verleiding · 2019. 3. 12. · met de druk. of de discussie die in de sportwereld ontstaat over de...

Leiden ✱ In veel inheemse culturenis de gedachte dat bossen, meren, ri-vieren en dieren persoonlijkhedenhebben, wijd verbreid. Zij ’bezittenzichzelf’, en hebben ’eigenwaarde’,stelt medewerker Wim Bonis in eenrecente blogpost op de website vande Leidse rechtenfaculteit. Als zijpersonen zijn, hebben zij ook rech-ten. In zijn blogje bespreekt Bonis

een recent boek van de Canadese mi-lieuadvocaat David Boyd, ’Therights of Nature’. Volgens Bonis is er een hardnekkigemondiale trend gaande, waarinwordt gesteld dat niet alleen men-sen, maar ook dieren, delen van denatuur en zelfs complete ecosyste-men rechten hebben. Die trend iseen radicale breuk met traditionelewesterse opvattingen over recht.Hierin kunnen dieren, bossen en ri-

vieren geen rechten hebben, omdatzij zichzelf niet in een rechtszaakkunnen verdedigen. Ze zijn geenpersonen, maar ’constructies’. Boyd, zo legt Bonis uit, vindt datstandpunt inconsequent. Stichtin-gen, verenigingen en bedrijven zijnook constructies, maar die kunnenwel rechtszaken voeren. Zo bezienkunnen rivieren best rechtspersoon-lijkheid bezitten. In Nieuw-Zeelandgeldt dat voor de Whanganui-rivier. Whanganui-rivier. FOTO WIKIMEDIA

’Rivieren kunnen ook rechten hebben’

Leiden ✱ Twee kankeronderzoe-kers van het LUMC, Jannie Borsten Sjoerd van den Burg, zijn toe-getreden tot het landelijke onder-zoeksnetwerk Oncode Instituut.Dit virtuele kankeronderzoeksin-stituut, opgericht door deUtrechtse geneticus Hans Cle-

vers, heeft ten doel om ’de bestekankeronderzoekers van Neder-land te verenigen en te laten sa-menwerken’. Borst en Van den Burg zoekennaar manieren om ervoor te zor-gen dat ons afweersysteem kan-kercellen zelf opruimt. Sommigemiddelen worden al in de kliniekuitgeprobeerd.

Twee nieuwe leden bij Oncode Wilfred Simons

Perfectionisme an sich is niet verkeerd,benadrukt Van der Stel maar meteen.Kunstenaars, sporters, de aannemer die jeuitbouw plaatst en de chirurg die hart-operaties uitvoert: we mogen hopen datdie allemaal hun stinkende best zullendoen. ,,Hoge eisen aan jezelf stellen kanpositief zijn. Als je van je werkzaamhe-den én van het streven naar het bestegeniet, dan is er niet veel aan de hand.Maar het is wel belangrijk dat je kuntaccepteren dat het niet altijd perfect gaat,dat goed goed genoeg is’’, zegt Van derStel, naast zijn werk op de Hogeschoolook senior-onderzoeker bij ggz-instellinginGeest-VUmc en adviseur van Brijder-Parnassia.Perfectionisten in de negatieve zin vanhet woord kunnen dat niet. Die stellenniet alleen hoge eisen aan zichzelf, maarkunnen daarnaast fouten die ze maken,niet accepteren. ,,Bovendien zijn die hogeeisen vaak ontleend aan de omgeving.Ook is het genot van de bezigheden op deachtergrond geraakt. Dan wordt perfec-tionisme link.”

GlobaliseringDe millennial-generatie, geboren tussen1980 en 2000, heeft meer last van die’giftige cocktail’ dan hun ouders. Daar iseen aantal redenen voor. Ten eerste deglobalisering, zegt Van der Stel. ,,Je moetvoor een plek op een bepaalde opleidingof een baan tegenwoordig niet alleenmeer de competitie aan met stad- of land-genoten. Nee, de hele wereld doet mee.’’Daarnaast wordt de neoliberale maat-schappij steeds meer een prestatiemaat-schappij. ,,Je wordt afgerekend op jeprestaties. Dat begint al bij de Citotoetsenop de basisschool.’’ Tel daarbij op hetafnemen van zekerheden (is er straks nogwel pensioen voor mij? Maak ik nog kansop een vaste baan?) en de verklaring voorhet ’moeten presteren’ is geleverd. Om nog maar te zwijgen van de invloedvan sociale media, zegt Van der Stel. „Erzijn in Engeland zelfs plastische chirur-gen die klanten eruit laten zien als debewerkte foto’s op hun profielen. Er zijndus meisjes - het zijn vooral meisjes - diemet zo’n verbeterde foto van zichzelfnaar de plastisch chirurg gaan en vragenom een operatie. Het moet niet gekkerworden.’’Ouders spelen een belangrijke rol in deontwikkeling van negatief perfectionis-me, zegt Van der Stel. ,,Het is een karak-tereigenschap waar sommige mensengevoeliger voor zijn dan andere, maar jewordt niet perfectionistisch geboren.Ouders leggen hun kinderen, bewust ofonbewust, een bepaalde druk op. Tegen-

woordig worden er veel minder kinderengeboren dan vroeger. Die een of tweemoeten wel ’lukken’.”Zelf is hij er ook schuldig aan, bekent Vander Stel. ,,Ook ik ben vader van millenni-als. Mijn dochters hebben daar last vangehad. Met de beste bedoelingen hebbenmijn vrouw en ik ze ondersteund, maardaarbij hebben we ze onbewust druk opgelegd.”Een aantal jaar geleden is de Cito-eind-toets in groep 8 verplaatst naar later inhet schooljaar. Niet de Cito-score, maarhet advies van de leerkracht bepaalt voor-taan naar welke type voortgezet onder-wijs de leerling gaat. Inmiddels gaan erstemmen op om de eindtoets toch weer tevervroegen, omdat ouders het regelmatigniet eens zijn met het advies van de leer-kracht en de Cito-score objectiever zouzijn. ,,Maar dan krijgen we weer Citoklas-jes, waar ouders hun kind heen sturenom een zo hoog mogelijke score te beha-len. Kijk, met zo’n toets op zich is nietsmis. Het is een redelijk instrument omhet niveau van het kind te bepalen, zodathet straks op het goede schooltype te-recht komt. Het probleem zit bij ouders

en scholen die te veel belang hechten aaneen (te) hoge score en de kinderen gaantrainen op zo’n toets. Daarmee leggen ze

druk op de kinderen, die het idee krijgendat alleen een perfect resultaat goedgenoeg is.’’

Perfectionisme is niet onschuldig. Hetspeelt vaak mee bij ander hedendaagspsychisch leed. Burn-out bijvoorbeeld,waar opvallend veel jonge mensen meekampen. ,,Ernstige problemen als eenburn-out hebben natuurlijk niet maaréén oorzaak. Er is vaak een combinatievan onderliggende kwetsbaarheden. Eendaarvan is perfectionisme.’’ Ook voorandere aandoeningen zoals angststoor-nissen, eetstoornissen, suïcidaliteit, slaap-stoornissen en OCD is perfectionisme eenonderligger. Van der Stel wil overigensniet zeggen dat iedere perfectionist zo’nernstige aandoening krijgt. ,,Maar hetmaakt je wel kwetsbaar om uiteindelijkzo’n aandoening te ontwikkelen.’’In zijn boek gaat de lector ook in op deoplossingen. Hij wijst op allerlei psycho-logische behandeltrajecten. Maar vooriemand daarmee in aanraking komt, is ermeestal al sprake van een ernstige ’ver-volgaandoening’. Kunnen perfectionistenook zelf iets doen aan hun perfectionismevoordat het ’te laat’ is? ,,Jazeker’’, zegtVan der Stel. ,,Zelfspot helpt enorm. Maardat is makkelijker gezegd dan gedaan.Accepteer dat je hoge eisen aan jezelf stelt

en vraag je af of je die aan jezelf ontleentof aan je omgeving. Probeer van eenafstandje naar jezelf te kijken.’’Ook de omgeving speelt een belangrijkerol, net als de maatschappij als geheel.Van der Stel merkt dat er steeds meerover de negatieve kanten van perfectio-nisme wordt gepraat. In opleidingenbijvoorbeeld, die studenten leren omgaanmet de druk. Of de discussie die in desportwereld ontstaat over de zin en onzinvan het selecteren op jonge leeftijd en hetspelen om te winnen door jonge kinde-ren. Zo experimenteert de KNVB bij dejongste jeugd met wedstrijden zonderuitslag en competities zonder ranglijst.En steeds meer hockeyclubs doen deselectieteams bij jonge kinderen in deban. ,,Dat zijn voorbeelden van aanpas-singen die gaandeweg gemaakt wordenom een groeiend probleem het hoofd tebieden. Die bewustwording is mooi, albetekent het niet dat het probleem vanvandaag op morgen is opgelost.’’

Jaap van der Stel, Perfectionisme. Uitg. SWP, Amsterdam. ISBN 9789088508493, Prijs €23,00.

Perfectionisme kan een ’giftige cocktail’ zijn

Sinds 2015 heeft de BankGiro Loterij in totaal 3 miljoen euro geschonkenaan Naturalis Biodiversity Center in Leiden. De meest recente gift, 550.000

euro, is bestemd voor de inrichting van een LiveScience-zaal.

Getal van de week

3miljoen euro voor Naturalis

Jaap van der Stel. FOTO HIELCO KUIPERS

Leiden ✱ Jongeren zijn perfectionistischerdan hun ouders. Dat blijkt uit recentAmerikaans onderzoek. Dat kan nadeligegevolgen hebben. Burn-out en anderepsychische aandoeningen liggen op deloer. Reden voor Jaap van der Stel, lectorgeestelijke gezondheidszorg aan de Ho-geschool Leiden, om een boek te schrijvenover het fenomeen perfectionisme. ,,InJapan wachten ze zelfs op het perfectehuwelijk. Dat komt nooit en zo blijvenveel mensen alleen in Japan.”

WOENSDAG 20 FEBRUARI 2019 LDN 24

8 Regionaal

Wetenschap

LDN 25 WOENSDAG 20 FEBRUARI 2019

Regionaal 9

Wetenschap

Tessa de Wekkerstadsredactie@leidschdagblad.nl

Onder steeds meer Japanners is het perfectionisme zo groot, dat zij pas in het huwelijksbootje willen stappen als zij zeker weten dat zij de perfecte partner hebben ontmoet. FOTO EPA/FRANCK ROBICHON

Wilfred Simons

Deze Citizen Science-projectenzijn een onderdeel van het ’444’-jaar van de universiteit. Inwo-

ners, organisaties en onderzoe-kers mogen ideeën aandragen. Degemeente Leiden en UniversiteitLeiden hebben geld beschikbaargesteld om tenminste één projectuit te voeren. Inwoners en onderzoekers ma-ken samen een plan om uit te zoe-ken hoe de vraag beantwoord kanworden. Wie een vraag heeft,wordt gevraagd om die te mailennaar: cslab@strw.leidenuniv.nl.

Antwoorden op Leidse vragenWilfred Simons

Leiden ✱ Leidenaars en Leidseonderzoekers kunnen tot en metvrijdag 15 maart bij de Universi-teit Leiden onderzoeksvoorstel-len indienen voor maatschappe-lijke vraagstukken die in de staden de regio leven.

Vorige week was het Valen-tijnsdag. Ironisch genoegging dit gepaard met de lan-cering van een driedubbeleaflevering van het televisie-programma ’TemptationIsland’. Hierin ondergaan vierkoppels een relatietest doorzich onder te dompelen in deaanwezigheid van een grootaantal afgetrainde vrijgezel-len, die als doel hebben om derelaties kapot te maken. Dusop de dag van de liefde zat ikknus op de bank met mijnvriendin – en een stel vrien-den – om dit spektakelstuk teaanschouwen.Laatst vertelde ik al op eenborrel dat ik het programmaeen mooie gelegenheid vondom buiten mijn bubbel tetreden. Op de universiteit zieje namelijk weinig opge-pompte, getatoeëerde werk-zoekenden met You Only LiveOnce als levensmotto. Hetwerd prompt tot de meestelitaire opmerking van deavond gebombardeerd. Maarvolgens stichting Kijkonder-zoek sta ik zeker niet alleen.Ruim de helft van de kijkersvan het RTL 5-programma ishoger opgeleid. Daar zittendus ook veel studenten tus-sen. De reacties op socialmedia maken het cultuurver-schil verder goed zichtbaar. Ikben dus niet de enige diebuiten zijn bubbel wil treden,al lijkt een groot deel zichvooral te richten op (toch welelitair) leedvermaak. Dat de universiteit nietvreemd is van enige vorm vanelitisme is wel duidelijk.Tijdens het vak rechtsecono-mie moesten wij bijvoorbeeld,stereotypisch, de beste verde-ling van sigaretten en choco-lade berekenen tussen Sjonnieen Anita. Verder drukte eenhoogleraar met verwijzing

naar een foto van voetbalsup-porters ons op het hart goedte beseffen dat ’ook dezemensen stemrecht hebben’,om maar even de zwakkerekanten van democratie blootte leggen.In het eerstvolgende collegena de uitzending kreeg ik eenfilosofische rechtvaardigingvoor deze ietwat neerbuigen-de houding voorgeschoteld.Het was de Engelse denkerJohn Stuart Mill die een on-derscheid maakte tussenlagere en hogere bevredigingvan de verlangens. Minder’gecultiveerde’ mensen zou-den niet in staat zijn om zichte laven aan hogere genietin-gen, zoals bijvoorbeeld hetervaren van de werken vanHomerus of Bach. Zij zijnveroordeeld tot het plattehedonisme van drank of seks,precies wat in TemptationIsland gepromoot wordt. Volgens Mill moet je je als’gecultiveerd mens’ niet rich-ten op deze lagere genietin-gen. In de woorden van defilosoof: liever een ongelukkigmens, dan een gelukkig var-ken. Ik vraag mij af of ditklopt. De deelnemers aan hetprogramma kunnen primagenieten van een feestje engezien de kijkcijfers verkiestde gecultiveerde Nederlanderook niet noodzakelijk Dosto-jevski boven de TV. De basaleverleiding blijkt moeilijk af tewijzen.

Verleiding

Jong geleerdBart Wesstein studeert de master Rechtsfilosofie aan derechtenfaculteit, waar hij dit jaar ook een groep eerste-jaars mag begeleiden. Hij woont samen met de liefdevan zijn leven en bevindt zich op de glijdende schaalvan studentenleven naar burgerlijkheid.