opleiding duurzaam gebouw : passief en (zeer) lage energie ... · voorbeeld van evolutie van...
Post on 27-Jun-2020
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
OPLEIDINGDUURZAAM GEBOUW:
PASSIEF EN (ZEER)
LAGE ENERGIE
LENTE 2016
Dag 1.3
Ventilatie
Manuel da Conceição NunesMATRIciel sa
Op basis van de presentatie van ECORCE bvba www.matriciel.be
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE
● De uitdagingen op ventilatievlak goed begrijpen
● Het ventilatiesysteem kiezen dat het beste aan de behoeften van
het gebouw en van de bewoners/gebruikers is aangepast
● Een ventilatienet kunnen voordimensioneren om zich in de
voorontwerpfase een goed beeld van de benodigde ruimte te
vormen
● De factoren kennen die de energie-efficiëntie van een
ventilatiesysteem beïnvloeden
2
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
INHOUDSOPGAVE
WAAROM VENTILEREN?
HOE VENTILEREN?
WELKE DEBIETEN?
RATIONEEL VENTILEREN
3
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN?
Hoofddoel van ventilatie:
● Luchtkwaliteit verzekeren
N voor de gebruikers
N voor het gebouw
Secundair doel van ventilatie:
● De koeling van het gebouw in de zomer
mogelijk maken
Verder kan ventilatie:
● zorgen voor de klimaatregeling van het
gebouw (als vector voor de verwarming,
de koeling en de bevochtiging of
ontvochtiging van de lucht)
4
HYGIËNISCHE VENTILATIE
INTENSIEVE VENTILATIE
KLIMAATREGELING
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN?
HYGIËNISCHE VENTILATIE
INTENSIEVE VENTILATIE
KLIMAATREGELING
5
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Vervuilers
De binnenomgeving is onderhevig aan verschillende soorten vervuiling
verbonden aan:
N het gebruik ervan door mensen
N het gebouw en zijn uitrustingen
N de omgeving
Deze vervuiling is nadelig voor:
N de gezondheid
N het comfort
N de productiviteit van de gebruikers
N de gezondheid van het gebouw
6
Bron: écorce
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Oplossing
Een voldoende en hoogwaardige ventilatie kan een aanvaardbare
luchtkwaliteit in het gebouw handhaven
● Voor de gezondheid en het comfort van de bewoners en gebruikers
N Verdunnen en afvoeren van de vervuilers door de vervuilde lucht
door verse lucht te vervangen
N Door de vochtigheidsgraad te regelen
● Voor de gezondheid van het gebouw
N Door de vochtigheidsgraad te regelen
7
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Vervuilers
● Mensgebonden vervuilers
N Geuren (lichaamsgeur, keuken, toiletten, afval, huisdieren, …)
N Tabaksrook
N Vocht (60 – 500 g/uur per persoon)
N CO2
N …
8
*
13779 (2007)
Voorbeeld van evolutie van CO2-concentratie:
Klas van 25 leerlingen, 2 uur les -> 15 min pauze -> 2 uur les
Tabel A.10 - CO2 - niveau ruimte
‘zonder ventilatie’: infiltratie 0,2 vol/u (pauze 4 vol/u)
‘met ventilatie’: 18 m²/u.pers -> 2,6 vol/u (permanent)
KlasseCO2 -niveau boven niveau van buitenlucht in ppm
Typische waarde Standaardwaarde
IDA 2
IDA 3
IDA 4
IDA 1
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Vervuilers
● Vervuilers verbonden aan het gebouw en zijn uitrustingen
N Tapijt, vinyl
N Verf, lijm, oplosmiddelen (formaldehyde, …)
N Printers, kopieertoestellen, faxtoestellen, …
N CO (open verbrandingstoestellen)
N Condensatie en te grote vochtigheid schimmels, zwammen,…
9
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Condensatie
Condensatie - zones: diagram van Mollier
10
Zone 1: droogteproblemen.
Zones 2 en 3: ontwikkeling van bacteriën en microzwammen.
Zone 3: ontwikkeling van mijtachtigen.
Zone 4: polygoon van hygrothermisch comfort
Bron: R. Fauconnier
Vochtgehalte (g/kg)
Temperatuur (°C)
Enthalpie h (kJ/kg)
Vochtigheidsgraad
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Condensatie11
Condensatie – koude wand
0 °C
10 °C
20 °C
Enkele beglazing
Ug = 5,7 W/m²K
-3,2 °C -2,2 °C
Verbeterde dubbele
beglazing
Ug = 1,2 W/m²K
-8,6 °C
15,3 °C
binnentemperatuur
buitentemperatuur
Volle muur 29cm
U = 2,31 W/m²K
-7,2 °C
11°C
-10 °C
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – HYGIËNE – Vervuilers
● Vervuilers verbonden aan de buitenomgeving
N Radongas
N Pollen
N Fijne stofdeeltjes
N Vervuilende gassen
N …
12
Voor meer informatie: www.fanc.fgov.be
Radongasregio’s
Radongasregio 1b (2 - 5 % van de huizen boven het actieniveau)
Radongasregio 2 (> 5 % van de huizen boven het actieniveau)
Radongasregio 1a (1 – 2 % van de huizen boven het actieniveau)
Radongasregio 0 (< 1 % van de huizen boven het actieniveau)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN?
HYGIËNISCHE VENTILATIE
INTENSIEVE VENTILATIE
KLIMAATREGELING
13
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – INTENSIEVE VENTILATIE
Intensieve ventilatie maakt het mogelijk
● de warme binnenlucht te vervangen door koelere buitenlucht
● de thermische massa van het gebouw te ontladen
Dankzij intensieve ventilatie kan het gebouw dus worden gekoeld met
inzet van een beperkt vermogen dat ‘s winters of in het tussenseizoen
vaak volstaat (freecooling, nightcooling, natuurlijke ventilatie, hybride
ventilatie).
14
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – INTENSIEVE VENTILATIE
Intensieve ventilatie impliceert aanzienlijke debieten (> 4 h-1) en
vereist aangepaste inrichtingen. Een eenvoudige uitbreiding van de
hygiënische ventilatie volstaat niet (maakt ongeveer 1 h-1 mogelijk).
Ze kan worden gerealiseerd door middel van:
N mechanische ventilatie
N natuurlijke ventilatie
N hybride ventilatie (natuurlijke of
mechanische wanneer de eerste niet volstaat)
15
Om het verbruik van de
hulpapparatuur te
verminderen
Bron: NatVent
014
Kap
Extractiemond
Mof
Kanaal
Extractiegroep
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – INTENSIEVE VENTILATIE16
Rode-draadvoorbeeld
Nachtelijke ventilatie door de automatische opening van vensters en
extractie via het dak op basis van:
N de buitenvoorwaarden: temperatuur, windsnelheid en regen
(weersverwachting)
N de binnenvoorwaarden: temperatuur en relatieve vochtigheid
040
GEFORCEERDE
VENTILATIE
Natuurlijke
luchttoevoer
(automatische opening
van de vensters)
Nachtelijke ventilatie
Extractie via het dak
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – INTENSIEVE VENTILATIE17
Rode-draadvoorbeeld
Nachtelijke ventilatie door de automatische opening van vensters en extractie via het
dak op basis van:
N de buitenvoorwaarden: temperatuur, windsnelheid en regen (weersverwachting)
N de binnenvoorwaarden: temperatuur en relatieve vochtigheid
Regeling:
Opening mogelijk
N van 22 tot 6 uur
N indien buitentemperatuur overdag > 24 °C (instelbaar)
N indien binnentemperatuur overdag > Tcomf
N indien binnentemperatuur > buitentemperatuur + 2
Sluiting:
N indien binnentemperatuur < (min. comforttemperatuur -1) of 19 °C (instelbaar)
N indien RV > 70 % (instelbaar)
N indien windsnelheid > 10 m/s (instelbaar)
Het geheel wordt opgedeeld in onafhankelijk parametreerbare zones en beheerd door
een CTB-systeem dat eveneens rekening kan houden met mobiele zonweringen enz.
040
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN?
HYGIËNISCHE VENTILATIE
INTENSIEVE VENTILATIE
KLIMAATREGELING
18
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING
De door de ventilatie aangevoerde lucht kan worden gebruikt als
vector
● om te verwarmen of te koelen
● om te bevochtigen of te ontvochtigen
19
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING
● Om te verwarmen of te koelen (zie ook “Welke debieten”)
Een van de voordelen van de passiefnorm is dat er in bepaalde
gevallen via de hygiënische ventilatie kan worden verwarmd (klein
vermogen vereist).
Hierbij gelden echter enkele eisen en beperkingen:
N Het ventilatiedebiet wordt bepaald door de warmtebehoefte
(koppeling ventilatie-verwarming). Vaak dient er meer
geventileerd te worden dan op basis van de hygiënische
behoeften nodig is (risico van droge lucht en van oververbruik).
Het probleem vergroot wanneer de behoefte aan hygiënische
lucht verkleint (bij niet-gebruik).
N De temperatuur van de ingeblazen lucht is begrensd (onder-
en bovengrens) omwille van het comfort, wat ook een
begrenzing van het vermogen inhoudt. Zo beperkt het PHPP de
pulsietemperatuur bijv. tot 52 °C voor de verwarming. In de
praktijk beperken we een temperatuur van 30-35°C om
ongemak te vermijden.
20
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING21
● Om te bevochtigen of te ontvochtigen
Wanneer de koude buitenlucht wordt verwarmd, daalt de relatieve
vochtigheid ervan (de absolute vochtigheid blijft constant). En een
te groot verseluchtdebiet kan tot droge lucht leiden, wat
oncomfortabel kan zijn (< 30 %) !
Zone 1: droogteproblemen.
Zones 2 en 3: ontwikkeling van bacteriën en microzwammen.
Zone 3: ontwikkeling van mijtachtigen.
Zone 4: polygoon van hygrothermisch comfort
Enthalpie h (kJ/kg)
Vochtigheidsgraad Vochtgehalte (g/kg)
Temperatuur (°C)
Bron: R. Fauconnier
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING22
● Om te bevochtigen of te ontvochtigen
Om het risico van droge lucht te beperken, dient:
1. de toevoer van verse lucht beperkt te worden tot het minimum
dat voor de hygiëne vereist is, en geniet hercirculatielucht de
voorkeur als de vereiste luchttoevoer groter is (bijv. voor de
verwarming)
2. een deel van het vocht van de vervuilde lucht gerecupereerd
te worden d.m.v. hygroscopische recuperatoren
3. de verse lucht bevochtigd te worden
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING23
Ontvochtiging van de lucht
Bepaal de wijziging van de
relatieve vochtigheid van de
buitenlucht (T = 5 °C, RV = 60 %)
wanneer deze tot 20 °C wordt
verwarmd. NEVEL
DIAGRAM VAN MOLLIER
VOCHTIGE LUCHT
Absolute
vochtigheid
Dauwpunt
Temperatuur °C
g w
ate
r / k
g d
rog
elu
cht
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WAAROM VENTILEREN? – KLIMAATREGELING25
Welk vermogen kan door de ventilatie worden overgebracht?
DT = het verschil tussen de temperatuur van de ingeblazen lucht en
die van de buitenlucht aan de uitgang van de warmtewisselaar
Voor een debiet van 1 m³/u en een binnentemperatuur van 20°C :
Verwarmingsvermogen [W]
=
0,34 x debiet x DT
[W/(m³/uur).K] [m³/uur] [°K]
T° pulsie Vermogen
30°C 3,4 W/(m³/u)
35°C 5,1 W/(m³/u)
52°C 10,9 W/(m³/u)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
POURQUOI VENTILER ? – CLIMATISATION26
Welk vermogen kan door de ventilatie worden overgebracht?
Voor 3,6 m³/u/m² (woning) en een binnentemperatuur van 20°C :
T° pulsion Puissance
30°C 12 W/m²
35°C 18 W/m²
52°C 39 W/m²
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
INHOUDSOPGAVE
WAAROM VENTILEREN?
HOE VENTILEREN?
WELKE DEBIETEN?
RATIONEEL VENTILEREN
27
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN?
BASISPRINCIPES
DE VERSCHILLENDE SYSTEMEN
28
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – BASISPRINCIPES29
De snelheid van de lucht speelt een rol in het gevoel van comfortToenemende energiebehoefte
Voor verwarming
Tocht
Luch
tsne
lheid
[m/s]
Onc
om
fort
ab
el: w
arm
Comfortabel
Luchttemperatuur [°C]
Oncomfortabel: koud
Bro
n: W
. Fr
ank
: Ra
umkl
ima
und
the
rmisch
eBeha
glich
keit. Berlijn,
19
75
.
Hiermee moet rekening worden gehouden bij de keuze van het
ventilatiesysteem en zijn componenten.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – BASISPRINCIPES30
Geen luchtophoping in het gebouw
N Geen toevoer zonder afvoer
N Geen afvoer zonder toevoer
• In het hele gebouw
• In elke ruimte
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – BASISPRINCIPES31
● Ideaal systeem
Toevoer en afvoer van lucht in elke ruimte
N Onrealistisch
● Vereenvoudigd systeem
N Toevoer in de ‘droge’ ruimten
N Doorstroming via de circulatiezones
N Afvoer uit de ‘vochtige ‘ruimten
toevoer
circulatieruimten
doorstroming
‘vochtige’ ruimten
afvoer
woonkamer
slaapkamer
studeerkamer
…
gang
inkomhal
…
keuken
badkamer
wc
wasruimte
…
doorstroming
‘droge’ ruimten
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – BASISPRINCIPES32
Kleurenconventies (NBN EN 13779)
toevoerlucht
(binnenkomende lucht)
doorstroomlucht
(van de ene naar de
andere ruimte)
afvoerlucht(naar buiten)
13779
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN?
BASISPRINCIPE
DE SYSTEMEN
33
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN 34
A. natuurlijke toevoer+ natuurlijke afvoer
B. mechanische toevoer+ natuurlijke afvoer
C. natuurlijke toevoer+ mechanische afvoer
D. mechanische toevoer+ mechanische afvoer
OK voor PASSIEF en LAGE ENERGIE~ OK voor LAGE ENERGIE
OK voor KOELING
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN - Systeem C35
● Systeem C: natuurlijke toevoer & mechanische afvoer
N Toevoer: regelbare roosters
N Doostroming: spleten of roosters
N Afvoer: ventilator(en)
Bron: Renson
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN - Systeem C36
● Voor- en nadelen
+ -
• Controleerbare afvoer-
luchtdebieten
• Eenvoudige installatie
• Beperkt onderhoud
• Eenvoudige regeling
• Beperkte kosten
• Energierecuperatie mogelijk met
WP
• Geen nauwkeurige controle van
de toevoerluchtdebieten
• (Filteren van de toegevoerde
lucht)
• (Buitengeluiden)
• Geen mogelijkheid warmte uit de
afgevoerde lucht terug te winnen
voor de voorverwarming van de
verse lucht
• Moeilijk om toevoerlucht te
brengen in centrale ruimte
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN - Systeem D37
● Systeem D: mechanische ventilatie met dubbele stroom
N Toevoer: ventilator(en)
N Doorstroming: spleten of roosters
N Afvoer: ventilator(en)
Bron: Renson
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
+ -
• Zeer goed beheersbare
systemen
• Mogelijkheid warmte uit de
afgevoerde lucht terug te winnen
voor de voorverwarming van de
verse lucht
• Meer confort in de winter
• Filtering van de verse lucht
(globale filtering)
• Geen overdracht van
buitengeluiden
• Regelmatig onderhoud
• Kosten (die van systeem C niet
gelijk aan nul)
• Plaatsruimte van de kanalen en
de groep
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN - Systeem D38
● Voor- en nadelen
N
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN39
● Gecentraliseerd of gedecentraliseerd
• V = 80 - 200 m³/uur (3-7 personen).
• V = 60 m³/uur (2 personen).
Bron: Hélios
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN40
● Gecentraliseerd of gedecentraliseerd
• speciaal ontworpen voor scholen en kinderdagverblijven
• V = 700 m³/uur (32 personen).
• V = 220 - 340 m³/uur (10-15 personen)
• extravlak (24 - 30 cm) voor verlaagde plafonds
of zolderruimten
.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN41
● Gecentraliseerd of gedecentraliseerd
• V = 1.200 – 27.000 m³/uur.
• V = 500 m³/uur.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten42
● Toevoer
N Natuurlijke toevoer voor systeem C (roosters)
zelfregelend geluidswerend
muurrooster
muurrooster
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten43
● Toevoer
N Mechanische toevoer voor systeem D (toevoeropeningen)
in muur of plafond
rooster met rechte straal
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten44
● Doorstroming
N Natuurlijke doorstroming voor systemen C en D (spleten of
roosters)
spleet onder deur rooster in deur rooster in muur
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten45
● Afvoer
N Mechanische afvoer voor systemen C en D (toevoeropeningen of
roosters)
toevoeropeningen in muur of plafond rooster
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten46
● Afvoer
N Mechanische afvoer voor systeem C (ventilatoren voor
enkelvoudige afvoer)
centrifugale ventilator axiale ventilator
dakextractor
(centrifugale of axiale
ventilator)
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten47
● Toevoer en afvoer
N Mechanische toevoer en afvoer voor systeem D (ventilatoren met
dubbele stroom voor kleine installaties)
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten48
● Warmtewisselaar
N Voor systeem D
BUITEN BINNEN
BUITEN BINNEN
filter
warmtewisselaar
ventilator
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten49
● Leidingen
N Voor systemen C en D
gegalvaniseerd staalpolypropyleen
aluminium
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten50
● Filters
N Voor systemen C en D (filters)
filter voor ventilatiegroep
filter voor luchtkanaal
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten51
Aanbevelingen SICC (Société suisse des ingénieurs en chauffage et climatisation)
Te filteren stoffen Klasse volgens EN
779
Toepassingen
Insecten, textielvezels, haar, zand, as,
pollen, cement
G1
G2 Eenvoudig gebruik (bescherming tegen insecten)
G3
G4
Voorfilter en filter voor installaties van civiele bescherming
Luchtafvoer van spuitcabines, keukens
Antivervuilingsbescherming voor klimaatregeleenheden (bijv. in ramen)
Voorfilter voor filterklasse F6 tot F8
Pollen, cement, vervuilende deeltjes
(stof), ziektekiemen, bacteriedragende
stofdeeltjes
F5
Filter voor de luchttoevoer naar ruimten met beperkte luchtzuiverheidseisen
(werkplaatsen, garages, opslagruimten)
F5
F6
F7
Voorfilter en filter voor luchtbehandelingkasten
Eindfilter in luchtbehandelinginstallaties voor winkels, kantoren en
productieruimten
Voorfilter voor klasse F9 tot H12
Oliedampen en roetophopingen,
tabaksrook, metaaloxiderook
F7
F8
F9
Eindfilter in luchtbehandelinginstallaties voor kantoren, productieruimten,
ziekenhuizen, elektriciteitscentrales, computerruimten
Voorfilter voor absolute filters en actieve koolstoffilters
Ziektekiemen, bacteriën, virussen,
tabaksrook, metaaloxiderook
H10
H11 en H12
H13 en H14
U15 en U16
Eindfilter voor ruimten met hoge luchtzuiverheidseisen, laboratoria,
voedselnijverheid, apotheken, fijnmechanische, optische en elektronica-industrie
H11 en H12 Eindfilter voor cleanrooms
Oliedamp en roetvorming, radioactief
stofH13 en H14
U15 en U16
Eindfilter voor cleanrooms
Eindfilter voor operatieruimten
Eindfilter voor luchtafvoer van kerncentrales
● Filters
N Voor systemen C en D (filters)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten52
● Geluiddempers
N Voor systemen C en D
telefoondemper
stijve rechthoekige geluiddemper
flexibele
geluiddemper
stijve ronde geluiddemper
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten53
● Geluiddempers
N Voor systemen C en D
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten54
● Inlaten en uitlaten
N Voor systemen C en D
op het dak
in de gevel
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten55
● Verwarmingsbatterijen
N Voor systeem D
elektrische weerstand
warmwaterbatterij
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
HOE VENTILEREN? – DE SYSTEMEN – De componenten56
● Brandkleppen
N Voor systeem D
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
INHOUDSOPGAVE
WAAROM VENTILEREN?
HOE VENTILEREN?
WELKE DEBIETEN?
RATIONEEL VENTILEREN
57
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
De ventilatiedebieten worden bepaald door de functie van de ventilatie:
● HYGIËNISCHE VENTILATIE: het debiet moet een voldoende luchtkwaliteit
handhaven rekening houdend met de aanwezige vervuilers.
Verscheidene documenten preciseren de vereiste debieten:
N NBN D50-001 (1): dimensionering (residentieel)
vereist
N NBN EN 13779 (2): dimensionering (tertiair)
vereist
N NBN EN 15251: gebruik en comfortcriteria (tertiair en residentieel)
N EPB (bijlagen, verwijzing naar de normen),
N Andere reglementen en voorschriften (ARAB,…) en
‘wetenschappelijke’ documenten (PHPP,…)
58
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
De ventilatiedebieten worden bepaald door de functie van de
ventilatie:
● INTENSIEVE VENTILATIE: het te produceren debiet is afhankelijk van
het gebouw (inertie,…), het klimaat en de af te voeren lasten.
● KLIMAATREGELING: het debiet wordt bepaald overeenkomstig het
over te brengen vermogen (warmte of koude) en de comforteisen
(pulsietemperatuur, …).
59
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
NBN D50-001 en EPB-bijlage
NBN EN 13779 en EPB-bijlage
NBN EN 15251
ANDERE
60
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage61
NBN D50-001
Intensieve
ventilatie
Ventilatie van de
speciale ruimten
EPB-eisen EPB-eisen
Basisventilatie
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage62
● Algemene regel: 3,6 m³/uur per m² (= 1 l/s per m²)
+ minimaal debiet
+ toereikend debiet waartoe men zich mag beperken
+ maximaal debiet voor systemen met natuurlijke luchttoevoer
(systeem C)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage63
ruimte
nominaal debiet debiet mag
worden
beperkt tot
max.
natuurlijke
toevoer
(A, C)algemene regel minimaal debiet
woonkamer
3,6 m³/uur/m²
75 m³/uur 150 m³/uur
2 x nominaalslaapkamers, studeerkamers, hobbyruimten
25 m³/uur 72 m³/uur
TO
EV
OER
ruimtenominaal debiet debiet mag
worden
beperkt totalgemene regel minimaal debiet
gesloten keuken badkamerwasruimte 3,6 m³/uur/m²
50 m³/uur75 m³/uur
open keuken 75 m³/uur
wc - 25 m³/uur -
Opmerking: het debiet mag over meerdere toevoeropeningen worden
verdeeld
Bijlage VI-
§1.b.
AFV
OER
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage64
NATUURLIJKE TOEVOERMECHANISCHE TOEVOER
niet-toegelaten debiet:
gebrek aan comfort door
gebrek aan ventilatieN
OM
INA
AL
DEB
IET
[m³/
u]
mogelijke max.limiet
niet-toegelaten debiet:
gebrek aan comfort door
gebrek aan ventilatie
niet-toegelaten
debiet: gebrek
aan comfort door
tocht
toegelaten debiet
OPPERVLAKTE O [m²]
Min. toegelaten debiet
debiet = 150 m³/h
debiet = 75 m³/h
NO
MIN
AA
L D
EBIE
T [m
³/u]
debiet = 150 m³/h
debiet = 75 m³/hMin. toegelaten debiet
OPPERVLAKTE O [m²]
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage65
Als afvoer uit de ruimteDO-debiet
(minimum)
minimale spleet
onder deur
woonkamer 25 m³/uur 70 cm²
slaapkamers
studeerkamers
hobbyruimten
25 m³/uur 70 cm²
DO
OR
STR
OM
ING
DO
OR
STR
OM
ING
Opmerking: het debiet mag over meerdere toevoeropeningen worden
verdeeld
Als toevoer voor de
ruimte
DO-debiet
(minimum)
minimale spleet
onder deur
badkamer
was- of droogruimten25 m³/uur 70 cm²
keuken 50 m³/uur 140 cm²
wc 25 m³/uur 70 cm²
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage66
● Hergebruik, nuttig:
N wanneer de over te brengen energie een debiet vereist dat
groter is dan het hygiënische debiet; beperkt de toevoer van
verse lucht die moet worden behandeld (als de functie van de
ruimte het toelaat contaminatierisico),
Opgelet:
N De hergebruikte lucht mag alleen afkomstig zijn van de
slaapkamers, studeerkamers, speelkamers, gangen,
trappenhuizen en hallen van dezelfde woning.
N Het debiet van de verse toevoerlucht voor de woning moet
minstens gelijk zijn aan de som van de nominale debieten van
alle slaap-, studeer- en speelkamers.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 en EPB-bijlage67
Eenzijdige ventilatie
Dwarsventilatie
openen ramen
en/of deuren
woonkamer
slaapkamer
studeerkamer
speelkamer
keuken
Indien de ruimte in één
gevelvlak opengaande ramen
of deuren heeft
Indien de ruimte in minstens
twee gevelvlakken
opengaande ramen of deuren
heeft
Aopening = 0,064 Aruimte
Aopening = 0,032 Aruimte
min. 40% per wand
● INTENSIEVE VENTILATIE
∙
Bron: Maison Pléiade
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001 – Intensieve ventilatie68
● Intensieve ventilatie via draai-kiepraam
N equivalente sectie
A = (A1 . A2) / (A1 + A2)
A1 = B . H
A2 = D . (H + B)
● Intensieve ventilatie via dampkap
N debiet > 200 m³/uurBron: Energie Plus
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
69 WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001
● Definieer voor deze woning de debieten in elke ruimte
20,5 m²
20 m²
2,95
m²
Benedenverdieping
Eetkamer
Zithoek
Keuken
Inkom
Wasruimte
Hal
Woning 5
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
70 WELKE DEBIETEN? – NBN D50-001
15,7 m²
12,4 m²
11,2 m²4 m²
3,4 m²Slaapkamer 2
Slaapkamer 3Slaapkamer 1
Nachthal
Douche-
ruimte
Verdieping
Schaal : 1/50Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN D50-00171
● Welke debienten ?
Toevoer Afvoer
Ruimte Debiet
[m³/uur]
Ruimte Debiet
[m³/uur]
TOTAAL : TOTAAL :
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
NBN D50-001 en EPB-bijlage
NBN EN 13779 en EPB-bijlage
NBN EN 15251
ANDERE
77
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage78
● De NBN EN 13779 heeft betrekking op de prestaties van de
systemen
● Bijlage VII (EPB) beoogt op de eerste plaats een minimale
ventilatie in niet-residentiële gebouwen te garanderen
(aanvullende eisen)
● Bijlage VII is noodzakelijk maar volstaat niet (luchtkwaliteit)
● Bijlage VII geldt voor niet-residentiële gebouwen of delen ervan
bestemd voor menselijk gebruik
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage79
● 3 soorten ruimten
N ruimten bestemd voor menselijke bezetting
ruimten voorzien om mensen er langere tijd te laten vertoeven (…).
voorbeelden: kantoren, restaurants, hotelkamers….
N ruimten niet bestemd voor menselijke bezetting
ruimten voorzien om mensen er bij normaal gebruik slechts gedurende vrij
korte tijd te laten vertoeven (…).
voorbeelden: archieven, opslagruimten, toiletten….
N speciale ruimten (bijlage VII-§6.4.)
onder speciale ruimten wordt verstaan: ruimten blootgesteld aan
specifieke vervuilers waarvoor andere (specifieke en/of strengere) eisen gelden wat de ventilatie betreft.voorbeelden: stookruimten, afvalopslagruimten,…
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage80
● Ruimten bestemd voor menselijke bezetting
KlasseVerseluchtdebiet
(niet-rokersruimten)
Verseluchtdebiet
(rokersruimten)
IDA1 > 54 m³/uur per persoon > 108 m³/uur per persoon
IDA2 36 – 54 m³/uur per persoon 72 – 108 m³/uur per persoon
IDA3 22 – 36 m³/uur per persoon 43 – 72 m³/uur per persoon
IDA4 < 22 m³/uur per persoon < 43 m³/uur per persoon
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage81
● Ruimten bestemd voor menselijke bezetting
N Ontwerpbezetting
N Theoretische bezetting (bijlage VII-§7.2.1.)
In te voeren gegevens vereist voor de berekening
van het minimumontwerpdebiet in ruimten
bestemd voor menselijke bezetting
Vloeroppervlakte per
persoon (m² /persoon)
(…)
Kantoren 15
Ontvangstruimten, onthaal, vergaderzalen 3,5
Hoofdingang 10
(…)
Overige ruimten 15
36 voorgestelde categorieën + ‘overige ruimten’
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage82
● Ruimten niet bestemd voor menselijke bezetting
Klasse Verseluchtdebiet (niet-rokersruimten)
IDA1 klasse niet van toepassing
IDA2 > 2,5 m³/uur.m²
IDA3 1,3 – 2,5 m³/uur.m²
IDA4 < 1,3 m³/uur.m²
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage83
● Ruimten niet bestemd voor menselijke bezetting (bijlage VII-§7.2.2.)
N Sanitaire ruimten
• het aantal wc’s en urinoirs is gekend
debiet: 25 m³/uur per wc of urinoir
• het aantal wc’s en urinoirs is niet gekend
debiet: 15 m³/uur.m²
N Douches
• debiet: 50 m³/uur per douche
N Andere niet voor menselijke bezetting bestemde ruimten
• debiet: 1,3 m³/uur.m²
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage84
Ja
Bestemd voor
menselijke bezetting
Bezetting
vastgelegd door
bouwteam
Oppervlakte
per persoon
Berekende
bezetting
Max.
22 m³/uur.pers
Functie?
Nee
Debiet volgens
deze normenDebiet volgens andere
specificaties
1,3 m³/uur.m²
Ja
Wc?
25 m³/uur.wc
15 m³/uur.m ²
Nee Ja
Aantal wc’s
gekend?
Nee
Andere
normen?
Niet bestemd voor
menselijke bezetting
Speciale
ruimte
● Type ruimte?
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage85
● Hergebruik en doorstroming
N Het minimale ontwerptoevoerdebiet voor ruimten bestemd voor
menselijke bezetting moet worden gerealiseerd met buitenlucht.
De bijkomende debieten mogen worden gerealiseerd met
buitenlucht, hergebruikte lucht of doorstroomlucht (bijlage VII-
§7.3.)
N In ruimten die niet bestemd zijn voor menselijke bezetting mag
het toevoerdebiet volledig worden gerealiseerd met afvoerlucht
uit ruimten van de kwaliteit ETA1 of ETA2 (bijlage VII-§7.3.)
Voor hergebruik moeten alle richtlijnen van bijlage A.6 van de EN 13779 (bijlage VII-
§7.3.) worden nageleefd
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
NBN D50-001 en EPB-bijlage
NBN EN 13779 en EPB-bijlage
NBN EN 15251
ANDERE
86
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? - NBN EN 15251
"Binnenmilieu-gerelateerde inputparameters voor ontwerp en beoordeling
van energieprestatie van gebouwen voor de kwaliteit van de
binnenlucht, het thermische comfort, de verlichting en akoestiek"
● Bijlage B (informatief) : basis van de criteria voor de kwaliteit van de
binnenlucht en de ventilatiedebieten
N B.1 Aanbevolen ventilatiedebieten voor de berekening in niet-residentiële
gebouwen• B.1.2 Methode gebaseerd op menselijke bezetting en de componenten van het
gebouw
• B.1.3 Methode gebaseerd op het ventilatiedebiet per persoon of per m²
vloeroppervlakte
• B.1.4 Aanbevolen CO2-waarden voor de energieberekeningen
N B.2 Aanbevolen debietwaarden voor de dimensionering van de ventilatie
van woningen
N B.3 Aanbevolen criteria voor de dimensionering van de bevochtiging en
ontvochtiging
N B.4 Ventilatie aanbevolen tijdens de uren van niet-bezetting
● Bijlage C (informatief): voorbeeld van het bepalen of een gebouw weinig of
zeer weinig vervuilend is
87
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? - NBN EN 1525188
● Uittreksel (B.1.2)
Type
gebouw
of ruimte
Klasse Vloer-
opper-
vlakte
m²/pers.
l/(s.m²)
voor
bezetting
l/(s.m²) voor zeer
licht
verontreinigend
gebouw
l/(s.m²) voor licht
verontreinigend
gebouw
l/(s.m²) voor
verontreinigend
gebouw
Aanvulling
indien roken
toegelaten
Gesloten
kantoor
Landschaps
kantoor
Vergader-
zaal
Klasse Verwachte
ontevredenheid
over binnenklimaat
Debiet per persoon
l/s/pers
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN?
NBN D50-001 en EPB-bijlage
NBN EN 13779 en EPB-bijlage
NBN EN 15251
ANDERE
89
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – ANDERE90
● Andere reglementeringen en ‘wetenschappelijke’ documenten
N ARAB: Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming:
30 m³/uur per werknemer
N Rokersruimten en niet-rokersruimten (KB 19/01/2005 + …)
N Ventilatie in de HORECA (MB 09/01/1991)
N En in het PHPP: 30 m³/uur per persoon
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage91
● Debieten in tertiaire gebouwen: raam het vereiste hygiënische
ventilatiedebiet voor volgende ruimten
Kenmerken van de ruimte Ontwerpdebiet [m³/uur]
Kantoorlandschap: 150 m²
(voorzien voor 20 personen)
Individueel kantoor: 20 m²
(voorzien voor 1 persoon)
Archiefruimte: 15 m²
Klaslokaal: 50 m² (25
leerlingen + 1prof.)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
WELKE DEBIETEN? – NBN EN 13779 en EPB-bijlage92
● Minimale bezetting per type ruimte (EPB)
TYPE RUIMTE [m²/persoon]
Kantoorgebouw
Kantoor 15
Ontvangstlokalen, onthaal, vergaderruimten 3,5
Hoofdinkom 10
Onderwijsinstellingen
Leslokalen 4
Polyvalente ruimte 1
Horeca
Restaurant, cafetaria, snelbuffet, kantine, bar, cocktailbar 1,5
Keuken, kitchenette 10
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
INHOUDSOPGAVE
WAAROM VENTILEREN?
HOE VENTILEREN?
WELKE DEBIETEN?
RATIONEEL VENTILEREN
94
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – VERBRUIK95
● Het verbruik situeert zich op twee niveaus:
N Verlies/winst door ventilatie,
N Hulpapparatuur.
Om het globale verbruik te verlagen, dient er ingewerkt te worden op
de twee bronnen of niveaus
040
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – AANDACHTSPUNTEN96
● Bij het ontwerp gelden bepaalde prioriteiten…
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de
lucht tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – AANDACHTSPUNTEN97
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de
lucht tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN98
● De vervuiling in het gebouw tot een minimum beperken
● De klimaatregelingbehoefte verminderen (indien klimaatregeling
overgebracht door de ventilatie)
● Luchtdichtheid van het ventilatienet verzekeren
● Kortsluitrisico beperken
● Ventilatienet in evenwicht brengen
● Vraagsturing: debieten regelen volgens de behoeften
Concentratie van vervuilende stoffen
Energieverbruik
ventilatiedebiet
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - De vervuiling in het gebouw tot een min. beperken
● Materialen met geringe emissie (VOS) kiezen
● Voorrang geven aan verf op waterbasis
● Voorrang geven aan niet-rokersruimten
● Minder vervuilende onderhoudsproducten gebruiken
● …
99
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
Waarom?
• Onnuttig debiet = energieverlies (debiet +20 % verbruik +73 %)
(vermogen verschilt volgens ventilatiedebiet)
• Ongewenste diffusie
100
EN 13799
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Luchtdichtheid van het ventilatienet verzekeren
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Luchtdichtheid van het ventilatienet verzekeren 101
Luchtdichtheid van de ventilatiekanalen in het PROBE-
gebouw van het WTCB:
1 Beginsituatie (rechthoekige kanalen)
2 tot 5 Meerdere afdichtingslagen met kleefband
6 Vervanging van de rechthoekige kanalen door
ronde kanalen met dubbele koppeling aan de
aansluitingen
Bron: WTCB
Lekdebiet bij 100 Pa (m³/h)
Klasse A
Klasse B
Klasse C
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Kortsluitrisico beperken102
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN – Het ventilatienet in evenwicht brengen103
Het ventilatienet in evenwicht brengen houdt de nauwkeurige regeling
van het drukverlies op elke arm van het net in, zodat de debieten
worden verdeeld zoals op papier voorzien
Elke ruimte wordt volgens de behoeften van lucht voorzien; het
totaaldebiet hoeft niet aangepast te worden om een tekort in een
ruimte te verhelpen
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN – Debieten regelen volgens de behoeften104
Vraagsturing: debieten regelen volgens de behoeften
Op basis van de normen (1) en (2) kunnen de dimensioneringdebieten worden
bepaald en de installatie moet deze debieten kunnen leveren. Deze debieten
hoeven echter niet altijd gehaald te worden, zodat het globale verbruik kan
worden beperkt. Een goede regeling is noodzakelijk!
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Debieten regelen volgens de behoeften105
Regelmodus Inrichting Aangepaste gevallen
Veronderstelde
aanwezigheid
Timer Ruimten met zeer voorspelbare
en repetitieve bezetting (kantoren,
refter,…)
Werkelijke aanwezigheid
(ON/OFF)
IR-detector / ultrason /
geluidsdetector
Ruimten met niet te voorziene of
wisselende bezetting (toiletten,
gangen, …)
Werkelijke aanwezigheid
(aantal personen)
CO2-sensor Ruimten met niet te voorziene en/of
variabele bezetting
(vergaderruimten, polyvalente
ruimten, leslokalen, living,…)
Luchtvervuiling CO2- of VOS-sensor Ruimten waarin een activiteit
plaatsvindt die een variabele emissie
van vervuilende stoffen inhoudt:
laboratorium, werkplaats, industrie,
…
Vochtigheidsgraad Vochtsensor Ruimten met variabele
vochtproductie: badkamer, keuken,…
Binnentemperatuur Temperatuursensor Als aanvulling op een andere
inrichting om van freecooling te
profiteren
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Debieten regelen volgens de behoeften106
+ -
Timer Zeer eenvoudige en betrouwbare
regeling, beperkte investering
Slechte afstemming op behoeften,
overventilatie
Aanzienlijk verbruik
CO2-sensor Laat toe het debiet aan de
werkelijke behoefte aan te passen
~ - 60 % van het ventilatie-
luchtvolume en van het verbruik
verbonden aan de ventilatie
(ventilatoren + verwarming)
Kosten van de sensors
Aanwezig-
heids-
sensor (IR)
ON/OFF/vertraagde werking
Werking volgens werkelijk
bezettingschema
~ - 50 % van het ventilatie-
luchtvolume en van het verbruik
verbonden aan de ventilatie
(ventilatoren + verwarming)
Beperkte kosten
Betrouwbare technologie
Houdt geen rekening met het
aantal aanwezige personen,
overventilatierisico
Kost van de regulatie
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Debieten regelen volgens de behoefte107
Regelmiddelen - Systeem C
N Zelfregelende toevoerroosters overeenkomstig de
weersomstandigheden (winddruk)
N Regeling van de ventilator
• door de gebruiker (manueel of gemotoriseerd)
niet toegelaten in niet-residentiële gebouwen
• automatisch
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN - Debieten regelen volgens de behoefte108
Regelmiddelen - Systeem D: sturing van de debieten
N Regeling van de toevoeropeningen: smoorregeling
• Smoorklep in het kanaal
N Regeling van de ventilator
• Regeling door bewegende ventilatorbladen
• Variabele draaisnelheid
Regelsystemen gebaseerd op de luchttemperatuur die toelaten het minimale
ontwerpdebiet te verlagen, zijn niet toegelaten (bijlage VII-§7.4.)
Bron: Energie Plus
Opgenomen vermogen bij
nominaal debiet
DrukOpgenomen vermogen bij
beperkt debiet
Debiet
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN – Debieten regelen volgens de behoefte109
Raam het jaarverbruik voor volgende configuraties
Dimensioneringdebiet: 350 m³/uur
Huis bewoond door 5 personen, vermoedelijke bezetting:
Verbruik van de groep: Debiet [%] Wh/m³ W
30 0.17 17
40 0.19 27
50 0.24 44
60 0.31 70
70 0.40 105
80 0.48 145
90 0.60 196
100 0.69 243
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOTAALDEBIET TOT EEN MINIMUM BEPERKEN – Debieten regelen volgens de behoefte110
Raam het jaarverbruik voor volgende configuraties
Duur [uren] Debiet [%] Verbruik [kWh/jaar]
Scenario 1
24 100 %
Scenario 2
24 50 %
Scenario 3
16 50 %
8 30 %
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN112
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de
lucht tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN - ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN113
Verliezen tot een minimum beperken
● dankzij het gebruik van een warmtewisselaar
● door de ventilatiekanalen te isoleren
● door de voorverwarming/voorkoeling van de lucht d.m.v.
aardwarmte (geothermie)EN 308
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
114
Laat toe een deel van de energie uit de afgevoerde lucht terug te
winnen om deze aan de verse buitenlucht af te geven
De doeltreffendheid ervan wordt als volgt uitgedrukt (NBN EN 308):
Voor de temperatuur
Voor de vochtigheid
h = rendement t = temperatuur [°C] x = absolute vochtigheid [kgwater/kgdroge lucht]
Afvoerlucht
Toevoerlucht
2122
11 12
EN 308
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D uitgerust met een warmterecuperator
N Verliezen door hygiënische ventilatie:
• 𝑃 𝑊 = 0,34 ∙ 𝑞𝑣𝑚3
ℎ∙ 𝑇𝑖𝑛𝑡 − 𝑇𝑝𝑢𝑙𝑠 𝐾
• Bv.: woning met 300 m³/u bij een buitentemperatuur van 0°C
∙ Zonder recuperatie: verliezen van 3.060 W
∙ Met recuperatie: verliezen van 408 W
Verse lucht:
Verse lucht: Toevoerlucht:
Afvoerlucht:
BUITEN BINNEN
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
116
Criteria voor het kiezen van de warmtewisselaar
N te bereiken prestaties bij de terugwinning
N aanvaardbare drukverliezen
N Oververhittingsrisico’s (mogelijkheid de terugwinning uit te
schakelen)
N beschikbare plaats en plaats van de pulsie- en extractiekanalen
N energie-inhoud van de afvoerlucht
N risico van contaminatie tussen toevoerlucht en afvoerlucht
N …
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
117
3 warmtewisselaarcategorieën
N Recuperatoren (categorie I)
N Met tussenmedium (met of zonder faseverandering) (categorie
IIa en IIb)
N Regeneratoren ((niet-)hygroscopische -) (categorie IIIa en IIIb)
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
118
Warmtewisselaars type recuperator
Kruisstroom-platenwarmtewisselaar Tegenstroom-platenwarmtewisselaar
h = 50 – 70 % h = 70 – 85 %
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
119
Tegenstroom-kanaalwarmtewisselaar type recuperator
Warmtewisselaars type recuperator
h = 80 – 85 %
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
Warmtewisselaars met tussenmedium
120
Zonder faseverandering * Met faseverandering (warmtepijp)
h = 50 – 65 % h = 50 – 60 %
Batterij
lucht-water
Afvoerlucht
Toevoerlucht
Overdrachtmedium
(glycolwater)
Batterij
lucht-water
Bron: Isobar
*: Tussen de twee batterijen kan een warmtepomp worden geplaatst; in dit geval is er een faseverandering.
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
Warmtewisselaars type regenerator
121
(niet-)hygroscopische
statische warmtewisselaar type regenerator
(niet-)hygroscopische roterende
warmtewisselaar type regenerator
h = 70 – 85 %
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
Vervuilde lucht
Verse
lucht
Afgevoerde
lucht
Ingeblazen lucht
h = 70 – 85 %
Ingeblazen lucht
Vervuilde lucht
Afgevoerde
lucht
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
122
Het is belangrijk de warmtewisseling te kunnen uitschakelen om van
koelere buitenlucht te kunnen profiteren freecooling.
Mogelijk dankzij:
N een gemotoriseerde bypass,
N de uitschakeling van het wiel,
N de uitschakeling van de circulator tussen de twee wisselaars.
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
123
+ -
Recuperatoren Hoog rendement (dubbele
warmtewisselaar)
Eenvoudig en betrouwbaar, lange
levensduur, geen bewegende delen (behalve
bypass)
Weinig onderhoud
Zeer klein contaminatierisico
Verkrijgbaar in verschillende materialen
Voor debieten < 10.000 m³h
Vereist afvoer- en toevoerluchtinrichtingen
in elkaars buurt
Vereist een bypass
Rijpvormingsrisico
Aanzienlijke drukverliezen (vooral voor
zeer hoge rendementen)
Vervuilingsrisico (filter)
Plaatsrovend
Met tussenmedium (zonder
faseverandering)
Geen contaminatierisico
Flexibiliteit m.b.t. plaats van luchtkanalen
Zeer eenvoudige temperatuurregeling (3-
wegsklep)
Geringe plaatsruimte
Aanzienlijk drukverlies kant glycolwater
Energieverbruik voor de pomp
Bewegend deel (pomp)
Minder hoog rendement
Rijpvormingsrisico
Aanzienlijke kosten voor kleine installaties
Met tussenmedium (met
faseverandering)
Geen enkel contaminatierisico
Geen bewegende delen
Geringe plaatsruimte
Zeer goed rendement bij warme
afvoerlucht
Beperkt rijpvormingsrisico
Vereist afvoer- en toevoerluchtinrichtingen
in elkaars buurt
Risico van contaminatie van verse lucht
Delicate controle van de efficiëntie
Regeneratoren
((niet-)hygroscopische -)
Mogelijkheid vocht te recupereren
Zeer hoog rendement
Vrij gering drukverlies
Geringe plaatsruimte
Zomerfunctie mogelijk (alleen latent)
Beperkt vervuiling- en rijpvormingsrisico
Makkelijke efficiëntiecontrole
Vereist afvoer- en toevoerluchtinrichtingen
in elkaars buurt
Contaminatierisico
Verbruik verbonden aan de aandrijving
van het wiel (beperkt)
Bewegende delen
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Warmtewisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk type van recuperator?
+ Eenvoudig en betrouwbaar.
+ Weinig onderhoud.
+ Vrijwel geen risico van vervuiling van de verse
lucht.
− Gevaar voor rijp door lage buitentemperatuur
en door overschrijding van het dauwpunt. Let op
met de regeling als u rekening wil houden met
de recuperator om de ketels en de radiatoren
te dimensioneren.
− Groter drukverlies, vooral bij grote debieten.
+ Het accumulatormateriaal dat gedrenkt is in een
hygroscopisch product maakt uitwisselingen
mogelijk van zowel gevoelige warmte als vocht.
+ Lager drukverlies.
+ Geen afvoer van condensaat (behalve soms uit
veiligheidsoverwegingen).
+ Vervuiling en ijsvorming zijn beperkt door de
regelmatige omkering van de luchtstromen.
− Lichte verontreiniging van de verse lucht door de
vervuilde lucht.
− Onderhoud van het aandrijfsysteem.
WarmtewielPlaatswisselaar
(Illustratie: Salda) (Illustratie: Salda)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
125
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk type van recuperator?
N Prijsverschil?
• Geen
Vochtrecuperatie
(illustratie: Salda) (illustratie: Salda)
WarmtewielPlaatwisselaar
Recuperator Recuperator
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
126
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk recuperatierendement?
● Het rendement van een plaatwisselaar hangt af van:
N De luchtsnelheid• Het rendement van de recuperator neemt toe wanneer het debiet en de luchtsnelheid afnemen
en de uitwisseling langer duurt.
N De relatieve luchtvochtigheid (binnen en buiten)• Aangezien een groot deel van de doorgegeven energie afkomstig is van de condensatie van de
waterdamp van de vervuilde lucht, ligt het rendement hoger bij een vochtigere binnenlucht.
N Het temperatuurverschil tussen binnen en buiten
N De ventilatorverliezen die de ingeblazen lucht verwarmen
N De vervuiling van de ventilator• Het rendement neemt af wanneer de ventilator vuil is. Het stof vormt een isolerende laag.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
127
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk recuperatierendement?
● Voorbeeld:
N Invloed van het debiet en van de vochtigheid van de binnenlucht op
het rendement van de plaatwisselaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
128
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk recuperatierendement?
● Voorbeeld:
N Invloed van het debiet en van de buitentemperatuur van de lucht op
het rendement van de plaatwisselaar en op de temperatuur van de
ingeblazen verse lucht.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
129
C of D? Energierecuperatie
● Systeem D, welk recuperatierendement?
● Voorbeeld:
► Invloed van het type van
recuperator op het
rendement en op de
temperatuur en de
relatieve vochtigheid van
de ingeblazen verse lucht
T° buiten T° buiten
Plaatwisselaar PlaatwisselaarWarmtewiel Warmtewiel
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
130
C of D? Energierecuperatie
● Systeem C uitgerust met een warmtepomp lucht/water op de vervuilde lucht
N Als verwarmingsbasis (maar zeer laag vermogen)
N Om sanitair warm water te bereiden• Met accumulatie (laag vermogen nodig)
N Welk vermogen:• Bij debiet van 300 m³/u met een ΔT van 5K aan de verdamper en een COP @
A20W55 van 4 voor de warmtepomp,
kan een vermogen van 1.530 W aan het water
gegeven worden
N Een deel van de verliezen in het luchtbehandelingsnetwerk wordt
gerecupereerd
(illustratie: Renson)
(illustratie: Covers)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
131
● Door de ventilatiekanalen te isoleren
N Buiten het verwarmde volume (1): om verliezen naar buiten
toe te vermijden
N In het verwarmde volume:
• Verse lucht: om de luchtbehandeling te kunnen richten (niet
verwarmen/koelen daar waar dit niet nodig is),
• Vervuilde lucht: omdat de vervuilde lucht niet op vereiste t° is
(2).
Het PHPP houdt rekening met deze verliezen door het werkelijke
rendement van de warmtewisselaar te wijzigen.
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Door de ventilatiekanalen te isol.
Bron: Manuel PHPP
(1) (2)
Afb. 17: Ventilatietoestel buiten of binnen de gebouwschil
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
132
Rode-draadvoorbeeld040
8,55
8,6
8,65
8,7
8,75
8,8
8,85
8,9
8,95
9
9,05
77%
77%
77%
77%
77%
78%
78%
78%
78%
78%
79%
79%
0 5 10 15 20 25
Longueur des tuyaux [m²]
Rendement échangeur [%] Besoin de chaleur de chauffage annuel [kWh/m²an]
Bron: écorce
Vaste isolatiedikte (60 mm), (l)
variabele lengte
Variabele isolatiedikte, vaste lengte
(l) (10 m)
8,6
8,8
9
9,2
9,4
9,6
9,8
10
10,2
10,4
70%
71%
72%
73%
74%
75%
76%
77%
78%
79%
0 20 40 60 80 100 120
Épaisseur d'isolation des tuyaux [mm]
Rendement échangeur [%] Besoin de chaleur de chauffage annuel [kWh/m²an]
+ 1,4 kWh/m²jaar
+ 0,4
kWh/m²jaar
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Door de ventilatiekanalen te isol.
Leidinglengte [m²]
Rendement
warmtewisselaar [%]Jaarlijkse verwarmingsbehoefte [kWh/m²jaar]
Isolatiedikte leidingen [mm]
Jaarlijkse verwarmingsbehoefte [kWh/m²jaar]Rendement
warmtewisselaar [%]
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
133
Door de voorverwarming/voorkoeling van de lucht d.m.v.
aardwarmte (geothermie):
N Canadese/Provençaalse put: de verse lucht stroomt door een
ingegraven buis om een deel van de aardwarmte op te vangen,
alvorens in de eventuele warmtewisselaar te stromen
N Geothermische put met glycolwater: water circuleert door de
grond om een deel van de aardwarmte op te vangen voor deze
wordt overgedragen aan de verse ventilatielucht d.m.v. een
lucht/water-warmtewisselaar
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Aardwarmte (geothermie)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
134
De functie is in beide gevallen identiek
N De lucht voorverwarmen in de winter om
• de verliezen door ventilatie te beperken (secundaire functie bij
aanwezigheid van een warmtewisselaar)
• het vorstrisico in de warmtewisselaar te beperken
N De lucht afkoelen in de zomer
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Aardwarmte (geothermie)
Risico van woekering van bacteriën en schimmels in de Canadese put en risico van
contaminatie van de verse lucht. Geen dergelijk risico bij geothermische put.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
135
Rode-draadvoorbeeld
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Aardwarmte (geothermie)
23,6
6,1
5,3
16,0
10,3
8,6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Déperditions
(kWh/m²an)
Apports
(kWh/m²an)
Besoins en énergie de chauffage
Apports solaires
Apports internes
Pertes par infiltrations
Pertes par ventilation
Pertes par transmission
23,6
3,0
5,3
15,9
10,3
5,8
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Déperditions
(kWh/m²an)
Apports
(kWh/m²an)
Besoins en énergie de chauffage
Apports solaires
Apports internes
Pertes par infiltrations
Pertes par ventilation
Pertes par transmission
Zonder Canadese put Met Canadese put
040
Energiebehoeften verwarming
Verliezen
(kWh/m²jaar)
Toevoer
(kWh/m²jaar
Interne toevoer
Standaard geothermische
warmtewisselaar,
diepte = 1-1,15 m
Zonnetoevoer
Verliezen door infiltratie
Verliezen door ventilatie
Verliezen door transmissie
Toevoer
(kWh/m²jaar
Verliezen
(kWh/m²jaar)
Energiebehoeften verwarming
Zonnetoevoer
Interne toevoer
Verliezen door infiltratie
Verliezen door ventilatie
Verliezen door transmissie
Bron: écorce Bron: écorce
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
136
Er bestaan verschillende softwareprogramma’s voor de dimensionering van
Canadese en geothermische putten, bijv.:
N GAEA: http://nesa1.uni-siegen.de/index.htm?/produkte_e.htm , laat de
dimensionering van Canadese en Provençaalse putten toe
N Software voor dynamische simulaties
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Aardwarmte (geothermie)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
137
Voorbeeld van een simulatie in GAEA
ENERGIE M.B.T. LUCHTBEHANDELING TOT MINIMUM BEPERKEN - Aardwarmte (geothermie)
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MIN. BEPERKEN138
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de
lucht tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MIN. BEPERKEN139
● De drukverliezen beperken (componenten en dimensionering)
● Krachtige en regelbare ventilatoren kiezen
● Natuurlijke of hybride ventilatie kiezen
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - Indicator140
Indicator: SFP = Specific Fan Power [W/(m³/s)]
PS
Qvs
SFPs =
13779
PS = opgenomen elek. vermogen bij pulsie [W]
PE = opgenomen elek. vermogen bij afvoer [W]
Qvs = Debiet bij pulsie [m³/s]
Qve = Debiet bij afvoer [m³/s]
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
SFP 1SFP 2SFP 3SFP 4SFP 5SFP 6SFP 7
SFP [
W/m
³/s]
Categorieën
DOELSTELLING
NB: PHPP spreekt van verbruik in Wh/m³, d.w.z. W/(m³/uur); SFP moet door 3600
worden gedeeld om dit criterium te halen
PE
Qve
SFPe =
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken141
Q= debiet (m³/s)
DP = drukverlies (Pa)
P = vermogen (W)
S = doorsnede (m²)
v = snelheid (m/s)
l = lengte (m)
= specifieke massa (kg/m³)
d = diameter (m)
= wrijvingscoëfficiënt
k: wrijvingsverliescoëfficiënt
2ρ..λ.Δ
2v
d
lP
De luchtsnelheid verdubbelen impliceert de verhoging van de drukverliezen met een
factor 4 en van het door de ventilator opgenomen vermogen met een factor 8!!
SvQ .
Lineïeke drukverliezen:
Plaatselijke wrijvingsverliezen:
2ρ..Δ
2vkP
Debiet:
Opgenomen vermogen: ³~QP
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken142
Enkele tips
● Een zo eenvoudig en kort mogelijk kanalennet ontwerpen,
● Het kanalennet correct dimensioneren,
● Bij voorkeur gladde en ronde kanalen kiezen,
● Scherpe bochten en plotse overgangen vermijden,
● Flexibele aansluitingen beperken,
● Uitrustingen met gering drukverlies kiezen (warmtewisselaar, klep,
register, batterijen, filters,…)
Bron: Energie Plus
EN 13799- §A12.2
Slecht Goed
Goed
GoedSlecht Slecht
Slecht
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
Dimensionering van de luchtkanalen
N Bovengrens > plaatsruimte, gewicht, prijs, …
N Ondergrens > geluid, snelheid, drukverliezen
143
Voordimensioneren is mogelijk tijdens het voorontwerp, op basis van
de volgende hypothesen:
N Hoofdkanalen (uitgang van de groep, schacht): 5 m/s
N Tussenkanalen (gang,…): 4 m/s
N Eindkanalen: 2,5 m/s
N Of met het doel de drukverliezen tot 0,5 Pa/m te beperken in
de rechte kanalen
Een dergelijke voordimensionering betekent niet dat men later niet
moet overgaan tot een nauwkeurige dimensionering volgens de regels
van het vak en rekening houdend met de specifieke kenmerken van
elk project!
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken144
Ventilatie en akoestiek
Systeem A Systeem C Systeem D
Buitengeluid
Geluid van het
systeemnvt
Binnengeluid
Legende: nvt niet van toepassing
klein probleem
ernstig probleem
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken145
Ventilatie en akoestiek
Geluidsisolatie
N Geluiddempende toevoerroosters
N Beperking van de luchtsnelheid (2 – 3 m/s in de eindkanalen)
N Drukverliezen beperken en bochten of aftakkingen niet te dicht
bij elkaar plaatsen om turbulentie te vermijden
N Correcte bevestiging van de leidingen (trillingwerende beugels
– geen vaste contacten)
N Geluidsarme ventilatoren en aangepaste steunen
N Geluiddempers, geluidwerende afdekking
N Correcte dimensionering en uitvoering van het ventilatienet
N Keuze van geschikte toevoeropeningen
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken146
Ventilatie en akoestiek
● Geluiddempende roosters
geluiddempende regelbare
luchtinlaat
achteraanzicht
vooraanzicht
Bron : Slides van de opleiding EPB-adviseur
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken147
Drukverliezen beperken
Het is eveneens belangrijk de installatie goed te onderhouden om
toenemende drukverliezen te vermijden
● Toevoeropeningen en kanalen reinigen
● Filters reinigen/vervangen
● Voorkeur geven aan Y-aftakkingen in plaats van aan T-aftakkingen
● Toegang tot het kanalennet vergemakkelijken door inspectieopeningen te
voorzien ter hoogte van de bochten
Bron: Energie Plus
bedrijfsduur (uren)
Zakkenfilter
Zakkenfilter Zakkenfilter
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
148
De drukverliezen beperken: bepaal de afmetingen – bij benadering – van
de ronde kanalen voor volgende gevallen:
Debiet
[m³/uur]
Positie Afmetingen
[mm]
Drukverlies
[Pa/m]
Snelheid
[m/s]
3.000 Schacht
600 Eindkanaal
25 Eindkanaal
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - De drukverliezen beperken149
De drukverliezen beperken
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN – De drukverliezen beperken151
Optivent - rekentool voor het ontwerp, de dimensionering en de
afstelling van ventilatiesystemen in woningen
N Handleiding met aanbevelingen aangepast aan woongebouwen
N Softwaretool voor de berekeningen vereist voor de
kanaaldimensionering
N Eenvoudige berekeningsmethodes voor de oplevering van
ventilatiesystemen en hun EPB-valorisatie
N Gratis download (WTCB)
http://www.optivent.be/index.cfm?n01=tools&n02=rekentools
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - Alternatieven152
Natuurlijke ventilatie
+ -
• Haast geen verbruik
• Comfortgevoel door
betrokkenheid van gebruikers
• Onmogelijk de debieten te
garanderen
• Behandelen en filteren van
verse lucht is moeilijk
• Energie terugwinnen uit
afvoerlucht is moeilijk
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - Alternatieven153
Hybride ventilatie combineert de voordelen van de mechanische
en de natuurlijke ventilatie door de ene of andere functionaliteit
van deze ventilatietypes te gebruiken naargelang het uur of het
seizoen. Het systeem kan van het ene op het andere systeem
omschakelen. De mechanische ventilatie wordt doorgaans gebruikt
voor de hygiënische ventilatie; de natuurlijke ventilatie wordt
eerder ingezet voor de koeling van het gebouw. Er zijn echter tal
van configuraties mogelijk.
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM BEPERKEN - Alternatieven154
Hybride ventilatie – principes
● Mechanische en natuurlijke ventilatie
De twee systemen zijn volledig autonoom en de
regeling kan voorzien dat er van het ene op het andere
wordt omgeschakeld volgens het seizoen en volgens de
periodes van gebruik of niet-gebruik
● Natuurlijke ventilatie met ventilator
Wanneer het door de natuurlijke ventilatie geleverde
debiet ontoereikend is, biedt een ventilator (lage druk)
de mogelijkheid het debiet te garanderen
● Natuurlijke ventilatie met trek en wind
Er worden inrichtingen voorzien om de trek te
maximaliseren en een toereikend debiet te
garanderen.
Bron: NatVent
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN – ENERGIE M.B.T. TRANSPORT VAN LUCHT TOT MINIMUM
BEPERKEN155
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de
lucht tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
RATIONEEL VENTILEREN156
UW VENTILATIESYSTEEM IS NU GEOPTIMALISEERD
Globaal energieverbruik verlagen
Totaaldebiet tot een minimum beperken
Energie m.b.t. de luchtbehandeling
tot een minimum beperken
Energie m.b.t. het transport van de lucht
tot een minimum beperken
Doeltreffende
regeling
Bewust
gedrag
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
SUIVI ET ENTRETIEN157
● De luchtkwaliteit garanderen en de drukverliezen in het leidingnetwerk
beperken
● Andachtspunten:
► Toegankelijkheid van de unit en het leidingnetwerk:
› Grootte van de technische ruimte (centralisatie)
› Toegankelijkheid van de groepen (décentralisatie)
› Inspectieopeningen
› Doorsnede van de leidingen (reiniging)
►Netheid (netwerk en toevoer- en afvoeropeningen)
› Zichtbaarheid van de openingen visuele controle
› Bereikbaarheid van de openingen
› Reiniging van de ventilatieroosters (1 x/jaar) en van de
luchtverdelers
Zorg ervoor de afstelling van de opening niet te veranderen tijdens het
reinigen
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
SUIVI ET ENTRETIEN158
● De luchtkwaliteit garanderen en de drukverliezen in het leidingnetwerk
beperken
● Aandachtspunten:
► Vervanging/reiniging van de filters
› Reiniging elk 3 maanden of in geval van alarm
› Jaarlijkse vervanging aangeraden (max elk 2 jaar)
► Reiniging van de warmtewisselaar
› Elk 2 jaar
► Volledig onderhoud van het systeem door de installateur (technische
controle, inspectie van de dichtheid,…)
› Elke 3 jaar
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
SUIVI ET ENTRETIEN159
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
SUIVI ET ENTRETIEN160
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
OM TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE
● Ventilatie is belangrijk! Men dient er zo vroeg mogelijk rekening
mee te houden.
● Ventilatie = energieverlies maar onontbeerlijk
● Optimaliseren/regelen om verliezen te beperken
● Eén enkele oplossing die over de hele lijn – dus m.b.t. debiet,
dimensionering, netschema, enz. – het ideale antwoord biedt,
bestaat gewoon niet
161
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
TOOLS EN REFERENTIES
● Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:
N http://www.passiv.de , verschillende tools:
• SommLuft: natuurlijke ventilatie via de vensters
• PHLuft: Canadese putten, warmtewisselaars
• PHI Rechentool Druckverlust: berekening van de drukverliezen in de
kanalen
N http://phicalculator.app-art.fr/: tool voor hydraulische en
aëraulische berekeningen
N NBN D50-001 (1): dimensionering (residentieel)
N NBN EN 13779 (2): dimensionering (tertiair)
N NBN EN 15251: gebruik en comfortcriteria (tertiair en
residentieel)
N EPB (bijlage, verwijzing naar de normen)
● Gids duurzame gebouwen:
• http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels
Fiches: ENE02, ENE07, WEL 04-05
162
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
CONTACT163
Manuel da Conceição Nunes
MATRIciel sa
: 010/24.15.70
: daconceicao@matriciel.be
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
164
?
OPLEIDING "DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE" – BIM – lente 2016
165
DANK U VOOR UW AANDACHT
top related