grammatica de ratione syntactica

Grammatica

De ratione syntactica

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA

Composuit

ANSGARIVS LEGIONENSIS

• Linguae Latinae dua sunt sententiarum genera

• Simplices• Compositae

• En latín hay dos tipos de oraciones

• Simples • Compuestas

Tria autem sententiarum simplicium sunt genera

A su vez, hay tres tipos de oraciones simples

De sententiis coordinatis

• Nomen capiunt a coniunctione ea, qua cum sententia subsequente coniunctae sunt.

• Copulativae• Et, atque, ac, -que, necnon; neque, nec, • Disiunctivae• Aut, vel, sive, seu, -ve• Adversativae• Sed, autem, tamen, attamen, vero, at, atqui• Causales seu explicativae• Nam, namque, enim, etenim, nempe• Ilativae• Igitur, ergo, itaque

De sententiis coordinatis

• Reciben su nombre de la conjunción con la que se unen a la oración siguiente

• Copulativae• Et, atque, ac, -que, necnon; neque, nec, • Disiunctivae• Aut, vel, sive, seu, -ve• Adversativae• Sed, autem, tamen, attamen, vero, at, atqui• Causales seu explicativae• Nam, namque, enim, etenim, nempe• Ilativae• Igitur, ergo, itaque

De sententiis subordinatis

• Sunt genera tria talium sententiarum• Substantivae aut completivae• Si munere subiecti vel obiecti orationis principalis

funguntur.

• Adiectivae vel relativae• Si quasi productum adiectivum esse videntur

• Adverbialia• Si munere complementi adverbialis fungi videantur.

De sententiis subordinatis

• Sunt genera tria talium sententiarum• Substantivae aut completivae• Si desempeñan oficio de sujeto o complemento

directo de la principal

• Adiectivae vel relativae• Si son como un adjetivo desarrollado, que se

predica del antecedente.

• Adverbialia• Si desempeñan oficio de c. circunstancial

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

• Sunt genera tria talium sententiarum

• Infinitivo instructae• Quae subiectum proprium (accusativo casu)

necne habere possunt• Coniunctivo instructae• Quae coniuctionibus VT, NE, speciatim utuntur• Indicativo instructae• Quae coniuctione QVOD semper utuntur

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

• Sunt genera tria talium sententiarum

• Construidas con infinitivo• Pueden tener sujeto propio (en acusativo) o no.

• Construidas con subjuntivo• Utilizan especialmente las conjunciones VT, NE

• Construidas con indicativo• Utilizan siempre la conjunción QVOD

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Infinitivo instructae

• Subiecto proprio (accusativo casu) praeditae

Marcus Quintum de arbore cadere videt

• Sine subiecto proprio instructae

• Non omnia facere possumus• Vincere scis, Hannibal, victoria autem uti nescis• Populo Romano servire maluit• Dicere aggrediar

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae

• Volo ut venias• Volo ne venias• Rogo ut venias• Rogo ne venias• Accidit ut frater aegrotaret

• Timeo ne venias • (Timeo! Ne venias...!) (quid enim timeo...?)

• Timeo ut venias • (Timeo! Ut venias...!) (quid tandem timeo...?)

• Vento ita flante magnus timor est ne navis mergeretur

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae

• Volo ut venias• Volo ne venias• Rogo ut venias• Rogo ne venias• Accidit ut frater aegrotaret

• Timeo ne venias • (Timeo! Ne venias...!) Estoy muerto de miedo. ¡No vengas!

(¿qué temo en realidad?: que vengas...)

• Timeo ut venias • (Timeo! Ut venias...!) Estoy muerto de miedo. ¡Ven!

(¿qué temo en realidad?: que no vengas...)

• Vento ita flante magnus timor est ne navis mergeretur

Cuando la principal lleva un verbo de temor, o

posee una significación general de temor, aparentemente, la conjunción de la

completiva se invierte: ut: que no / ne: que

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae• Impedio ne veniat• Obsto quominus veniat• Omnes famem timemus: pecunia enim obstat quominus ea veniat...• Dolore opprimor ne loquar• Ira invidiaque Bibulum exire domo prohibebat

• Non dubito quin veniat• Magister aliquantulum tardum se adventurum nuntiat: non

dubitamus vero quin is veniat...!• Haud dubium est quin patria alia mater sit.

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae• De Interrogativis oblicuis, quae dicuntur. • Inserviunt ad interrogata nonnulla ponenda, non

recta, sed oblicua via• Quid agis? (quaestio recta)• Rogo quid agas (quaestio oblicua)

• Venisne hodie ad saltationem? (quaestio recta)• Rogo an ad saltationem hodie venias (quaestio oblicua)

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae• Interrogativas indirectas• Sirven para formular una pregunta no de forma

directa, sino indirecta (dependiente de un verbo principal )

• Quid agis? (quaestio recta)• Rogo quid agas (quaestio oblicua)

• Venisne hodie ad saltationem? (quaestio recta)• Rogo an ad saltationem hodie venias (quaestio oblicua)

De sententiis subordinatis completivis, quae dicuntur

Coniunctivo instructae

• Aegrotasne aut vales? (quaestio recta)• Quaero utrum aegrotes an valeas (quaestio oblicua) • Domi manebimus aut rus proficiscemur? (quaestio

recta)• Nescimus maneamusne domi an proficiscamur rus

(quaestio oblicua)

De sententiis subordinatis relativis sive adiectivis

Quarum duo sunt genera:• Indicativo instructae

Nullam aliam nisi relativam vim habent

• Caesar speculatores ad hostes misit, qui eorum castra vident

De sententiis subordinatis relativis sive adiectivis

Quarum duo sunt genera:• Indicativo instructae

Tienen un valor puramente relativo

• Caesar speculatores ad hostes misit, qui eorum castra vident

De sententiis subordinatis relativis sive adiectivis

• Coniuctivo instructae• Aliam significationem additam habent, sive finalem, sive

consecutivam, sive causalem, sive concesivam...

• Caesar speculatores ad hostes misit, qui eorum castra viderent

• Non sum is, qui talia faciat• Gratulor tibi, qui ita cogites• Omnes laudamus Romam, quam nunquam

viderimus

De sententiis subordinatis relativis sive adiectivis

• Coniuctivo instructae• Tienen además alguna otra significación añadida, o bien final,

o consecutiva, o causal, o concesiva...

• Caesar speculatores ad hostes misit, qui eorum castra viderent

• Non sum is, qui talia faciat• Gratulor tibi, qui ita cogites• Omnes laudamus Romam, quam nunquam

viderimus

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• Quarum varia sunt genera, quibus coniunctiones pertinentes multae sunt:

• Temporales dum haec geruntur...

• Causales quia id cupis...

• Finales ...ut bellum faceret.

• Comparativae ut ignis aurum probat, ita...

• Consecutivae ita sapiens ut nunquam erret

• Conditionales hoc si dicis...

• Concesivae etsi es callidus, tamen...

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• TEMPORALES • Aliae modo indicativo, aliae coniunctivo

instructae• Indicativo instructae• De coniunctionibus adhibendis:

• Cum, quum, ubi, ut, simul (ac), statim (ac), antequam, postquam, dum, donec, quoad, quamdiu.

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• TEMPORALES • Indicativo instructae

• Dum haec geruntur, Caesari nuntiatum est...

• Cum Caesar in Galliam venit, factiones erant

• Cum patrem videbat, laetabatur (sensu iterativo)

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• TEMPORALES • Coniunctivo instructae

• Opperiar erum dum veniat (sed nescio utrum veniat necne...)

• Cum Caesar castra peteret...• Cum Caesar castra petivisset...

De ratione cui nomen

CVM NARRATIVVM

Tempora verbalia IMPERFECTVM aut

PLVSQVAMPERFECTVM tantummodo adhibentur

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• TEMPORALES • Coniunctivo instructae• De coniunctionibus adhibendis:

• Cum, quum, antequam, priusquam, dum, donec, quoad.

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• CAVSALES• Aliae modo indicativo, aliae coniunctivo

instructae• Indicativo instructae (causa certa)• De coniunctionibus adhibendis:

• Quod, qui, quoniam

• Quoniam id cupis, proficiscar(re vera cupis: causa certa est)

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• Causales• Coniunctivo instructae (incerta causa)• De coniunctionibus adhibendis:

• Quod, qui, quoniam

• Socrates accusatus est, quod iuventutem corrumperet

Multi hoc dicebant, sed valde incertum esse videtur... Socratesne re vera quemquam corrumpere poterat...? Quid tu de hac re putas?

Muchos decían esto, pero parece bastante improbable: ¿Sócrates podía realmente corromper a alguien? ¿Y tú qué piensas...?

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• FINALES• Modo coniunctivo omnes instructae• De coniunctionibus adhibendis:

VT (QVO ante comparativum)NE

• Romani Marium in Africam miserunt, ut bellum faceret.

• Urbem muris saepserunt, quo facilius se defenderent.

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• FINALES• De locutionibus finali significatione praeditis• Romani Marium in Africam miserunt...

...qui bellum faceret

...ad faciendum bellum

...ad bellum faciendum

...bellum factum

...bellum facturum

...belli faciendi causa (gratia)

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• FINALES• Expresiones con sentido final• Romani Marium in Africam miserunt...

...qui bellum faceret (relativo)

...ad faciendum bellum (gerundio)

...ad bellum faciendum (gerundivo)

...bellum factum (supino)

...bellum facturum (participio futuro)

...belli faciendi causa (gratia) (gerundio o gerundivo)

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• COMPARATIVAE• Modo indicativo aut coniunctivo instructae• De coniunctionibus adhibendis:

VT, SICVT, QVOMODO, TAMQVAMQVAM, QVANTVS, QVOTAC, ATQVE (cum vocabulis idem, par, similis...)

• Ut ignis aurum probat, ita miseria fortes viros• Ambulat ut si claudus sit• Nostri idem atque hostes fecerunt

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• CONSECVTIVAE• Modo coniunctivo omnes instructae• De coniunctionibus adhibendis:

VT, VT NON• De particulis antecedentibus

ITA, SIC, ADEO, TALIS, TAM, IS...cetera• Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit• Tam bonus est, ut omnes diligat• Non sum is, qui talia dicam

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• CONDITIONALES• Modo indicativo aut coniunctivo instructae• De coniunctionibus adhibendis:

SI, NI, NISI, DVM, MODO• Indicativus modus conditionem CERTAM, coniunctivus

autem INCERTAM indicat• Hoc si dicis erras (conditio certa)• Hoc si dicas erres (conditio incerta)• Hoc si diceres, errares (conditio incerta)

De sententiis subordinatis adverbialibus seu circumstantialibus

• CONCESIVAE• Modo indicativo aut coniunctivo instructae• De coniunctionibus adhibendis:

ETSI, SI, TAMETSI, QVAMQVAM QVAMVIS, LICET

• Indicativus modus sensum CERTVM, coniunctivus autem INCERTVM indicat

• Quamquam pluit venio• Etsi pluat veniam• Licet pluisset, venissem

De sententiis subordinatis participio instructis seu PARTICIPIALIBVS

Quarum duo sunt genera

• Sententiae participiales concordantes

• Sententiae participiales absolutae (nomine quoque ablativi absoluti)

De sententiis subordinatis participio instructis seu PARTICIPIALIBVS

Hay dos tipos

• Oraciones de participio concertadas

• Oraciones de participio absolutas(conocidas como de ablativo absoluto)

De sententiis subordinatis participio instructis seu PARTICIPIALIBVS

• CONCORDANTES:– Sensu completivo

Audivi te canentem = audivi te canere– Sensu adiectivo

Lex est recta ratio imperans (quae imperat) honesta, prohibens (quae prohibet) contraria– Sensu adverbiale

Nihil affirmo dubitans (quia dubito) (sensu causali)

Legatos misit pacem rogaturos (ut pacem rogent) (sensu finali)

Bibimus non sitientes (etsi non sitimus) (sensu concesivo)

De sententiis subordinatis participio instructis seu PARTICIPIALIBVS

• ABSOLVTAE:

Urbe capta, hostis profectus estCicerone consule, Catilinae coniuratio patefacta estMe invito, multa incipisCaesare insciente...Quo cognito consilio...Carolo Tertio regnante...

De ratione cui nomen

ABLATIVVS ABSOLVTVS

De sententiis subordinatis gerundio instructis seu GERUNDIIS

• Ad legendum paratus (accusativus)

• Tempus legendi iam est! (genetivus)

• Hic discipulus aptus legendo videtur... (dativus)

• Nonnulli sunt qui diem legendo agunt...ut dicunt! (ablativus)

De sententiis subordinatis gerundivo instructis seu GERUNDIVIS

Cicero semper cupidus Graecarum litterarum legendi fuit (gerundio adhibito)

Misit legatos ad petendum pacem(gerundio adhibito)

Cicero semper cupidus Graecarum litterarum legendarum fuit

Misit legatos ad pacem petendam

De sententiis subordinatis SVPINO instructis

• Supino activo instructaeA verbis quae motum indicant pendent

Ire pugnatum cubitum ambulatum

• Supino passivo instructaeAb adiectivis plerumque pendent

Facile dictuMirabile visu

De sententiis subordinatis SVPINO instructis

• Supino activo instructaeDependen de verbos de movimiento

Ire pugnatum cubitum ambulatum

• Supino passivo instructae Dependen de adjetivos

Facile dictuMirabile visu