temel solunum fonksİyon testlerİ...
Post on 30-Dec-2019
9 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Prof.Dr.Gaye Ulubay
Başkent Üniversitesi Göğüs Hast. AD
TTD Kış Okulu, Şubat 2018
TEMEL SOLUNUM FONKSİYON
TESTLERİ DEĞERLENDİRME
Spirometri
▪ Standart spirometre kullanarak akciğer
fonksiyonlarını ölçmeye yönelik yapılan
manevralardır
▪ 1846 Hutchinson sulu spirometre
▪ 1933 Hermannsen MVV
▪ 1948 Normal MVV beklenen değerleri belirlendi
▪ 1947 Tiffeneau ve Pinelli FVC
▪ 1955 Leuallen ve Fowler FEF%25-75
Spirometrinin Tarihçesi
▪ 1979 ATS tarafından SFT standardizasyonu
▪ 1987 ATS spirometri standartları yenilendi
▪ 1991 ATS referans değerler & değerlendirme
▪ 1993 ERS standartları
▪ 1994 BTS/ standartları
▪ 1994 ATS standartları yenilendi
▪ 2005 ATS/ERS Task Force: Genel laboratuvar,
spirometri, difüzyon kapasitesi, akciğer volümleri
ve değerlendirme
Standardizasyon
▪ Cihazın uygunluğu
▪ Kalibrasyon kontrolü
▪ Ölçüm
▪ Kabul edilebilirlik
▪ Tekrar edilebilirlik
▪ Referans değerleri
▪ Değerlendirme
Laboratuvar
▪ Ortam ısısı, basınç ve zaman kaydedilmeli
▪ 17-40 Cº altında ölçüm (optimal 24-25 Cº )
▪ Teknisyenler her 3-5 senede 1 kez yeniden
eğitilmeli
Cihazlar
▪ Kullanılan spirometre 15sn volüm ölçümüyapabilmeli
▪ 8L volümleri %3 ya da 0.050 L doğruluklaölçebilmeli
▪ 14L/sn akım hızında toplam direnç1.5cmH2O/L/sn olmalı
BTPS
▪ Ölçüm sonuçlarının vücut ısısı, atmosfer basıncı
ve hava yolundaki doymuş su buharına
ayarlanmasıdır
▪ Bütün spirometrik ölçümler BTPS şartlarında
raporlanmalıdır
▪ Ekspire edilen havanın akım sensöründen
geçerken soğuması, kullanılan bakteri filtreleri
ve akım sensör üzerinde biriken nem, BTPS
düzeltme faktöründe %10 yanılmaya sebep
olabilir
▪ 1 saat öncesinde sigara içmemeli
▪ 4 saat öncesinde alkol almamalı
▪ 30 dk.önce ağır egzersizden kaçınmalı
▪ Sıkı giysiler giymemeli
▪ 2 saat öncesine dek ağır yemek yememeli
▪ Bronkodilatör ilaçlar
Test öncesinde
Spirometri
FVC ölçümü sırasında hastanın standart pozisyonu
▪ x eksenine ölçülen volüm, y eksenine ise
akım hızı (volüm/zaman) konulur
Eforda Bağımsız Segment
1. Hava yolu çapı ve direnci
2. Elastik recoil
▪ FVC
▪ SVC
▪ FEV1
▪ FEV3
▪ FEV6
▪ FEV1/FVC
▪ FEF %25-75
Spirometre ile ölçülebilen parametreler
▪ Tam bir inspirasyon ile tam ekspirasyon
arasında kullanılan volümdür
Vital Kapasite (VC)
▪ Boy ve yaş 20 yaşına kadar artar , sonra her yıl
▪ Etnik kökenle değişkenlik gösterir
▪ Zayıf efordan çok etkilenir
▪ Obstrüktif ve restriktif patolojilerde de azalır
VC
VC = x.Boy – y.Yaş - z
▪ Yavaş Vital Kapasite (SVC)
▪ Zorlu Vital Kapasite (FVC)
VC: 2 şekilde ölçülebilir
✓Sağlıklı kişilerde SVC FVC
✓Obstrüktif hastalarda SVC > FVC
FVC manevrası: Üç Faz
1. Maksimal inspirasyon
2. Patlayıcı tarzda ekshalasyon
TLC’de en fazla 1 sn. bekleme
3. Test sonuna kadar en az 6 saniye devam eden ekshalasyon
1. Maksimal inspirasyon
TLC’de 1 snden fazla beklenirse
PEF ve FEV1
düşük ölçülür
Hatalı manevrada ne olur?
FVC düşük
ölçülür
FVC mi VC mi
▪ FEV1/FVC obstrüksiyon değerlendirme
▪ FEV1/VC ATS / ERS 2005
▪ VC daha büyükse FVC yerine VC kullanılabilir
FVC,VC
Obstrüksiyon, restriksiyon ve mikst patolojilerde
düşer
TLC ve akım volüm halkasına bakılarak hangisi
olduğuna karar verilirAkım
(Lt/sn)
4
8
1
2
-4
-8
2 4 6
FVC
VT
TLC
• 1739 hasta, 283’ünde TLC’ye göre restriksiyon var
Çalışmaya alınan hastaların TLC histogramı
Wesołowski S. Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79, 6: 382–387
▪ Derin ve maksimum bir inspirasyondan sonra
maksimum zorlu ve hızlı bir ekspirasyonla
akciğerden belirli bir zaman (t) içerisinde ekshale
edilen hava hacmi, L (BTPS)
▪ FEV1
▪ FEV0.5, FEV3, FEV6
▪ FEVt % =
FEVt
FEVt
FVC× 100
▪ FVC manevrası sırasında ilk 1. saniye içerisinde
akciğerden atılan hava hacmi
▪ L ile ifade edilir, aslında akım hızı
FEV1
FEV1 ve FEVt’nin sağlıklı bir
şekilde ölçülebilmesi için
TEST BAŞLANGIÇ
KRİTERLERİNE uyum çok
önemli
Test başlangıcı hızlı
olmalıdır
FEV1
Obstrüksiyon Restriksiyon Zayıf test eforu
•Hava yollarında mukus tıkaçlar
nedeniyle daralma: Kronik bronşit,
astım, bronşektazi, KF
Fibrozis, ödem, NMH,
obezite, göğüs duvarı
deformiteleri
•Büyük hava yolu:
•Trakea veya ana bronşlarda
obstruksiyon
FEV1 ve FEV1/VC en iyi standardize edilmiş obstrüksiyon parametreleri
FEV1 % beklenen Obstrüksiyon Derecesi
> % 70 Hafif
% 60- 69 Orta
% 50 - 59 Orta-şiddetli
% 35 -49 Şiddetli
< % 35 Çok şiddetli
Nonspesifik patern
Chest 2009 Feb;135(2):419-424
▪ Küçük hava yollarını yansıttığı düşünülmektedir
▪ FEV3/FVC ve 1-FEV3/FVC
▪ FEV3/FEV6
FEV3
▪ FVC’ye göre daha kolay ve tekrarlanabilir
▪ Hastanın göstermesi beklenen fiziksel efor daha
düşüktür
▪ Test-sonlandırma kriterine uyum daha kolay başarılabilir
▪ KOAH’da FVC’den küçük, oran daha yüksek çıkar!
FEV6
▪ Maksimal ekspirasyon ortası akım hızı, zorlu ekspirasyon
ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı periyoda ölçülen
akım hızı
▪ FVC’ye yani efor bağımlı bir parametre
▪ Büyük popülasyon analizlerinde
(GLI) varyasyon katsayısının
yüksek saptanması kullanımını
kısıtlıyor
▪ %50 üstü normal
FEF 25%-75%
FVC’nin orta yarısındaki
ortalama akım hızı
▪ Sağlıklı kişilerde santral havayollarının çapını ve ekspiratuar kasların aktivitesini yansıtır
▪ Efora bağımlıdır
▪ Kas güçsüzlüğü tanısında
önemli
PEF, Tepe ekspiratuar akım hızıPEF
FEV1/FVC (Tiffeneau indeksi)
▪ Hava yolu obstrüksiyonu
▪ Populasyon taramaları
▪ Bronkodilatör yanıtının değerlendirilmesi
▪ Bronş provakasyon testleri
▪ Egzersiz ilişkili provakasyon
▪ Obstrüktif ve restriktif patolojilerin ayırımında kullanılır
▪ Havayolları obstrüksiyonu < % 70
FEV1/FVC: Tiffeneau Oranı
0 1 2 0 1 2 3 4
FEV1
FVC
FEV1
FVC
NORMAL OBSTRÜKSİYON
VO
LÜ
M (
lt)
ZAMAN (sn)
RESTRİKSİYON
0 1 2
FEV1 FVC
FEV1
FVC
FEV1
FVC
ASTIM
Obstrüksiyon ve restriksiyon kavramları
Değerlendirme
Hasta adı ve tarihi kontrol et
Akım volüm ve volüm zaman eğrisini gör
Test kalitesini kontrol et
Üst hava yolu obstrüksiyonu, PEF düşüklüğü
varmı bak
Referans değerler, LLN
FEV1/FVC ile değerlendirmeye ilerle
Normal ile nasıl karşılaştıralım
▪ Spirometri ve solunum fonksiyon testlerinde elde
edilen ölçümlerin değerlendirilmesi için, referans
ve sağlıklı bir populasyondan elde edilen normal
değerleri yansıttığı kabul edilen “referans
değerlerin” bilinmesi gerekmektedir
▪ Yaş, cinsiyet, boy, ırk veya etnik köken,
vücut ağırlığı, vücut yüzey alanı gibi fiziksel
özellikler, solunum fonksiyon testlerinde
ölçülen parametreler üzerine belirgin etkisi
olan değişkenlerdir
Referans değerler
Referans değerler
▪ Akciğer hastalığı öyküsü bulunmayan
▪ Sigara veya çevresel risk faktörlerine maruziyeti
olmayan
▪ Sağlıklı, asemptomatik bireylerden elde edilir
▪ Tüm test sonuçları kriterlere uygun olmalıdır
(1981 öncesi çalışmalar bu nedenle uygun değil)
▪ Büyük araştırma gruplarından elde edilen
ölçümlerin istatistiksel analizine dayanır
Pellegrino R. Interpretative strategies for lung function tests. Eur Respir J. 2005;26(5):948.
Referans DeğerlerATS/ERS 2005 Önerilen Beklenen Değerler
USA için:
8 – 80 yaş: NHANES III Hankinson JL. Am J Respir Crit Care Med 1999;159:179-187.
< 8 yaş: Wang X. Pediatr Pulmonol 1993;15: 75-88
4-80 yaş non hispanik beyaz
Avrupa için:
18-70 yaş: 1993 ECSC. Quanjer P. Eur Respir J 1993;6: Suppl 16:5-40.
Pediatrik grup: Quanjer P. Eur Respir J 1989;1: Suppl 4:184-261.
Pellegrino R. Interpretative strategies for lung function tests. Eur Respir J. 2005;26(5):948.
Stanojevic S. AJRCCM 2008;177(3):253.
LLN? Sabit Değer?
Sabit eşik değerlerin kullanılması: %70? %80?
overdiagnose
LLN: underdiagnose
Global Lung Function Initiative(GLI)
▪ 3-95 yaş, 33 ülkeden etnik ve coğrafi
gruplarda
▪ 160,000 data, 72 merkez
▪ LMS metod ile varyasyonlar çıkarıldıktan
sonra
▪ 74,187 data (%55.3kadın)
Multi-ethnic reference values for spirometry for the 3-95-yr age range: the global lung function 2012 equations.
Quanjer PH.Eur Respir J. 2012;40(6):1324-43.
European Respiratory Society
The American Thoracic Society
The American College of Chest Physicians
The Australian and New Zealand Society of Respiratory
Science
The Thoracic Society of Australia and New Zealand
The Asian Pacific Society for Respirology
Caucasians (n=57,395)
African–Americans (n=3,545)
North (n=4,992)
South East Asians (n=8,255)
Semptomu olan hastada
-1.64↓ patolojik
Tarama sırasında -1.96↓
patolojik
Quanjer 2012 GLI
Z skor: ölçülen-beklenen/rezidüel
standart deviasyon
Değişken
intratorasik
Değişken
ekstratorasik
Sabit
Kord vokal ödemi
Akira Nakajima et al. BMC Res Notes 2012;5:388.
✓ Trakeal stenoz
▪ Akım-volüm halkasında hem ekspirasyonda hem
de inspirasyonda küçük ve hızlı ossilasyonlara
“testere dişi” paterni denilir
✓ Nöromüsküler hastalıklar
✓ Parkinsonizm
✓ Laringeal diskinezi
✓ Trakeobronkomalazi
✓ Uyku apne sendromu
✓ Trakeal tümör
Mark H. Sanders. et al. 1981, JAMA
✓ 30 y, Polikondritli hasta
✓ Solunum kas güçsüzlüğü
✓ Tek taraflı bronş obstrüksiyonu
3 temel patoloji var
Obstrüktif
Restriktif
Mikst
Obstrüktif patolojiler
FEV1/FVC
FVC N /
FEV1
FEF%25-75 <%50
Restriktif patolojiler
FEV1/FVC N/
(%85-90)
FVC
FEV1
Mikst patolojiler
FEV1/FVC
FEV1
FVC
Obezitede neler olur?
Atelektazi
Göğüs duvarında yağ dokusu artışı
Karın içi ve karın duvarı yağ dokusu artışı
Elastik rekoilde azalma
Havayolu direncinde artma
Difüzyonda değişiklikler
FVC, FRC de ve ERV de azalma
BHR
OBEZİTEYE BAĞLI RESTRİKSİYON
Algoritmalar konusu
FEV1/VC ≥ LLN
VC ≥ LLN VC ≥ LLN
NORMAL
TLC ≥ LLNTLC ≥ LLN
MİKSTOBSTRÜKSİYONRESTRİKSİYONNORMAL
DLCO ≥ LLN DLCO ≥ LLN DLCO ≥ LLN
Pulmonervasküler hst
Göğüs duvarı Nöromüsküler
İntersiyel akciğer hst.
Astım kronik bronşit
Amfizem
Evet Hayır
Evet
Evet
Evet Evet Evet
Evet
Evet
Hayır
Hayır
Hayır Hayır Hayır
Hayır
Hayır
ATS/ERS Task Force European Respiratory Journal 2005; 26: 948-968
FEV1/VC ≥ LLN
VC ≥ LLN VC ≥ LLN
NORMAL
TLC ≥ LLNTLC ≥ LLN
MİKSTOBSTRÜKSİYONRESTRİKSİYONNORMAL
DLCO ≥ LLN DLCO ≥ LLN DLCO ≥ LLN
PVH, Parankimal hastalıklar
(erken amfizem, IAH)
Nöromüsküler Hastalıklar
İntersiyel Akciğer Hst
Astım Kr. Bronşit
Amfizem
Evet Hayır
Evet
Evet
Evet Evet
Evet
Evet
Hayır
Hayır
Hayır Hayır Hayır
Hayır
Hayır
MIP/MEP<LLN
Obezite Göğüs Duvarı Hastalıkları
Hayır
NONSPESİFİK PATERN
Raw sGaw
Raw
sGaw
BDR
SpO2 AKG
Teknik
Evet
Ruppel's Manual of Pulmonary Function Testing - 10th Edition – Elsevier 2012
Üsthavayolu değerlendirmesi!!
MİKST PATERN: KRONİK EOZİNOFİLİK PNÖMONİ + ASTIM
AMFİZEM
Amfizemle kombine IPF
AMFİZEM
Ağır obstrüktif değişiklik
Ağır obstrüktif değişiklik
KOAH
Restriksiyon?
Restriktif değişiklik
İnterstisyel akciğer hastalığı
top related