własność intelektualna w uczelni - kpnir.pwr.wroc.pl · ochrona własności intelektualnej prawa...
Post on 01-Mar-2019
221 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Własność intelektualna w uczelni
Adam Wiśniewski
Naczelnik Wydziału Wspierania Innowacyjności
Kolegium Prorektorów ds. Nauki i Rozwoju, Gliwice 6.12.2012
Znaczenie własności intelektualnej
„Własność intelektualna stała się równie ważna, jak własność materialna. Czasy, gdy (nie aż tak dawno) uczeni z Berkeley, odkrywcy technologii nuklearnego rezonansu magnetycznego, zadowolili się uznaniem, pozostawiając całe profity General Electric Corporation – należą do przeszłości.”
H. Etzkowitz, A. Webster, Science as Intellectual Property.
Świat własności intelektualnej
Ochrona własności intelektualnej.Najważniejsze korzyści
� wzmacnia pozycję na rynku i przewagę konkurencyjną oraz stanowi zachętę do innowacyjności i kreatywności
� stanowi istotny składnik majątku, w tym zwiększa dochody i umożliwia zwrot nakładów inwestycyjnych
� ułatwia komercjalizację i transfer technologii (umowy o przeniesieniu praw; umowy licencyjne)
� podnosi prestiż, kształtuje atrakcyjny wizerunek
� zwiększa pewność obrotu, zmniejszając ryzyko naruszeń oraz ułatwia dochodzenie roszczeń wobec nieuczciwych konkurentów
Wybrane koszty związane z ochroną własności intelektualnej
w szczególności:
� koszty opracowania i wdrożenia strategii zarządzania w zakresie ochrony własności przemysłowej;
� koszty usług prawnych związanych z uzyskaniem praw wyłącznych, w tym koszty przeprowadzenia badań „czystości prawnej” czy zdolności ochronnej (rzecznik patentowy);
� opłaty urzędowe;
� koszty sporów prawnych, sądowych i pozasądowych (np. arbitraż).
Własność intelektualna w szkolnictwie wyższym
� efektywność procesu transferu technologii z nauki do biznesu
� zarządzanie prawami na dobrach niematerialnych
� zagadnienia ochrony własności intelektualnej w standardach kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów oraz krajowych ramach kwalifikacji
� ocena parametryczna jednostek naukowych
Własność intelektualna
Ochrona własności
intelektualnej
Prawa własności przemysłowej
ochrona tajemnicy
przedsiębiorcy
(know how)
- ochrona dóbr osobistych
- prawo do firmy
- prawo do bazy danych
- prawo do nowych odmian roślin
Prawa autorskie i prawa pokrewne
Podmiot praw własności intelektualnej
� twórca
� współtwórcy
� uprawnieni w przypadku twórczości pracowniczej
Podmiot praw autorskich– twórczość pracownicza
Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku
wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa
z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe
w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego
zamiaru stron.
Autor i pracodawca mogą w umowie o pracę inaczej
określić zasady przysługiwania im autorskich praw
majątkowych.
Podmiot praw autorskich– naukowa twórczość pracownicza
Instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.
Prawo pierwszeństwa opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu 6 m-cy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie 2 lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.
Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w takim utworze oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.
Podmiot praw autorskich- pierwszeństwo publikacji prac dyplomowych
Uczelni przysługuje pierwszeństwo opublikowania pracy
dyplomowej studenta.
Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu
6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował,
może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest
częścią utworu zbiorowego.
Twórczość pracownicza - prawa własności przemysłowej
Prawo do uzyskania praw własności przemysłowej przysługuje przedsiębiorcy, jeżeli wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy został dokonany w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy.
Twórca i przedsiębiorca mogą ustalić inną zasadę np. powstanie wspólnego prawa.
Utwór – przedmiot prawa autorskiego
� każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia
� musi być ustalony
(dla ustalenia konieczne jest jego uzewnętrznienie innym osobom niż twórca, choćby w postaci nieutrwalonej)
Ochroną nie jest objęty sam pomysł, lecz wyłącznie sposób wyrażenia.
Prawa autorskie
Prawa osobiste
Prawa majątkowe
Autorskie prawa osobistePrawa o charakterze niemajątkowym, nieodłącznie związane z osobą autora, powstają wraz z ochroną prawa autorskiego i trwają bezterminowo.
� autorstwo utworu;
� oznaczenie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo udostępnianie go anonimowo;
� nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
� decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
� nadzór nad sposobem korzystania z utworu.
Autorskie prawa majątkowe
� Prawo do wyłącznego:
- korzystania z utworu
- rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji
- wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
� Wygasają z upływem 70 lat od śmierci twórcy
� Autorskie prawa majątkowe są zbywalne i podlegają
dziedziczeniu
Własność przemysłowa
PRZEDMIOT WŁASNOŚCI
PRZEMYSŁOWEJPRAWO WYŁĄCZNE OKRES OCHRONY
(w latach)
wynalazek patent 20 *
wzór użytkowy prawo ochronne 10
topografie układów
scalonychprawo z rejestracji 10
wzór przemysłowy prawo z rejestracji 25
znak towarowy prawo ochronne10
(możliwość przedłużania)
oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji bezterminowo
*produkty lecznicze oraz produkty ochrony roślin - dodatkowe prawo ochronne (SPC) –maksymalnie do 5 lat
Systemy ochrony własności przemysłowej
Krajowe
Urząd Patentowy RP
i inne urzędy krajowe
przedmioty własności
przemysłowej chronione w
danym państwie
Międzyna-rodowy
Biuro Międzynarodowe
Światowej Organizacji Własności
Intelektualnej (WIPO)
+ urzędy krajowe
• wynalazki
• znaki towarowe
• wzory przemysłowe
• oznaczenia geograficzne
Regionalne(w Europie)
Europejski Urząd
Patentowy
• tylko wynalazki
• 38 państw członkowskich
(wszystkie UE oraz 11 innych państw
europejskich)
członkowskich UE
Urząd Harmonizacji
Rynku Wewnętrznego
(OHIM)
•znaki towarowe UE
• wzory UE
• jednolity skutek rejestracji na terenie wszystkich państw członkowskich UE
Wynalazek• rozwiązanie o charakterze technicznym
może dotyczyć opracowania nowego urządzenia, produktu, metody, procesu lub stanowić dodatkowe unowocześnienie już istniejących rozwiązań
� Patenty są udzielane bez względu na dziedzinę techniki na
wynalazki, które są:
o nowe,
o posiadają poziom wynalazczy (nieoczywistość),
o nadają się do przemysłowego stosowania.
WYNALAZEK ZGŁOSZENIEPATENTOWE
BADANIE FORMALNO-
PRAWNE
KLASYFIKACJA
SPRAWOZDANIE O STANIE TECHNIKI
PUBLIKACJA W BIULETYNIE UP
(najpóźniej po
18 miesiącach od daty zgłoszenia)
BADANIE MERYTORYCZNE
PATENTlub
ODMOWA UDZIELENIA
PATENTU
Schemat procedury patentowej
49
02
26
39
11
77
34
45
98
17
01
01
59
24
5
42
50
0
35
44
9
34
28
7
24
88
7
22
68
6
21
92
9
16
58
0
14
57
6
97
73
97
17
80
57
73
06
66
36
64
63
63
83
53
12
47
17
37
79
34
30
28
54
27
32
26
73
25
49
21
92
18
33
Zgłoszenia wynalazków dokonane w urzędach krajowych w 2010 r.w wybranych państwach
Źródło: WIPO
1989021040 21673
1545115388 1573614618
9688
0
5000
10000
15000
20000
25000
2009 2010 2011 III kw. 2012
Zgłoszenia wynalazków, wzorów użytkowych, znaków towarowych i wzorów przemysłowych dokonane w UPRP w celu uzyskania
ochrony w Polsce oraz udzielone prawa wyłączne
zgłoszenia
udzielone prawa
Zgłoszenia według daty zgłoszenia w UPRP
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
2007 2008 2009 2010 2011 III kw. 2012
3250 3431 3859 4322 5064 3984
Zgłoszenia wynalazków i wzorów użytkowych dokonane w UPRP w celu uzyskania ochrony w Polsce
Według daty zgłoszenia w UPRP
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2007 2008 2009 2010 2011 III kw. 2012
4182 4258 4428 3488 36362310
Patenty na wynalazki i prawa ochronne na wzory użytkowe udzielone przez UPRP
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
565525%
868139%
527023%
4122%
244311%
Zgłoszenia wynalazków i wzorów użytkowych dokonane przez podmioty krajowe
w okresie 2007 - III kw. 2012
szkoły wyższe
podmioty sektoragospodarki
osoby fizyczne
jednostki naukowe PAN
instytuty badawcze
333727%
437836%
244320%
1941% 1947
16%
Liczba patentów i wzorów uzytkowych udzielonych podmiotom krajowym
w okresie 2007 - III kw. 2012
szkoły wyższe
podmioty sektoragospodarki
osoby fizyczna
jednostki naukowa PAN
instytuty badawcze
Według pierwszego zgłaszającego
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
0
100
200
300
400
500
600
700
800 719
478
374344 343 340
288260 259 256
157 14799 99 96 89 84 82 82 70
Liczba zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych dokonanych przez szkoły wyższe w okresie 2007 - III kw. 2012
(pierwszych 20 zgłaszających)
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
0
100
200
300
400
500
600528
297
249230
203 201163
144103 100
76 70 62 62 56 56 51 49 44 43
Liczba patentów i praw ochronnych na wzory użytkowe udzielonych szkołom wyższym w okresie 2007 - III kw. 2012
(pierwszych 20 zgłaszających)
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
Źró
dło
: Baz
y d
anyc
h U
PR
P
1,01
1,01
1,04
1,06
1,16
1,19
1,38
1,40
1,83
1,84
2,29
2,37
2,56
2,95
3,03
3,17
3,64
3,65
3,72
3,96
4,84
6,86
0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00
POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA
POLITECHNIKA RZESZOWSKA IM.IGNACEGO ŁUKASIEWICZA
POLITECHNIKA KRAKOWSKA IM.TADEUSZA KOŚCIUSZKI
POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA IM.JAROSŁAWA DĄBROWSKIEGO W WARSZAWIE
POLITECHNIKA WARSZAWSKA
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE
POLITECHNIKA RADOMSKA IM.KAZIMIERZA PUŁASKIEGO
POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA
POLITECHNIKA ŚLĄSKA W GLIWICACH
AKADEMIA MEDYCZNA IM.PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU
POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA W KIELCACH
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA
POLITECHNIKA GDAŃSKA
POLITECHNIKA LUBELSKA
POLITECHNIKA POZNAŃSKA
AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM.STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE
POLITECHNIKA ŁÓDZKA
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. JANA I JĘDRZEJA ŚNIADECKICH W BYDGOSZCZY
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU
Szkoły wyższe które w 2010 roku dokonały więcej niż jednego zgłoszenia wynalazku lub wzoru użytkowego w przeliczeniu na 1000 studentów
Źró
dło
: „Sz
koły
wyż
sze
i ich
fin
anse
w 2
01
0”
GU
S; B
azy
dan
ych
UP
RP
.
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
1,01
1,06
1,21
1,23
1,51
1,69
1,71
2,10
2,20
2,96
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA
POLITECHNIKA ŚLĄSKA W GLIWICACH
POLITECHNIKA OPOLSKA
POLITECHNIKA POZNAŃSKA
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE
AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM.STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE
POLITECHNIKA ŁÓDZKA
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU
Szkoły wyższe którym w 2010 roku udzielono więcej niż jeden patent lub prawo ochronne ze wzoru użytkowego w przeliczeniu na 1000 studentów
Źró
dło
: „Sz
koły
wyż
sze
i ich
fin
anse
w 2
01
0”
GU
S; B
azy
dan
ych
UP
RP
.
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
0,00
0,00
0,00
0,01
0,07
0,12
0,18
0,33
0,33
0,41
0,60
0,71
2,55
3,73
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00
Szkoły resortu spraw wewnętrznych i administracji
Wyższe szkoły artystyczne
Wyższe szkoły teologiczne
Pozostałe szkoły wyższe
Wyższe szkoły ekonomiczne
Akademie wychowania fizycznego
Wyższe szkoły pedagogiczne
Akademie medyczne
Wyższe szkoły morskie
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
Uniwersytety
Szkoły resortu obrony narodowej
Wyższe szkoły rolnicze
Wyższe szkoły techniczne
Liczba zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych dokonanych w 2010 rokuw przeliczeniu na 100 nauczycieli akademickich (według typu uczelni)
Źró
dło
: „Sz
koły
wyż
sze
i ich
fin
anse
w 2
01
0”
GU
S; B
azy
dan
ych
UP
RP
.
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,01
0,05
0,17
0,19
0,50
0,58
1,05
1,76
0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00
Akademie wychowania fizycznego
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
Pozostałe szkoły wyższe
Szkoły resortu spraw wewnętrznych i administracji
Wyższe szkoły artystyczne
Wyższe szkoły teologiczne
Wyższe szkoły ekonomiczne
Wyższe szkoły pedagogiczne
Uniwersytety
Akademie medyczne
Wyższe szkoły morskie
Szkoły resortu obrony narodowej
Wyższe szkoły rolnicze
Wyższe szkoły techniczne
Liczba udzielonych patentów i praw ochronnych na wzory użytkowe w 2010 roku w przeliczeniu na 100 nauczycieli akademickich (według typu uczelni)
Źró
dło
: „Sz
koły
wyż
sze
i ich
fin
anse
w 2
01
0”
GU
S; B
azy
dan
ych
UP
RP
.
Według kryterium: pierwszy zgłaszający – szkoła wyższa
Patenty europejskieRok Liczba walidowanych w Polsce
patentów europejskich (ogółem)
2005 12
2006 387
2007 1502
2008 2817
2009 3624
2010 4516
2011 5790
III kw. 2012
5052
• Konwencja o udzielaniu patentów europejskich (Konwencja o patencie europejskim), sporządzona w Monachium dnia 5.10.1973 r.
• obowiązuje w Polsce od dn. 1 marca 2004 r.
• Patenty europejskie są walidowane w Polsce pod warunkiem:
– złożenia w UPRP tłumaczenia patentu europejskiego na język polski w terminie 3 m-cy od daty opublikowania przez EPO,– uiszczenia opłaty za publikację tłumaczenia.
Do budżetu państwa z tytułu walidacji i utrzymania ochrony patentów europejskich w Polsce wpłynęło łącznie
11 515 913 zł
w tym w 2011 r.5 308 325 zł
59 688
47 404
33 181
16 946
13 254 12 107
7 7866 464 6 178
2 459404 239 168 141 37
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
Zgłoszenia dokonane w EPO przez podmioty polskie w 2011 roku na tle wybranych krajów
Źródło: EPO
13583 13382
11649
4799
25311948 1818
1427515 381 55 46 45 2 0
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
Patenty udzielone przez EPO podmiotom polskim w 2011 roku na tle wybranych krajów
Źródło: EPO
388
394
401
409
437
445
450
473
477
487
497
536
634
790
837
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900
HITACHI
JOHNSON & JOHNSON
CANON
MITSUBISHI
BASF
SONY
ERICSSON
LG GROUP
PHILIPS
TOYOTA
HONDA
SAMSUNG
PANASONIC
ROBERT BOSCH
SIEMENS
Podmioty, którym w 2011 roku udzielono najwięcej patentów europejskich
Polska - 45
Źródło: EPO
Patent europejski a „patent jednolity”
Patent europejski Patent europejski o jednolitym skutku
umowa międzynarodowa:tzw. Konwencja monachijska z 5.10.1973 r.
rozporządzenia (projekty) Parlamentu UE oraz Rady w ramach tzw. wzmocnionej współpracy
38 państw członkowskich 25 państw uczestniczących we wzmocnionej współpracy
patent europejski = „wiązka patentów krajowych"
patent europejski o jednolitym skutku we wszystkich 25 państwach członkowskich
skuteczny w Polsce po dokonaniu walidacji tzn. m. in. przedłożeniu tłumaczenia na język polski
skuteczny w każdym z państw członkowskich, w tym w Polsce, w języku postępowania: angielskim, niemieckim lub francuskim
właściwość sądownictwa krajowego właściwość - Jednolity Sąd Patentowy z siedzibą w Paryżu (oddziały w Londynie i Monachium)
Znaczenie ochrony własności intelektualnej w edukacji
� świadomość konieczności ochrony rezultatów twórczości oraz możliwości uzyskiwania korzyści
� bezpieczne i legalne korzystanie z cudzych praw własności intelektualnej
� efektywne wykorzystywanie informacji patentowej
� zarządzanie własnością intelektualną, w tym kształtowaniastrategii rozwoju
Studia Podyplomowe
� Prowadzone w Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej
� Adresowane do pracowników polskich szkół wyższych, którzy mają prowadzić zajęcia z ochrony własności intelektualnej w swych macierzystych uczelniach
� Finansowane w ramach PO Kapitał Ludzki
KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI
Zagadnienia ochrony własności intelektualnej wprowadzono do obligatoryjnych treści dydaktycznych w ramach wszystkich obszarów kształcenia szkolnictwa wyższego w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego.
Zaproszenie do udziału w konkursach UPRP
• na plakat o tematyce związanej z ochroną własności intelektualnej
• na pracę habilitacyjną, doktorską, magisterską i studencką
Zaproszenie do udziału w ogólnopolskim konkursie „Student-Wynalazca” oraz Krajowej Giełdzie Wynalazczości Studenckiej
� Organizowane przez Politechnikę Świętokrzyską w Kielcach w ramach projektu pt. „Systemowe wsparcie wynalazczości studenckiej” - program Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Kreator innowacyjności – wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej”.
� Konkurs adresowany jest do studentów studiów pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia oraz absolwentów, którzy w trakcie studiów dokonali samodzielnie lub wspólnie wynalazku lub wzoru użytkowego i zgłosili go do ochrony w Urzędzie Patentowym RP lub odpowiednim urzędzie ds. własności przemysłowej za granicą.
Uczelniany regulamin zarządzania (art. 86c)
� Przyjmowany uchwałą senatu (w przypadku uczelni niepublicznych przez organ wskazany w statucie)
� Dotyczy:
� zarządzania prawami własności intelektualnej (prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej)
� zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych
Uczelniany regulamin zarządzania (art. 86c)
Określa:
� prawa i obowiązki uczelni, pracowników oraz studentów i doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej;
� zasady wynagradzania twórców;
� zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych;
� zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych;
Innowacyjność w rankingu
Dziękuję za uwagę
Adam WiśniewskiNaczelnik Wydziału Wspierania Innowacyjności
awisniewski@uprp.pltel. 22 579 00 51
top related