pandemİ dÖnemİnde yol harİtamafyonram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/03/01/213620/... · 2020. 5....
Post on 21-Jan-2021
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
PANDEMİ
DÖNEMİNDE
YOL HARİTAM
2020
2
GİRİŞ
Pandemi; dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve
etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel isim olarak tanımlanmaktadır. Çocuklarımız,
aileleri ve içinde bulundukları toplum üzerinde büyük etkilere neden olan Covid-19 salgını,
Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11 Mart 2020 tarihi itibarıyla “pandemi” ilan edildi. Bu
nedenle ülkemizde ilk olarak 13 Mart 2020 tarihi itibariyle eğitime ara verildi ve devamında
30 Nisan 2020 tarihine kadar alınan önlemler dahilinde eğitime verilen ara uzatıldı.
Öğrencilerimizin yüz yüze eğitim imkânlarının olmadığı salgın hastalık döneminde
akademik açıdan desteklenmesiyle birlikte sosyal, duygusal ve kariyer gelişimlerinin de
desteklenmesi amacıyla rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Sağlık Bakanlığımız başta olmak üzere tüm kurumlarımızın, koronavirüse (Covid-19) karşı ülke
genelinde etkin mücadele yürütmek amacıyla "evde kal" çağrısı sonrası bu ihtiyaç daha fazla
artmıştır. Bu nedenle Afyonkarahisar Rehberlik ve Araştırma Merkezi olarak öğrencilerimizin
gelişimlerini destekleyeceğini düşündüğümüz “Pandemi Döneminde Yol Haritam” isimli
içeriği hazırladık.
İçerikte;
“1.Hedef Belirleme
2.Çalışma Yöntemleri
3. Olumlu Düşünme
4.Duygusal Rahatlama Teknikleri
5.Kendine Zaman Ayırma” başlıkları yer almaktadır.
İçerik öğrencilere yönelik olmasına rağmen evde geçirilen bu süreçte ebeveynlerin
desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü salgın hastalık tehdidi gibi zorlu yaşam olayı
süreçlerinde çocuklar, herkes gibi kendilerini güvende hissetmek ve her şeyin kontrol altında
olduğunu bilmek ister. Bu yüzden, koronavirüs riskinin çocuklar üzerindeki olumsuz psikolojik
etkilerini azaltmada ebeveynlerin etkisi büyüktür.
İçeriğin öğrencilerimizde yeni bir bakış açısı oluşturmasını, var olan birikimlerini daha
da güçlendirmesini ve evde geçirilen bu sürece destek sağlamasını ümit ediyoruz.
3
1-HEDEF BELİRLEME
HEDEFİMİ BELİRLİYORUM
Coronavirüse (Covid-19) karşı ülke genelinde etkin mücadele yürütmek amacıyla "evde kal"
çağrısı sonrası çalışmalarınızın yönünü belirlemek ve çalışma isteğinizi sürekli tutmak için yapmanız
gereken en önemli şeylerden bir tanesi hedeflerinizi belirlemektir. Neye ulaşmaya çalıştığınızı
bilmeniz motivasyonunuzu arttıracaktır.
“Gidecek limanı olmayan gemiye hiçbir rüzgâr fayda etmez”.
SENECA
Hedef belirlemek; bireyin çalışmalarında ne yapacağı, niçin yapacağını bilmesi, çalışmalarında
sorumluluk almasını ve planlar yapmasını gerektirmektedir.
NEDEN HEDEF BELİRLİYORUM ➢ Bireyi motive eden, güdüleyen hedeflerdir.
➢ Hedefler ilerlemeyi, takip etmeyi ve kişinin bulunduğu aşamada ne denli becerili olduğunu
anlamasını sağlar.
➢ Hedef belirlemenin başarıya ulaşmada oldukça büyük bir rolü bulunmaktadır.
4
HEDEF BELİRLERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİM
Öncelikle kendinizi gözlemleyin, kendinize güvenin ve başaracağınıza
inanın.
Kendinizi tanıyın. Ne istediğinizden emin olun.
Ulaşılabilir hedefler belirleyin.
Hedeflerinizi gerçekleştirmek için kendinize belirli bir süre verin.
Hedeflerinizi açık anlaşılır ve olumlu cümlelerle ifade edin.
Hedeflerinize ulaşmada planlama yapın ve planınızı belirli aralıklarla
gözden geçirin.
Hedeflerinizi belirlerken, çok kolay ve çok zor olmamasına dikkat edin.
5
HEDEFLERİMİ BELİRLERKEN;
Hedeflerimi kısa, orta ve uzun
vadeli olarak belirlerim. Bu aynı zamanda
çalışmalarımda zamanı verimli kullanmamı da
sağlayacaktır.
Hedeflerim arasında öncelik
sıramı belirlerim.
Hedeflerimi gerçekleştirmek
üzere her gün belirli bir zaman ayırır ve
ayırdığım bu zamana uyarım.
Hedeflerimin beni motive
edebilmesi için onları göz önünde tutarım.
Ebeveynlere Öneriler:
➢ Kendi hedeflerinizi çocuklarınızın hedefleriyle karıştırmamanız gerekmektedir. Her
öğrenci hedeflerini kendisi belirlemeli ve bu konuda sorumluluğu kendisi almalıdır.
➢ Evde geçirdiğiniz bu günlerde çocuğunuzla kısa, orta ve uzun süreli hedefleri üzerine
konuşabilir ve onu hedeflerini belirleme konusunda cesaretlendirebilirsiniz.
➢ Çocuklarınızın gerçekleştirdikleri hedefleri fark etmeli, pekiştirmeli ve yeni hedefler
belirlemesi konusunda onları güdülemelisiniz.
➢ Hedef belirleme sürecinde model olmalısınız.
6
Hedeflerimi Belirliyorum
Hedeflerinizin gerçekleşebilmesi için onları kısa, orta ve uzun sürede gösteren bir
liste hazırlayın. Hedeflerinizi yazılı olarak listelemek onları gerçekleştirebilmenize katkı
sağlayacaktır. Devamında hedeflerinize ulaşmak için yapacaklarınızın listesini hazırlayın.
Kısa Süreli Hedeflerim ➢
➢
➢
➢
Orta Süreli Hedeflerim ➢
➢
➢
➢
Uzun Süreli Hedeflerim ➢
➢
➢
➢
HEDEFİME ULAŞMAK İÇİN YAPACAKLARIMIN LİSTESİ
7
2-ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ Sevgili çocuklar; Bu süreçte çalışmaya devam etmemiz gerektiğini biliyoruz. Okula
gidememek, dışarıya çıkamamak başka bazı problemleri beraberinde getirse de evlerimizde ders
çalışmaya vakit ayırmamıza engel değil ☺ Planlı ve verimli çalışmanın başarı ihtimalini arttıracağını da
biliyoruz; amacımız size içinde olduğumuz bu dönemde evde nasıl çalışabileceğinize yönelik yararlı
bilgiler sunmak ve bu konuda rehberlik edebilmektir. Hedef belirleme kısmını yukarıda konuşmuştuk.
Koyduğumuz hedeflere göre zamanımızın belli bir kısmını verimli ve doğru stratejilerle çalışmaya
ayırabiliriz. Şimdi bunları aşağıda birlikte değerlendirelim;
NASIL ÇALIŞMALIYIM?
• Hedeflerime Uygun
• Planlı Çalışma
-Nasıl Çalışacağım?
-Ne zaman Çalışacağım?
-Nerede çalışacağım?
• Verimli ve Doğru Stratejilerle Çalışma
HEDEFLERİME UYGUN
Hedeflerimiz bulunduğumuz sınıf düzeyi, bu yıl sınava girip girmeyeceğimiz (YKS ya da LGS ye
hazırlık ) vb. durumlara göre değişebilir. Hedeflere göre örnekler verecek olursak;
-Birinci dönemin konularını tekrar edeceğim ve EBA’dan derslerimi takip edeceğim.
-Sınava hazırlık sürecim için eksik olduğum konuları tekrar edeceğim ve bol bol soru çözeceğim.
PLANLI ÇALIŞMA
-Nasıl çalışacağım?
Nasıl çalışacağımız pek çok etmene bağlıdır. Öğrenme stilimize uygun çalışmamız başarı
ihtimalimizi arttırır. Okuyarak, yazarak, video dinleyerek vb. hangisiyle daha iyi öğrendiğinizi
gözlemleyin. Çalışmada 4 ana unsuru unutmayın:
1- Konu çalışmak( Öğrenme stilimize uygun çalışmak)
2- Konuyla ilgili soru çözmek( Farklı kaynakları tarayarak soru çözmeniz farklı soru tipleri
görmeniz açısından faydalı olabilir.)
3- Çözülemeyen soruların cevaplarını öğrenmek ( Çözemediğiniz sorularda öğretmenlerinizle ya
da arkadaşlarınızla telefon aracılığıyla iletişime geçmek bir yöntem olabilir.)
4- Konuyu tekrar etmek (Belli aralıklarla konuyu tekrar etmek unutmanızı engelleyecek bir
faktördür.)
8
-Ne zaman Çalışacağım?
-Günün Hangi saatleri ve ne kadar süre çalışacağım?
Önemli olan ders çalışabilmek açısından en verimli olduğunuz saatleri gözlemleyip o saatlerde
çalışmanızdır. Çünkü verimli olduğumuz saatler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ders çalıştığımız
süreden çok süreyi ne kadar verimli kullanabildiğimiz daha önemlidir. Her gün kaç saat çalışacağınız
hedeflerinize göre değişebilir. Ortalama 40 dk ders çalışma 10-15 dk ara şeklinde çalışmalarınızı
uygulayabilirsiniz. Fakat 40 dk da ders çalışmakta zorlananlar 20 dk süreyle çalışmaya da
başlayabilirler ☺
- Hangi gün hangi derse çalışacağım?
Hangi gün hangi derse çalışacağınız da hedeflerinize göre değişebilir. Örneğin;
Her gün her dersten belli miktarda soru çözebilirim.
Her güne bir sayısal bir sözel ders koyarak önce konularını çalışıp sonrasında soru çözümü
yapabilirim.
Bir günümü sadece zorlandığım bir derse ayırabilirim
EBA’dan derslerimi dinledikten sonra konu tekrarı yapabilirim.
Günün belirli bir saatini kitap okumaya ayırabilirim.
Haftanın belirli günlerini deneme yapmaya ayırabilirim.
-Nerde Çalışacağım?
Mümkün olduğu kadar her gün aynı mekanda çalışmak, ders çalışmayı kolaylaştırır ve dikkati
arttırır. Herkesin ders çalışmak için ayrı bir odası olmayabilir; bunun için evin sessiz ve uygun bir
yerini çalışma alanımız haline getirebiliriz. Ders çalışırken mümkün olduğunca oturarak çalışmaya
dikkat edelim; yatarak ve uzanarak çalışmak uykumuzun gelmesine ve dikkatimizin dağılmasına sebep
olabilir. Çalıştığımız yeri sık sık havalandırmaya dikkat etmeli; dikkatimizi dağıtan etmenleri ortamda
bulundurmamaya çalışmalıyız.
VERİMLİ VE DOĞRU STRATEJİLERLE ÇALIŞMA
Öğrenciler bedensel, zihinsel, duygusal yapıları, ilgileri ve yetenekleri bakımından
birbirlerinden farklıdırlar. Bir öğrencinin isteyerek çalıştığı ve hemen öğrendiği bir dersi bir başka
öğrenci zor öğrenebilir. Bir başka öğrenciyse çabuk yorulabilir ya da çalışmak istemeyebilir. Bu
nedenle bir ders ya da konu içinde ayrılacak süre öğrenciden öğrenciye değişir. Her öğrenci zamanı
kendine göre ayarlamalıdır. Ders çalışmak için gerekli gücün toplanabilmesi bakımından eğlenmeye
ve spora da zaman ayrılmalıdır.
9
Hedeflerimize uygun ve planlı şekilde çalıştığımızda verimli çalışmanın pek çok ilkesini yerine
getirmiş oluyoruz. Bunun yanı sıra kullanacağımız doğru stratejiler de verimli çalışmamıza katkı
sağlayacaktır. Bu doğru stratejiler; öğrenme stillerimizle beraber; etkili okuma, etkili dinleme ve
etkili not almayı da kapsamaktadır.
ETKİLİ OKUMA BECERİLERİ
-Okurken anlamayı kontrol etmek (Hızlı okuduğumuz kadar anladığımızdan emin olmalıyız; bazen okurken dikkatimiz dağılabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca okuduğumuz metinde kalmaya dikkat etmeliyiz.) -Yüksek sesle okumak (Bu şekilde okuma yaptığımızda görselin yanında işitsel algımız da devrede olduğu için beyne daha fazla uyarıcı gitmekte ve bilgi daha kalıcı hale gelmektedir.) -Okunan metnin özetini çıkarmak (kendi cümlelerimizle bilgiyi kalıcı hale getirmenin bir yoludur.) -Okurken altını çizmek (Konuya tekrar döndüğümüzde altını çizdiğimiz yerlere odaklanmak bilgilerin zihnmizde canlanmasını kolaylaştıracaktır.) -Okurken not almak (Önemli yerleri not almak test çözerken konuyu tekrar ederken bilginin kalıcılığını arttıracak bir yöntemdir.)
ETKİLİ DİNLEME
-Olumlu bir tutum içinde dinlemek (Olumlu bir tutum algılamayı kolaylaştırır; olumlu düşünmenin etkisini tekrar ele alacağız.) -Aktif dinlemek ( Dinlerken konuyla ilgili düşünmek, not almak bilginin kalıcılığında etkilidir.) -Önemli bilgiye işaret eden ipuçlarına dikkat etmek -Ders için ön hazırlık yapmak (Dinleme esnasında konuyu daha kolay kavramamızı sağlayabilir.) -Not almak
10
ETKİLİ NOT ALMA
Not Alma İlkeleri -Önemli noktaları yakalamaya çalışmak -Kısaltmalar ve semboller kullanmak -Notları en kısa zamanda gözden geçirmek
Etkili Not Almada Üç Adım (EBA, DERS VİDEOLARI)
-Dersten önce hazırlanma -Dersi dikkatle dinleme ve ders süresince not alma -Dersten sonra alınan notları gözden geçirme olmalıdır.
“Yapabileceğimiz şeyleri yapmaya başlasak kendimizi
hayretler içinde bırakacak sonuçlar alırız”.
Thomas Edison
11
BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ? Aynı gün: Öğrenilenler, aynı gün içinde tekrar edilmelidir. 24 saat sonra: Araştırmalar tekrar edilmeyen bilginin büyük bir kısmının 24 saat sonra unutulduğunu göstermektedir. Bu nedenle, öğrenilen bilgiler, 24 saat sonra kısa bir tekrarla gözden geçirilmelidir. Bir hafta ve bir ay sonra: Küçük bir tekrar, bir hafta ve bir ay sonunda yapılırsa bilgiler uzun süreli hafızaya kaydedilmiş olur. Düzenli tekrar edilen bilginin 9 hafta sonra %75’lik kısmı hatırlanırken, tekrar yapılmaması durumunda bu bilginin 9 hafta sonra ancak %20’si hatırlanabilmektedir.
Okuduklarımızın İşittiklerimizin Gördüklerimizin Görüp&İşittiklerimizin
Söylediklerimizin Yaptıklarımızın
10 %40%
70%
20%55%
30%
50%
90%
Nasıl İyi Öğreniriz?
Aklımızda kalır…
12
EBEVEYNLERE ÖNERİLER
- Çocuğun çalışma saatlerine; çocuğun ilgi ve istekleri dikkate alındığı gibi diğer aile
üyelerinin içinde bulunduğu koşullar da göz önünde bulundurularak birlikte
kararlaştırılmalıdır.
- Özellikle ayrı odası olmayan öğrenciler için çalışma saatlerinde çocuğun dikkatini
dağıtacak televizyon, radyo, tablet vb. araçlar kapatılmalıdır.
- EBA ders saatlerinde öğrencilerin dersi dinleme ve takip etmeleri için aileler uygun
ortamı sağlamalı ve öğrenciyi bu konuda teşvik etmelilerdir.
- Çocuklar için bu süreçte ders çalışacakları süre dışında duygusal rahatlamalarına da
fırsat verilmeli ve bununla ilgili bireysel ya da ailece geçireceğiniz zamanlar
planlanmalıdır. (Bu konuyla ilgili “Kendine Zaman Ayırma” başlığı altındaki bilgilerden
faydalanabilirsiniz.)
13
3.OLUMLU DÜŞÜNMEK
DÜŞÜNCE DUYGU
DAVRANIŞ
- Duygu ve davranışlar çoğu zaman düşüncenin ürünüdür.
- Yani düşünceler duygu ve davranışlarımızı etkiler.
- Bazen düşünce hataları yapabiliriz. Nasıl mı? Gelin bunları beraber inceleyelim.
1) Ya Hep Ya Hiç Tarzı Düşünme: Örneğin; benim için önemli bir şeyi başaramazsam
tamamen başarısız biri olurum.
2) Fal Bakma/İleriyi Görme: Örneğin; şimdi beni başarısız görüyorlar ve hep öyle
görecekler.
3) Sadece Olumsuzlukların Üzerinde Durma: Örneğin; her şey kötü gidiyor, iyi giden
hiçbir şey yok.
4) Olumluların Üzerinde Durmama: Örneğin; bu olaydaki başarım şans eseri oldu.
5) Mükemmeliyetçilik: Örneğin; evet bu işi iyi yaptım ama tamamen iyi yapamadığım
için yeterli biri değilim.
6) Kişiselleştirme: Tüm bunlar benim suçum ve insanlar benimle alay ediyorlardır.
14
Şimdi, düşüncelerimizin duygu ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini daha iyi anlamak için bir
örnek yapalım.
Durum Düşünce Duygu (olası) Davranış(olası)
Yağmur yağması Hava kapalı bu
günüm berbat
geçecek
Mutsuz Tüm gün yataktan
çıkmamak
Doğa yeniden
canlanacak;
gökkuşağı bile
çıkabilir
Mutlu En sevilen müzik
eşliğinde dans etmek
Bir örnek daha yapalım ☺
Durum Düşünce Duygu (olası) Davranış (olası)
Sene sonu LGS/YKS
ye girmek
Sınavı kazanmak için
yeterli değilim
Umutsuzluk
Kaygı
Ders çalışmayı bırakmak
Ders dışı faaliyetler
ilgilenmek
Sorumluluklarımı
yerine getirir ve yeteri
kadar çalışırsam sınavı
kazanabilirim.
Güven Verimli ders çalışabilmek,
kendine de zaman
ayırabilmek.
15
Dikkat ederseniz tek bir durum var ve düşüncelere göre sonuçlar değişiyor.
DURUM
Yukarıdaki örnekte de olduğu gibi tek bir durum var. O da sınav; ama durumun
sonucundaki davranışlar farklı. İşte bu farkı ortaya çıkaran başta düşünce ve ondan
sonra da duygudur. Bunun farkına varıp olumlu düşünmeye çalışalım.
- Bazen de davranışlarımız düşüncelerimizi etkiler. Küçük adımlarla ders çalışmaya
başlarsak, sınavı kazanacağımıza dair düşüncelerimiz daha da güçlenir.
- Eğer düşünceniz olumsuzsa ve olumluya çevirmekte zorlanıyorsanız; olumlu
düşüncenin gücüne inanın ve “Duygusal Rahatlama” kısmındaki alıştırmaları
yapabilirsiniz. Bu alıştırmalardan sonra hedef belirlemenin tam zamanı ☺
- Olumlu düşünürsek olumlu davranışın ortaya çıkma ihtimalini arttırıyoruz aynı şekilde
olumsuz düşünerek de olumsuz davranışın ortaya çıkma ihtimalini.
- Yani; ‘Olayları olduğu gibi değil, olduğumuz gibi görüyoruz.’ (Türkçapar, H.)
- O zaman ‘İyi düşünelim, iyi olsun!’
16
Biliyor musunuz;
‘Yapabilirim.’dediğiniz anda 100 milyar sinir hücreniz sizin için hedefe odaklanmaya başlar.
Olumlu düşünmek için birkaç egzersize ne dersiniz?
Güvenli Yer
-Bölünmeyeceğin sessiz bir zaman seç.
-Gözlerini kapa.
-Şimdi kendi güvende ve rahatlamış hissedeceğin bir yer hayal et.
-Gerçekten ortamın rahatlatıcı görünümüne odaklan, pek çok detayı düşün.
-Cisimlerin renklerini, şekillerini, dokularını düşün.
-Bulunduğun ortamın boyutunu düşün.
-Belki bir yerlerde en sevdiğin yiyecek veya içecek seni bekliyordur. Onu bul ve tat.
-Sesleri, kokuları hayal et. (Örn; kuş sesleri, çam ağaçlarının kokusunu)
-Güneşi seni ısıttığını ya da ayışığının ağaçlara vurduğunu hayal et.
-Resmini düşünürken ne kadar gevşemiş ve sakinleşmiş olduğunu fark et.
-Burası senin özel rahatlatıcı yerin.
17
- Bunu denemeye ihtiyacın olabilir. Denedikçe rahatlatıcı resmini daha kolay bulacak ve
daha hızlı sakinleşeceksin. Ne zaman gerginleştiğini fark edersen rahatlatıcı yerini
düşün.
Kanıt Aramak
Bir düşünce günlüğü tutmaya ne dersin?
Kendini olumsuz düşünceler içinde bulursan DUR ve TEST ET.
- Olumsuz duygularını mümkün olduğunca açık yaz.
- Onlara ne kadar inandığını belirtmek için 0-10 arasında değerlendir.
- Bu olumsuz düşünceleri tekrarlayan kanıtlar yaz.
- Bu düşünceleri desteklemeyen kanıtları yaz.
- En yakın arkadaşın ne derdi?
- Bu düşünceler sahip olsalardı onlara ne derdin?
18
Gün ve Saat Düşünceler
Düşüncelerin
nelerdi?
Onlara ne kadar
inandığını
puanla.
Destek
Hangi kanıtlar
düşüncelerini
destekliyor?
Meydan Okuma
Bu düşünceye
meydan okuyan
kanıtlar
nelerdir?
En İyi Arkadaş
Ona ne derdim?
O Bana ne
derdi?
Buna şimdi ne
kadar inandığını
puanla.
19
Şimdi beraber bir örnek yapalım ☺
Gün ve Saat Düşünceler
Düşüncelerin
nelerdi?
Onlara ne kadar
inandığını
puanla.
Destek
Hangi kanıtlar
düşüncelerini
destekliyor?
Meydan Okuma
Bu düşünceye
meydan okuyan
kanıtlar
nelerdir?
En İyi Arkadaş
Ona ne derdim?
O Bana ne
derdi?
Buna şimdi ne
kadar inandığını
puanla.
08/04/2020
19:30
Coronavirüs
kesin bana da
bulaşacak.
9 (puanım)
Vaka sayısı gün
geçtikçe artıyor
ve her gün
ölümler oluyor.
Birçok tedbir
alındı.
Okula bile
gidemiyoruz.
Demek ki çok
çabuk bulaşıyor.
Açıklamalara
göre iyileşen
vaka sayısı da
gün geçtikçe
artıyor.
Vakanın ilk kez
görüldüğü
Çin’de bile virüs
herkese
bulaşmadı.
Gereken
tedbirleri
alırsam bana da
bulaşma riskini
azaltmış olurum.
En iyi
arkadaşıma,
yine birlikte
eğlenceli vakit
geçirmek için bir
süre önlem
almamız
gerektiğini
söylerdim.
O da bana, ‘Bak
bana da
bulaşmadı, hem
bulaşsa bile
tedavi ile
sağlığına
kavuşanlar var.
Gençler daha az
risk
içeriyormuş.’
Derdi.
Şimdi puanım 4
☺
20
4.DUYGUSAL RAHATLAMA TEKNİKLERİ
Rahatlamayı Öğrenmek
Rahatlamayı öğrenebileceğin çeşitli yolları vardır. Bazı yöntemler bir seri fiziksel egzersiz
aracılığıyla vücudundaki her bir büyük kas grubunu gerecek ve sonra gevşetecektir. Bazıları
zihinde rahatlatıcı görüntüler oluşturmayı öğretecek ve bu sakinleştirecek görüntüler daha
keyifli hissetmene yardımcı olacaktır. Şu noktaları hatırlamak önemlidir.
- Rahatlamanın tek yolu yoktur.
- İnsanlar farklı zamanlarda kullanışlı olan farklı yöntemler bulurlar.
- Senin için neyin işe yaradığını bulmak önemlidir.
a) Fiziksel Rahatlama
Kendini sıkça gergin ya da sinirli hissediyorsan bu yöntem genellikle yaklaşık 10 dakika sürer
ve çok kullanışlıdır. Bir süre kısa egzersiz kullanarak vücudundaki bütün kas grupları 5
saniyeliğine kasılır ve sonra gevşer.
Kasların kasıldığında nasıl hissettiklerine odaklan. Bazı vücut bölümlerinin diğerlerinden
daha gergin olduğunu fark edeceksin. Böylece çok gergin alanları bulmaya çalış.
Ilık ve sessiz bir yer seç.
- Rahat bir sandalyeye otur ya da yatağına uzan.
- Bölünmeyeceğin bir zaman seç.
- Kaslarını sadece nasıl hissettiklerini fark edene kadar kas.
- Kaslarını 3-5 saniye kadar kas-gevşet.
- Her bir kas grubunu iki sefer kas-gevşet. (ayaklarını, bacaklarını, kollarını, gövdeni, yüz
kaslarını vs.)
21
b) Kontrollü Nefes Alıp Verme
Aniden gergin ve öfkeli hissettiğiniz zamanlar olabilir, bu istisna durumlarda gevşeme
egzersizleri için vakit yoktur.
Kontrollü nefes alıp verme odaklanıp soluğun kontrolünü sağlayabileceğin hızlı bir
yöntemdir. Her yerde kullanabilirsin ve insanlar ne yaptığını fark etmezler bile!
Yavaşça derin bir nefes al, 5 sn tut ve yine yavaşça ver. Nefes alıp verirken kendine ‘Gevşe’
de. Bunu birkaç defa yapmak vücudunun kontrolünü yeniden kazanmana ve daha sakin
hissetmene yardımcı olur.
22
Bir egzersize daha ne dersiniz?
Duygumu Dışsallaştırıyorum
-Hangi duyguyu hissediyorsun?
-Vücudunun neresinde hissediyorsun?
-Bir renk olsaydı hangi renk olurdu?
-Bir cisim olsaydı ne olurdu?
-Kokusu, dokusu, sesi, sıcaklığı var mı? Neye benziyor?
Şimdi bunun resmini çizelim mi?
Çizdiğiniz resim size kötü hissettiriyorsa yırtıp çöpe atabilirsiniz, iyi hissettiriyorsa dolabınıza
veya duvarınıza asabilirsiniz. Ebeveynlerinizle bu resim hakkında konuşabilirsiniz.
23
EBEVEYNLERE ÖNERİLER:
- Duygular bulaşıcıdır ve çocuklar duygularınızı bir sünger gibi emerler. Bu süreçteki
düşünce ve duygularınızın çocuğunuzu etkileyebileceğini unutmayın.
- Olumsuz duygulardan kurtulmanın yolu duygularınızı serbest bırakmaktır.
Duygularınızı konuşur ve dışsallaştırırsanız, onların esiri olmaktan kurtulmuş
olursunuz.
- Bu süreçte aslında her zaman çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini onunla birlikte
konuşmaya çalışın. Çocuklar bazen düşünce ve duygularını belli etmeyebilir.
Konuşmak hem ona hem size iyi gelecek ve iletişiminizi kuvvetlendirecektir.
- Bu süreçte kendinize zaman ayırmayı da unutmayın ☺
24
5.KENDİNE ZAMAN AYIRMA:
Covid-19 Virüs sebebiyle evimizde kaldığımız bugünlerde ders çalışmak, EBA’dan
derslerimizi takip etmek ya da sınava hazırlık yapmanın dışında kendimize ait kalan
zamanlarda neler yapabiliriz onlara bakalım;
-Çocuklar için kendine zaman ayırmada yapılabilecek aktiviteler;
• Oyun zamanları: Özellikle küçük yaş gruplarının kendini ifade etme, anlama,
algılama şekli ve keyifli vakit geçirdiği zamanlar oyun zamanlarıdır. Çocuklarımıza
sadece eğitici ve öğretici amaçlı değil; aynı zamanda onların sürekli evde kaldıkları bu
zamanda onların hoşuna gidecek bazen onlara sorarak; “Hadi bakalım bugün seninle
bir oyun oynayalım; bu konuda bir fikrin var mı ya da sen söyle bakalım bir oyun”
diyerek onların duygusal anlamda rahatlamalarını ve enerjilerini atmalarını sağlayacak
oyunlar oynayabiliriz. Bu zamanları planlarken onların da fikrini alıp anne-baba olarak
birlikte bir zaman dilimi planlamalıyız. Bu
oyunlar dijital ortam ya da sanal dünyayı
içermeyen ailece (aile oyun saati) ya da
kardeşler arası ev içerisinde oynanabilecek
oyunlar olmalıdır. Genelde ebeveynler
çocukları TV başından kaldırmakta ya da
tablet oynamaktan vazgeçiremediklerini
düşünebilirler buna yönelik olarak gün
içerisindeki zamanı ve yapılacakları çocuğunda fikrini alarak birlikte planlamalar
yaptıklarında onları oyuna adapte etmenin daha kolay olduğunu fark edebilirler.
• Resim zamanı: Küçük yaştaki çocukların sevdiği bir diğer aktivite resim ya da
boyama çalışmalarıdır. Yine bununla ilgili olarak onların hayal dünyalarını kısıtlamak
yerine içlerinden geldiğince resim ya da boyama yapmalarına fırsat vermek ve
yaptıkları resimleri evde Örneğin; “Hadi gel istersen odanda bu resime bir yer
seçelim” diyerek onun istediği bir yere
asmak ona kendini önemli ve değerli
hissettirirken, aynı zamanda yaptığı çalışma
onun için daha anlamlı bir hal alabilir.
Dilerseniz resimleri üzerine
konuşabilirsiniz. Çocuklar anlatamadıkları
25
duygu ve düşüncelerini resimlerle ifade edebilirler. Örneğin; “Bu resimde ne anlatmak
istedin ya da bu resimde neler oluyor anlatmak ister misin?” şeklinde sorular sorarak
onların düşüncelerini ve duygularını anlayabilirsiniz. Burada önemli olan çocuğun
kendisini anlatmasına fırsat vermek ve kendi yorumumuzu katmadan onu dinleyip
anlamaya çalışmaktır. Fakat çocuk resim hakkındaki düşüncelerini paylaşmak
istemezse zorlanmamalıdır.
• Birlikte Vakit geçirme: Küçük yaş grupları kaygılı ve stresli oldukları dönemlerde
güvende olduklarını bilmek onları rahatlatabilir. Onlarla birlikte ev içerisinde
yapabilecekleri düzeyde küçük sorumluluklar vererek birlikte hareket edebilirsiniz.
Hem de hayatın ev içerisinde normal akışın da devam etmesi onları bu anlamda
güvende hissettirecektir. Örneğin; mutfakta yemek hazırlama; kek, pasta yapma;
temizlik yapma, çiçek sulama gibi ev içerisinde yapılabilecek şeyler olabilir. Buradaki
dikkat etmemiz gereken nokta çocuklara yapabilecekleri düzeyde görev ve
sorumluluklar verip, yapamadıklarında bağırmamak ya da olumsuz bir tutum
sergilememektir.
• Uykudan önce ya da gün içerisinde kitap okuma saati: Çocuklar bu süreçte kaygılı
ve tedirgin olabilecekleri için uykuya dalmakta zorlanabilir ya da kendi başlarına
uyumak istemeyebilirler. Hem uykuyu keyifli
hale getirmek hem de çocuğun isteğine göre
bazen kitabı kendisi okuyabilir uyumadan önce
sizler (anne-baba ya da bakım veren kişi)
dinleyici olabilirsiniz ya da siz çocuğunuza
istediği kitabı okuyabilirsiniz. Kitap bittiğinde
ona “sarılarak” (Uyumadan önce sarılalım mı
gel sana kocaman sarılayım denilebilir.
Buradaki söyleyiş tarzı yaş grubuna göre
değiştirilebilir.) kendini güvende hissetmesini
sağlayabilir hem de uykuya dalma süresini
kısaltmasına yardımcı olabilirsiniz. Yine gün içerisinde okumalarını ve anlamalarını
geliştirmek adına sevdiği bir kitabı seçerek kitap okuma saati yapabilirsiniz.
26
• Yapılabilecek Diğer aktiviteler;
-Mutlu hayal kurma saati: Evet haberlerden ve ev
içerisindeki olumsuz virüs salgını sohbetlerinden
çocuklarımız biz farkında olmadan etkilenirler. Onları
olumlu düşünmeye sevk etmek ve de keyif almalarını
sağlamak amacıyla “Mutlu hayal kurma saati”
yapabilirsiniz. Bu saat diliminde istediği mutlu hayali
kurması ve bunu isterse paylaşması, anlatması
istenebilir.
Not: Eğer çocuğunuz o gün “kaygılıysa” mutlu hayal kurma saati yerine kaygılarını
konuşmasına, anlatmasına izin vermelisiniz. Çünkü bastırılan ya da konuşulmayan
duygular çocuklarda davranış bozukluğu olarak kendini gösterebilir. Kaygılarını
istediği kadar anlatmasına izin vermeli ve siz de anne baba ya da bakım veren kişi
olarak etkin bir dinleyici olabilirsiniz. Çocuğun kaygılarına yönelik olarak sorduğu
sorular olursa kısa, net ve anlayabileceği düzeyde yanıtlar vererek ona yardımcı
olabilirsiniz.
-Lego saati: Çocuğunuz Legolarla uğraşmayı seviyorsa yaşına uygun bir lego alıp
onunla oynamasını sağlayabilir; dilerse zorlandığı yerlerde sizin de yardımcı
olabileceğinizi söyleyebilirsiniz.
-Spor saati: Evet çocuklarımız sokağa ya da parka çıkamadıkları için evde hareket
alanı sağlamak adına “spor saati” yapabilirsiniz. Çok profesyonel olmasa da ev
içerisinde belirli zamanlarda “koridorda koşturmaca” oynamasına yastıklardan “park
alanı” yapmasına izin vermeniz bile onlara keyif verecektir.
Tüm bu etkinliklerin hepsini bir anda yapmanız mümkün değil; bu nedenle siz anne
babalar ya da çocuğa bakım veren kişi çocuğun ihtiyaçlarına ve yapabileceklerine bakarak
gün içerisinde ders dışında böyle küçük saatlerle onun kendisine vakit ayırmasına fırsat
verebilirsiniz ve bu saatleri birlikte planlayabilirsiniz.
27
Gençler için kendine zaman ayırmada yapabilecekleri aktiviteler;
Sınav hazırlıkları, ders takibi ve ders çalışma dışında geri kalan zamanlarımızda neler
yapabiliriz bunları gözden geçirelim gençler;
• Günlük tutmak/Şiir ya da yazı yazmak: Evet
duygu ve düşüncelerimizi sanırım bu günlerde
daha çok paylaşmaya, konuşmaya ihtiyacımız
var; ama bazen paylaşamadıklarımızı yazıya
dökmek; günlük tutmak da rahatlatabilir bizi.
Eğer şiir okumayı, yazmayı ya da sevdiğiniz
şiirleri biriktirmeyi seviyorsanız kendinize bu
konuda bir defter oluşturabilirsiniz. Aynı
zamanda duygu ve düşüncelerinizi yazdıkça kendinizi de anlama, tanıma fırsatınız
olacaktır.
• Dizi/Film İzlemek: Bu zamana kadar şu filmi izleyemedim ya da diziyi takip
edemedim dediğiniz yaşınıza uygun film/dizi leri günün “belirli saatlerinde”
izleyebilirsiniz.
• Yeni dil öğrenme: İnternet aracılığıyla edinebileceğiniz ücretsiz dil programları ya da
varsa evinizde kaynak kitaplarla bu zamana kadar öğrenmek istediğiniz bir dili
öğrenmek için bir adım atabilirsiniz.
• Bir müzik aleti çalma: Varsa evinizde müzik
aletleriniz (gitar,saz,keman,piyano, kalimba vb.)
ya da imkanınız bunları çalarak ruhunuzu
dinlendirebilir; keyifli vakit geçirebilirsiniz.
Bazen aile içerisinde küçük konserler
düzenleyebilirsiniz.
• Resim ya da bir sanatla uğraşma:
Yine imkanlarınız doğrultusunda guaj ya
da yağlı boya, pastel boya çalışmaları, ebru
sanatı, taş boyama ya da etamin, örgü gibi
el işleriyle yeni ürünler ortaya
koyabilirsiniz.
28
• Spor yapma: Yine hem beden hareketinizi sağlamak hem de sağlığınız açısından
vaktinizin belli bir kısmını spor yaparak değerlendirebilirsiniz.
• Bahçeyle uğraşma/çiçek/fidan dikme: Belki hepimizin evi buna müsait değil ama
bahçeli evi olanlar yeni çiçek ya da fidan dikimleri yapabilirler ya da balkonlarındaki
saksılara küçük çiçekler dikebilirler.
• İnternet üzerinden müze gezisi yapma ve dergilerin takibi: Müze gezilerini seven
biriyseniz internet üzerinden müzeleri anlatan ve tanıtan geziler yapabilir; bilimsel ya
da sanatsal alanda yayınlanan dergileri yine internet üzerinden takip edip
okuyabilirsiniz.
Tüm bu aktiviteler birer öneri örneği olup siz gençlerin vaktinizi hem daha kaliteli
geçirmeniz hem de evde kaldığınız süreçte kendinizi, bedeninizi ve ruhunuzu dinlendirmek
adına hazırlanmıştır. İmkanlarınız doğrultusunda bunlar ve buna benzer aktiviteleri gün
içerisinde kendinize göre dengeli bir şekilde planlayabilirsiniz.
GENÇLERİN KENDİNE ZAMAN AYIRMASINDA EBEVEYNLERE ÖNERİLER
• Ailece oyunlar oynamak: Bu zaman diliminde
ailece kutu oyunları (Jenga, tabu, satranç, puzzle
vb.) veya çocukluğumuza dair oyunlarımızdan
(İsim, bitki, hayvan, şehir vb.) oyunlar oynanabilir.
• Aile toplantı saatleri yapmak: Bu süreçte evdeki
bireylerin hepsinin tüm gün evde olduğu
düşünülürse; ev içerisinde kurallar yeniden belirlenip; gençlerin de fikirleri alınarak bu
kurallar birlikte oluşturabilir. Yine ev içerisinde birlikte yapılacak işler iş bölümü
yapılarak paylaştırılabilir. Zaman zaman aile toplantı saati yapılarak bu konular
üzerinde fikir paylaşımları yapılabilir.
• Anıların konuşulması ve albümlerin karıştırılması: Ailece belli bir zaman dilimi
belirleyip; gencin veya ebeveynlerin albümleri birlikte bakılarak anılarla ilgili
konuşulabilir; ailece tatlı bir sohbet havası yaratılabilir.
29
• Mutfak etkinlikleri: Aile gencin mutfakta farklı ürünler denemesine (çeşitli pasta ya
da yemek denemeleri) fırsat tanımalı ve zaman yaratmalıdır. Genç dilerse birlikte
mutfakta vakit geçirilebilir. Çünkü gençler bu yaşlarda tek başlarına bir şeyler yapmak
da isteyebilirler. Biz ebeveynler olarak onlara bu fırsatı tanıyabiliriz. Yeni ürünler
ortaya koymak onlara kendilerini iyi hissetmelerine yardımcı olabilir.
• Sinema saati: Ailece ortak kararla alınan bi
film izleme saati yapılabilir. Burada dikkat
edilmesi gereken nokta gencin yaş grubuna
uygun filmler seçilmelidir.
• Ev İçi düzenlemeler: Yine ev içerisinde
kitaplık gibi ya da gencin varsa kendi odasında
ufak düzenlemeler yapmasına fırsat verilebilir. Ev içi değişiklik ya da düzenlemeler
yapmak gencin vakit geçireceği alanda kendini daha iyi yönde hissetmesine yardımcı
olabilir.
• Ailece konser günü: Aile içerisinde müzik aleti çalan ya da müzikle ilgilenen, şarkı
söylemeyi seven bireyler varsa haftanın belli bir gününde ve belli bir zaman diliminde
aile içi küçük konserler yapılabilir.
Tüm bu aktiviteler birer öneri örneği olup siz ailelerin çocuğunuzla vaktinizi hem daha
kaliteli geçirmeniz hem de evde kaldığınız süreçte kendinizi, bedeninizi ve ruhunuzu
dinlendirmek adına hazırlanmıştır. İmkânlarınız doğrultusunda bunlar ve buna benzer
aktiviteleri gün içerisinde ailece alacağınız kararlara göre dengeli bir şekilde
planlayabilirsiniz. Bunların dışında çocuğunuzla uzun zamandır yapmak isteyip
yapamadığınız etkinlikler varsa evde kaldığınız günlerde bunu fırsata çevirebilir ve bu yönde
değerlendirebilirsiniz.
30
Kaynakça
- Ejder, O., Çocuk Ve Ergen Psikoterapisi Eğitimi/Bilişsel Davranışçı Terapi Kitapçığı,
Cised, 2018
- Stallard, P., İyi Düşün İyi Hisset,Say Yayıncılık, 2005
- Türkçapar, H., Bilişsel Davranışçı Terapi-Temel İlkeler Ve Uygulama, Epsilon Yayınevi,
2018
- tuba-aydin.com
- Karaca B., “Korona” Çocuklara Yönelik Afacan Bir Virüs Hikayesi, 2020.
- Güneş, H., Demirdöğen, E.,Kuyurtar,N., Corona Virüs Pandemisinde Çocuklarımız,
İstanbul Çocuk ve Ergen Psikanalitik Psikoterapi Derneği, 2020.
- Baltaş, Acar, Öğrenmede ve Sınavlarda Üstün Başarı, (22.Basım) Remzi Kitabevi, 2005
- Başkent Üniversitesi, PDR Merkezi
- rehberlikservisim.com
- Erkan,S., İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı İlköğretim
Etkinlik Örnekleri,Ankara 2007
top related