meer met minder - sieo...instituties achmed/ben inspannen niet inspannen inspannen 2-1 , 2-1 -1 ,...

Meer met minder

SIEO-ScholenprogrammaLans Bovenberg

23 september 2019

2

Minder fragmentatie:

één rode draad

Meer pluriformiteit

in mensbeelden

Meer met minder

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

3

Meer

Begrensdemoraliteit

Begrensderationaliteit

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Economische bril

Win-win

Balans: / =x

Samen meermet minder

1+1=3

4Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

1. 1. in Balans

balans

Economie in 3 stappen

1. 2. uit Balans

balans

1. 3. meer Balans

balans

5Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

In balans

Transfer

7

Concept TransferContext Andere Contexten

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Concept: 1+1=3

u Publieke goederen (sanitair, klimaat, kennis)

u Specialisatie en creativiteit

u Solidariteit

8Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Achmed en Ben

Achmed/Ben Inspannen Niet inspannen

Inspannen

2+2-3, 2+2-3

Niet inspannen

0 , 0

9Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Achmed en Ben winnen allebei

Achmed/Ben Inspannen Niet inspannen

Inspannen

1 , 1

Niet inspannen

0 , 0

10Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Transfer: contexten

u Gezamenlijk project

u Bedrijf: kapitaal en arbeid

u Klimaat: VS en China

11Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

0 1 2 3 4 5

In balansPr

ijs

p

Volume q

vraag

aanbod

AMK= L

everbere

idheid

12

MO=BetalingsbereidheidC

B

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Vragen

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Stellingen

u Economie gaat over samenwerking en overvloed

u Meer met minder: schoon sanitair lijkt op stabiel klimaat

14

Uit balans

16

Achmed/Ben

Inspannen Niet inspannen

Inspannen

2-1 , 2-1 -1 , 2

Niet inspannen

0 , 0

Uit balans

+1

- 2

+1 -2

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

17

Achmed/ Ben

Inspannen Niet inspannen

Inspannen

1 , 1 -1 , 2

Niet inspannen

2 , -1 0 , 0

Uit balans

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Concept: Roof (win-lose) vernietigt waarde (lose-lose)

u C: Roof ipv wederzijds voordelige ruil

u D: Ontbrekende markt: externe effecten

u E: Berovingsprobleem

u F: Gevangendilemma: tweezijdig berovingsprobleem

u F: Meeliften publieke goederen: meerzijdig berovingsprobleem

u G: Principaal agent

u bestuurder (‘agent’) berooft belanghebbende (‘principaal’)

u G: Moreel gevaar en averechtse selectie

u Verzekerden beroven verzekeraar

18

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

0 1 2 3 4 5

Uit balansPr

ijs

p

Volume q

vraag

aanbod

A MK= Leve

rbereidhe

id

19

MO=BetalingsbereidheidC

B

Vraagp

rijs(in

clbero

ving)

Biedprijs (incl. beroving)

D

E

F

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

0 1 2 3 4 5

GedragseconomiePr

ijs

p

Volume q

20

vraag

aanbod

AMK (la

ngzame sys

teem2

alsinterne bestu

urder)

MO (langszame systeem2

als interne bestuurder) C

B

MK (snelle

systeem

1

alsinterne bestu

urder)

MO (snelle systeem1

als interne bestuurder)

D

E

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Vragen

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Stellingen

u Samenwerken is mooi maar moeilijk vanwege de niet-wederkerigheid van roof (onbalans win-lose) en de angst daarvoor

u Economie gaat over samenwerken én beroven

22

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Samenwerken en beroven

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Samenwerken Beroven

Meer balans

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Meer Welvaart1+1=3

Balans/=x

In

Uit

Meer

Dwang

Concurrentie

Vrijwillige

binding

Economie in één oogopslag

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Instituties

Achmed/Ben Inspannen Niet inspannen

Inspannen2-1 , 2-1 -1 , 2-Px2

Niet inspannen 2-Px2 , -1 -Ax2 , -Ax2

26

Coöperatief spel: Belangen parallel (A=P=1)

Achmed/Ben Inspannen Niet inspannen

Inspannen1 , 1 -1 , 0

Niet Inspannen 0 , -1 -2 , -2

27Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

28

Wanneer welke bestuursvorm?

Wederkerigheid(persoonlijke

relatie)

Veel belanghebbenden

Weinig belanghebbenden

Complexeinteracties

Simpeleinteracties

DwangIdentiteit en ethiek

Concurrentie

Coördinatiespel(P=1 maar A=0)

Achmed/Ben Inspannen Niet inspannen

Inspannen1 , 1 -1 , 0

Niet inspannen 0 , -1 0 , 0

29

Welke bestuursvormen?

u Achmed versus Ben

u Kapitaal versus arbeid in bedrijf

u China versus VS en klimaatverandering

30

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

0 1 2 3 4 5

Meer balans

Volume q

31

Van re

alitei

t naarideaal

Vraagp

rijs(in

clbe

roving

)

Biedprijs (incl. beroving)

Prij

sp

vraag

aanbod

A

C

B

D

E

Van realiteit naar ideaal

Leverb

ereidhe

id(MK, w

elvaar

t)

Betalingsbereidheid (MO, welvaart)

Vragen

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Stelling

u Goede medicijnen versterken (verzwakken) de relatieve positie van de zwakkere (sterkere) partij zodat balans wordt herstelt

33

Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

1. 1. in Balans

balans

Economie in 3 stappen

1. 2. uit Balans

balans

1. 3. meer Balans

balans

34Copyright 2019 | All Rights Reserved | Powered by Stichting Innovatie Economie Onderwijs

Uitnodiging: Dubbeloratie Lans Bovenberg & Paul van Geest