regels rondom research data
Post on 23-Feb-2016
66 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Regels rondomresearch data
Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning
Basistraining voor informatiespecialisten
2RDMO Regels rondom research data
Context
Wetenschappelijke integriteit
Digitalisering en internet
Open Access-beweging
Debat over het (anders) meten en waarderen van
(andere dan traditionele) onderzoeksoutput
3RDMO Regels rondom research data
Hoofdrolspelers
Onderzoekers
Universiteiten
Financiers
Uitgevers
Bedrijfsleven
Data-archieven
en hun respectievelijke (inter)nationale samenwerkingsverbanden
4RDMO Regels rondom research data
Uitgangspunten
De resultaten van wetenschappelijk onderzoek
moeten betrouwbaar en controleerbaar zijn
De resultaten van wat uit publieke middelen betaald
wordt, moeten publiek toegankelijk zijn
5RDMO Regels rondom research data
Praktische uitdagingen
Niet alle data zijn deelbaar (privacy, veiligheid etc.)
Onderzoek(sresultaten) repliceren loont niet
Data delen en publiceren kost geld
Onderzoek is internationaal, wetgeving nationaal
Wetgeving is (nog) niet op data ingesteld
RDMO Regels rondom research data 6
Beleid: universitair
7RDMO Regels rondom research data
ESF/ALLEA
European code of conduct for research integrity (2011)
Good data practices: availability and access
Proper research procedures
Responsible research procedures
Publication-related conduct
Reviewing and editorial issues
http://www.esf.org/coordinating-research/mo-fora/research-integrity.html
8RDMO Regels rondom research data
Good data practices
Reikwijdte, opslag, veiligheid en toegankelijkheid:
“All primary and secondary data should be stored in
a secure and accessible form.”
9RDMO Regels rondom research data
Good data practices
Bewaartermijn:
“Original scientific or scholarly research data should
be documented and archived for a substantial
period (at least 5 years, and preferably 10 years).”
10RDMO Regels rondom research data
Good data practices
Data delen:
“Research data should be placed at the disposal of
colleagues who want to replicate the study or
elaborate on its findings.”
11RDMO Regels rondom research data
LERU (Nederland: UU en UvA)
Roadmap for research data (2013)http://www.leru.org/index.php/public/news/press-release-leru-roadmap-for-research-data/
Recommendations, o.a.:
opzetten van praktische ondersteuning voor
onderzoekers (R5, R20, R39)
organiseren van trainingen (R23)
ontwikkelen van best practices (R12-14, R17, R36)
12RDMO Regels rondom research data
VSNU
Gedragscode wetenschapsbeoefening (2004/2012)
I. zorgvuldigheid
II. betrouwbaarheid
III. controleerbaarheid
IV. onpartijdigheid
V. onafhankelijkheid
http://www.vsnu.nl/gedragscodes
13RDMO Regels rondom research data
VSNU: onderzoeksdata
“II.1 Het selectief weglaten van onderzoeksresultaten
wordt gemeld en beargumenteerd. De gegevens zijn
daadwerkelijk verzameld. De gebruikte statistische
methoden zijn toepasbaar op de verkregen data.”
14RDMO Regels rondom research data
VSNU: onderzoeksdata
“III.1 Onderzoek moet gerepliceerd kunnen worden om
de juistheid ervan te testen. De keuze van de onder-
zoeksvraag, de opzet van het onderzoek, de keuze van
de gehanteerde methode en verwijzing naar geraad-
pleegde bronnen is nauwkeurig gedocumenteerd.”
15RDMO Regels rondom research data
VSNU: onderzoeksdata
“III.2 De kwaliteit van dataverzameling, data-invoer,
dataopslag en dataverwerking wordt goed bewaakt.
Goede verslaglegging van alle stappen en controle op
de uitvoering is noodzakelijk (labjournaals, voortgangs-
rapportages, documentatie van afspraken en
beslissingen enz.).”
16RDMO Regels rondom research data
VSNU: onderzoeksdata
“III.3 De bewaartermijn van ruwe onderzoeksgegevens
is minimaal 5 jaar. Deze gegevens worden op aanvraag
ter beschikking gesteld aan andere wetenschaps-
beoefenaren.”
17RDMO Regels rondom research data
VSNU: onderzoeksdata
“III.4 Ruwe onderzoeksgegevens worden zodanig
gearchiveerd dat deze te allen tijde met een minimum
aan tijd en handelen kunnen worden geraadpleegd.”
18RDMO Regels rondom research data
Enkele andere gedragscodes
Persoonsgegevens (VSNU; 2005)
Biosecurity (KNAW; 2007)
Openheid dierproeven (KNAW, VSNU, NFU; 2008)
Belangenverstrengeling (KNAW, KNMG e.a.; 2012)
Goed gebruik lichaamsmateriaal (Federa; 2011)
19RDMO Regels rondom research data
Universiteit van Amsterdam
centrale richtlijnen voor research data management
uitgewerkt per onderzoeksinstituut/graduate school
met inachtneming van (inter)nationale context, wet-
en regelgeving, eisen van financiers en mores in
vakgebied
20RDMO Regels rondom research data
Universiteit van Amsterdam
Streven: onderzoeksdata zijn accuraat, volledig,
authentiek, betrouwbaar, herkenbaar, vindbaar,
indien mogelijk raadpleegbaar en veilig
Centrale rol voor datamanagementplan
Institutionele verantwoordelijkheid voor richtlijnen,
onderzoeker verantwoordelijk voor uitvoering
21RDMO Regels rondom research data
Toezichthouders
Facultaire ethische commissies (FMG en FGw)
Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit
Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteithttps://www.knaw.nl/nl/thematisch/ethiek/landelijk-orgaan-wetenschappelijke-integriteit-lowi/overzicht
http://www.uva.nl/onderzoek/onderzoek-aan-de-uva/wetenschappelijke-integriteit
http://ethiek.fmg.uva.nl / http://medewerker.uva.nl/fgw/az/content2/ethiek-commissie-fgw/ethiek-commissie-fgw.html
RDMO Regels rondom research data 22
Beleid: onderzoeksfinanciers
23RDMO Regels rondom research data
KNAW
Beleid Open Access en digitale duurzaamheid (2011)https://www.knaw.nl/nl/thematisch/open-access-en-digitale-duurzaamheid/open-access
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data
Datanotitie bij elk KNAW-instituut
Dataparagraaf in elk KNAW-onderzoeksplan
Voorschriften voor alle KNAW-onderzoeksdata
24RDMO Regels rondom research data
KNAW
Onderdelen dataparagraaf:
Digitale duurzaamheid: opslag
Open Access: toegankelijkheid data
Metadata: toegankelijkheid metadata
25RDMO Regels rondom research data
KNAW
Alle KNAW-onderzoeksdata worden
uiterlijk bij afronding van het onderzoek
duurzaam opgeslagen in een data repository en
zijn na max. 18 maanden voor iedereen toegankelijk
26RDMO Regels rondom research data
NWO
NWO-regeling subsidies (2011)http://www.nwo.nl/documents/nwo/juridisch/regeling-subsidieverlening-nwo
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data
NWO is mede-eigenaar van data (§ 29)
Data wordt goed en toegankelijk gedocumenteerd (§ 30)
Data wordt goed en toegankelijk opgeslagen (§ 30)
Data is beschikbaar voor verder onderzoek (§ 30)
27RDMO Regels rondom research data
NWO
Datacontracten met DANS voor Maatschappij- en
Gedragswetenschappen en Geesteswetenschappen
Data deponeren in repository met Data Seal of
Approval (DSA) binnen 3 maanden na beëindiging
van onderzoeksproject
28RDMO Regels rondom research data
ZonMW
Subsidiebepalingen (2013)
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data
ZonMW is mede-eigenaar van data
datamanagementplan in subsidieaanvraag
kan onderzoek uitgevoerd met bestaande data?
data deponeren
http://www.zonmw.nl/nl/programmas/programma-detail/toegang-tot-data-ttdata/vraag-en-antwoord/
29RDMO Regels rondom research data
NWO
Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (NWO)
Technologiestichting STW (NWO/Economische Zaken)
- regeling intellectuele eigendomsrechten (FOM, STW)
- gedragscode belangenverstrengeling (STW)
- geen expliciete eisen m.b.t. (open) data
30RDMO Regels rondom research data
Andere onderzoeksfinanciers
Horizon 2020 (Europese Commissie)
Research Councils (Groot-Brittannië)
National Science Foundation (NSF, Amerika)
- Datamanagementplan verplicht
- Data (indien mogelijk) toegankelijk na onderzoek
http://www.dcc.ac.uk/resources/policy-and-legal/overview-funders-data-policies
https://www.nsf.gov/bfa/dias/policy/dmp.jsp
http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-data-mgt_en.pdf
RDMO Regels rondom research data 31
Beleid: uitgevers& tijdschriften
32RDMO Regels rondom research data
Nieuws onder de zon?
Ragnar Frisch, ‘Editorial’, Econometrica 1 (1933) 1, 3 | http://www.jstor.org/stable/1912224
33RDMO Regels rondom research data
DAP
Data Availability/Archiving Policy:
data die aan artikel ten grondslag liggen, moeten
beschikbaar zijn voor anderen
beschikbaarheid van data is voorwaarde voor
publicatie
34RDMO Regels rondom research data
DAP
Verschillen tussen policies:
Welke data moeten gepubliceerd worden?
Hoe/waar moeten data gepubliceerd worden?
Wanneer moeten data gepubliceerd worden?
RDMO Regels rondom research data 35
http://publications.agu.org/author-resource-center/publication-policies/data-policy/
RDMO Regels rondom research data 36http://www.aeaweb.org/aer/data.php
RDMO Regels rondom research data 37http://www.plosone.org/static/policies.action#sharing
RDMO Regels rondom research data 38
http://datadryad.org/pages/jdap
RDMO Regels rondom research data 39
http://newsroom.taylorandfrancisgroup.com/news/press-release/taylor-francis-and-figshare-making-research-more-discoverable#.UxoRXYVWt-4
40RDMO Regels rondom research data
DAP
Niet elke uitgever heeft (al) een DAP
DAPs bij OA én niet-OA journals
DAPs worden niet altijd nageleefd
Peer review van data?
RDMO Regels rondom research data 41
Wetgeving
42RDMO Regels rondom research data
Relevante wetgeving
Auteursrecht
Databankenrecht
Onpersoonlijke
geschriftenbescherming
Octrooirecht
CAO’s
Wet Bescherming
Persoonsgegevens (WBP)
Wet Medisch-
wetenschappelijk
Onderzoek met mensen
(WMO)
43RDMO Regels rondom research data
Auteursrecht
Ruwe data (‘blote feiten’): onbeschermd
Verwerkte data (structurering, selectie,
verwoording): beschermd indien resultaat van
subjectieve keuzes
44RDMO Regels rondom research data
Auteursrecht
In dienstverband gemaakt: werkgever heeft
auteursrecht
Praktijk: universiteiten staan onderzoekers toe zelf
afspraken te maken over door hen gemaakt werk
45RDMO Regels rondom research data
Auteursrecht
Data verzameld door gelijkwaardige onderzoekers?
Gedeeld auteursrecht
Data hergebruikt in nieuwe dataverzameling?
Auteursrecht blijft van kracht
46RDMO Regels rondom research data
Auteursrecht: toestemming nodig voor
data van een ander opnemen in publicatie
data van een ander delen met derden
data van een ander integraal opnemen in eigen
databestand dat met anderen gedeeld wordt
47RDMO Regels rondom research data
Databankenrecht
Databank:
verzameling zelfstandige elementen,
die doorzoekbaar of systematisch geordend is,
waarbij substantieel geïnvesteerd is in het verzamelen,
controleren of presenteren van de inhoud in de vorm van
een databank (≠ het creëren van de gegevens)
48RDMO Regels rondom research data
Databankenrecht: geen toestemming nodig voor
gebruik van een databank voor wetenschappelijk
onderzoek, mits geen substantiële delen van de
databank openbaar worden gemaakt
gebruik van databanken van de overheid
49RDMO Regels rondom research data
Wet bescherming persoonsgegevens (WBP)
persoonsgegevens: gegevens betreffende
geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke
levende personen
verschillende typen persoonsgegevens met elk een
eigen beschermingsregime
50RDMO Regels rondom research data
VSNU
Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in
wetenschappelijk onderzoek (2005)
- uitwerking van algemene normen in WBP voor
maatschappij- en gedragswetenschappelijk onderzoek
- goedkeuring CBP verlopen, nieuwe versie op komst
51RDMO Regels rondom research data
Meer informatie
De juridische status van ruwe data; een wegwijzer
voor de onderzoekspraktijk (2009)http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2009/rapport-de-juridische-status-van-ruwe-data-een-wegwijzer-voor-de-onderzoekspraktijk.html
http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2011/onderzoeksrapportage-data-in-publiek-private-projecten-juridische-aspecten.html
Data in publiek-private projecten: juridische
aspecten (2011)
RDMO Regels rondom research data 52
Licenties
53RDMO Regels rondom research data
Creative Commons
alle rechten als maker behouden
toestemming vooraf aan anderen om je werk te
delen en/of bewerken
54RDMO Regels rondom research data
Creative Commons
Naamsvermelding
Naamsvermelding-GelijkDelen
Naamsvermelding-NietCommercieel
Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen
Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken
Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken
CC0 Public Domainhttp://creativecommons.nl/uitleg/
55RDMO Regels rondom research data
Open Data Commons
Public Domain Dedication and License (PDDL):
delen, bewerken en creëren op basis van database
ODC-BY: delen, bewerken en creëren op basis van
database op voorwaarde van naamsvermeldinghttp://opendatacommons.org/licenses/
56RDMO Regels rondom research data
Open Data Commons
Open Database License (ODC-ODbL): delen,
bewerken en creëren op basis van database op
voorwaarde van naamsvermelding, gelijk delen en
open verspreidenhttp://opendatacommons.org/licenses/
57RDMO Regels rondom research data
Colofon
Presentatie: Mariëtte van Selm | selm@uva.nl
Beeld: Jørgen Stamp | http://www.digitalbevaring.dk/
M. van Selm, RDM Ondersteuning - basistraining voor informatiespecialisten, lesmateriaal sessie 5. Maart 2014.Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationaal
top related