wykład: wprowadzenie i rachunki makroekonomiczne · wynagrodzenie czynników produkcji: płace...
Post on 01-Mar-2019
224 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Wykład: Wprowadzenie i RachunkiMakroekonomiczne
Makroekonomia IIZima 2018/2019 - SGH
Jacek Suda
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Strona kursu
Strona kursu:http://www.jaceksuda.com/teach/MakroekonomiaII/
Email: jsuda@sgh.waw.pl
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Organizacja
WykładJacek Suda, Katedra Ekonomii Ilosciowej, e-mail: jsuda@sgh.waw.plPaweł Kopiec, Katedra Ekonomii Ilosciowej, e-mail:
CwiczeniaJacek Suda
Grupa 130, 131: Wtorek 11:40-13:20Grupa 132, 133: Wtorek 13:30-15:00
Dominika Czyz, e-mail: czyz.dominika@gmail.comGrupa 182, 183: Sroda 17:10-18:50Grupa 180, 181: Sroda 19:00-20:40
PodrecznikMichael Burda i Charles Wyplosz, “Makroekonomia. Podrecznikeuropejski”, PWE 2013
Literatura uzupełniajaca- Michael Burda i Charles Wyplosz, “Macroeconomics: A European Text”,
Oxford 2017, (7th editon)- Robert Hall i John Taylor, “Makroekonomia”, PWN 2007- David Romer, “Makroekonomia dla zaawansowanych”, PWN 2011- Stephen Williamson, “Macroeconomics”, Pearson 2014
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Cwiczenia i kolokwia
TBA
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Zaliczenie
TBA
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Uczciwosc akademicka
Na kursie obowiazuje polityka braku tolerancji dla oszukiwania, np.
sciagania,zagladanie do prac innych osób w czasie kolokwiów lub egzamiu,zwracania sie z prosba o pomoc do innych studentów podczas egzaminulub kolokwiów,korzystanie z niedozwolonych urzadzen lub materiałów podczasegzaminu czy kolokwiów
Student złapany na oszukiwaniu uzyskuje ocene niedostateczna z kursu.
Podczas kolokwiów oraz egzaminu mozna korzystac z kalkulatorów, ale niemozna korzystac z telefonów komórkowych, komputerów, tabletów, itp.
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Makroekonomia
Makroekonomia to analiza łacznego zachowania tysiecy rynków: dóbr,cen i podmiotów działajacych na tych rynkach
Działanie kazdego z tych rynków wyjasniane jest przez mikroekonomie
Mikroekonomia to badanie zachowan jednostek. Makroekonomia masolidne podstawy mikroekonomiczne
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Dochód i produkcja
Produkt krajowy brutto (PKB) (lub Gross Domestic Product, GDP) ijego determinanty sa obiektami zainteresowan ekonomistów
PKB jest miara zarówno dochodu jak i produkcji w gospodarce
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Dlaczego interesuje nas PKB
PKB nie jest uwazany jako wskaznik dobrobytu w kraju, per se
Ale jest blisko zwiazany z ta wielkosciazmiany i wahania PKB zwiazane sa z wahaniami w zatrudnieniu i inflacja
Badania empiryczne wskazuja, ze wiele wskazników mierzacychdobrobyt rosnie wraz ze wzrostem poziomu PKB (lecz przyczynowoscmoze isc w obu kierunkach)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
PKB per capita i Satysfakcja z zycia i 2006GDP per Capita and Life Satisfaction in 2006
Figure 1.1: GDP p.c. and Life Satisfaction
Sources: World Economic Outlook, IMF; Wikipedia
Sati
sfac
tio
n w
ith
life
ind
ex
GDP per capita 2006
1.1. Introduction
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Zmiany PKB w Europie
Realny PKB we Francji, Niemczech, Wielkiej BrytaniiStały wzrost w ubiegłegym wiekuSpadek po drugiej wojnie swiatowej
Evolution of GDP in Europe
Real GDP for France, Germany and UK
Steady growth over the last century
Drop after second world war
2. Key concepts
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Zmiany realnego PKB per capita w USA
Evolution of real GDP per capita in the US
Source: Mankiw, Macroeconomics, (2001)
2. Key concepts
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Dochód i produkcja
Recesja - spadek realnego PKB (przez kolejne dwa kwartały)
Depresja - silna recesja
Fakty stylizowanew wiekszosci krajów PKB rosnie “prawie” cały czaswokół wzrostowego trendu wystapuja powtarzajace sie wahania
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Makroekonomia w krótkim i długim okresie
Jednym z głównych celów makroekonomii jest zrozumienie zmian wczasie/ewolucji zmiennych makroekonomicznych: PKB, inflacji,bezrobocia, zatrudnienia, konsumpcji,...
Nalezy odróznic zmiany długookresowe (trend) od krótkookresowych(cykle)
Tendencja długookresowa (trend)Przy skali logarytmicznej nachylenie krzywej stanowi stope wzrostuStałej stopie wzrostu odpowada linia prosta = trend
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Poziom PKB
Realny PKB we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii
GDP in levels
GDP for France, Germany and UK
in absolute values (levels)
3. Short versus long run
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Poziom PKB - skala logarytmiczna
Realny PKB we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii
GDP in logarithmic scale
Trend for UK
3. Short versus long run
Trend dla Wielkiej Brytanii
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Stopa wzrostu PKB
Kwartalny PKB w Wielkiej Brytanii 1962-2007
Quarterly GDP changes, UK
Quarterly GDP change for UK, 1962-2007
percent change of GDP in one quarter relative to previous quarter
3. Short versus long run
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Makroekonomia w krótkim i długim okresie
Pomimo znaczego wzrostu produkcji i dochodów w długim okresie,tempo wzrostu zmienia sie w czasie
Krótkookresowe zmiany tempa wzrostu PKB nazywane sa cyklamikoniunkturalnymi (business cycles)
Cykle koniunkturalne róznia sie amplituda i długoscia (okresemtrwania)
Makroekonomia bada i stara sie wytłumaczyc zachowanie gospodarkizarówno w długim okresie, jak i okresowe odchylenia od lini trendu:
Jaka jest ich geneza?Czy mozna im zapobiec?Czy powinno sie im zapobiec?
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Produkt Krajowy Brutto
PKB definiowany jest dla okreslonego obszaru geograficznego (np.panstwa, regionu, miasta, grupy krajów,...) dla okreslonego przedziałuczasowgo (np. rok, kwartał,..)
PKB jest strumieniem (flow) a nie zasobem (stock)
Trzy spodoby mierzenia i trzy definicje.PKB to suma
wartosci sprzedazy finalnej dóbr i usług wyprodukowanychalbo wartosci dodanej powstajacejalbo dochodów włascieli czynników produkcji, uzyskanych dzieki aktywnosci
ekonomicznej
na danym obszarze geograficznym w pewnym okresie.
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
PKB - definicja 1
Definicja (PKB - definicja 1)
PKB to suma wartosci sprzedazy finalnej dóbr i usług wyprodukowanych nadanym obszarze geograficznym w pewnym okresie.
sprzedaz finalna (final sales): kupujacy (gospodarstwa,przedsiebiorstwa, sektor rzadowy) zuzywaja zakupione dobra
sprzedaz posrednia (intermediate sales), kupujacy odsprzeda dobro lubusługe, nie jest wliczana do PKB aby uniknac podwójnego liczenia
sprzedaz dóbr uzywanych równiez nie jest wliczona (była wliczona wmomencie pierwszej produkcji)PKB 6= obroty handlowe
eksport jest sprzedaza finalna
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
PKB - definicja 2
Definicja (PKB - definicja 2)
PKB to suma wartosci dodanej (value added) powstajacej na danymobszarze geograficznym w pewnym okresie.
Wartosc dodana = róznica pomiedzy cena sprzedazy (wielkosciaprzychodów) a kosztem zakupu surowców, półproduktów (dóbrposrednich) i dóbr importowanych.
Przykład: cena hamburgera: 16 PLN, cena składników: 6 PLNWartosc dodana foodtrucka?Całkowita wartosc dodana dla gospodarki?
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
PKB definicja 3
Definicja (PKB - definicja 3)
PKB to suma dochodów włascieli czynników produkcji, uzyskanych dziekiaktywnosci ekonomicznej na danym obszarze geograficznym w pewnymokresie
Miara wynagrodzenia czynników produkcji: czyjes wydatki to czyjsdochód
Wynagrodzenie czynników produkcji: płace (praca), stopa procentowa(kapitał), czynsz (ziemia, budynki),...
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
PKB Polski
PKB (nominalny) Polski w 2017 r.
1 988 730 mln PLN (GUS, Pazdziernik 2018)
poprzednie szacunki: 1 982 079 mln PLN (GUS, Maj 2018)
PKB Polski w 2016 r.1 858 467 mln PLN (GUS, Maj 2018)ale wg GUS w maju 2017: 1 851 170 mln PLN
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Mierzenie i interpretowanie PKB
PKB mierzy tylko zarejestrowane transakcje rynkoweNie uwzglednia działan pozarynkowych (np. produkcja domowa),niezarejestrowanych lub nielegalychUsługi sektora publicznego (np. nauczycieli), które nie sa przedmiotemhandlu, sa mierzone po koszcie wytworzenia (suma wynagrodzen,kosztów eksploatacyjnych)
Porównanie pomiedzy krajamiRóznice w populacji - PKB per capitaRóznice w walucie - przeliczenie do wspólnej waluty po kursiewalutowym
Porównanie w czasieInflacja i wzrost ludnosci - realny PKB per capita
Stopa wzrostu PKB jest czesto lepsza miara aktywnosci gospodarczej
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Dochód Narodowy Brutto
PKB oblicza sie wg kryterium lokalizaji
Dochód Narodowy Brutto, DNB (gross national income, GNI) obliczasie na podstawie kryterium własnosci
Definicja
DNB to suma wartosci dodanej powstajaca dzieki wykorzystaniu wszystkichczynników produkcji posiadanych przez mieszkanców danego obszarugeograficznego (kraju) niezaleznie od tego, gdzie te czynniki byływykorzystywane.
DNB = PKB + dochód z zagranicy (osiagniety przez rezydenta kraju)− dochód wytworzony w kraju przez nierezydentów
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Nominalny PKB (nominal GDP)
Nominalny PKB to wartosc dóbr i usług w cenach biezacych
PrzykładTylko dwa dobra: jabłka Qj i pomarancze Qp, brak importuDwie ceny: jabłka w cenie PJ i pomarancze za Pp
nominalny PKB = PjQj + PpQp
Nominalny PKB rosnie, miedzy innymi, gdyrosnie ilosc dóbr (Qj i/lub Qp), ceteris paribusrosnie cena (Pj i/lub Pp), ceteris paribus
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Realny PKB (real GDP)
Realny PKB oblicza sie za pomoca cen zaobserwowanych w pewnymuzgodninym roku bazowym (base year) (a nominalny PKB w cenachbiezacych)
Realny PKB pozwala rozróznic miedzy efekt zmian cen od zmianprodukcji
Poniewaz ceny sie nie zmieniaja realny PKB zmienia sie tylko wwyniku zmian ilosci sprzedanejPrzykład
Ceny jabłka w roku bazowym: PJb, Pp
b
realny PKBt = PjbQj
t + PpbQp
t
nominalny PKBt = PjtQ
jt + Pp
t Qpt
Rozróznienie pomiedzy zmienna realna a nominalnazmienna nominalna przedstawia wartosc w cenach biezacychzmienna realna przedstawia wartosc w cenach stałych
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Przykład
Dwa lata: 2010 i 2011Rok bazowy: 2010
W 2010Cena 1kg pomaranczy: 4 PLNCena 1kg jabłek: 2.60 PLNSprzedana ilosc pomaranczy: 150 000 kgSprzedana ilosc jabłek: 250 000 kg
nominalny PKB w 2010 = 4 · 150 000 + 2.60 · 250 000 = 1 250 000 PLN
realny PKB w 2010 = 4 · 150 000 + 2.60 · 250 000 = 1 250 000 PLN(bo rok bazowy w 2010)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Przykład
W 2011Cena i ilosc sprzedana jabłek bez zmian.Sprzedana ilosc pomaranczy podwoiła sie: 300 000 kgCena pomaranczy wzrosła z 4 PLN do 4.60 PLN
nominalny PKB w 2011 = 4.60 · 300 000 + 2.60 · 250 000 = 2 030 000 PLN
realny PKB w 2011 = 4.00 · 300 000 + 2.60 · 250 000 = 1 850 000 PLN(bo rok bazowy w 2010)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Deflator PKB
Uzywajac nominalnego PKB i realnego PKB mozemy skonstruowacjedna z miar cen—deflator PKB
deflator PKBt =nominalny PKBt
realny PKBt
Mierzy cene produkcji w stosunku do roku bazowegow roku bazowym (t = 0): deflator PKBt = 1w kolejnych/wczesniejszych latach (t 6= 0): odchylenie poziomu cen od cenw roku bazowym
Jest to srednia wszystkich cen dóbr i usług finalnych wazona ichudziałami w PKB
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Inflacja deflatora PKB
Zmiany poziomu deflatora odzwierciedlaja inflacje
∆deflator PKBt
deflator PKBt−1≈ ∆nominalny PKBt
nominalny PKBt−1− ∆realny PKBt
realny PKBt−1
przyblizenie dla małych wartosci
W naszym przykładzie
∆deflator PKB1991
deflator PKB1990≈
∆nominalny PKB1991
nominalny PKB1990−
∆realny PKB1991
realny PKB1990
≈ 2030000− 12500001250000
− 1850000− 12500001250000
= 0.624− 0.48 = 0.144
Inflacja deflatora PKB ≈ 14.4%Za wzrost nominalnego PKB o 62.4% odpowiada
zmiana ilosci sprzedanej (wzrost realnego PKB = 48%)wzrost cen (o 14.4%)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Wskazniki cen
Deflator PKB to przykład wskaznika cen: uwzglednia ceny wszystkichdóbr i usług, które sa w PKB, z wagami odpowiadajacymi udziałowi wPKB.
Inne indeksy ceninne deflatory: konsumpcji, inwestycji, importu, eksportu, etc.
uwzglednia ceny wszystkich dóbr i usług, zawarte w danej kategorii, zwagami (zmiennymi w czasie) odpowiadajacymi ich udziałowi
indeks cen konsumenta, ICK (consumer price index, CPI)składa sie z cen koszyka dóbr i usług konsumowanych przez konsumenta zestałymi wagami
indeks cen producenta (producer price index, PPI)odpowiada koszykowi dóbr typowemu dla produkcji w kraju (stałe wagi)
...
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Deflator PKB a CPI
Deflator PKBWSZYSTKIE dobra i usługizawarte w PKBTYLKO krajowewskaznik PAASCHEGO –ZMIENNE w czasie wagiodpowiadajace rzeczywistemuudziałowi w PKB w danym roku
CPITYLKO dobra i usługikonsumowane przez konsumentakrajowe I importowanewskaznik LASPEYRESA – STAŁEwagi w koszyku, okreslone przezurzad statystyczny
Deflator PKB (linia niebieska) i CPI (linia czarna) w Polsce w latach 2001-2017
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Inflacja
Inflacja = stopa zmian (wskaznika) cen w czasie
Hiperinflacja = miesieczna stopa inflacji przekraczajaca 50%
Miary inflacji zwiazane sa ze wskaznikiem cenInflacja CPIInflacja deflatora PKBInflacja HICP (Harmonised Index of Consumer Prices)...
Wahania inflacji czesto zwiazane sa z cyklem koniunkturalnyminflacja jest procykliczna = rosnie kiedy tempo wzrostu gospodarczegojest wysokie i spada kiedy tempo wzrostu jest niskie
bezrobocie jest antycykliczne = spada kiedy tempo wzrostu gospodarczego jest wysokie i
rosnie kiedy tempo wzrostu jest niskie
zmienna acykliczna = nie zwiazana z tempem wzrostu
Ujemna stopa inflacji to deflacja
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Inflacja w Polsce (GUS, NBP)
Roczna Inflacja CPI w Polsce w 2017 r.: 2,0%
Kwartalna Inflacja CPI w Polsce w II kw. 2018 r. (r/r): 1,7%Kwartalna Inflacja CPI w Polsce w II kw. 2018 r. (kw./kw.): 0,5%
Miesieczna Inflacja CPI w Polsce w VIII 2018 r. (r/r): 2,0%Miesieczna Inflacja CPI w Polsce w VIII 2018 r. (m./m.): 0,0%
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
RACHUNKI MAKROEKONOMICZNE
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunki makroekonomiczne
Aktorzy ekonomicznisektor prywatny: przedsiebiorstwa i gospodarstwa domowesektor rzadowy (panstwo)reszta swiata: (pozostałe kraje i instytucje zagraniczne)
Rynkirynki czynników produkcjirynki dóbr i usługrynki finansowe
DefinicjeY - PKB/Sprzedaz/DochódC - KonsumpcjaS - Oszczednosci (prywatne)I - Inwestycje (nowe wyposazenie zwiekszajace istniejacy zasób kapitałurzeczowego/fizycznego)T - Podatki netto = Podatki - transfery (zasiłki, emertury,...)G - Wydatki panstwowe/sektora rzadowegoNX - Eksport netto = Eksport (X) - Import (Z)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Schemat ruchu okreznego
Rys. 2.2
Państwo(T‐G)
Państwo
(S‐I)(X‐Z)
Reszta Świata Sektorprywatny
S h h k ż© Oxford University Press, 2012. All rights reserved.
Schemat ruchu okrężnego Rynekfinansowy
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunki makroekonomiczne - gospodarka zamknieta
Definicja PKB nr 1: sprzedaz dóbr i usług finalnych
W gospodarce zamknietej (X = Z = NX = 0) całkowita sprzedaz dóbri usług wyprodukowanych w danym kraju moze byc podzielonapomiedzy
dobra i usługi zakupione przez gospodarstwa domowe (C)dobra i usługi zakupione przez przedsiebiorstwa w celach inwestycyjnych(I)dobra i usługi zakupione przez sektowa publiczny/rzadowy/panstwo (G)
Y = C + I + G
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunki makroekonomiczne - gospodarka otwarta
Jezeli X 6= 0 lub/i Z 6= 0Przedsiebiorstwa sprzedaja swoja produkcje za granice (eksport X)Srodki na konsumpcje, inwestycje, wydatki rzadowe moga bycprzeznaczone na dobra i/lub usługi wyprodukowane za granica
C = Ckrajowe+Czagraniczne, I = Ikrajowe+Izagraniczne, G = Gkrajowe+Gzagraniczne
Import całkowity jest dany porzez
Z = Czagraniczne + Izagraniczne + Gzagraniczne
Całkowita sprzedaz dóbr i usług wyprodukowanych w kraju wynosi
Y = C + I + G + X − Z
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Składniki PKB
Składniki PKB wg rodzaju wydatków(1999‐2015, % PKB)(1999 2015, % PKB)
Konsumpcja (C) Inwestycje (I) Wydatki rządowe (G)
Francja 55,2 21,8 23,1
Niemcy 56,3 20,3 18,7
Wi lk B t i 64 5 17 6 19 9Wielka Brytania 64,5 17,6 19,9
Włochy 60,3 19,8 19,2
Strefa euro 56,1 21,5 20,3
Norwegia 41,9 20,6 21,4
Japonia 58,6 22,4 18,9
USA 67,6 20,8 15,3, , ,
Polska 62,2 20,5 18,4
Źródło: IMF
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Tozsamosc rachunkowa
W gospodarce otwartej definicja PKB 1:
Y = C + I + G + X − Z (1)
Według definicji PKB nr 3, PKB to suma dochodów włascicieliczynników produkcji. Te dochody sa
uzyte do opłacenia podatków, Tkonsumowane, Coszczedane, S
Y = C + S + T (2)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Schemat ruchu okreznego
Rys. 2.2
Państwo(T‐G)
Państwo
(S‐I)(X‐Z)
Reszta Świata Sektorprywatny
S h h k ż© Oxford University Press, 2012. All rights reserved.
Schemat ruchu okrężnego Rynekfinansowy
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Tozsamosci rachunkowe
Wszystkie trzy definicje PKB przedstawiaja ta sama wielkosc.
(1) i (2) oznaczaja
C + I + G + X − Z = C + S + T (3)
W rezultacie(S− I) + (T − G) = (X − Z) (4)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Tozsamosc rachunkowa
(S− I) + (T − G) = (X − Z) (4)
S− I to oszczednosci sektora prywatnegojezeli S− I > 0 to sektor prywatny tworzy oszczednosci nettojezeli S < I to sektor prywatny jest pozyczkobiorca netto
T − G to oszczednosci sektora publicznegojezeli T > G to panstwo oszczedzajezeli T − G < 0 to panstwo sie zadłuza
X − Z to bilans obrotów handlowychjezeli X > Z to panstwo exportuje wiecej niz importujejezeli NX = X − Z < 0 to import netto jest ujemnyX, Z obejmuje usługi czynników produkcji poza granicami kraju
Jezeli S > I i T > G to X > Z
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Tozsamosc rachunkowa w danych
Tożsamość rachunkowa w 2010 r.(% PKB)(% )
S ‐ I T ‐ G X ‐ Z
Francja 2,6 ‐4,8 ‐2,2
Niemcy 8,1 ‐2,5 5,6
Wi lk B t i 5 8 8 3 2 5Wielka Brytania 5,8 ‐8,3 ‐2,5
Włochy ‐1,3 ‐2,2 ‐3,5
Strefa euro 4,1 ‐3,9 0,2
Szwecja 4,7 1,6 6,3
Japonia 10,3 ‐6,7 3,6
USA 5,6 ‐8,8 ‐3,2, , ,
Polska 5,2 ‐10,6 ‐5,4
Źródło: OECD
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspo ycji
Fig. 2.4
X
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Podatki
Amortyzacja
G
X‐Z
pośrednieI
Dochódosobisty
DochódosobistyDochód
PKNPKB
osobistydo dyspozycji
osobistynarodowyC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Fig. 2.4 (a)
X‐Z
Zaczynamy od dodania(i e zagregowania) wszystkich
G
X Z (i.e. zagregowania) wszystkich wydatków na dobra i usługi finalnewyprodukowane w kraju
I
yp j
CC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Fig. 2.4 (b)
X‐Z
Ta suma to (zgodnie z definicją) wartość PKB
G
X Z wartość PKB
PKB
I
PKB
CC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Fig. 2.4 (c)
A jX‐Z
Po odjęciu amortyzacji od PKB uzyskujemy produktAmortyzacja
G
X Z PKB uzyskujemy produkt krajowy netto (PKN)
PKB
I
PKNPKB
CC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Fig. 2.4 (d)
A jX‐Z
Po odjęciu podatków
Podatkipośrednie
Amortyzacja
G
X Z podatków pośrednich (np. VAT, akcyza) i
PKB
pośrednieI
, y )dodaniu subsydiów dla
PKNPKB
C
przedsiębiorców otrzymujemy
C
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Fig. 2.4 (e)
A jX‐Z
Dochód narodowy =
Podatkipośrednie
Amortyzacja
G
X Z narodowy wynagrodzenie czynników
PKB
pośrednieI
yprodukcji (i wartość
Dochódnarodowy
PKNPKB
C
dodana)(uwzględniając narodowyC ( g ę jądochód netto z zagranicy)
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
Dochód osobisty = dochód narodowy ‐ zyski
Fig. 2.4 (f)
A jX‐Z
Dochód osobisty dochód narodowy zyski zatrzymane
(retained earnings)
Podatkipośrednie
Amortyzacja
G
X Z earnings),
‐ podatek dochodowy
PKB
pośrednieI
doc odo y
‐ składki na ubezpieczenia
DochódosobistyDochód
narodowy
PKNPKB
C
społeczne
narodowyC+ transfery
na rzecz gospodarstw domowych
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
‐ podatki i opłaty = dochód osobisty do dyspozycji
Fig. 2.4 (g)
A jX‐Z
podatki i opłaty dochód osobisty do dyspozycji
Podatkipośrednie
Amortyzacja
G
X Z
PKB
pośrednieI
Dochódosobisty
DochódosobistyDochód
narodowy
PKNPKB
Cdo dyspozycjinarodowyC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Od wydatków do dochodu osobistego do dyspozycji
który może zostać skonsumowany lub zaoszczędzony
Fig. 2.4 (h)
...który może zostać skonsumowany lub zaoszczędzony.
S
DochódosobistyC
do dyspozycjiC
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Oszczednosci i inwestycje
Podstawowe tozsamosci
Y = C + I + G + X − Z
Y = C + S + T
S− I + T − G = X − Z
Jezeli T = G i X = Z to S = I
Jezeli X = Z to I = Y − C − G
Oszczednosci krajowe/narodowe = oszczednosci prywatne (S) +oszczednosci sektora publicznego (T − G)
Jezeli T < G: deficit budzetowy: oszczednosci sektora publicznego saujemne.
Skrajowe = S + (T − G) = Y − C − T + T − G = Y − C − G
Jezeli X = Z to Skrajowe = I
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Oszczednosci i inwestycje
Zasób kapitału w gospodarce jest finansowany przez prywatneoszczednosci gospodarstw domowych
Jezeli nie wydam dochodu na T lub C to oszczedzam...albo kupujac dobra inwestycyjne, Ialbo lokujac pieniadze na rynku finansowym (bank, obligacje, etc.)
Srodki te zostana pozyczone komus, kto bedzie chciał ich uzyc w celachinwestycyjnych, IZapasy (czyli wyprodukowane ale niesprzedane dobra) wliczane sa doinwestycji, I
Przykład: co jezeli nie wydam pieniedzy na kupno samochodu ?Oszczednosci wzrosna o 80000 PLNNiesprzedany samochód zostanie u dealera zwiekszajac jego zapasy(inventory). Zapasy sa czescia I zatem I rosnie o 80000 PLN
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Bilans płatniczy
Bilans płatniczy (balance of payments) to rejestr transakcjiekonomicznym pomiedzy krajem a zagranica
transakcje, którym towarzyszy odpływ pieniedzy oznaczane sa jakodeficyt (−)transakcje, którym towarzyszy przypływ pieniedzy do kraju oznaczane sajako nadwyzka (+)
Na bilans płatniczny składa sierachunek obrotów biezacychrachunek obrotów kapitałowych i finansowych
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Bilans płatniczy
il ł i
Tablica 2.8
Bilans płatniczy
I. Rachunek obrotów bieżącychA. Dobra i usługi
1. Dobra
II. Rachunek obrotów kapitałowych i finansowychA Rachunek obrotów kapitałowych1. Dobra
2. Usługi
B. Dochody międzynarodowe
A. Rachunek obrotów kapitałowych
B. Rachunek obrotów finansowychy ę y
1. Płace i wynagrodzenia2. Dochód z inwestycji
1. Inwestycje bezpośrednie2. Inwestycje pośrednie3. Inne inwestycje4 Aktywa rezerwowe
C. Bieżące transery4. Aktywa rezerwowe
C. Błędy i opuszczenia
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Bilans płatniczy - Rachunek obrotów biezacych
il ł i
Tablica 2.8
Bilans płatniczy
I. Rachunek obrotów bieżącychA. Dobra i usługi
1. Dobra
II. Rachunek obrotów kapitałowych i finansowychA Rachunek obrotów kapitałowych1. Dobra
2. Usługi
B. Dochody międzynarodowe
A. Rachunek obrotów kapitałowych
B. Rachunek obrotów finansowychy ę y
1. Płace i wynagrodzenia2. Dochód z inwestycji
1. Inwestycje bezpośrednie2. Inwestycje pośrednie3. Inne inwestycje4 Aktywa rezerwowe
C. Bieżące transery4. Aktywa rezerwowe
C. Błędy i opuszczenia
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów biezacych
Rachunek obrotów biezacych obejmuje
A. Dobra i usługibilans handlu dobrami i usługami (balance of goods and services)
np. dobra finalne, dobra posrednie, usługi transportowe, podróze, usługifinansowe,...
B. Dochody miedzynarodowesaldo dochodów miedzynarodowych (balance of international income)czyli dochód netto powstały za granica (tzw. dochody pierwotne)
płace i wynagrodzenia za prace swiadczona za granica kraju zamieszkania,zyski i odsetki (netto), ale takzeniektóre transfery z UE, np. Wspólna Polityka Rolna (+), czesc składki(−),...
C. Biezace tranferybilans tranferów biezacych (balance of current transfers) to płatnosciniezwiazane z transakcjami handlowymi lub finansowymi, (tzw. dochodywtórne)
np. przekazy zarobkowe czy Europejski Fundusz Społeczny
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów biezacych
Saldo rachunku obrotów biezacych to suma sald w handlu dobrami iusługami, dochodami miedzynarodowymi i transferami biezacymi.Okresla czy panstwo jest sprzedawca (CA > 0) czy kupcem (CA < 0)szeroko zdefiniowanych dóbr i usług w wymianie miedzynarodowejInterpretacja:
Zgodnie z definicja, dochód narodowy brutto (DNB) moze byc zapisanyjako
Y = C + I + G + X − Z
Alternatywnie
X − Z = Y︸︷︷︸dochód
− (C + G + I)︸ ︷︷ ︸=A,wydatki
= Y − A = CA
gdzie A oznacza absorbcje czyli całkowite wydatki krajowe na dobra iusługi (zarówno krajowe jak i zagraniczne)
Zatem rachunek obrotów biezacych to nadwyzka dochodów nadwydatkamiJezeli Y > A to X − Z = CA > 0 i kraj jest pozyczkodawca netto, ajezeli Y < A to X − Z = CA < 0 to jest pozyczkobiorca netto
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Bilans płatniczy - Rachunek obrotów kapitałowych ifinansowych
il ł i
Tablica 2.8
Bilans płatniczy
I. Rachunek obrotów bieżącychA. Dobra i usługi
1. Dobra
II. Rachunek obrotów kapitałowych i finansowychA Rachunek obrotów kapitałowych1. Dobra
2. Usługi
B. Dochody międzynarodowe
A. Rachunek obrotów kapitałowych
B. Rachunek obrotów finansowychy ę y
1. Płace i wynagrodzenia2. Dochód z inwestycji
1. Inwestycje bezpośrednie2. Inwestycje pośrednie3. Inne inwestycje4 Aktywa rezerwowe
C. Bieżące transery4. Aktywa rezerwowe
C. Błędy i opuszczenia
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów kapitałowych i finansowych
Nadwyzka lub deficyt na rachunku obrotów biezacych musi miec swojeodzwierciedlenie w przepływach/transakcjach finansowych
Rachunek obrotów kapitałowych i finansowych odpowiada za bilanstych transakcji
Jezeli kraj jest pozyczkodawca netto (nadwyzka CA) to musi nastepowacodpływ srodków finansowych (spłata istniejacych zobowiazan lubpozyczki)Jezeli kraj jest pozyczkobiorca netto to musi nastepowac napływ srodkówfinansowych
Bilans transakcji finansowych z reszta swiata zapisany na rachunkuobrotów kapitałowych i finansowych musi miec przeciwny znak dosalda na rachunku obrotów biezacych.
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów kapitałowych
Rejestruje nietypowe i rzadkie transfery finansowe
umorzenia długu (prywatnego i/lub publicznego)
wazne dla Polski: transfery z Europejskiego Funduszu RozwojuRegionalnego i Funduszu Spójnosci
dodatkowo, transfery srodków z tytułu zakupu patentów, licencji i znakówtowarowych
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów finansowych
I. inwestycje bezposrednieinwestycje kapitałowe > 10% wartosci przedsiebiorstwanieruchomosci, reinwestowane zyski,...
II. inwestycje portfelowe (posrednie)inwestycje kapitałowe < 10% wartosci przedsiebiorstwaobligacje, instrumenty pieniezne i pochodne,...
III. pozostałe inwestycjekredyty handlowe, pozyczki/depozyty bankowe, waluty,...
IV. oficjalne aktywa rezerwowe
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Rachunek obrotów finansowych
Transakcje I.–III. sa dokonywane przez podmioty sektora prywatnego ipublicznegoFA = rachunek obrotów kapitalowych i finansowych (I.-III.)
Transakcje IV. sa dokonywne tylko przez władze monetarne (bankcentralny)
Rachunek oficjalnych obrotów finansowych, OFFZapewniaja równowage w gospodarceDochodzi do nich jezeli
CA + FA 6= 0
Przybieraja forme interwencji walutowychW rezultacie
CA + FA + OFF = 0
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Bilans płatniczy w 2014 r. w wybranych krajach
Bilans płatniczy w różnych krajach w 2014 roku (w mld USD)
Strefa euro USA Polska
R h k bi ż 320 390
Strefa euro USA Polska
R h k bi ż 320 390
(w mld USD)
Rachunek bieżący 320 ‐390 ‐11.4
Saldo obrotów towarowych 332 ‐741 ‐4.2 (=211‐215)
Saldo usług 94 233 12 (=49‐37)
Rachunek bieżący 320 ‐390 ‐11.4
Saldo obrotów towarowych 332 ‐741 ‐4.2 (=211‐215)
Saldo usług 94 233 12 (=49‐37)g 94 233 12 ( 49 37)
Saldo dochodów pierwotnych 79 238 ‐18.6 (=15.4‐34)
Saldo dochodów wtórnych ‐186 ‐119 ‐0.5 (=7.9‐8.4)
g 94 233 12 ( 49 37)
Saldo dochodów pierwotnych 79 238 ‐18.6 (=15.4‐34)
Saldo dochodów wtórnych ‐186 ‐119 ‐0.5 (=7.9‐8.4)
Rachunek kapitałowy 27 0 13.3 (=14.3‐1)
Rachunek finansowy 403 ‐240 ‐6.3
Inwestycje bezpośrednie netto 62 489 ‐12.9 (=6.8‐19.7)
Rachunek kapitałowy 27 0 13.3 (=14.3‐1)
Rachunek finansowy 403 ‐240 ‐6.3
Inwestycje bezpośrednie netto 62 489 ‐12.9 (=6.8‐19.7)Inwestycje bezpośrednie netto 62 489 12.9 ( 6.8 19.7)
Inwestycje portfelowe netto 97 ‐167 2.2 (=5.8‐3.6)
Pozostałe inwestycje 183 ‐240 4 (=4‐0)
Inwestycje bezpośrednie netto 62 489 12.9 ( 6.8 19.7)
Inwestycje portfelowe netto 97 ‐167 2.2 (=5.8‐3.6)
Pozostałe inwestycje 183 ‐240 4 (=4‐0)
Oficjalne aktywa rezerwowe 6 ‐4 0.3
Saldo błędów i opuszczeń 56 150 ‐8.2
Oficjalne aktywa rezerwowe 6 ‐4 0.3
Saldo błędów i opuszczeń 56 150 ‐8.2
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Interwencje walutowe
Nierównowaga na rachunku obrotów biezacych musi bycskompensowana przez działania po stronie rachunku kapitałowego ifinansowego przez podmioty sektora prywatnego i publicznego lubprzez oficjalne interwencje władz monetarnych
Przykład: kraj ma nadwyzke na rachunku obrotów biezacych, np.wartosc sprzedazy jest wieksza niz zakupów za granica
napływ pieniedza krajowego jest wiekszy niz jego odpływ za granicepowoduje niedobór podazy pieniadza krajowego na swiatowych rynkachfinansowychwartosc waluty rosnie - dochodzi do aprecjacji waluty
Wykład 1
Makroekonomia PKB Ceny Rachunki makroekonomiczne Bilans płatniczy
Interwencje walutowe - przykład
Jezeli bank centralny nie chce dopuscic do nadmiernej aprecjacji (lubchce utrzymac stały kurs walutowy) to przeprowadzi intwencjewalutowa
sprzedaz waluty krajowej (wzrost aktywów rezerwowych i OFF < 0)spowoduje zwiekszenie podazy waluty krajowej na swiatowych rynkachfinansowych i zatrzyma aprecjacje
Brak interwencji OFF = 0 spowoduje aprecjacje waluty iwzrost cen krajowych dóbr eksportowanych i spadek ceny dóbrimportowanych spowoduje spadek CAwzrost cen aktywów krajowych spowoduje spadek transakcji finansowychi odpływ srodków z kraju, wzrost FA
Wykład 1
top related