sistemi nacionalnih računa

• Sistemi nacionalnih računa

• Istorija nacinalnog dohotka

– XVII vek, ENG, HOL, FRA

– V. Petty, G. King, Voban

– A. Smith

• Istorija nacionalnih računa

– Quesney ,Mead, Stone,Keynes, Tinbergen, Frsch ,Marshal, Ricardo, Marx, Leontief

• Istorija nacionalnih računa

– OECD

• prva metodologija

– UN

• 1947., Merenje nacionalnog dohotka i konstrukcija društvenih računa

• 1953., Sistem nacionalnih računa i pomoćnih tabela

• 1961., 1964., dopune

• 1968., revizija

– Input-output tabela

– Bilans finansijskih tokova

– Bilans nacionalnog bogatstva

– EZ

• 1970, (The european system of integrated accounts)

• 1979, revizija

– Sistem narodno-privrednih bilansa (The material product system)

– Naš sistem privrednih bilansa

– UN, OECD, EZ, IBRD, IMF

• 1993, Sistem nacionalnih računa (System of national accounts, SNA)

• 1995, Evropski sistem računa (ESA)

• Sistem nacionalnih računaRazvoj sistema nacionalnih računa

• Integralni sistem makroekonomskih (privrednih) bilansa (SFRJ, SRJ, SCG)

– Bilans raspodele društvenog proizvoda

– Tabela međusobnih odnosa privrednih delatnosti (input-output tabela)

– Sistem finansijskih (novčanih) tokova

– Bilans društvenog bogatstva

– RZS danas teži dostizanju standarda SNA93 i ESA95

• RZS 2008, Sistem nacionalnih računa 1997-2006

• Sistem nacionalnih računa predstavlja

– instrument kvantitativne analize stanja i kretanja ukupne ekonomske aktivnosti unutar zemlje i sa inostranstvom

– skup detaljnih informacija o osnovnim makroekonomskim agregatima

– osnovu za vođenje ekonomske politike zemlje jer omogućuju merenje:

• Stope ekonomskog rasta

• Promene u proizvodnji, potrošnji, štednji, investicijama, izvozu, uvozu, deficitu, nacionalnom bogatstvu

• Sistem nacionalnih računa može se koristiti za

– predviđanje budućih ekonomskih kretanja

– ocenjivanje uticaja mera ekonomske politike na kretanja makroekonomskih pokazatelja

– međunarodna poređenja najvažnijih agregata (GDP, GDP po stanovniku, odnos investicija, državne potrošnje i štednje prema GDP)

•

• Sistem nacionalnih računa prikazuje kako

– proizvodnja stvara nova i transformise već postojeća dobra i usluge

– ostvaruje dohodak koji se koristi za potrošnju i štednju koja će omogućiti povećanje proizvodnje i potrošnje u budućnosti

• Sistem nacionalnih računa

– obračun proizvodnje po koncepciji UN

– predstavlja skup međusobno povezanih računa, bilansa stanja i tabela

– prati aktivnost institucionalnih jedinica grupišući ih u sektore

• Predmet obuhvatanja nacionalnih računa

– proizvodnja

– raspodela

– upotreba dobara i usluga

• Makroekonomski agregati

– Bruto dodata vrednost

– Bruto domaći proizvod

– Nacionalni dohodak

• Proizvodnja predstavlja

– stvaranje proizvoda i usluga

• koji imaju ekonomsku vrednost (cena i troškovi proizvodnje)

• koje stvara ljudski rad i kapital

• a zadovoljavaju ljudske potrebe (direktno i/ili indirektno)

• Transaktori, nosioci ekonomske aktivnosti

– fizička lica ili domaćinstva

• podmiruju tekuću potrošnju, proizvodnja za sopstvene potrebe ili tržište

– pravna lica

• ulažu samo u investiciona dobra

• Grupe transakcija

– transakcije dobara i usluga (domaća proizvodnja i uvoz) i njihova upotreba (međufazna, finalna i investiciona potrošnja i izvoz)

– transakcije raspodele (rad, kapital i država)

– finansijske transakcije (nabavku finansijske imovine i obaveze po osnovu finansijskih sredstava)

– ostale transakcije

Ko obavlja ekonomske aktivnosti?

• Nosioci ekonomske aktivnosti fizička i pravna lica grupišu se u institucionalne jedinice i sektore

• Sektori institucionalnih jedinica (transaktora)

– nefinansijski ili proizvođački

– finansijski

– država

– nekomercijalne organizacije (pružaju usluge domaćinstvima)

– domaćinstva

– inostranstvo

• Nefinansijski ili proizvođački sektor

– privatne i javne korporacije

– zadruge

– ortačka preduzeća

– javna predzeća

– nekomercijalne organizacije

– kooperativna privatna preduzeća (vlasnici pojedinci ili partneri)

profitne jedinice u kojima se proizvodnjom roba i usluga ostvaruje profit, ali koje nisu uključene u finansijski sektor

• Finansijski sektor

– centralna banka

– ostale monetarne institucije

– osiguravajuće institucije

– privatni penzijski fondovi

institucionalne jedinice koje učestvuju ili pomažu u finansijskom posredovanju čija je uloga da kanališe finansijska sredstva kreditora (zajmodavca) ka zajmoprimaocima

• Sistem nacionalnih računaOsnovne karakteristike

• Sektor država

– državni organi i agencije (opšte usluge države, odbrana)

– neprofitne institucije koje kontrolišu i finansiraju državne jedinice

– fondovi obaveznog socijalnog osiguranja

Pošto nisu tržišni proizvođači, njihove troškove pokriva država, kontroliše ih i upravlja njima i zato pripadaju ovom sektoru

• Sistem nacionalnih računaOsnovne karakteristike

• Sektor domaćinstva

– preduzetnici

– vlasnici preduzeća koji rade sami i sa članovima porodice

– zaposleni radnici

– primaoci transfernih i dohodaka od svojine

Obično se smatraju potrošačkim jedinicama, ali u praksi ona učestvuju u mnogim ekonomskim aktivnostima.

• Npr. u seoskim domaćinstvima proizvode poljoprivredna dobra i usluge za sopstvene potrebe, ali su pojedina domaćinstva uključena i u proizvodnju dobara ili pružanje usluga za tržište.

• Sektor nekomercijalne organizacije (neprofitnih institucionalnih jedinica koje pružaju usluge domaćinstvima - NPID)

• socijalna zaštita

• rekreacija i kultura

• religiozne organizacije

• profesionalne organizacije, udruženja građana i sindikati

• finansiraju se na osnovu dobrovoljnih priloga datih u novcu ili naturi i obezbeđuju dobra i usluge ili za svoje članove ili za druga domaćinstva

• Sektor inostranstvo

• institucionalni rezidenti

• institucionalni nerezidenti

Rezidentne jedinice ulaze u određene transakcije i veze sa nerezidentnim jedinicama koje su rezidentne sa stanovišta ekonomija drugih zemalja.

Te transakcije su deo ekonomske aktivnosti zemlje i moraju biti predstavljene u sistemu nacionalnih računa.

• Specifičnosti metodologije i metodi obračuna proizvodnje i potrošnje

– bruto i neto koncept agregatnih vrednosti

– domaća i nacionalna proizvodnja

– izbor obračunskih cena

**Bruto i neto koncept agregatnih vrednosti

• bruto vrednost je izraz vrednosti finalnih proizvoda sa uračunatom amortizacijom

• neto vrednost je izraz vrednosti finalnih proizvoda bez uračunate amortizacije

**Domaća proizvodnja/potrošnja

• zbir računa proizvodnje svih proizvođača ostvarene na teritoriji date zemlje

– isključuje prekomorske teritorije

– uključuje brodove i avione

– Nacionalna proizvodnja/potrošnja

• domaća proizvodnja/potrošnja korigovana proizvodnjom/potrošnjom naših rezidenata u inostranstvu i umanjena za proizvodnju / potrošnju nerezidenata na našoj teritoriji

**Izbor obračunskih cena

• tržišne cene

– za analizu tržišta

• cena koštanja

– za usluge državne administracije

• osnovna cena i cena proizvođača

– Bruto domaći proizvod predstavlja

• sumu bruto dodatih vrednosti svih institucionalnih rezidenata u ekonomiji zemlje (po tržišnim cenama)

• sumu finalnih izdataka za potrošnju, investicije i izvoz umanjen za uvoz

– Ravnoteža

• globalne ponude i globalne tražnje

Metodi obračuna bruto domaćeg proizvoda i nacionalnog dohotka

• proizvodni ili realni

• prihodni

– najčešće primenjivan

• rashodni

– kategorije potrošnje

» lična

» javna

» investiciona

» saldo izvoza i uvoza

• proizvodni ili realni (zbir bruto dodajne vrednosti svih proizvodnih institucionalnih jedinica rezidenata)

• Prihodni (zbir svih dohodaka ostvarenih u tekućoj proizvodnji)

• rashodni (zbir vrednosti dobara i usluga namenjenih finalnoj potrošnji)

• Makroekonomski agregati

– Bruto proizvodnja preduzeća

– Bruto dodata vrednost (BDV)

– Bruto domaći proizvod (BDP)

– Neto domaći proizvod (NDP)

– Bruto nacionalni dohodak (BND)

– Neto nacionalni dohodak (NND)

– Bruto raspoloživi dohodak (BRD)

• Osnovne karakteristike

• Bruto vrednost proizvodnje (autput) predstavlja

– vrednost svih proizvoda i usluga

– proizvedenih u obračunskom periodu

– po tržišnim cenama

– Elementi Bruto vrednosti proizvodnje

• vrednost međufazne potrošnje

• amortizacija

• zarada zaposlenih

• dobit

• posredni porezi umanjeni za subvencije

• Bruto dodata vrednost predstavlja

– Bruto vrednost proizvodnje umanjenu za međufaznu potrošnju (amortizaciju)

• Bruto domaći proizvod ( Gross Domestic Product )

– ukupna proizvodnja dobara i usluga

– umanjena za međufaznu potrošnju

– na nivou privrede kao celine

– Finansijske usluge (razlika između aktivnih i pasivnih kamatnih stopa

• Neto domaći proizvod ( Net Domestic Product ) predstavlja

– Bruto domaći proizvod umanjen za amortizaciju

• Bruto nacionalni dohodak ( Gross National Income ) prestavlja

– Bruto domaći proizvod korigovan tj.

• uvećan za dohotke koje su rezidenti primili od rada ili kapitala u inostranstu i

• umanen za isto takve dohotke koje su isplaćeni nerezidentima na teritoriji naše zemlje

• Neto nacionalni dohodak ( Net National Income ) predstavlja

– sumu vrednosti (neto) primarnih dohodaka svih institucionalnih sektora

• Bruto (neto) nacionalni raspoloživi dohodak ( Gross (Net) National Disposable Income ) dobija se kada se

– Bruto (neto) nacionalnom dohotku

– dodaju svi tekući transferi u novcu i naturi koje su rezidenti primili od nerezidenata i

– oduzmu svi tekući transferi u novcu i naturi koje su rezidenti platili nerezidentima

• Bruto domaći proizvod vs Društveni proizvod

– 1998., SCG, 21,5% razlike

• finansijske usluge

• obrazovanje

• zdravstvo

• socijalna zaštita

• delatnost državne uprave i odbrane

• Šema nacionalnih računa za ukupnu ekonomiju

– Tekući računi

• proizvodnja, raspodela i upotreba dohotka

– Računi akumulacije

• promene u imovini, obavezama i sopstvenim sredstvima

– Računi stanja imovine

• stanje imovine, obaveza i sopstvenih sredstava na početku i kraju obračunskog perioda

– Račun odnosa sa inostranstvom

• Veze rezidentnih i nerezidentnih jedinica

**Faze raspodele

• primarna raspodela

– rad

– kapital

– država

• sekundarna raspodela

– raspodela dohotka u novcu preko transfera

• raspodela u naturi

**Strane računa

• Tekućih računa

– desna: izvori sredstava

– leva: upotreba sredstava

• Računa akumulacije i stanja imovine

– leva: promene u imovine

– desna: promene u obavezama i sopstvenim sredstvima

– Bilansna stavka je razlika ili saldo između desne i leve strane računa

• zatvara jedan, a otvara drugi račun

• Računi tekućih transakcija

– Računi proizvodnje

0. Račun dobara i usluga

1. Račun proizvodnje

– Računi dohotka

2. Račun stvaranja dohotka

3. Račun raspoređivanja primarnog dohotka

4. Račun sekundarne raspodele dohotka

Račun raspodele u naturi

1. Račun upotrebe raspoloživog dohotka

• Sistem nacionalnih računaOsnovne karakteristike

– Računi akumulacije (imovinu, obaveze, sopstveni kapital)

• Račun kapitala

• Finansijski računi

• Račun ostalih promena fondova

-Bilans stanja imovine -Računi odnosa sa inostranstvom

• Računi tekućih transakcija

– Računi proizvodnje

0. Račun dobara i usluga

– specijalan račun

– leva i desna strana računa su izravnate

» ne dobijaju se osnovni agregati

– Strane računa

» leva: izvori sredstava

» desna: upotreba sredstava

• Prikazuje upotrebnu strukturu vrednosti proizvodnje (rashodni metod)

1. Račun proizvodnje

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Bruto domaći proizvod

» Neto domaći proizvod

Prikazuje proizvodnu strukturu vrednosti proizvodnje (proizvodni metod)

1. Račun proizvodnje

– Bruto domaći proizvod predstavlja

» proizvodnju umanjenu za međufaznu potrošnju

– Neto domaći proizvod predstavlja

» Bruto domaći proizvod umanjen za potrošnju osnovnih sredstava

• Računi tekućih transakcija

– Računi dohotka

2. Račun stvaranja (formiranja) dohotka

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Poslovni višak, Mešoviti dohodak

• primarna raspodela dohotka

• Prikazuje prihodnu strukturu BDP (prihodni metod)

• Računi tekućih transakcija

– Računi dohotka

3. Račun raspoređivanja primarnog dohotka

– primarna raspodela dohotka

– za institucionalne jedinice rezidenata u njihovom svojstvu primaoca

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Nacionalni dohodak

Račun razlike između BDP i BND

3. Račun raspoređivanja primarnog dohotka

– Podračuni

» Račun dohotka preduzetnika

» Račun raspodele ostalog primarnog dohotka

4. Račun sekundarne raspodele dohotka

– sekundarna raspodela dohotka

– osnovni oblici transfera

» izvori jednog su upotreba drugog institucionalnog sektora

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Raspoloživi dohodak

Račun raspodele u naturi

– socijani transferi u naturi

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Korigovani raspoloživi dohodak

5. Račun upotrebe raspoloživog dohotka

– Raspoloživi dohodak i finalna potrošnja

» iz sopstvenih sredstava

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansa stavka

» Štednja

• Račun upotrebe korigovanog raspoloživog dohotka

– Korigovani raspoloživi dohodak i finalna potrošnja dobara i usluga

» iz sopstvenih sredstava

» transferi u naturi

– Strane računa

» leva: upotreba sredstava

» desna: izvori sredstava

– Bilansna stavka

» Štednja

Računi tekućih transakcijaRačuni dohotkaRačuni upotrebe dohotkaPretpostavka jednakosti raspoloživog i korigovanog raspoloživog dohotkasocijalni transferi u naturi se obavljaju samo između jedinica rezidenataIzdaci za javnu potrošnju se pripisuju institucionalnim jedinicama koje snose troškoveBilansna stavka: Štednjapozitivna vs negativna

• Računi akumulacije

– akumulacija je odložena potrošnja

– osnov za manevrisanje u vođenju politike optimizacije razvoja

– u kojim sektorima se akumulacija stvara i u kojim sektorima se koristi?

– podsećaju na bilanse stanja imovine

– Strane računa

• leva: promene u imovini

• desna: promene u obavezama i sopstvenim sredstvima

Računi akumulacijeGrupe računa akumulacijetokovi koji zavise od ekonomskih i dr. aktivnostitokovi koji zavise od dr. činilacaotkriće ili iscrpljenje mineralnih depozitarazaranja u ratuprirodne katastrofe

Računi akumulacijeRačun kapitalaFinansijski računRačun ostalih promena u imoviniRačun revalorizacijeRačun neutralnih dobitaka/gubitaka vlasnikaRačun realnih dobitaka/gubitaka vlasnika

Računi akumulacijeRačun kapitala

Strane računaleva: promene u imovinidesna: promene u obavezama i sopstvenim sredstvimaBilansna stavkaNeto pozajmice ili neto zaduženjaneto štednja uvećana za neto kapitalne transfere i umanjena za vrednost nabavki prethodno umanjene za rashodovanje nefinansijske imovine i potrošnje osnovnih sredstava

Računi akumulacije

– Račun ostalih promena u imovini

• promene zbog

– otkrića ili iscrpljenja podzemnih izvora

– razaranja u ratu i političkih događaja

– prirodnih katastrofa

Računi akumulacijeFinansijski računStrane računaleva: promene u imovinidesna: promene u obavezama i sopstvenim sredstvima

Nema bilansnu stavku, ali se saldo pojavljuje u vidu Neto pozajmice ili Neto zaduženja

– Račun revalorizacije

• promene u nivou i strukturi cena

• promene u sopstvenim sredstvima zbog nominalnih dobitaka/gubitaka vlasnika

• Strane računa

– leva: promene u imovini

– desna: promene u obavezama i sopstvenim sredsvima

• Vrste računa revalorizacije

– Račun neutralnih dobitaka/gubitaka

– Račun realnih dobitaka/gubitaka

• Nominalni dobitak/gubitak vlasnika predstavlja vrednost koristi koje dobija vlasnik imovine zbog porasta cena imovine i smanjenja novčane vrednosti obaveza u obračunskom periodu

• Neutralni dobitak/gubitak vlasnika je vrednost dobiti koja nastaje ako je porast cena imovine isti kao i porast opšteg nivoa cena

• Realni dobitak/gubitak vlasnika je prednost dodatih sredstava iznad realnih izvora

• Nominalni = Neutralni + Realni

Računi stanja imovine

– odnose se na stanje vrednosti imovine i finansijskih obaveza institucionalnih jedinica, sektora i/ili nacije u celini

– često se naziva bilansom nacionalnog bogatstva

– Veza početnog i krajnjeg bilasa stanja za datu imovinu

• vrednost imovine u početnom bilansu stanja

• promene u sopstvenim sredstvima

• vrednost imovine u krajnjem bilansu stanja

– Kategorije imovine

• Nefinansijska

– proizvedena (osnovna sredstva, zalihe, dragocenosti)

– nastaje u procesu proizvodnje

– neproizvedena (materijalna- zemljište, mineralna nalazišta, izvori vode; nematerijalna – patenti, ugovori i sl.)

– nastaje u prirodi

• Finansijska (monetarno zlato, valute i depoziti, hartije od vrednosti, zajmovi i sl.)

– Strane računa

• leva: imovina

• desna: obaveze i sopstvena sredstva

– Bilansna stavka : Sopstvena sredstva

•

– Početni bilans stanja

– Promene u bilansu stanja između početka i kraja obračunskog perioda

- Završni bilans stanja

Računi odnosa sa inostranstvomRačun uvoza i izvoza dobara i uslugaRačun primarnog dohotka i tekućih transfera sa inostranstvomRačun kapitala sa inostranstvom

obuhvataju sve transakcije koje se obavljaju između domaće privrede i inostranstvaleva strana – upotreba; desna - izvoribilansna stavka je “saldo uvoza i izvoza”

. Račun kapitala sa inostranstvom

• Strane računa

– leva: promene u imovini

– desna: promene u obavezama i sopstvenim sredstvima

• Bilansna stavka: Neto pozajmice (zaduženja)

– Saldo tekućeg računa sa inostranstvom umanjen za neto kapitalne transfere i za neto sticanje neproizvedene nefinansijske aktive

– Ista vrednost kao i na računu kapitala

» neto pozajmica ili zaduženje mora (na nivou nacionalne ekonomije) biti iz inostranstva (ili inostranstvu)

Imaju isti saldo - Bruto (Neto) pozajmice (zaduženja)

•Sistem nacionalnih računa Srbije

• Računi za institucionalne sektore

– Računi za nefinansijski sektor

– Računi za finansijski sektor

– Računi za sektor države

– Računi za sektor domaćinstva

– Računi za sektor neprofitnih institucionalnih jedinica koje pružaju usluge domaćinstvima

• Input-output tabela

• Smisao i značaj input-output tabele

– finalna proizvodnja i njena raspodela predstavljaju centralni deo ekonomskih kretanja

– polazna tačka su ukupna raspoloživa sredstva, a ne vrednost pojedinih agregata proizvodnje

P+U=R+C+I+E

– cilj analize je dopuna prikaza stvaranja i raspodele finalne proizvodnje, tj. bruto domaćeg proizvoda

– proizvodnja je prikazana u dvostrukoj zavisnosti

• redovi su isporuke, a kolone su nabavke

– jednakost suma reda i kolone sa svaki sektor

– vrednost ukupno raspodeljenih sredstava iz međufazne i finalne potrošnje jednaka je ukupno raspoloživim sredstvima koja čine suma izdataka za reprodukcioni materijal, plate radnika, amortizaciju, višak ostvarene proizvodnje i vrednost uvoza

• Tehnička i matematička svojstva input-output tabele

– Kvadranti tabele

• I kvadrant: finalna potrošnja

• II kvadrant: međufazna potrošnja

• III kvadrant: dodata vrednost i uvoz

– Tehnički koeficijenti se računaju za II kvadrant

– Kvadratna matrica tehničkih koeficijenata

– Inverzna matrica (matrica multiplikatora)

Bilans raspodeljenih/raspoloživih sredstava:

• Nastanak i razvoj input-output tabele

– 1951., SAD za 1947.

• prva zvanična tabela

– DAN, HOL, NOR, VB, JAP, ITA

– 1957., SFRJ za 1955.

– MAĐ, POL, SSSR, GER

• Tipovi IO tabela

– Tabele sa agregiranim tokovima

– Tabele sa dezagregiranim tokovima (uvozni tokovi prikazani odvojeno od domaćih)

– Regionalne IO tabele

– Međuregionalne IO tabele

(analiza privredne strukture regiona i povezanost sa drugim regionima)

• Bilans nacionalnog bogatstva

• Bilans nacionalnog bogatstva

– odnosi se na nefinansijsku imovinu zemlje i njene neto obaveze prema inostranstvu

– svi materijalni objekti koji imaju tržišnu cenu i donose dohodak

• zemlja i drugi prirodni izvori

– prati se godišnje uporedo sa proizvodnjom

– rezultat je odložene potrošnje dohotka i kum. investicija

• Značaj bilansa nacionalnog bogatstva

– određuje obim i strukturu bruto investicija

– izražava nivo i dinamiku društveno-ekonomske razvijenosti privrede

• Statistika bilansa nacionalnog bogatstva

– u svetu nije dovoljno razvijena

– kod nas

• nedostatak potrebne statističke dokumentacije

• redovno praćenje osnovnih sredstva i investicija (bruto i neto)

• koncept zbira pojedinačnih bilansa stanja preduzeća

• Gotovo da je nestala potreba posebne izrade i prikazivanja bilansa nacionalnog bogastva!

• Ekonomski modeli

• Neophodno je da se statistička informacija sistematski prikuplja, klasifikuje i obrađuje, što omogućava stvaranje kvantitativnih modela u ekonomiji

• Sistem nacionalnih računa zasnovan na postavkama ekonomske teorije predstavlja najvažniju kariku u konstrukciji ekonomskih modela

• Osnovni ekonomski fenomeni

• Proizvodne snage

• stanovništvo

• kapaciteti

• Ekonomska aktivnost

• makroekonomski agregati i bilansi

• Cene

• konačna raspodela između svih kategorija društva

• Ekonomski model predstavlja

• skup jednačina i veza

• kojim se izražava međuzavisnost između ekonomskih promenjivih

• u ekonomskom sistemu

• Postupak (definisanja) ekonomskog modela

• teorijsko razmatranje ekonomskih relacija i definisanje postulata i tvrdnji

• definisanje modela ili hipoteze

• ocenjivanje modela testiranjem hipoteze

• revidiranje teorije

• predviđanje ili donošenje ekonomskih odluka

• Podela ekonomskih modela

-Matematički

-Ekonometrijski

• Mikroekonomski

• Makroekonomski

-Agregatni

-Strukturni

-Modeli rasta

• Makroekonomski modeli

– Agregatni

• koriste informacije o makroekonomskim agregatima na nivou nacionalne privrede

• ekonomski modeli

– prisutvo stohastičke komponente

– korišćenje podaka iz nacionalnih računa

• proizvodno-kapitalni (Harrod-Domar-ov) ekonometrijski modeli

– Strukturalni

• koriste informacije međusektorskih tabela

• omogućavaju dezagregirano posmatranje aktivnosti po sektorima

• Pretpostavke input-output modela

– homogenost sektora

– proizvodna funkcija sektora je linearna

• input-output model sa agregiranim vs dezagregiranim tokovima

– ukupno raspoloživih sredstava vs domaći i uvozni tokovi

– Modeli rasta

• Stopa rasta Bruto domaćeg proizvoda ili Nacionanog dohotka

– Harrod-Domz-ov model

• odnos stope investicija i kapitalnog koeficijenta

• Podela ekonomskih modela

– modeli otvorene vs zatvorene privrede

– prema načinu izražavanja vremenske dimenzije

• statički: u stanju ravnoteže

• dinamički: tokom sukcesivnih perioda

– prema dužini perioda na koji se odonse

• kratkoročni: do 1 godine

• srednjoročni: od 1 do 5 godina

• dugoročni: od 5 godina

– linearni vs nelinearni modeli

– sa prekidnim vs neprekidnim promenjivima