İletİŞİm engelleri

Prof. Dr. Hüseyin PEKER

Hazırlayanlarwww.kisiselbasari.com

İletişim Hayattır

BU TUTUM VE DAVRANIŞLAR SİZE TANIDIK GELİYOR MU?

İletişim Engelleri

Kişilerin iletişim kurarken karşı tarafa iletmek istedikleri duygu ve düşüncelerini tam olarak aktaramaması durumunda birtakım engeller meydana gelir.

SÖYLENENLER İLE YAPILANLAR ARASINDAKİ TUTARSIZLIK

ÇOCUKLAR BİZDEN ÖĞRENİR

SUÇLAMAK SUÇLANMAYI OLUŞTURUR

NEFRET ETMEK - SEVGİNİN OLMAMASI

SEVGİ

SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM ARASINDAKİ TUTARSIZLIK

GÖZ TEMASI KURMAMAK

KIYASLAMA

Başkalarıyla kıyaslanan kişi sevilmediğini değersiz olduğunu düşünür.

Oysa iletişimde koşulsuz kabul vardır.

Ön yargı, bir kişi veya topluluk hakkında önceden öğrenilmiş ve bir kalıp olarak yerleşmiş algılardır.

Ön Yargılı Olmak

Tektipleştirme yani streotipleştirmedir

Bu teori, bireyin sahip olduğu çeşitli özellikleri, dilekleri, beklentileri paralelinde bir inanış yaratması, buna gerçekmiş gibi körü körüne bağlanmasına dayanmaktadır. Kehanet teorisi bir sıra ile gerçekleşmektedir

kehanet teorisidir

1. Bir birey hakkında öngörüde bulunulmaktadır. Örneğin, “Fatma, kişiler arası ilişkilerde problem yaratan birisidir.”2. Bu birey için nasıl bir öngörüde bulunulmuşsa o doğrultuda bireye davranılır. Örneğin, “Fatma’ya problem yaratan biri gibi davranılır.”3. Bu birey için güdülen varsayımdan yola çıkılarak davranıldığında bir müddet sonra bu varsayım gerçeğe dönüşür. Örneğin, “Fatma, gerçekten kişiler arası ilişkilerinde problemler yaratmaya başlar.”4. Sonuç itibariyle, bu birey için bulunulan öngörünün doğru olduğu kanısına ulaşılır. Örneğin, “Fatma, kişiler arası ilişkilerinde sürekli problem yaratan birisi olur.”

Kişiler arası iletişim sürecinde kehanet teorisi iki biçimde engel ortaya çıkar.

Birincisi, kişi gerçekte var olmayan özellikleri kendi algıladığı gibi davranarak iletişimi olumsuz etkileyebilir.

İkincisi, birey kendi tahminleri doğrultusunda çevresindekileri etkileyebilir, çevresindekileri de tahminlerine inandırabilir

ÖRTÜLÜ ANLAM

23

Karşımızdakini daha iyi anlamak ve kendimizi daha iyi dile getirmek için aşılması gereken iletişim engelleri

Emir Vermek, YönlendirmekSözümü dinle, çık dışarı!

Bana cevap verme, kes sesini!

Açıklamayı bırak dediklerimi dinle!

Bu iletiler bireyin kararlarına ve yeteneklerine güven duyulmadığını gösterir. Birey karşılık verebilir, direnebilir, bağırıp çağırabilir, düşmanca duygular besleyebilir.

Uyarmak,gözdağı vermek

• Sizinle bir şey paylaşmak istiyorum.

• Önce sana güvenebileceğimi bana kanıtlamalısın. Yoksa seninle ilgilenmeyeceğim.

Bu iletiler bireye onun istek ve gereksinimlerine saygı duyulmadığını gösterir. Karşıdakini korkutur, sindirir, düşmanlık duymasına neden olur.

Ahlak Dersi vermekArkadaşlar iyi bir öğretmen her zaman küçükleri korumalı, çocuklara kol kanat germeli.

Her zaman amirlerinin sözünü dinlenmelidir

Onlar seni önemsemese de sen kendini yinede önemsemelisin

Bu iletiler bireyin sahip olduğu değerlere güvenilmediği, başkalarının doğru olduğuna inandığı şeyleri kabul etmenin onun yararına olacağı düşüncesini iletir. Birey genellikle “yapmalısın”, “etmelisin”lere karşı koyar.

Öğüt vermek çözüm ve öneri getirmek

Bu iletiler, bireye kendi sorunlarını kendi kendine çözebilme gücüne sahip olmadığı mesajını iletir. Bireyi başkalarına bağımlı kılabilir, kendisi için düşünmesini engeller ve sorunlarında çözümü kendi dışındaki bir otoriteden beklemesine neden olabilir. Verilen öğütler üstünlük tavrı olarak görülür bu da bağımsızlık elde etmeye çalışan birey için sinir bozucu olabilir.

Nutuk çekmek mantıklı düşünceler önermek

Ben sana söylemiştim böyle olacağını,

Senin gittiğin yoldan biz dönüyoruz

Sen daha doğmadan biz öğretmenlik yapıyorduk

İlişkide sorun olmadığı zamanlarda öğretme, nutuk çekme birey tarafından kabul görebilir, sorunlu dönemlerde ise büyük sorun yaratabilir. Bu dönemde öğrenmeye aşağılık duygusu, yetersizlik duygusu ile tepki gösterebilir.

Mantıklı düşünceleri önermek, bireyin mantıksız ve bilgisiz olduğu hissini uyandırdığından bireyde küsme, içe kapanma ortaya çıkabilir.

Yargılamak, Eleştirmek, Suçlamak

Doğrusu bunu senden beklemezdim

Bunu senin yaptığın belliydi zaten, yaptığın hiçbir iş tam değil.

Böyle davrandığın sürece hayatın boyunca başarılı olman çok zor

Olumsuz değerlendirmeler bireyin benlik saygısını zedelemesine neden olur ve onu karşı eleştiri için kışkırtır. Bireyler de değerlendirilme korkusu ile duygularını saklar ve yardım için kendilerine zarar verebilecek kaynaklara yönelebilirler.

Sık sık aldığı olumsuz değerlendirmeler, sevilmediği, işe yaramadığı ve hiçbir şeyi hak etmediğini düşündürür. Kendine zarar veren bir kişilik geliştirebilir.

Övmek Aynı Düşüncede Olmak,Olumlu Değerlendirme Yapmak

Harika.. Gördüğüm en iyi öğretmensin

Gerçekten çok yeteneklisin

Eminim sen hayatın boyunca her konuda başarılı olacaksın.

Bireyin benlik kavramına uymayan olumlu bir değerlendirme kızgınlık uyandırır. Birey bunu kendini yönlendirmek için yapılan bir kurnazlık olarak yorumlar.

Başkalarının yanında övülmek bireyi utandırabilir. Çok övülen bireyler buna alışır ve sürekli övünmeye gereksinim duyabilir.

Ad Takmak Alay Etmek

Evet süslü öğretmen hanım..,

Çocuk gibi sızlanmayı bırakın..

Bu halinle sen nasıl öğretmenlik yapıyorsun.

Bu tür tepkiler alan bireyler ya aynı iletileri kullanarak benzer tutumlar sergiler (birine kırk gün deli dersen...) ya da bu iletileri içselleştirir, benlik saygısı olumsuz etkilenir. “Kişiye en güzel hitap biçimi onun adıdır”

Yorumlamak, Analiz Etmek Tanı Koymak

Aslında ben senin niye böyle davranmaya…

Başarısızlığını gizlemeye çalışıyorsun

Bu apaçık bir şekilde yalan söylemektir…

Bu tür iletişimler bireye davranışlarının nedenlerini bildiğini anlatır.

Yapılan çözümleme doğruysa, birey kendini açıkta kalmış, utanmış gibi hisseder.

Yanlışsa, yersiz suçlandığı için kızar. Bu tür iletiler gencin konuşma, paylaşma isteğini yok eder.

Güven Vermek Avutmak

Ben seni çok iyi anlıyorum, yarın her şey düzelecek Ben ve diğer arkadaşlar bu konuda elimizden gelen her şeyi yapacağız. Hiç merak etme sen

Zamanla bunu da aşacaksın

Karmaşık duygular yaşayan bireylere güven vermeye çalışmak onda anlaşılmadığı izlenimini uyandırır. Avutucu iletiler birey tarafından

duygularını değiştirmesinin istenildiği yönünde anlaşılır. Güven verme, kişinin sorunu

abarttığını, gerçekte ne olup bittiğini anlamadığını, bir bakıma gerçek dışı duygular taşıdığını hissettirir.

Soru Sormak, Sınamak Çapraz Sorgulamak

Nasıl hazırlanıyorsun derse.. Kaç kaynaktan2 kaynaktan hazırlanma ile başarılı olunur mu?Kaynakların adı ne?

Sorunlu olduğu zaman bireye sorulan sorular güvensizlik ve kuşku uyandırır. Bu soruların onu tuzağa düşürmek için sorulduğunu düşündürür.

Bazen birey bunu bir gözdağı olarak algılayabilir.

Sözünden dönmek, oyalamak-alay etmek şakacı davranmak

konuyu saptırmakMadem bu yılın sonunda tayin işinle ilgileneceğime söz verdim. Yapmam demiyorum. Ama önce sen iyi bir öğretmen olduğunu kanıtla..

Sen bunları bırak da benim diyeceklerimi dinle

Bu iletiler bireye onunla ilgilenilmediği, duygularına saygı duyulmadığı, dışlandığını düşündürür.

İnsanlar sorunlarını dile getirirlerken çok ciddilerdir. Şakayla, espriyle karşılık vermek onları incitebilir, itebilir. Oyalamak, konuyu saptırmak, üzerinde konuşulmayan duygularını yeniden ortaya çıkaracaktır. Çünkü ertelenen sorun çözülmemiştir.

Alay edilen, oynanan birey sorunlarının çözümünü başkalarında arayacaktır. Bir daha yardım için size başvurmaz.

İnsanlarla başarılı iletişim kurmak için neler yapmalısınız?

* İnsanların duygu ve düşüncelerini anlayın (empati)* İnsanlara saygı duyun.* Gerçekçi ve doğal davranın.* Onları dinleyin.* Onlarla göz teması kurun.* Dokunsal teması artırın.* Nerede, ne zaman, nasıl, ne söyleyeceğinizi iyi belirleyin.* Akıcı, sade bir dil kullanmaya çalışın.* Size güvenebileceğini hissettirin.

SORUN ÇÖZÜCÜ BEN DİLİ

SEN MESAJLARINI

BEN MESAJINA

ÇEVİRME

ALIŞTIRMASI

“Hiç bir şeyden memnun kalmıyorsun.”

Davranışın tanımlanması: Yaptığımdan memnun kalmadığında…

Duygular: Hevesim kırılıyor…

Davranışın somut etkisi:Çünkü bunu yapmak için çok uğraşmıştım… 

 Davranışın tanımlanması:25 dakikadır bekliyorum.

Davranışın somut etkisi: Zamanım boşuna geçti, üşüdüm.

Duygular: Önemsenmediğimi hissettim.  

 “Hep geç kalıyorsun.”

 “Aynı hatayı her zaman yapıyorsun sonra yine bana gelip anlatıyorsun.”

 Davranışın tanımlanması: Bu konuda seninle daha önce de konuştuğumuz halde yine yaptığını duyunca…

Duygular: Dikkate alınmadığımı hissediyorum

Davranışın somut etkisi: Demek ki boşuna zaman harcamışım, uğraşmışım diye düşünüyorum.

“Sürekli konuşuyor kimseye konuşma fırsatı vermiyorsun.”

BEN DİLİ-1:

Davranışın tanımlanması: Söyleyeceklerini bir iki dakika içinde toparlayacak olursan

Davranışın somut etkisi: Başkalarının da ne söyleyeceğini

Duygular: Merak ediyorum

BEN DİLİ-2:

Davranışın tanımlanması: Belli ki bu konu hakkında çok söyleyeceğin var ama,

Davranışın somut etkisi: Sanırım başkaları da konuşmak için

Duygular: Sabırsızlanıyorlar.