2,3 3,0

Wlk. Brytania -5,0 -11,4 52,0 68,2 -0,2 -0,3 4,7 4,8

Włochy -2,7 -5,3 105,8 116,0 -0,2 -0,4 8,1 8,6

USA -6,0 -12,9 x x x x x x

Współpraca z NGO: główne fakty

• 65 tys. stowarzyszeń i 10 tys. fundacji (2009, Klon-Jawor), najwięcej woj. mazowieckie, 50% deklaruje charakter lokalny, a 33% krajowy

• Łączna liczba członków NGO – 4 mln osób• W roku 2008 JST przekazały NGO w formie

dotacji (par 281-283) – 1,376 mld zł (0,95% swoich budżetów)

• W roku 2009 JST przekazały NGO w formie dotacji (par 281-283) – 1,636 mld zł (0,98% swoich łącznych budżetów, oraz 1,31% w stos do kwoty budżetów bieżących – bez inwestycji).

Wymiar finansowy współpracy JST z NGO: wydatki wg działów budżetu

JST razem %

801 oświata i wych. 16 909 257 1,23

851 ochr. zdrowia 143 783 970 10,45

852 pomoc społ. 468 846 440 34,06

853 poz. zad. polit. sp. 49 918 430 3,63

854 eduk. op. wych. 30 412 446 2,21

900 gosp. kom. i OŚ 25 749 669 1,87

921 kultura, dz. nar. 107 846 210 7,83

926 kult. fiz. i sport 462 157 761 33,57

Dział

Żródło: Dane MF za 2008 (RB-28)

Wydatki na współpracę z NGO – różnice między miastami różnej wielkości

Dział

Wg klasyf. budżet.

wydatki [%] miasta razem

miasta duże

miasta średnie

miasta małe

Transport i łączność 600 0,3 0,0 0,0 3,1 Turystyka 630 0,9 1,0 1,2 0,2 Działalność usługowa 710 0,3 0,4 0,0 0,2 Administracja publiczna 750 0,6 0,5 0,4 1,6

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona ppoż. 754 0,3 0,1 0,7 1,0 Oświata i wychowanie 801 0,4 0,2 0,9 0,7 Ochrona zdrowia 851 16,0 14,8 23,3 16,2 Pomoc społeczna 852 36,5 44,8 11,2 9,8 Pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej 853 3,5 3,7 3,3 2,4 Edukacyjna opieka wychowawcza 854 2,3 2,1 0,6 5,4

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 900 0,9 0,9 1,5 0,5

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 921 8,1 7,1 11,8 10,1 Kultura fizyczna i sport 926 29,8 24,3 45,1 48,9 RAZEM x 100,0 100,0 100,0 100,0

Żródło: Badania własne Biura ZMP, 2006 – tendencja się pogłębia 2008-2009 (dane MF)

Miasta obecne na spotkaniu:

Bolesławiec Legnica

Brzeg Nowa Sól

DzierżoniówOstrów

Wielkopolski

Jelenia Góra Piekary ŚląskieKąty

Wrocławskie Pleszew

Kluczbork Polkowice

Krapkowice Sieradz

Wieruszów

Liczba umów zawartych w trybie otwartego konkursu

Efektywność energetyczna w gospodarce miasta

Oświata

Demografia - na poziomie miast

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju

Grupy porównawcze jednostek samorządu terytorialnego (SAS)

Kryterium typu administracyjnego JST i liczby mieszkańców

Rok badań

Liczba JST w zależności od Kryterium dochodu ogółem na 1 mieszkańca Liczba JST

(Suma)najniższy niski przeciętny wysoki najwyższy

Gminy wiejskie do 6 000 mieszkańców

2009 15 124 336 303 35 813

Gminy wiejskie powyżej 6 000 mieszkańców

2009 46 193 298 203 28 768

Gminy miejsko-wiejskie do 12 000 mieszkańców

2009 14 54 102 107 14 291

Gminy miejsko-wiejskie powyżej 12 000 mieszkańców

2009 42 118 91 41 8 300

Miasta do 20 000 mieszkańców 2009 18 23 36 34 9 120

Miasta od 20 000 do 40 000 mieszkańców

2009 13 33 21 11 0 78

Miasta powyżej 40 000 mieszkańców 2009 5 19 10 9 0 43

Miasta na prawach powiatu do 100 000 mieszkańców

2009 6 5 7 8 1 27

Miasta na prawach powiatu powyżej 100 000 mieszkańców

2009 2 7 14 14 1 38

Powiaty ziemskie 2009 34 65 106 94 15 314

Suma 2009 195 641 1021 824 111 2792

Przynależność Dzierżoniowa do grupy porównawczej:

Chełmno (1) Bartoszyce (1) Dzierżoniów (1)

Hajnówka (1) Kłodzko (1) Lębork (1)

Mrągowo (1) Turek (1) Jasło (1)

Świebodzice (1) Mława (1) Szczecinek (1)

Kościerzyna (1) Łowicz (1) Żary (1)

Kościan (1) Bochnia (1) Chojnice (1)

Lubliniec (1) Iława (1) Nowa Sól (1)

Kryterium typu administracyjnego i liczby mieszkańców JST Kryterium dochodu ogółem JST (w zł na 1 mieszkańca) - gminy o dochodach

najniższych niskich przeciętnych wysokich najwyższych

Gminy wiejskie do 6 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy wiejskie powyżej 6 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy miejsko-wiejskie do 12 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy miejsko-wiejskie powyżej 12 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy miejskie do 20 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy miejskie od 20 do 40 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Gminy miejskie powyżej 40 tysięcy mieszkańców do 2120 (2120-2370> (2370-2680> (2680-3500> powyżej 3500

Miasta na prawach powiatu do 100 tysięcy mieszkańców do 2970 (2970-3340> (3340-3710> (3710-4950> powyżej 4950

Miasta na prawach powiatu powyżej 100 tysięcy mieszkańców do 2970 (2970-3340> (3340-3710> (3710-4950> powyżej 4950

Powiaty ziemskie do 610 (610-740> (740-880> (880-1140> powyżej 1140

Drogownictwo, transport miejski

• Kraj - 70

Pomoc społeczna

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

Gospodarka komunalna

..

..

Komunalna gospodarka mieszkaniowa

• 700 gmin ma mniej niż 30 mieszkań, w tym 140 – mniej niż 5, a 19 – zero;

• 450 miast ma po mniej niż 100 mieszkań;• 45 % zasobów komunalnych – sprzed 1946;• 30 % zasobów – 1946 – 1965;• 25 % zasobów – po 1965;• Wszystkie zadania przekazano bez środków;• Socjalny charakter zasobu i czynszów;• Wysoki poziom zaległości czynszowych;• Brak polityki mieszkaniowej państwa, choć są jej

elementy;

Komunalna gospodarka mieszkaniowa

..

..