pensioen, van harde toezegging tot fata morgana?
Post on 22-Jan-2018
535 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 114 oktober 2015
PensioenVan harde toezegging tot fata morgana?
Alumnivereniging van Registeraccountants van de Erasmus Universiteit Rotterdam14 oktober 2015
Jos Berkemeijer AAG, Voorzitter Pensioencommissie NVOG
AUDITING.NL
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 214 oktober 2015
AUDITING.NL
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 314 oktober 2015
Zekerheid het einde…
Wat is zekerheid?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 414 oktober 2015
97,5% zekerheid betekent :
1. Dat als mijn pensioen € 10.000 p/j bedraagt, daarvan € 9.750 ook echt zeker is
2. Dat het 97,5% zeker is dat ik mijn pensioen van € 10.000 p/j ook echt volledig krijg
3. Dat mijn pensioenfonds met 97,5% zekerheid voorkomt dat de dekkingsgraad binnen 1 jaar onder de 100% terecht komt
4. Dat mijn pensioenfonds gemiddeld 1 keer in de 40 jaar een dekkingsgraad van minder dan 100% heeft
97,5%
Agenda
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 514 oktober 2015
1. Pensioen Toen
2. Pensioen Nu
3. Pensioen Analyse
4. Risicodenken
5. Nieuw Pensioenstelsel
6. Pensioen Straks, ISDC
7. Tenslotte
Pensioen ToenHoe het begon en groeide…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 614 oktober 2015
− 1845: Spoorwegpensioenfonds
− 1889: Bismarck; staatspensioenfonds DuitslandAlleen mannen vanaf 70 jaar, later 65
− 1881: Stork Pensioenfonds
− 1898: Eerste echte OPF Nederl. Gist- & Spiritusfabriek Diensttijdsysteem
− 1917: Eerste BPF ‘Coöperatief Verzekeringsfonds’ werknemers van de zuivelfabrieken; Leeuwarden
− 1949: Wet Verplichte deelneming in een Bedrijfspensioenfonds
− 1952: Invoering Pensioen- en spaarfondsenwet
− 1957: Invoering AOW
− 1972: Wet verplichte deelneming BPF
Pensioen ToenDe verbouw…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 714 oktober 2015
− 2003: BPF’en: Van het eindloon naar middelloon
− 2005: Introductie ‘eigen bijdrage’ werknemers
− 2006: Afschaffing VUT en vroegpensioen
− 2006: Pensioengerechtigde leeftijd van 62 naar 65 1/12 jaar
− 2007: Invoering Pensioenwet (Transparantie & Zekerheid)
− 2008: Bevriezing indexatie voor drie jaar
− 2012: Invoering Ultimate Forward Rate voor Verplichtingen
− 2013: Kortingen, meer korting dreigt
− 2013: AOW- leeftijd van 65 jaar naar 65 jaar en 1 maand
− 2015: AOW getrapt naar 67 jaar; vanaf 2022: gekoppeld aan leeftijdsverwachting
− 2016: Algemeen pensioenfonds (APF) ?
Pensioen ToenSolidariteit staat onder druk…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 814 oktober 2015
Pensioen ToenMaatschappij 1950…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 914 oktober 2015
Pensioen NuMaatschappij 2015…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1014 oktober 2015
Pensioen NuMaatschappelijk en Economisch Perspectief
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1114 oktober 2015
• Aanhoudende economische crisis
• Laag renteniveau, meer beleggingsrisico’s
• Wereldwijd oplopende schuld, risico van hyperinflatie
• Onvoldoende arbeidsparticipatie, hoge werkeloosheid
• De gemiddelde levensduur blijft toenemen
• De samenleving vergrijst, ontgroent en diversifieert
• Toenemende behoefte: Arbeidsmobiliteit en arbeidsflexibiliteit
• Fiscalisering pensioenen
• Internationalisatie, Europa, meer toezicht, strengere wetgeving
Pensioen NUPensioencontext is veranderd…. Pensioendialoog
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1214 oktober 2015
− Individualisering
− Communicatie, Moderne media
Pensioen NUDekkingsgraad ontwikkeling
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1314 oktober 2015
Pensioen NUDekkingsgraad samenstelling
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1414 oktober 2015
Pensioen NUDekkingsgraad en UFR verlaging
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1514 oktober 2015
2015K1 2015k2 Ult 2015 Ult. 2020
Beleidsdekkingsgraad 109% 107% 105% 102%
Marktwaarde Dekkingsgraad 103% 109%
Na verlaging UFR van 4,2% naar 3,3%
Pensioen NUIndexatie 2007-2015K2
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1614 oktober 2015
Pensioen NUBeleggingsresultaten Pensioenfondsen 2007-2014
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1714 oktober 2015
Risico
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Rekenkundig Meetkundig (SD)
Gemiddeld totaal 3% -15% 16% 8% 2% 10% 5% 12% 5,0% 4,6% 10%
TV <10 mln 2% -18% 23% 7% -1% 3% 5% 14% 4,6% 4,0% 12%
10 mn < TV <100 mln 1% -22% 16% 9% -1% 12% 4% 11% 3,8% 3,2% 12%
100 mn < TV <1000 mln 2% -17% 16% 8% 1% 10% 5% 10% 4,4% 3,9% 10%
100 mn < TV <5000 mln 3% -17% 18% 8% 0% 12% 6% 12% 5,3% 4,8% 11%
TV >5000 mln 5% -5% 10% 6% 4% 9% 3% 19% 6,4% 6,2% 7%
GemiddeldBeleggingsrendementen
Grote pensioenfondsen (> € 5 mlrd) behalen gemiddeld een beter rendement met minder risico
TV = Technische voorziening
Pensioen NUBeleggingsresultaten ABP & PFZW 1993-2014
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1814 oktober 2015
Backward Moving Average
(Compound Interest) (Compound Interest)
Year Return 10 Year 5 Year 3 Year Year Return 10 Year 5 Year 3 Year
1993 15,8% 8,6% 8,6% 11,0% 1993 16,5%
1994 0,0% 7,6% 6,7% 7,6% 1994 -1,0%
1995 13,1% 8,0% 9,1% 9,4% 1995 16,4% 10,3%
1996 15,9% 8,8% 10,3% 9,4% 1996 11,8% 8,8%
1997 18,4% 10,1% 12,4% 15,8% 1997 11,9% 10,9% 13,3%
1998 15,8% 10,5% 12,4% 16,7% 1998 12,9% 10,2% 12,2%
1999 22,7% 11,8% 17,1% 18,9% 1999 10,0% 12,6% 11,6%
2000 3,4% 12,0% 15,1% 13,7% 2000 3,2% 9,9% 8,6%
2001 -6,0% 10,3% 10,3% 6,0% 2001 -0,7% 7,3% 4,1%
2002 -7,3% 8,7% 5,1% -3,4% 2002 -7,2% 7,1% 3,4% -1,7%
2003 15,0% 8,6% 4,9% 0,1% 2003 11,0% 6,6% 3,0% 0,8%
2004 10,9% 9,7% 2,8% 5,7% 2004 11,2% 7,8% 3,3% 4,6%
2005 16,4% 10,1% 5,3% 14,1% 2005 12,8% 7,5% 5,1% 11,7%
2006 10,2% 9,5% 8,7% 12,5% 2006 9,5% 7,3% 7,2% 11,2%
2007 7,1% 8,4% 11,9% 11,2% 2007 3,8% 6,5% 9,6% 8,6%
2008 -20,5% 4,4% 3,9% -2,1% 2008 -20,2% 2,8% 2,6% -3,2%
2009 17,6% 4,0% 5,1% 0,0% 2009 20,2% 3,7% 4,2% -0,1%
2010 12,6% 4,9% 4,4% 1,7% 2010 13,5% 4,7% 4,4% 2,9%
2011 8,4% 6,4% 4,1% 12,8% 2011 3,3% 5,1% 3,1% 12,1%
2012 13,4% 8,5% 5,3% 11,4% 2012 13,7% 7,3% 5,0% 10,1%
2013 3,7% 7,4% 11,0% 8,4% 2013 6,2% 6,8% 11,2% 7,6%
2014 15,5% 7,9% 10,6% 10,7% 2014 14,5% 7,1% 10,1% 11,4%
Period 1993 - 2014
Compound mean 8,7% 7,5%
Arithmetic mean 9,2% 8,5% 8,4% 8,7% 7,9% 6,2% 6,8% 7,2%
Risk (SD) 7,3% 1,7% 3,0% 4,6% 9,1% 1,6% 3,4% 5,1%
Lowest Return -20,5% 4,0% 2,8% -3,4% -20,2% 2,8% 2,6% -3,2%
Pension Fund 'PFZW' Pension Fund 'ABP'
Backward Moving Average
Vervang 1-jarig risicokader door een 5 jarig risicokader
Pensioen NUBeleggingsresultaten ABP & PFZW 1993-2014
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 1914 oktober 2015
Alternatief..
Zelf beleggen?
Succes!
Pensioen AnalyseDe nieuwe economische realiteit: Lage rente
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2014 oktober 2015
Pensioen AnalyseReële rente… Sparen?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2114 oktober 2015
Pensioen AnalyseNederland wordt steeds ouder
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2214 oktober 2015
Hoeveel % van de bevolking is 65 jaar of ouderI. Bij de invoering van de AOW in 1957II. Anno 2013III. in 2040 (prognose)
: ….%: ….%: ….%
Pensioen AnalyseNederland wordt steeds ouder
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2314 oktober 2015
Hoeveel % van de bevolking is 65 jaar of ouderI. Bij de invoering van de AOW in 1957II. Anno 2015III. in 2040 (prognose)
: 9%: 18%: 26%
Pensioen AnalyseInschatting Toekomstige Levensverwachting
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2414 oktober 2015
Levensverwachting
N e d e r l a n d
Verwachting
Pensioen AnalyseLanger Leven: AOW Consequenties
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2514 oktober 2015
U bent geboren: U krijgt AOW in: Uw leeftijd als uw AOW start is:
na 31 oktober 1949 en voor 1 oktober 1950
2015 65 + 3 maanden
na 30 september 1950 en voor 1 juli 1951 2016 65 + 6 maanden
na 30 juni 1951 en voor 1 april 1952 2017 65 + 9 maanden
na 31 maart 1952 en voor 1 januari 1953 2018 66
na 31 december 1952 en voor 1 september 1953
2019 66 + 4 maanden
na 31 augustus 1953 en voor 1 mei 1954 2020 66 + 8 maanden
na 30 april 1954 en voor 1 januari 1955 2021 67
Pensioen AnalyseLanger Leven: AOW Prognose Lange Termijn
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2614 oktober 2015
AOW-leeftijd wordt afhankelijk van levensverwachting
Pensioen AnalyseAOW Prognose Lange Termijn, Alternatieve Visie
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2714 oktober 2015
Pensioen AnalyseDekkingsgraadpercentielen volgens DNB…
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2814 oktober 2015
Vragen..
1. Dan maar alles in 100% Zakelijke Waarden (ZW) ?
2. Hoe zou een 60-jarige prognose er uit zien?
Pensioen AnalyseFTK en de UFR Fata Morgana
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 2914 oktober 2015
‒ Te complex
‒ Te veel regels
‒ Te ver van de markt af
‒ Te beperkend voor bestuurders
Huidig Toezichtraamwerk (FTK) faalt
Pensioen AnalyseEffecten nieuw ingevoerde FTK
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3014 oktober 2015
1. Stijging van Vereist Eigen Vermogen (VEV) van 121% naar 125%
2. Strengere voorwaarden Indexatie• Vanaf 110% dekkingsgraad en ‘toekomstbestendig’• Inhaalindexatie en ongedaan maken van kortingen
Pas boven vereiste dekkingsgraad voor 1/5 deel
3. Eerder korten Bij onvoldoende herstelkracht direct korten (10 jaar spreiding)
4. Kostendekkende premie mag gedempt wordenVerschil tussen feitelijke en kostendekkende premie eind 2015 : € 13,6 mld.
5. Haalbaarheidstoets
• Nieuw criterium: “Pensioenresultaat” o.b.v. 60 jaar vooruit kijken
Kernvraag: Meer of minder zekerheid?
ZekerheidZekerheidZekerheid
Pensioen AnalyseCommunicatie: Hoe het niet moet…..
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3114 oktober 2015
2007 2009 2013
Indexatielabel
Pensioen AnalyseWet Pensioencommunicatie
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3214 oktober 2015
• Wet Pensioencommunicatie- Pensioenprognose: verwacht, pessimistisch, optimistisch….@#%#@?- Kan tenminste 75% van de deelnemers vertellen hoe hoog zijn pensioen is?
Nobody Knows
• Wet Optimalisering wettelijk kader voor premieovereenkomstenIs er ook maar iemand die mij binnen een uur kan uitleggen wat er nu eigenlijk gebeurt met mijn pensioen als ik mijn pensioen 10 jaar van te voren fasegewijs ga inkopen, terwijl ondertussen mijn oude pensioenopbouw doorgaat, mijn pensioen- en AOW-datum verschuift, de rente- en rendementen jaarlijks variëren, er ook nog jaarlijks pensioen-kortingen, -opslagen en gedeeltelijke indexaties plaatsvinden en ik ook nog eens gedurende die 10 jaar bij verschillende werkgevers in dienst treedt.
KANSLOOS
Pensioen AnalyseWet Pensioencommunicatie
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3314 oktober 2015
Niet
IF[rendement ~ N(μ=3%, σ = 4%)] THEN [P[Pensioen>1000] = 50%, P[Pensioen<500] = 5% ]
Maar
IF[rendement=3%] THEN [Pensioen = 1000] IF[rendement=1%] THEN [Pensioen = 500]
Wie snapt
dit?
Pensioen AnalysePensioenzekerheid?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3414 oktober 2015
• ‘MijnPensioen’ = € 50.000
• Leeftijd 60 jaar
• Wat is ‘MijnPensioen’ over 15 jaar?
Afwegingen
• Dekkingsgraad• Lage rente• Meer zekerheid? (EIOPA)• Inflatie• ………
Pensioen AnalyseZekerheid: Rendementszekerheid
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3514 oktober 2015
Pensioen AnalyseZekerheid: Rendementszekerheid
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3614 oktober 2015
Pensioen Analyse Zekerheid: Rendementszekerheid
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3714 oktober 2015
Pensioen AnalyseLange termijn zekerheid
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3814 oktober 2015
Pensioen AnalyseHerstel van Vertrouwen? Zekerheid!
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 3914 oktober 2015
Vertrouwen ≠ Ex Ante Zekerheid
Vertrouwen = Ex Post Zekerheid
Pensioen AnalyseHerstel van Vertrouwen? Transparantie!
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4014 oktober 2015
Vertrouwen = F(Transparantie, Opleidingsniveau)
Pensioen AnalyseMeer zekerheid, meer herstel van vertrouwen?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4114 oktober 2015
Conclusie?• Pensioenzekerheid is een Fata Morgana
• Lange termijn Pensioenzekerheid bestaat niet
• Blijven vasthouden aan Pensioenzekerheid heeft hoge prijsHoog vereist eigen vermogen, weinig indexatieperspectief, stijgende premies
• Over de verre toekomst, vele tientallen jaren vooruit, kan niemand wetenschappelijk noch gedragsmatig iets relevants beweren dat steek houdt.
Door pensioenzekerheid als eis op te geven …..
wordt de kans op een hoger pensioen zekerder
RisicodenkenWat is risico? Risico’s schatten…..
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4214 oktober 2015
Hoeveel bubbels zitten er in een fles Champagne?
?
RisicodenkenWat is risico? Markowitz benadering
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4314 oktober 2015
Risico = σ
X ~ N(μ,σ2)
RisicodenkenWat is risico?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4414 oktober 2015
Wat is het meest risicovol?
0
1
2
3
4
5
6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Koers A Koers B
Nassim Nicholas Taleb
Black SwansAntifragile
RisicodenkenSpread = Risico?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4514 oktober 2015
RisicodenkenRisicohouding….
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4614 oktober 2015
Je mag blind twee pensioeneieren pakken uit slechts één mandje. Welk mandje kies je? Het nominaal mandje links of het reële mandje rechts?
RisicodenkenModellen: Evaluatie door Guus Boender (†)
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4714 oktober 2015
Bron: De Actuaris : Uitspraken Guus Boender (1955 – 2014)
• We hebben de pech dat deze crisis sinds2009 buiten de waaier van duizend is gevallen
• Een model kan geen rekening houden met dingen die nog niet zijn gebeurd.
• Niet-normale verdelingenkomen vaker voor dan we dachten
• De staart van de kansberekening is dikker dan waarmee we rekenden in de modellen.
• Beschouw modellen nooit als absolute waarheid
RisicodenkenModellen: Lineair denken
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4814 oktober 2015
• Input = Output
• De toekomst is een lineaire extrapolatie van het verleden
• ‘Mean reversion’
• ‘Herding’
• De beste schatter voor morgen is vandaag
• Als we maar ‘Supervisory Compliant’ zijn…..
Think Different
RisicodenkenVooruitkijken? Geïnformeerde Besluitvorming
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 4914 oktober 2015
• Voorspellingen• ‘Beliefs’
• Risico’s begrijpen• ‘Informed Decision taking’• ‘In Control’• ‘Countervailing Power’
1
2 N(μ,σ2) NL(μ,σ2,B,T)• Stochastisch• ‘Random’
• ‘Behavioral Rules’ • ‘Tail Risks’
RisicodenkenBehavioral Economic Stress Testing (BEST)
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5014 oktober 2015
1. Oude modellen- Asset Classes- Scenario’s o.b.v.
expert inschattingen
2. BEST Model- Asset Classes- Economische Data
+ =
+ =WetenschappelijkeGedragseffecten1. Banken 2. Consumenten3. Markten
A. Meer zeggingskrachtB. Beter begripC. In Control
Beliefs
BEST gevolg:
RisicodenkenMacro-economic & Geopolitical risk
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5114 oktober 2015
RisicodenkenDe prijs van zekerheid, Risico? → Kapitaliseren
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5214 oktober 2015
Nieuw PensioenstelselSER-Advies: Beoordeling varianten
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5314 oktober 2015
Variant IV Uitwerken… Echter, Variant IV is gebaseerd op1. (nominale) zekerheid2. het moeten inkopen van annuïteiten
Oude wijn in nieuwe zakken
Nieuw PensioenstelselDoorsneepremie
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5414 oktober 2015
• Doorsneepremie is onderdeel van Arbeidsvoorwaarden
• Verantwoordelijkheid ligt bij Sociale Partners
• Gepensioneerden zijn geen ‘belanghebbenden’
• Sociale verantwoordelijkheid gepensioneerden
• Los eerst doorsneepremieproblematiek op en voer daarna nieuw pensioenstelsel in
Doorsneesystematiek
Nieuw PensioenstelselWaaraan moet een nieuw pensioenstelsel voldoen?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5514 oktober 2015
Doelstelling: Herstel van vertrouwen
1. Handhaving solidariteit
• Collectief beleggen
• Langlevenrisico delen
2. Geen toekomstige (schijn)zekerheid meer
3. Optimalisatie rendement, gegeven maximale volatiliteit
4. Eenvoudig te communiceren
5. Zicht op ontwikkeling eigen pensioengeld
6. Bestuurbaar en uitvoerbaar
7. Eenvoudige waardeoverdracht
8. Lage kosten
Nieuw PensioenstelselOpsplitsen in DC- en uitkeringsfase is suboptimaal
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5614 oktober 2015
Karakteristiek van DC Varianten (inclusief Variant IV)
20 jaar Pensioendatum
DC Pensioenuitkering
Aankoop Pensioen (annuïteit)- Rente? Risico?- Overgangsconstructies (gepruts)
Afbouw beleggingsrisico en dus rendement (!)
Nieuw PensioenstelselSolidariteit: collectief beleggen
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5714 oktober 2015
Actieven
+
Gepensioneerden
=
Totaal
Duration = 31
Duration = 9
Duration = 21
Nieuw PensioenstelselLifecycle is suboptimaal en kost rendement
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5814 oktober 2015
Premie € 1.000 p/j (netto)
Startleeftijd 20 jaar
Pensioenleeftijd 67 jaar
Collectief beleggen € 6.555 100%
KPN-Lifecyle € 5.779 88%
Rendement Collectief beleggen voor alle leeftijden
Rendement
Aandelen 5% 50% 2,5%
Obligaties 1% 50% 0,5%
Collectief beleggen 3,0%
Rendement Lifecycle voor leeftijd 20
Rendement
Aandelen 5% 90% 4,5%
Obligaties 1% 10% 0,1%
Collectief beleggen 4,6%
Rendement Lifecycle voor leeftijd 67
Rendement
Aandelen 5% 0% 0,0%
Obligaties 1% 100% 1,0%
Collectief beleggen 1,0%
Jaarlijks pensioen
Nieuw PensioenstelselSolidariteit; Waarom langlevenrisico delen?
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 5914 oktober 2015
Pensioen Straks, Individueel Solidair DC (ISDC) Joke gaat kiezen
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6014 oktober 2015
Joke 64 jaar, gaat binnenkort met pensioen,
Pensioen: € 50.000 p/j
Joke mag kiezen (!)
A. Joke blijft in huidig pensioentoezichtkader met (schijn)zekerheidVerwacht reëel pensioen van Joke over 10 à 15 jaar: € 25.000
B. Joke krijgt de contante waarde van haar pensioenverplichtingen op haar persoonlijke pensioenrekening gestort: € 700.000 = 14 * 50.000
EN
Pensioen Straks, ISDC Joke gaat kiezen
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6114 oktober 2015
1. Er is geen zekerheid meer, maar wel beleggings- en langleven-solidariteit
2. Ex post langleven solidariteitJaarlijks wordt het pensioenrekeningsaldo van Joke’s overleden collega’s in het pensioenfonds ‘actuarieel juist’ verdeeld over de overlevenden.
3. Ex post beleggingssolidariteitHet totaal van alle pensioenrekeningen van het pensioenfonds wordt collectief belegd. De opbrengsten worden naar rato van de pensioenrekeningen verdeeld onder de deelnemers op basis van het gemiddelde rendement van het fonds. Minder streng FTK, beter rendement!
4. Jaarlijks mag Joke binnen grenzen zelf bepalen hoeveel ouderdomspensioen zij opneemt.
5. Sociale partners stellen de premie voor Joke en haar collega’s zodanig vast dat die bij een prudent vastgesteld ‘beoogd rendement’ een goed pensioen kan opbouwen
6. De premies die Joke en haar werkgever voor haar ouderdomspensioen betalen, worden onder aftrek van kosten volledig op haar persoonlijke pensioenrekening bijgeschreven
Wat zal Joke kiezen?
Pensioen Straks, ISDC Aandachtspunten actuariële uitwerking
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6214 oktober 2015
1. Ex Post Langleven solidariteit1. Jaarlijks risicopremie bijschrijven op de rekening2. Jaarlijks beoogd rendement bijschrijven op de rekening (optioneel)3. Jaarlijks resultaat op alle onderdelen (sterfte, interest , kosten) bepalen en
verdelen overeenkomstig saldo van de rekening
2. Ex post BeleggingssolidariteitEén beleggingsportefeuille, één rendement voor alle deelnemers, buffers, middeling, geen life cyle, geen splitsing opbouw- en uitkeringsfase
3. Jaarlijkse maximum uitkering. Uitkering bepalen door het saldo van de spaarrekening te delen door de actuariële koopsom o.b.v. (1) ‘beoogd’ of (2) ‘verwacht’ rendement’ en toekomstige sterfteverwachting en kostenopslagen.
Pensioen Straks, ISDCVoorbeeld
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6314 oktober 2015
50,000€
14.07
703,500€
2015
67
67
Inbrengwaarde uit oude pensioenregeling 703,500€
-€
3%
52,541€
3%
0%
100%
0%
AG 2014
ISDC Simulatie (Netto)
Contante waarde factor volgens Pensioenfonds
Contante waarde bestaand pensioen
Beoogd pensioen, herrekend op 3%
Start Kalenderjaar
ISDC Pensioenregeling
Waardebepaling Bestaand (DB) pensioen
Beoogd rendement
Opgebouwd (gefinancierd) pensioen
Jaarpremie
Pensioenleeftijd man
Prognosetafel
Werkelijk rendement
Volatititeit werkelijk rendement
Werkelijke sterftequote
Volatitilteit werkelijke sterftequote
Startleeftijd (Man)
Rendements- & sterfteveronderstellingen
Pensioen Straks, ISDC Vereenvoudigd voorbeeld, netto, alleen OP
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6414 oktober 2015
Jaar Leeftijd BeleggingssaldoPremie Uitkering Beleggingssaldo Rendement Sterftequote
leeftijd Primo premie Sterfte Rendement Ultimo
2015 67 703500 0 -52541 9825 20617 681401 3.00% 100.00%
2016 68 681401 0 -52541 10311 19969 659140 3.00% 100.00%
2017 69 659140 0 -52541 10748 19315 636663 3.00% 100.00%
2018 70 636663 0 -52541 11072 18651 613845 3.00% 100.00%
2019 71 613845 0 -52541 11739 17987 591030 3.00% 100.00%
2020 72 591030 0 -52541 12370 17323 568181 3.00% 100.00%
2021 73 568181 0 -52541 12874 16653 545167 3.00% 100.00%
2022 74 545167 0 -52541 13545 15984 522154 3.00% 100.00%
2023 75 522154 0 -52541 14180 15313 499106 3.00% 100.00%
2024 76 499106 0 -52541 14989 14647 476202 3.00% 100.00%
2025 77 476202 0 -52541 15917 13989 453567 3.00% 100.00%
2026 78 453567 0 -52541 16762 13337 431125 3.00% 100.00%
2027 79 431125 0 -52541 17490 12687 408761 3.00% 100.00%
2028 80 408761 0 -52541 18494 12049 386762 3.00% 100.00%
2029 81 386762 0 -52541 19712 11428 365361 3.00% 100.00%
2030 82 365361 0 -52541 20511 10812 344143 3.00% 100.00%
Resultaatbijschrijving
Pensioenbeleggingsrekening
2058 110 65644 0 -52541 47798 3094 63995 3.00% 100.00%
2059 111 63995 0 -52541 48050 3075 62579 3.00% 100.00%
2060 112 62579 0 -52541 48258 3061 61357 3.00% 100.00%
2061 113 61357 0 -52541 48414 3049 60278 3.00% 100.00%
2062 114 60278 0 -52541 48487 3037 59261 3.00% 100.00%
2063 115 59261 0 -52541 48396 3020 58135 3.00% 100.00%
2064 116 58135 0 -52541 47909 2986 56488 3.00% 100.00%
2065 117 56488 0 -52541 46404 2904 53255 3.00% 100.00%
2066 118 53255 0 -52541 42197 2692 45603 3.00% 100.00%
2067 119 45603 0 -52541 30700 2127 25888 3.00% 100.00%
2068 120 25888 0 -52541 -608 597 0 3.00% 100.00%
Pensioen Straks, ISDCConclusies
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6514 oktober 2015
Geen generatievraagstukken meer
Geen verkeerde verwachtingen meer
Geen schijnzekerheid meer
Geen ingewikkelde communicatie meer
Geen (inhaal) indexatieproblematiek meer
Geen discussie meer over de premie (kostendekkend, holidays, demping, doorsneepremie)
Geen ingewikkeld FTK meer
Eigen Vermogen wordt toegerekend aan individuele deelnemers
Minder kosten, meer transparantie, betere communicatie
We kunnen weer gewoon aan het werk….
Pensioen Straks, ISDCToetsing ISDC
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6614 oktober 2015
Variant IA Variant IB Variant II Variant III Variant IV Variant V
Uitkerings-
overeenkomst
met degressieve
opbouw
Voorwaardelijke
uitkerings-
overeenkomst
met degressieve
opbouw
Nationale
pensioenregeling
Persoonlijk
pensioen-
vermogen met
vrijwillige
risicodeling
Persoonlijk
pensioen-
vermogen met
collectieve
risicodeling
ISDC
Persoonlijk
pensioen-
vermogen met
collectieve
risicodeling
zonder zekerheid
Pensioenresultaat 0/+ + 0/+ - + + +
Aansluiting op maatschappelijke trends 0 0/+ - + + + +
Macro economische effecten 0/+ + 0 0 + +
Transitie - - - - - - - - - 0
Begrijpelijkheid, Simpelheid - - - - - - - - + +
Bestuurbaarheid regeling door bestuur - - - 0 0 +
Lage uitvoeringskosten - - - - - - 0 + + +
Herstel van vertrouwen - - - - - - - - +
Varianten Uitkeringsregelingen Varianten personlijk Pensioenvermogen
SER-Advies en ISDCToets (met name) op 1. Simpelheid 2. Herstel van vertrouwen
Tenslotte
Accountancykring Erasmus Universiteit Rotterdam | Presentatie Jos Berkemeijer | Symetrics©2015 6714 oktober 2015
Pensioenzekerheid is een Fata MorganaWerk aan de winkel
top related