knowledge capture technique

ดร.น.พ.เทอดศกด โรจนสรกตตสถาบนวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลย

รามคำาแหง

การจดองคความรในระบบการดแลทางสขภาพ

Knowledge Management in Health Care Systems

เกณฑการประเมนผลรายงานการศกษาคนควา 20

คะแนนการเขาชนเรยน 10 คะแนนการสอบในชนเรยน (Quiz) 30

คะแนนการสอบไล 40 คะแนน

CY 644 การจดองคความรในระบบการดแลทางสขภาพ

Knowledge Management in Health Care Systems

Introduction to Knowledge Management Understanding Knowledge Capturing Tacit Knowledge Knowledge Capture Techniques KMSLC Knowledge Creation & Architecture Knowledge Codification

Knowledge Transfer Data Mining Tools & Portals Who Owns It Knowledge Workers Case Study I Case Study II

Course Outline

Review Chapter 3

การจดเกบองคความรแฝง (Capturing Tacit Knowledge)

เทคนคสำาหรบการจดเกบองคความร

Knowledge Capture Technique

Chapter 4

ดร.น.พ.เทอดศกด โรจนสรกตตสถาบนวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยรามคำาแหง

เทคนคสำาหรบการจดเกบองคความร

Knowledge Capture Technique

•วธการสงเกตการณ วธการสงเกตการณ ((Observation)Observation)•การระดมสมอง การระดมสมอง ((Brainstorming)Brainstorming)•การวเคราะหอยางเปนลำาดบขนตอน การวเคราะหอยางเปนลำาดบขนตอน ((Protocol Protocol Analysis)Analysis)•การตดสนใจ การตดสนใจ ((Decision Making)Decision Making)•แผนภมมโนทศน แผนภมมโนทศน ((Concept Mapping)Concept Mapping)

การการสงเกตสงเกต

การสงเกตการสงเกต

การทผวจยพยายามใชประสาทการทผวจยพยายามใชประสาทสมผสเพอแสวงหาขอมลทสมผสเพอแสวงหาขอมลทเกยวของสำาหรบใชในการวจยเกยวของสำาหรบใชในการวจย

ประเภทของประเภทของการสงเกตการสงเกต

1.1. การสงเกตโดยตรงการสงเกตโดยตรง

2.2. การสงเกตทางออมการสงเกตทางออม

คณสมบตของผคณสมบตของผสงเกตทดสงเกตทด1.1. ตงใจ มสมาธ และตนตวเสมอ ตงใจ มสมาธ และตนตวเสมอ2. 2. มประสาทสมผสทรวดเรว และม มประสาทสมผสทรวดเรว และม

ประสทธภาพประสทธภาพ3.3. จดบนทกเหตการณไดรวดเรว ถกตอง จดบนทกเหตการณไดรวดเรว ถกตอง4.4. ไมลำาเอยงในสงทสงเกตไมลำาเอยงในสงทสงเกต5.5. มความสามารถในการสรปรวบยอดมความสามารถในการสรปรวบยอด

ความคดความคด6.6. มพนฐานความรในเรองทจะสงเกตมพนฐานความรในเรองทจะสงเกต

ลกษณะของการลกษณะของการสงเกตทดสงเกตทด

1.1. มจดมงหมายทแนนอน และเฉพาะ มจดมงหมายทแนนอน และเฉพาะเจาะจงเจาะจง

2.2.ศกษาเรองทตองการสงเกตใหพรอมศกษาเรองทตองการสงเกตใหพรอม3.3.วางแผนใหเปนระบบวางแผนใหเปนระบบ4.4. ใชเครองมอประกอบ เพอใหไดขอมล ใชเครองมอประกอบ เพอใหไดขอมล

ทชดเจนทชดเจน

ลกษณะของการลกษณะของการสงเกตทดสงเกตทด5.5.จดบนทกในโอกาสแรกทนทจดบนทกในโอกาสแรกทนท6.6. จดบนทกเฉพาะสงทสงเกต ไม จดบนทกเฉพาะสงทสงเกต ไม

ตความหมายตความหมาย7.7.ขอมลทไดสามารถตรวจสอบกบผขอมลทไดสามารถตรวจสอบกบผ

อนไดอนได8.8.ควรฝกสงเกตกอนดำาเนนการจรงควรฝกสงเกตกอนดำาเนนการจรง

ขอดของการเกบขอมลขอดของการเกบขอมล โดยการสงเกต โดยการสงเกต

1.1. ไดขอมลปฐมภมไดขอมลปฐมภม2.2. ไดขอมลในสถานการณจรงไดขอมลในสถานการณจรง3.3. ขอมลทเปนพฤตกรรมมกเปนขอมลทเปนพฤตกรรมมกเปน

ขอมลจรงขอมลจรง4.4. ไมรบกวนผถกสงเกตไมรบกวนผถกสงเกต5.5. ขอมลทไดมความคลาดเคลอนขอมลทไดมความคลาดเคลอนนอยนอย

ขอดอยการเกบขอมลขอดอยการเกบขอมลโดยการสงเกตโดยการสงเกต

1.1. ลงทนมากทงเงน คน และเวลา ลงทนมากทงเงน คน และเวลา2.2. พฤตกรรมผถกสงเกตเปลยนพฤตกรรมผถกสงเกตเปลยนไปไปจากจาก

ปกตปกต3.3. พฤตกรรมบางอยางใชการสงเกตไมไดพฤตกรรมบางอยางใชการสงเกตไมได4.4. ถาสงเกตหลายเรองพรอมกน อาจม ถาสงเกตหลายเรองพรอมกน อาจม

ความคลาดเคลอนความคลาดเคลอน

การตรวจสอบคณภาพการตรวจสอบคณภาพแบบสงเกตแบบสงเกต

1.1. ความตรงความตรง:: ตรวจสอบโดยผเชยวชาญเพอดตรวจสอบโดยผเชยวชาญเพอดความความ ครอบคลม ครบถวนของประเดนทจะครอบคลม ครบถวนของประเดนทจะสงเกตสงเกต

2.2. ความเทยงความเทยง:: ดความสอดคลองของคำาตอบดความสอดคลองของคำาตอบไดได

การระดมสมอง การระดมสมอง ((Brainstorming)Brainstorming)

เคลดลบการระดมสมอง

1. ใชการระดมสมองเพอรวบรวมและขยายแนวคดใหกวางออกไป ไมใชใชการะดมสมองเพอการหาแนวคดใหมๆ

Andrew Hargaden ไดแสดงใหเราเหนวาความคดสรางสรรคเกดขนเมอ คนเราคดเพมเตมจากความคดตงตนทมยแลว อานภาพของการระดมสมองเกดขนจากการทเราไดสรางสถานททปลอดภยเพอใหผคนมาแบงปนแสดงความคดทแตกตางหลากหลายออกมา แตถาคณทำาการระดมสมองเพอหวงจะเกบเอาความคดสรางสรรคโดยไมมแนวคดตงตนอยกอนเลยการระดมสมองแบบนนจะเปนการเสยเวลาทสด (ใชกลองรบความคดเหนกเพยงพอแลว)

2. อยาไดตกใจถาพนกงานของคณอยในภาวะหวาดกลวในการระดมสมองบางครงคนกกลวทจะแสดงความคดเหนอะไรทเขาคดวาความคดนนอาจจะเปนความคดโงๆ โดยเฉพาะถาบรษทของคณไลพนกงานออกปละ 10% ถาคณทำาใหพนกงานหายกลวไมไดกเปนการดกวาทจะใหพวกเขาทำางานไปอยางเดยว อยาเรยกมาระดมสมองเลย

3. พดคยกบกลมผเขารวมระดมสมองทกคนทงกอนและหลงการระดมสมอง

อยางนอยกตองแจงใหทราบลวงหนาวาจะระดมสมองกนในเรองใด และเกบแนวคดใหมๆ อกรอบหลงเลกการระดมสมอง (บางทคนเรากนกอะไรดๆออกเมอเวลาผานไปสกระยะ)

4. หลงจากระดมสมองแลวอยาลมการลงมอปฏบตหลายตอหลายบรษทมความคดสรางสรรคออกมามากมาย แตไมไดนำาไปปฏบตแนวคดเหลานนกไรคา ทำาแบบทดลองแบบทดสอบและลงมอปฏบตตามแนวคดนนดกอน Trial & Error

5. การระดมสมองตองการทกษะและประสบการณของการเปนผอำานวยความสะดวก

ถาคนนำาการะดมสมองขาดทกษะและประสบการณประเภทนกยากทจะไดความคดดๆออกมาจากการระดมสมอง

6. ทำาใหการระดมสมองเหมอนการแขงขน

สรางความรสกใหผเขารวมรสกวาตอง Show เพอสรางความคดตอยอดทสรางสรรคใหเหนอคนอน ขณะเดยวกนกตองทำาใหพวกเขารสกวามนเปนความรบผดชอบของพวกเขาทกคนทตองทำาใหทกคนในทมแสดงความคดทยอดเยยมออกมาใหได มากทสด

7. ใชประโยชนของการประชมระดมสมองใหมากกวาการหาแนวคดแจวๆ

เปาหมายของการระดมสมองคอการไดมาซงแนวคดแจวๆ แตผลพลอยไดอกอยางคอการทพนกงานตางแผนกตางฝายไดมาพบกนและแลกเปลยนความคดกนจงใชโอกาสนสรางวฒนธรรมองคกรใหเกดประโยชนทสด

8. ทำาตามกฎหรอไมกอยาเรยกการประชมนนวาการประชมเพอระดมสมอง

หวหนาตองหดหบปาก หยดการวจารณ สนบสนนแนวคดทหลากหลาย เนนทปรมาณแนวคดทไดแสดงออกมา นำาความคดตางๆมารวมกนและเสรมกน ใหคนพดทละคนและใหพดอยในประเดนทตองการระดมสมอง

การวเคราะหอยางเปนการวเคราะหอยางเปนลำาดบขนตอนลำาดบขนตอน ((Protocol Protocol

Analysis)Analysis)

“ การเปนเจานายทด ตองอยาทำาตวเหมอนนก แตใหเปนเหมอนหนอน เพราะการทำาตวเหมอนนกกมกแตบนอยบนฟากฟา คดวาตวเองอยเหนอผอนตลอดเวลา ซงบางครงกอยสงเกนไป จนมองไมเหนความเปนไปบนพนดน ” “ คนทจะเปนผบรหารระดบสง ไมควรมองทจดดอยของคนอนแลวมองแตจดเดนของตวเอง

เพราะถาพยายามมองแตจดดอยของคนอน กจะคดวาตวเองเกงอยทกครงทกทไปจงไมไดมความพยายามปรบตว เราตองมองจดเดนของคนอน แลวหาทางใชจดเดนของเขาใหเปนประโยชนจงสามารถทำางานใหญได ” “ ผมมองวาคนอนเกงกวาผมเสมอ ผมไมเคยมองวาใครเกงสผมไมได สำาหรบคนททำางานกบเรา

ผมยดหลกวาตองเปดโอกาสใหเขาแสดงความสามารถออกมา เราจะตองสงเสรมสนบสนนเขาใหมตำาแหนงสงๆขนไป เราตองพยายามรกษาเขาใหอยกบเรานานทสด เราตองสรางคนทมความสามารถใหเกดขนมากๆ ”วาทะเจาสวธนนท องคกรทดตองประกอบดวยคน “ 4 รน คอรนอาย 50 ป รนอาย 40 ป รนอาย 30 ป และรนทเพงจบการศกษา เพราะคนเราตองเกดแกเจบตาย เกงอยางไรกตองมวนหยด เมอหยดแลวตองหาใครมาทดแทน เราจงตองมการสรางคนอก 3 รนลงไปมารองรบไวกอน ในเวลาทเรารงเรองอยบนยอดเราตองรบมองวา ถาหากเจอปญหาจะสามารถแกไขไดอยางไร ตองคดตลอดเวลาวามปญหา อยาคดวาจะรงตลอด ” “ วนนจงขอรองใหทกฝายชวยกนสรางคน เราตองคดอะไรทเปนระดบโลก การทซ.พ.จะยงใหญได

กตองสรางคน เปาหมายสการเปนบรษทชนนำาระดบโลก จะประสบความสำาเรจไดหรอไม กขนอยทคนนนเองเพราะถาเราไมมคน เราจะไปตลาดโลกไดอยางไร ” “ เราอยากใหคนไทยรำารวยหรอไม ถาหากอยากใหคนไทยรำารวยแลวเราจะไปกดคาแรงไวตำาๆ

คนจนจะรำารวยขนมาไดอยางไร ผมวานกธรกจตองยอมรบวาวนหนงจะตองเปนอยางน ฉะนนเราตองสรางคนไทยมฝมอ ไมใชใชแรงงาน เพราะบดนแรงงานตองเปนเครองจกรแลวตอไปนมนษยจะตองทำาอะไร ทเครองจกรทำาไมไดอะไรทเครองจกรทำาไหว เราอยาไปแขงกบเขาดกวา ” “ มนษยเราทกคนมความสำาเรจอยในตวเองทงนน ชวตคนทกคนตองมจดเดน ทสามารถนำาพา

ชวตไปสความสำาเรจได แตสำาคญทสดกคออยาเปนคนทเหลงหลงวาตวเองเกง เพราะวาวนนเกง พรงนอาจจะไมเกงกไดอาจจะมคนทเกงกวาเรากได และถาเหลงจะมแตถอยหลง อยาลมวาโลกของเรามแตจะกาวไปขางหนา ”

การวเคราะหอยางเปนลำาดบขนตอน

การวเคราะหอยางเปนลำาดบขนตอน เปนวธการทวศวกรองคความรนำาไปใชในการวเคราะหคำาพดของผเชยวชาญ เพอคนหาในรายละเอยดขององคความรทไดจากการสมภาษณ กอนทจะนำาไปแปลความเพอใหไดซงผลสรป จากนนจงนำามาจดทำาในรปแบบทเหมาะสมเพอเสนอตอผเชยวชาญใหพจารณาทบทวนอกครง ซงเปนการโตตอบระหวางกนในลกษณะการตดตอสอสารแบบสองทาง

ลำาดบขนตอน จดเตรยมความพรอมของขอมลใชสำาหรบสมภาษณผ

เชยวชาญใหสมบรณ สอบถามวธการตดสนใจของผเชยวชาญดวยวาจาท

สภาพและออนโยน และทำาการบนทกเสยงในระหวางการสนทนาเพอนำาไปใชในขนตอนถดไป

ถอดความจากเทปบนทกเสยง รวบรวมถอยคำาทไดจากเทปบนทกเสยง เรยบเรยงถอยคำาทไดมาจดทำาเปนตารางสำาหรบใช

สรางกฎ (Rules) สรางแบบจำาลองตามกฎทไดสรางไว

ประโยชน

ชวยใหผเชยวชาญสามารถตดสนใจไดจากวจารญาณหรอจตใตสำานกของตนเอง (Heuristics)

ชวยใหผเชยวชาญสามารถเลอกแนวทางตดสนใจไดอยางเหมาะสม

ชวยใหวศวกรองคความรสามารถสงเกตและวเคราะหพฤตกรรมการตดสนใจของผเชยวชาญไดเปนอยางด

ชวยใหวศวกรองคความรสามารถทำาการบนทก และวเคราะหรวมกบผเชยวชาญถงแนวทางความสำาเรจในการแกปญหาไดอยางมประสทธผล

ขอจำากด

ผเชยวชาญจะตองพงระวงในสงทตนไดตดสนใจลงไป ผเชยวชาญจะตองเลอกแนวทางตดสนใจใหถกตองและ

ตรงประเดน ผเชยวชาญจะตองแยกแยะทางเลอกเพอการตดสนใจ

ไดอยางเหมาะสม ผเชยวชาญจะตองใหเหตผลทไดเลอกแนวทางตดสนใจ

และตดสนใจลงไปไดอยางเปนเชงเหตและผล ในมมมองของการตดสนใจทคดเอาเอง การอธบายจะไม

สามารถตดตามการใหเหตผลดงกลาวได

การตดสนใจ การตดสนใจ ((Decision Making)Decision Making)

คำาจำากดความของคำาจำากดความของการตดสนใจการตดสนใจ

การตดสนใจ (Decision Making ) หมายถงกระบวนการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง จากหลาย ๆ ทางเลอกทไดพจารณาหรอประเมนอยางดแลววาเปนทางใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายขององคการ การตดสนใจเปนสงสำาคญและเกยวของกบหนาทการบรหารหรอการจดการเกอบทกขนตอน ไมวาจะเปนการวางแผน การจดองคการ การจดคนเขาทำางาน การประสานงาน และการควบคม การตดสนใจไดมการศกษามานาน ดงท บารนารด (Barnard, 1938 ) ไดใหความหมายของการตดสนใจไววา คอ "เทคนคในการทจะพจารณาทางเลอกตางๆ ใหเหลอทางเลอกเดยว"

กระบวนการตดสนใจ กระบวนการตดสนใจ ((Process of decision makingProcess of decision making))

เปนการตดสนใจโดยใชหลกเหตผลและมกฎเกณฑ ซงเปนการตดสนใจโดยใชระเบยบวธทางวทยาศาสตรเปนเครองมอชวยในการหาขอสรปเพอการตดสนใจ

ขนท ขนท 11 การระบปญหา การระบปญหา ((Define the problemDefine the problem)) เปนขนตอนแรกทมความสำาคญอยางมาก เพราะการระบปญหาไดถกตองหรอไม ยอมมผลตอการดำาเนนการในขนตอ ๆ ไปของกระบวนการตดสนใจ

ขนท ขนท 22 การระบขอจำากดของปจจย การระบขอจำากดของปจจย ((Indentify limiting Indentify limiting factorsfactors)) ผบรหารควรพจารณาถงขอจำากดตาง ๆ ขององคการ โดยพจารณาจากทรพยากรซงเปนองคประกอบของกระบวนการผลต การรถงขอจำากดจะชวยใหผบรหารกำาหนดขอบเขตในการพฒนาทางเลอกใหแคบลงได

กระบวนการตดสนใจ กระบวนการตดสนใจ ((Process of decision makingProcess of decision making))

ขนท ขนท 33 การพฒนาทางเลอก การพฒนาทางเลอก ((Develop potential Develop potential alternativesalternatives)) ผบรหารควรทำาการพฒนาทางเลอกตาง ๆ ขนมา ซงทางเลอกเหลานนควรเปนทางเลอกทมศกยภาพและมความเปนไปได

ขนท ขนท 44 การวเคราะหทางเลอก การวเคราะหทางเลอก ((Analyze the Analyze the alternativesalternatives)) โดยจะนำาเอาขอดและขอเสยของแตละทางเลอกมาเปรยบเทยบกนอยางรอบคอบ

ขนท ขนท 55 การเลอกทางเลอกทดทสดการเลอกทางเลอกทดทสด ((Select the best Select the best alternativealternative)) ผบรหารควรเปรยบเทยบขอดและขอเสยของแตละทางเลอกอกครงหนง เพอพจารณาทางเลอกทดทสดเพยงทางเดยว ทางเลอกทดทสดควรมผลเสยตอเนองในภายหลงนอยทสด และใหผลประโยชนมากทสด

กระบวนการตดสนใจ กระบวนการตดสนใจ ((Process of decision makingProcess of decision making))

ขนท ขนท 66 การนำาผลการตดสนใจไปปฏบต การนำาผลการตดสนใจไปปฏบต ((Implement the Implement the decisiondecision)) การนำาผลการตดสนใจนนไปปฏบต ผบรหารควรกำาหนดโปรแกรมของการตดสนใจ โดยระบถงตารางเวลาการดำาเนนงาน งบประมาณ และบคคลทเกยวของกบการปฏบต ควรมการมอบหมายอำานาจหนาททชดเจน และจดใหมระบบการตดตอสอสารทจะชวยใหการตดสนใจเปนทยอมรบ นอกจากนผบรหารควรกำาหนดระเบยบวธ กฎ และนโยบาย ซงมสวนสนบสนนใหการดำาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

ขนท ขนท 77 การสรางระบบควบคมและประเมนผล การสรางระบบควบคมและประเมนผล ((Establish a Establish a control and evaluation systemcontrol and evaluation system)) การสรางระบบการควบคมและการประเมนผล ซงจะชวยใหผบรหารไดรบขอมลยอนกลบเกยวกบผลการปฏบตงานวาเปนไปตามเปาหมายหรอไม

ขอมล

(Information)

กระบวนการในการกระบวนการในการตดสนใจตดสนใจ

การตงเปาหมาย (Goal Statement)การพจารณาปญหา

(Problem Identification)การคนหาทางเลอก (Search

for Alternatives)การประเมนผลทางเลอก (Evaluation of Alternatives)

การเลอกทางเลอกทดทสดอยางมเหตผล

(Rational Choice of Best Alternatives)

การลงมอทำาตามการตดสนใจ

(Implementation of the Decision)

การควบคมและประเมนผล (Control and Evaluation)

ขอมล

(Information)

ขอมล

(Information)

ขอมล

(Information)

ขอมล

(Information)

ขอมล

(Information)

ตวแบบของการตดสนใจตวแบบของการตดสนใจ

แนวความคดของ Simon (1960) แบบจำาลอง (Model) ม 3 ขนตอนหลกคอ

 การใชความคดประกอบเหตผล (Intelligence) ผตดสนใจจะรบรถงโอกาสหรอปญหาทเกดขน จากนนผทำาการตดสนใจเรมเกบรวบรวมขอมลทเกยวของจากทงตวปญหา และสงแวดลอม หรอโอกาสนน

การออกแบบ (Design) ผตดสนใจจะวเคราะหและพฒนาทางตาง ทเปนไปไดในการแกปญหา เพอนำาไปใชประกอบตดสนใจเลอกทางเลอกในการปฏบตทเหมาะสม การทจะประสบความสำาเรจไดในขนตอนน ผทำาการตดสนใจจะตองมความเขาใจในปญหา มความคดสรางสรรค พยายามทจะหาทางออกของปญหา และตรวจสอบความเปนไปไดในปญหานน

การคดเลอก (Choice) ผทำาการตดสนใจจะทำาการคดเลอกแนวทางปฏบตทเหมาะสมกบสถานการณทสด เพอทจะนำาไปประยกตใชตอไป การนำาไปปฏบต (Implementation) เปนการนำาผลทเกดจากขนตอนการเลอกไปปฏบตใหเกดผลจรง

ตวแบบการตดสนใจของ ตวแบบการตดสนใจของ simonsimon

ประเภทของการตดสนใจในองคการประเภทของการตดสนใจในองคการ(Types of Organizational Decisions)(Types of Organizational Decisions)

การตดสนใจโดยเอกบคคล หรอการตดสนใจโดยกลม

(Individual or Group Decisions) การตดสนใจทกำาหนดไวลวงหนา กบการ

ตดสนใจทไมกำาหนด ไวลวงหนา (Programmed- structured

versus Nonprogrammed- Unstructured Decisions)

การตดสนใจโดยเอกบคคล หรอการ การตดสนใจโดยเอกบคคล หรอการตดสนใจโดยกลมตดสนใจโดยกลม

การตดสนใจอาจกระทำาโดยบคคลเพยงคนเดยว หรอเปนกลมบคคลแลวแตความเหมาะสม รปแบบของการตดสนใจจำาแนกออกได 2 รปแบบ ดงน 1. การตดสนใจโดยบคคลคนเดยว (Individual decision making ) ใชสำาหรบการตดสนใจในเรองงาย ๆ ทผทำาการตดสนใจไดกำาหนดไวลวง

หนาแลว หรอเรองเรงดวนฉกเฉนทไมมเวลาพอสำาหรบการปรกษาหารอกบบคคลอน

2. การตดสนใจโดยกลมบคคล (Group decision making ) เหมาะสำาหรบการตดสนใจในเรองทยงยากซบซอน วธการตดสนใจอาจทำาไดในลกษณะตางๆ          (1 ) การตดสนใจโดยใชขอยตทเปนมตในเสยงขางมาก (2 ) การตดสนใจโดยขอยตเปนเอกฉนทคอการทสมาชกทกคนเหนพรองตองกนโดยไมมความขดแยง (3 ) สมาชกในทประชมเสนอความคดเหน แลวใหผบรหารนำามาพจารณาประกอบการตดสนใจเอง

การตดสนใจทกำาหนดไวลวงหนา การตดสนใจทกำาหนดไวลวงหนากบการตดสนใจทไมกำาหนดไวลวงกบการตดสนใจทไมกำาหนดไวลวง

หนาหนาสามารถแบงประเภทของการตดสนใจออกได 3 ประเภท

คอ        การตดสนใจแบบมโครงสราง (Structure Decision)

เปนการตดสนใจเกยวกบงานททำาเปนประจำา (Routine )มกมหลกเกณฑและขนตอนในการแกไขปญหาทกำาหนดขนอยางชดเจน       

การตดสนใจแบบไมมโครงสราง (Unstructured Decision) เปนการตดสนใจกบงานทไมไดเกดขนเปนประจำา ไมสามารถคาดการณไดลวงหนา สวนใหญจะเกยวของกบปจจยภายนอกองคกร             

การตดสนใจแบบกงโครงสราง (Semi-structured Decision ) เปนการตดสนใจทอยระหวางการตดสนใจแบบท 1 และแบบท 2

ระดบของการตดสนใจระดบของการตดสนใจภายในองคการภายในองคการ

ระดบผบรหารในองคกร ( Manager Level ) แบงได 3 ระดบ ดงน

1 .ผบรหารระดบสง (Top Manager) กำาหนดทศทางขององคกร ดานวสยทศน นโยบาย ตดสนใจในระดบกลยทธ

2. ผบรหารระดบกลาง ( Middle Manager ) รบนโยบายจากผบรหารระดบสงมาวางแผน เพอใหบรรลวตถประสงค จะใชการตดสนใจในระดบยทธวธ

3. ผบรหารระดบปฏบตการ (Operational Manager) รบผดชอบดแลควบคมดานการปฏบตงานรายวน โดยรบแผนปฏบตมาจากผบรหารระดบกลาง จะใชการตดสนใจระดบปฏบตการ

ระดบผบรหารในองคกร ระดบผบรหารในองคกร ( ( Manager Level Manager Level ))

ระดบของการตดสนใจระดบของการตดสนใจภายในองคการภายในองคการ

ระดบชนของผบรหาร (Management Levels ) ในลกษณะเปนลำาดบขน (Hierarchy ) ซงมลกษณะเปนรปสามเหลยมปรามด (Pyramid ) สามารถจำาแนกระดบของการตดสนใจไดเปน 3 ระดบ ดงน1. การตดสนใจระดบกลยทธ (Strategic Decision Making ) เปนการตดสนใจของผบรหารระดบสงในองคการ ซงจะใหความสนใจตออนาคตหรอสงทยงไมเกดขน อนไดแก การสรางวสยทศนองคการ การกำาหนดนโยบายและเปาหมายระยะยาว การลงทนในธรกจใหม การขยายโรงงาน เปนตน การตดสนใจระดบกลยทธมกจะเกยวของกบความไมแนนอนของสถานการณทจะเกดขน ซงตองอาศยขอมลจากทงภายนอกและภายในองคการตลอดจนประสบการณของผบรหารประกอบการพจารณา

ระดบของการตดสนใจระดบของการตดสนใจภายในองคการภายในองคการ

2. การตดสนใจระดบยทธวธ (Tactical Decision Making ) เปนหนาทของผบรหารระดบกลาง จะเกยวของกบการจดการ เพอใหงานตางๆ เปนไปตามนโยบายของผบรหารระดบสง เชน การกำาหนดยทธวธทางการตลาด แผนการเงนระยะกลาง 3 . การตดสนใจระดบปฏบตการ (Operational Decision Making ) เปนการตดสนใจทเกยวของกบการปฏบตงานเฉพาะดาน ทมกจะเปนงานประจำาทมขนตอนซำาๆ และไดรบการกำาหนดไวเปนมาตรฐาน เชน การมอบหมายงานใหพนกงานแตละคน การวางแผนควบคมการผลตระยะสน การวางแผนเบกจายวสด และการดแลยอดขายประจำาวน

ลกษณะการตดสนลกษณะการตดสนใจทดใจทด

คณภาพ

ทนเวลา

เปนทยอมร

บ

ความเหมาะสม

ทางดานจรยธรร

ม

การตดสนใจทม

ประสทธภาพ

+ + + =

อปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพอปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพ(Obstacles to Effective Decision Making)(Obstacles to Effective Decision Making)

การลำาเอยงในการตดสนใจ (Judgmental Biases)–การลำาเอยงจากความชอบโดยนย (Implicit favorite bias)– การลำาเอยงทเกดจากการหลบการสญเสย (Loss aversion bias)–การลำาเอยงทเกดจากการเลอกการรบร (Selective perception bias)–การลำาเอยงทเกดจากประสบการณสวนตว (Personal experience bias)

การขยายของการผกมด (Escalation of Commitment)

การคดโดยกลม (Groupthink) การยอมรบความเสยงภายในกลม

(Risk Taking within Groups)การมองปญหาอยางผวเผนเลอกวธทงายและสะดวกมากทสด

อปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพอปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพ(Obstacles to Effective Decision Making)(Obstacles to Effective Decision Making)

มงแตผลดและผลเสยขนสดทาย โดยมไดพจารณาสวนยอยของปญหา

พจารณาแตวตถประสงคใดวตถประสงคหนงเทานน

เมอมปญหาทหาทางแกไขไมไดนานเขา กจะละทงความพยายามทจะแกปญหานน

อปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพอปสรรคในการตดสนใจอยางมประสทธภาพ(Obstacles to Effective Decision Making)(Obstacles to Effective Decision Making)

แผนภมมโนทศนแผนภมมโนทศน ((Concept Mapping)Concept Mapping)

แผนภมมโนทศนแผนภมมโนทศน

กระบวนการทจะชวยใหกลมคนวเคราะหปญหา วเคราะหโครงการใหม ๆ ดวยการระดมความคด (Brainstorming) มการรวบรวมขอมลทงหมดทไดจากลม โดยแตละคนสามารถแสดงความคดเหนไดเตมท

เปนแผนภาพทเกดจากการนำาความคดรวบยอด (Concept) ทมในแตละความคดรวบยอด มาเชอมสมพนธกน เกดเปนประโยคและแผนภม ในการเชอมโยงกนนจะเชอมโยงทางตรงหรอทางออมกไดตามประเภทและขอบเขตของความสมพนธทเกดขน

ประวตความเปนประวตความเปนมามา

ความเปนมา Concept Mapping คดคนโดย Prof. Joseph D.Novak แหงมหาวทยาลยคอรแนล (Cornell University) ประเทศสหรฐอเมรกา ในป ค.ศ . 1960 โดยอาศยแนวคดทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย (Meaningful Learning) ของเดวด ออซเบล (David Ausubel. 1968)

การเขยนแผนภมการเขยนแผนภม มโนทศน มโนทศน

มลกษณะเปนแผนภมแสดงความสมพนธเชอมโยงแนวความคด ซงเขยนลงใน Block (รปวงกลม หรอ รปสเหลยม ) เชอมโยงโดยใชเสนตรง หรอลกศรแสดงทศทางความสมพนธ จะมคำาอธบายความสมพนธบนเสนเชอมโยงนนหรอไมมกไดตามความเขาใจของผเขยน เพอแสดงออกถงแนวความคดใหชดเจนเปนรปธรรม

องคประกอบขององคประกอบของแผนภมมโนทศนแผนภมมโนทศน

โดยทวไปไดแก คำามโนทศนตางๆ เสนเชอมโยงและคำาเชอมโยง

ประเภทของแผนภมมโนทศนประเภทของแผนภมมโนทศน จำาแนกแผนภมมโนทศน ออกเปน

5 ประเภทไดแก 1 .ชนดกระจายออก

2. ชนดปลายเปด  3. ชนดเชอมโยงขามจด

4. ชนดปลายปด

5. ชนดผสม

ชนดกระจายออกชนดกระจายออก

มลกษณะกระจายการเชอมโยงจำาคำามโนทศนหลกออกไปโดยรอบบางแหงเรยกแผนภมมโนทศนประเภทนวา Mind Mapping หรอ Spider Map 

แบบปลายแบบปลายเปดเปด

การเขยน ความสมพนธระหวางคำามโนทศน สามารถเขยนโยงขามกลมในทศทางใดกได

ชนดเชอมโยงขามชดชนดเชอมโยงขามชด  

ความสมพนธสามารถเขยนโยงขามกลมในทศทางใดกได

ไขดกแด

กลายเปน

ออก

กลายเปน

กลายเปน

กลายเปน

หนอน

แมลง

ชนดปลายปดชนดปลายปด  

ชนดปลายปดชนดปลายปด  

  มลกษณะโครงสรางตางชนดปนกนอย

ชนดผสมชนดผสม

การนำาไปใชประโยชนการนำาไปใชประโยชนมประโยชนอยางมากตอบคคลทตองการการแสดงออก หรอจดการทางดานความคด เพอสรปความเขาใจของตนเอง และใหบคคลอนเขาใจไดอยางเปนรปธรรมชดเจน ผบรหารสามารถนำาเอา idea ทนาสนใจของทมงานของมาผสมผสานเปนแผนผงความคด และสามารถนำามาสรางเปนแผนผงยทธศาสตร (Strategic Map) ไดอกดวย เปนตน

กระบวนการ กระบวนการ Concept Concept MappingMappingประกอบดวยขนตอนยอย ๆ 6 ขนตอน1. Preparation Step - ขนของการเตรยมการ 2. Generation Step ขนของการสรางความคด3. Structure Step – ขนการจดโครงสรางความคด4. Representation Step – การวเคราะหแผนทมโนทศน 5. Interpretation Step – การตความและแปลความ

หมาย 6. Utilization Step การนำาไปใชประโยชน

กระบวนการ กระบวนการ Concept Concept MappingMapping

1. Preparation Step - ขนของการเตรยมการ เปนขนตอนทผรเรมมความคดใหมๆ จะรวบรวมสมาชกภายในกลม จดประชมชแจงโครงการ หรอความตองการของโครงการ

2. Generation Step ขนของการสรางความคด ทกคนในกลมเสนอความคดเหนของตนเองออกมา ขอมลทไดอาจจะมาจากตำารา งานวจย หรอแหลงความร

3. Structure Step – ขนการจดโครงสรางความคด สมาชกในกลมจะชวยกนจดกลมของความคด (Ideas Grouping) รวมทงการจดลำาดบชวงชนของความคด (Basic Ordering Ideas - BOIs)

กระบวนการ กระบวนการ Concept Concept MappingMapping4. Representation Step – การวเคราะหแผนทมโนทศน

เปนขนตอนทจะวเคราะหคณภาพของความคด วเคราะหความสมพนธ (Relationship) วเคราะหประเดนเชอมโยง หรอเกยวของ รวมทงวเคราะหสวนขาด

5. Interpretation Step – การตความและแปลความหมายเปนขนตอนในการทำาความเขาใจ และแปลผลของแผนทมโนทศน เปนขนตอนทจะตองนำาแผนทมโนทศนออกมาสอสารใหเปนทเขาใจไดโดยงาย

6. Utilization Step การนำาไปใชประโยชนเปนการนำา Concept mapping ไปประยกตใชในการดำาเนนงาน เชน การนำาไปใชเปน Strategic Map หรอวเคราะหเพอ แกปญหาขององคกรหรอหนวยงาน

Successful knowledge transfer involves neither computers nor documents but rather interactions between people.

การถายทอดความรสำาเรจไดไมใชเรองเกยวกบคอมพวเตอรหรอเอกสาร แตเปนเรองของปฏสมพนธระหวางคน

(Mason & Mitroff, 1973)

ดร.น.พ. เทอดศกด โรจนสรกตต

การศกษาDiploma, Associate Life Management Instituteปรชญาดษฎบณฑต (บรหารธรกจ) ภาคภาษาองกฤษ บรหารธรกจมหาบณฑตอนมตบตรสาขาเวชศาสตรครอบครว ประกาศนยบตรหลกสตรการบรหารงานโรงพยาบาล วฒบตรสาขาสตศาสตร-นรเวชวทยา ประกาศนยบตรชนสงทางวทยาศาสตรการแพทยคลนก ปรญญาแพทยศาสตรบณฑต

ประสบการณการทำางานและกจกรรมทางสงคมรองประธานบรษท อเมรกนอนเตอรแนชชนแนลแอสชวรนส จำากด รองประธานคณะแพทยทปรกษาสมาคมประกนชวตไทยอาจารยปรญญาโทสาขาวชาสารสนเทศทางสขภาพ สถาบนวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยรามคำาแหงสต-นรแพทย ศนยแพทยพฒนาอนกรรมการแพทยสภา พจารณากำาหนดแบบฟอรมกลางเพอใชในการประกนตางๆ ทปรกษาและผเยยมสำารวจ สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล