yeni bir tarih paradigması ve Ömer lÜtfİ barkan…

Yeni bir tarih Yeni bir tarih paradigması ve paradigması ve

ÖMER LÜTFİ ÖMER LÜTFİ BARKAN…BARKAN…

Strasbourg üniversitesinden mezun olan Ömer Lütfi BARKAN, fakültede genel felsefe sosyoloji ve psikoloji sertifika hukuk fakültesinden “iktisadi ilimler yüksek diploması” alarak ikinci bir lisansı tamamlandı ve Eskişehir lisesi felsefe öğretmenliğine atandı. İki yıl lise öğretmenliği yaptı.

1933 yılında İstanbul üniversitesi Türk inkılap enstitüsü doçentliğine atanan Barkan, iktisat fakültesinin açılması ile İktisat tarihi ve iktisat coğrafya kürsüsü doçentliğine geçti 1950/52 de iktisat fakültesi dekanlığı yapmış 1957 yılında da ordinaryüs profesörlüğüne yükselmiştir. Fransa’da aldığı eğitimlerle Türkiye’de ilk iktisat mecmuasında bulunan Türkiye’ye iktisat tarihini getiren ve iktisat fakültesinin ilk doçenti olan kişidir.

Ekonometri sözcüğü ilk Ekonometri sözcüğü ilk olarak 1926 yılında olarak 1926 yılında Norveçli İktisatçı Ragnar Norveçli İktisatçı Ragnar Frisch tarafından Frisch tarafından kullanılmıştır. kullanılmıştır. Ekonometri Ekonometri sözcüğü Yunanca “ev sözcüğü Yunanca “ev idaresi, iktisat” idaresi, iktisat” anlamına gelen anlamına gelen “oikonomia” ile ölçme “oikonomia” ile ölçme anlamına gelen anlamına gelen “metron” sözcüklerinin “metron” sözcüklerinin birleşmesinden birleşmesinden oluşmaktadıroluşmaktadır

Ekonometrinin oluşumuna önemli katkılar yapan, ekonometrikavramını ilk kez kullanan Frisch, makro iktisat kavramını ilk kezkullanan iktisatçıdır.

PEKİ KİMDİR RAGNAR PEKİ KİMDİR RAGNAR FRİSCH ? (1895-1973) FRİSCH ? (1895-1973)

NORVEÇLİ iktisatçı 1969'da ilk defa verilen Nobel İktisat Ödülü'nü, özellikle ekonometri bilim dalının kurucusu olması nedeniyle, kazanmıştır.

• Frisch iktisadin bir modern bilim dalı

olarak ortaya çıkmasının temelini

sağlayanların başında gelir.

1926da tüketim teorisini yeni-Walrasiyen matematik baza Frisch koymuştur. 1965de üretim teorisini formalize etmiştir.Makroekonomi teriminin adını 1933de Frisch vermiştir.

1927de zaman serileri üzerine 1934de doğrusal regresyon üzerine çalışmalar yaparak 1930da Econometrics Society (Ekonometri Kurumu)nu Frisch kurmuş ve bu kurumun yayın organı olan Econometrica dergisinin editörlüğünü 20 yıl kendisi yapmıştır.

Modern devlet sosyal muhasebesi ve iktisat planlaması alanlarında

ekonometrik modellemenin baş rol oynamasında

Frisch'in rolü çok büyüktür. 1993de Fredrick Waugh ile

birlikte tanınmış Frisch-Waugh teoremini ortaya

çıkartmıştır

Ekonometrinin bir bilim dalı Ekonometrinin bir bilim dalı olarak 1930’lar başındaolarak 1930’lar başında oluşmaya başladığı kabul oluşmaya başladığı kabul edilir. Öncesinde, özellikle edilir. Öncesinde, özellikle 1870 1930 döneminde, 1870 1930 döneminde, istatistiksel iktisat veya istatistiksel iktisat veya uygulamalı iktisat olarak uygulamalı iktisat olarak adlandırılan çalışmalar adlandırılan çalışmalar vardır. vardır. (i) Frisch’in (1926) (i) Frisch’in (1926) makalesi; tüketici makalesi; tüketici davranışını kuramsal ve davranışını kuramsal ve uygulamalı olarak açıkladığı uygulamalı olarak açıkladığı ve ekonometri kavramını ilk ve ekonometri kavramını ilk kullandığı makaledirkullandığı makaledir.

EKONOMETRİEKONOMETRİ

İktisat Matematik

İstatistik

İktisatçılar için İstatistik

Matematiksel İstatistik

Matematiksel İktisat

EKONOMETRİ NEDİ R?EKONOMETRİ NEDİ R?EKONOMETRİ NEDİ R?

Ekonometri, iktisat, matematik ve istatistiğin kesişimi olan sentez bir bilim dalıdır

• Ekonometride hesap sözcüğü yerine tahmin sözcüğü

kullanılmaktadır. Bunun nedeni, her parametrenin belirli olasılık kanunları ve konan varsayımlar

çerçevesinde hesaplanması sonucu kesinlik ifade etmemekte olmasıdır ve bu yüzden “tahmin”

adı ile anılmaktadır

•Temel olarak ekonometri teorik ve

uygulamalı olarak ikiye ayrılmakta,

bunlar da Klasik ve Bayesian yaklaşımlar ile incelenmektedir

EKONOMETRİNİN GAYESİEKONOMETRİNİN GAYESİ• Ekonometrinin gayesi, iktisadi

ilişkilerin katsayılarını gerçeğe en yakın bir şekilde tahmin etmektir.

• Burada iktisadi ilişkiler "iktisadi modelleri" ilgilendirirken, "gerçeğe en yakın" ifadesi ise "istatistik tümevarım" konusunu ilgilendirmektedir.

EKONOMETRİNİN

EKONOMETRİNİN

EKONOMİDE Kİ YERİ ?

EKONOMİDE Kİ YERİ ?

İktisat Teorisi Yaşam

Model Tanımlaması

Ekonometrik Model

Ham Veri

İşlenmiş Veri

İstatistik Teorisi

Ekonometrik Teknikler

Model Tahmini

Modelin Kullanılması

Yapısal Analiz

Geleceğin Tahmini

Devlet veya Firma

Kararlarında

Ekonometrik Yaklaşım

Ekonometri disiplinini, sadece ekonometrik teknikler anlamında kullanmak onu yanlış tanımlamaktır. Şüphesiz bu teknikleri bilmek gerekir ama bunları doğru yerde kullanmak ve elde edilen sonuçları değerlendirebilecek İktisadi bilgiye de sahip olmak önemlidir. Yani iktisadın mühendisliğidir..

Ekonometri, 19. yüzyılın başlarında bir disiplin olarak ortaya çıktı. Ekonometrinin başlangıcı olarak Ekonometri Cemiyeti (Econometric Society)’nin kuruluşu kabul edilir. Ekonometri biliminin öncüleri olarak 19. yüzyıl matematiksel iktisatçıları Cournot, Jevons, Gossen, Walras, Wiksel, Edgeworth ve Pareto sayılabilir. Özellikle bunlardan Edgeworth, Pareto ve Fisher ekonometrinin gerçek kurucuları olarak kabul edilirler. Ekonometri bilimi çoğu Cowles Komisyonu ile bağlantılı ekonomist ve ekonometristlerin katkısıyla 1950 ve 1960’lı yıllarda altın çağını yaşadı.

Büyük bunalımın etkileyip belirlediği bir ortamda 12 ABD’li ve 4 Avrupalıiktisatçı 29 Aralık 1930’da Ekonometri Derneğinin kuruluşu için ABD’ninCleveland kentinde toplandılar. Derneğin kuruluş önergesini o sırada BonnÜniversitesinde olan Joseph A. Schumpeter verdi. Ekonometrinin ortayaçıkışında ilk temel böylece atıldı, Ekonometri Derneği kurulmuş oldu.Ekonometri Derneğinin ilk başkanlığına Irving Fisher seçildi ve dernek ilktoplantısını Eylül 1931’de İsviçre-Lozan’da, ikinci toplantısını Aralık1931’de ABD-Washington’da yaptı. 1931 yılı sonunda derneğe kabul edilentoplam üye sayısı 173’tü. Ekonometri Derneği, Keynes de dahil olmak üzere birçok ünlü iktisatçıyıbünyesinde toplamış olmasına karşılık, 1931 yılı boyunca ciddi bir faaliyettebulunamadı, çünkü yeterli parasal kaynağı yoktu.

1970’li yıllardan itibaren geleneksel ekonometrik yöntem üzerine kurulu çalışmalara yöneltilen eleştiriler artmaya başladı. Buna karşın, belirli durumlarda basit tek değişkenli zaman serisi modeli çerçevesinde gerçekleştirilen öngörülerin daha başarılı sonuçlar verdiği ortaya konuldu Böylece ekonometride yeni yaklaşımlar meydana gelmeye başlamış ve zaman serisi ekonometrisi adı altında neredeyse yeni bir dal ortaya çıkmıştır

Zaman serileriZaman serileriBirbirini izleyen periyodik dönemlere ait verilere, zaman serisi denir.– Günlük – Haftalık– Aylık – Üç aylık – Altı aylık – Yıllık

veriler, zaman serilerine örnek olarak verilebilir. Zaman serilerinde hiç bir döneme ait veri, eksik olmamalıdır.

Zaman serisi: ÖrnekZaman serisi: ÖrnekDönem

Tarımsal

işgücü Dönem

Tarımsal

işgücü

1983.01 943411984.0

1 98463

1983.02 943991984.0

2 99104

1983.03 950231984.0

3 99898

1983.04 956551984.0

4 100437

1983.05 960321984.0

5 101567

1983.06 978361984.0

6 102932

1983.07 991441984.0

7 103536

1983.08 991791984.0

8 102982

1983.09 988251984.0

9 102247

1983.10 992521984.1

0 102994

1983.11 998661984.1

1 103019

1983.12 998521984.1

2 103037

(Rusya )1928’de Stalin’in iktidarının da pekişmesi ile birlikte gelişen bazı olaylar,matematiksel ve istatisiksel çalışmalara karşı gösterilen tepkilere de ilginçbir örnek oluşturuyor. Örneğin, 1930’da dört aritmetik işlem dışındaiktisatta matematik ve istatistik kullanılması yasaklanmıştır

. Bu gelişmelerle birlikte, genel bir tasfiye hareketi içinde dönemin bazımatematik ve istatistik kullanan iktisatçıları idam edilmişler (Groman veKondratiev), bazıları hapsedilmişler (Feldman ve Vainshtein) ve bazıları daiktisadı bırakmışlardır.. Slutsky ve Konius gibi.Ayrıntı için >> Smolinski (1973)

• Ekonometristler, Türkçeleştirmek amacıyla ekonometrici olarak tanımlandığında, bazen toplumda konfeksiyoncu ya da kunduracı gibi algılanma riski taşıyabiliyor.=) Çünkü toplumumuzda bu disiplin henüz çok fazla tanınmıyor

Ekonometrist, hem iktisat teorilerini ve gelişmiş istatistik tekniklerini anlayabilecek matematik bilgisini hem de bunları verilere uygulayacak bilgisayar kullanımını bilen ve bulduğu sonuçları yorumlayabilen kişidir

• Ekonometriyi iyi kullanırsak, Türk ekonomisinin yapısını iyi ortaya koyar ve krizlere girmemizi önleyebilir miyiz ya da dalgalanmaları öngörebilir miyiz?

Ekonomik karar birimlerinin ve politikacıların kararlarına bağlı olduğundan zaten ekonometristten böyle bir işlevi beklemek yanlış olur Prof. Dr. Saraçoğlu diyor ki ” Ancak isabetli olarak yapılan çalışmalarla krizlerin yaklaşma sinyalleri bulunabilir.”

BAZI ÖNEMLİ İKTİSAT VE BAZI ÖNEMLİ İKTİSAT VE MATEMATİKÇİLER…MATEMATİKÇİLER…

DANIEL BERNOULLİ BAYES

BOREL CAUCHY

CRAMER CORRADO GİNİ

• Tarih, milletlerin yükselme ve alçalma sebeplerini ararken birçok siyasî, askerî, içtimaî sebepler bulmakta ve saymaktadır. Şüphe yok, bütün bu sebepler içtimaî hâdiseler üzerinde tesir yaparlar. Fakat bir milletin doğrudan doğruya hayatıyla, yükselişiyle, alçalışıyla alâkası olan, münasebetli olan, milletin iktisadiyatıdır. Tarihin ve tecrübelerin tespit ettiği bu hakikat bizim millî hayatımızda ve millî tarihimizde de tamamen belirir. Gerçekten Türk Tarihi tetkik olunursa, bütün yükseliş ve alçalış sebeplerinin bir iktisat meselesinden başka bir şey olmadığı anlaşılır.Mustafa Kemal Atatürk 1923