tkanka nerwowa
Post on 15-Jan-2016
90 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Tkanka nerwowa
• neurocyty – wysoko wyspecjalizowane komórki, które łącząc się ze sobą, tworzą zintegrowaną sieć obejmującą cały organizm.
• komórki glejowe - pełnią funkcje ochronne i odżywcze
• anatomicznie tkanka nerwowa tworzy:- ośrodkowy układ nerwowy (OUN) - obwodowy układ nerwowy
• zasadnicza funkcja tkanki nerwowej:1. odbieranie, przekazywanie i analizowanie bodźców ze środowiska zewnętrznego;2. kierowanie działalnością motoryczną oraz czynnością narządów wewnętrznych (gruczołów dokrewnych, a także aktywnością psychiczną)
NeuronyNeuron - jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki nerwowej, tworzy
ją komórka nerwowa wraz z wypustkami
Budowa:1. ciało komórki (perykarion);2. wypustki protoplazmatyczne (dendryty) w liczbie jedna lub
więcej;3. wypustka osiowa (akson, neuryt) zwykle pojedyncza, na
końcu często rozgałęziona i kolbkowato rozszerzona
Dendryty przewodzą impulsy do ciała komórki a neuryty od ciała komórki na obwód.
SYNAPSA
Podział neuronów
a) ze względu na funkcję neurony dzielimy na:- motoryczne - czyli ruchowe kierujące funkcją narządów i mięśni;- czuciowe - odbierające i przekazujące bodźce ze środowiska zewnętrznego i
wnętrza ciała;- wstawkowe - łączące różne zespoły neuronów, pełniące więc funkcje
kojarzeniowe
b) ze względu na kształt neurony dzielimy na:- wielobiegunowe -liczne dendryty i jeden akson;- dwubiegunowe jeden dendryt i jeden akson- pozornie jednobiegunowe - posiadające jedną wypustkę, która po krótkim
przebiegu rozgałęzia się w kształt litery T.
1 - jednobiegunowe 2 - dwubiegunowe 3 - wielobiegunowe 4 - pseudojednobiegunowe
1
2
3
4
jednobiegunowy pseudojednobiegunowy bipolarny
wielobiegunowy
Neurocyt
• W ośrodkowym układzie nerwowym ciała neuronów znajdują się w istocie szarej, podczas gdy wypustki neuronów tworzą istotę białą.
• jądro komórki nerwowej jest zwykle okrągłe, duże i położone centralnie.
• chromatyna w formie rozproszonej (euchromatyna) co związane jest z jej znaczną aktywacją.
• siateczka śródplazmatyczna szorstka, rozbudowana, świadczy o dużej aktywności cytoplazmy
• AG zlokalizowany jest dookoła jądra i tworzy go zwykle kilka diktiosomów
• w cytoplazmie ciała komórki jak i w wypustkach znajdują się także liczne włókienka pośrednie o średnicy 10 nm, zwane neurofilamentami.
• w ciele komórki spotyka się także wtręty w postaci ziaren barwnika oraz ziaren lipofuscyny
Perikarion (perycaryon), inaczej ciało komórki nerwowej, soma
Dendryty
• wypustki protoplazmatyczne = dendryty
• dendryty są zwykle krótkie i rozgałęziają się podobnie jak drzewo, stąd ich nazwa (gr. dendron = drzewo)
• pokryte są kolcowatymi wypustkami, które stanowią miejsca kontaktu z wypustkami innych neuronów
• przewodzą do ciała komórki
• znacznie zwiększają powierzchnię kontaktu z innymi neuronami, gdyż na dendrytach kończą się ich aksony
• zawierają zarówno neurofilamenty jak i mikrotubule
Aksony, Neuryty• neuron posiada tylko jeden akson• podstawa aksonu - miejsce odejścia aksonu od ciała komórki, nie
zawiera tigroidu, natomiast zawarte w niej mikrotubule ułożone są w pęczki
• cytoplazmę zawartą w aksonie nazywa się aksoplazmą, a błonę pokrywającą aksolemą
• aksoplazma zawiera niewiele mitochondriów i neurofilamentów oraz mikrotubuli
• poprzez aksony mogą być transportowane na obwód neuronu (transport aksonalny ortodromowy) produkty syntez zachodzących w perikarionie;
• z obwodu do perikarionu (transport aksonalny antydromowy) mogą podlegać transportowi czynniki wzrostu (np. NGF), toksyny bakteryjne oraz wirusy
Akson przeważnie otoczony jest osłonka zbudowaną z komórek Schwanna, które na znacznych jej obszarach wytwarzają dodatkowo osłonkę mielinową. Widoczne w mikroskopie świetlnym przewężenia w osłonce mielinowej nazywane są przewężeniami Ranviera.
Akson, który może być otoczony osłonką komórek Schwanna i osłonką mielinową, nosi nazwę włókna nerwowego. Pęczek włókien nerwowych zaś tworzy pień nerwowy.
Synapsa• synapsy tworzone są pomiędzy:
- aksonami i dendrytami (aksono-dendrytyczne) - najczęściej spotykane- aksonami i ciałem komórki (aksono-somatyczne)- dendrytami (dendryto-dendrytyczne)- aksonami (aksono-aksonalne)
• kolbkowate rozszerzenie aksonu (kolbka synaptyczna), zawiera mitochondria, brakuje natomiast neurofilamentów
• w kolbce synaptycznej znajdują się różnej wielkości (20-65 nm) pęcherzyki synaptyczne
• błona komórkowa kolbki od strony zetknięcia się z drugim neuronem jest zgrubiała nazywa się błoną presynaptyczną. Leżąca naprzeciwko niej błona drugiego neuronu, zwana błoną postsynaptyczną jest także zgrubiała.
• przekazywanie impulsów nerwowych poprzez synapsę odbywać się może za pomocą substancji chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami (neurotransmiterami). Synapsy takie nazywamy synapsami chemicznymi (najczęstszy rodzaj synaps).
Nerwy
• nerwy to nagromadzenie włókien nerwowych wraz z towarzyszącą im tkanką łączną
• włókna tworzące nerw mogą być włóknami mielinowymi lub bezmielinowymi, posiadającymi osłonkę jedynie z lemocytów
• z punktu widzenia czynnościowego mogą to być włókna ruchowe (odśrodkowe) lub czuciowe (dośrodkowe), przy czym nerw może zawierać jeden rodzaj włókien lub różne ich rodzaje
• tkankę łączną otaczającą poszczególne włókna nerwowe nazywamy śródnerwiem (endoneurium).
• pęczki włókien otoczone są przez błonę łącznotkankową nazywaną onerwiem (perineurium), a cały nerw zespala tkanka łączna nazywana nanerwiem (epineurium)
Glej (neuroglej)
• Komórki gleju stanowią obok właściwych komórek nerwowych - neuronów, zasadniczy składnik ośrodkowego (50%) i obwodowego układu nerwowego.
• Wyróżniamy dwa zasadnicze rodzaje gleju:- makroglej - tworzą go:
glej gwiaździsty reprezentowany przez astrocyty oraz oligodendrocyty
glej wyściółkowy (ependyma) reprezentowany przez ependymocyty
pochodzi z ektodermy
- mikroglej (mezoglej) - tworzą go komórki mikrogleju, mające zdolność do przemieszczania się i fagocytozy; pochodzi z mezodermy
• W obwodowym układzie nerwowym glej występuje w postaci neurolemocytów oraz komórek glejowych zwojów, które otaczają obecne w zwojach komórki nerwowe
Astrocyty
Astrocyty zawdzięczają swoja nazwę bardzo licznym wypustkom cytoplazmatycznym, które upodabniają je do struktury gwiaździstej (dlatego zwane są inaczej komórkami gwiaździstymi). W zależności od lokalizacji w ośrodkowym układzie nerwowym można wyróżnić astrocyty protoplazmatyczne (z licznymi stosunkowo krótkimi wypustkami, obecnie w istocie szarej) oraz włókniste (z nielicznymi długimi wypustkami, obecne w istocie białej). Niekwestionowanym markerem astrocytów jest kwaśne glejowe białko włókienkowe (GFAP, glial fibrillary acid protein) będące składnikiem filamentów pośrednich.
Podstawowa rola astrocytów to udział w wytwarzaniu bariery krew-komórka nerwowa. Astrocyty izolują całkowicie naczynia włosowate od odcinków komórek nerwowych, które nie są pokryte osłonką mielinową, wytwarzając swoistą graniczną błonę glejową.
• oligodendroglej (glej skąpowyspustkowy): - nazywane są również glejem skąpowypustkowym. Przyczyniają
się do wytwarzania osłonek mielinowych w ośrodkowym układzie nerwowym- mniej liczne wypustki niż astrocyty oraz mniejszy rozmiar- występuje zarówno w szarej jak i białej istocie mózgowia- funkcja to tworzenie osłonki mielinowej, poprzez nawijanie się na wypustkę nerwową wypustki cytoplazmatycznej oligodendrocytu
• ependyma (glej wyściółkowy):- ependymocyty pokrywające ściany komór mózgowych i kanału środkowego rdzenia kręgowego- mają cechy komórek nabłonkowych, których kształt i wielkość zależy od lokalizacji w układzie komorowym - mają kształt sześcienny lub walcowaty, wyjątkowo płaski - zwykle układają się w jedną warstwę opierającą się o błonę utworzoną z wypustek astrocytów- na powierzchni zwróconej do światła komór mają mikrokosmki, a pomiędzy nimi mogą znajdować się migawki.
Makroglej
Komórki mikrogleju to jedyne komórki glejowe o mezenchymatycznym pochodzeniu. Ich funkcja związana jest z procesami obrony immunologicznej ośrodkowego układu nerwowego. Komórki mikrogleju są zdolne do fagocytozy oraz zachowują zdolność do prezentacji antygenów i wydzielania cytokin i cytotoksyn.
Komórki Schwanna to komórki wytwarzające osłonkę mielinową w obwodowym układzie nerwowym. Podstawową cechą odróżniającą je od oligodendrocytów jest wytwarzanie osłonki mielinowej wyłącznie
Mielinizacja
Układ centralny Układ obwodowy
Degeneracja i regeneracja włókien nerwowych
Uszkodzenie włókna nerwowego nieuchronnie prowadzi do degeneracji aksonu. Proces ten został po raz pierwszy opisany w drugiej połowie XIX w. przez Augusta Wallera. Stworzona wtedy teoria (model degeneracji wallerianowskiej) jako jedyna w całej historii medycyny oparła się próbie czasu i jest aktualna po chwilę obecną.
Degeneracja aksonalna wiąże się również z uruchomieniem procesów naprawczych. Mogą one doprowadzić do odrostu aksonalnego oraz przywrócenia unerwienia narządów docelowych wyłącznie w układzie nerwowym obwodowym. Związane jest to z kluczowym udziałem, nieobecnych w układzie nerwowym ośrodkowym, komórek Schwanna.
top related