sİstemlerİ dİsİplİnİnİn gelİşİmİ Üzerİne dÜŞÜnceler
Post on 14-Feb-2017
244 Views
Preview:
TRANSCRIPT
TUumlRKİYEDE YOumlNETİM BİLİşİM SİSTEMLERİ DİsİPLİNİNİN GELİşİMİ UumlZERİNE DUumlŞUumlNCELER
Tuumlrksel KAYA BENSGHİR
Oumlzet Youmlnetim Bilişim Sistemleri (fBS) eklektik bir yapıya sahip diğer pek ccedilok disipshylinlerin kesişme noktasında yer alan yeni bir inceleme alanıdır Disiplinlerarası bir inshyceleme alanı olarak YBS karar alma suumlrecine bilgi sağlama ve oumlrguumltlerde bilgi teknoshylojilerinin (BT) youmlnetimi ve BTstratejilerinin oumlrguumltsel değişim ccedilabalarıyla buumltuumlnleşmesi ile uğraşır Bu makale Tuumlrkiye de YBS disiplinin gelişimini bu alanda yeni oluşturulan bilimselortamı YBS eğitim programları ve akademik birikimi (Tuumlrkiye de yazılan ve yayınlanan tezler makaleler kitaplar ve suumlreli yayınlar olmak uumlzere) analiz etmektedir
Anahtar Soumlzcuumlkler YBS disiplin youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar bilgi teknoloshyjileri eğitim Tuumlrkiye
GİRİş
İnsanoğlu mağaralarda yaşadığı doumlnemlerde dahi ccedileşitli semboller kullanashyrak iletişim sağlarken bir bilgi sistemine sahipti Bu doumlnemde verileri kaydetshymek işlernek ve bunlara erişmek iccedilin yapılan faaliyetleri bir bilgi sistemi olarak goumlrmek yanlış olmaz Bu doumlnemlerde bilgiye ulaşmak iccedilin yapılan suumlreccedillerde de yine bilgi sistemlerinin vazgeccedililmez uumlccedil unsurunu -bilgi teknoloji ve insanguumlcuumlnuuml- goumlrmekteyiz Yazma teknolojisindeki teknolojik gelişmelerle orshytaya ccedilıkan matbaanın keşfi bilgi teknolojileri alanındaki ilk devrim olarak karshyşımıza ccedilıkmaktadır Bu teknoloji ile bilgiler daha duumlşuumlk maliyetlerle muhafaza edilebilir ve dağıtılabilir olmuştur Arşivleme ve arşive kolay ulaşma metotları geliştirilerek bilgilere daha kolayerişme olanağı sağlanmıştır 19S0lerde bilgishysayarların ortaya ccedilıkması oumlrguumltlere bilgi işlemede oumlnemli boyutlar kazandırshymıştır Her şeyden oumlnce bu teknolojiler daha oumlnceleri kesikli bir suumlreccedil olan bilgi işlemenin suumlrekli bir suumlreccedil iccedilinde yapılabilmesine olanak sağlamıştır Bu noktashyda youmlnetim bilişim sistemleri (YBS) de oumlrguumltler iccedilin rekabette oumlnemli bir araccedil durumuna gelen bilginin elde edilmesine sistematik bir ccedilerccedileve sağlamak uumlzere gerek uygulamacıların gerek akademik ccedilevrenin ilgisi ile bir sistem olarak ve yeni bir disiplin olarak yeşermeye ve gelişmeye başlamıştır
bull Dr TODAİE Asistanı tkayatodaiegovtr
Amme İdaresi Dergisi Cilt 35 Sayı 1 Mart 2002577-103
78 Amme İdaresi Dergisi
Zaman iccedilinde kendini bilgi toplumu iccedilinde bulmaya başlayan insanoğlu internet ve web teknolojilerinin ortaya ccedilıkması ile matbaa ve bilgisayarla başlashyyan doumlnuumlşuumlmuuml daha da hızlı ve ccedilok etkili bir biccedilimde yaşamaya başlamıştır İnternet ile gelen e-hizmet ve e-ticaret olanakları oumlrguumltleri daha etkili bilgi sisshytemleri kurmaya zorladıkccedila youmlnetim bilişim sistemleri disiplini akademik ccedilevshyreleri youmlneticiler ve kullanıcılar gibi uygulamacıları kendine ccedilekerek yeni bir ccedilekim alanı olmuştur Nitekim oumlrguumltler yapılarını ve işlevlerini bilgi sistemleshyriyle donatma ve destekleme arayışı iccediline girerken akademik duumlnyada gerek yeni eğitim programları accedilarak gerek bu alana ivme kazandıracak akademik bilgi uumlretimlerini artırma yoluna gitmişlerdir Bu bağlamda duumlnyada pek ccedilok uumlshyniversitede bilgisayar ve bilişim alanında gerek teknik alanda (muumlhendisliklershyde) gerek sosyal bilimler alanında (youmlnetim bilimleri davranış bilimleri ekoshynomi vb) yeni yeni bilişim konusunda boumlluumlmler ve fakuumllteler enstituumller accedilılshymıştır
Youmlnetim bilişim sistemleri terimi ccedilok farklı anlamlar yuumlklenerek kullanılshymaktadır YBS bir taraftan bilgisayar ve bilgi işleme suumlreciyle ilgili teknolojiler proseduumlrler sistemler ve insan kaynaklarını iccedileren jenerik bir terim olarak ele alınırken oumlte yandan işletme işlevlerini desteklenmek uumlzere geliştirilen bilgi sisteminin adı olarak da kullanılmaktadır (Long 1989 3)
YBS alanının yerini ve bağlamını net olarak ortaya koyabilmek iccedilin oumlnceshylikle aşağıdaki sorular uumlzerinde durmak gerekir
Bir araştırma alanı mı YBS ccedileşitli disiplinlerin uzmanlarının birbirlerini etkileyerek ama farklı anlayışlarını koruyarak yan yana ccedilalıştıkları bir araştırma alanı mıdır
Kuramsal yeni bir alan mı YBS katkıları bir buumltuumlnde toplayıp birleştiren yeni bir kuramsal alan mı
Yeni bir disiplin mi YBS bilgisayar bilimleri muhasebe-finansman youmlneshytim ve organizasyon ve sayısal youmlntemler gibi diğer akademik alanların bilişim -bilgi uumlretme iletme youmlnetme ve bilgi suumlreccedilleme ile ilgili donanım yazılım ve proseduumlrler- olgusunu daha geniş ve etkili bir sentezde birleştiren yeni bir dishysiplin mi
Disiplinlerarası (interdiscipline) ya da ccedilokdisipini (multidiscipline) bir ashylan mı YBS bilgisayar bilimleri muhasebe-finansman youmlnetim ve organizasshyyon ve sayısal youmlntemler gibi diğer akademik alanların yalın bir birikimi olshymaktan oumlte bu disiplinlerin karşılaştığı bir kavşak-kesişme-alan (Guumllmez 1991 17) olarak her hangi bir bağlantı sağlayan oumlğenin bulunmadığı ccedilokdisiplinli bir alan mı Yoksa bu akademik alanların daha ileri işbirliği geshyrektirdiği ve bilgi ve araştırmaların buumltuumlnleştirildiği disiplinlerarası bir alan mıshydır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 79
Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini yabancı yazında 1980li yılların ortalashyrında ccedileşitli yazarlar tarafından ele alınmış ve incelenmiştir YBS disiplinin geshylişmesine oumlnemli katkıları bulunan Peter Keen 1980 yılında yapılan Birinci Bilgi Sistemleri Konferansı nda bilgi sistemlerinin uygulamalı bir disiplin oldushyğunu ve diğer referans disiplinler uumlzerine inşaa edildiğini ve araştınnacıların bu gelişmiş disiplinlerden kuram youmlntem ve modelleri oumlduumlnccedil alabileceğini İleri
suumlnnuumlştuumlr (Keen 1980)
Lacity 1984 yılında Journal of Management Infonnation Sistems dergisinde yayınlanan makalesinde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini mevcut paradigshymaları sorgulayarak irdelemiştir (Lacity 1984) Aynı yıl Zwass YBS Mevcut Paradigmanın Oumltesi başlıklı makelesinde gelişme suumlrecinde bulunan bilgi topshylumunda YBSnin roluumlnuuml ortaya koymuştur (Zwass 1986) 1986 yılında
Kochen youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin kavramsal ccedilerccedilevesinin prematuumlr (erken doğan) muuml olduğunu soran bir makale yayınlamıştır (Kochen 1986) Hurizing ve Carlson ise 1992 yılında yayınladıkları makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimini bu alanda yapılan araştınnalardan yola ccedilıkarak ince1emişlerdir (Hurizing Ard ve Carlson Patricia 1992) Bonville ve Landry 1989da kaleme aldıkları makalelerinde youmlnetim bilişim sistemleri alashynının bir disiplin olarak goumlruumlluumlp goumlruumllmeyeceğini sorgulamışlardır (Banville ve Landry 1989) Aynı yazarlar 1992 de yazdıkları bir makalede ise YBS disipshylini iccedilinde yuumlruumltuumllen araştınnaların ccedilok youmlnluuml metodıara sahip olduğunu dile getinnişlerdir (Landry ve Banvilla 1992) 1997 yılında Mingers ve Stowell bilshygi sistemlerini yeni doğan bir disiplin olup olmadığını sorgulayan bir ccedilalışma yuumlruumltmuumlşlerdir (Mingers ve Stowell 1997) Son olarak Basherville ve Myers buguumlne kadar youmlnetim bilişim sistemleri disiplini uumlzerinde ccedilalışan araştınnacılashyrın bu disiplini geliştinnede tek youmlnluuml olarak diğer alanlardan referans almaya dayalı duumlşuumlncelerini geliştirdiklerini veya artık bilgi sistemleri alanının diğer ashylanlar iccedilinde bir referans alanı olmanın zamanı geldiğini iddia etmektedirler (Baskerville ve Myers 2002)
Youmlnetim bilişim sistemleri (YBS) eklektik bir yapıya sahip olup pekccedilok dishyğer disiplenlerin kesişme noktasında varlığını goumlsteren yeni bir disiplinlerarası inceleme alanıdır YBS oumlzuumlnde youmlnetim bilişim bilgi teknolojileri stratejileri bu teknolojilerin etkili youmlnetimi ve uygulanması ve oumlrguumltsel değişim ile buumltuumlnshyleşmesi ile ilgilenir Oldukccedila dinamik bir oumlzelliğe sahip olan bu disipline katkı youmlnetim bilimi (management science) insan kaynakları youmlnetimi davranış bishylimi oumlrguumlt kuramı ve bilgisayar birimleri gibi diğer disiplinlerden ve kuramlarshydan gelir Bu alanlardan gelen katkıları şoumlyle oumlzetleyebiliriz (Davis ve Olson 1984 13-14)
Youmlnetim bilimi youmlnetim sorunlarına bilimsel metot ve kantitatif analiz tekshynikleri yardımıyla ccediloumlzuumlm arar Youmlnetsel sorunların ccediloumlzuumlmuumlne sistematik bir ccedilerccedileve sunar Analizlerde matematiksel ve istatistiksel model ve suumlreccedillerin uyshy
80 Amme idaresi Dergisi
gulanmasını oumlngoumlruumlr Hedefi eniyi -optimal- karar alma ve politika oluştunnaya youmlneliktir Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde youmlnetim biliminin ağırlıklı bir yeri ve oumlnemi vardır Ccediluumlnkuuml bu alan YBS disiplininin bir parccedilasını oluştushyran karar destek sistemlerinde (KDS) bilgisayar destekli sorun ccediloumlzme algoritshymalarının geliştirilmesinde oumlnemlidir Muhasebe ve finansman alanı maliyet muhasebesi ve youmlnetim muhasebesinin temel uğraşı alanı olan youmlnetsel kontrol ve karar alma ve gelir youmlnetimine ilişkin modellerin kurulmasına katkıda bulushynur Youmlnetim ve organizasyon alanı oumlrguumlt oumlrguumltsel davranış youmlnetim karar alma liderlik oumlrguumltsel değişim ve motivasyon gibi youmlnetim konuları ile YBS disiplini iccedilinde yerini bulur Bilgisayar bilimi ise algoritma hesaplama yazıshylım donanım veri yapıları ve veri tabanı youmlnetimi gibi daha ccedilok teknik konushylarla YBS disiplini iccedilinde yerini alır
YBS disiplini akademik bir disiplin alanı olarak bilgisayar bilimlerinin değil daha ccedilok youmlnetim ve organizasyon alanının bir uzantısıdır (Davis ve Olson ı 984) Youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin akademik ve uygulamalı olmak uumlzere iki youmlnuuml bulunmaktadır Disiplin genelolarak şu konular uumlzerinde yoshyğunlaşır
bull Bilişim Sistemlerinin Planlanması bull BTlerin Etkileri bull Veritabanı Youmlnetimi bull Karar Destek S istemleri bull İletişim bull Sistem Tasarımı bull BT lerin Etik Youmlnleri bull İş Suumlreccedillerinin Tasarımı bull Oumlrguumltsel Değişim
ı 990lı yılların başlarında itibaren bu konulara ilaveten bilgi teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak ortaya ccedilıkan yeni konuların (internet web e- ticaret e-devlet vb) youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde ele alındığını goumlnnekteyiz Bu disiplin bileşenlerinden biri olan teknolojideki değişime ccedilok accedilık bir yapısı olması nedeniyle suumlrekli bir evrim geccedilinnektedir Nitekim ı 960lı yıllardan ana bilgisayarların (mainframelerin) ve işlerin (ve dolayısıyla bilginin) yapılmak uumlzere bilgi işlem merkezlerine taşındığı bilgi işshylem merkezlerinin youmlnetiminin ve bilgiyi derleme değerlendinne ve kullanmashynın sorun olarak başedilmeye ccedilalışıldığı bir doumlnemden ı 980li yıllara mikro bilshygisayarların gelişimi ile dağıtık sistemlerin oumln plana ccedilıktığı bir doumlneme nihayet 90lı ve 2000li yıllar ise bilginin kesintisiz bulunduğu yerde değerlendirilip paylaşılabildiği internet ve intranet ağların youmlnetildiği doumlnemlere gelinmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 8ı
Bu doumlnemlerde YBS disiplini iccedilinde karar destek ve uzman sistemlerin sinir ağların e-ticaret e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini goumlrmekteyiz
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinanizm iccedilinde suumlrekli biccedilimlenen YBS disiplini uumllkemizde de benzer bir değişim suumlrecinden geccedilerek gelişimini suumlrduumlrmektedir Ancak bu disiplinin uumllkemizde gelişimini inceleyen araştırmashylar yok denecek kadar az sayıdadır
Bu makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin akademik bir inceleme alanı olarak uumllkemizdeki gelişimi uumlzerinde durulacaktır Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle disiplinin gelişiminde oumlnemli goumlruumllen bilişim kavramı tartışılacak ve ardından sırasıyla bilimselortam bilişim eğitimleri ve makale tez ve suumlreli yayınlar olshymak uumlzere alandaki akademik bilgi uumlretimi ulaşılabilen veriler uumlzerinden irdeshylenecektir
METODOLOJİ
Ccedilalışma youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini sorgulayan yazın incelemesishyne ek olarak Tuumlrkiye de İİBFlerde verilen bilişim eğitimleri bilişim konusunshyda uumlretilen tezler kitaplar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerine yapılan shybaşlıklarla sınırlı- incelemeler ile gerccedilekleştirilmiştir Bu amaccedilla tezler kitapshylar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerinde inceleme yapmak uumlzere bilişimle ilgili kimi anahtar kelimelerle (youmlnetim bilişim sistemleri youmlnetim bilgi sistemleri enformatik sistemler bilgi bilişim vb) internet uumlzerinden YOumlK Tez Katoloğu (httpwwwyokgovtrweb4tezmerkezihtml) Milli Kuumltuumlphane Katoloğu (httptmbmkutupgovtrcgi-binlWebObjectsMakale) TODAİE suumlreli yashyyınlar makaleler dizini (httpwwwtodaiegovtrtodaiedergilerphp sorgushylanarak bilişim konulu tez kitap makale verİ tabanıarı oluşturulmuştur İnceleshyme bu veri tabanıarına giren konu başlıkları uumlzerinde sınıflamalara gidilerek yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan veri tabanıarına giren tez makale ve kitaplar uumlzerine daha detaylı iccedilerik analizlerinin yapılması bir başka ccedilalışmanın konusu olarak bırakılmıştır
BİLİşİM KAVRAMı
Uumllkemizde Hbilişim ii bilgi Henformatik ve uenformasyon ccediloğu zaman aynı anlamda birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlar olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bilgi teknolojilerinin guumlnluumlk hayata hızla girmesiyle daha ccedilok kullanma ihtiyacı duyduğumuz bu kavramı farklı ifadelerle kullanır olmamız aslında gerek bu alanda akademik bilgi uumlretenierin gerek uygulamacıların ve kendini bilgi teknolojilerinin olanaklarıyla donatılmış ve kurgulanmış duumlnyasına hazırlayanlann kafasını karıştırmakta ve bir kavram kargaşası yaşanmaktadır
Oysa bilindiği gibi bilimsel bilgi uumlretmede ve uygulamacıları destekleyecek bilimsel ccedilalışmaları sağlıklı yuumlruumltmede her şeyden oumlnce kavramların accedilık net
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
78 Amme İdaresi Dergisi
Zaman iccedilinde kendini bilgi toplumu iccedilinde bulmaya başlayan insanoğlu internet ve web teknolojilerinin ortaya ccedilıkması ile matbaa ve bilgisayarla başlashyyan doumlnuumlşuumlmuuml daha da hızlı ve ccedilok etkili bir biccedilimde yaşamaya başlamıştır İnternet ile gelen e-hizmet ve e-ticaret olanakları oumlrguumltleri daha etkili bilgi sisshytemleri kurmaya zorladıkccedila youmlnetim bilişim sistemleri disiplini akademik ccedilevshyreleri youmlneticiler ve kullanıcılar gibi uygulamacıları kendine ccedilekerek yeni bir ccedilekim alanı olmuştur Nitekim oumlrguumltler yapılarını ve işlevlerini bilgi sistemleshyriyle donatma ve destekleme arayışı iccediline girerken akademik duumlnyada gerek yeni eğitim programları accedilarak gerek bu alana ivme kazandıracak akademik bilgi uumlretimlerini artırma yoluna gitmişlerdir Bu bağlamda duumlnyada pek ccedilok uumlshyniversitede bilgisayar ve bilişim alanında gerek teknik alanda (muumlhendisliklershyde) gerek sosyal bilimler alanında (youmlnetim bilimleri davranış bilimleri ekoshynomi vb) yeni yeni bilişim konusunda boumlluumlmler ve fakuumllteler enstituumller accedilılshymıştır
Youmlnetim bilişim sistemleri terimi ccedilok farklı anlamlar yuumlklenerek kullanılshymaktadır YBS bir taraftan bilgisayar ve bilgi işleme suumlreciyle ilgili teknolojiler proseduumlrler sistemler ve insan kaynaklarını iccedileren jenerik bir terim olarak ele alınırken oumlte yandan işletme işlevlerini desteklenmek uumlzere geliştirilen bilgi sisteminin adı olarak da kullanılmaktadır (Long 1989 3)
YBS alanının yerini ve bağlamını net olarak ortaya koyabilmek iccedilin oumlnceshylikle aşağıdaki sorular uumlzerinde durmak gerekir
Bir araştırma alanı mı YBS ccedileşitli disiplinlerin uzmanlarının birbirlerini etkileyerek ama farklı anlayışlarını koruyarak yan yana ccedilalıştıkları bir araştırma alanı mıdır
Kuramsal yeni bir alan mı YBS katkıları bir buumltuumlnde toplayıp birleştiren yeni bir kuramsal alan mı
Yeni bir disiplin mi YBS bilgisayar bilimleri muhasebe-finansman youmlneshytim ve organizasyon ve sayısal youmlntemler gibi diğer akademik alanların bilişim -bilgi uumlretme iletme youmlnetme ve bilgi suumlreccedilleme ile ilgili donanım yazılım ve proseduumlrler- olgusunu daha geniş ve etkili bir sentezde birleştiren yeni bir dishysiplin mi
Disiplinlerarası (interdiscipline) ya da ccedilokdisipini (multidiscipline) bir ashylan mı YBS bilgisayar bilimleri muhasebe-finansman youmlnetim ve organizasshyyon ve sayısal youmlntemler gibi diğer akademik alanların yalın bir birikimi olshymaktan oumlte bu disiplinlerin karşılaştığı bir kavşak-kesişme-alan (Guumllmez 1991 17) olarak her hangi bir bağlantı sağlayan oumlğenin bulunmadığı ccedilokdisiplinli bir alan mı Yoksa bu akademik alanların daha ileri işbirliği geshyrektirdiği ve bilgi ve araştırmaların buumltuumlnleştirildiği disiplinlerarası bir alan mıshydır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 79
Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini yabancı yazında 1980li yılların ortalashyrında ccedileşitli yazarlar tarafından ele alınmış ve incelenmiştir YBS disiplinin geshylişmesine oumlnemli katkıları bulunan Peter Keen 1980 yılında yapılan Birinci Bilgi Sistemleri Konferansı nda bilgi sistemlerinin uygulamalı bir disiplin oldushyğunu ve diğer referans disiplinler uumlzerine inşaa edildiğini ve araştınnacıların bu gelişmiş disiplinlerden kuram youmlntem ve modelleri oumlduumlnccedil alabileceğini İleri
suumlnnuumlştuumlr (Keen 1980)
Lacity 1984 yılında Journal of Management Infonnation Sistems dergisinde yayınlanan makalesinde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini mevcut paradigshymaları sorgulayarak irdelemiştir (Lacity 1984) Aynı yıl Zwass YBS Mevcut Paradigmanın Oumltesi başlıklı makelesinde gelişme suumlrecinde bulunan bilgi topshylumunda YBSnin roluumlnuuml ortaya koymuştur (Zwass 1986) 1986 yılında
Kochen youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin kavramsal ccedilerccedilevesinin prematuumlr (erken doğan) muuml olduğunu soran bir makale yayınlamıştır (Kochen 1986) Hurizing ve Carlson ise 1992 yılında yayınladıkları makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimini bu alanda yapılan araştınnalardan yola ccedilıkarak ince1emişlerdir (Hurizing Ard ve Carlson Patricia 1992) Bonville ve Landry 1989da kaleme aldıkları makalelerinde youmlnetim bilişim sistemleri alashynının bir disiplin olarak goumlruumlluumlp goumlruumllmeyeceğini sorgulamışlardır (Banville ve Landry 1989) Aynı yazarlar 1992 de yazdıkları bir makalede ise YBS disipshylini iccedilinde yuumlruumltuumllen araştınnaların ccedilok youmlnluuml metodıara sahip olduğunu dile getinnişlerdir (Landry ve Banvilla 1992) 1997 yılında Mingers ve Stowell bilshygi sistemlerini yeni doğan bir disiplin olup olmadığını sorgulayan bir ccedilalışma yuumlruumltmuumlşlerdir (Mingers ve Stowell 1997) Son olarak Basherville ve Myers buguumlne kadar youmlnetim bilişim sistemleri disiplini uumlzerinde ccedilalışan araştınnacılashyrın bu disiplini geliştinnede tek youmlnluuml olarak diğer alanlardan referans almaya dayalı duumlşuumlncelerini geliştirdiklerini veya artık bilgi sistemleri alanının diğer ashylanlar iccedilinde bir referans alanı olmanın zamanı geldiğini iddia etmektedirler (Baskerville ve Myers 2002)
Youmlnetim bilişim sistemleri (YBS) eklektik bir yapıya sahip olup pekccedilok dishyğer disiplenlerin kesişme noktasında varlığını goumlsteren yeni bir disiplinlerarası inceleme alanıdır YBS oumlzuumlnde youmlnetim bilişim bilgi teknolojileri stratejileri bu teknolojilerin etkili youmlnetimi ve uygulanması ve oumlrguumltsel değişim ile buumltuumlnshyleşmesi ile ilgilenir Oldukccedila dinamik bir oumlzelliğe sahip olan bu disipline katkı youmlnetim bilimi (management science) insan kaynakları youmlnetimi davranış bishylimi oumlrguumlt kuramı ve bilgisayar birimleri gibi diğer disiplinlerden ve kuramlarshydan gelir Bu alanlardan gelen katkıları şoumlyle oumlzetleyebiliriz (Davis ve Olson 1984 13-14)
Youmlnetim bilimi youmlnetim sorunlarına bilimsel metot ve kantitatif analiz tekshynikleri yardımıyla ccediloumlzuumlm arar Youmlnetsel sorunların ccediloumlzuumlmuumlne sistematik bir ccedilerccedileve sunar Analizlerde matematiksel ve istatistiksel model ve suumlreccedillerin uyshy
80 Amme idaresi Dergisi
gulanmasını oumlngoumlruumlr Hedefi eniyi -optimal- karar alma ve politika oluştunnaya youmlneliktir Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde youmlnetim biliminin ağırlıklı bir yeri ve oumlnemi vardır Ccediluumlnkuuml bu alan YBS disiplininin bir parccedilasını oluştushyran karar destek sistemlerinde (KDS) bilgisayar destekli sorun ccediloumlzme algoritshymalarının geliştirilmesinde oumlnemlidir Muhasebe ve finansman alanı maliyet muhasebesi ve youmlnetim muhasebesinin temel uğraşı alanı olan youmlnetsel kontrol ve karar alma ve gelir youmlnetimine ilişkin modellerin kurulmasına katkıda bulushynur Youmlnetim ve organizasyon alanı oumlrguumlt oumlrguumltsel davranış youmlnetim karar alma liderlik oumlrguumltsel değişim ve motivasyon gibi youmlnetim konuları ile YBS disiplini iccedilinde yerini bulur Bilgisayar bilimi ise algoritma hesaplama yazıshylım donanım veri yapıları ve veri tabanı youmlnetimi gibi daha ccedilok teknik konushylarla YBS disiplini iccedilinde yerini alır
YBS disiplini akademik bir disiplin alanı olarak bilgisayar bilimlerinin değil daha ccedilok youmlnetim ve organizasyon alanının bir uzantısıdır (Davis ve Olson ı 984) Youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin akademik ve uygulamalı olmak uumlzere iki youmlnuuml bulunmaktadır Disiplin genelolarak şu konular uumlzerinde yoshyğunlaşır
bull Bilişim Sistemlerinin Planlanması bull BTlerin Etkileri bull Veritabanı Youmlnetimi bull Karar Destek S istemleri bull İletişim bull Sistem Tasarımı bull BT lerin Etik Youmlnleri bull İş Suumlreccedillerinin Tasarımı bull Oumlrguumltsel Değişim
ı 990lı yılların başlarında itibaren bu konulara ilaveten bilgi teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak ortaya ccedilıkan yeni konuların (internet web e- ticaret e-devlet vb) youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde ele alındığını goumlnnekteyiz Bu disiplin bileşenlerinden biri olan teknolojideki değişime ccedilok accedilık bir yapısı olması nedeniyle suumlrekli bir evrim geccedilinnektedir Nitekim ı 960lı yıllardan ana bilgisayarların (mainframelerin) ve işlerin (ve dolayısıyla bilginin) yapılmak uumlzere bilgi işlem merkezlerine taşındığı bilgi işshylem merkezlerinin youmlnetiminin ve bilgiyi derleme değerlendinne ve kullanmashynın sorun olarak başedilmeye ccedilalışıldığı bir doumlnemden ı 980li yıllara mikro bilshygisayarların gelişimi ile dağıtık sistemlerin oumln plana ccedilıktığı bir doumlneme nihayet 90lı ve 2000li yıllar ise bilginin kesintisiz bulunduğu yerde değerlendirilip paylaşılabildiği internet ve intranet ağların youmlnetildiği doumlnemlere gelinmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 8ı
Bu doumlnemlerde YBS disiplini iccedilinde karar destek ve uzman sistemlerin sinir ağların e-ticaret e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini goumlrmekteyiz
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinanizm iccedilinde suumlrekli biccedilimlenen YBS disiplini uumllkemizde de benzer bir değişim suumlrecinden geccedilerek gelişimini suumlrduumlrmektedir Ancak bu disiplinin uumllkemizde gelişimini inceleyen araştırmashylar yok denecek kadar az sayıdadır
Bu makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin akademik bir inceleme alanı olarak uumllkemizdeki gelişimi uumlzerinde durulacaktır Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle disiplinin gelişiminde oumlnemli goumlruumllen bilişim kavramı tartışılacak ve ardından sırasıyla bilimselortam bilişim eğitimleri ve makale tez ve suumlreli yayınlar olshymak uumlzere alandaki akademik bilgi uumlretimi ulaşılabilen veriler uumlzerinden irdeshylenecektir
METODOLOJİ
Ccedilalışma youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini sorgulayan yazın incelemesishyne ek olarak Tuumlrkiye de İİBFlerde verilen bilişim eğitimleri bilişim konusunshyda uumlretilen tezler kitaplar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerine yapılan shybaşlıklarla sınırlı- incelemeler ile gerccedilekleştirilmiştir Bu amaccedilla tezler kitapshylar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerinde inceleme yapmak uumlzere bilişimle ilgili kimi anahtar kelimelerle (youmlnetim bilişim sistemleri youmlnetim bilgi sistemleri enformatik sistemler bilgi bilişim vb) internet uumlzerinden YOumlK Tez Katoloğu (httpwwwyokgovtrweb4tezmerkezihtml) Milli Kuumltuumlphane Katoloğu (httptmbmkutupgovtrcgi-binlWebObjectsMakale) TODAİE suumlreli yashyyınlar makaleler dizini (httpwwwtodaiegovtrtodaiedergilerphp sorgushylanarak bilişim konulu tez kitap makale verİ tabanıarı oluşturulmuştur İnceleshyme bu veri tabanıarına giren konu başlıkları uumlzerinde sınıflamalara gidilerek yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan veri tabanıarına giren tez makale ve kitaplar uumlzerine daha detaylı iccedilerik analizlerinin yapılması bir başka ccedilalışmanın konusu olarak bırakılmıştır
BİLİşİM KAVRAMı
Uumllkemizde Hbilişim ii bilgi Henformatik ve uenformasyon ccediloğu zaman aynı anlamda birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlar olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bilgi teknolojilerinin guumlnluumlk hayata hızla girmesiyle daha ccedilok kullanma ihtiyacı duyduğumuz bu kavramı farklı ifadelerle kullanır olmamız aslında gerek bu alanda akademik bilgi uumlretenierin gerek uygulamacıların ve kendini bilgi teknolojilerinin olanaklarıyla donatılmış ve kurgulanmış duumlnyasına hazırlayanlann kafasını karıştırmakta ve bir kavram kargaşası yaşanmaktadır
Oysa bilindiği gibi bilimsel bilgi uumlretmede ve uygulamacıları destekleyecek bilimsel ccedilalışmaları sağlıklı yuumlruumltmede her şeyden oumlnce kavramların accedilık net
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 79
Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini yabancı yazında 1980li yılların ortalashyrında ccedileşitli yazarlar tarafından ele alınmış ve incelenmiştir YBS disiplinin geshylişmesine oumlnemli katkıları bulunan Peter Keen 1980 yılında yapılan Birinci Bilgi Sistemleri Konferansı nda bilgi sistemlerinin uygulamalı bir disiplin oldushyğunu ve diğer referans disiplinler uumlzerine inşaa edildiğini ve araştınnacıların bu gelişmiş disiplinlerden kuram youmlntem ve modelleri oumlduumlnccedil alabileceğini İleri
suumlnnuumlştuumlr (Keen 1980)
Lacity 1984 yılında Journal of Management Infonnation Sistems dergisinde yayınlanan makalesinde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini mevcut paradigshymaları sorgulayarak irdelemiştir (Lacity 1984) Aynı yıl Zwass YBS Mevcut Paradigmanın Oumltesi başlıklı makelesinde gelişme suumlrecinde bulunan bilgi topshylumunda YBSnin roluumlnuuml ortaya koymuştur (Zwass 1986) 1986 yılında
Kochen youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin kavramsal ccedilerccedilevesinin prematuumlr (erken doğan) muuml olduğunu soran bir makale yayınlamıştır (Kochen 1986) Hurizing ve Carlson ise 1992 yılında yayınladıkları makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimini bu alanda yapılan araştınnalardan yola ccedilıkarak ince1emişlerdir (Hurizing Ard ve Carlson Patricia 1992) Bonville ve Landry 1989da kaleme aldıkları makalelerinde youmlnetim bilişim sistemleri alashynının bir disiplin olarak goumlruumlluumlp goumlruumllmeyeceğini sorgulamışlardır (Banville ve Landry 1989) Aynı yazarlar 1992 de yazdıkları bir makalede ise YBS disipshylini iccedilinde yuumlruumltuumllen araştınnaların ccedilok youmlnluuml metodıara sahip olduğunu dile getinnişlerdir (Landry ve Banvilla 1992) 1997 yılında Mingers ve Stowell bilshygi sistemlerini yeni doğan bir disiplin olup olmadığını sorgulayan bir ccedilalışma yuumlruumltmuumlşlerdir (Mingers ve Stowell 1997) Son olarak Basherville ve Myers buguumlne kadar youmlnetim bilişim sistemleri disiplini uumlzerinde ccedilalışan araştınnacılashyrın bu disiplini geliştinnede tek youmlnluuml olarak diğer alanlardan referans almaya dayalı duumlşuumlncelerini geliştirdiklerini veya artık bilgi sistemleri alanının diğer ashylanlar iccedilinde bir referans alanı olmanın zamanı geldiğini iddia etmektedirler (Baskerville ve Myers 2002)
Youmlnetim bilişim sistemleri (YBS) eklektik bir yapıya sahip olup pekccedilok dishyğer disiplenlerin kesişme noktasında varlığını goumlsteren yeni bir disiplinlerarası inceleme alanıdır YBS oumlzuumlnde youmlnetim bilişim bilgi teknolojileri stratejileri bu teknolojilerin etkili youmlnetimi ve uygulanması ve oumlrguumltsel değişim ile buumltuumlnshyleşmesi ile ilgilenir Oldukccedila dinamik bir oumlzelliğe sahip olan bu disipline katkı youmlnetim bilimi (management science) insan kaynakları youmlnetimi davranış bishylimi oumlrguumlt kuramı ve bilgisayar birimleri gibi diğer disiplinlerden ve kuramlarshydan gelir Bu alanlardan gelen katkıları şoumlyle oumlzetleyebiliriz (Davis ve Olson 1984 13-14)
Youmlnetim bilimi youmlnetim sorunlarına bilimsel metot ve kantitatif analiz tekshynikleri yardımıyla ccediloumlzuumlm arar Youmlnetsel sorunların ccediloumlzuumlmuumlne sistematik bir ccedilerccedileve sunar Analizlerde matematiksel ve istatistiksel model ve suumlreccedillerin uyshy
80 Amme idaresi Dergisi
gulanmasını oumlngoumlruumlr Hedefi eniyi -optimal- karar alma ve politika oluştunnaya youmlneliktir Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde youmlnetim biliminin ağırlıklı bir yeri ve oumlnemi vardır Ccediluumlnkuuml bu alan YBS disiplininin bir parccedilasını oluştushyran karar destek sistemlerinde (KDS) bilgisayar destekli sorun ccediloumlzme algoritshymalarının geliştirilmesinde oumlnemlidir Muhasebe ve finansman alanı maliyet muhasebesi ve youmlnetim muhasebesinin temel uğraşı alanı olan youmlnetsel kontrol ve karar alma ve gelir youmlnetimine ilişkin modellerin kurulmasına katkıda bulushynur Youmlnetim ve organizasyon alanı oumlrguumlt oumlrguumltsel davranış youmlnetim karar alma liderlik oumlrguumltsel değişim ve motivasyon gibi youmlnetim konuları ile YBS disiplini iccedilinde yerini bulur Bilgisayar bilimi ise algoritma hesaplama yazıshylım donanım veri yapıları ve veri tabanı youmlnetimi gibi daha ccedilok teknik konushylarla YBS disiplini iccedilinde yerini alır
YBS disiplini akademik bir disiplin alanı olarak bilgisayar bilimlerinin değil daha ccedilok youmlnetim ve organizasyon alanının bir uzantısıdır (Davis ve Olson ı 984) Youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin akademik ve uygulamalı olmak uumlzere iki youmlnuuml bulunmaktadır Disiplin genelolarak şu konular uumlzerinde yoshyğunlaşır
bull Bilişim Sistemlerinin Planlanması bull BTlerin Etkileri bull Veritabanı Youmlnetimi bull Karar Destek S istemleri bull İletişim bull Sistem Tasarımı bull BT lerin Etik Youmlnleri bull İş Suumlreccedillerinin Tasarımı bull Oumlrguumltsel Değişim
ı 990lı yılların başlarında itibaren bu konulara ilaveten bilgi teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak ortaya ccedilıkan yeni konuların (internet web e- ticaret e-devlet vb) youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde ele alındığını goumlnnekteyiz Bu disiplin bileşenlerinden biri olan teknolojideki değişime ccedilok accedilık bir yapısı olması nedeniyle suumlrekli bir evrim geccedilinnektedir Nitekim ı 960lı yıllardan ana bilgisayarların (mainframelerin) ve işlerin (ve dolayısıyla bilginin) yapılmak uumlzere bilgi işlem merkezlerine taşındığı bilgi işshylem merkezlerinin youmlnetiminin ve bilgiyi derleme değerlendinne ve kullanmashynın sorun olarak başedilmeye ccedilalışıldığı bir doumlnemden ı 980li yıllara mikro bilshygisayarların gelişimi ile dağıtık sistemlerin oumln plana ccedilıktığı bir doumlneme nihayet 90lı ve 2000li yıllar ise bilginin kesintisiz bulunduğu yerde değerlendirilip paylaşılabildiği internet ve intranet ağların youmlnetildiği doumlnemlere gelinmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 8ı
Bu doumlnemlerde YBS disiplini iccedilinde karar destek ve uzman sistemlerin sinir ağların e-ticaret e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini goumlrmekteyiz
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinanizm iccedilinde suumlrekli biccedilimlenen YBS disiplini uumllkemizde de benzer bir değişim suumlrecinden geccedilerek gelişimini suumlrduumlrmektedir Ancak bu disiplinin uumllkemizde gelişimini inceleyen araştırmashylar yok denecek kadar az sayıdadır
Bu makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin akademik bir inceleme alanı olarak uumllkemizdeki gelişimi uumlzerinde durulacaktır Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle disiplinin gelişiminde oumlnemli goumlruumllen bilişim kavramı tartışılacak ve ardından sırasıyla bilimselortam bilişim eğitimleri ve makale tez ve suumlreli yayınlar olshymak uumlzere alandaki akademik bilgi uumlretimi ulaşılabilen veriler uumlzerinden irdeshylenecektir
METODOLOJİ
Ccedilalışma youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini sorgulayan yazın incelemesishyne ek olarak Tuumlrkiye de İİBFlerde verilen bilişim eğitimleri bilişim konusunshyda uumlretilen tezler kitaplar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerine yapılan shybaşlıklarla sınırlı- incelemeler ile gerccedilekleştirilmiştir Bu amaccedilla tezler kitapshylar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerinde inceleme yapmak uumlzere bilişimle ilgili kimi anahtar kelimelerle (youmlnetim bilişim sistemleri youmlnetim bilgi sistemleri enformatik sistemler bilgi bilişim vb) internet uumlzerinden YOumlK Tez Katoloğu (httpwwwyokgovtrweb4tezmerkezihtml) Milli Kuumltuumlphane Katoloğu (httptmbmkutupgovtrcgi-binlWebObjectsMakale) TODAİE suumlreli yashyyınlar makaleler dizini (httpwwwtodaiegovtrtodaiedergilerphp sorgushylanarak bilişim konulu tez kitap makale verİ tabanıarı oluşturulmuştur İnceleshyme bu veri tabanıarına giren konu başlıkları uumlzerinde sınıflamalara gidilerek yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan veri tabanıarına giren tez makale ve kitaplar uumlzerine daha detaylı iccedilerik analizlerinin yapılması bir başka ccedilalışmanın konusu olarak bırakılmıştır
BİLİşİM KAVRAMı
Uumllkemizde Hbilişim ii bilgi Henformatik ve uenformasyon ccediloğu zaman aynı anlamda birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlar olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bilgi teknolojilerinin guumlnluumlk hayata hızla girmesiyle daha ccedilok kullanma ihtiyacı duyduğumuz bu kavramı farklı ifadelerle kullanır olmamız aslında gerek bu alanda akademik bilgi uumlretenierin gerek uygulamacıların ve kendini bilgi teknolojilerinin olanaklarıyla donatılmış ve kurgulanmış duumlnyasına hazırlayanlann kafasını karıştırmakta ve bir kavram kargaşası yaşanmaktadır
Oysa bilindiği gibi bilimsel bilgi uumlretmede ve uygulamacıları destekleyecek bilimsel ccedilalışmaları sağlıklı yuumlruumltmede her şeyden oumlnce kavramların accedilık net
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
80 Amme idaresi Dergisi
gulanmasını oumlngoumlruumlr Hedefi eniyi -optimal- karar alma ve politika oluştunnaya youmlneliktir Youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde youmlnetim biliminin ağırlıklı bir yeri ve oumlnemi vardır Ccediluumlnkuuml bu alan YBS disiplininin bir parccedilasını oluştushyran karar destek sistemlerinde (KDS) bilgisayar destekli sorun ccediloumlzme algoritshymalarının geliştirilmesinde oumlnemlidir Muhasebe ve finansman alanı maliyet muhasebesi ve youmlnetim muhasebesinin temel uğraşı alanı olan youmlnetsel kontrol ve karar alma ve gelir youmlnetimine ilişkin modellerin kurulmasına katkıda bulushynur Youmlnetim ve organizasyon alanı oumlrguumlt oumlrguumltsel davranış youmlnetim karar alma liderlik oumlrguumltsel değişim ve motivasyon gibi youmlnetim konuları ile YBS disiplini iccedilinde yerini bulur Bilgisayar bilimi ise algoritma hesaplama yazıshylım donanım veri yapıları ve veri tabanı youmlnetimi gibi daha ccedilok teknik konushylarla YBS disiplini iccedilinde yerini alır
YBS disiplini akademik bir disiplin alanı olarak bilgisayar bilimlerinin değil daha ccedilok youmlnetim ve organizasyon alanının bir uzantısıdır (Davis ve Olson ı 984) Youmlnetim bilişim sistemleri disiplininin akademik ve uygulamalı olmak uumlzere iki youmlnuuml bulunmaktadır Disiplin genelolarak şu konular uumlzerinde yoshyğunlaşır
bull Bilişim Sistemlerinin Planlanması bull BTlerin Etkileri bull Veritabanı Youmlnetimi bull Karar Destek S istemleri bull İletişim bull Sistem Tasarımı bull BT lerin Etik Youmlnleri bull İş Suumlreccedillerinin Tasarımı bull Oumlrguumltsel Değişim
ı 990lı yılların başlarında itibaren bu konulara ilaveten bilgi teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak ortaya ccedilıkan yeni konuların (internet web e- ticaret e-devlet vb) youmlnetim bilişim sistemleri disiplini iccedilinde ele alındığını goumlnnekteyiz Bu disiplin bileşenlerinden biri olan teknolojideki değişime ccedilok accedilık bir yapısı olması nedeniyle suumlrekli bir evrim geccedilinnektedir Nitekim ı 960lı yıllardan ana bilgisayarların (mainframelerin) ve işlerin (ve dolayısıyla bilginin) yapılmak uumlzere bilgi işlem merkezlerine taşındığı bilgi işshylem merkezlerinin youmlnetiminin ve bilgiyi derleme değerlendinne ve kullanmashynın sorun olarak başedilmeye ccedilalışıldığı bir doumlnemden ı 980li yıllara mikro bilshygisayarların gelişimi ile dağıtık sistemlerin oumln plana ccedilıktığı bir doumlneme nihayet 90lı ve 2000li yıllar ise bilginin kesintisiz bulunduğu yerde değerlendirilip paylaşılabildiği internet ve intranet ağların youmlnetildiği doumlnemlere gelinmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 8ı
Bu doumlnemlerde YBS disiplini iccedilinde karar destek ve uzman sistemlerin sinir ağların e-ticaret e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini goumlrmekteyiz
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinanizm iccedilinde suumlrekli biccedilimlenen YBS disiplini uumllkemizde de benzer bir değişim suumlrecinden geccedilerek gelişimini suumlrduumlrmektedir Ancak bu disiplinin uumllkemizde gelişimini inceleyen araştırmashylar yok denecek kadar az sayıdadır
Bu makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin akademik bir inceleme alanı olarak uumllkemizdeki gelişimi uumlzerinde durulacaktır Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle disiplinin gelişiminde oumlnemli goumlruumllen bilişim kavramı tartışılacak ve ardından sırasıyla bilimselortam bilişim eğitimleri ve makale tez ve suumlreli yayınlar olshymak uumlzere alandaki akademik bilgi uumlretimi ulaşılabilen veriler uumlzerinden irdeshylenecektir
METODOLOJİ
Ccedilalışma youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini sorgulayan yazın incelemesishyne ek olarak Tuumlrkiye de İİBFlerde verilen bilişim eğitimleri bilişim konusunshyda uumlretilen tezler kitaplar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerine yapılan shybaşlıklarla sınırlı- incelemeler ile gerccedilekleştirilmiştir Bu amaccedilla tezler kitapshylar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerinde inceleme yapmak uumlzere bilişimle ilgili kimi anahtar kelimelerle (youmlnetim bilişim sistemleri youmlnetim bilgi sistemleri enformatik sistemler bilgi bilişim vb) internet uumlzerinden YOumlK Tez Katoloğu (httpwwwyokgovtrweb4tezmerkezihtml) Milli Kuumltuumlphane Katoloğu (httptmbmkutupgovtrcgi-binlWebObjectsMakale) TODAİE suumlreli yashyyınlar makaleler dizini (httpwwwtodaiegovtrtodaiedergilerphp sorgushylanarak bilişim konulu tez kitap makale verİ tabanıarı oluşturulmuştur İnceleshyme bu veri tabanıarına giren konu başlıkları uumlzerinde sınıflamalara gidilerek yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan veri tabanıarına giren tez makale ve kitaplar uumlzerine daha detaylı iccedilerik analizlerinin yapılması bir başka ccedilalışmanın konusu olarak bırakılmıştır
BİLİşİM KAVRAMı
Uumllkemizde Hbilişim ii bilgi Henformatik ve uenformasyon ccediloğu zaman aynı anlamda birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlar olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bilgi teknolojilerinin guumlnluumlk hayata hızla girmesiyle daha ccedilok kullanma ihtiyacı duyduğumuz bu kavramı farklı ifadelerle kullanır olmamız aslında gerek bu alanda akademik bilgi uumlretenierin gerek uygulamacıların ve kendini bilgi teknolojilerinin olanaklarıyla donatılmış ve kurgulanmış duumlnyasına hazırlayanlann kafasını karıştırmakta ve bir kavram kargaşası yaşanmaktadır
Oysa bilindiği gibi bilimsel bilgi uumlretmede ve uygulamacıları destekleyecek bilimsel ccedilalışmaları sağlıklı yuumlruumltmede her şeyden oumlnce kavramların accedilık net
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 8ı
Bu doumlnemlerde YBS disiplini iccedilinde karar destek ve uzman sistemlerin sinir ağların e-ticaret e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini goumlrmekteyiz
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinanizm iccedilinde suumlrekli biccedilimlenen YBS disiplini uumllkemizde de benzer bir değişim suumlrecinden geccedilerek gelişimini suumlrduumlrmektedir Ancak bu disiplinin uumllkemizde gelişimini inceleyen araştırmashylar yok denecek kadar az sayıdadır
Bu makalede youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin akademik bir inceleme alanı olarak uumllkemizdeki gelişimi uumlzerinde durulacaktır Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle disiplinin gelişiminde oumlnemli goumlruumllen bilişim kavramı tartışılacak ve ardından sırasıyla bilimselortam bilişim eğitimleri ve makale tez ve suumlreli yayınlar olshymak uumlzere alandaki akademik bilgi uumlretimi ulaşılabilen veriler uumlzerinden irdeshylenecektir
METODOLOJİ
Ccedilalışma youmlnetim bilişim sistemleri disiplinini sorgulayan yazın incelemesishyne ek olarak Tuumlrkiye de İİBFlerde verilen bilişim eğitimleri bilişim konusunshyda uumlretilen tezler kitaplar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerine yapılan shybaşlıklarla sınırlı- incelemeler ile gerccedilekleştirilmiştir Bu amaccedilla tezler kitapshylar makaleler ve suumlreli yayınlar uumlzerinde inceleme yapmak uumlzere bilişimle ilgili kimi anahtar kelimelerle (youmlnetim bilişim sistemleri youmlnetim bilgi sistemleri enformatik sistemler bilgi bilişim vb) internet uumlzerinden YOumlK Tez Katoloğu (httpwwwyokgovtrweb4tezmerkezihtml) Milli Kuumltuumlphane Katoloğu (httptmbmkutupgovtrcgi-binlWebObjectsMakale) TODAİE suumlreli yashyyınlar makaleler dizini (httpwwwtodaiegovtrtodaiedergilerphp sorgushylanarak bilişim konulu tez kitap makale verİ tabanıarı oluşturulmuştur İnceleshyme bu veri tabanıarına giren konu başlıkları uumlzerinde sınıflamalara gidilerek yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan veri tabanıarına giren tez makale ve kitaplar uumlzerine daha detaylı iccedilerik analizlerinin yapılması bir başka ccedilalışmanın konusu olarak bırakılmıştır
BİLİşİM KAVRAMı
Uumllkemizde Hbilişim ii bilgi Henformatik ve uenformasyon ccediloğu zaman aynı anlamda birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlar olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bilgi teknolojilerinin guumlnluumlk hayata hızla girmesiyle daha ccedilok kullanma ihtiyacı duyduğumuz bu kavramı farklı ifadelerle kullanır olmamız aslında gerek bu alanda akademik bilgi uumlretenierin gerek uygulamacıların ve kendini bilgi teknolojilerinin olanaklarıyla donatılmış ve kurgulanmış duumlnyasına hazırlayanlann kafasını karıştırmakta ve bir kavram kargaşası yaşanmaktadır
Oysa bilindiği gibi bilimsel bilgi uumlretmede ve uygulamacıları destekleyecek bilimsel ccedilalışmaları sağlıklı yuumlruumltmede her şeyden oumlnce kavramların accedilık net
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
82 Amme İdaresi Dergisi
ve anlam kargaşasına neden olmadan ortaya konması gerekir Bu kavramların yerli yerine oturması disiplininin gelişimi iccedilin de hiccedil kuşkusuz oldukccedila oumlnemlishydir Yeni bir disiplin olarak YBS nin uumllkemizdeki gelişimini incelerken her şeyden oumlnce yukarıda soumlz edilen kavram kargaşasını ortadan kaldırmak gerekshymektedir Bu kavram kargaşasının burada incelenmeye ccedilalışılan disiplinin uumllshykemizde yeşermesi ve gelişmesinin oumlnuumlnde ccedilok oumlnemli bir engeloluşturduğunu soumlylemek yanlış olmaz
Bilişim soumlzcuumlğuuml ilk defa Aydın Koumlksal tarafından tanımlanarak Tuumlrk Dil Kurumunun 1981 de yayınladığı Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuumlnde yer almıştır (Koumlksal 1981 126) Koumlksal bilişimi burada şoumlyle tanımlamaktadır
bilişim [es t enformatik] [Fr informatique] [İng informatics] İnsanoğlunun tekshynik ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin oumlzellikle elektronik makineler aracılığıyla duumlzenli ve ussal biccedilimde işlenmesi bilimi Bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini toplum ve insanlık yararı goumlzeterek inceleshyyen uygulamalı bilim dalı Disiplinlerarası oumlzellik taşıyan bir oumlğretim ve hizmet keshysimi olan bilişim bilgisayar da iccedileride olmak uumlzere bilişim ve bilgi erişim dizgeleshyrinde kullanılan tuumlrluuml araccedilların tasarlanması geliştirilmesi ve uumlretilmesiyle ilgili koshynuları da kapsar Bundan başka her tuumlrluuml enduumlstri uumlretiminin oumlzdevimli olarak duumlshyzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan oumlzdevin alanına giren birccedilok konu da geniş anlamda bilişimin kapsamı iccedilerisinde yer alır bkz oumlzdevimli bilgi işlem
Bu tanımda bilişim bilginin işlenmesi bilimi olarak tarif edilmekte ve bilgi olgusunu bilgi saklama erişim dizgeleri bilginin işlenmesi aktarılması ve kullanılması youmlntemlerini inceleyen uygulamalı bir bilim dalı olarak ortaya konmaktadır
Koumlksalın bilişim kavramına bilmek ve bilişmek kavramlarından yola ccedilıkarak ulaştığını ve bu kavramın anlamı iccedilinde karşılıklı olarak birlikte aynı amaccedil iccedilin yinelenerek ve devingen niteliklerini vurguladığını goumlrmekteyiz Koumlksalın bilişim kavramı aslında uumllkemizde yaşanan yukarıda soumlz ettiğimiz kavram kargaşasının nedenini de ortaya koyarak sorunun ccediloumlzuumlshymuumlne katkıda bulunmaktadır Bilişim Fransızca da informatique olarak kullashynılmaktadır Teknoloji transferi ile birlikte dilimize taşınan bu kavramlar enshyformasyon (İngilizceden girdiği şekliyle) ve informationnın Tuumlrkccedile karşılığı olarak ccedilevrilerek bilgi şeklinde dilimizde yer almaya başlamıştır Dolayısıyla bu alanda ccedilalışanlardan kimileri bilişim soumlzcuumlğuumlnuuml esas almış kimileri bilgi ya da enformasyon kavramlarını (bazen her ikisini de bir arada kullanarak) benimshyseyerek duumlşuumlncelerini oluşturmuşlardır Oysa goumlruumllduumlğuuml gibi ithal bir kavram olarak dilimize giren information - informatique soumlzcuumlklerinin dilimize ccedilevrilshydiği anlamlarla giren bu kavramı Tuumlrkccedile karşılığını en iyi anlatan kavramla
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 83
kullanılması bu kavram kargaşasını ortadan kaldıracaktır Nitekim son yıllarda bilişim kavramının diğerlerine goumlre daha fazla kullanıldığını goumlrmekteyiz
BİLİMSEL ORTAM
Bir disiplinin gelişimini incelemede oumlnemli bir veri kaynağı olarak alanın yeşermesine olanak sağlayacak akademik atmosfere yani bilimselortama bakshymak gerekir Uumllkemizde youmlnetim bilişim sistemleri disiplinin gelişimine youmlnelik olarak bilimselortamda iki oumlnemli adım atılmıştır Bunlardan birisi YOumlK buumlnshyyesinde yeni kurulan Enformasyon Milli Komitesinin (EMK) bilişim eğitimi konusunda ccedilalışmalar yuumlruumltmesi ve ikinci oumlnemli bir adım da youmlnetim bilişim sİstemlerinin yeni bir Doccedilentlik alanı olarak kabul goumlrmuumlş olmasıdır
Enformatik Milli Komitesi (EMK)
2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 7m maddesi uyarınca i 4121999 tarihinde kurulan Enformatik Milli Komitesi (EMK) ccedilalışmalarına Ocak 2000de başlamıştır Komitenin amacı Youmlnetmelikte
Yuumlksekoumlğretim kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dolayı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında eğitim oumlğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etshykinliğinin artırılması amacıyla uumlniversitelerle işbirliği iccedilinde araştırma inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yuumlksek Oumlğretim Kuruluna oumlnerilerde bulunmak
olarak belirtilmektedir (httpeuc1idiimetnedutrIEMKlgenelhtm )
EMK ccedilalışmalarını buumlnyesinde oluşturduğu Bilişim Eğitimi ve Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Eğitim kurulları ile yuumlruumltmektedir
Doccedilentlikte Yeni Bir Bilim Alanı Olarak Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Uumlniversitelerarası Kurul (UAK) 2001 yılında uygulamaya başladığı yeni Doccedilentlik sınav suumlrecinde başvuruda bulunulabilecek temel alanları 12 başlık altında toplayarak yeniden duumlzenleme yoluna gitmiştir Bu başlıklardan biri oshylan Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı tablosunda ilk defa 1146 kodlu Youmlnetim Bilişim Sistemleri bilim alanına yer vermıştır
httpwwwyokgovtruaklmenudocent_duy+ 1 i html Bu oluşum ccedilok yakın zamanda uumlniversitelerin sosyal beşeri ve idari bilimler buumlnyesinde faaliyet goumlsteren fakuumlltelerde youmlnetim bilişim sistemleri boumlluumlmlerinin accedilılmasına ve hashylihazırda accedilılmış olan programların gelişmesine katkıda bulunacaktır Buguumln ishytibarıyla baktığımızda kimi uumlniversitelerde bilişim Enformatik ya da Youmlnetim Bilişim Sistemleri adıyla enstituuml boumlluumlm ve programların oumlzellikle 90lı yılların ortalarından sonra accedilıldığını goumlrmekteyiz
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
84 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Enstituuml Boumlluumlm ve Programlart
VOumlKuumln 17 Haziran 1997 tarih ve 19 sayılı oturumunda tuumlm uumlniversitelerde biroumlrnek oluşturacak bilişim eğitimlerini gerccedilekleştinnek uumlzere bilişim boumlluumlmshylerinin accedilılmasına karar verilmiştir Bu kararda tuumlm uumlniversitelerde oumlğrencilerin temel bilgi teknolojisi kullanımı (temel bilgiler dos windows kelime işlem veri tabanı sunum hazırlama grafik uygulamaları bilgi ağları -internet eshyposta html programlama dilleri veri yapıları unix iletim sistemleri ve bilgisashyyar ağları gibi) başlıkları altında ccedileşitli bilişim konularında eğitim almaları oumlnshygoumlruumllmuumlştuumlr (Akpınar 1997)
Nitekim uumllkemizde Ankara İstanbul ve Bursada bulunan buumlyuumlk ve gelişmiş uumlniversitelerin buumlnyelerinde BilişimlEnfonnatİk Enstituumllerinin ve youmlnetim Bilishyşim sistemleri boumlluumlmlerinin kurulduğu goumlruumllmektedir Kuruluşları 1990lı yıllashyrın sonlarında gerccedilekleşen bu enstituumller ve boumlluumlmlerden uumlniversite web siteleshyrinden tespit ettiklerimizin listesi Tablo 1 de yer almaktadır
Tablo 1 Uumllkemizde EnformatikIBilişim EnstituumlsuumlBoumlluumlmuuml ve Programı Bulunan Kimi Uumlniversitelerı
Unlversite EnstitUBoumllUmlProgram
bull Uludağ Uumlniversitesi
bull ODTUuml Online Eğitim
bull İTUuml
bull Marmara Uumlniversitesi
bull Boğaziccedili Uumlniversitesi
bull İstanbul Uumlniversitesi
bull Ege Uumlniversitesi
bull Sakarya Uumlniversitesi
bull İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml
bull Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstitsuuml
bull bull bull bull bull bull bull bull bull bull
Enformatik Boumlluumlmuuml Bilişim Enstituumlsuuml Bilişim Enstituumlsuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Almanca Enformatik Boumlluumlmuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Boumlluumlmuuml İşletme İktisadi Ens İşletme Enformatiği Uluslararası Bilgisayar Enstituumlsuuml Enformatik Enstituumlsuuml Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersi
Tablo 1 de yer alan enstituuml ve boumlluumlmlerin web sitelerinde yer alan muumlfredat programları incelendiğinde ise bunların bir taraftan bilişimle ile ilgili tamamen teknik konulara yer verilerek uumllkemizde teknik bilişim guumlcuumlnuumln oluşumuna katshykıda bulunmayı diğer taraftan disiplinlerarası oumlzellik goumlsteren diğer alanlardaki konulara yer verilerek bilişim kuumlltuumlruumlne sahip uzmanların yetiştirilmesini heshydefledikleri goumlruumllmektedir
BİLİşİM EGİTİMLERİ
Uumllkemizde lisans ve lisansuumlstuuml duumlzeyde verilen bilişim eğitimlerini bilgisashyyar muumlhendisliklerinde verilen bilişim eğitimleri ve İktisadi ve İdari Bilimler
i Boumlluumlmler 5 Mart-3 ı Nisan 2002 tarihleri arasında Uumlniversite web siteleri taranarak ulaşılanlardır YOumlK istashytistiklerinden bu boumlluumlmlerin toplu bir listesine ulaşılamamıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 85
Fakuumlltelerinde (İİBF) verilen bilişim eğitimleri olmak uumlzere iki başlık altında inceleyebiliriz
Bilgisayar Muumlhendisliklerinde Verilen Bilişim Eğitimleri
Bilişim eğitimleri duumlnyada 70lı yılların başlarında başlamış ve giderek tuumlm uumllkelerde bu suumlrece ayak uydurmaya başlamıştır Tuumlrkiyede bu suumlreci izleyeshyrek ODTUuml de Hesap Bilimleri Enstituumlsuuml nde Yuumlksek Lisans eğitimi vermeye başlanmıştır Bunu Hacettepe ve Boğaziccedili Uumlniversitelerinde verilen bilgisayar muumlhendislik eğitimleri izlemiştir Uumllkemizde ilk bilgisayar mezunları (60 kişi) ı 982 yılında verilmiştir (Yanmağan 200 I)
Tuumlrkiyede ı 987 yılında bilgisayar muumlhendisliği eğitimi veren uumlniversiteleshyrin sayısı yedi olmuş ve bu tarih itibariyle bu boumlluumlmlerden mezun olanların sashyyısı 400 uuml bulmuştur 1997 yılında ise uumlniversite sayısı yaklaşık uumlccedil buccediluk kat artarak 32ye ulaşmış ve bu okullardan 1750 kişi mezun olmuştur 2001 yılı itishybariyle 37 uumlniversitede bilişim eğitimi veren 47 programın (Tablo 2) olduğu goumlshyruumllmektedir (Yanmağan 2001) Uumlniversitelerde aynca 200 civarında programshylama bilgisayarlı muhasebe ve vergi uygulamalan ve bilgi youmlnetimi gibi konushylarda iki yıllık bilgisayar eğitim programları bulunmaktadır
Tablo 2 Bilgisayar Muumlhendislik Eğitimi Veren Uumlniversite ve Enstituumller
i Atılım Uumlniversitesi Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Bahccedileşehir Uumlniversitesii Kocaeli Uumlniversitesi Başkent Uumlniversitesi Maltepe Uumlniversitesi Boğaziccedili Uumlniversitesi Osmangazi Uumlniversitesi Bilkent Uumlniversitesi Sakarya Enformatik Enstituumlsuuml Ccedilanakkale Uumlniversitesi Sakarya Uumlniversitesi Ccedilankaya Uumlniversitesi Selccediluk Uumlniversitesi Doğu Akdeniz Uumlniversitesi Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi Doğuş Uumlniversitesi Trakya Uumlniversitesi Dokuz Eyluumll Uumlniversitesi Yakındoğu Uumlniversitesi Ege Uumlniversitesi Yeditepe Uumlniversitesi Ege Uumln Uluslararası Bilgisayar Ens Yıldız Teknik Uumlniversitesi Erciyes Uumlniversitesi İstanbUl Kuumlltuumlr Uumlniversitesi Eskişehir Anadolu Uumlniversitesi İstanbul Teknik Uumlniversitesi Fatih Uumlniversitesi i İstanbul Uumlniversitesi
i Fırat Uumlniversitesi İtuuml Teknoloji Enstituumlsuuml Galatasaray Uumlniversitesi İzmir Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml Gebze Yuumlksek Teknoloji Enstituumlsuuml i Hacettepe Uumlniversitesi Gime Amerikan Uumlniversitesi Harran Uumlniversitesi Haliccedil Uumlniversitesi
Uumllkemizde 1998 yılı itibarıyla bilgisayar muumlhendisliklerinden en fazla kadshyrolu oumlğretim elemanı bulunan uumlniversiteler sırasıyla ODTUuml (45) Ege Uumlniversishytesi (31) ve Hacettepe (24) uumlniversiteleridir Kimi uumlniversitelerde oumlğretim elashy
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
86 Amme idaresi Dergisi
manı sayısı 10nun altına duumlşmektedir hatta bir uumlniversitede bu sayı 2ye duumlşshymektedir (Yarman Vural 1999)
İİBFlerde Verilen Bilişim Eğitimleri
1994 yılında yapmış olduğumuz bir araştırmada uumllkemizde iktisadi ve idari bilimler fakuumlltelerine bağlı olarak oumlğretim veren işletme kamu youmlnetimi maliye ve ekonomi gibi boumlluumlmlerde verilen bilgisayar eğitimleri ı 984-1989 ve 1990shy1993 yılları olmak uumlzere iki doumlnemde incelenmiştir (Kaya Bensghir 1995) Ashyraştırmada İİBFye bağlı boumlluumlmlerde bilgisayar eğitimlerinin ilk defa ders olashyrak verildiği boumlluumlmuumln işletme olduğu goumlruumllmuumlş ve şu sonuccedillara ulaşılmıştır
1984-1989 doumlneminde eğitim veren 20 işletme fakuumlltesinin 45 inde bilgishysayar eğitimi verilirken bu oran kamu youmlnetiminde 36 ekonomi boumlluumlmuumlnde 64 ve maliye boumlluumlmuumlnde yalnızca ı Oolmuştur
1990-93 doumlneminde bilgisayar eğitimi veren işletme boumlluumlmlerinin oranı 81 e ekonomi boumlluumlmlerinin oranı 70e ccedilıkmıştır Kamu youmlnetimi ve maliye boumlluumlmleri bilgisayar derslerinin en az verildiği boumlluumlmler olarak dikkat ccedilekmekshytedir
1990-93 doumlneminde ODTUuml Bilkent Boğaziccedili gibi bazı uumlniversitelerin işshyletme yuumlksek lisans programlarında youmlnetim bilişim sistemleri uzman sistemleshyri gibi derslere yer verildiği goumlruumllmektedir
İİBFye bağlı fakuumlltelerinİn oumlzellikle işletme ve kamu youmlnetimlerinde verilen bilgisayar derslerini değerlendirmek amacıyla uumlniversite web siteleri uumlzerinden yaptığımız araştırmada (Şubat-Nisan 2002de) işletme ekonomi ve kamu youmlneshytimi boumlluumlmlerinde yapılan bilişim eğitimlerinin hem nitelik hem de nicelik olashyrak arttığı ortaya ccedilıkmaktadır Nitekim buguumln hemen hemen tuumlm uumlniversitelerin İİBFye bağlı fakuumlltelerinde temel bilgisayar derslerinin yanısıra sistem gelişshytirme youmlnetim bilişim sistemleri bilgisayar programlama istatistik paket progshyram kullanımı bilgisayarlı muhasebe karar destek sistemleri coğrafi bilgi sisshytemleri e-ticaret e-devlet internet ve web teknolojileri gibi başlıklarla ccedilok ccedileshyşitli derslerin gerek lisans gerek yuumlksek lisans programlarında yer aldığını goumlrshymekteyiz
Devlet ve Vakıfuumlniversitelerin İİBFne bağlı işletme ekonomi ve kamu youmlshynetimi boumlluumlmlerinde verilen bilgisayarlbilgi sistemleriyoumlnetim bilişim sistemleshyri vb konularda verilen dersler Tablo 3 ve Tablo 4de sunulmuştur
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 87
Tablo 3 Uumllkemizde Devlet Uumlniversite İİBFde ve Kimi Enstituumllerde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
UumlniversitelEnstituumli Dersi Adı Boumlluumlmuuml ı Boğaziccedili Uumlniversitesi Introduction to Data Processing
Management Information Systems System Development (III) Advanced Topics In Operations Research
işL işL işL işL
2 Gebze ileri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgisayar Uygulamalan Bilgi Sistemleri ve Teknolojilerimiddot
işL İSL
3İstanbul Uumlniversitesi Bilgi İşlem Temel Bilgisayar Uygulamalan Youmlnetim Bilişim Sistemleri
işL tşL iSL
4 Marmara Uumlniversitesi Bilgisayar I II Youmlnetim Bilişim Sistemleri Youmlnetim Bilişim Sistemlerinde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
işLIKY işL işL
5 Akdeniz Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Temel Bilgisayar Bilimleri Algoritma ve Yazılım Dilleri Veri Tabanı Youmlnetimi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama Bilgi İşlem
işL İşL işL işL işL İKT KY
6 Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Bilgisayarlı Muhasebe Youmlnetim Bilgi Sistemleri
işL iŞLIİK
7 Atatuumlrk Uumlniversitesi Bilgi İşlem I II işL IİKT
8 İnoumlnuuml Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi 111 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayar Programlama
iŞLI İKT İKTIKY
ı O Erciyes Uumlniversitesi Bilgisayar Kullanımı ileri Excel Uygulamalan Web Sayfası Tasanmı İnternet Kullanımı Bilgisayarlı Muhasebe Uygulamalan
iŞL İŞL iŞL iŞL iŞL
11 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgisayar I II iŞLIKY 12 Cumhuriyet Uumlniversitesi Temel Bilgisayar Teknolojileri
Bilgi İşlem Bilgisayarlı Muhasebe
tşLKY iŞLIKY iSL
13 Anadolu Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojisi Bilgisayar Kullanımı İstatistiki Paket Program Kullanımı Muhasebede Bilgisayar Kullanımı Youmlnetim Bilgi Sistemi Muhasebede Bilgi Sistemi
iŞL İŞL İŞL İŞL iŞL iSL
bull UumlniversitelEnstituuml web sitesi adreslerine toplu olarak YOumlK websitesinden (httpwwwyokgovtr) ulaşılshymıştır
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
88 Amme İdaresi Dergisi
UumlniversiteEnstituuml bull Dersi Adı Boumlluumlmuuml 14 Abant İzzet Baysal Uumlniversishytesi
Bilgisayar iŞLlKY
15 Selccediluk Uumlniversitesi Bilgi Ccedilağında Youmlnetim ve Organizasyon Yapıları Sanayi ve Hizmet İşletmelerinde YBS Uygulamashylan
iŞL İŞL
16 Ege Uumlniversitesi Bilgisayar Programlama 1 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Bilgisayarlı Muhasebe
iŞL iŞL iŞL
17 Gebze İleri Teknolojileri EnsshytitUsO
Bilgi Sistemleri Ve Teknolojileri iŞL
18 Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri iŞL 19 ODTUuml Information System And Programming
Management Information System iŞL İŞL
20 Ankara Uumlniversitesi Bilgisayar Bilgisayar Programlama
iŞLlİKT iŞL
21 Dokuz EylUl Uumlniversitesi Temel Bilgi Teknolojileri 12 İşletme Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri
iŞL İŞL iŞL
Tablo 3 ve Tablo 4 incelendiğinde ilk dikkat ccedileken nokta gerek kamu gerek vakıf uumlniversitelerinin İİBFye bağlı boumlluumlmlerinde verilen derslerin ccedilok ccedileşitlishylik goumlstermesidir Oumlte yandan vakıf uumlniversitelerinde verilen bilişim konularıshynın bu alanda 2000li yılların guumlndeminde bulunan e-ticaret e-işletme bilimimshyde guumlncel yasa vb) iccedilermesidir Devlet uumlniversitelerinde 1980-90lı yıllarda veshyrilen daha ccedilok temel bilgisayar bilgisi ve bilgisayar programlama dillerinin oumlğshyretimine doumlnuumlk derslerin yerini 2000li yıllarda bu konulara ilaveten youmlnetim bilgi sistemleri karar destek sistemleri muhasebe bilgi sistemleri internet web sayfası tasarımı gibi derslere bıraktığını goumlrmekteyiz
Tablo 4 Uumllkemizde Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFde Okutulan Bilişim Konulu Dersler
Uumlniversite Dersler Bahccedileşehir Uumlniversitesi Introduction to computers and Information Technologies
Computer Us ing in Business and Finance Galatasaray Uumlniversitesi Bilgisayar
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Yeditepe Uumlniversitesi Bilgisayar Giriş
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Internet ve Web Sitesi youmlnetimi Bilgİsayar ve İnternet
i Koccedil Uumlniversitesi Management Information System Işık Uumlniversitesi Introduction to Computer Application
Management of Technology Management Information Systems E-Commerce Theory and Applications
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 89
Doğuş Uumlniversitesi Bilgisayara Giriş İşletme Youmlnetim Bilimi ve Programlama Bilgisayar yapısı ve İşletme İccedilin Bilgisayar Programlama Youmlnetim Bilişim Sistemleri
Beykent (YBS) Bilişim Teknolojisi i Bilişim Teknolojisi 2 Bilgisayar Programlama i Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Programlama 2 Internet Programlama Veritabanı Tasarımı
İnsan ve Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sist Ve Ağ Teknolojisi Veri Yapıları Uygulamalı Yazıhm Geliştirme Youmlntemleri İnternet Bilişim Sistemleri
Bilgi Youmlnetimi Veri Bankaları Bilgisayar Donanımı ve Temelleri Bilgisayar Grafiğine Giriş ı
Sistem Modelleme ve Simulasyon E~ticaret ve E-işletme BiIişimde Yasa ve Ahlak Yazılım Muumlhendisliği Uzman Sistemler Akıllı Bilişim Sistemleri CADCAM Bilgisayar Destekli Tasarım ve Uumlretim Bilgİsayar Grafiğine Giriş 2
Beykent (İşletme) Bilişim Teknolojisi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Bilgisayar Sistem ve Ağ teknolojisi Internet Bilgi Sistemleri Bilgisayar Dananım ve Temelleri İnternet Programlama ve Java Bilişimde İnsan FaktoumlrU Bilişimde Yasa ve Ahlak E-ticaret ve E-işletme
Fatih Uumlniversitesi Introduction to Computer i (İktisat-İşletme) Introduction to Computer 2
Data Processing i Data Processing 2 Linear Programming Introduction to Computer ı
Introduction to Computer 2 Web Paging and Internet Programming Data Processing i Data Processing 2 Data Processing 3 E-Business Management Information Systems Turkish Accounting Practices and Computer AppIication Computer Simulations in Management
Bilgi (E-MBA) Kurumsal Bilişim Sistemleri Yeni Ekonomi ve E-iş
MBA ECommerce Management Information Systems Bussiness Simulation
Tablo 3 ve Tablo 4de dikkat ccedileken bir başka oumlnemli konu da oumlzellikle devlet uumlniversitelerinde makalenin girişinde soumlz edilen bilişim kavramında yashy
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
90 Amme İdaresi Dergisi
şanan kavram kargaşasının ders isimlerine de yansımasıdır Tablo 3de youmlnetim bilgi sistemleri ve youmlnetim bilişim sistemleri başlıklarını taşıyan dersleri bir ashyrada goumlrmekteyiz Oumlzuumlnde aynı iccedileriğe sahip olan bu dersin farklı farklı kavshyramlarla ifade edilmesi kargaşaya neden olmaktadır Vakıf uumlniversitelerinde bu kavram kargaşasının ccedilok yaşanmadığını goumlrmekteyiz Nitekim vakıf uumlniversishytelerinde youmlnetim bilişim sİstemleri başlığının youmlnetim bilgi sistemlerİ başlığına tercih edildiği goumlzlenmektedir (Tablo 4)
Kimi devlet ve vakıf uumlniversitelerinin İİBFde okutulan youmlnetim bilgi bilishyşim sistemleri derslerinde okutulan konular Tablo 5de sıralanmıştır Tablo 5de dikkat ccedileken en oumlnemli olan oumlzellik bu dersin iccedilerdiği alt konuların farklılık goumlstermesidir Kimi uumlniversitelerde YBS dersi ccedilok temel duumlzeyde işlenmekte kimilerinde ise ccedilok kapsamlı konularla desteklenerek verilmektedir Daha ccedilok dersi veren akademisyenin bakış acısıyla şekillenen bu YBS dersinin standart bir muumlfredata sahip olduğunu soumlylemek guumlccediltuumlr
Tablo 5 Uumllkemizde Kimi Devlet ve Vakıf Uumlniversitelerinin İİBFlerde ve Enstituumllerde Yer Alan Youmlnetim Bilişim Sistemleri Dersinde Okutulan Konular
Uumlniversite Konular Boğaziccedili Uumlniversitesi Karar Suumlrecine Girerek Zamanlı Doğru ve Uygun Verileshy
rin İşlenmesi Muhasebe Pazarlama Ve Stok-Kontrol İşlemler İccedilin Geshyrekli Verileri Toplamada Tekrarları Boşlukları Oumlnleyecek Buumltuumlnleşmeyi Sağlamak
Problem Ccediloumlzme
İstarıbul Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemi Kavramı Youmlnetim Bilişim Sistemlerinin Roluuml Bilişim Sistemleri Veri Kaynakları Youmlnetimi İletişim Ağları Elektronik Ticaret Elektronik İşletme Bilişim Sistemlerine Dayalı Oumlrguumltlerin Yeniden Tasarımı Guumlvenlik ve Kontrol Uluslar Arası İletişim Sistemleri
Marmara Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Oumlnemi Gerekliliği Kurulmashysı Aşamaları
YBSnin Karar Verme İşletme Ve Youmlnetim Fonksiyonlashynna Etkisi YBSde Son Gelişmeler ve Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Gebze İleri Teknoloji Enstituumlsuuml Bilgi Sisteml~ri ve Teknolojileri Yeri Fonksiyonu Bilgisayar Ağları İnternet i İntranet Web Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Youmlnetim Bilgi Sistemleri
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiyede Youmlnetim Bilişim Sistemleri 91
Kurumsal Kaynaklı Planlama Sistemleri Karar Destek Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Elektronik Hayat (E-Ticaret E-Devlet)
Yeditepe Uumlniversitesi Bilişim Sistemlerinin Oumlnemi Gerekliliği Kurulması Bilgiye Ulaşma Saklama KararVerme Youmlnetim Fonksiyonlarına Etkisi Gelecekle İlgili Oumlngoumlruumller
Koccedil Uumlniversitesi Introduction to Information Systems IS and Strategy IS And Organization IT Review Hardware Software Database Techonolgy IS Development Knowledge Management Telecommunications and the Internet Towards E-Businesses Case Study E-Business Legend E-Business Basics
Doğuş Uumlniversitesi Temel Kavramlar Operasyonel Sistemler Karar Destek ve Uumlst Youmlnetici Destek Sistemleri Yapay Zeka Ofis Otomasyonu Bilişim Sistemleri Ve Suumlreccedilierne Teknolojileri Veri Tabanı Youmlnetim Sistemleri Kullanıcı Uygulamaların Geliştirilmesi
Bilişim programlarında verilen derslerle ilgili daha fazla bilgi vermek amashycıyla Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems) eğitiminin 1997-98 oumlğretim doumlnemine ait ders programı EK-Ide sunulmuştur (Akpınar 1997 26)
BİLİşİM ALANINDA AKADEMİK BİLGİ UumlRETİMİ
Uumllkemizde bilişim alanında akademik bilgi uumlretimini ortaya koyabilmek ashymacıyla Milli Kuumltuumlphane kitap katoloğu ve makale veritabanı YOumlK tez katoloğu ve TODAİE makaleler dizini web uumlzerinden taranmıştır Taramada bilişim bilgi bilgisayar bilgi teknolojileri bilgi sistemleri youmlnetim bilişim sistemleri karar destek sistemleri uzman sistemler enformasyon enormatik kavramları anahtar kelime olarak kullanılmıştır Tarama sonucunda elde edilen bulgular aşağıda bilişim konulu tezler kitaplar suumlreli yayınlar ve makaleler başlığı altında değerlendirilmiştir
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
92 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Tezler
Tuumlrkiyede 1995 yılında tamamlanan tez sayısı 8619 adet olurken bu sayı 1996da 10532ye ccedilıkmış 1997de 10065 adet tez uumlretilmiş 1998de sayı 108l3e ccedilıkmış ve 1999da 10073 adet gerccedilekleşmiştir1 Goumlruumllduumlğuuml gibi uumllkeshymizde doktora sanatta yeterlik ve yuumlksek lisans almak tamamlanan tez sayısı 10 bini aşmaktadır
YOumlK tez katoloğuna 2000 yılı tezleri olarak henuumlz 1115 tez girişi yapılmış olup gerek 2000 ve gerek 2001 yılına ait rakamlar henuumlz tam olarak bilinmeshymektedir
Oumlte yandan konu adına goumlre yapılan tezler incelendiğinde Bilgisayar Muumlshyhendisliği Bilimleri - Bilgisayar ve Kontrol konu başlığı altında Ocak 2002 itishybariyle 104 adet doktora ccedilalışmasının ve 1106 adet yuumlksek lisans tezinin yapılshymış olduğu goumlruumllmektedir httpwwwyokgovtrweb42001-konuhtmL Konu adı listesinde bilişim başlıklı bir boumlluumlm olmadığı iccedilin işletme kamu youmlnetimi iktisat diğer alanlarda yapılan bilişim konulu tezlerin istatistikselolarak dağılıshymını goumlnnek olanaklı değildir Elbette ki bilişim konulu tezler yalnızca bilgisashyyar muumlhendisliklerinde yapılan tezlerle sınırlı değildir Bu noktada bilişimin de ayrı bir konu başlığı olarak tez katoloğunda yerini alması artık kaccedilınılmaz bir ihtiyaccedil olarak goumlruumlnmektedir
YOumlK tez katoloğu yukarıda soumlz edilen anahtar kelimelerle sorgulandığında 28 adet youmlnetim bilişim sistemi 65 adet youmlnetim bilgi sistemi 6 adet enfonnasshyyon sistemi iki adet bilgi teknolojileri ve iki adet karar destek sistemleri olmak uumlzere toplam i 03 tez bilişim konulu tez olarak tespit edilmiştir
Bu sorgulama bize bir kez daha uumllkemizde bilişim kavramı ile ilgili olarak makalenin girişinde soumlz edilen kavram kargaşasının varlığını goumlstennektedir Yapılan tezlerin 65 adedi youmlnetim bilgi sistemi olarak başlık alırken 28 adedi youmlnetim bilişim sistemi başlığı ile işlenmiştir Tezlere bakıldığında uumllkemizde bilgi kavramının bilişime goumlre daha fazla tercih edildiğini bu iki kavrama ilaveten sayıları az da olsa enfonnatik sİstemleri kavramının da kullanıldığını goumlnnekteyiz
Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan tez veri tabanı uumlzerinde yapılan incelemede ulashyşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
Tezler 1984 ve 2000 yılları arasında yapılmıştır 1980li yıllarda yapılan tez sayısı toplam 8 adet olup bunun 6 adedi 1985 den sonra yazılan tezlershydir 2000li yıllara ait tezler veritabanına henuumlz ginne safhasında bulunshymaktadır
1 Bu rakamlar YOumlK web sitesinde yer alan tez istatistiklerinden alınmıştır Online httpwwwyokgovtr
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 93
Taramanın yapıldığı Şubat 2002 tarihinde 2000 tarihli tespit edilen tez sashyyısı 5 adet olup hepsi yuumlksek lisans tezidir 1990h yıllarda yapılan tez sashyyısı ise 88 olup bu tezlerin 48i (yarıdan fazlası) 1995 ve sonrası yıllarda yazılmıştır Bu rakamlar bize youmlnetim bilişim sistemleri konusunun uumlzeshyrinde ccedilalışmaların 1980li yıllar kadar uzandığı ancak konunun oumlzellikle 1995 den sonra yoğun olarak incelendiğini goumlstermektedir
Bu kayıtlardan elde edilen niceliksel bir başka bulgu da 101 tez kaydından yalnızca 13uuml doktora tez ccedilalışmasıdır Youmlnetim bilişim sistemleri konusu daha ccedilok yuumlksek lisans duumlzeyinde incelenmiştir
101 tez kaydı iccedilinde 6 tezin konu başlığı youmlnetim bilişimibilgi sistemi ashydını taşımaktadır Tez başlıkları incelendiğinde ccedilalışmalarda Tablo 6da oumlshyzetlenen konular uumlzerinde yoğun olarak durulduğu goumlruumllmektedir Tezlerde ağırlıklı olarak YBSnin işletme işlev ve fonksiyonlarına uygulanması oumlrguumltsel etkileri etkililik ve verimliliği sağlama ve sorun ccediloumlzme aracı olashyrak goumlren konular uumlzerinde durulmuştur
Tablo 6 Tez Konuları
Youmlnetim BilgilBilişim Sistemleri -Muhasebe Bilgi Sistemi -Eğitimde Uygulama -Banka -Holding -Oumlrguumltsel Etkinlik -Sigorta -Hastane -Uumlretim Bilgi Sistemi -Malzeme Youmlnetimi -Otel İşletmeleri -Kontrol -Muumlcevher Sanayi -Eğitim -Karar Verme -Pazarlama Bilgi Sistemi -İnsan Kaynakları Youmlnetimi
Uumlst Youmlnetim Bilgi Sistemi Verİ Oumlrguumltlenmesi Verimlilik-Bilgi Sistemleri Pazarlama Bilgi Sistemi Stratejik Bilgi Youmlnetimi Bilgisayar Youmlnetim Fonksiyonlarına etkileri BT ve Oumlrguumltsel Etkileri
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
94 Amme idaresi Dergisi
Bilişim Konulu Kitaplar
Uumllkemizde bilişim konusunda yazılmış kitapların bir listesini ccedilıkarmak uumlzere Milli Kuumltuumlphane Katoloğu uumlzerinde web sitesinden tarama yapılmıştır3 Bilgishysayar (517 kayıt) bilgi sistemleri (6 kayıt) bilgi teknolojileri (4 kayıt) youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) youmlnetim bilgi sistemleri (2 kayıt) ve enformasyon sistemleri (4 ) anahtar kelimeyle yapılan sorgulamada toplam 535 kayda ulaşılshymıştır İnceleme 535 kayıt iccedilinde tekrar edenlerin elimine edilmesiyle oluşturushylan bilişim kitap veritabanı uumlzerinde yapılmıştır Bu incelemede ulaşılan bulgushyları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
ıle Her şeyden oumlnce uumllkemizde uumlretilen ve Milli Kuumltuumlphane kayıtlarına giren bilişim konulu kitaplar arasında bilgisayar başlıklı eserlerin oldukccedila ağırshylıklı yere sahip olduğu goumlruumllmektedir Bu eserler daha ccedilok bilgisayarın tashynıtımı işlevleri bilgisayar programlama dilleri (BASIC FORTRAN PASCAL PLII COBAL C vb) ve bu dillerin oumlğretilmesi amacıyla kaleme alınan ccedilalışmalardır
ıle Youmlnetim bilişim sistemleri (2 kayıt) ve youmlnetim bilgi sistemleri başlığı tashyşıyan kitap sayısı oldukccedila azdır (Toplam 4 kitap) Oumlte yandan enformasshyyon sistemleri başlığında ulaşılan kayıtları da (6 kayıt) goumlzoumlnuumlne alacak oshylursak youmlnetim bilgilbilişimlenformasyon sistemleri başlığını taşıyan kitap sayısının toplam ı Ou bulduğu anlaşılmaktadır Bu ccedilalışmalar (tekrar eshydenler elimine edilerek) Tablo 7de sunulmuştur
Tablo 7de yer alan eserlerin daha ccedilok youmlnetim bilişim sistemlerini kavramshysal duumlzeyde ele alan ve bu sistemleri youmlnetim işlevlerinin etkili ve verimli yuumlshyruumltuumllmesinde bir araccedil olarak goumlren ccedilalışmalar olduğu goumlzlenmektedir
Tablo 7 Tuumlrkiyede Yayınlanmış Youmlnetim BilgiIBilişimlEoformasyoo Sistemleri Başlıklı Kitaplar
Kitap Adı Yazar Yıl
Series 9000 Youmlnetim Bilgi Sistemleri Zuhal Elverici 2000
Sağlık Enformasyon Sistemi Kadir Suumlmbuumll 1998
Uluslar arası Enformasyon Sistemleri Taner Soumlnmez 1979
Youmlnetim Bilişim Sistemleri Eser Oumlzkaran 1981
Tuumlrkiyede Bilgi İşlem Merkezi Youmlnetiminin Ortak So- Tuncay Uumlney4 1983 runları(Youmlnetim bilişim sistemi kavramı ve geliştirme)
Youmlnetirnde planlama kontrol ve karar verme aracı ola- Atilla Sezgin 1975 rak Elektronik bilgi işlem makinelerine dayalı youmlnetim bilgi sistemleri
3 Tarama httpwwmkutupgovtr4S00 ALEPHfTURJNLTINL TINLTSHORT34+9883 i adresinden Şubat 2002de yapılmıştır Bu ccedilalışma iccedilin oluşturulan kitap veritabanı istenildiğinde yazardan temin edilebilir
4 ortak bir yapıt Ccedilalışmaya Oumlner ESEN Bir Bilişim Sisteminin Geliştirilmesi Aşamalan Aydın KOumlKSAL Youmlnetim Bilişim Dizgesi ve Tamer OumlZSU Veritabanı Youmlnetim Sistemleri boumlluumlmlerini kaleme alarak katkıda bulunmuşlardır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 95
Bu ccedilalışmada oluşturulan kitap veritabanına giren eserlerin konu başlıklarınshydan yıla ccedilıkarak yapılan inceleme bize uumllkemizde bilişim konulu kitapların uumlzeshyrinde durdukları temaların 1980 oumlncesi 1980-90 91-2000 ve 2000 sonrası olshymak uumlzere doumlrt faklı doumlnemde faklılaştığını goumlstermektedir (Tablo 8)
Tablo 8 Tuumlrkiyede Vaymlanan Kimi Bilişim Kitaplannm Ele Aldıklan Konular
Doumlnem Konular
1980 Oumlncesi (Bilgisayar ve Kompuumlter kavramlarının birlikte kullanıldığı doumlnem)
-Bilgisayar Nedir5 -İşlevleri -Bileşenleri
-Bordro muhasebe uygulamalarının-değinen eserler -Kurum ve kuruluşların bilgisayar olurluluk raporları
1980-1990 (Bilgisayar kavramının yerleştiği mikrobilgisayarların oumlrguumltlere girdiği ve bilişim kavramının ve ilk kez telaffuz edildiği doumlnem)
-Bilgisayar ve programlama -Programlama dilleri (Basic Cobal Fortron vb -Bilgisayar-işletme uygulamaları
-Muhasebe Pazarlarna uumlretim bilgilbilişim sistemleri -Bilişim soumlzluumlkleri
1991-2000 (Bilgisayarlbilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel ve toplumsal değişimi uumlzerine yoğunlaşılan doumlnem)
-Bilgi teknolojileri ve oumlrguumltsel değişim -Bilgi teknolojileri işletme işlevleri ve youmlnetimi -Bilgi teknolojileri-eğitim -Bilgi teknolojiteriMsağlık -Bilgi teknolojileri-adalet -Bilgi teknolojileri-guumlvenlik -Bilgi kaynaklarının youmlnetimi -Karar destek sistemleri ve uzman sistemler
2000 Sonrası (Ağ teknolojiterin oumlrguumlt ve youmlnetim duumlnyasına girdiği bilgi teknolojilerinin işletme ve kamu youmlnetiminde ağırlıklı kullanım alanı bulduğu ve bu teknoshylojilerin ekonomik gelişmenin aracı olarak goumlruumllduumlğuuml doumlnem)
-Internet ve web teknolojileri youmlnetim uygulamaları -E-ticaret -E-devlet -E-Youmlnetim -Yapay zeka ve sinir ağ uygulamaları
5 Bilgisayar konusunda yazılan en eski tarihli kitaplardan biri i 973 yılında Nuri Uman tarafından yazılan Bilgi İşlem Komptiterler ve TUrkiyede Komputerterin Durumu başlıklı kitabıdır
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
96 Amme İdaresi Dergisi
Bilişim Konulu Makaleler
Tuumlrkiyede yayınlanan bilişim konulu makaleler ile ilgili inceleme Mili Kuumltuumlphane Makale Veri tabanı TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Dizini sorshygulanarak oluşturulan makale veritabanı uumlzerinden yapılmıştır Milli Kuumltuumlphane verileri 1995-2000 yıllarını TODAİE verileri ise 1997-2001 yıllarını iccedilermekshytedir 1 970li yıllar iccedilin TBD Bilişim Dergisinden yararlanılmıştır
Bu ccedilalışma iccedilİn oluşturulan veritanabınında yer alan makale başlıkları doumlshynemler itibarıyla Tablo 9da oumlzetlenmiştir Bu incelemede ulaşılan bulguları şoumlyle oumlzetleyebiliriz
TODAİE taranan suumlreli yayınlar iccedilinde bilişim konulu makalelerin oranı 1997de 27 iken bu oran 2001 yılında 55e ccedilıkmıştır (Tablo 10) Bu bulgu 2000li yıllarda bilişim konulu makalelerin oumlnemli oumllccediluumlde arttığını goumlstermekshytedir
Oumlte yandan makale konularının da duumlnyada guumlncelolarak tartışılan konuları yakından izlediğini goumlstermektedir Nitekim 1970li yıllarda daha ccedilok bilgi işshylem ve youmlnetirnde bilgisayar kullanımı konuları ağırlıklı işlenirken 2000li yılshylarda duumlnyada oldukccedila guumlncelolan internet e-ticaret e-devlet coğrafık bilgi sistemleri ve uygulamalarıyla yapay zeka ve sinir ağların youmlnetim alanında kullanımı uumlzerinde durulmaktadır
Tablo 9da dikkat ccedileken oumlnemli bir bulgu da bilişim ve enformasyon kavshyramlarının bir arada kullanılmasıdır Kimi ccedilalışmalarda bilişim toplumu kimİleshyrinde enformasyon toplumu olarak ifade edilirken aynı şekilde kimi ccedilalışmalarshyda enformasyon teknolojileri kimilerinde bilgi teknolojileri olarak dile getirilshymektedir
Bilişim konulu makaleler kısmen uumlniversite dergilerinde yer alsa da ccediloğunshylukla uygulama ağırlıklı suumlreli yayınlarda yer aldığı goumlruumllmektedir
Tablo 9 Bilişim Konulu Makalelerde Ele Alınan Konular
YIL IKONULAR 1970-1980 ı-Youmlnetim Sistemleri ve Elektronik Hesapshy
layıcılar
Bilgi İşlem ve Youmlnetim Tuumlrkccedile Bilişim Soumlzleri Youmlnetim Bilişim Dizgeleri Kompuumlter Uygulamalı Youmlnetim Sistemleri
ı-Bilişim ve Denetleme Yapay Us Hukukta Bilgisayar
ı-Bilişim Teknik Personeli Eğitimi
Ağ Teknolojileri ve Bilişim Ağ Kurma f-İnternet Bankacılığı
Tuumlrkiyede Bilişim Bilgİsayar Ağlar ve Youmlnetim
ii Araştırmada sorgulama yapılan gerek Milli kuumltuumlphane makale veri tabanı gerek TODAİE SUreli yayın veri tabanında 1980-1994 yıllarına ait veriler bulunmadığı iccedilin tabloda bu doumlnem yer almamaktadır
7 1970-1980 doumlnemine ait makaleler TOrkiye Bilişim Derneği Dergisinin Yıl 6 sayı ı ı ve 12 sayılarında yer alan makalelerde verilen referanslardan tespit edilmiştir
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemeri 97
1995-97 İnternet Bilgi Toplumu Window 95
-Enformasyon Toplumu Devlet Oumlrguumltlerinde Bilgisayar Eğitimlerde Bilişim Uygulamaları
internet ve Kamu Youmlnetimi Bilişim Sektoumlruuml ve Sanayileşme Tuumlrkiyenin İletişim Altyapısı Duumlnyada ve Tuumlrkiyede Bilişim
1998
BT ve Kuumlresel Rekabet Stratejileri Enformasyon Teknolojisi ve işletmecilik Oumlğretimine Etkileri
Yerel Bilgisayar Ağları Elektronik Ticaret ve Kamu Kesimi Bilgi Toplumunun Alt Yapı Parametreleri
-Bilgi Sektoumlruumlnde İstihdam-Tuumlrkiye Oumlrneği Internet Bankacıhğı Bilgisayar ile ilgili succedillar Okul youmlneticileri ve Bilgisayar
Elektronik Denetim ve Demokrasi KOBİ ve BT kullanımı Bilgisayar sistem guumlvenliği Elektronik ticaret kişisellik gizlilik Ticari işletmelerinde Bilgisayar Kullanım Duumlzeyi
KAMU-NET internet ve Ticaret transformasyonu Bilgi teknolojisi ve Performans deshyğerleme
1999
Bilgisayarda 2000 Yılı Sorunu Bilgi ve Ekonomisinin Oumlzellikleri Elektronik Ticaret Bilgi Ccedilağında Youmlnetim Bilgi Toplumu ve Sanal Duumlnya Sendikacı-lığı
Bilgisayar Destekli Oumlğretimde Geribildishyrim
Uumlretim Youmlnetiminde Otomasyon ve Deneshytim
Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı Bilgisayar Destekli Oumlğretim -Sağlık Sektoumlruumlnde Bilgi Sistemleri İşletmelerin Planlama Faaliyetlerinde Coğ-
rafi Bilgi Sistemi uygulamaları BT ve Dış Ticari ilişkilerin Kolaylaştırıl-ması
KOBİ Bilgisayar Kullanımı Bilgi Sistemleri Guumlvenliği Kişilik Haklarının Oumlzeııikle Bilgishy
sayarda Toplanan Bilgilere Karşı Korunması
Her Okula İnternet -Yerel Youmlnetimde Yeni Bir Katılım
Kanalı İnternet Bilgisayar Sistemlerinin Kurulması
ve Kuruluş Aşamasında Dikkat Eshydilmesi Gereken Hususlar
2000
Elektronik Ticarette Oumldeme Araccedilları İnternet Vergi Gelirleri E-Beyanname Uygulaması Elektronik Ticaret İntemetin Değiştirdiği Yapılar Halkla İlişkilerde Etkileşimli İletişim Web Sitesi Tasarımında ve Youmlnetiminde
Etkililik Dijital İmza Yasal Duumlzenlemeler Bilgi Toplumu aakanlığı Bilgisayar Succedilları İnternetin Toplumsal Etkilerine Global Bir Bakış
Bilgisayar Destekli Oumlğretim Ekonomi -İnternet ve Kent Youmlnetimleri Polis Teşkilatı ve Bilgisayar Kullanımı
Kuumlreselleşen Duumlnyada E-Ticaret E- Hizmetlerin Vergilendirilmesi Tarımda Veri Tabanı Uygulamaları BT Eğitim İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim r-İnternete Dayalı Oumlğretim Pazarlama iletişimi Aracı Olarak
World Wide Web -İnterneCin Ortaya Ccedilıkardığı Hukuki
Sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemleri E-Kimlikle Guumlvenli İletişim Bilişim Ekonomisi BT ve Eğitim
BT İnsan Kaynakları Youmlnetimi Nesneye Youmlnelik Yazılım Geliştir-
me ve Temel Kavramlar
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
98 Amme İdaresi Dergisi
2000
İnternet Elektronik Ticaret ve Fikri Haklar Dijital Ekonomi ve Kuumlccediluumlk İşletmeler Uumlzeshy
rindeki Etkileri Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal
Etkileri Kurumsal Web Sitesi Elektronik Ticaret Vergileme tikeleri ~eritabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri
Madenciliği Yapay Zeka
2001 İnternet ve Sosyal Bilimlerde Metodoloji Devlet Vatandaş İletişiminde E-Posta İnternet ve Hukuki İşlemler Bilişim Succedilları
Webdeki Belediyeler
Siber Teroumlrizm Yapay Zeka Kent Bilgi Sistemi Ccediloğrafik Bilgi Sistemi
Tablo 10 TODAİE Suumlreli Yaymlar Makale Dizini İccedilinde Yer Alan Bilişim Makalelerin Sayısı
Tuumlrkiyede Uumlretilmiş Bilişim jtd TarBa SOreli Vayın Sayısı (adet) konulu makale sayısı (adet)
2 208 55115
2000 207 117 56 187 521999 28 1831998 64 25
1997 155 40 26
Suumlreli Yayınlar
Tuumlrkiye de bilişim konulu makalelerin yer aldığı suumlreli yayınların neler olshyduğunu bu ccedilalışma iccedilin hazırlanan makale veri tabanından tespit edebilmekteshyyiz (Tablo 11) Uumllkemizde Bilgisayar başlığı ile yayınlanan suumlreli yayınlar ise Tablo 12de verilmiştir Bu tablolarda akademik oumlzellik taşıyan Amme İdaresi ve Uumlniversite Dergileri hariccedil hemen hemen hepsi uygulama dergileridir Oumlte yandan uumllkemizde bilişim başlığı altında yayınlanan tek dergi TBD Bilişim dergisidir Dergi bir bilişim sivil toplum kuruluşu olan TBD- Tuumlrkiye Bilişim Derneği tarafından 1972 yılından beri yayınlanmakta ve uumllkemizde YBS disipshylinin gelişmesine oumlzellikle Tuumlrkccedile bilişim terimlerinin yerleşmesine oumlnemli katshykısı olmuştur 1970li yıllarda akademisyenlerin ağılıkb olarak katkıda bulunshyduğu bu dergide 1990h yıllardan sonra uygulamacılann ağırlığı artmıştır
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 99
Tablo 11 Bilişim Konulu Makalelerin Yer Aldığı Suumlreli Yayınlar
Amme İdaresi Dergisi Bankacılar
Belediye Dergisi Bilgisayar Datamation Bilim ve Teknik Ekonomik Form Elektrik Muumlhendisliği Finans Duumlnyası Hukuk Araştırmaları İller ve Belediyeler İşveren Kal-Der Form Kalkınmada Anahtar Veshyrimlilik Kurgu Mali Ccediloumlzuumlm
Maliye Dergisi
MESS İşveren Gazetesi Pazarlama Duumlnyası Uumlniversitelerin İİBF Dergileri Vergi Duumlnyası Verimlilik Dergisi Yargıtay Dergisi Yaşadıkccedila Eğitim Tekstil ve Muumlhendis Araştırma Teknolojileri ve Fashyaliyetleri Buumllteni Bilgisayar Datamation Bilgisayar Grafiği Bilim ve Teknik TBD Bilişim Dergisi Byte Dış Ticaret Dergisi Goumlruumlş
Harita Dergisi Harita ve Kadostra Muumlhenshydisliği İktisat İşletme Finans Makine amp Metal Teknolojishysİ
Metoroloji Milli Savunma Bakanlığı PC World Tuumlrkiye Planlama Dergisi Politeknik Dergisi Silahlı Kuvvetler Dergisi Standart Tarım ve Koumly Dergisi Tuumlrk Kuumltuumlphaneciliği Yeni Tuumlrkiye
Oysa yabancı yazında bilişim konusunda gerek akademik gerek uygulamalı ccedilok sayıda suumlreli yayın mevcuttur (EK-2) Bunlardan oumlzellikle youmlnetim bilişim disiplinin gelişmesimiddotne katkısı bulunan MIS Quarterly ve Journal of MIS (JMIS) dergilerinin bu alanda ccedilalışanlar iccedilin oumlnemli bir başvuru kaynağı olduğunu soumlyleyebiliriz
Bu bilgiler ışığında uumllkemizde bilişim konularında akademik suumlreli yayınlashyrın yer almasını oumlnemli bir gereklilik olduğu accedilıktır
- Tablo 12 Ulkemizde Yayınlanan Bilgisayar Dergileri
Adnet online Bilgisayar Pazan Bilgisayar Bilgisayar Tomografi Buumllteni Bilgisayar Koşu Buumllteni Bilgisayar ve Yazılım Duumlnyasından Diyalog Bilgisayar Araştırma Uygulama Merkezi Bilgisayar Muumlhendisleri Haber Buumllteni Dergisi BT Haber Dergisi Bilgisayar Datamation Chip Bilgisayar Dergisi Bilgisayar Dergisi Internetworld Bilgisayar Destekli TasarımIUumlretim Level Online Bilgisayar Gazetesi PC Life Tuumlrkiye Bilgisayar Kuluumlbuuml PC Magazine Tuumlrkiye Bilgisayar Magazin Bilgisayar Muumlhendislen Haber Buumllteni
8 Bu liste TODAİE Suumlreli Yayınlar Makale Duywıı buumllteninde bilişim makalelerinin yer aldıgı suumlreli yayınshylardan derlenerek oluşturulmuştur
bull Tablo 12de yer alan dergi isimleri Milli Kuumltuumlphane Veritabanı uumlzerinde bilgisayar anahtar kelimesiyle yapılan sorgulama sonuccedillanndan alınmıştır Online bkz httpkitapmkutupgovtr4500alephlturnltlsymlscan-t725 2957 ı (22022002)
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
ı 00 Amme idaresi Dergisi
SONUCcedil
Youmlnetim bilişim sisteminin bir disiplin olarak uumllkemizde gelişimi her ne kashydar zaman farklılığı olsa da genel hatlarıyla duumlnyadaki gelişime paralel bir suumlreccedil izleyerek gelişme goumlstermektedir Oumlnceleri bir sistem olarak goumlruumllen bu disiplishynin son yıllarda ayrı bir disiplin alanı olarak uumllkemizde gelişmesine youmlnelik somut adımların atılması -EMKnın oluşturulması YBSnin doccedilentlik alanı olashyrak kabuumll goumlrmesi ve YBS EnstituumllBoumlluumlmlProgram ve derslerin accedilılmasıshy
sevindiricidir Ancak bu ccedilalışmadaki incelemelerden de goumlruumllduumlğuuml gibi bilgi bilişim enformatik enformasyon kavramları birbirinin yerine kullanılmasıyla yaşanan kavram kargaşasının bu alanın gelişmeye başladığı 1970lerden beri suumlshyregelmesi disiplinin uumllkemizde gelişmesini olumsuz etkilemektedir
YBS nin uumllkemizde guumlccedilluuml bir disiplin olarak gelişmesi ve bu disiplinin Tuumlrshykiyeyi E-Tuumlrkiyeye taşıyacak guumlcuuml yaratabilmesi iccedilin aşağıdakilerin yapılması gereklidir
bull Bilişim kavramlarında yaşanan kavram kargaşasının ortadan kaldırılması
bull Uumlniversitelerde youmlnetim bilişim sİstemleri anabilim dallarının kurulması
bull Youmlnetim bilişim sİstemleri ders iccedileriklerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilmesi
bull Uumllkemizde YBS disiplinin gelişimini inceleyen akademik ccedilalışmaların ve YBS konularında yapılacak tez araştırma ve incelemelerin oumlzendirilmesi
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sisemleri 101
EK-l
Boğaziccedili Uumlniversitesi Youmlnetim Bilişim Sistemleri Ders Programı
ı Yarıyıl 2 Yarıyıl Ekonomi i 3 Ekonomi II 3 Youmlnetim ve Organizasyon 2 Pazarlama Prensipleri 3 Bilgisayar ve Programlamaya Giriş 4 Problem Ccediloumlzuumlmuuml ve Algoritma
Analizi 4
işletmelerde Bilgisayar Kullanımı 3 Bilişim Sistemlerine Giriş 3 Ayrık (Discrete )Matematik 3 İşletme Matemati2i II 3 İşletme Matematiği 3 İşletmeciler İccedilin İngilizce 2
3 Yarıyıl 4 Yarıyıl Muhasebe i 3 Muhasebe LI 3 KantitatifTeknikler i 3 KantitatifTeknikler II 3 Bireyler Arası İletişim 3 İşletme Hukuku 3 Bilişim Teknolojisi 4 Sistem Yazılımı 4 Veri Tabanma Giriş 4 Veri Tabanı Sistemleri 4
SYarıyıl 6 Yarıyıl Finans 3 Lojistik 3 Karar Vermede Sayısal Analiz 3 Sistem Tasarımı 4 Bilgisayar Kullanımmda İnsan Faktoumlruuml
3 Yazıltm ve Donanım Degerlendirme 3
Sistem Analizi 4 İşletme Programı Geliştirme 4
7 Yarıyıl 8 Yanyıl Sektoumlr Uygulaması (Staj) 4 Bilgi İşlernede Hukuki ve Ahlaki
Değerler 3
Bilişim Sistemleri Youmlnetimi 3 Bilişim Youmlnetim Sistemi Seminerleri 3 Uygulamalı Yazıltm Geliştirme
Projesi 4 Proje
EK-2
Bilişim Konulu Yabancı Suumlreli YayIOlarmiddot
Management Information System Quarterly Internet World (MIS Quarterly) InternetWeek
Journal ofManagement Information System InternetWork (JMIS) Computers amp Electrical Engineering
Decision Support Systems (DSS) Computers amp the History of Art Information amp Communications Technology Computers amp the Humanities
Law Computers in Libraries Information amp Systems Engineering Computerworld Information Communication amp Society Computing Information Infrastructure amp Policy Computing Canada
bull Ebsco-online veritabanından derlenmiştir (httpwwwebscocom)
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
102 Amme İdaresi Dergisi
Infonnation Knowledge Systems Manage- Computing Japan ment Computing Surveys
Infonnation Management Journal Comparative Political Studies Infonnation Outlook Computer Infonnation Sciences Computer Artist Infonnation Sciences Applications Computer Assisted Language Leaming Infonnation Services amp Use Computer Designs Electronic Systems Infonnation Society Technology amp Design Infonnation Strategy The Executives Jour- Computer Graphics Forum
nal Computer Graphics World Infonnation Systems Journal Computer Languages Infonnation Systems Management Computer Life Infonnation Systems Research Computer Modeling amp Simulation in Engi-Infonnation Systems Security neering Infonnation Technology amp Libraries Computer Music Journal Infonnation Technology for Development Computer Protocols Infonnation Today Computer Science Education Infonnation Week Computer Security update InfoWorld Computer Workstations International Journal of Infonnation Security Computer-Aided Engineering
ComputerCraft
KAYNAKCcedilA
Akpmar Haldun (1998) Enformasyon Teknolojisi ve İşletmecilik Oumlğretimine Etkileri Araştırma Raporu Kasım 1997 (httpwwwistanbuledutrenforethtml) Ccedilalışma ayrıca İuuml İşletme Fakuumlltesi Kasım 1997 Araştırma İUuml İşletme Fakuumlltesi Dergisi C27 SI Nisan s 39-67de yaymlanmıştır
Alavi Maryam Patricia Carlson ve Geoffrey Brooke (1 992)The Ecology of MIS Reshysearch A Twenty Year Status Review Journal ofManagement Information Sysshytems Vol 8 No4 Spring pp45-62
Baskerville Richard L ve Michael D Myers Information Systems As A Reference Discipline MIS Quarterly Vol 26 No 1 March 2002 s 1 -14
Bensghir Kaya Tuumlrksel (1995) Kamu Goumlrevlilerinin Yetiştirilmesinde Bilgi Teknoloshyjileri Eğitimi Kamu Youmlnetimi Sempozyum Bildiriler Kitabı Cilt 11 TODAİE Yashyyını Ankara Aralık
Bon Ville C ve M Londry (1989)Can the Field of MIS Be Disciplined Communishycations ofthe ACM Vol 32 No 1 s 48-60
Guumllmez Mesut (1991) Tuumlrkiyede Ccedilalışma İlişkileri (1936 oumlncesi) TODAIE Yayın No 2362 Bası Ankara
Davis Gordon B ve Margrethe 01son (1984) Management Information Systems Conshyceptual Foundations Structures and Development Second Edition McGraw HII NY
httpwwwtodaiegovtrtodaiemdbtphp
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
Tuumlrkiye de Youmlnetim Bilişim Sistemleri 103
httpwwwyokgovtrlinklerfhtmL
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duyhtml
httpwwwyokgovtruakmenuldocent duy tlLhtml
Huizing Ard ve Carlson Patricia (1992) A Review of MIS Research and Disciplinary Development Journal ofManagement Information Systems Vol 8 Nu 4 Spring s45-62
Keen Peter G W (1980) MIS Research Reference DiscipIines and a Cumulative Traditİon Proceedings ofthe First International Conference on Information Sysshytems E Mc Lean (ed) Philadelphia PA s 9-18
Kochen Man Fred (1986) Are MIS Frameworks Premature Journal ofManageshyment Information Systems Vol 2 No 3 Winter s 92-100
Koumlksal Aydın (1981) Bilişim Terimleri Soumlzluumlğuuml TDK Yayınları Yayın No 476 Anshykara
Koumlksal Aydın (2002) Bilişim Soumlzcuumlğuuml Uumlzerine httpwwwtbvorgtr 11022002
Lacity Mary C (1984) Management Infonnation Systems - Beyond the Current Paradigm~ Journal ofManagement Information Systems VoL 1 Summer s 3-10
Landry M ve Bonville C (1992) HA Disciplined Methodological Pluralismfor MIS Research Accounting Management and Information Technologies Vol 2 Nu 2 s77-97
Long Lary (1989) Management Information System Prentice-Hal1 NJ
Yanmağan Uumlnal TBV Onikinci uumlniversitelerarası Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlm Başshykanları Toplantısı nda yaptığı konuşma metni (26 Ekim 2001) online erişim iccedilİn httpwwwtbvorgtr
Yannan-Vural Fatoş Tuumlnay Bilgisayar Muumlhendisliği Boumlluumlmlerinde Oumlğretim Uumlyesi Ashyccedilığı Mevcut Durum ve Ccediloumlzuumlm Oumlnerileri httpwwwtbvorgtrturkce pagesbilg_muh _ egtouahtml
Zwass Vladimir (1984) Management Infonnation Systems Beyond the Cument Paradigm Journal ofManagement Information Systems Vol 1 Nu ı
- AMMEİDARESİ DERGİLERİ 35-1pdf
-
top related