wat zijn gezondheidseffecten van luchtverontreiniging en hoe komt

Wat zijn gezondheidseffecten van luchtverontreiniging en hoe

komt normstelling tot stand?

Bert Brunekreef

Kort (ca/max 5 min) Algemeen verhaal, luchtverontreiniging en gezondheid, wat gebeurt er met gezondheid, bij wie (kinderen, bejaarden?) en wat (astma, onstekingen, hartaanvallen?) en de omvang van het probleem en om welke verontreiniging gaat het (PM, ozon). Historisch verhaal luchtverontreiniging en gezondheid (Londen smog etc?), succesvolle interventies Hoe komen we in EU tot grenswaarden -> hoe zijn WHO uitkomsten tot stand gekomen in CAFE en hoe komen de Air Quality Guidelines tot stand.

Uitgebreider (ca 15 min) Wat zijn de onzekerheden in kennis, wat zijn de aannames die we doen? Welke PM fracties zijn gezondheidskundig van belang? Is er verschil in effect en risico tussen grover stof (PM10-2.5), fijn stof (PM2.5) en doet het secundaire deel (sulfaat, nitraat, ammonium) ook mee in de effecten of is primair antropogeen (roet) PM van meer belang? Wat zijn de onzekerheden in de risicoschatting voor ozon? Is er een drempelwaarde voor gezondheidseffecten (vorm van de concentratie-effect relatie?)? Wat zal de impact zijn bij lichtelijk afnemende piekniveaus en de continue stijgende achtergrondniveaus? Welke doelgroepemissies zijn belangrijk in relatie tot gezondheidseffecten? In welke mate dragen verkeersemissies en industriële uitstoot bij aan gezondheidseffecten? Hoe zit het met NO2 als indicator voor gezondheidseffecten? Hoe zit het met gezondheidseffecten van NO2 sec bij huidige niveaus, hoe zit het met NO2 als indicator voor mengsel? Wat is de gezondheidswinst als we bijvoorbeeld de jaargemiddelde norm voor NO2 halen en we gaan van 41 naar 39 microgram/m3? Kort (ca/max 5 min) Gezondheidseffecten in toekomst volgens RAINS resultaten/prognoses voor gezondheidseffecten (PM2.5 en ozon). Vgl met CAFE CBA data? PM (fracties, bronnen) en ozon (SOMO35, geen drempelwaarde maar een cut-off waarde tbv eenvoudige IIASA berekeningen)

NEWSWEEK, March 14, 2005

Episode: London, December 1952

Sterfte

Ziekte

Fysiologischeveranderingen

Blootstelling

Aantal betroffen personen

Ernst

Dosis-response relaties: toxicologie of epidemiologie?

• Toxicologie:

• +experimentele bewijsvoering

• -verkeerde diersoort• -extrapolatie van hoge

naar lage dosis

• Epidemiologie:

• -experimentele bewijsvoering

• +goede diersoort• +relevante dosis

Luchtverontreiniging en gezondheid

• Variaties van sterfte, ziekenhuisopname e.d. in de tijd: episodes, dag-tot-dag variaties (vnl door het weer bepaald); maar ook interventies

• Variaties van sterfte (etc.) in de ruimte: vergelijking van langdurig meer en minder blootgestelde populaties

Dockery, NEJM 1993; 329: 1753-9

WHO en CAFE

• Air quality guidelines: gezondheidkundige adviezen op basis van oordeel van deskundigen

• CAFE: stelde specifieke vragen aan WHO (zoals: is er een drempelwaarde?)

Fijn stof = klein stof = ONfijn stof

• Stof kleiner dan 10 micrometer (1/100 mm): PM10

• Stof kleiner dan 2,5 micrometer: PM2.5• Buitenlucht: enkele 10-tallen microgrammen per

kubieke meter• Inademing: enkele 100-en microgrammen per dag• Opname: pakweg 50 microgram per dag = 1

microgram per vierkante meter long

Ultra (on)fijn stof

• Deeltjes kleiner dan 0,1 micrometer• Buitenlucht: pakweg 10.000.000.000

deeltjes per kubieke meter• Bij drukke weg: tot 1.000.000.000.000 / m3

• Inademing: tot 1.000.000.000.000 per dag• Opname: 500.000.000.000 per dag = 2000

per luchtzakje

Macrofaag = grote vreetcel

6000 maal vergroot 21000 maal vergroot

Li, EHP 2003; 111: 455-60

Wat krijg je van (on)fijn stof?

• Onder andere:• Vervroegde sterfte aan hart- en

longaandeoningen• Meer ziekenhuisopname• Meer luchtwegaandoeningen

Verband tussen PM10 en dagelijkseSterfte Daniels, NMMAPS, Am J Epidemiol 2000

VoorgesteldeEU norm

Verband tussen PM2.5 en sterfte op lange termijnPope, JAMA 2002

Voorgestelde EU normen

Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging….

Beijing plein van de Hemelse Vrede

Plein van het hels kabaal……

Jimma, Ethiopie

Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging: vergelijking van drukke en rustige straten in A’dam

Fischer, Atm Environ 2000;34:3713

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Ratio van buitenlucht concentraties

PM10PM2.5roetBaPbenzeen

Katsouyanni et al., APHEA2 EPIDEMIOLOGY 2001

effect van roet op sterfte is groter in gebieden met veel NO2

Is fijn stof (PM2.5) schadelijker dan grof stof (PM10-2.5)?

Schwartz, JAWMA 1996Klemm, JAWMA 2000

% toename in sterfte per10 g/m3

95% C.I.

PM2.5 1.3 0.9 - 1.7

PM(10-2.5) 0.4 -0.2 – 0.9

Is grof stof (PM10-2.5) niet belangrijk?

Effecten van grof stof op de gezondheid

• Effecten op dagelijkse variatie in sterfte onduidelijk

• Effecten op ziekenhuisopname en symptomen van astma patienten vastgesteld

• Geen lange termijn effect op sterfte• Review in ERJ later dit jaar

(Brunekreef&Forsberg)

Ozon en sterfte

• Geen aanwijzingen (maar ook weinig onderzoek) van lange-termijn effecten op sterfte

• Verband tussen dagelijkse variaties in ozon en sterfte aanvaard

• Drempelwaarde?

Bell, JAMA 2004

0,5% / 10 ppb

Hoek, HEI rapport 2003

0,3% / 10 ppb 0,7% / 10 ppb 1,0% / 10 ppb

Kim, Environ Research 2004

Goldberg, Am J Epidemiol 2001

NO2: wat betekent de 40 g/m3 jaargemiddelde norm voor de

gezondheid?

• Is NO2 OP ZICH schadelijk bij deze concentratie?

• Of is het vooral een indicator voor (met name) verkeersgerelateerde luchtverontreiniging?

McConnell, AJRCCM 2003

McConnell, AJRCCM2003

Geschat effect van anthropogeen PM2.5 op levensduurverwachting [maanden] Bron: IIASA

2000 2010 2020

Dank voor uw aandacht!