analizë mbi procesin e hartimit të buxhetit dhe menaxhimin...

Analiz mbi procesin e hartimit t Buxhetit dhe menaxhimin e paras publike

Janar2010


2

Personeli:Ismet KRYEZIU - Drejtor ekzekutivemail: [email protected]

Vjollca VOGL - Menaxhere e administratsdhe financave

email: [email protected]

Leonora CIKAJ - Asistente pr administratdhe financa


Emine BEHLULI - Asistente pr administratdhe financa

email: ebehluli@kdi-kosova .org

ProgrAMi - TrAnsPArencA Dhe AnTikorruPsioni

Merita MUSTAFA - Menaxhere e programitemail: [email protected]

Admir ISTREFI - Asistent Programiemail:[email protected]

Besnik RAMADANAJ - Zyrtar pr mardhnieme publikun


Sahit BIBAJ - Avokat / kshilltar juridikemail: [email protected]

Natyra KASUMAJ - Vullnetareemail: [email protected]

Visar RAMAJ- Vullnetaremail: [email protected]

Liridon SELMANI- Monitoruesemail: [email protected]

ProgrAMi - QeVerisJA QenDrore:

Valmir ISMAILI - Menaxher programiemail: [email protected]

Driton SELMANAJ - Asistent i programitemail: [email protected]

Fitore ZENELI - Asistente e programitemail: [email protected]

Isuf ZEJNA - Monitoruesemail: [email protected]

Ramadan KLISURICA - Monitoruesemail: [email protected]

Rrezarta AHMETI - Monitoruesemail: [email protected]

ProgrAMi - QeVerisJA lokAle

Naim CAHANAJ - Menaxher programiemail: [email protected]

Nora VESELI - koordinatoremail: [email protected]

BAshkPunTor T JAshTM

Arsim GJINOVCI - iT & designemail: [email protected]

Yll BULESHKAJ - Analistemail: [email protected]

www.kdi-kosova.org | email: [email protected]

3



4

PrMBAJTJA

I. Hyrje ...................................................................................................................... 5

II. Vlersimi i Procesit Prgaditor t Buxhetit 2010 ............................................. 6

III. Krahasimi n mes Buxhetit t vitit 2010 dhe Buxhetit t vitit 2009 ........... 15

IV. Krahasimi n mes Buxhetit t vitit 2009

dhe Buxhetit t realizuar n 2008 ........................................................................ 21

V. Rekomandimet .................................................................................................. 24

VI. Prmbyllja ......................................................................................................... 25

VII. Referencat ........................................................................................................ 26

5

I. HYRJEkjo analiz ka pr qllim t ofroj nj vlersim t

menaxhimit t financave publike, me fokus t vaant n

aspektet procedurale si dhe n kontekstin e prgjithshm

ekonomik t buxhetit. Motivimi pr prpilimin e ksaj

analize i buron nga prpjekjet pr krijimin e nj kornize

t qart prmes s cils qytetart, dhe shoqria civile n

prgjithsi, prfshihen n monitorimin e shfrytzimit t

paras publike dhe vlersimin e udhheqjes s politiks

fiskale.

Duke u nisur nga supozimi se qytetart jan aksionar t

qeveris q przgjedhin, ather kjo analiz u mundson

qytetarve t mbikqyrin menaxhimin e taksave t tyre

dhe fuqis q buron nga vota q ata japin. Metodologjia

sht e ngjashme me praktikn n sektorin e biznesit,

ku bizneset prcjellin ligjet ekzistuese pr t raportuar

aktivitetin e tyre, dhe krijojn udhzues standard t

menagjimit financiar q prcaktojn praktikat m t mira

pr udhheqjen e biznesit. Aksionarve m pas u mbetet

q s pari t verifikojn prputhshmrin e udhzuesit

q menaxhmenti prpilon me ligjet n fuqi, dhe m pas

vlersimi i efikasitetit t menaxhmentit bhet duke u

mbshtetur n rregullat e prcaktuara n udhzues.

edhe veprimtaria e qeveris duhet t ndjek procedur

t ngjashme, duke vepruar n pajtim t plot me ligjet

n fuqi, dhe duke ndjekur udhzuesit q prpilohen nga

vet qeveria n pajtueshmri me kto ligje.

Metodologjia e prdorur n kt analiz vlersimi, merr

pr baz udhzuesin mbi Buxhetin dhe Planifikimin

Buxhetor n cilsin e manualit pr menaxhim financiar

t cekur n krahasimin e msiprm ndrsa, ligjin mbi

Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsive e

cilson si ekuivalentin e standardeve ligjore q duhet

prmbushur udhzuesi.

Qllimi parsor i ksaj analize sht t vlersoj kualititetin

e procesit t planifikimit buxhetor pr Buxhetin 2010

duke prdorur metodologjin e auditimit n nivel t

prgjithshm. Vrojtime t marra nga pjesmarrja n nj

numr dgjimesh buxhetore do t vihen n shrbim t

analizs.

Pr m shum, udhzuesi mbi Buxhetin dhe Planifikimin

Buxhetor thekson nevojn e prfshirjes s planifikimit

buxhetor n kuadr t planifikimit afat-mesm, me

prioritete t prcaktuara n kornizn Afatmesme t

shpenzimeve (kAsh). n kt drejtim, ky vlersim nuk

do t fokusohet vetm n sjelljen procedurale prgjat

ciklit t pregatitjes s buxhetit vjetor, por gjithashtu do

t ofroj krahasime n mes Buxhetit 2008 dhe 2009, si

dhe buxhetit 2010 me buxhetin e prgjithshm t vitit

2009, duke analizuar zbatueshmrin e ktyre buxheteve

si pjes t nj koncepti afatmesm zhvillimor.

gjithashtu, organizatat e shoqris civile kan nj

rol shum t rndsishm n procesin buxhetor si

monitorues t procesit apo edhe si kontribues t

drejtprdrejt n hartimin e politikave buxhetore. n kt

aspekt, kjo analiz kontribon n rritjen e transparencs

dhe llogaridhnies s ktij procesi duke analizuar

politikat buxhetore t Qeveris, shfaq t metat e procesit

buxhetor dhe jep rekomandime pr praktika t mira

prgjat procesit prgaditor t buxhetit.


6

II. VLERSIMI I PROCESIT PRGADITOR T BUxHETIT 2010 ky seksion paraqet nj vlersim t prputhshmris s

procedurs prgaditore pr Buxhetin 2010 me principet

e definuara n udhzuesin e publikuar nga Qeveria,

prkatsisht Ministria e ekonomis dhe Financave.

s pari sht paraqitur nj prmbledhje e procesit q

shrben si baz e krahasimit t efikasitetit t autoriteteve

n respektimin e principeve t duhura dhe obligimeve

ligjore t prcaktuara me ligjin mbi Menaxhimin e

Financave Publike dhe Prgjegjsive. Pr m shum, ky

seksion paraqet vrojtime t przgjedhura nga dgjimet

buxhetore dhe ofron nj analiz t principeve t

prdorura n marrjen e disa prej vendimeve kryesore t

politikave q udhheqin prpilimin e buxhetit.

Cikli Prgaditor i Buxhetit: Prmbledhje e Obligimeve Ligjore dhe Praktikave t Mira Planifikuese

udhzuesi pr Procesin dhe Planifikimin e Buxhetit

t kosovs ofron nj rrug t qart q duhet ndjekur

procesi i prgatitjes s buxhetit, prmes nj rradhitjeje

fazash planifikimi q shtrihen prgjat tr vitit. Fillimisht,

do proces do duhej filluar me fazn e prcaktimit

t prioriteteve, q normalisht do t duhej t ishte

n prputhshmri me prioritetet e prcaktuara n

dokumente zyrtare t planifimit m afatgjat. kjo faz

fillestare prcjellet apo zhvillohet n t njjtn koh

me vlersimin e kufizimeve buxhetore. Pasi q t jen

zhvilluar aktivitetet fillestare, Ministria e ekonomis dhe

Financave (MeF) sht e detyruar t shprndaj qarkoren

e par buxhetore deri te t gjitha organizatat Buxhetore,

duke i dhn kufinjt e par q kto organizata

duhet respektuar. kufinjt jan limitet maksimale t

shpenzimeve pr seciln organizat Buxhetore n baz

t vlersimeve t MeF-it. Poashtu n kt qarkore duhet

dhn udhzimet q duhen ndjekur n prpilimin e

krkesave buxhetore. Pas ksaj faze pason nj periudh

konsultimesh, t njohura si Dgjimet Buxhetore, n lidhje

me krkesat buxhetore n mes t MeF-it dhe organizatave

buxhetore. Pas prfundimit t Dgjimeve Buxhetore

zyrtare dhe lshimit t qarkoreve tjera pr t qartsuar

procedurn prgaditore, Qeveria miraton buxhetin q i

dorzohet kuvendit. kuvendi sht ai q aprovon ndarjet

prfundimtare pr organizatat Buxhetore, ndarje kto q

formojn bazn e ligjit t ndarjeve t vitit prkats (ligjit

t Buxhetit).

Prkufizimet ligjore t Ligjit mbi

Menaxhimin e Financave Publike dhe

Prgjsive (LMFPP) pr procesin e

prgatitjes s Buxhetit

lMFPP prcakton afate t qarta kohore

dhe praktika q udhzojn procesin e

prgatitjes s buxhetit. kto prkufizime

ligjore jan prfshir edhe n udhzuesin

pr Procesin dhe Planifikimin e Buxhetit

t kosovs; prandaj, pas paraqitjes s

fragmenteve relevante t lMPPP, kjo analiz

do ti referohet m shpesh udhzuesit, i

cili sht prpiluar mbi parimet e lMFPP.

n vazhdim jan paraqitur nenet m t

rndsishme t lMFPP q kan t bjn me

procesin prgaditor t buxhetit. nenet jan

7

t grupuara sipas tematiks n vijim: Afatet

Kohore t Dorzimit:

neni 20.3 - Ministri duhet t nxjerr qarkoren

buxhetore t parapar me paragrafin 2 t ktij

neni, deri me 30 Prill t vitit aktual fiskal. Data

n t ciln komunat duhet ti prfundojn

dhe dorzojn propozim-buxhetet dhe

krkesat e tyre pr ndarje buxhetore sht 30

shtatori i atij viti. Pr organizatat buxhetore

t cilat nuk jan komuna, afati i fundit kohor

pr dorzimin e ktyre dokumente sht

afati i prcaktuar n qarkoren buxhetore.

neni 20.8- Para dats s prcaktuar n

paragrafin 1 t nenit 22 t ktij ligji, Ministri

duhet t prgatis dhe ti dorzoj Qeveris

(i) propozim-Buxhetin e konsoliduar t

kosovs pr 23 vitin e ardhshm fiskal si

dhe vlersime jo t detyrueshme pr secilin

nga dy (2) vitet e ardhshme fiskale, (ii)

Propozim ligjin pr ndarjet Buxhetore pr

vitin e ardhshm fiskal,dhe (iii) kAMsh-in e

azhurnuar.

neni 22.1- Pas miratimit t propozim Buxhetit

t konsoliduar t kosovs dhe Propozim

ligjit pr ndarje Buxhetore, Qeveria ia

dorzon kto dokumente kuvendit jo m

von se m 31 Tetor t atij viti fiskal.

Prmbajta e dokumenteve

neni 21.1-T dhnat financiare si faturat,

shpenzimet dhe financimi si dhe

dokumentacioni tjetr i paraqitet n

propozim-Buxhetin e konsoliduar t kosovs

duhet t jet gjithprfshirs, transparent

dhe n prputhje me sistemin e klasifikimit

n Bazn e Parave t gatshme (cash basis) t

sFQ i cili publikohet koh pas kohe nga FMn.

Para dats s prcaktuar n paragrafin 1 t

ktij neni, Ministri duhet t prgatis dhe

ti dorzoj Qeveris nj propozim-Buxhet

t konsoliduar t kosovs i cila paraqet t

dhnat n vijim:

a) nj mbishikim t rrethanave ekonomike

n t cilat sht prgatitur buxheti dhe

rekomandimet pr nj strategji afat-shkurte

dhe afat-mesme fiskale;

b) nj shpjegim t supozimeve kye

ekonomike q jan prdorur gjat prgatitjes

s buxhetit;

c) nj deklarat mbi synimet dhe prioritetet e

Qeveris gjat prgatitjes s buxhetit;

d) vlersime dhe parashikime pr vitin

e ardhshm fiskal dhe s paku dy vitet

pasuese,n lidhje me:

(i) t ardhurat e prgjithshme t organizatave,

duke prfshir t ardhurat e dedikuara dhe

t ardhurat e parashikuara nga tarifat e

shfrytzimit, dhe burimin e t gjitha ktyre t

ardhurave;

(ii) shpenzimet e prgjithshme, sipas

kategoris ekonomike, funksionale dhe/ose

programore;

(iii) deficitin e prgjithshm buxhetor ose

cakun e suficitit;

(iv) vlersimet e shpenzimeve t pritura

n vitet e ardhshme fiskale pr pagimin

e blerjeve kapitale t cilat jan br gjat

viteve t kaluara fiskale ose q propozohet t

bhen gjat vitit t ardhshm fiskal;


8

(v) arktimet e ardhshme t cilat priten nga

grantet e zotuara nga qeverit e huaja ose

organizatat ndrkombtare n form t

prkrahjes s prgjithshme buxhetore; dhe

(vi) nj shpjegim t ndryshimeve materiale

ndrmjet vlersimeve dhe parashikimeve

t sipr cekura me vlersimet dhe

parashikimeve e parashtruara n kAMsh-in e

fundit t publikuar;

e) numrin e miratuar t punonjsve

t prkohshm dhe t prhershm t

organizatave buxhetore t cilt do t

paguhen nga ndarjet buxhetore gjat vitit t

ardhshm fiskal;

f ) nse gjat nj viti fiskal parashihet

nj deficit buxhetor, nj prshkrim t

hollsishm t:

(i) metods s propozuar pr financimin e

deficitit;

(ii) huamarrjet e pritura, duke prfshir hollsi

mbi burimet e mundshme t huamarrjes

si dhe kushtet e mundshme lidhur me

shfrytzimin dhe kthimin e huas; dhe

(iii) nj prshkrim t pasojave q do t ket

financimi i deficitit n shpenzimet publike

gjat viteve pasuese fiskale;

g) parashikime t hollsishme t t

gjitha arktimeve q priten nga njsit e

prcaktuara gjat vitit t ardhshm fiskal; dhe

h) deklarata e misionit dhe plani i ekzekutimit

q prfshin:

(i) nj prkufizim t misionit t secils

organizat buxhetore;

(ii) nj list t qllimeve q mund t maten,

q shfrytzohen pr t vlersuar suksesin e

nj organizate buxhetore rreth prmbushjes

s misionit t saj;

i) nj program kapital i cili prfshin nj

plan shum vjear pr investime kapitale

n kosov i cili identifikon dhe prfshinte

nevojat m prioritare dhe propozim

projekte kapitale pr vitin e ardhshm

fiskal dhe vlersime t ndikimit financiar t

projekteve t tilla n vitet e ardhshme;

j) vlersime t fardo shume monetare q

pritet t sigurohet nga organizatat

ndrkombtare ose qeverit e huaja n t

mir t kosovs q nuk do t prfshihen n

Fondin e konsoliduar t kosovs; dhe

k) informata mbi suficitet buxhetore,

investimet detyrimet q prfshijn:

(i) detajet e strategjis s investimeve

t kosovs pr parat publike q do t

investohen gjat vitit t ardhshm fiskal;

(ii) hollsit e do huamarrje ose garancioni

ekzistues nga organizatat buxhetore dhe

do huamarrje ose garancion q organizatat

buxhetore propozojn pr vitin e ardhshm

fiskal;

(iii) hollsit e shums s vlersuar t

detyrimeve t paparashikuara t organizatave

buxhetore, duke identifikuar ato q kan

potencial t konsiderueshm q ti japin

shkas ngritjes s detyrimeve ekzistuese gjat

vitit t ardhshm fiskal;

(iv) vlersime t hollsishme t borxheve

shum-vjeare; dhe

l) pr secilin nga tri vitet e ardhshme fiskale,

koston e vlersuar neto, n kushtet e t

hyrave t kufizuara, t secils dispozit n

nj ligj ose rregullore t unMik-ut e cila

9

prcakton nj prjashtim, reduktim ose

koncesion tatimor; dhe

m) fardo t dhna ose vshtrime t tjera t

cilat Ministri dshiron ti prfshij.

Raportimi

Brenda tridhjet (30) ditve pas miratimit

nga kuvendi dhe shpalljes nga PssP-ja t

Buxhetit vjetor t konsoliduar t kosovs

dhe ligjit vjetor mbi ndarjet buxhetore,

Ministri do prgatis dhe publikoj n

gazetn Zyrtare t kosovs dhe n faqen ne

internet t Ministris buxhetin si dhe

dokumentet e tjera shpjeguese n form

gjithprfshirse dhe t kuptueshme nga

publiku, n gjuht zyrtare q prdoren pr

dokumentet e Qeveris.

Rishikimi i Buxhetit

25.1 Ministri i ekonomis dhe Financave mund

t prgatis propozim ndryshimplotsime

pr Buxhetin e konsoliduar t kosovs dhe

pr ligjin pr ndarjet buxhetore, prve

dispozitave t tyre q ndrlidhen me

agjencit e pavarura, t cilat jan n fuqi,

nse ai/ajo ka mjaft arsye pr t besuar se:

a) t ardhurat se shpenzimet pr vitin

fiskal, do t jen materialisht m t ulta

apo m t larta se ato q parashihen n

buxhet ose n ligjin pr ndarjet buxhetore;

megjithat, nj rast i vetm i t ardhurave

t jashtzakonshme nuk sht arsyetim i

mjaftueshm n mnyr q Ministri t thirret

n kt dispozit; ose

b) kuvendi me siguri do t ndryshoj apo

anuloj nj ligj ekzistues, apo do t miratoj

nj ligj t ri, dhe veprimet e tilla pritet q t

ngritin apo t reduktojn arktimet apo

shpenzimet pr vitin aktual fiskal.

25.2 gjat prgatitjes s propozim-

ndryshimeve dhe plotsimeve, Ministri duhet

t konsultohet me organizatat buxhetore q

ndikohen nga plotsim-ndryshimet n fjal.

Ministri pastaj ia dorzon propozim-

ndryshimet dhe plotsimet Qeveris s

bashku me kAMsh-in e azhurnuar. Pas ksaj,

procesi i miratimit t tyre sht esencialisht i

njjt me procesin e parapar n paragrafin

8 t nenit 20 dhe nenin 22 t ktij ligji; me

kusht datat specifike t prmendura n

kto nene t mos prfillen, si dhe nse

propozimndryshimet dhe plotsimet

zbatohen vetm pr pjesn e mbetur t vitit

fiskal, ather n propozim-ndryshime dhe

plotsime duhet t theksohet ky fakt.

n mnyr q procesi prgaditor i Buxhetit t jet i

suksesshm, udhzuesi pr Procesin dhe Planifikimin

e Buxhetit t kosovs dhe lMFPP, n mes tjerash,

theksojn nevojn e respektimit t nj kornize t sakt

kohore n implementimin e fazave t planifikimi, nevojn

e prfshirjes s udhheqjes s lart, si dhe referimin e

vazhdueshm n dokumentet e planifikimit afat-mesm.


10

Procesi Prgaditor i Buxhetit 2010

Planifikimi i duhur kohor: duke gjykuar procesin e

prgatitjes s Buxhetit 2010 me kriterin e planifikimit

t duhur kohor, kjo analiz vlersimi ka vrejtur vonesa

n lshimin e qarkores s par buxhetore, vones kjo

q paraqet shkelje t lMFPP (neni 20.2). Ministria e

ekonomis dhe Financace sht e detyruar tu drgoj

organizatave buxhetore Qarkoren e par buxhetore

2010/01 n ose para dats 30 Prill. Qarkorja e par sht

e lshuar nga MeF m dat 15 Maj 2009, me 15 dit

vones. (kjo sht data e paraqitur n Qarkore Buxhetore

2010/01 e publikuar n faqen e MeF n internet).

Duhet theksuar se kjo sht shkelja e vetme e kornizs

s prcaktuar ligjore pr procesin prgaditor t buxhetit.

shtylla e tret e Tabels 2.1 paraqet t gjitha afatet kohore

q dalin si detyrim nga lMFPP. shtylla e dyt e ksaj

tabele prezenton datat n t cilat MeF ka shprndar

dokumentet prkatse. sic shihet, shkelja e vetme ka t

bj me lshimin e qarkores s par.

Mirpo, shkelja e ktij afati kohor ka pasur ndikim

t kufizuar n procesin e prgjithm prgaditor, ka

dshmohet nga dorzimi me koh i krkesave buxhetore

nga ana e organizatave Buxhetore.

nj vrejtje tjetr q paraqet breng pr planifikimin

e duhur kohor t Buxhetit 2010 si proces nj-vjeqar

planifikimi e jo si procedur fundviti, sht rishikimi i

Buxhetit 2009. n Qershor t vitit 2009, Buxheti 2009

ishte rishikuar, me `rast i jan shtuar shpenzime n vler

prej 63 milion euro, duke prjashtuar huat e dhna

shtes pr ndrmarjet publike. shtimi i nj vlere kaq t

lart shpenzimesh gjat procesit t rishikimit prcjell tri

mesazhe:

- Planifikimi i Buxhetit 2009 nuk ka qen i duhur,

prandaj edhe sht ngritur edhe nevoja pr

nj rishikim substancial.

- kufinjt buxhetor q zakonisht prezantohen

n qarkoret e treta nuk jan tregues efektiv t

vlers totale t shpenzimeve q do ndahet pr

nj organizat Buxhetore (pasi q kta kufinj

mund t ngriten me procesin e rishikimit ).

- Dhe, procesi i planifikimit buxhetor 2010

pengohet nga procedurat e rishikimit mes-

vjetor, ka do t thot se nuk ka hapsir t

mjaftushme q t gjitha kapacitet e stafit t

prqndrohen n nj proces vjetor planifikimi,

si edhe rekomandohet me udhezuesin e

MeF.

Table 2.1

2010 Data e lshimit ngaMEF

Afatet e fundit sipas ligjeve respektive

Qarkorja Buxhetore 1 15.05.2009 30.04.2009

Qarkorja Buxhetore 2 24.08.2009 -

Qarkorja Buxhetore 3 13.10.2009 -

Qarkorja Buxhetore - Komuna 1 19.05.2009 -

Qarkorja Buxhetore - Komuna 2 10.09.2009 30.09.2009

11

Procesi i rishikimit t Buxhetit sht gjithsesi i

domosdoshm. Mirpo, nga perspektiva e shoqris

civile, kjo analizvlerson se niveli n t cilin rishikimi

sht prdorur deri m tani, paraqet penges n

zhvillimin e nj procedure transparente dhe efikase t

planifikimit vjetor.

N prgjithsi, konkludimet q mund t nxjerren nga

vrejtjet e bra pr procesin e planifikimit t Buxhetit 2010

jan se, me prjashtime, afatet kohore jan respektuar,

por duhet kushtuar vmendje vonesave n lshimin

e qarkoreve buxhetore, si dhe rrezikut t prdorimit

t rishikimit buxhetor pr t ofruar rezerva fleksibile

shpenzimi, ka dmton kredibilitetin e procesit vjetor t

planifikimit.

Prfaqsimi dhe Bashkpunimi: shtja e

prfaqsimit prgjat procesit t planifikimit buxhetor

rrjedh nga vrojtimet e bra nga nj mostr dgjimesh

buxhetore t zhvilluara m 18.09.2009, ku gjasht

organizata buxhetore kan paraqitur krkesat e tyre,

specifikisht Zyra e kryeministrit, Zyra e Presidentit,

kuvendi i kosovs, kshilli pr mbrojtjen e trashgimis

kulturore, gjykata kushtetuese dhe Ministria e Punve t

Jashtme.

numri i dgjimeve n kt mostr sht i kufizuar

pasi q kDi sht informuar pr mbajtjen e dgjimeve

vetm n ditn e tyre t fundit. kDi kishte br krkes

me koh pr pjesmarrjen n kto dgjime, por pas

aprovimit t krkess, zyrtart e MFe nuk kan informuar

kDi mbi orarin e dgjimeve, duke pamundsuar kshtu

monitorimin e nj numri t madh dgjimesh buxhetore.

Vrojtimi i prgjithshm sht se shumica e krkesave t

organizatave Buxhetore dorzuar MeF-it kan tejkaluar

kufinjt buxhetor t prcaktuar n Qarkoret Buxhetore.

Prandaj, diskutimet n mes MeF dhe organizatave

Buxhetore para dhe gjat dgjimeve buxhetore kan

pasur rndsi t veant n prcaktimin e vlers

prfundimtare t krkesave buxhtore t prfshira n

Buxhetin e vitit 2010.

Mungesa e zyrtarve t lart financiar (sekretarve

t organizatave buxhetore) sht vrejtur n shum

nga dgjimet e prcjellura. n prezantimet nga Zyra e

kryeministrit dhe Zyra e Presidentit gjat dgjimeve,

udhheqsit e administrats nuk kan qen t

pranishm. Prania e tyre nuk sht e obligueshme me

ligj, pasi q ligji ofron hapsir q n rast pamundsie

pr t qen t pranishm, kta udhheqs kan

mundsin e autorizimit t ndonj zyrtari tjetr pr ta

prezentuar organizatn prkatse buxhetore. Megjithat,

udhzuesi pr Procesin dhe Planifikimin e Buxhetit t

kosovs specifikon, prkundr hapsirs ligjore, nevojn

e prfshirjes s udhheqjes s lart t organizatave

buxhetore n dgjimet buxhetore, dhe n tr procesin

e planifikimit.

nj shtje specifike q sht vrejtur sht konfuzioni

q vjen nga mos-prputhshmria e lMFPP dhe ligjit mbi

gjykatn kushtetuese. ligji mbi gjykatn kushtetuese

nuk e kushtzon kt gjykat t respektoj kufinjt

buxhetor t prcaktuar n qarkoret buxhetore. ky ligj

detyron Qeverin t pranoj automatikisht krkesat

buxhetore t ksaj gjykate. ndrsa lMFPP, n ann tjetr,

nuk specifikon apo prjashton gjykatn kushtetuese nga

procedurat e zakonta t planifikimit buxhetor. Pr shkak

t ktij konflikti n mes dy ligjeve, gjykata kushtetuese,


12

gjat dgjimit buxhtor ka dorzuar krkesn duke mos u

prfishir fare n konsultime me MeF.

Nga vrojtimet e nxjerra n kt seksion, vrehet mungesa

e prfaqsimit adekuat t organizatave buxhetore n

dgjimet buxhetore. N fazat fillestare t planifikimit

buxhetor sht vrejtur dallim i theksuar n mes

kufinjve t prezantuar n qarkoret buxhetore dhe vlers

s krkesave t prezantuara nga organizatat buxhetore,

ka tregon pr efikasitetin e ult t qarkoreve t para

si udhrfyes pr pgatitjen e krkesave buxhetore.

Poashtu, konfliktet n mes LMFPP dhe Ligjit mbi Gjykatn

Kushtetuese duhet adresuar pr ta zgjidhur shtjen e

bashkpunimit n mes MEF dhe Gjykats Kushtetuese.

Prfshirja e procesit prgaditor t buxhetit 2010 n

kornizn afatmesme t planifikimit: si lMFPP, ashtu

edhe udhzuesi pr Procesin dhe Planifikimin e Buxhetit

t kosovs, parashohin zhvillimin e procesit t planifikimit

t buxhetit n kuadr t nj kornize afatmese planifikimi.

n kt drejtim, gjat procesit te planifikimit t Buxhetit

2010 korniza Afatmesme e shpenzimeve sht dashur t

prdoret si baz mbi t ciln jan definuar parashikimet

e t ardhurave si dhe kufinjt e vlerave t shpenzimeve

q mund t realizohet duke pasur parasysh kto t hyra.

kjo analiz vlerson lart repsektimin e kufinjve t

prcaktuar me kAsh 2010-2012 n procesin e planifikimit

t buxhetit 2010. Vlera e paraqitur e shpenzimeve n

kAsh 2010-2012 sht 1,111 million, ndrsa krkesat

n Buxhetin 2010, i cili tashm sht aprovuar edhe nga

kuvendi i kosovs, kapin shumn 1,156 milion. Duke

marr parasysh vshtirsin e arritjes s parashikimeve t

sakta pr t ardhmen, kohezioni n mes planifikimit afat-

mesm n kAsh dhe Buxhetit 2010 sht nj tregues

pozitiv pr procesin e planifikimit t Buxhetit 2010.

Por, duhet theksuar se vlera prfundimtare e krkesave

pr shpenzime buxhetore, q sht e afrt me at t

prezantuar n kAsh-in prkats, vjen si rrjedhoj e nj

procesi selektimi, ka mund t shihet edhe n tabeln

2.2, q prezanton ndryshimet n kufinjt buxhetor t

prezantuar n tri qarkoret buxhetore t lshuara nga MeF

gjat procesit t pregaditjes s Buxhetit 2010.

13

Organizatat Buxhetore Qarkorja 3 Qarkorja 2 Qarkorja 1Kuvendi 8,937,008 8,937,008 8,937,007Zyra e Presidentit 2,673,170 2,673,170 2,521,216Zyra e Kryeministrit 8,954,322 8,892,502 5,128,019Ministria e Ekonomis dhe Financave 93,260,154 155,287,589 61,137,082Ligji per SHC dhe Paga 5,000,000 - -Fondi per kuadro 1,100,000 - -Agjensia Kosovare e Privatizimit 9,386,415 11,386,415 10,409,141Ministria e Administrimit Publik 31,674,483 32,674,483 35,751,733Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural 11,707,408 11,707,408 14,877,191Ministria e Tregtis dhe Industris 9,384,875 9,264,875 9,259,575Ministria e Transportit dhe e Post-Telekomunikacionit 136,311,999 113,311,999 112,882,804Ministria e Shndetsis 73,799,683 74,279,683 70,854,197Ministria e Kulturs, Rinis dhe Sporteve 12,219,259 12,219,259 11,422,789Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis 36,274,992 44,534,992 44,677,010Ministria e Puns dhe Mirqenies Sociale 173,529,745 164,629,745 164,679,700Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor 8,393,944 8,393,944 10,389,808Ministria pr Komunitete dhe Kthim 8,743,889 8,743,889 8,769,972Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal 10,842,342 11,842,342 8,575,355Ministria pr Energjetik dhe Miniera 2,378,226 2,378,226 2,378,226Ministria e Punve t Brendshme 80,415,161 76,915,161 70,921,104Ministria e Drejtsis 22,138,918 22,066,595 20,387,428Ministria e Punve t Jashtme 24,932,252 24,932,252 24,932,252Ministria e Focave s Siguris s Kosovs 31,397,268 31,397,268 31,397,267Univerziteti i Prishtins 17,506,919 12,246,919 12,246,919Univerziteti i Prizrenit 3,000,000 - -Komisioni Regullativ i Prokurimit Publik 309,074 314,336 322,194Akademia e Shkencave dhe Arteve 491,857 495,457 495,457Autoriteti Rregullativ i Telekomunikacionit 671,488 671,488 671,488Agjensioni Antikorrupcion 516,417 516,417 516,417Agjensioni i Prokurimit Publik 155,990 155,990 155,990Zyra Rregullative e Energjis 768,588 758,988 938,988Organi Shqyrtues i Prokurimit 344,341 351,352 355,171Komisioni pr Ndihme Juridike 296,676 296,676 296,676Gjykata Kushtetuese e Kosovs 1,117,000 1,117,000 1,117,000Komisioni Kosovar i Konkurrencs 229,420 205,900 180,100Zyra e Auditorit Gjeneral 1,379,824 1,210,000 1,210,000Qendra Informative Financiare 374,498 384,498 371,000Drejtsia 991,522 1,023,845 873,845Kshilli Gjygjsor i Kosovs 14,248,461 13,702,976 13,702,976Zyra Rregullative e Ujit dhe Mbeturinave 344,520 344,520 353,133Autoriteti Aviacionit Civil 840,543 840,543 840,543Zyra Rregullative e Hekurudhave 174,092 174,092 174,092Komsioni i Pavarur i Minierave dhe Mineraleve 1,474,595 1,474,595 1,401,784Komisioni i Pavarur i Medijave 875,565 875,565 875,565Komisioni Qendror i Zgjedhjeve 1,891,110 691,110 691,110Ombudspersoni 523,735 523,735 511,019Instituti Gjyqsor i Kosovs 586,736 586,736 586,736Agjencioni Kosovar i Prons 1,121,131 1,092,620 1,377,647Shpenzimet e paparashikuara 5,000,000 5,000,000 5,000,000Agjensioni Kosovar I Intelegjencs 1,070,900 1,070,900 1,170,000Kshilli i Kosovs pr Trashigimi Kulturore 141,000 141,000 -Komisioni Zgjedhor pr Parashtresa dhe Ankesa 270,191 - -Dogana - 10,276,065 9,865,837Zyra e Prokurorit Disiplinor - 205,885 205,885Drejtorati i eshtjeve Administrative - - 16,636Qendra e Kosovs per Siguri Publike, Edukim dhe - - 2,532,925Totali I Buxhetit Qendrore 860,171,706 893,218,013 789,346,009

Granti I pergjithshem 94,260,000 94,260,000Granti specifik I arsimit 109291318 109,080,765Granti specifik I shendetesise 24,810,000 24,810,000Granti specifik per sherbime sociale 1930000 1,800,000Projeksioni I te hyrave vetanake te komunave 50,400,000 50,400,000Totali I Buxhetit Komunal 280,691,318 280,350,765

Table 2.2


14

si mund t shihet nga tabela 2.2 m lart nuk ka

ndryshim t madh n mes kufinjve t shfaqur n

qarkoren fillestare dhe atyre t shfaqur n qarkoren

e fundit, prkundr faktit t cekur m par se krkesat

buxhetore kan qen vazhdimisht m te larta se kufinjt

e prezantuar (e dokumentuar nga mostra e degjimeve

buxhetore) .

n nivel lokal, kufinjt pothuajse nuk kan ndryshuar.

ndrsa n nivel qndror, ndryshimi i kufinjve t dhn

n qarkoren e par nga kufinjt e dhn n qarkoren e

tret, sht 8.9 %, cka do t thot se kufinj jan ngritur

pr 70 milion euro. ky ndryshim sht nj tregues

inkurajues duke pasur parasysh se kufinjt final rrjedhin

nga nj zbritje pr 3.7%, apo 33 milion euro, nga kufinjt

e dhn n qarkoren e dyt. kjo ka rezultuar n nivel

krkesash q jan m t prafrta me shpenzimet e

parashikuara n kAsh 2010-2012. n prgjithsi, mund

t nxjerret prfundimi se MeF ka qen mjaft e kujdeshme

n kufizimin e rritjes se shpenzimeve buxhetore.

Por, pr t vazhduar m tutje, kjo analizthekson dy

elemente q duhet pasur parasysh para se diciplina e

treguar nga MeF t meret si tregues i vrtet i progresit:

prdorimi i kAsh-it si pik reference gjat procesit t

planifikimit dhe rishikimi i mundshm i Buxhetit 2010 n

mesin e vitit t ardhshm.

M saktsisht, n dgjimet e prcjellura buxhetore sht

vrejtur refrimi i shpesht n rekomandimet e Fondit

Monetar ndrkombtar si arsye pr kufizimin e krkesave

buxhetore. kjo sjell n dyshim vlefshmrin e kAsh si

mjet planifikues, n baz t t cilit arsyet pr kufizimin

e shpenzimeve rrjedhin nga prioritet e prcaktuara n

baza afat-mesme dhe disponueshmrin e t hyrave pr

t financuar prmbushjen e ktyre prioriteteve.

eksperienca nga vitet 2009 dhe 2008 tregon se

ndryshimet kryesore nga shpenzimet e parashikuara n

baza afat-mesme dhe atyre vjetore rrjedhin nga procesi

i rishikimit t buxhetit. Prandaj, nuk mund t nxjerret nj

prfundim i qndrueshm final pr integrimin e procesit

prgaditor t buxhetit 2010 n nj process afat-mesm

planifikimi, pa pasur qndrim t qart mbi nivelin e

shpenzimeve shtes q mund t vijn nga rishkimi i ktij

buxheti n mesin e vitit t ardhshm.

Nevoja pr klasifikim t duhur dhe transparenc

: Ashtu si me Buxhetin 2009, paqartsit rreth nivelit

prfundimtar t shpenzimeve mbeten edhe me draftin

e buxhetit 2010. Prezantimi i vlers s prgjithshme t

shpenzimeve gjat diskutimit n kuvendin e kosovs

dhe vlers s prezantuar n tabelat e publikuara nga MeF

rrjedh nga klasifikimi i paqart i disa prej elementeve

shtes t buxhetit, si jan rezervat dhe kredit. Vlera

prfundimtare, apo bruto vlera e shpenzimeve,

sipas Qeveris sht 1,461 milion euro. Por, tablet e

prezantuara n eb-faqen e MeF-it, shfaqin nj vler prej

1,156 milion eurosh apo 305 milion euro m pak se

shifra e cekur nga Qeveria.

Ky ndryshim duhet zgjidhur me transparenc, ku do

duhej t mirej nj vendim pr klasifikimin e elementeve

shtes si jan rezervat dhe kredit e dhna ndrmarrjeve

publike. Klasifikimi transparent i ktyre elementeve

do ofronte nj informim t besueshm mbi procesin

prgaditor t buxhetit, dhe do t largonte paqartsit

rreth nivelit prfunimtar t shpenzimeve publike.

15

III. KRAHASIMI I BUxHETIT 2010 ME BUxHETIN E VITIT 2009ky seksion paraqet nj analiz t ndryshimeve n ndarjet

buxhetore n mes t buxhetit t vitit 2010 dhe atij 2009.

Pr m tepr, ky seksion gjithashtu diskuton shtjen

e ekzekutimit t buxhetit duke i vn n nj kontekst

krahasimi t dy buxhetet. Analiza fillimisht paraqet

krahasimin duke u bazuar n kategorit ekonomike dhe

pastaj pason krahasimi sipas organizatave buxhetore.

Duhet theksuar q ndarjet buxhetore t vitit 2009

prfshijn shpenzimet shtes q jan rezultat i rishikimit

t buxhetit n mes t vitit. Prandaj, implikimet e ksaj

analize duhet interpretuar duke marr parasysh q sht

br nga nj pozit statike, n nj periudh t caktuar.

Prmbajtja e analizs ndryshon nse ka nj rishikim t

rndsishm t buxhetit gjat vitit 2010. gjithashtu,

theks i veant duhet vn n ndarjet buxhetore dhe

duhet paraqitur nj pasqyr e qart pr ekzekutimet e

buxhetit. si pjes e metodologjis s ktij studimi sht

parimi q nse bhet nj supozim rreth ekzekutimit t

buxhetit, ather ai duhet t vlej pr vitet 2009 dhe

2010 njkohsisht.

Analiza n kt seksion i kushton m shum rndsi

rishikimit t buxhetit t vitit 2009 meq m s miri

prfaqson shpenzimet aktuale pr kt vit. Megjithat,

krahasimet bhen edhe me buxhetin fillestar t vitit

2009 dhe rezultatet jan t paraqitura n Tabeln 3.4 n

mnyr q t reflektoj nj pasqyr m reale t zhvillimit

t procesit buxhetor n periudha t ndryshme kohore.

ndarjet buxhetore pr buxhetin e vitit 2010 jan 4% ose

46.4 milion, m pak se ndarjet buxhetore t vitit 2009.

T hyrat buxhetore jan m t ulta pr 4.6%, megjithat

t hyrat e rregullta publike vlersohen t jen 7.5% m

t larta. Vlersimi pr rniet n t hyrat e vitit 2010 vjen si

pasoj e rritjeve n t hyrat e njhershme n vitin 2009

nga dividenda e PTk-s n shum prej 200 milion.

Me prjashtim t dividends s PTk-s si e hyr

e njhershme, struktura e t hyrave buxhetore

mbshtetet rnd n grumbullimin e taksave kufitare.

Tabelat buxhetore tregojn se vlersimi i t hyrave

buxhetore nuk parasheh ndonj ndryshim n strukturn

e grumbullimit.

shkurtimet n shpenzime jan m shum t theksuara

n shpenzimet kapitale se sa n shpenzimet e shpeshta.

shkurtimet n shpenzimet kapitale kan qen 12.03%

ndrsa n shpenzimet rrjedhse kan qen 1.34%. n

kuadr t shpenzimeve rrjedhse, ndarjet buxhetore

pr pagat dhe shtesat jan ngritur pr 7.53%, prderisa

ndarjet buxhetore pr Mallrat dhe shrbimet, si dhe

ndarjet buxhetore pr subvencionet dhe Transferet kan

rn pr 4.31% dhe 8.09% respektivisht.

Deficiti i planifikuar buxhetor pr vitin 2010 sht 127.4

milion, ndrsa pr vitin 2009 kjo shifr ishte 46.4 milion.

natyrisht, kto shifra nuk jan reale kur merren parasysh

shifrat pr deficitin/suficitin aktual meq n kt faz nuk

sht br asnj supozim pr ekzekutimin e buxhetit.


16

Tabela 3.1 m posht tregon vlerat e alokuara pr vitet

2009 dhe 2010.

Autoritetet Qeveritare kan theksuar n tabelat e tyre

buxhetore se ata presin q nnshpenzimet pr 2009 t

jen 140 milion. Prandaj, n mnyr q t prcaktohen

niveli i rritjes s shpenzimeve dhe bilanci i buxhetit primar

pr vitin 2010, duhet vendosur pr supozimet rreth

ekzekutimit t buxhetit. nse niveli i nnshpenzimeve

prputhet me shifrat e Qeveris, ather viti 2009 duhet

t prfundoj me nj suficit primar buxhetor prej 93.3

milion, me shpenzime prej 1,063. Duke krahasuar kt

nivel t shpenzimeve me shpenzimet e alokuara pr vitin

2010, shihet nj rritje prej 8.81% apo 93.6 milion.

Megjithat, pr t patur nj pasqyre m reale, alokimet

pr vitin 2010 duhen krahasuar duke prdorur supozimet

pr nnshpenzimet. niveli i vlersuar prej 140 milion, si

vlersohet nga Qeveria, tregon nj nivel t ekzekutimit

t buxhetit prej 88.3%. Prandaj, nj krahasim mund t

Table 3.1

2009 2009 R 2010 Final

Totali i te Hyrave 956.5 1,156.6 1,029.2

Te hyrat e njehershme - 200.0 -

Totali i Shpenzimeve 1,094.4 1,203.0 1,156.6

Supozimi per shpenzimet e ekzekutuara - 1,063.0

Rrjedhese 694.1 718.4 708.8

Pagat dhe Meditjet 258.2 262.9 282.7

Mallrat dhe Sherbimet 163.9 197.1 188.6

Nga te cilat: komunalite 22.2 22.5 22.2

Subvencionet dhe transferet 219.8 258.4 237.5

Subvencionet per ndermarjet publke 30.0 70.1 46.8

Projektet e punesimit BB - - 8.0

Shpenzimet Kapitale 410.6 470.5 413.9

Rezerva 2.5 3.4 6.7

Organizatat Qendrore Buxhetore MM (THV) 11.0 11.0 19.2

Nenshpenzimet - (140.0)

Suficiti (Deficiti) Primar (137.9) 93.3 (127.4)

Pagesat e kamates 34.0 35.0 15.0

Suficiti (Deficiti) I Gjithembarshem (171.9) (21.7) (212.4)

Bilanci ne BKK 135.2 372.4 210.0

Rezerva 200.0 200.0 200.0

Boshelleku Financiar (64.8) 172.4 10.0

17

bhet duke e prdorur kt norm pr buxhetin e vitit

2010, ose nse supozohet pr nj rritje t kapaciteteve

t ekzekutimit t buxhetit, nj krahasim do t bhet duke

prdorur normn e vlersuar t ekzekutimit prej 92%.

Tabela 3.2 paraqet dy shifra pr shpenzimet totale n

vitin 2010. njra supozon q ekzekutimi total sht n

nivelin prej 88.3% ose 1020.7 milion t ekzekutuara.

sipas supozimit t par, qeveria nuk do ti rrit kapacitetet

shpenzuese. supozimi i dyt sht m optimist sepse

parasheh nj rritje kapacitetet shpenzuese t qeveris

prej 92% ose nj nivel t shpenzimeve t ekzekutuara

prej 1063.5 milion. supozimi i qeveris prej 88.3%

prdoret pr vitin 2009. niveli i grumbullimit t t hyrave

supozohet t jet 100% n t gjitha rastet.

rezultatet tregojn q n t dyja rastet, ekzekutimi i

shpenzimeve t vitit 2010 krahasuar me vlersimet e

qeveris pr ekzekutimin e shpenzimeve t vitit 2009,

jan m t ulta. nse nuk ka ngritje n kapacitetet

shpenzuese, ather shpenzimet ka gjas t jen 3.91%

m t ulta, me nj suficit primar buxhetor prej 8.3

milion.

nse supozohet nj rritje n shpenzimet e qeveris,

ather n nj norm ekzekutimi prej 92%, totali i

shpenzimeve t ekzekutuara do t jet 0.09% m i lart

se shpenzimet e ekzekutuara n vitin 2009, me nj deficit

primar buxhetor prej -34.5 milion.

Duhet ritheksuar q bazuar n eksperiencn e viteve t

kaluara, ekziston nj tendenc e rritjes s shpenzimeve n

rishikimet buxhetore n nj nivel prej 6-10% e alokimeve

nga buxheti fillestar. si do q t jet, duke marr parasysh

shkurtimin e rndsishm mes viteve 2010 dhe 2009,

efektet e rishikimit nuk jan edhe aq t dukshme.

n mnyr q t shohim se ku jan br shkurtimet,

ky seksion i rikthehet analizs s dallimit nga konteksi

i alokimeve, duke u fokusuar n top dhjet krkesat

buxhetore q do t thot organizatat buxhetore me

prqindjen m t madhe n shpenzime.

shkurtimi m i madh sht br n alokimin e buxhetit

pr Ministrin pr ekonomis dhe Financave. nga 186

milion sa ishin alokuar n vitin 2009, kjo shifr bie n 107

milion pr vitin 2010 ose nj rnie prej 42.15%.

Alokimet e buxhetit pr Ministrin e Transportit dhe

Telekomunikacionit kan pasuar rnie prej 161 milion

n 124 milion, ose 22.4%, me shkurtime t mdha n

shpenzimet rrjedhse dhe kapitale.

Alokimet pr Ministrin e Arsimit, shkencs dhe

Teknologjis kan psuar rnie prej 31% ose 16

Table 3.2

2009R 2010 2010

Te Hyrat e Vleresuara 1,156.0 1,029.0 1,029.0

Supozimi i normes se ekzekutimit 88.3% 88.3% 92.0%

Shpenzimet totale te alokuara 1,203.0 1,156.0 1,156.0

Shpenzimet totale te ekzekutuara 1,062.2 1,020.7 1,063.5

Bilanci i Buxhetit 93.8 8.3 (34.5)


18

milion. nj rnie prej 4.2% ka psuar edhe Ministria e

shndetsis.

rritja m e madhe sht br pr Ministrin e Forcs s

siguris s kosovs. Buxheti pr kt ministri sht rritur

nga 21 milion n 31 milion. kjo nuk sht nj rritje

e rndsishme nse marrim parasysh shumn totale,

mirpo nse marrim parasysh ndryshimet n kapacitet

shpenzuese t ksaj ministrie brenda nj viti, nj rritje

prej 38% sht shum domethnse.

n alokimet e buxhetit t vitit 2010, prqindja m e

madhe e fondeve shte alokuar pr Ministrin e Puns

dhe Mirqenies sociale. Buxheti i ksaj ministrie shte

rritur nga 163 milion n 173 milion. Buxheti i ksaj

ministrie prfaqson 21% t buxhetit t alokuar qndror,

ose 15% e buxhetit total t vitit 2010.

Tabela 3.3 paraqet top dhjetshen e organizatave

buxhetore t ranguara sipas shums s fondeve t

alokuara n buxhetin e viteve 2009 dhe 2010.

Table 3.3

Organizatat Buxhetore t Ranguara sipas Madhsiss Alokimeve pr Buxhetin e vitit 2010

Shuma

Ministria e Puns dhe Mirqenies Sociale 173,599,921.00

Ministria e Transportit dhe e Post-Telekomunikacionit 124,818,220.00

Ministria e Ekonomis dhe Financave 107,714,343.70

Ministria e Punve t Brendshme 79,803,068.45

Ministria e Shndetsis 70,825,192.00

Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis 35,936,258.00

Ministria e Focave s Siguris s Kosovs 30,950,531.00

Ministria e Administrimit Publik 30,030,969.00

Ministria e Punve t Jashtme 23,219,367.00

Ministria e Drejtsis 21,693,288.00

Totali i Alokimeve pr Buxhetin Qendror 2010 845,004,820.05


Shuma


Ministria e Puns dhe mirqenies sociale 163,301,012.99

Ministria e Transpertit dhe e Post-Telekomit 160,980,517.24

Minstria e Puneve te Mbrendshme 76,080,330.17



Ministria e Shrbimeve Publike 33,502,689.12


Ministria e Drejtesise 22,011,411.86

Ministria e Forcave s Siguris s Kosovs 21,767,163.06


19

si sht theksuar edhe m hert, trendet e zhvillimit

buxhetor dallojn kur krahasojm alokimet e vitit 2010

me alokimet e buxhetit fillestar t vitit 2009. Tabela

m posht paraqet nj prmbledhje t elementeve t

diskutuara deri m tani duke marr si baz krahasimi

buxhetin fillestar t vitit 2009.

Table 3.4

2009 Buxheti Fillestar

2010Buxheti

Trendi Dallimi

Totali i te Hyrave 956.5 1,029.2 Ngritje 7.60%

Totali i Shpenzimeve 1,094.4 1,156.6 Ngritje 5.68%

Rrjedhese 694.1 708.8 Ngritje 2.12%

Mallrat dhe Sherbimet 163.9 188.6 Ngritje 15.08%

Pagat dhe Meditjet 258.2 282.7 Ngritje 9.47%

Subvencionet dhe transferet 219.8 237.5 Ngritje 8.04%

Shpenzimet Kapitale 410.6 413.9 Ngritje 0.80%

Suficiti (Deficiti) Primar (137.91) (127.4) Rnie -7.62%

Ministrit kryesore

Ministria e Ekonomis dhe Financave 176.5 107.7 Rnie -38.97%

Ministria e Transportit dhe e Post-Tel. 115.9 124.8 Ngritje 7.68%

Ministria e Arsimit 44.0 35.9 Rnie -18.32%

Ministria e Shndetsis 66.3 70.8 Ngritje 6.82%

Ministria e Focave s Siguris 20.5 30.9 Ngritje 50.98%

Ministria e Puns dhe Mirqenies 159.9 173.6 Ngritje 8.56%


20

Sezonaliteti i Shpenzimeve: shpenzimet n tre-mujorin e fundit t vitit nj fenomen shqetsues n strukturn kohore t

shpenzimeve buxhetore sht shpeznimi i buxhetit

disproporcionalisht n tremujorin e fundit t vitit. kjo

struktur e shpenzimeve sht m e theksuar dy vitet

e fundit, qkur niveli i shpenzimeve kapitale pothuajse

sht dyfishuar. n kt koh ende nuk mund t jepen

informata t sakta mbi nivelin e shpenzimeve n

tremujorin e fundit pasi q raporti final i thesarit mbi

shpenzimet ende nuk sht publikuar n eb-faqen e

Ministris s ekonomis dhe Financave. Mirpo, duke

u bazuar n t dhnat e raportit nnt-mujor, mund

t bhen vlersime t prafrta q pasqyrojn kt

fenomen.

si shihet nga tabela e msiprme, nse shpenzimet

do realizoheshin plotsisht n vitin 2009 ather

44% e ktyre shpenzimeve do realizoheshin n

tremujorin e fundit. Por nj shpenzim i till sht larg

realitetit, andaj nse pranohet supozimi i qeveris pr

nn shpenzime prej 140 milion euro, del se 37% e

shpenzimeve totale do jen realizuar n tremujroin e

fundit.

n veanti, disproporcionaliteti i shpenzimeve

sht i theksuar pr shpenzimet kapitale, q pr

ndryshim nga shpenzimet rrjedhse, 60% e tyre do

shpenzoheshin n tremujorin e fundit nse ekzekutimi

do ishte 100%. Por edhe me nj shkall ekzekutimi

disproporcionaliteti mbetet i ngjashm, ku 53% e

shpenzimeve realizohen n tremujorin e fundit.

kjo strukture disproporcionale e shpenzimeve sht

brengosse sepse cnon kredibilitetin dhe efikasitetin

e procesit planifikues, t procedurave t prokurimit si

dhe kualitetin e projekteve te realizuara.

n miliona euro Buxheti iRishikuar 2009

Nntmujori (Jan - Shtat)nga Thesari:aktuale

Tremujori(Tet.-Dhjet.)vlersim

ShpenzimetRealizimi si % totalit

1203 669.8556%

533.1544%

Shpenzimet me nn-shpenzime 140 milion euroRealizimi si % totalit

1063 669.8563%

393.1537%

Investimet KapitaleRealizimi si % totalit

470.5 187.0440%

283.4660%

Investimet Kapitaleme ekzekutim 84%Realizimi si % totalit

395.2 187.0447%

208.253%

21

IV. KRAHASIMI I BUxHETIT T RISHIKUAR PR VITIN 2009 ME BUxHETIN E REALIZUAR T VITIT 2008ky seksion paraqet nj analiz t buxhetit t rishikuar t

vitit 2009 duke e krahasuar at me buxhetin e realizuar t

vitit 2008 me t njejtn metodologji si ajo e prezentuar

n seksionin paraprak. Analiza e paraqitur n kt seksion

prdor shifrat e realizuara pr Buxhetin e vitit 2008 dhe

i krahason me shumat totale t alokuara pr buxhetin

e vitit 2009. Fillimisht, dallimet mes ktyre dy viteve

paraqiten n baz t kategorive ekonomike. Pastaj, ky

seksion paraqet dallimin mes buxhetit t realizuar t vitit

2008 me supozimet pr ekzkeutimin e shpenzimeve

totale n nj norm prej 88.3%, si sht supozuar nga

qeveria. M pas, analiza vazhdon me krahasimet sipas

organizatave buxhetore.

Alokimet pr buxheti e rishikuar t vitit 2009 jan 27.68%

m t larta ose 260.8 milion m shum se alokimet e

buxhetit t realizuar t vitit 2008. T hyrat jan gjithashtu

m t larta pr 22.72% ose 214.1 milion. grumbullimi i

taksave kufitare vazhdon t jet burimi kryesor i gjenerimit

t t hyrave. Megjithat, duhet theksuar q rritja n t

hyra sht si pasoj e dividends s njhershme t PTk-

s, dhe nse kjo prjashtohet, t hyrat pr buxhetin e vitit

Table 4.1

2008 2009 2009R

Totali i t hyrave 942.3 956.5 1,156.5

Totali i Shpenzimeve 942.4 1,094.4 1,203.3

Rrjedhese 595.3 664.1 718.4

Pagat dhe Meditjet 227.1 258.2 262.9

Mallrat dhe Sherbimet 158.4 163.9 197.1

Nga te cilat: komunalite 18.5 22.2 22.5

Subvencionet dhe transferet 209.8 219.8 258.4

Shpenzimet Kapitale 347.1 410.6 470.5

Rezerva - 2.5 3.4

Organizatat Qendrore Buxhetore MM (THV) - 11.0 11.0

SUFICITI (DEFICITI) PRIMAR (0.1) (137.9) (46.8)

SUFICITI (DEFICITI) I GJITHMBARSHM (43.8) (171.9) (182.2)

BILANCI I FKK 414.1 135.2 211.9

Rezerva Minimale ne BQK 50.0 200.0 200.0


22

2009 me zor se rriten me 1.5% ose 14.1 milion, krahasuar

me shifrat e realizuara.

n alokimet pr buxhetin e rishikuar pr vitin 2009,

shpenzimet kapitale kan psuar nj rritje prej 35.5%

krahasuar me shpenzimet e shpeshta, t cilat kan

psuar nj rritje prej 20.6%. n kuadr t shpenzimeve

t shpeshta, alokimet pr Paga dhe shtesa jan rritur

pr 15.74% dhe n t njejtn koh alokimet pr Mallrat

dhe shrbimet e gjithashtu edhe pr subvencionet dhe

Transferet sht rritur pr 24.4% dhe 23.1% respektivisht.

Tabela 4.1 tregon shifrat e realizuara dhe alokimet pr

buxhetin e vitit 2008 dhe 2009

Vlersimi i deficitit primar buxhetor pr vitin 2009 sht

46.4 milion, prderisa deficit primar i realizuar pr

vititn 2008 ka qen 83,414. Meq pritjet e qeveris pr

nnshpenzime t buxhetit t vitit 2009 jan 140 milion,

shifrat e realizuara pr vitin 2009 do t sjellin nj suficit

buxhetor prej 93.6 milion, me supozimin e grumbullimit

t plot t t hyrave.

nse i referohemi Tabels 4.2 mund t shohim q

norma e ekzekutimit total t realizur t buxhetit t vitit

2008 ka qen n nj nivel prej 84% ose 942.42 milion

e ekzekutimit te shpenzimeve totale. n rishikimin e

buxhetit pr vitin 2009, qeveria ka supozuar nj ngritje

n kapacitetet e saj shpenzuese me nj norm prej 88.3%

pr vitin 2009. nse trendi historik i rritjes s shpenzimeve

fund vitit vazhdon, shifra e nnshpenzimeve prej 140

milion, si sht theksuar nga qeveria n tabelat e

publikuara n rishikimin e buxhetit pr vitin 2009, do t

jet m e ult. si pasoj, norma e ekzekutimit e buxhetit

t vitit 2009 mund t rritet, duke zbritur n kt mnyr

suficitin primar buxhetor t supozuar.

ky seksion vazhdon me krahasimin e alokimeve

t buxhetit nga organizatat buxhetore. kjo analiz

prezenton ndryshimet e alokimeve nga buxheti i

realizuar i vitit 2008 n buxhetin e rishikuar t vitit 2009

pr top dhjet organizatat buxhetore me prqindjen m

t madhe n shpenzime.

nj rritje e madhe sht br n alokimin e buxhetit pr

Ministrin e Punve t Brendshme. nga 15 milion sa

ishin shpenzuar n vitin 2008, alokimet pr buxhetin e

vitit 2009 sht 76 milion, nj ngritje prej 400%.

Buxheti pr Ministrin e ekonomis dhe Financave si nj

nga organizatat m t mdha buxhetore sht shkurtuar

pr rreth 11 milion n buxhetin e rishikuar pr vititn

2009 krahasuar me shpenzimet e realizuara pr vitin

2008.

Table 4.2

2008 2009R

Te Hyrat e Vleresuara 942.34 1156.6

Supozimi i normes se ekzekutimit 84.0% 88.3%*

Shpenzimet totale te alokuara 1122 1203

Shpenzimet totale te ekzekutuara 942.42 1063

Bilanci i Buxhetit -0.08 93.6

*Norma e supozuar nga qeveria^Vlera te realizuara per vitin 2008

23

n alokimet e buxhetit t rishikuar pr vitin 2009,

bazuar n tri organizatat m t mdha buxhetore sipas

prqindjes s fondeve t alokuara nga buxheti qendor

ishin; Ministria e ekonomis dhe Financave me 18.72%,

Ministria e Puns dhe Mireqenies sociale me 16.42% dhe

Ministria e Transportit te Telekomunikacionit me 16.19%.

Tabela 4.3 paraqet top dhjetshen e organizatave


alokuara n buxhetin e viteve 2009.

Table 4.4 paraqet top dhjetshen e organizatave


alokuara n buxhetin e viteve 2008.

Table 4.3


Shuma



Ministria e Transpertit dhe e Post-Telekomit 160,980,517.24







Ministria e Forcave s Siguris s Kosovs 21,767,163.06


Table 4.4

Organizatat Buxhetore te Ranguara sipas Madhesise ne Buxhetin e realizuar 2008

Shuma



Ministria e Transportit dhe e Post-Telekomit 139,394,085.00






Ministira e Ambientit dhe Planifikimit Hapsinor 12,405,889.00

Ministria e Kultures, Rinise dhe Sportit 11,743,508.00

Totali i Shpenzimeve ne Buxhetin Qendror 2008 763,282,080.46


24

V. REKOMANDIMET Klasifikimi i kategorive shpenzuese duhet

t jet m transparent gjat prezentimit t

buxhetit para parlamentit. cdo paqartsi duhet t

zgjidhet me transparenc, me nj vendim t vetm se

si duhet klasifikuar pjest e memorandumit si jan

rezervat fiskale dhe kredit pr ndrrmarrjet publike.

klasifikimi transparent i shpenzimeve do ta rriste

kredibilitetin e procesit pregaditor t buxhetit dhe do

ta hiqte dyshimin e publikut pr nivelin prfundimtar

t shpnzimeve.

Duhet shmangur vonesat n shprndarjen e

qarkoreve buxhetore. lMFPP thekson nj afat t

caktuar pr lejimin e qarkores s par buxhetore. kjo

jo vetm q sht obligim, por shmangja e vonesave

n shprndarjen e qarkoreve siguron nj proces

pregaditor t buxhetit n koh.

KASH duhet t jet pik referimi n procesin e

planifikimit buxhetor. Arsyetimi pr prdorimin e

kufinjve si sht theksuar nga kAsh duhet t jet

planifikimi racional. Prdorimi i stimujve t jashtm,

si sht iMF, e pengon zhvillimin e nj procesi t

pjekur t politik-brjes.

Organizatat buxhetore duhet t prfaqsohen

n nj nivel adekuat gjat Dgjimeve Buxhetore.

si sht theksuar n udhzuesin pr Procesin

Planifikues t Buxhetit t kosovs, pjesmarrja e

zyrtarve m t lart administrative nga organizatat

buxhetore siguron kohezionin e nevojshm pr nje

proces t suksesshm buxhetor.

Organizatat Buxhetore duhet t respektojn

kufinjt e paraqitur n qarkoren buxhetore

gjat draftimit t krkesave buxhetore. n

fazat fillestare t planifikimit buxhetor, dallimi i

rndsishm mes kufinjve t paraqitur n qarkoret

buxhetore dhe krkesave buxhetore nga ana e

organizatave buxhetore tregon efikasitetin e ult t

rolit t qarkoreve si udhrrfyese pr prgatitjen e

krkesave buxhetore.

Mos-prputhjet ligjore duhet t adresohen

n mnyr q t ngrisin nivelin e koordinimit.

situata e krijuar mes MeF dhe gjykats kushtetuese

tregon nj rast t qart se si mos-prputhjet ligjore

mund t krijojn munges t koordinimit.

Rishikimi i buxhetit duhet t ndjek procedurat

e prmendura n Nenin 25 t LMFPP. kjo do

t thot q t hyrat e njhershme nuk duhet t

ndikojn n procesin e rishikimit, dhe n vend t nj

rritjeje n shpenzime buxhetore, ky proces duhet t

paraqes nj vlersim t alokimit fillestar krahasuar

me performancn e organizatave buxhetore deri

n mes t vitit, dhe duhet t shrbej si nj pike

referimi pr rialokime eventuale pr shkak t ktij

vlersimi. Pr m tepr, procesi prgatitor i buxhetit

nuk duhet penguar nga procedurat e rishikimit t

cilat trhjekin kapacitetet e stafit pr rishikim n vend

q kto kapacitete t fokusohen n fazn e caktimit

t prioriteteve pr buxhetin vjetor si edhe sht

theksuar n udhzuesin e MeF-it.

25

VI. PRMBYLLJAkjo analiz fokusohet n tri shtylla kryesore t cilat

jan relevante pr nj vlersim gjithprfshirs pr

menaxhimin e financave publike n kosov.

n shtylln e par t analizs sht vrejtur se procesi

i planifikimit buxhetor pr vitin 2010 ka qen n koh,

me prjashtim t nj vonese t shkurtr n nxjerrjen e

qarkores s par buxhetore.

rastet m problematike mbesin ato t klasifikimit

t prshtatshm, pjesmarrjes s menaxhmentit t

organizatave buxhetore n process, rolit t planifikimit

afatmesm t shpenzimeve, dhe perdorimit t politikave

te jashtme si ato t FMn-s n definimin e objektivave

fiskale. gjithashtu, mundsia q t kemi nj rishikim t

parregullt buxhetor n vitin 2010, rrezikon kredibilitetin

e buxhetit te vitit 2010 si nje mekanizm i planifikimit

vjetor.

n shtylln e dyt, buxheti pr vitin 2010 si nj

vazhdimsi e procesit t planifikimit n vitin 2009, i

reflektuar edhe nga buxheti i vitit 2009, parasheh nj

tkurrje n shpenzime pr vitin 2010. krahasimi sht br

pr buxhetin e rishikuar si dhe buxhetin fillestar t vitit

2009, dhe si pasoj e mosprputhjes n mes t buxhetit

t rishikuar dhe atij fillestar, trendet jan t ndryshme.

Megjithat, kjo analiz arrin n prfundimin se zhvillimi

i trendit t shpenzimeve n vitin 2010 shte i varur nga

niveli i ekzekutimit n kt vit. Bazuar n kt analiz,

nse qeveria arrin t ekzekutoj shpenzimet totale t

alokuara n 88.3% pr vitin 2009, dhe edhe ns ky

nivel i ekzekutimit pson ngritje n 92%, prap se prap

shpenzimet do t tkurren n vitin 2010. Duhet theksuar

q kjo analiz ka prjashtuar mundsin pr t patur nj

rishikim buxhetor t rndsishm pr vitin 2010.

n shylln e tret t ksaj analize, alokimi i buxhetit

fillestar dhe t rishikuar pr vitin 2009 sht krahasuar me

shpenzimet e realizuara t vitit 2008, dhe sht vrejtur

se viti 2009 ka qen nj vit me rritje marramendse n

shpenzime. T hyrat ishin shum m t larta si pasoj e

dividends s PTk-s. ekzekutimi i shpenzimeve sht

br n normn 84% n vitin 2008, dhe alokimet pr vitin

2008 ishin 27.8% m t vogla se ato t vitit 2009 (duke

prfshir edhe alokimet shtes pas rishikimit t buxhetit

t vitit 2009)


26

VII. REFERENCAT

Tabelat e Draft Buxhetit dhe Buxhetit 2010

Tabelat e Buxhetit t rishikuar pr 2009 dhe 2008

Tabelat e Buxhetit pr vitin 2009 dhe 2008

udhzuesi mbi Buxhetin dhe Planifikimin Buxhetor

korniza Afatmesme e shpenzimeve 2010-2012

ligji pr Menaxhimin e Financave Publike dhe

Prgjegjsive

Qarkoret Buxhetore 2010-01, 2010-02 dhe 2010-03

Qarkoret Buxhetore komunale 2010-01 dhe 2010-02

Dgjimet Buxhetore m 18 shtator 2009

27

Analyses for drafting process of the Budget and public money management

28

sTAFFIsmet KRYEZIU - executive Directoremail: [email protected]

Vjollca VOGL - Admin & Finance Manageremail: [email protected]

Leonora CIKAJ - Admin & Finance Assistantemail: [email protected]

Emine BEHLULI - Admin & Finance Assistantemail: ebehluli@kdi-kosova .org

Albana HALIPI - Admin & Finance Assistantemail: [email protected]

ProgrAM - cenTrAl goVernAnce

Valmir ISMAILI - Program Manageremail: [email protected]

Driton SELMANAJ - Program Assistantemail: [email protected]

Fitore ZENELI - Program Assistantemail: [email protected]

Isuf ZEJNA - Monitoremail: [email protected]

Ramadan KLISURICA - Monitoremail: [email protected]

Rrezarta AHMETI - Monitoremail: [email protected]

ProgrAM - locAl goVernAnce

Naim CAHANAJ - Program Manageremail: [email protected]

Nora VESELI - coordinatoremail: [email protected]

TrAnsPArencY AnD AnTicorruPTionProgrAM

Merita MUSTAFA - Program Manageremail: [email protected]

Admir ISTREFI - Program Assistantemail:[email protected]

Besnik RAMADANAJ - Public relation officeremail: [email protected]

Sahit BIBAJ - lawyer/legal Advisoremail: [email protected]

Natyra KASUMAJ - Volunteeremail: [email protected]

Visar RAMAJ- Volunteeremail: [email protected]

Liridon SELMANI - [email protected]

eXTernAl consulTAnTs

Arsim GJINOVCI - iT & designemail: [email protected]

www.kdi-kosova.org | email: [email protected]

29

January 2010



30

conTenTs

I. Overview ............................................................................................................. 31

II. Evaluation of the Budgetary Preparation Process 2010 ................................ 32

III. Comparison of the 2010 Budget to the 2009 Budget ................................... 40

IV. Comparison of the 2009 Budget and 2008 Actual Budget ............................ 46

V. Recommendations ............................................................................................. 49

VI. Conclusion ........................................................................................................ 50

VII. References ....................................................................................................... 51

31

I. OVERVIEwThe aim of this study is to provide an evaluation of

public funds management to serve the time-constrained

constituent, emphasizing both procedural and broad

economic perspectives within the analysis. The

motivation of the study stems from the attempt to form

a clear framework through which citizens and the civil

society in general take part in the monitoring of the use

of public funds and the evaluation of the conduct of

fiscal policy.

Taking a hypothetical case where the citizens are

shareholders of the government they choose, this report

enables the citizens to assess the management of their

taxes and the power that comes from their right to vote.

The methodology is similar to the practices in business

sector, where business entities outline the principles

of financial management in financial management

manuals, which are in compliance with legally defined

accounting standards. it is then up to the shareholders

to be involved in an assessment of the compliance of

financial management manuals to the required standards

followed by an evaluation of the management efficacy

based on the rules prescribed in the manual.

The actions of the government should follow the similar

procedures, acting in full compliance with the law in force,

following the guidelines prepared by the government in

compliance with these laws.

The methodology used in this study takes the guide on

kosovos Budget and Planning Process as the equivalent

of a financial management manual, while the laws on

Public Financial Management and Accountability and

local government Finance represent the equivalent of

the required legal standards. The first goal of this study is

to assess the appropriateness of the budgetary planning

process for 2010 draft-budget using the abovementioned

methodology. observations collected from Budgetary

hearing minutes will be presented to serve the analysis.

in addition, the guide on kosovos Budget and

Planning Process emphasizes the need of maintaining

the consistency of budgetary planning process with

medium term planned priorities as declared in Medium

Term expenditure Framework (MTeF). in this regard, this

study will not only focus on the procedural behaviour

of the annual budgetary preparation cycle but it will

also provide a comparison of the actual 2008 and

2009 budgets and assess the economic viability of the

2010 draft-budget within a medium term economic

environment.

Also, the organisations of civil society play a crucial role

in budgetary process by monitoring the process or

contributing directly to the budget policy preparations.

in this respect, this report contributes to improving

transparency and accountability of the process by

analysing budget policies prepared by the government,

presenting the drawbacks of the budgetary process and

giving recommendations on following good practices of

budgetary preparation process.


32

II. EVALUATION OF THE BUDGETARY PREPARATION PROCESS 2010This section provides an assessment of the compliance

of the actual 2010 budgetary preparation process

to the principles governments published guide. A

short overview of the process is presented, serving

as a benchmark for the assessment of authorities

effectiveness in adhering to good planning practices and

legal obligations defined by the law on public financial

management and accountability. in addition, this section

brings selected observations from budgetary hearings,

and provides an analysis of the guiding policy principles

used in making policy decisions about the budget.

Budgetary Preparation Cycle: An overview of legal obligations and good planning principles

The guide to kosovos Budget and Planning Process

provides a clear development path of the budgetary

process through a sequence of planning phases that

take place through a whole fiscal year. initially, each

process should start with the prioritisation phase, which

normally is in line with predetermined policy priorities in

longer term strategic plans. This phase is either followed

or develops at the same time with an estimation of the

budget constrains, namely the revenue available and

other potential sources of finance. The assessment of

budgetary constraints has to comply with a realistic

medium term macro-economic framework. After the

abovementioned activities have been carried through,

the Ministry of economy and Finance (MeF) is obliged to

send its first Budget circular to all budget organisations,

presenting ceilings to be respected and a guideline of

procedures in presenting the respective budgetary

requests. A sequence of consultations between MeF and

the budgetary organisations follows, and after formal

Budgetary hearings and the issuance of additional

Budget circulars to clarify the process, the cabinet

submits a finalized budget proposal to the Assembly. in

turn, the Assembly decides on the final appropriations to

the Budgetary organisations, which represent the basis

for the annual budget law.

Legal Implications of the Law on Public

Financial Management and Accountability

(LPFMA) for the Budgetary Preparation

Process

The lPFMA sets clear deadlines and principles

that must guide the budgetary preparation

process. These constraints that the law sets

have also been outlined in the guide to

Budgetary Planning and Process, thus apart

from the definitions and explanations given

in this box, more frequent reference will be

made to the guide. The most relevant articles

of lPFMA, listed by topics, are presented in

this box:

Submission Deadlines:

20.3 The Minister shall issue the budget

circular(s) required by paragraph 2 of this

Article by April 30 of the then current fiscal

year. The date by which municipalities

must complete and submit their proposed

budgets and appropriations requests shall

be september 30 of that year. For budget

33

organizations that are not municipalities, the

deadline for submitting such documents

shall be as specified in the budget circular

19.2 The Minister shall update the MTeF prior

to its submission with the kcB by the date

specified in paragraph 1 Article 22 of this law.

20.8 The Minister shall prepare and deliver to

the government, prior to the date specified

in Article paragraph 1 of Article 22: (i) a

proposed kosovo consolidated Budget

for the next fiscal year and non-binding

estimates for each of the two (2) following

fiscal years, (ii) a proposed Appropriations

law for the next fiscal year, and (iii) the

updated MTeF.

22.1 once the government has approved

a proposed kosovo consolidated Budget

and a proposed Appropriations law, the

government shall submit such documents

to the Assembly no later than october 31 of

the then current fiscal year.

Content

21.1 The presentation of financial information,

such as receipts, expenditures and financing,

in the proposed kosovo consolidated

Budget and the format of the documentation

therein shall be comprehensive, transparent

and consistent with the gFs cash basis

classification system published from time-

to-time by the iMF. The Minister shall prepare

and deliver to the government, prior to the

date specified in paragraph 1 of Article 22,

a proposed kosovo consolidated Budget

setting forth the following information:

a) an overview of the economic environment

in which the budget was prepared and

recommendations for a short and medium

term fiscal strategy;

b) an explanation of all key economic

assumptions used when developing the

budget;

c) a statement of the objectives and priorities

of the government in preparing the budget;

d) for the upcoming fiscal year and at least

the two following fiscal years, estimates and

projections with respect to:

(i) the total revenues of budget organizations,

including dedicated revenue and projected

user fee receipts, and the source of all such

revenues;

(ii) the total expenditures, in aggregate

by economic, functional and/or program

category;

(iii) the total budget deficit or surplus target;

(iv) estimates of anticipated expenditures in

future fiscal years towards the cost of capital

acquisitions that took place in prior fiscal

years or that are proposed to take place in

the upcoming fiscal year;

(v) expected future receipts from grants

committed by foreign governments or

international organizations as general

budget support; and

(vi) an explanation of any material differences

between such estimates and projections and

the estimates and projections contained in

the most recently published MTeF;


34

e) the approved number of temporary

and permanent employees of budget

organizations to be paid from appropriations

in the upcoming fiscal year;

f ) if a budget deficit is foreseen in any fiscal

year, a detailed description of:

(i) the proposed method of financing such

deficit;

(ii) anticipated borrowings, including details

on the expected sources of the borrowed

funds and the terms expected to apply to the

use and repayment thereof; and

(iii) a description of the consequences that

such deficit financing will have on public

expenditures in subsequent fiscal years;

g) detailed projections of all receipts expected

by designated entities during the upcoming

fiscal year; and

h) a mission statement and performance plan

setting forth:

(i) a definition of each budget organizations

mission;

(ii) a list of the measurable goals that are to

be used to evaluate the success of a budget

organization in achieving its mission;

i) a capital program setting forth a multi-

year capital investment plan that identifies

and includes the highest priority needs and

proposed capital projects for the upcoming

fiscal year and estimates of the financial impact

on future years of such projects;

j) estimates of any monetary amounts that

are expected to be provided by international

organizations or foreign governments for the

benefit of kosovo that are not to be included

in the kosovo consolidated Fund; and

k) information on budgetary surpluses,

investments and liabilities, including:

(i)details of the investment strategy of kosovo

for public money to be invested in the

upcoming fiscal year;

(ii) details of any existing borrowings and

guarantees by budget organizations and

any borrowings or guarantees that budget

organizations propose to make during the

upcoming fiscal year;

(iii) details of the estimated amount of all

contingent liabilities of budget organizations,

with a specific identification of those that have

a significant potential to give rise to actual

liabilities during the upcoming fiscal year;

(iv) detailed multi-year debt service estimates;

and

l) for each of the next three fiscal years, the

estimated net cost, in terms of forgone

receipts, of each provision of a law or unMik

regulation establishing a tax exemption,

reduction or concession; and

m) any other information or views that the

Minister desires to include.

Reporting

42 Within thirty (30) days following approval

by the Assembly and promulgation of the

kosovo consolidated Budget and the annual

Appropriations law, the Minister shall prepare

and publish in the official gazette of kosovo

and on the Ministrys web-site such budget as

well as explanatory documents thereon in a

comprehensive and publicly understandable

form in the languages required for official

documents of the government.

35

Budget Revision

25.1 The Minister may prepare proposed

amendments to a kosovo consolidated

Budget and an Appropriations law, except to

provisions thereof that relate to independent

agencies that are in force if he/she has

substantial reasons to believe:

a) that receipts or expenditures for the

fiscal year will be materially less or greater

than those anticipated in such budget and

Appropriations law; provided, however, that

a single extraordinary revenue event shall

not provide the Minister justification for

invoking this provision; or

b) that the Assembly is likely to amend or

repeal an existing law or to adopt a new

law, and such action is expected to increase

or reduce receipts or expenditures for the

current fiscal year.

25.2 in preparing any such proposed

amendments, the Minister shall consult

with the budget organizations that will be

affected thereby. The Minister shall then

submit the proposed amendments to the

government along with an updated MTeF.

Thereafter, the approval process for such

proposed amendments shall be substantially

the same as that provided for in Articles

20.8 and 22; provided, however, that the

reference in those Articles to specific dates

shall be ignored; and, provided further, that

if such proposed amendments are to apply

only to the remaining part of the fiscal year,

the amendments shall so provide.

in order for the budgetary planning process to be

successful, among other elements, the guide on

kosovos Budget and Planning Process and the lPFMA

stress the need for a concise timeframe of the execution

of the required phases of planning. Also, the involvement

of top-management in the process is required, and

reference to the medium term fiscal objectives during

the consultations is essential.

Budgetary Preparation Process 2010

Timely planning: judging the 2010 budgetary process

from the criterion of timely planning, the study observes

that there have been delays in the release of the first

Budget circular, a delay that represents a violation of the

law on Public Financial Management and Accountability

(Article 20.2). legally, the Ministry of economy and

Finance is obliged to send the first budget circular to

Budgetary organisations before, or on April 30. The first

budget circular of the Ministry of economy and Finance

for the 2010 Budget was sent to budget organizations on

May 15, 2009, or 15 days later.

it should be noted that this has been the only legal

breach of the prescribed timeframe of the budgetary

preparation process. The third column of Table 2.1

presents all dates that the law on Public Financial

Management and the law on local government Finance

obliges the authorities to respect. The second column of

the table presents the dates on which the actual circulars

were released. As can be seen, the only breach has been

on the first circular of the central budget.

however, it should be noted that the significance

of this delay has only been limited because of the


36

prompt submission of budgetary requests by budget

organisations.

Another observation which raises concerns over the

timely planning of the 2010 budget as an annual, rather

than an end-year process, is the budgetary review of the

2009 budget. it should be noted, that in June 2009, the

budget of 2009 was reviewed with an amendment of 63

million euros, excluding the additional loans to publicly

owned enterprises. The significant amount allocated

with the budget review sends three messages:

- the budgetary planning of the 2009 Budget

has not been appropriate, thus raising the

necessity for a significant review.

- The effective budget ceilings presented in the

third circular are not a very strong indicator

of the total annual spending available to the

budgetary organizations.

- The budgetary preparation process for the

2010 budget is interrupted by the mid-term

review procedures, namely channelling staff

capacities towards the review rather than

concentrating on the prioritization phase as

outlined in the MeFs guide.

The process of the budgetary review is by all means

necessary. nonetheless, from the perspective of the civil

society, this study considers that the extent to which it has

been practiced so far, it undermines the preconditions for

transparent and efficient annual planning to begin with.

In general, the conclusion drawn from the observation

of the 2010 budgetary preparation process is that the

process has been fairly well-timed, but special attention

should be drawn to specific delays on the release of

budget circulars, as well as the risk of using mid-year

budget reviews as flexibility buffers that undermine the

credibility of the annual budgetary process.

Representation and Coordination: The issue of

representation in the budgetary planning process is

addressed from the observations made on a sample

of hearings conducted on 1809.2009, consisting of six

hearings from budgetary organisations, namely: office

of Prime Minister, office of President, Assembly of

kosovo, council for cultural heritage Protection, kosovo

constitutional court and Ministry of Foreign Affairs.

The sample of budgetary hearings is limited because kDi

was informed for the last day of the hearings only. kDi

made a request for participation in these hearings on

time, and after the approval of the request, MeF officials

Table 2.1

2010 Release date by MEF

Required dates by respective laws

Budget Circular 1 15.05.2009 30.04.2009

Budget Circular 2 24.08.2009 n.a.

Budget Circular 3 13.10.2009 n.a.

Budget Circular Municipal 1 19.05.2009 n.a.

Budget Circular- Municipal 2 10.09.2009 30.09.2009

37

did not inform kDi about the timing of the hearings,

making it impossible for the monitoring team to be

present in a significant number of hearings.

The general observation has been that most of the

Budgetary organisations requests submitted to MeF

exceeded significantly the budgetary ceilings presented

in the budget circulars. Thus, the interaction between MeF

and the Budgetary organizations before and throughout

the budgetary hearing was of a great importance in

determining the final requests that were included in the

draft-Budget 2010.

The absence of any of the senior-officials of budgetary

organizations has been noticed in a significant number

of hearings. in the presentations of both the Prime-

Ministers office and the Presidents office, the heads of

administration, namely the secretaries, were not present

during the hearings. Their presence is not obliged by

law, as the law allows for any officials authorized by

administration heads to present the budgetary requests.

nonetheless, the guide on kosovas Budget Planning

and Process specifically addresses the need for the

participation of the budgetary organizations Top-

management.

Another specific point of concern arises from the legal

confusion caused by the overlap between the law on

Public Financial Management and Accountability and the

law on the constitutional court of the republic of kosovo.

The latter, does not oblige the constitutional court to

comply with any budgetary ceilings as the government

is obliged to fulfil automatically their budget requests. on

the other hand, the law on Public Financial Management

and Accountability does provide any specification or

exemptions for this budgetary organization. Because of

this legal confusion, the constitutional court has only

submitted their budget requests, declining to participate

in the budgetary hearings.

The concluding observation of this statement is that

Budgetary Organizations were not represented at an

adequate level. In the initial phases of budget planning,

the significant difference between the ceilings presented

in the circulars and the requests indicates of the low

efficiency of the role of initial budget circulars as guides

to preparing budget requests. Finally, eventual legal

overlaps should be addressed in order to increase the

level of coordination between MEF and the Constitutional

Court.

Integration of the 2010 budgetary process within

medium-term planning: Both the law on Public

Financial Management and Accountability and the

guide on kosovas Budget Planning and Process foresee

the integration of the budget preparation process within

a medium-term planning framework. in this regard, the

budgetary process 2010 had to use the Medium-Term

expenditure Framework as a reference point on defining

budget constraints as well as expenditure limits, based

on the priorities specified on this document.

This study acknowledges that the expenditure ceilings set

forth in the Medium-Term expenditure Framework have

been respected within the Budgetary planning process

of 2010 budget. The estimated level of expenditures in

the MTeF was 1,111 million, while the 2010 budget

was approved on principal at the level of 1,156 million.

considering the vulnerabilities of forward forecasts, the

cohesion between annual and medium-term planning

should be noted as an indicator of positive progress.


38

it should also be noted that the resulting integration

came after a process of selection that can be also

observed in Table 2.2, which presents the level of ceilings

sent to budgetary organisations throughout the course

of the budget preparation.

As can be noticed from the Table 2.2 below, there has

not been much change on the level of the ceilings

throughout the three stages, despite the pressure from

higher budgetary requests (documented in the sample

of Budget hearings).

At the local level, the change in budget ceilings is almost

at 0 percent. While at the central level, the difference

from the ceilings presented in the first circular to those

presented in the last circular is 8.9 percent, meaning

that the ceilings were increased by 70 million. This is

an encouraging indicator having in mind that the final

ceilings came as a result of a deduction from the second

circular ceilings by 33 million, or -3.7 percent, resulting

finally with draft expenditures very close to the ones

presented in the MTeF. in general, this observation shows

that MeF has been quite prudent in limiting the growth

of expenditure in the 2010 budget.

Beyond this positive indicator, the study draws attention

to two concerning elements: the use of MTeF as a

planning device and the prospect of Budget review

2010 at maintaining a low level growth of expenditure.

More specifically, from the observations made on the

sample of Budget hearings, the use of iMF instructions

rather than MTeF priorities as a justification for limiting the

growth of expenditure has been noticed. This justification

raises concerns over the awareness and maturity of both

Budgetary organizations and the MeF1 on complying

with medium term planning as represented by the MTeF.

The historical experience with the 2009 and 2008 budgets

shows that the deviations from medium-term planning

are primarily linked to the Budget Mid-Year review

process. Thus, no final conclusion on the integration

of annual budgets into medium-term planning can be

made because it is still unclear what the Mid-

analizë mbi procesin e hartimit të buxhetit dhe menaxhimin...

Documents