an ocean of possibilities

het principe van noorderlicht 03

plattegrond locaties leeuwarden 04map locations leeuwarden 04

plattegrond locaties friesland 05map locations friesland 05

the principle of noorderlicht 07

hoofdexpositie | main exhibition 08fries museum | an ocean of possibilities

nevenlocaties | ancillary locations 26blokhuispoort | subcultures

nevenlocaties | ancillary locations 32natuurmuseum fryslân | solitude

nevenlocaties | ancillary locations 34zaailand 1 | call of the wild

nevenlocaties | ancillary locations 38zaailand 2 | rise

nevenlocaties | ancillary locations 46zaailand 3 | sustainability

nevenlocaties | ancillary locations 48noorderlicht fotogalerielarry fink | karen knorr & olivier richon

(SIPF) singapore international photography festival 49

satellietprogramma 50satellite programme 50

kerkenroute | church route 56

word vriend van noorderlicht 61support noorderlicht 61

noorderlicht fotogalerie 62noorderlicht photogallery 62

uitgever | publisher aurora borealis 63

in dit magazine in this magazine

locaties | locationsFries MuseumWilhelminaplein 92, Leeuwardendinsdag t/m zondag | Tuesday through Sunday | 11.00-17.00

Natuurmuseum FryslânSchoenmakersperk 2, Leeuwardenmaandag t/m zondag | Monday through Sunday | 10.00-17.00

De BlokhuispoortNa de toegangspooort door de tweede poort naar de binnenplaatsBlokhuisplein 40, Leeuwardenmaandag t/m vrijdag | Monday through Friday | 9.00-20.00zaterdag en zondag | Saturday and Sunday | 12.00-17.00

Zaailand 1, 2 & 3Wilhelminaplein 5, Leeuwardenmaandag | Monday | 13.00-18.00dinsdag t/m zaterdag | Tuesday through Saturday | 11.00-18.00zondag | Sunday | 12.00-17.00

Noorderlicht FotogalerieAkerkhof 12, Groningenwoensdag t/m zondag | Wednesday through Sunday | 12.00-18.00

toegang | admissionFries Museum | 10 euro | MJK gratis | freeNatuurmuseum Fryslân | 7 euro | MJK gratis | freeDe Blokhuispoort | gratis | freeZaailand 1, 2 & 3 | gratis | freeNoorderlicht Fotogalerie | gratis | freeAlle tentoonstellingen van An Ocean of Possibilities zijn toegankelijk voor rolstoelen | All

exhibitions of An Ocean of Possibilities are accessible for wheelchairs

educatieSpeciaal voor scholieren van het VO en MBO presenteert Noorderlicht in het Fries Museum een onderwijsprogramma van een uur. De kosten bedragen 4 euro per leerling, inclusief lesmateriaal en entree. Neem voor meer informatie en boekingen contact op met Tineke Burmania: 058 255 55 00 of [email protected].

rondleidingenIn het Fries Museum worden rondleidingen op maat gegeven door ervaren en kundige rondleiders.Duur: ongeveer een uur.Kosten: tot tien personen 50 euro, vanaf tien personen 5 euro per persoon, exclusief toegang.Reserveren (verplicht): 058 255 55 00. Meerdere groepen tegelijk is in overleg mogelijk.

Alleen al dit jaar zijn wereldwijd meer dan 140 fotofestivals te bezoeken. Sommige daarvan zijn alombekende, grootschalige evenementen waar de internationale fotografiewereld graag samenkomt, zoals Les Rencontres d’Arles, Paris Photo of FotoFest in Houston. Andere worden bijvoorbeeld georganiseerd door enthousiaste nieuwkomers, die een onbegrensde hoeveelheid energie in alternatieve festivals van slechts een paar dagen steken. Daarvan neem je een hoofd vol met fris, nieuw werk mee naar huis en een tas vol ‘self-published’ fotoboeken, gedrukt in oplages die alleen voor de verzamelaarsmarkt zinvol zijn.

De Noorderlicht Fotomanifestatie is een van de oudste festivals op dit gebied, en behoort tot de internationale top. Die positie heeft het verworven door gestaag een eigen koers te varen. Het hoedt zich voor het volgen of creëren van trends, die het vaak jaren vooruit signaleert. Met Nazar, in 2004, was Noorderlicht een van de eerste om een heel festival te wijden aan fotografie gericht op de Arabische wereld en de editie van het jaar daarvoor maakte de globalisering zichtbaar. Al vroeg herkende Noorderlicht het talent van Antoine D’Agata, Ken Schles en Paolo Pellegrin, nu internationaal onderscheiden en zelfs legendarische fotografen. Dit heeft de Noorderlicht Fotomanifestatie brede erkenning vanuit het werkveld opgeleverd, zoals blijkt uit het grote aantal inzendingen voor deelname, die elk jaar uit bijna alle delen van de wereld binnenstromen.

Het meest opmerkelijke is evenwel, dat de fotomanifestatie nog steeds onze verwachtingen ten aanzien van fotofestivals heden ten dage weet te doorkruisen. Verwacht géén vehikel voor het vieren van de fotografie op zich, opgeluisterd door de aanwezigheid van een paar individuen die tot voortrekkers van de laatste ontwikkelingen benoemd zijn. Denk niet dat wordt verkondigd welke fotografen de moeite van het volgen waard zijn – voor diegenen die in hun voetsporen willen treden of voor wie wil speculeren op hun groeipotentieel. Kortom, dit festival gaat niet over het vaststellen of bevestigen van de hiërarchie in de gelederen.

Om eerlijk te zijn, toen ik de geselecteerde beelden voor de editie van dit jaar doornam, vroeg ik me af in welke zin het überhaupt over fotografie ging. Aanvankelijk had ik geen idee volgens welke uitgangspunten dusdanig uiteenlopend werk was bijeengebracht. Het las als een dwarsdoorsnede van de fotojournalistiek, de documentaire fotografie, de kunsten modefotografie, inclusief collages en projecten die met gevonden beeldmateriaal werkten, of in samenwerking tot stand waren gekomen. Totdat ik me herinnerde wat Martin Heiferman schreef in zijn inspirerende inleiding voor Photography Changes Everything, een verzameling interdisciplinaire essays die verkennen hoe de fotografie vrijwel alle gebieden van menselijke activiteit vormt en informeert:

“While the championing of photography as art by photographers, galleries, art museum photography departments, art historians and MFA programs has helped foster serious consideration of the medium, it has also created something of a roadblock [by excluding certain types of images from its own history]. (...) Conventional perspectives on the role, history and art of photography need to be revisited – on personal and particularly on institutional levels – to more accurately reflect our increasingly sophisticated and frequent interactions with all kinds of photographic imagery.”

Hier, varend onder de vlag van het thema, An Ocean of Possibilities, vinden we werk bijeengebracht in een verscheidenheid die de vele manieren weerspiegelt waarop de fotografie zich in onze wereld voordoet. Er wordt veelvuldig op gewezen hoe democratisch fotografie als medium is. Echter, zelden vindt men dit doorgevoerd op het niveau van de curator op een wijze die recht doet aan het pluriforme karakter van de hedendaagse fotografie. En dat is precies wat Noorderlicht doet.

Daarom vraagt dit democratisch principe van ons als kijkers dat wij het werk niet alleen vanuit esthetisch oogpunt beoordelen. Belangrijker is dat het aanzet ons te onderhouden met wat erin ter sprake wordt gebracht. Anders gezegd, wat telt is het auteurschap dat zich in het werk manifesteert. We hoeven niet al het gekozen werk mooi te vinden, maar we kunnen in ieder geval alle posities die worden gepresenteerd in ogenschouw nemen – om uiteindelijk onze eigen diversiteit en individuele verschillen erin geobserveerd te vinden.

Hester Keijser – freelance curator en auteur, en oprichtster van Stead Bureau

het principe van noorderlicht

3

hoofdlocatieA Fries Museum | Wilhelminaplein 92

Leeuwarden | www.friesmuseum.nl

nevenlocatiesB Blokhuispoort | Blokhuisplein 40

Leeuwarden | www.blokhuisportal.nl

C Natuurmuseum Fryslân | Schoenmakersperk 2

Leeuwarden | www.natuurmuseumfryslan.nl

D Zaailand | Zaailand

Leeuwarden | www.noorderlicht.com

E Noorderlicht fotogallerie | Akerkhof 12

Groningen | www.noorderlicht.com

[Let op deze locatie zit in de stad groningen]

achter de hoven

Sophialaan

grote kerkstraat

harlingerstraatweg groeneweg

nieuwe weg

wilhelminaplein

nieuwe stad

bagijnestraattore

nstr

aat

willemskade zzlange marktstraat

vliet

hoek

ster

end

stationsweg oostergowegharlingertrekweg

snekertrekweg

willemskade nz

st.jacobstr.

wird

umerd

ijk

weaze

oo

stergo

weg

Prinsentuin

PARK

Noorderplantage

eewal

nieuwe buren

voor

stre

ek

oost

ergr

acht

swal

oost

erka

de

we s

terp

lant

age

westersingel

boterhoek

oost

ersi

ngel

noorder

sin

gel

harmonieplein

tur�

mar

kt

twee

bak

smar

kt

nieuwstraat

nwe oosterstro. oosterstr

o.d.

Kel

ders

tuinensc

have

rnek

zaailand

sacr. straat

doe

lest

eeg

gouv. pl.

N355

N358

N31N32

N357

2

3

45

leeuwarden

5

kerkenrouteI Mariakerk

Tsjerkepaad 3 | Bears

II Mariakerk

Buorren 8 | Blessum

III Sint-Margaretakerk

Sint Margrietwei 1 | Boksum

IV Sint-Joriskerk

Terp 2 | Britswerd

V Sint-Radboudkerk

Sluystermanwei 4 | Jorwerd

VI Nicolaaskerk

Ayttadijk 3 | Swichum

VII Reginakerk

Hoofdweg 1 | Zweins

VIII Mariakerk

Oudeweg 1 | Boer

satellietprogramma1 Kunstenaarscollectief INART

Nieuwburen 10-12 | Lemmer

2 Artemesia in Kunstzaken

Harlingertrekweg 53 | Leeuwarden

3 Historisch Centrum Leeuwarden

Groeneweg 1 | Leeuwarden

4 De Fotofabryk

Zuidergrachtswal 18 | Leeuwarden

5 Bibliotheek Leeuwarden

Wirdumerdijk 34 | Leeuwarden

1

friesland

N335

A7

A6

A7

A32

A31

A28

E22

S c h i e r m o n n i k o o g

A m e l a n d

V l i e l a n d

Groningen

Assen

Hoogeveen

Stavoren

HolwerdDokkum

Kollum

HarlingenFraneker

Bolsward

Makkum

Workum

Balk

Lemmer

Wolvega

Heerenveen

Joure

Sneek

Leeuwarden

Drachten

Gorredijk Oosterwolde

II

IIIVI

V

IV

Jubbega

IVII

BearsBlessumBoksumJorwerd

Britswerd

Zweins

Swichum

VIII Boer

Ana Galan

7

This year alone you could have visited more than 140 festivals for photography worldwide. Some are very well known, large scale events where the international photography circles like to gather, such as Les Rencontres d’Arles, Paris Photo or FotoFest in Houston. Others may be organized by start-up teams of enthusiasts, channeling boundless amounts of energy into fringe festivals of just a few days. From these you can come away with your head abuzz with the fresh new work you saw, and your bags filled with self-published photo books in editions that wouldn’t make sense anywhere else than on the collectors’ market.

Within this field, Noorderlicht Photofestival is one of the oldest festivals around, and ranks among the top international photography festivals, a position it has acquired by steadily plotting its own course. It is wary of following or creating trends, which it tends to signal years ahead. With Nazar, in 2004, Noorderlicht was one of the first to focus an entire festival on the Arab world, and the one prior to that uncovered globalization. Early on in their careers, Noorderlicht recognized the talents of Antoine D’Agata, Ken Schles and Paolo Pellegrin, who are now internationally distinguished and even legendary photographers. These achievements have earned Noorderlicht Photofestival credit from the professional field far and wide, as is reflected in the huge number of submissions to participate each and every year, from almost all corners of the world.

Though what is most remarkable, is the ability of the festival to still run counter to the expectations that we bring to photofestivals nowadays. Do not expect it to be a vehicle to celebrate photography in and of itself, illuminated through the presence of a few individuals who are appointed as spearheading the latest developments. Or to proclaim which photographers are the ones to watch – watched by those who wish to follow, either in their footsteps, or with an eye on speculating on their growth potential. In short, this festival is not about establishing or confirming the hierarchy in the ranks.

In fact, when looking at the selected images for this year’s edition, I wondered in what sense it was about photography at all. Initially, I was at loss what guiding principles had been applied in gathering such a diverse range of work, cutting through the fields of photojournalism, documentary, fine art, vernacular and fashion photography, collages or collaborative practices. Until I remembered Martin Heiferman’s words in his inspiring introduction to Photography Changes Everything, a collection of interdisciplinary essays exploring how photography shapes and informs virtually all fields of human activity:

“While the championing of photography as art by photographers, galleries, art museum photography departments, art historians and MFA programs has helped foster serious consideration of the medium, it has also created something of a roadblock [by excluding certain types of images from its own history]. (...) Conventional perspectives on the role, history and art of photography need to be revisited – on personal and particularly on institutional levels – to more accurately reflect our increasingly sophisticated and frequent interactions with all kinds of photographic imagery.”

Here, gathered under the flag of this year’s theme, An Ocean of Possibilities, we find an inclusive and varied collection of work that reflects the many ways in which photography inserts itself into our world. It is often repeated how democratic photography as a medium is. Rarely does one find this extended to the curatorial level in a way that does justice to the pluriform nature of contemporary photographic practice. And that is exactly what Noorderlicht does.

As a consequence, this democratic principle asks of the viewers that they scrutinize the work not merely for its aesthetic appeal. More importantly, it encourages them to engage with what speaks through it. In other words, what matters is the authorship that manifests itself in the work. We don’t have to like all the selected images, but we can at least consider all positions that are offered – ultimately to find our own diversity and individual differences observed in them.

Hester Keijser – freelance curator and author, and founder of Stead Bureau

the principle of noorderlicht

hoofdexpositiemain exhibition

A fries museum leeuwardenWilhelminaplein 92 | Leeuwarden | +31 [0] 58 255 55 00 | www.friesmuseum.nl

an ocean of possibilitiesDe 21ste Noorderlicht Internationale Fotomanifestatie is geïnspireerd door de groeiende zoektocht naar andere mogelijkheden om onze gezamenlijke toekomst vorm te geven, als hoopgevend ant-woord op het haperen van de machine van de globale economische en politieke systemen.

Met To Have and Have Not (2013) belichtte Noorderlicht achtergronden en hoofdbetrokkenen van de huidige wereldwijde economische en politieke crisis. Na het ontleden van wat er mis ging, vraagt An Ocean of Possibilities naar het daadkrachtig potentieel van hen die dwars op de status quo een eigen koers uitzetten.

Tomasz Tomaszewski

9

Dit kunnen particulieren of kleine gemeenschappen zijn, bedrijven die denken in termen van duurzaamheid, of sociale ondernemingen. Ongeacht hun vorm proberen ze een betere toekomst te realiseren, niet alleen voor zichzelf maar ook voor anderen, zelfs als dat onzekerheid in het vooruitzicht stelt.

Sommige politieke analisten spreken van de uitdagingen waar we voor staan als een crisis of agency. Ze gebruiken de term om de strijd te duiden rond de mondiale bedrijven en hun financiële macht, die met hun overwicht een bedreiging voor de soevereiniteit van nationale staten betekenen, de representatieve democratie ondermijnen en het ecosysteem van de hele planeet aantasten. Binnen dit kader lijkt van de gewone mensen niet veel meer te worden verwacht dan een passieve rol als consument of toeschouwer, of als leverancier van steeds goedkopere arbeid.

Omdat de effecten van deze strijd rond vertegenwoordiging en zeggenschap ons steeds directer raken, wordt deze crisis ook als een vraag naar ons eigen handelen ervaren. Sommigen zien dit als een uitdaging om de zeggenschap over wie en wat hun leven bepaalt terug te veroveren te midden van sociale structuren die in een alarmerend tempo uiteenvallen, terwijl het anderen dwingt de voorwaarden van hun bestaan op nieuwe gronden te stoelen.

Tegelijkertijd raken we erin geoefend onszelf te zien als bewoners van een planeet, dankzij de resultaten van wetenschappelijk onderzoek dat mondiale processen bestudeert, of met spectaculaire beelden van Mars en ons zonnestelsel terugkomt. We zijn ons er terdege bewust van geworden, dat de gedeelde verantwoordelijkheid voor een in wezen fragiele thuisbasis – en nog steeds de enige die we hebben – niet bij de grenzen van het eigen land ophoudt, maar zich tot de hele planeet verhoudt. De enormiteit van deze gedachte is intimiderend en de recente geschiedenis heeft aangetoond dat we serieuze problemen hebben de consequenties te begrijpen, laat staan er naar te handelen. Onder de jongere generaties, die in het tijdperk van het internet en wereldwijde mobiliteit zijn opgegroeid, begint zich een begrip te ontwikkelen van wat wereldburgerschap zou kunnen inhouden. Ze voelen zich minder gebonden aan naties, religies, culturen, landen, en leiden een nomadisch leven, gedwongen of omdat ze ervoor kiezen. Zij zijn ook degenen die zich afvragen, zoals kunstenaar, ingenieur en activist Natalie Jeremijenko

deed in een recent interview: “What to do (…) in the face of so many environmental and political challenges. What do I do as an individual, collective, or community? How do we produce a desirable future? Do we have any agency to imagine and redesign our collective relationship to natural systems? Can we make desirable imaginative changes?”

Dat zijn de vragen waarop An Ocean of Possibilities een antwoord zocht in de oproep aan fotografen om diegenen aan ons voor te stellen die zelf proberen alternatieven te ontwikkelen om onze wereld minder verkeerd en misschien zelfs een beetje beter te maken.

Het beeld dat uit de uitgebreide zoektocht naar voren komt – met inbegrip van de meer dan zevenhonderd inzendingen – is een voorlopige kaart met vele nog onbevaren wateren. Op deze kaart vinden we ogenschijnlijk ongerelateerde groepen mensen, die veranderingen in gang zetten die gering of zelfs zinloos lijken, maar die zouden kunnen uitgroeien tot brede bewegingen die de loop van de geschiedenis veranderen. Want alles lijkt onmogelijk, totdat het gebeurt.

Dit is de reden waarom An Ocean of Possibilities grassroots-actiegroepen voor zelfbestuur heeft samengebracht met getuigenissen van individuele soldaten die stelling nemen tegen de oorlogen waarin ze vochten. Of een klein dorpje in Finland aandoet, waar Congolese immigranten actief worden aangemoedigd zich te vestigen. Het verbindt ons met kleine IT-start-ups in het door crisis getroffen Griekenland, onderzoekt het gezicht van sociale vernieuwers, bedrijven en op de markt gebaseerde benaderingen voor armoede in Afrika. Het verbindt Aziatische stedelingen opnieuw met de natuur ze achterlieten bij het migreren van het platteland naar de stad. Het volgt gezinnen en individuen die liever een leven off the grid zoeken, teruggaan naar kleinschalige landbouw, en elkaar helpen om dat te bereiken door kennis en ervaringen te delen. Het belicht campagnevoerders voor landrechten, de bescherming van waardevolle ecosystemen en zelfbeschikking. Het laat jongeren in de Arabische wereld vertellen van hun dromen en hoop, die ze nastreven in tijden van sociale en politieke overgang.

Kortom, het maakt zichtbaar hoe we het hoofd kunnen bieden aan de uitdagingen waar we ons voor geplaatst zien, niet geleid door een utopische droom, maar door te proberen de krachten van het heden, die ons willen doen geloven dat onze toekomst in steen is gehouwen, te hacken.

These may be individuals, small communities, busi-nesses that think in terms of sustainability, or social enterprises. Whatever their form, they set out to realize a better future, not only for themselves but also for others, even if that means an uncertain outlook.

Some political analysts speak of the challenges we are facing as a crisis of agency. They use the term to signify the struggles with the global corporations, whose powers threaten the sovereignty of the nation states, undermine representative democracy and corrode the ecosystem of the entire planet. Within this framework, nothing much seems expected from common people beyond a passive role as consumers and spectators, or as providers of ever cheaper labor.

As the effects of this struggle are increasingly spilling over into our personal lives, this crisis of agency is now felt by all. It is taken by some as a challenge to reclaim agency over their own lives and that of their community, amidst social structures that are liquefying at an alarming rate, while it pressurizes others to renegotiate the conditions of their existence.

Simultaneously, we are learning to imagine ourselves as planet dwellers, thanks to the achievements of scientific programs that study global processes, or bring us back spectacular images from Mars and our solar system. We have been made thoroughly aware that the shared responsibility for an essentially fragile home – and still the only one we have – does not

an ocean of possibilitiesThe 21st Noorderlicht International Photofestival is inspired by the growing quest for different means to shape our collective future, in a hopeful answer to the structural failings of our current economic and political systems.

With To Have and Have Not (2013), Noorderlicht shed light on the causes and agents behind the current global economic and political crisis. An Ocean of Possibilities moves beyond dissecting what went wrong, and looks at the decisive potential of those who go against the tide and plot their own course.

Surendra Lawoti Markus Feger

11

Dana Matthews

hoofdlocatie main location

museum belvédère heerenveen

end with the borders of one’s country, but extends on a global scale. The enormity of this thought is truly daunting, and recent history has shown that we have serious trouble grasping the consequences, let alone acting on them.

Among younger generations, who have grown up in the age of the Internet and worldwide mobility, an understanding of what global citizenship could mean is on the rise. They feel less tied to nations, faiths, cultures, lands, and lead nomadic lives either forced by necessity or by choice. They are also the ones to ask themselves, as artist, engineer and activist Natalie Jeremijenko did in a recent interview: “What to do (…) in the face of so many environmental and political challenges. What do I do as an individual, collective, or community? How do we produce a desirable future? Do we have any agency to imagine and redesign our collective relationship to natural systems? Can we make desirable imaginative changes?”

These are the questions An Ocean of Possibilities sets out to answer as it called on photographers to introduce us to those who try their hand at brokering alternatives that make our world less wrong, and perhaps even a little better.

What emerged from the extensive search – including the more than 700 entries – is a preliminary map, with many waters left to charter. On this map we find seemingly groups of people in

the process of making changes that appear minute or even futile, but which could grow into major movements shifting the course of history. Because everything seems impossible until it happens.

This is the reason why An Ocean of Possibilities has brought together grassroots movements in self-government with testimonies of individual soldiers taking up position against the wars they fought. Or found a small village in Finland where Congolese immigrants are actively encouraged to come settle down. It connects us to small IT start-ups in crisis-stricken Greece, it explores the face of social innovators, enterprises and marketbased approaches to poverty in Africa. It reconnects Asian urban dwellers with the nature they left behind when migrating from the country side. It follows families and individuals who prefer to seek a life off the grid, going back to small scale farming, and helping each other to accomplish just that by sharing knowledge and experiences. It illuminates those campaigning for land rights, the protection of valuable ecosystems, or self-determination. It speaks of youths in the Arab world pursuing their dreams and hopes in times of social and political transitions.

In short, it makes visible how we may rise to the challenges put before us, not guided by a single Utopian dream, but by trying to hack the forces of the present that would like us to believe our future is already set in stone.

» Looking forward, something may appear crazy because we cannot envisage how it might be supported by the existing social structures – like trying to imagine Spotify when you’ve only experienced a cassette player.

Thus, the answer to the question ‘Where is your alternative?’ should be ‘Who knows? We’re experimenting’.«

Brett Scott, campaigner and former broker who has worked on climate change, food security and ethical banking campaigns.

Alex Masi

13

museum belvédère heerenveen

Laura Böök

Sasha Rudensky

15

Jan Banning | NLRed Twilight | 2013-ongoingDe partijkantoren van kleine communistische groeperingen die een ideologie uitdragen die in het vuilnisvat van de geschiedenis lijkt te zijn verdwenen.The party offices of small communist groups that are still upholding an ideology that seems to be thrown on the ash heap of history.

Black.Light Project | DCity of Rest | 2012Kunstenaarscollectief Black.Light Project combineert foto’s, teksten en tekeningen tot een verslag van de alledaagse gang van zaken in een evangelisch centrum waar ver- slaafde ex-soldaten worden geholpen met afkicken.The artists’ collective Black.Light Project combines pho-tographs, texts and drawings to create a report on the everyday activities in an evangelical centre where addicted ex-soldiers receive support to kick their drug habit.

Diana Blok | NLI Challenge You to Love Me | 2011-2014Persoonlijke onthullingen over de zoektocht naar seksuele identiteit in het door en door conservatieve Brazilië, waar de LGBTT gemeenschap onder druk staat.Personal disclosures about the quest for sexual identity in a thoroughly conservative Brazil, where the LGBTT commu-nity is under pressure.

Laura Böök | FINWalking on Rivers | 2013-ongoingCongolese vluchtelingen worden verwelkomd om de be- volkingskrimp van een Fins stadje met meer rendieren dan inwoners te keren.Congolese refugees are welcomed to turn the tide for the declining population of a Finish town with more reindeer than residents.

Tse Chi Tak | CHIWe Gift the Urbanites with Fresh Breeze | 2013Bewoners van het buitengebied van Hongkong, bedreigd door verstedelijking, schenken hun heilzame planten aan de stedelingen. Is het volbouwen van groene gebieden wel een vooruitgang?Inhabitants of the outskirts of Hong Kong, threatened by urbanisation, gift their wholesome plants to urban dwellers. Does converting green belt areas into urban ones really count as progress?

de fotografen the photographers

Diana Blok

Wawi Navarroza

Francesco LastrucciMatthew O’Brien

Prasiit Sthapit

José Luis Cuevas García

17Naam Fotograaf

José Luis Cuevas García | MEXNew Era | 2009-2014Een spirituele zoektocht naar obscure alternatieven in een wereld waarin afschuw, angst en wanhoop zegevieren.A spiritual journey for obscure alternatives in a world in which revulsion, fear and despair prevail.

Loulou d’Aki | SMake a Wish | 2010-2013Jongeren in het Midden-Oosten delen hun dromen en ambities in de nasleep van de Arabische Lente.Young people in the Middle East share their dreams and aspirations in the wake of the Arab Spring.

James Whitlow Delano | USAChristopher Achobang: Activist, Gadfly, Humanitarian | 2013De Kameroense mensenrechtenactivist Christopher Acho-bang strijdt tegen palmolieplantages die de lokale bevolking van haar land verdrijven en het woud vernietigen.The Cameroonian human rights activist Christopher Acho-bang challenges palm oil plantations that drive the local population off their land and destroy the forest.

Tom Fecht | DMagic Divan | 2006-2010Tom Fecht volgde een orkest met jonge musici uit onder andere Israël en Palestina, in een installatie die laat zien hoe muziek verschillen kan overstijgen.Tom Fecht followed an orchestra with young musicians including those from Israel and Palestine, in an installation that shows how music can transcend differences.

Markus Feger | DLove Live Resist – Hambacher Forst | 2013-2014Om het niet ten prooi te laten vallen aan de bruinkoolwin-ning, houden actievoerders een van Duitslands oudste bossen al ruim twee jaar bezet.To keep it from falling prey to mining for brown coal, cam-paigners have occupied one of Germany’s oldest wood-lands for over two years now.

Katharina Fitz | AUrban Gardening Patchwork | 2012-2013Samengevoegde foto’s van moestuinen op voormalig vliegveld Tempelhof symboliseren de macht van het individu om gevestigde structuren te doorbreken. Assembled photos of vegetable gardens at the former Tempelhof Airport in Berlin, which symbolize the power of the individual to break down established structures.

Tse Chi Tak

Khaled Hassan

Lioba Keuck

Ana Galan | EIn the Quest for Utopia | 2014Een ode aan de mensen die gevangenisstraffen riskeren en zelfs hun leven op het spel zetten in de strijd voor democratie en vrijheid in Myanmar.An homage to people who risk prison sentences and even put their lives at stake in the struggle for democracy and freedom in Myanmar.

Douglas Gayeton | USA The Lexicon of Sustainability | 2009-ongoingThe New Face of Food and Farming in America | 2009-2014In The Lexicon of Sustainability staat het enthousiasmeren van het publiek voor de duurzame economie centraal.In een solopresentatie in Zaailand gaat de deelserie The New Face of Food and Farming in America in op een popu-laire ontwikkeling: het lokaal produceren van voedsel.The Lexicon of Sustainability is about generating public enthusiasm for the sustainable economy. In a solo presen-tation in Zaailand the section The New Face of Food and Farming in America shows one popular development: the local production of foodstuff.

Khaled Hasan | BGDBorn to be Migrant | 2013-2014Duizenden Bengalezen betalen jaarlijks grote bedragen aan arbeidsmakelaars voor een baan in het buitenland, eenmaal daar aangekomen blijkt het werk niet te bestaan of niet te zijn als beloofd.Each year thousands of Bangladeshi pay large amounts to labor brokers for a job abroad, once arrived there the work turns out to be non-existant or not as promised.

Roc Herms | EAre You Sure You Want to Log Out? | 2007-2012Voor de bezoekers van een van Europa’s grootste LAN-parties vormen computers en internet een essentieel onderdeel van hun identiteit en de virtuele omgeving, waarin ze een groot deel van hun leven doorbrengen.For the visitors to one of Europe’s largest LAN parties, computers and the internet form an essential part of their identity, and the virtual environment in which they spend a large part of their lives.

Weixiang Lim

Jens Sundheim

Katharina Fitz

19

Jonathan Kalan | USAInside Africa’s Hubs | 2013The New Capitalists | 2012Inside Africa’s Hubs is een visuele ontdekkingsreis langs de Afrikaanse centra waar innovatie, start-ups en technologie samenkomen en het continent voorgoed veranderen.Inside Africa’s Hubs is a visual voyage of discovery through Africa’s hubs where innovation, start-ups and technology come together to change the continent forever.

The New Capitalists gaat over de kansen achter de sluier van armoede in opkomende markten, middels verhalen over sociale innovaties, bedrijven en ondernemers.The New Capitalists is about the potential behind the veil of poverty in emerging economies, through stories of social innovations, enterprises and entrepreneurs.

Lioba Keuck | DCouve e Coragem | 2011-2013In Lissabon annexeren burgers uit bittere noodzaak braakliggende grond in de openbare ruimte om voedsel te verbouwen en een inkomen te genereren.In Lisbon citizens are taking over plots of vacant public land out of the dire need to grow their own food and generate an income.

Francesco Lastrucci | IAthens at Work | 2013Vanuit betaalbare, lichte en helder ingericht panden in het centrum van Athene bestormen ambitieuze start-ups op het gebied van internet en mobiele software de wereld.From affordable, well-lighted, cleanly designed buildings in the centre of Athens, ambitious start-ups in the internet-mobile-software triangle are out to conquer the world.

Surendra Lawoti | NEP/CDNThis Country is Yours | 2012-ongoingDe totstandkoming van Nepal’s nieuwe grondwet, gezien door de ogen van activisten van zes sociale en politieke bewegingen.The creation of Nepal’s new constitution as seen through the eyes of activists from six social and political move-ments.

Yijun Liao | CHIExperimental Relationship | 2007-ongoingEen zoektocht naar alternatieven voor wat als norm van heteroseksuele relaties wordt beschouwd.A search for alternatives to what is regarded as the norm for heterosexual relations.

Loulou d’Aki

Yijun Liao

Tom Fecht

Roc Herms

Black.Light Project

Zhao Renhui

Jonathan Kalan

23Naam Fotograaf

Weixiang Lim | SGPOur Coastline | 2013De 194 kilometer lange kustlijn van Singapore doet de Singaporezen met een ambitieuze blik over de grens kijken, naar iets dat hun onrust kalmeert. The 194 kilometer long coastline of Singapore forces Singa-poreans to look across it ambitiously, to something that can calm their disquiet.

Cyril Marcilhacy | FThe Village | 2013-2014Een ex-biker, -dakloze en -gevangene opende op een stuk land met twintig caravans een opvang waar hij daklozen met weinig middelen toch van eten en onderdak kan voorzien.An ex-biker, vagrant and former prisoner opened a shelter on a plot of land with 20 caravans, where he provides food and shelter for the homeless, with only the most minimum of means.

Alex Masi | IBhopal Second Disaster | 2009-2013In de steek gelaten door hun eigen overheid nemen de slachtoffers van de giframp in Bhopal hun lot in eigen handen.Abandoned by their own government, the victims of the poison gas disaster in Bhopal take their fate in their own hands.

Wawi Navarroza | FILHunt & Gather, Terraria | 2013In samengestelde mini-ecosystemen van Manilla leiden de stad, zijn herinneringen en de rauwe werkelijkheid tot be-spiegelingen over de vorming van het stedelijk landschap.In mini-ecosystems of Manilla assembled by the artist, the city, its memories and raw reality lead to reflections on generating urban landscape.

Matthew O’Brien | USANo Dar Papaya | 2003-2013Polaroids van de Colombiaanse bevolking, die ondanks het geweld en de enorme kloof tussen rijk en arm met veel creativiteit, vreugde en gevoel voor menselijkheid en schoonheid hun levens leiden.Polaroids of the Colombian people, who despite the violence and the enormous gap between rich and poor live their lives with considerable creativity, joy and a feeling for humanity and beauty.

Zhao Renhui | SGPA Guide to the Flora and Fauna of the World | 2013Een catalogus vol merkwaardige wezens en levensvormen. Sommige hebben zich ontwikkeld om te kunnen omgaan met het ingrijpen van de mens in hun leefomgeving, andere zijn door de mens gecreëerde mutaties.A catalogue full of remarkable entities and lifeforms. Some have developed in order to cope with human interventions in their environment, others are engineered mutations.

Oliver Ressler & Ana Pecar | A & SLVIn the Red | 2014Een film over de protestgroep Strike Debt, een afsplitsing van Occupy Wall Street, die zich verzet tegen kapitalistische mechanismen door het goedkoop opkopen van schulden om ze daarna kwijt te schelden.A film about the activists of Strike Debt, a spin-off of Occu-py Wall Street, who resist capitalist mechanisms by buying debts at a fraction of their value in order to abolish them.

Sasha Rudensky | RUSBrightness | 2009-2014Hoe bepalen de Oekraïners en Russen die na de Koude Oorlog in een ideologisch vacuüm opgroeiden hun iden-titeit?How does the generation of Ukrainians and Russians who grew up after the Cold War in an ideological vacuum define their identity?

James Whitlow Delano

Cyril Marcilhacy

Jo Metson Scott | GBThe Grey Line | 2013Indringende portretten van Britse en Amerikaanse soldaten die ervoor kozen hun land te dienen, maar na hun ervarin-gen in Irak vraagtekens plaatsten bij hun orders. Zij spraken zich publiek uit tegen de oorlog en weigerden nog langer te vechten.Penetrating portraits of British and American soldiers who chose to serve their country, but began to question the orders they were given after their experiences in Iraq. Now they are speaking out in public and refuse to fight any longer.

Prasiit Sthapit | NEPChange of Course | 2012-ongoingDoor de veranderde loop van de grensrivier Narayani wordt een dorpje inzet van een strijd tussen India en Nepal, maar loopt het ook gevaar om weg te spoelen. De bewoners worden klimaatvluchtelingen op lokale schaal.Because of a change in the course of the Narayani River, which formed their border, a village has become the focus of a conflict between India and Nepal – but also runs the risk of being washed away. Its inhabitants become climate refugees on a local scale.

Jens Sundheim | DVon Ameisen und Sternkörpern | 2013De camera als instrument om de visuele sporen van weten-schappelijke vooruitgang te achterhalen, de zoektocht naar kennis die kan helen of vernietigen.The camera as an instrument for uncovering the visual traces of scientific progress, the quest for knowledge that can either heal or destroy.

Tomasz Tomaszewski | PLElmina, Ghana | 2012 Ghanese vissers voorzien in hun levensonderhoud door de oprichting van kleine coöperaties, zonder enige overheids- steun.Ghanaian fishermen guarantee their livelihood by forming small cooperatives, without any governmental support.

Jan Banning

25

Tomasz Tomaszewski

Jo Metson Scott

nevenlocaties ancillary location

B blokhuispoort leeuwardenBlokhuisplein 40 | Leeuwarden | www.blokhuisportal.nl

SubculturesDe hipsters in New York, punks in China, de mod scene in het Verenigd Koninkrijk, rockabilly’s in Zweden of cosplayers in Japan – hier afgebeeld tegen de achtergrond van hun zelfverkozen habitat – hebben met elkaar gemeen dat ze eigenaar en auteur willen zijn van hun eigen (groeps)identiteit. De participanten aan deze subculturen creëren hun eigen podium en bespelen die ruimte vervolgens met alle finesses van een acteur die een karakterstudie neerzet. Ze versmelten met hun rol zo lang dat nodig is en daarbij hoort dat ze zich geheel overgeven aan de blik van de camera.

Tegelijkertijd kunnen we ons afvragen of zo niet een illusie van vrijheid wordt gecreëerd, een die niet standhoudt voorbij de grenzen van het decor, maar ruw wordt verstoord wanneer de personages het podium aflopen en opduiken in het ‘echte’ leven. Maar hoe vluchtig ook, het blijft toch een gooi naar vrijheid en zorgeloosheid, los van de beperkte autonomie die hun sociale en economische omstandigheden toelaten.

Asa Sjöstrom

27

Hipsters in New York, punk musicians in China, the mod scene in the UK, rockabillies in Sweden or cosplayers in Japan, portrayed against the backdrop of their chosen habitat, all have in common that they claim authorship over their own (group) identity. The participants in these subcultures create their own stage, and then occupy that space with all the finesse of an actor performing a character study. They become their role for as long as is needed, which includes offering themselves up completely to the gaze of the camera.

At the same time, one may question whether it is not an illusion of freedom that is created, one that does not hold up beyond the confines of the stage set, and can be brutally shattered when the characters wander off stage and reappear in ‘real’ life. But however fleeting, they still make a bid for freedom, to be carefree from the limited autonomy permitted by their respective social and economical conditions.

Vero Bielinski

Denis Rouvre

29

Vero Bielinski | DBrooklyn Hipsters | 2012-2013Straatportretten van hipsters in New York, individuen die naar uniciteit streven, maar niet doorhebben dat ze een uniform dragen.Street portraits of hipsters in New York, individuals who strive for uniqueness, but fail to realize that they all wear a uniform.

Carlotta Cardana | IMod Couples | 2012-ongoingPortretten van stelletjes uit de mod-subcultuur, die meer van zichzelf laten zien dan hun masker van sixties-mode, muziek en scooters doet vermoeden. Portraits of couples from the mod subculture, who reveal more of themselves than their mask of ‘60s fashion, music and scooters would lead one to suspect.

Matthew Niederhauser | USASound Kapital: Beijing’s Music Underground | 2010Een groeiende groep muzikanten in Peking beweegt zich buiten de gecensureerde mediakanalen en creërt een uitdijende subcultuur van onafhankelijk denken en vrije muzikale expressie.A growing number of musicians in Beijing move outside the censored media channels, creating an expanding subculture of independent thinking and free musical expression.

Carlotta Cardana

Matthew Niederhauser

31

Denis Rouvre | FCosplay | 2011-2013Cosplayers, die zich verkleden als hun favoriete karakter uit mangastrips, fantasyfilms of games en in een parallel universum leven. Cosplayers, who dress up as their favourite characters from manga strips, fantasy films or games, and live in a parallel universe.

Åsa Sjöström | SRockabilly | 2009In het Zweedse dorpje Enviken zet de volgende old school rockabillygeneratie een ongebruikelijke plaatselijke traditie voort.The next old school rockabilly generation continues an unusual local tradition in the Swedish village of Enviken.

Vero Bielinski


C natuurmuseum fryslânSchoenmakersperk 2 | Leeuwarden | www.natuurmuseumfryslan.nl

solitudeJe onttrekken aan elk menselijk gezelschap om vrijheid te zoeken in volstrekte eenzaamheid is een extreme stap en de uiterste tegenhanger van jezelf verliezen in de massa. Wonend in de wilde natuur, afgezonderd en niet langer overeind gehouden door de aanwezigheid van anderen, lost je sociale identiteit langzaam op in de stilte die wordt achtergelaten door woorden die niet meer hoeven te worden gesproken. Welk deel van jezelf dan overblijft of zich plotseling openbaart, weten alleen degenen die deze weg kiezen, met de natuur als hun enige spiegel. Slechts degenen die de blik kunnen weerstaan van wat hen dan aanstaart, dwars door de ontberingen en de eenzaamheid die hen wacht, houden het vol – en gretig wachten wij achterblijvers op het woord van hun terugkeer, alsof ze net op aarde zijn geland.

Naast de beelden die Marrigje de Maar meebracht van haar eigen tocht over onbegane paden, staan de verhalen van hen, die door het werk van Danila Tkachenko spreken over hun bestaan aan de randen van het mogelijke.Retreating from human company altogether to find freedom in utter solitude is an extreme measure that exists at

Marrigje de Maar

33

Marrigje de Maar (NL)Rendezvous | 2013Met twee pinholecamera’s legde fotografe Marrigje de Maar tijdens twee lange voettochten door de geschiedenis de virtuele ontmoetingen met haar historische voorgangers en hun verhalen vast.On two long walking tours through history, with two pinhole cameras Marrigje de Maar recorded her virtual encounters with her historic predecessors and their stories.

Danila Tkachenko (RUS)Escape | 2011-2013Een portret van moderne kluizenaars, die de maatschap-pij zijn ontvlucht en zich hebben teruggetrokken in de uitgestrekte en wilde natuur van Rusland. A portrait of modern hermits, who have fled society and withdrawn to the vast, untamed natural spaces of Russia.

the other end of the scale of losing oneself in the crowd. Living alone in the wild, one’s social identity, no longer upheld by the presence of others, gradually dissolves into the silence left by words that no longer need be spoken. Those parts of our selves that will remain solid or suddenly manifest themselves can only be known to those who venture down this path with nature as their sole mirror. Those will survive who can withstand what stares back at them through the hardships and the loneliness that waits for them – and eagerly we stand by to receive the words of their return as if they have just fallen to earth.

Marrigje de Maar’s tale of her own travels off the trodden path is contrasted with those of the forest dwellers, who speak through the work of Danila Tkachenko of their life at the utmost fringe.

Danila Tkachenko


D zaailand 1 leeuwardenZaailand | Leeuwarden | www.noorderlicht.comWinkelcentrum Zaailand begane grond

call of the wildSommige mensen zijn ermee geboren, een even onbestemd als onuitroeibaar verlangen in verbonden- heid met de natuur te leven, hoe comfortabel, technologisch geavanceerd, kunstmatig en allesover-heersend onze wereld ook moge zijn. In plaats van deze behoefte te rationaliseren of te bestempelen als dwaze romantiek of escapisme, zouden we het moeten omarmen als iets eenvoudig en positiefs.

Degenen die deze call of the wild volgen, halen de huidige economische crisis of het verval van gemeenschappelijke waarden aan als reden om off the grid te gaan, op zoek naar nieuwe autonomie en zelfredzaamheid. Anderen spreken van een behoefte aan een fysieke en spirituele verbinding met de levensenergie van de planeet. Maar in alles wat ze zeggen, spreekt allereerst de wildernis die in de menselijke natuur zelf al huist, voordat ze elders gezocht kan worden.

Gemeenschappelijk aan het hier verzamelde werk is de persoonlijke betrokkenheid van de fotografen. Zij delen hun verbeelding van een zelf verkozen manier van leven buiten de gebaande paden of brengen een visuele ode aan de verwevenheid van hun eigen geschiedenis en identiteit met een streek, een landschap, een voorvaderlijk stuk grond.

Zia Zeff

35

Some people are born with it: a desire as indefinable as it is inconsumable, to be in close touch with nature, however comfortable, technologically advanced, artificial and all-encompassing our world may be. Instead of rationalizing this urge, or to label it as foolishly romantic or immature escapism, we should embrace it as something simple and positive.

Those who answer this ‘call of the wild’ may cite the current economical crisis or the decay of communal values as a motivation to live life off the grid, seeking renewed autonomy and self-reliance. Others speak of the need for a physical and spiritual reconnection to the life force of the planet. No matter what story they tell, what speaks through all is the wilderness that first and forever must be born with us before we can go out and seek it elsewhere.

Each of the invited photographers has been singled out for their deep personal connection to the work they present. Either they wish to share a visual testimony of their chosen lifestyle, or they have turned their lens to revisit the role nature has played in their upbringing.

Fern Leigh Albert | GBWild Wood | 2013-ongoingFern Leigh Albert documenteert haar leven in een zelfvoorzienende gemeenschap op een dertien hectare groot perceel in een bos.Fern Leigh Albert documents her life in a self-sustaining community on a thirteen hectare site in the woods.

Maja Daniels | SRiver Valley Vernacular | 2012-ongoingJongeren in de geïsoleerde vallei Älvdalen in Zweden, een mystieke plaats waar de fotograaf een deel van haar jeugd doorbracht, houden hun oeroude cultuur en taal – die stamt uit de tijd van de Vikingen – in leven. Young people in the isolated Älvdalen valley in Sweden, a mystical place where the photographer partially grew up, keep their traditional cultural and language – which dates from the time of the Vikings – alive.

Laura Hynd | GBLady into Hut | 2014Laura Hynd combineerde haar eigen foto’s van een eenvoudig, door haar opa gebouwd vakantiehuisje met beelden uit de film die hij in 1947 maakte van de eerste ontmoeting met zijn vrouw.Laura Hynd combined her own photos of a simple vacation house built by her grandfather with images from the film he made in 1947 of his first meeting with his wife.

Dana Matthews | USAOne Farm, One Decade | 2006-ongoingEen nieuwe generatie Amerikaanse, biologische en duurzame boeren, in een gebied waarin de fotografe zelf een deel van de tijd woont, balanceert op de grens van economisch overleven. A new generation of American farmers, devoted to sustainable, organic production, in a region where the photographer herself lives part of the year, are balancing on the edge of economic survival.

Paul Thulin | USAPine Tree Ballads | 2013Een poëtische visie op het land waar Paul Thulins overgrootvader zich meer dan honderd jaar geleden vestigde, zijn familie en hun tijd. A poetic vision of the land where Paul Thulins great-grandfather settled over a century ago, his family, and their times.

Zia Zeff | F/ARGOne with Pachamama, a Rainbow Gathering Journey | 2012Zia Zeff legde haar broeders en zusters van de Rainbow Family vast in een mix van body painting, documentaire fotografie en theater. Zia Zeff recorded her brothers and sisters in the Rainbow Family in a mix of body painting, documentary photography and theater.

Paul Thulin

Maja Daniels

Laura Hynd

3737

Dana Matthews

Fern Leigh Albert

riseDe massale opstanden wereldwijd laten zich niet negeren. Volgens de statistieken zijn er nog nooit zoveel demonstraties geweest als in 2013. De onlusten en revoluties die wijd en zijd ontvlammen, zijn een directe manifestatie van de strijd die gaande is om economische macht, politieke zeggenschap en vertegenwoordiging. Ze dreigen de 21ste eeuw te markeren als een van wereldomvattende machtsverschuivingen en stijgende onveiligheid. De Arabische Lente, de Occupybewegingen, de burgeroorlog in Syrië en de Oekraïense revolutie hebben in het nieuws de meeste aandacht gekregen. Maar aan de rand van ons blikveld doemen steeds meer brandhaarden op.

Of ze nu afkomstig zijn uit de traditionele reportagefotografie, de beeldende kunst, modefotografie, of met lokale ge-meenschappen werken – de fotografen die deze protesten vastleggen, kiezen steeds vaker een persoonlijk insteek om de onderliggende gevoelens van vervreemding van de macht te communiceren.

Deze trend van diversificatie in de fotografie is een positief signaal en geeft aan hoe oprecht en breed de zorgen door een wereldwijd publiek worden gedeeld. Dit publiek, zelf uiterst divers en gefragmenteerd, laat zich het meest effectief informeren en mobiliseren als de fotograaf hun taal spreekt en hun visuele gevoeligheden weet op te zoeken. Naarmate de fotografie democratischer wordt – en bij de explosief toenemende snelheden waarmee beeld kan worden verspreid en gedeeld – wordt ze tegelijkertijd gevarieerder en veelstemmiger.

D zaailand 2 leeuwardenZaailand | Leeuwarden | www.noorderlicht.comWinkelcentrum Zaailand eerste verdieping

Laura El-Tantawy

39

The global protest movement has been impossible to ignore. Statistics suggest we have never seen so many public outcries for change as in 2013. These civil uprisings and mass protests igniting various parts of the world are immediate manifestations of a crisis of agency, set to mark the 21st century as one of global reorder and mounting insecurity. The Arab Spring, the Occupy movement, the civil war in Syria and the Ukrainian revolt have been the most prominent ones to feature in the news, while some uprisings are yet to emerge on our mental map.

Photographers covering these protests, whether coming from traditional reportage, fine art, fashion photography, or by using collaborative practices, are increasingly seen to respond by finding a personal point of entry into the events unfolding. This helps them to communicate the underlying feelings of disconnectedness with representative power.

The trend towards photographic diversification is a positive signal. It tells how genuinely and widely concerns are shared across a global range of audiences, who can only be effectively informed and mobilized using visual strategies that trigger their specific sense of aesthetics and speak to their visual needs. As photography becomes truly democratic – and as instantaneous transmission of images keeps exploding – it inevitably becomes manifold and polyphonic.

Nermine Hammam

Angelos Tzortzinis

Sasha Bezzubov | UA/USAOccupy Wall Street | 2012De Amerikaans-Oekraïnse fotograaf Sasha Bezzubov toont de diversiteit van de demonstranten van Occupy Wall Street en daarmee de massaal gedragen onvrede over en impact van de economische crisis.The American-Ukrainian photographer Sasha Bezzubov shows the diversity of the demonstrators of Occupy Wall Street and with this the mass discontent concerning the impact of the economic crisis.

Withit Chanthamarit | THATransplantation | 2014Actievoerders die parken, wegen, bruggen, overheidsge-bouwen en zelfs militaire bunkers bezetten, lijken met hun tenten en barricades een alledaagse verschijning te worden in de komende jaren van politieke transitie.Activists who occupy parks, roads, bridges, government buildings and even military bunkers, with their tents and barricades might become a common everyday occurrence in the upcoming decades of the political transition.

Stefano De Luigi | IScreamers | 2012-doorlopendIn Italië vechten demonstranten voor het systeem dat meer burgers dan ooit tevoren welvaart en stabiliteit garandeerde. In Italy campaigners fight for the system that guaranteed prosperity and stability for more citizens than ever before.

Giorgio Di Noto | ITunisi, 8.6.2013 | 2013Door fotopapier te belichten met de mobieltjes van demon-stranten met daarop foto’s van de Arabische Lente in Tune-sië, legde Giorgio Di Noto de belangrijke rol van de digitale communicatie- en verspreidingskanalen vast.By exposing photo paper with the mobile phones of demonstrators, with their photos of Arab Spring in Tunisia, Giorgio Di Noto underscored the important role of digital communication and distribution channels.

Laura El-Tantawy | GB/EGIn the Shadow of the Pyramids | 2005-2014Impressies van de gebeurtenissen rond Tahir Square, onderdeel van een groter project over het alledaagse en het revolutionaire Egypte, waarmee de fotografe weer met haar Egyptische wortels in contact wil komen.Impressions of the events surrounding Tahir Square, part of a larger project about the everyday and revolutionary Egypt, through which the photographer wants to reconnect with her Egyptian roots.

Withit Chanthamarit

Kirill Golovchenko

41Johann Rousselot

Stefano De Luigi

43

Kirill Golovchenko | UAMaidan – Under Construction | 2014Na het optrekken van de kruitdampen op het Maidanplein in de Oekraïnse hoofdstad Kiev zijn de verlaten barricades een haast onwerkelijk artefact van de revolutie en een sym-bool van de Oekraïnse maatschappij en geschiedenis. After the smoke of battle lifted on Maidan Square in the Ukrainian capital of Kiev, the deserted barricades are an almost unreal artefact of the revolution and symbol of the Ukrainian society and history.

Nermine Hammam | EGUnfolding | 2011Iconische beelden van gewelddadigheden van leger en politie in Egypte, verfraait met Japanse landschapskunst als parodie op de menselijke drang om ‘niet te zien’.Iconic images of violence by the police and army in Egypt, embellished with Japanese landscape art as a parody of the human instinct to ‘turn a blind eye’.

Vladyslav Krasnoshchok & Sergiy Lebedynskyy | UAEuromaidan | 2014Een document van de bloedige confrontatie tussen demon-stranten en de oproerpolitie op het Maidanplein in Kiev.A document of the bloody confrontation between demon-strators and riot police in Maidan Square in Kiev.

Frederic Lezmi | D/LIB#Taksim Calling | 2013Een posterboek van de protesten op het Taksimplein in Istanboel die zowel het belang van het plein voor Turkije als het caleidoscopische karakter van de actievoerders laat zien. A poster book of the protests in Taksim Square in Istanbul, that reveals both the importance of the square for Turkey and the kaleidoscopic character of the activists there.

Marcelo Enrique Londoño Alvarez | COLRio Pro Copa | 2014-doorlopendHet voorbije WK voetbal en de aanstaande Olympische Spelen in Rio de Janeiro gaan gepaard met een gewelddadige sociale zuivering van de stad.The recently closed World Cup football and the upcoming Olympic Games in Rio de Janeiro are accompanied by a violent campaign to clean up the city socially.

Ben Roberts | GBOccupied Spaces | 2011Sporen in het tentenkamp van Occupy London verraden een intensief gebruik van een beperkte ruimte door een groot aantal permanente en tijdelijke bewoners. Details in the Occupy London tent encampment betray the intensive use of a limited space by a large number of permanent and temporary residents.

John Vink

Sasha Bezzubov

Johann Rousselot | FD-Days | 2011-2013Nepotisme, corruptie en leiders die ten koste van alles aan de macht willen blijven, maken politieke demonstranten onmisbaar voor de democratie in deze roerige tijden.Nepotism, corruption and leaders who want to retain power at all costs make political demonstrators indispensible for democracy in these turbulent times.

Angelos Tzortzinis | GRGreece in Crisis | 2013De talloze demonstraties in Athene tegen de vergaande be-zuinigingen van de Griekse regering ontaardden in geweld-dadige confrontaties met de oproerpolitie, met honderden gewonden tot gevolg.The countless demonstrations in Athens against rigid gov-ernment cuts were characterised by the confrontations with riot police; with hundreds injured as a result.

John Vink | BResisting Human Rights Erosion in Cambodia | 2013-2014Onafhankelijke burgerrechtenorganisaties verzetten zich in Cambodja tegen de uitholling van hun mensenrechten door het corrupte, autocratische en gewelddadige bewind van premier Hun Sen. In Cambodia, independent civil rights organizations offer resistance to the erosion of human rights by the corrupt, autocratic and violent regime of prime minister Hun Sen.

Marcelo Enrique Londoño Alvarez

Ben Roberts

Frederic Lezmi

45Krasnoshchok & Lebedynskyy

sustainabilityThe Lexicon of Sustainability leest als een informele, grassroots, peer-to-peer handleiding over hoe je duurzamer kunt leven en overleven in tijden van de voedselcrisis die ons wacht. Tegelijkertijd laat het ons persoonlijk kennismaken met degenen die zich al langer inzetten voor alternatieve, lokale landbouwmethoden.

Douglas Gayeton, een rusteloze vrijbuiter, regisseert samen met zijn vrouw Laura Howard The Lexicon of Sustainability, een multimediaal project waarin hij gebruik maakt van een techniek die hij ‘vlakke film’ noemt. Daarbij worden honderden beelden gebruikt om een enkel beeld te componeren. Hieraan zijn handgeschreven teksten toegevoegd, waarin Gayeton de inzichten en opmerkingen heeft verwerkt van de afgebeelde personen, die hebben getracht elke mogelijke vraag te beantwoorden die kijkers zouden kunnen stellen over wat er in de foto gebeurt.

Het Lexiconproject bestaat uit drie delen: het inmiddels voltooide deel over eten en landbouw wordt hier gepresenteerd. Aan de hoofdstukken over water en energie wordt nog volop gewerkt. Het Lexicon wordt doorgaans geïnstalleerd in gemeenschapscentra, in een setting waar iedereen zich kan melden om zelf pop-up shows te maken.

D zaailand 3 leeuwardenZaailand | Leeuwarden | www.noorderlicht.comWinkelcentrum Zaailand begane grond

Douglas Gayeton

47

The Lexicon of Sustainability reads as an informal, grassroots, peer to peer manual on how to live more sustainable and to survive in times of the food crises that are set to come, while at the same time introducing in highly personal terms those already engaged in alternative, local farming methods. Douglas Gayeton, a restless and irreverent spirit, along with his wife, Laura Howard, directs The Lexicon of Sustainability, a multimedia project in which he utilizes a technique he calls ‘flat film’, where hundreds of images are used to compose a single image. On these, handwritten texts are added, detailing the insights and observations from the people involved, and illuminating every possible question viewers might ask about what is in the photograph.

The Lexicon project consists of three sections: the finished part on food and farming is presented here, while sections on water and energy are currently under development. The Lexicon is usually installed in community venues, in a setup where everyone can apply to create pop-up shows themselves.

Douglas Gayeton | USA The New Face of Food and Farming in America |2014In een solopresentatie in Zaailand gaat de deelserie The New Face of Food and Farming in America in op een populaire ontwikkeling: het lokaal produceren van voedsel.

In a solo presentation in Zaailand the section The New Face of Food and Farming in America shows one popular development: the local production of foodstuff.

Douglas Gayeton

galerie tijdens het festival13 september – 2 november 2014

E noorderlicht fotogalerie Akerkhof 12 | Groningen | +31 [0]50 318 22 | www.noorderlicht.com

Larry Fink (US)The Beats | 1958-1959In 1958 verliet Larry Fink op achttienjarige leeftijd zijn ouderlijk huis en verhuisde naar New York. Hij werd meteen gegrepen door New Yorks tegencultuur en ontmoette al gauw een groep kunstenaars, schrijvers en muzikanten die met een late fase van de Beat-beweging wordt geassocieerd. Deze groep had “dringend behoefte aan een fotograaf in hun midden, om ze gewicht te geven, om bij ze te wonen en hun omzichtige en duistere bestaan vast te leggen”, aldus Fink.In 1958, at the age of eighteen, Larry Fink left his childhood home and moved to New York. Fink was immediately drawn to New York’s counterculture, and he soon met a group of artists, writers, and musicians affiliated with a late stage of the Beat Movement. The group “desperately needed a photographer to be with them, to give them gravity, to live within them, record and encode their wary but benighted existence”, Fink says.

Karen Knorr & Olivier Richon (D & CH)Punks | 1976-1977Karen Knorr en Olivir Richon ontmoetten elkaar in 1976 in Londen aan de universiteit. Al snel gaf het duo zich over aan hun gedeelde fascinatie voor punk, een van Londens ontluikende subculturen, en portretteerde de rebellerende jeugd die op weg was een generatie te definiëren.Arriving in London in 1976, Karen Knorr and Olivier Richon met in college. Soon the duo indulged in their shared fascination with punk, one of the city’s burgeoning subcultures, and set out to capture portraits of the youth in rebellion that were on their way to defining a generation.

Larry Fink

49

William Cho

In de traditie van Noorderlicht is An Ocean of Possibilities ook te zien in het buitenland, dit jaar voor het eerst gelijktijdig met de manifestatie in Leeuwarden. Eerdere edities reisden door naar bestemmingen als Bratislava (Behind Walls), Dubai (Metropolis) en Houston (Nazar). Dit jaar is de beurt aan Singapore, waar An Ocean of Possibilities als gezamenlijke productie met het Singapore International Photography Festival (SIPF) onderdeel is van het hoofdprogramma. Van 30 oktober tot 24 december te zien in het ArtScience Museum in Marina Bay Sands in Singapore!

In line with the tradition of Noorderlicht, An Ocean of Possibilities will travel abroad, this year for the first time concurrent with the festival in Leeuwarden. Previous editions have toured to venues in Bratislava (Behind Walls), Dubai (Metropolis) and Houston (Nazar) The destination this year is Singapore, where An Ocean of Possibilities is co-produced as part of the main program of the Singapore International Photography Festival (SIPF). On show from 30 October to December 24 at the ArtScience Museum at Marina Bay Sands in Singapore!

Catalogus An Ocean of Possibilities €19,50

Catalogus met werk van 60 fotografen uit An Ocean of Possibilities. De 21e Noorderlicht Internationale Fotomanifestatie is geïnspireerd door de groeiende zoektocht naar andere mogelijkheden onze gezamenlijke toekomst vorm te geven, als hoopgevend antwoord op het haperen van de machine van de globale economische en politieke systemen.Met To Have and Have Not (2013) belichtte Noorderlicht achtergronden en hoofd-betrokkenen van de huidige wereldwijde economische en politieke crisis. An Ocean of Possibilities vraagt voorbij het ontleden van wat er mis ging, naar het daadkrachtig potentieel van hen die dwars op de status quo een eigen koers uitzetten.

Catalogue with images by 60 photographers participating in An Ocean of Possibilities. The 21st Noorderlicht International Photo Festival is inspired by the growing quest for different means to shape our collective future, in a hopeful answer to the structural failings of our current economic and political systems. With To Have and Have Not (2013), Noorderlicht shed light on the causes and agents behind the current global economic and political crisis. An Ocean of Possibilities moves beyond dissecting what went wrong, and looks at the decisive potential of those who go against the tide and plot their own course.

softcover | fullcolor & black/white | Size 17 X 24 cm | 256 pages | Nederlands/Engels

catalogus NOORDERLICHT 2014

NOORDERLICHTAN OCEAN OF POSSIBILITIES

satellietprogramma satellite programme

noorderlicht leeuwarden

Galeries en culturele instellingen presenteren hun eigen fototentoonstelling. Alle locaties zijn gratis te bezichtigen en toegankelijk voor rolstoelen, tenzij anders vermeld. Openingstijden en -periodes wijken af. Zie ook de Kerkenroute op pagina 57.

Galleries and cultural institutions present their own photography exhibition. All venues are free and accessible for wheelchair users, unless otherwise noted. Opening hours and dates vary. Please find English texts on www.noorderlicht.com.

51

Nieuwburen 10-128531 EE Lemmer06 43 72 60 50www.kunstenaarscollectiefinart.nlvrijdag t/m zondag 13.30-17.0030 augustus t/m 12 oktober

Josée Algra | Barend Houtsmuller | Ed PlankenWim Poland | Rob de Wind | Karen Winnubs & Brecht Langhout | Michiel Wijnbergh

A Human TouchDe fotografen van de expositie A Human Touch laten de menselijke aanwezigheid op aarde in haar verschillende facetten zien. Door letterlijk de menselijke aanraking, of door alles wat de mens op onze planeet opbouwt, vernietigt, ordent, aanricht, creëert of achterlaat, zowel op een lovens-waardige als een desastreuze manier, te laten zien.

Kunstenaarscollectief INART1Barend Houtsmuller

Karen Winnubs & Brecht Langhout

Harlingertrekweg 538913 HR Leeuwarden058 299 88 41www.artemisiainkunstzaken.nlmaandag t/m vrijdag 8.30-17.008 september t/m 14 november

Marian Ciebrant | Annagreet Hoogland

Stil... levenIvich langstme (Eeuwig verlangen)In het atrium van De Friesland Zorgverzekeraar verzorgt Artemesia in Kunstzaken twee exposities. In Stil... leven nodigt Marian Ciebrant met haar geënsceneerde fotografie de kijker uit in een wereld waarin vorm, kleur en beeld een andere betekenis krijgen. Ze combineert materialen als droogbloemen, steen, glas en wol met peutertekeningen tot schilderijen. Door deze composities groot af te drukken, wordt het vervreemdende effect versterkt. Daarnaast toont Ciebrant klein werk: foto’s in deurtjes van kastjes.In haar serie Ivich langstme toont Annagreet Hoogeland pinholefoto’s die het verlangen van de rusteloze ziel verbeelden. De serie is geïnspireerd op het leven en werk van de Friese schrijver en dichter Slauerhoff en sluit door de onderwerpkeuze en wijze van fotograferen aan op de grote thema’s in diens werk. De geportretteerde personen vertellen in deze foto’s hun verhaal en verbeelden hun verlangen naar de zee, verre oorden, avontuur of een geliefde. Daarnaast toont Annagreet Hoogeland beelden van het weidse en overweldigende van de natuur. Het levert tijdloze, verstilde beelden op.

2 Artemesia in Kunstzaken

Annagreet Hoogland

Marian Ciebrant

53

Artemesia in KunstzakenGroeneweg 18911 EH Leeuwarden058 233 23 50www.dolphkessler.nldinsdag t/m vrijdag 11.00-17.00, zaterdag en zondag 13.00-17.0029 augustus t/m 12 oktoberopening: 29 augustus, 16.30

Dolph Kessler

Lviv, stad van paradoxenBij zijn eerste bezoek aan Lviv, een stad in het westen van Oekraïne, was documentair fotograaf Dolph Kessler meteen onder de indruk. Ondanks de schitterende historische binnenstad kent Lviv een dramatische en complexe geschiedenis door zijn ligging in het gebied dat speelbal was van Hitler en Stalin. Dolph Kessler fotografeerde twee jaar intensief in Lviv. Het resulteerde in het fotoboek Lviv, stad van paradoxen, dat in september 2014 wordt gepubliceerd. De tentoonstelling toont foto’s van plekken en portretten die met de dramatische geschiedenis van Lviv te maken hebben. Ook is een deelproject met portretten van passagiers in bussen en trams te zien.

Dolph Kessler

Historisch Centrum Leeuwarden3

Zuidergrachtswal 188933 AE Leeuwarden06 48 72 57 86www.fotofabryk.nlzaterdag en zondag 13.00-17.0031 augustus t/m 26 oktober

ObservatiesOnder leiding van fotografen Elske Riemersma en Raimond Wouda verdiepten gevorderde amateurfotografen zich middels een eigen programma in de fotografie. Ze leerden dat ze zich voor fotografie moeten leren verbazen. Er is onder andere een serie waarin wachtkamers van kille plekken veranderen in kleurige ruimtes. Bij een andere serie wordt vogels recht in het gezicht aangekeken. De series worden getoond in het speciaal voor deze gelegenheid gemaakte huistheater.

Willem Bokkes

Femke Heijs

Gretha WijbengaAstrid Schoenmaker

Dolph Kessler

De Fotofabryk4

55

Wirdumerdijk 348911 CE Leeuwarden058 234 77 77 (Marlies Feitsma)www.komkommertijd.numaandag 12.30-18.00, dinsdag en donderdag 12.30-20.00, woensdag en vrijdag 11.00-18.00, zaterdag 11.00-16.0031 augustus t/m 26 oktober

Marin Leus

KomkommertijdMarin Leus studeerde dit jaar af aan de afdeling fotografie van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Met haar stillevens en collages, afgedrukt op groot formaat en de website komkommertijd.nu toont Leus haar fascinatie en liefde voor groente en fruit.

Marin Leus

5 Bibliotheek Leeuwarden

kerkenroute church route

Noorderlicht presenteert een route langs acht bijzondere tentoonstellingen in acht oude kerkjes op het Friese platteland. Meer informatie vindt u op www.noorderlicht.com

Deze route kwam tot stand in samenwerking met Stichting Alde Fryske Tsjerken. De kerkjes zijn van 20 september tot en met 26 oktober geopend op zaterdag- en zondagmiddag van 13.00-17.00.

FietsrouteNoorderlicht heeft een fietsroute samengesteld langs de kerkjes van de kerken-route. Volg vanaf station Leeuwarden de fietsknooppunten 62, 57, 93, 4, 5, 94, en 95, en sla bij knooppunt 95 rechtsaf naar Swichum (6,6 km). Daar begint de route met een lengte van 70 kilometer.Volg vanuit Swichum fietsknooppunten 3, 2, 6, 7, 27, 87. Bij knooppunt 87 rechtsaf en 750 meter verderop linksaf naar Bears. Terugfietsen naar de hoofdweg (Hegedyk), linksaf slaan en via knooppunten 70 en 60 naar Boksum. Verder via knooppunt 22 (hier rechtdoor) naar Blessum. Via knooppunten 22, 60, 70, 72, 74, 67, 23 en het pontje over het Van Harinxmakanaal naar Zweins. Via knooppunt 92 naar Peins, op de T-splitsing rechtsaf en daarna linksaf naar Ried. In Ried linksaf naar Boer.Via knooppunt 45, 12, 15, 5, 3 en 23 richting Baaium, op de T-splitsing rechtsaf en even later op de rotonde linksaf, over het fietspad langs de N384. Na 6,5 kilometer rechtsaf naar Britswerd. Terug naar de N384, linksaf en eerste weg rechts naar Mantgum. In Mantgum linksaf naar knooppunt 97 en rechtsaf naar Jorwerd. Jorwerd uitrijden over de Arsumerdijk. Op de T-splitsing linksaf naar knooppunt 87, 27, 7, 6, 2 en 3 terug naar Swichum.

Fietsverhuur | Op station Leeuwarden zijn (elektrische) OV-fietsen te huur (alleen met abonnement, zie www.ov-fiets.nl) en gewone fietsen te huur (legitimatie en borg vereist). Reserveren: 058 213 98 00.

Onderstaande kerken zijn op de volgende data gesloten:

Mariakerk, Bears | zaterdag 20 en zondag 28 septMariakerk, Boer | zondag 26 oktoberNicolaaskerk, Swichum | zat 20 sept en 4 oktoberSint-Margaretakerk, Boksum | zat. 11 en zon 12 oktSint-Radboudkerk, Jorwerd | zon. 28 sept en 19 okt

57

MariakerkTsjerkepaad 3, Bears

Maartje RoosBuiten het kerkje in Bears en de luchtspiegeling van de voormalige Uniastate van kunstenaar Bob Mulder presen-teert Maartje Roos zes levensgrote foto’s. Buiten de poort van de Uniastate toont ze een beeld dat is geïnspireerd op het gedicht bij het beeld Pavo Cristatus dat daar staat. Tevens zijn buiten de poort twee foto’s van Friese volks-verhalen te zien: de Spookhond van de Simmerdyk en de Goddeloze Singel en het Goddeloos Tolhuis langs de Falomsterfeart bij Feanwâlden. Binnen de poort toont Roos een levendig café uit de jaren veertig, een hommage aan de vrouw in het decor van een Friese state en een beeld geïnspireerd op meisjesdromen. In de kerk is Roos’ 3D afstudeerserie Fairy Tales & Stories te bekijken.

Maartje Roos (1986) maakt geen foto’s, maar creëert beelden. Haar verhalende beelden zijn uitingen van een naar haar hand gezette werkelijkheid. Ze maakte in 2012 het jubileumboe ter ere van het zestigjarig bestaan van de Efteling. Vorig jaar volgde een kunstserie volksverhalen voor de Provincie Fryslân. Maartje Roos wordt vertegenwoordigd door fotoagentschap Beeldagent.

I

Sint-MargaretakerkSint Margrietwei 1, Boksum

Gitte BrugmanAl een aantal jaren begeeft fotograaf Gitte Brugman zich in de wereld van de Nederlandse jagers. Wat haar opvalt is hun liefde voor de natuur en hun verzameldrift. De jagers – veelal mannen – creëren eigen plekken waar ze hun passie tot uitdrukking brengen, waar ze met gelijkgestemden kunnen napraten en herinneringen ophalen.

Journalist Gitte Brugman (1964) studeerde in 2008 af als documentair fotograaf bij Joost van den Broek aan de Foto-academie Amsterdam. Voor haar eindproject ‘De stad, het werk en de burgemeester’ volgde ze Ferd Crone op de eerste honderd dagen van zijn ambtstermijn als burgemeester van Leeuwarden. Daarna werkte ze aan verschillende korte en langere reportages. Tijdens de eerste Noorderlicht Master-class (2010-2011) rondde ze haar boek De achterban af, over supporters van toen nog eerstedivisieclub SC Cambuur.

MariakerkBuorren 8, Blessum

Ellen de Vries en Tryntsje NautaMet een achtergrond als ruimtelijk wetenschapper, door-grondt Ellen de Vries het landschap met haar camera. Ze kadreert haar wereld met een analoge middenformaat-camera en past geen enscenering of beeldbewerking toe – ze verwondert zich enkel over de werkelijkheid. Ze laat geen mensen in haar landschappen toe, maar vaak is het menselijk ingrijpen wel zichtbaar. Deze zomer verbleef ze langere tijd als artist-in-residence in Noorwegen om nieuw fotowerk te maken. Het werk uit Noorwegen is in het kerkje in Blessum te zien.

Ellen de Vries (1971) studeerde Geografische Wetenschap-pen en Sociale Geografie aan de Rijksuniversiteit Gronin-gen. Dit jaar voltooide ze de Fotoacademie in Amsterdam, met als specialisatie landschappen.

De fotoseries van Tryntsje Nauta tonen enerzijds de mens en zijn omgeving in de vorm van documentaire (portret)fotografie en vangen anderzijds haar observaties op meer conceptuele en poëtische wijze. In de Mariakerk in Blessum toont ze nieuw werk, waarin ze gebruikte studio-achter-gronden met Verlaufseffekt fotografeert en elimineert tot abstracte beelden.

Tryntsje Nauta (1981) studeerde kunst aan kunstacademie Minerva in Groningen en fotografie aan de St. Joost Aca de-mie in Breda. Ze werkt als autonoom beeldend kunstenaar, met fotografie als medium. Dit jaar werd haar werk bekroond met de Gerrit Bennerprijs voor Beeldende Kunst.

Ellen de Vries

Tryntsje Nauta

II III

59

Sint-JoriskerkTerp 2, Britswerd

Conny Kitschmann en Annemarie van BuurenIn haar woonplaats Lemmer volgde Conny Kischmann mannen uit de zogenoemde stille generatie. Ze groeiden op tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten na de oorlog hard werken aan de wederopbouw. Tijd om te puberen of te protesteren hadden ze niet. De bejaarde mannen die door Kitschmann werden gevolgd, pakten allen na de dood van hun vrouw de draad weer op. Ze doen de dingen die hun vrouwen deden, nemen deel aan allerlei sociale activiteiten en staan op hoge leeftijd nog middenin de samenle ving. Voor de buitenwereld gaat alles goed met ze, maar Kitschmann legde hun kwetsbaarheid, het gemis van hun partners en legt zo een generatie vast die voor Nederland van groot belang is geweest.

Conny Kitschmann (1959) voltooide begin 2014 de opleiding Fotografische Vormgeving aan de Fotovakschool in Apeldoorn. Ze studeerde af met de fotoserie over bejaarde, alleenstaande mannen die in de Sint-Joriskerk in Britswerd is te zien.

Een wereld bevolkt door fabeldieren en schaduwwezens, met schemertuinen en droomgezichten. In haar foto’s legt Annemarie van Buuren een andere wereld vast. Terug-kerende motieven zijn: de verbeel ding van bijzondere loca-ties, de vermenging van dag en nacht, heden en verleden, fantasie en werkelijk heid. Dieren spelen in haar werk een belangrijke rol.

Annemarie van Buuren (1961) studeerde Neder lands in Amsterdam en promoveerde in de Letteren in Groningen. Zij studeerde als autonoom-illustratief fotograaf af aan de Fotoacademie in Groningen en verzorgde als fotograaf verschillende boeken en exposities.

Gitte Brugman

Conny Kitschmann

IV

Annemarie van Buuren

Sint-RadboudkerkSluystermanwei 4, Jorwerd

Joan en Joost van de BrugToen Joost van de Brug in Boekarest was om een groepje straatkinderen te fotograferen, had hij twee camera’s bij zich: een ter plekke gekochte, analoge compact camera en een Canon F1 uit 1972, die hij van zijn vader, Joan van de Brug, had gekregen. Joost had de Canon louter uit prak-tische overwe gingen bij zich: volgens hem is het een be-trouwbare en pretentieloze no-nonsense camera. In plaats van de schouderband bevestigde hij een oude schoenveter aan de camera, zodat de hij geen zichtbare waarde had.

Titeke Postma Dirk Keegstra

VI

Op een van zijn foto’s maakt een van de straatkinderen een foto van Joost, de veter om zijn nek. Deze foto is het uitgangspunt van het werk dat Joost hier met zijn vader Joan exposeert.

Joan van de Brug heeft een fotostudio in Frankers. Zijn zoon Joost van de Brug maakt behalve documentaire foto-series muziekvideo’s en modefilms.

NicolaaskerkAyttadijk 3, Swichum

Titeke Postma en Dirk KeegstraLopend langs het strand komt iets aandrijven. Wat is het? Het ziet er bijzonder uit, het licht zorgt er voor dat de kleur paars zilverachtig wordt. Het is een ballon, aangetast door zon, zout en zee. Een voorwerp om op te focussen. In de stad, in het metrostation hangen gescheurde reclame-posters en aanplakbiljetten, staat afval langs de kant van de straat. Door bijvoorbeeld de kleur en de vaak bij toeval ontstane vormen, vallen ze Titeke Postma op. Alledaagse voorwerpen om op te focussen.

V

Joan en Joost van de Brug

61

Sipke Visser

VII

VIII

Titeke Postma (1967) is sinds de jaren tachtig bezig met fotografie. Ze probeert met haar foto’s te laten zien hoe je anders naar ‘het gewone’ kunt kijken. Door een persoonlijke beeldkeuze ontstaan er schilderachtige, grafische, vaak abstracte foto’s. Tijdens Noorderlicht wordt werk vanuit deze insteek getoond.

Jarenlang fotografeerde Dirk Keegstra (1954) als ‘bijpro-duct’ bloemen. Geïnspireerd door een bloemenaquarel van Cella Thoma (1858-1901) ging hij zijn bloemenfoto’s be-werken door ze over te schilderen. De ene keer benadrukt hij de esthetiek van de bloemen op de foto, maar meestal wordt het beeld juist deels abstract. Met de geschilderde dimensie neemt Keegstra de kijker mee in het nieuwe beeld: waar is de foto nog zichtbaar, wat is er toegevoegde en met welke intentie?

Dirk Keegstra (1954) volgde van 1973 tot 1978 de opleiding tot docent tekenen aan de Rietveld Academie. Sinds 1979 is hij werkzaam in het onderwijs. Op dit moment werkt hij als docent muzische vorming en beeld bij de opleiding SPH aan de Stenden University. Naast het lesgeven schildert hij voornamelijk abstract werk in olie- en acrylverf.

ReginakerkHoofdweg 1, Zweins

Sipke VisserMet zijn project Doggies lijkt Sipke Veenstra het vooral te hebben gemunt op honden, grappige beesten die vaak heel menselijk overkomen. Maar wie wat langer kijkt, ziet dat mensen een grote rol spelen in zijn beelden, die worden gekenmerkt door speelse nieuwsgierigheid, wrange humor en opmerkelijke observaties.

Sipke Visser (1977) groeide op in Leeuwarden en belandde via Amsterdam uiteindelijk in Londen. De rode draad in Sipke’s werk zijn de mensen om hem heen. Op zijn website asortofdiary.com houdt hij sinds 2005 op fotografische wijze de wereld op de hoogte van wat hem bezighoudt.

MariakerkOudeweg 1, Boer

Joris KalmaStadsgezichten is een (doorlopende) serie foto’s van stede-lijke omgevingen. Kenmerkend voor de serie zijn de frisse kleuren en het grafische lijnenspel.

Na het afronden van de opleiding fotografie aan de Friese Poort in Drachten, richtte Joris Kalma zich op muziekfoto-grafie. In 2013 bracht hij het boek “My View” uit: Hiphop door de ogen van Joris Kalma, met portretten en reporta-ges van onder andere Brainpower, Postman, Method Man en Redman.

61

word vriend van noorderlicht!Noorderlicht maakt graag vrienden. Vrienden die net zo eigenzinnig zijn als wij, die kwaliteit stellen boven kwantiteit, die verder kijken dan hun neus lang is en die bovenal heel erg houden van fotografie.

Voor slechts 25 euro per jaar bent u vriend van Noorderlicht en steunt u onze activiteiten. Uw steun is nodig en wordt zeer gewaardeerd. Vrienden krijgen:

Alle uitnodigingen voor tentoonstellingen in de Noorderlicht Fotogalerie* Een uitnodiging voor de besloten opening van de jaarlijkse Noorderlicht Fotomanifestatie Het manifestatiemagazine gratis per post toegestuurd Een uitnodiging voor een jaarlijkse besloten borrel (meestal in januari) voor relaties De vrienden-nieuwsbrief met acties en aanbiedingen, speciaal voor vrienden Kortingen op entree, de fotoboeken en catalogi van Aurora Borealis

(de eigen uitgeverij van Noorderlicht) en fotoprints

Ik word vriend van Noorderlicht!

Ja, ik steun Noorderlicht en meld mij hierbij aan als vriend. Ik ontvang binnen afzienbare tijd een factuur voor het jaarbedrag van € 25,-

Ja, ik meld mij hierbij aan als vriend en ik steun Noorderlicht graag met een hoger bedrag. Noorderlicht mag mij binnen afzienbare tijd een factuur sturen voor het jaarbedrag van € ..........

Naam

Adres

Postcode en plaats

Telefoon

E-mail

Rekeningnummer

Ik ontvang de speciale nieuwsbrief voor vrienden graag per e-mail per post [alleen adressen in Nederland]

Stuur mij ook de reguliere digitale nieuwsbrief met nieuws en informatie over alle activiteiten van Noorderlicht (maximaal 20 per jaar)

Handtekening Datum

Lever deze kaart volledig en duidelijk ingevuld in bij de balie van de Noorderlicht Fotogalerie of de Fotomanifestatie of stuur hem in een envelop naar: Noorderlicht Vriendenregistratie, Akerkhof 12, 9711 JB Groningen NL

Vriendelijk bedankt!

De Noorderlicht Fotogalerie is een permanente expositieruimte voor verhalende, genreoverstijgende fotografie. Via de galerie wil Noorderlicht jong lokaal talent een podium bieden, maar ook eigenzinnige meesters uit binnen- en buitenland bij een breder publiek onder de aandacht brengen. Van lokale helden als Mathieu Keuter en Arnoud Bakker tot internationale grootheden als Abbas, Anders Petersen en Kiyoshi Suzuki. Bovendien fungeert de galerie als laboratorium voor de jaarlijkse fotomanifestaties.Sinds 2005 is de galerie gevestigd in een monumentaal pand in het hart van de stad Groningen, op een steenworp afstand van de Grote Markt en het Groninger Museum, met uitzicht op de Der Aa-kerk.

The Noorderlicht Photogallery is a permanent exhibition space for photography that is not afraid to cross boundaries or genre, to tell its story. Through the gallery Noorderlicht seeks to offer a platform for young local talent, but also bring idiosyncratic masters from The Netherlands and other countries to the attention of a wider audience. Those exhibited have ranged from local heroes like Mathieu Keuter and Arnoud Bakker, to international celebrities like Abbas, Anders Petersen and Kiyoshi Suzuki. Moreover, the gallery functions as a laboratory for the annual photofestivals.Since 2005 the gallery had been located in a building designated as an architectural monument in the heart of the city of Groningen. It is a stone’s trhow from the Grote Markt and the Groninger Museum, looking out on the Der Aa-kerk.

noorderlicht fotogalerie Noorderlicht PhotogalleryAkerkhof 12 | 9711 JB Groningen | +31 [0]50 318 22 27 | www.noorderlicht.com

verwacht8 november 2014 t/m 11 januari 2015

Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur, symbool van het IJzeren Gordijn dat Europa ruim veertig jaar verdeelde in twee blokken. Nu, 25 jaar later, blikken twaalf fotografen terug op het werk dat zij tussen 1979 en 1989 in Oost-Europa maakten.

Vincent Mentzel | Bertien van Manen | Bert Verhoeff Hans van der Meer | Piet den Blanken | Sabine JoostenAd van Denderen | Hans van den Boogaard | Bert SpiertzTon Broekhuis | Leo Erken | Ad Nuis

expected8 November 2014 through 11 January 2015

On the 9th of November, 1989, the Berlin Wall came down; the symbol of the Iron Curtain that divided Eu-rope into two blocks for nearly 40 years. Now, 25 years later, twelve photographers look back on the work they made in Eastern Europe between 1979 and 1989.

Vincent Mentzel | Bertien van Manen | Bert Verhoeff Hans van der Meer | Piet den Blanken | Sabine JoostenAd van Denderen | Hans van den Boogaard | Bert SpiertzTon Broekhuis | Leo Erken | Ad Nuis

63

De Noorderlicht-uitgeverij, Aurora Borealis, verzorgt de catalogi en fotoboeken bij de manifestaties, exposities en projecten. De boeken staan internationaal uitstekend aangeschreven en zijn te verkrijgen in de Noorderlicht Fotogalerie, de Noorderlicht webshop en in de boekhandel.

The publishing arm of Noorderlicht, Aurora Borealis, provides the catalogues and photo books that accompany the festivals, exhibitions and projects. The books have been lauded internationally and can be obtained at the Noorderlicht Photogallery, the Noorderlicht webshop and in bookstores.

The Sweet and Sour Story of Sugar €44,50Zes wereldvermaarde fotografen reisden af naar vier landen die door suiker en kolonisatie met elkaar zijn ver-bonden. Ze legden er verleden, heden en toekomst vast van de industrie en de mensen wier levens erdoor werden en worden beïnvloed. Hun werk wordt begeleid door historisch archiefmateriaal en diepgravende essays waarin uiteenlopende thema’s worden uitgewerkt: migratie, slavernij, gezondheid, energiepolitiek, ar-beidsomstandigheden, milieuvraagstukken en handel. Van de jungle langs de Suriname Rivier tot de suiker- stadjes van Indonesië, van de Groene Woestijn van Brazilië tot de suikerfabrieken in Nederland.

Six world renowned photographers travelled to four nations bound by sugar and colonization, to record the past, present and future of the sugar industry and the people it effected. Their work is interwoven with historical records and in-depth essays, developing themes ranging from migration, slavery, health issues, energy policy, labour conditions, environmental issues and trade. From the jungle along the Suriname River to the sugar towns of Indonesia, from Brazil’s Emerald Desert to the sugar factories of The Netherlands.hardcover, fullcolor | size 28x28cm | 260 pages | EnglishISBN/EAN 978-90-76703-50-3 | publication: 31/08/2013

Catalogus Terra Cognita €18,50Catalogus met werk van 115 fotografen uit de Noorderlicht Internationale Fotomanifestatie Terra Cognita. De catalogus schetst een genreoverstijgend beeld van de relatie tussen mens en natuur. Terra Cognita toont natuur ver weg en dichtbij, als droom en als werkelijkheid – de natuur in onze genen en gedachten.

Catalogue with images by 115 photographers participating in the Noorderlicht International Photofestival Terra Cognita. Transcending photographic genres, the catalogue sketches a picture of the relation between man and nature. Terra Cognita looks at nature far away and close by, as a dream and as reality – nature in our genes, and in our minds.softcover, fullcolor & black|white | size 17 x 24 cm | 256 pages | Nederlands/EnglishISBN/EAN: 978-90-76703-48-0 | publication 01/09/2012

Ken Schles – Oculus €39,50In Oculus neemt fotograaf Ken Schles ons mee op een filosofische reis voorbij het schimmenspel van het beeldenrijk. Oculus is een intiem, menselijk en uiteindelijk ook poëtisch werk dat voortkomt uit toevallige ontmoetingen met sterfelijkheid en geheugenverlies. Het vormt een aangrijpend testament van een kunstenaar die de balans opmaakt. Het boek hoort bij de gelijknamige tentoonstelling uit 2011.

Spurred on by private upheavals to reappraise the connections we have to images and memory, master photographer Ken Schles takes you with Oculus on a personal philosophic journey that points beyond the shadow-play of images. It is a meditation on the nature of perception and existence in the grey light of this world. The book accompanied the 2011 exhibition Oculus by Ken Schles.hardcover, fullcolor | size 22x31cm | 96 pages | EnglishISBN/EAN 978-90-76703-45-9 | Publication 01/10/2011

uitgever | publisher aurora borealis

Noorderlicht | Akerkhof 12 | 9711 JB Groningen NL | +31 [0]50 318 22 27 | www.noorderlicht.com

Fries Museum | Wilhelminaplein 92 | 8911 BS Leeuwarden | +31 [0] 58 255 55 00 | www.friesmuseum.nl

Natuurmuseum Fryslân | Schoenmakersperk 2 | 8911 EM Leeuwarden | www.natuurmuseumfryslan.nl

Blokhuispoort | Blokhuisplein 40 | Leeuwarden | www.blokhuisportal.nl

noorderlicht is supported by > ministry of culture and science | province of groningen | city of groningen | province of friesland | city of leeuwardenphoto front © zhao renhui | text > hester keijser, stead bureau | text editing > bert platzer | design > dirk de jong, studio D2 vormgeving

De zeeDe zee, het enige leven dat strektVan begin tot einde- Terwijl alle andre, voor kort gewekt,Gedwee en weerloos verdwijnen -Geeft in eeuwige brekingDe grote, zachte verzekeringDat, wanneer allen versterven, verstijven,

Zij bevallig zal blijven.

J.J. SlauerhoffUit: verzamelde gedichten

Als ode aan de Friese dichter J.J. Slauerhoff, is An Ocean of Possibilities opgedragen aan de rusteloze geesten, die de waan van vaste grond onder hun voeten prijsgeven voor een leven gewaagd op open zee.

an ocean of possibilities

Documents

noorderlicht photogallery

vriend van noorderlicht

support noorderlicht

principe van noorderlicht

de kosten

monday through sunday

map locations leeuwarden

map locations friesland