porady dietetyczne w oparciu o analizĘ formularza trzydniowego
Post on 04-Jan-2016
46 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
PORADY DIETETYCZNE W
OPARCIU O ANALIZĘ
FORMULARZA TRZYDNIOWEGO
ZAPISU DIETY DWÓCH
PACJENTÓW
Próchnica jest schorzeniem wieloprzyczynowym,
o etiologii nie całkowicie poznanej. Jednak niezbicie
wiadomo, że jedną z głównych przyczyn są bakterie
zlokalizowane w płytce nazębnej – Streptoccocus mutans
i Streptoccocus sorbinus. Węglowodany pokarmowe
stanowią substrat energetyczny dla bakterii
wytwarzających kwasy organiczne (przede wszystkim
kwas mlekowy) inicjujące procesy demineralizacji
szkliwa.
Proces ten zachodzi przy tzw. pH krytycznym = 5,5
Bakterie płytki nazębnej mają właściwości
magazynowania cukrów, odkładając na zewnątrz
komórki bakteryjnej polimery glukozy i fruktozy,
a wewnątrzkomórkowo polisacharydy typu glikogen.
W przypadku braku cukrów pokarmowych wykorzystywane są te zapasy. Dlatego też analizując
stan higieny jamy ustnej i zębów należy pacjentowi
pokazać zależność pomiędzy spożywanymi
pokarmami zawierającymi węglowodany, częstością
ich spożywania i występowaniem ubytków
próchnicowych.
Aby wyeliminować powstawanie nowych ubytków
należy oprócz przeanalizowania zachowań higienicznych
uzmysłowić pacjentowi ewentualne błędy żywieniowe.
Analiza diety musi być rozpatrywana w aspekcie:
- stylu życia pacjenta
- składników dietetycznych
Zachodzi ścisła korelacja pomiędzy trybem życia,
a ilością i jakością posiłków.
• Wyjaśnienie przyczyny kontrolowania częstości spożywania węglowodanów jest łatwe, lecz nie zapewnia motywacji
• Sporządzenie zapisu spożytych produktów odżywczych przynajmniej w ciągu 3 dni (z włączeniem dni wolnych od pracy) i analiza zapisu diety umożliwia kontrolę częstości i rodzaju spożywanego pokarmu oraz motywację do zmian nawyków
Istnieją dwie metody analizy diety :
1. Pacjent przypomina sobie całe spożyte pożywienie
w przeciągu 24 godzin i zapisuje je.
Nie jest to zbyt dokładne badanie, gdyż wymaga
od badanego dobrej pamięci i rzetelności.
2. Pacjent każde spożyte pożywienie zapisuje
na bieżąco w przeciągu 3-4 kolejnych dni,
włączając w to dni wolne od pracy.
Pacjent nie powinien !
- zmieniać diety z powodu jej zapisu
- pomijać odnotowywania spożywanych
pokarmów, przekąsek, napojów w ciągu dnia
Pacjentowi należy zlecić zapis diety przed podaniem
wskazówek w zakresie prawidłowego odżywiania.
Nawet celowe pomijanie pewnych pokarmów
w zapisie diety przez pacjenta jest dopuszczalne,
gdyż dowodzi jego edukacji.
Analizę diety przeprowadza się wspólnie z pacjentem,
a markerem zaznaczamy pokarmy zawierające cukier.
Zapis diety musi uwzględniać :
- porę dnia spożywania posiłku
- ilość spożywanego posiłku ( łyżka, szklanka, itp.)
- jakość spożywanego posiłku ( dokładny rodzaj pożywienia)
Przykładowa ocena ilości pokarmu
powinna wyglądać następująco :
* chleb – kromka
* ser żółty – plasterek
* napoje – kubek, filiżanka
* mięso, ryba – wielkość porcji
* owoce, słodycze, herbatniki – rodzaj, liczba
* warzywa gotowane, cukier, płatki śniadaniowe
- łyżka, łyżeczka
NAZWISKO: Pożywienie lub napój Ilość
1-szy dzień (i następne) - Data
ŚniadanieDrugie śniadaniaMiędzy śniadaniem i obiadem
Obiad Między obiadem i kolacją
Kolacja
Czwartek Piątek Sobota Niedziela
czas pożywienie czas pożywienie czas pożywienie czas pożywienie
Przed śniadaniem 7:00 2 filiżanki herbaty z 2 kostkami cukru
7:30 4 czekoladowe herbatniki, herbata z 2 kostkami cukru
Śniadanie 8:30 parówki,chleb pitta,ketchup,herbata z 2 kostkami cukru
8:30 banan 8:00 czekoladowy dmuchany ryż,zbożowe płatki śniadaniowe,1 szklanka napoju cola
Rano 9:20 1 szklanka napoju cola
9:30 kubek gorącej czekolady,paczka chrupek,puszka dietetycznej coli
11:00 1 kawałek placka wiśniowego
10:30 4 kromki tostu, masło orzechowe, 1 kawałek ciasta
Posiłek popołudniowy 12:30 sałatka z indyka, 1 szklanka coli, kanapka
13:00 2 plasterki sera na toście,kiełbasa,1 kawałek ciasta
12:30 1 kawałek ciasta, herbata z 2 kostkami cukru
13:00 pasztecik rybny, 1 szklanka coli
Popołudnie 16:00 napój musujący, tabliczka czekolady, 1 kawałek ciasta
16:30 szynka, 1 kawałek ciasta, herbata z 2 kostkami cukru
15:00 parówki, fasola, tost, pomarańcza, 1 puszka coli
14:00 herbata z 2 kostkami cukru, batonik czekoladowy
Posiłek wieczorny 18:00 sałatka z majonezem,szynka,kiełbasa
19:30 hamburger i frytki, 1 puszka coli
20:00 spaghetti bolognese, lody
21:00 ryba i frytki, groszek, 1 puszka coli
Wieczór 22:30 parówki, chrupki 1 puszka coli
21:30 herbata z 2 kostkami cukru
Analiza diety powinna być poprzedzona
informacją o oddziaływaniu
cukru na zęby i roli płytki nazębnej
w procesie próchnicy
Uzyskane informacje pomogą ocenić narażenie zębów na próchnicę i poradzić jak można zmniejszyć to narażenie.
Na podstawie zapisu diety określa się
liczbę ataków kwasowych na zęby
każdego dnia.
Należy uzmysłowić pacjentowi fakt,
że destrukcja szkliwa zębów trwa do
1 godziny po spożyciu cukrów.
1 atak kwasowy na zęby to 1 godzina destrukcji zębów
„Ekspozycja zębów na atak kwasów” jest punktowana następująco:
Posiłek punktyŚrednia liczba posiłków zawierających węglowodany 2posiłek po szczotkowaniu zębów 1
Między posiłkaminiepróchnicotwórcze przekąski (np. ser, marchew, orzechy) 0produkt jedzony w ciągu 5 minut (np. słodycze, herbatniki, czekolada) 1produkt jedzony dłużej niż 5 minut (np. paczka słodyczy) 2
Dzień zapisana dieta zalecana dieta
1-szy. posiłki 6 3 między posiłkami 3 02-gi posiłki 6 3 między posiłkami 4 03-ci posiłki 6 3
między posiłkami 2 0-----------------------------------------------------------------------------ogółem liczba ataków kwasów: 27 9___________________________________________________Uwaga: jeśli będziesz postępować wg zaleceń, liczba ataków kwasowych może
być zredukowana do 2/3
(4)
Porady dietetyczne
1. Zmniejsz ilość cukrów
2. Ogranicz częstość spożywania cukrów
do głównych posiłków
3. Przyspiesz usuwanie cukrów z jamy ustnej
Zmniejsz ilość cukrów przez :
* Unikanie pożywienia z takimi cukrami jak
sacharoza, glukoza, fruktoza, miód, cukier brązowy
* Przyzwyczajanie się do mniej słodkiej diety
całkowitej
* Wybieranie pokarmów zawierających sacharynę,
acesulfam, aspartam
Ogranicz częstość spożywania
cukrów do głównych posiłków
poprzez :
* Zmniejszenie częstości spożywania przekąsek
* Wybieranie bezpiecznych dla zębów przekąsek
takich jak : ser, chrupki, owoce lub bezcukrowe
słodycze np. guma do żucia
Przyspiesz usuwanie cukrów z jamy
ustnej poprzez :
* Nie kończenie posiłku pożywieniem lub napojem
zawierającym cukry
* Zastępowanie pożywienia węglowodanowego
napojem bezcukrowym, gumą do żucia,
protekcyjnym pożywieniem np. żółtym serem
( pobudza wydzielanie śliny; ślina opłukuje zęby, zobojętnia kwasy, dostarcza surowców do naprawy uszkodzonego szkliwa)
Pacjentowi należy uzmysłowić :
1. Kariogenne działanie cukrów spożywanych w trakcie
posiłków i między posiłkami
2. Konsystencja pokarmów – pokarmy suche i lepkie
są dłużej eliminowane z jamy ustnej
3. Spożywanie napojów słodzonych przed snem jest
niewskazane, gdyż w nocy zmniejsza się wydzielanie
śliny i tym samym cukry dłużej zalegają w jamie ustnej
4. „Ukryte cukry” dostarczają potencjał próchnicotwórczy
(chipsy, chrupki, prażona kukurydza). „Bezpieczne” są
prażone orzeszki ziemne, ser żółty
5. Spożywanie dużych ilości soków owocowych
i napojów orzeźwiających ze względu na niskie pH
ma działanie erozyjne. Odwapnienie szkliwa zachodzi
pod wpływem kwasów, a nie cukrów zawartych
w tych płynach
6. Główny posiłek powinien być sycący, by uniknąć
podjadania pomiędzy posiłkami
7. Napoje gęste, kleiste, długo zalegają w jamie ustnej,
są więc bardzo kariogenne
8. Leki, jeśli ich podstawą jest syrop cukrowy,
również mają działanie próchnicotwórcze
9. Gumy do żucia zawierające ksylitol powinny być
żute po skończonym posiłku
10. Nie możliwe jest wyeliminowanie wszystkich cukrów
z diety, lecz możliwe jest ich ograniczenie do głównych posiłków
11. Posiłki należy komponowac tak, aby same jego składniki
działały oczyszczająco na powierzchnię zębów
12. Dzieciom można zaproponować „ słodki dzień”
raz w tygodniu, a jeśli jest to niewykonalne –
słodycze powinny być częścią głównego posiłku
13. Zaleca się spożywanie napojów bezcukrowych
14. Gdy jest to tylko możliwe – myć zęby po każdym
posiłku (zwłaszcza, gdy były nim słodycze)
Uwaga !
Ten sam produkt może wykazywać różną
kariogenność, zależnie od sposobu podania go.
Przykład – zwiększona zapadalność na próchnicę
związana z karmieniem dzieci słodkimi potrawami
przez butelkę ze smoczkiem
Przykładowe składniki żywieniowe
o właściwościach przeciwpróchnicowych to:
* ksylitol, sorbitol, mannitol
* białko mleka (kazeina)
* tłuszcze i oleje roślinne
* flawonoidy
* chlorofil
* pokarmy nierafinowane
Cukry w przekąskach, napojach i lekach
zastępowane są substytutami (zamiennikami cukrowymi) bezpiecznymi dla zębów.
Dzielimy je na dwie kategorie :
* nie mające wartości kalorycznej
* mające wartość kaloryczną
Substytuty cukru bez wartości kalorycznej (grupa chemicznie heterogenna)
1. Naturalnie występujące : - monellin, miraculon, thaumatin 1 i 2, talin, katernfe, dihydrochalcone, hesperidine, narigin, kwas lukrecjowy
2. Zsyntetyzowane : - sacharyna, cyklamat, aspartam, acesulfam K,
aldoxime, dulcin
Substytuty cukru o wartości kalorycznej
1. alkohole cukrowe (poliole)
* sorbitol, ksylitol, mannitol, maltitol, lactitol,
lycasin, palatinit
2. sacharydy cukrowe
* glukozylosacharoza, maltozylosacharoza,
trójchlorosacharoza, sukraloza
Substytuty cukru - niskopróchnicotwórcze
(większość słodzików kalorycznych)
- niepróchnicotwórcze
nieprzetwarzane przez bakterie do kwasów
(ksylitol, niekaloryczne słodziki)
Występowanie :
* gumy do żucia, dropsy, drażetki, lizaki, pasty do zębów, prod.spożywcze, leki, środki słodzące, dżemy,
herbatniki
Reasumując :
* Ogranicz do 2-3 ataków kwasów na zęby w ciągu dnia
* Nigdy nie spożywaj cukru przed snem
* Kawę i herbatę pij bez cukru
* Woda jest bezpieczna dla twoich zębów
* Nie podjadaj przy pracy
top related