izinkondlo zika bw vilakazi(1)

Post on 15-Jan-2017

1.014 Views

Category:

Art & Photos

9 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

1

Izinkondlo ZikaBW Vilakazi

UMLANDO OMFISHANE KAVILAKAZI

2

BW Vilakazi

3

Umlando ngokuzalwa kwakhe

• UBenedict Wallet Vilakazi wabona ilanga mhla ziyi-6 kuMasingana ngo-1906 endaweni yaseGroutville

• Wathola igama lokumteketisa likaBhambatha kaMakhwatha ngoba ezalwe ngonyaka wempi kaKhandampondo ka-1906 eyayiholwa yinkosi uBhambatha KaMancinza wakwaZondi

4

Umlando

• Wafundela ubuthishela eMarianhill waphinde wafundisa khona. Wabe esedlula efundisa eXobho kanye nasOhlange.

• Waphothula iziqu zakhe ze-BA ne-Unisa ngo-1934.

• Ngo-1936 waqashwa ukuba afundise isiZulu eYunivesithi yaseWits. Ngawo lo nyaka wakwazi ukwenza iziqu ze-BA Hons.

5

Umlando

• Ngo-1937 wathola iziqu ze-MA ngocwaningo lwakhe oluthi: The conception and development of poetry in Zulu.

• Ayibanga mihle iminyaka yawo-1940 empilweni kaVilakazi: kwashona umfowabo ngo-1940, kwashona umkakhe uFanny, uMaNxaba ngo-1942.

• Nokho wayibamba ngoba ngo-1946 wathola iziqu zobudokotela ngocwaningo olusihloko sithi: The oral and written literature in Nguni

• UVilakazi washona ngo-1947 eneminyaka enga-40

6

Imisebenzi Yakhe

• UVilakazi wayengumuntu okhuthele. Ube ngumuntu wokuqala omnyama ukuthola iqhuzu zobudokotela. Ube ngowokuqala futhi ukufundisa eYunivesithi yaseWitwatersrand neyayaziwa njengeyunivesithi yabamhlophe.

• Iqoqo lokuqala lezinkondlo zesiZulu liphuma osibeni lukaVilakazi: Inkondlo KaZulu nelashicilelwa ngo-1935.

• Inoveli yakhe ethi Noma Nini yashicilelwa ngo-1935

7

Imisebenzi yakhe

• Washicilela inoveli lakhe lesibili elithi UDingiswayo KaJobe ngo-1939, kanti elesithathu elithi Nje Nempela laphuma ngo-1943. Iqoqo lakhe lesibili lezinkondlo elithi Amal’ ezulu lalandela ngo-1945.

• Omunye umsebenzi obalulekile esiZulwini yisichazamazwi esithi Zulu-English Dictionary awubhala ngokubambisana noClement Doke nowashicilelwa ngo-1948 engasekho emhlabeni.

8

Imisebenzi Yakhe

• Ziningi izimbongi ezithathela kuVilakazi uma zihaya. Ziningi futhi ezihaya ngale ngwazi, ngisho nanamuhla.

• Ezinye zezinkondlo zakhe njengalezi ezithi: “Ma ngificwa ukufa” kanye nethi “Kwadedangendlale” zaguqulwa nguSolwazi uMzilikazi Khumalo zaba yizingoma zamakwaya ezaduma kakhulu.

9

Imisebenzi Yakhe

• AYEBHALA NGAKHO:• Kukhona izinkondlo zakhe ezikhuluma

ngomlando:• “UShaka kaSenzangakhona” (Inkondlo KaZulu)• “Phezu kwethuna likaShaka” (Inkondlo KaZulu)• “NgoMbuyazi eNdondakusuka” (Amal’ ezulu)• “Inkelenkele yakwaXhosa” (Inkondlo KaZulu)

10

Imvelo

• Kukhona nezinkondlo ezikhuluma ngemvelo:

• “Impophoma yeVictoria” (Inkondlo KaZulu)

• “KwaDedangendlale” (Amal’ ezulu)• “Inqomfi” (Inkondlo KaZulu)• “Cula ngizwe” (Inkondlo KaZulu)

11

Ugqozi

• Ubuye abhale ngezinto ezingabonakali ezifana nogqozi:

• “Ugqozi” (Amal’ ezulu)• “Ithongo lokwazi” (Inkondlo KaZulu)• “Umthandazo wembongi” (Amal’ ezulu)

12

Ukufa

• Ezinye zezinkondlo zakhe zikhuluma ngokufa:• “Ukufa” (Inkondlo KaZulu)• “Sengiyokholwa-ke” (Inkondlo KaZulu)• “Sengiyakholwa” (Amal’ ezulu)• “Nayaphi?” (Amal’ ezulu)• “Ma ngificwa ukufa” (Inkondlo KaZulu)

13

Amagugu

• Ezinye zilila ngokulahlekelwa kwabantu abamnyama amagugu nomcebo wabo:

• “Wo, leli Khehla” (Amal’ ezulu)• “Ukhamba lukaSonkomose” (Inkondlo KaZulu)• “Izinsimbi zesonto” (Amal’ ezulu)

14

Ubandlululo

• Izinkondlo ezikhononda ngokubandlululwa komuntu omnyama ngabamhlophe:

• “Wo ngitshele mntanomLungu” (Amal’ ezulu)• “Inyanga” (Amal’ ezulu)• “Ngoba … sewuthi” (Amal’ ezulu)• “Ezinkomponi” (Amal’ ezulu)• “Wena-ke uyothini?” (Inkondlo KaZulu)

15

Isiphetho

• Eqoqweni lakhe Inkondlo KaZulu wazama ukusebenzisa imvumelwano kwase kuthi kwelesibili elithi Amal’ ezulu wayehla le nqola.

16

IZINKONDLO OKUMELE UZIFUNDE:

Inkondlo KaZulu:

• Ngephasika• Inkelenkele YakwaXhosa• Ukhamba LukaSonkomose• We Moya• Ma ngificwa ukufa• UShaka KaSenzangakhona• Aggrey we-Afrika• Wena-ke uyothini?• Impophoma YeVictoria

17

IZINKONDLO OKUMELE UZIFUNDE

Amal’ ezulu

• Ugqozi• Imfundo ephakeme• Wo, ngitshele mntanomLungu!• Nyanga• Ngoba … sewuthi• Ezinkomponi

18

Ukhamba LukaSonkomose

Ukhamba LukaSonkomose

Babomkhulu! AngikwaziKodwa ngikhuluma nawe,Ngingenakubona wenaKodwa ngibon’ amabhena,Athe kim’ azalwa nguwe,Anginika lokhu kwazi.

19

Phambi kwami nant’ ukhamba,Bath’ ukhamb’ olwaludlelaWena mfo waseMzwangedwa,Owashiy’ uhamba wedwaWakhohlwa nokukhumbulaOkuphethwe lolu khamba.

20

Impophoma yeVictoria

Gobhoza kuze kubenini manziAgubha ngempophoma nokwesaba,Nobuhle! Yebo, ungaphazanyiswaGobhoza nokujul’ okungaziwa!UNkulunkul’ ogcobe isimongoSekhanda lakho ngomudwa wothingoLwenkosikazi, nenkung’ engapheliEgubezele izinyawo zakho.

21

IMPOPHOMA YEVICTORIA

22

top related