gezond ouder met een verstandelijke beperking: veranderde visie
Post on 11-Jan-2017
221 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Gezond ouder met een verstandelijke beperking:
veranderde visie na het GOUD-onderzoek
Prof Dr Heleen Evenhuis
Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten
Afd Huisartsgeneeskunde
Erasmus MC Rotterdam
Inleiding
Eerder oud?
Mensen met een verstandelijke beperking door
andere oorzaken dan het Down syndroom
GOUD-studie:
Niet eerder oud, maar wel
eerder (en anders)
ongezond
↓
Effect op zelfstandigheid
na 3 jaar
Centrale boodschap
Vroeg ongezond, waar ligt dat aan?
Bekend:
1. ‘de patiënt komt (niet) met een klacht’
2. specifieke beperkingen en aandoeningen vanaf de kinderleeftijd
Nieuw:
3. ‘Gewone’ aandoeningen hebben andere onderliggende oorzaken
4. Opeenstapeling van ongunstige factoren (lichamelijk, geestelijk, sociaal)
Gezond Ouder met een verstandelijke beperking:
de GOUD studie
GOUD deelnemers 50+ (1050 van de 2300 cliënten)
Geslacht
vrouwen
Mannen
511
539
Leeftijd
50-59
60-69
70-79
80+
550
342
137
21
Woonlokatie
Centrale lokatie (vooral zorg)
Groepshuis in de wijk (ondersteuning)
Bij familie
Onafhankelijk met ambulante ondersteuning
557
432
19
192
De GOUD studie: schuivende doelen
2006: doelen bestuurders
Specifieke aandacht voor gezond ouder worden:
Zijn er leemten in onze professionele kennis en zorg?
Specifieke expertise medewerkers
Betrokkenheid van cliënten en cliëntvertegenwoordigers
Gaandeweg ontdekt:
Verzamelde data ook geschikt voor overkoepelend onderzoek
publieke gezondheid
GOUD thema’s: vanuit preventie
Voeding &
Voedingstoestand
+ risicofactoren
hart- en vaatziekte
Fysieke Activiteit &
Fitheid
+ slaap, botkwaliteit,
spiermassa
Depressie & Angst
+ life events, kwaliteit
van leven
Metingen bij 1050 deelnemers 2009-2010
Interventieprogramma
meer bewegen
op de dagbesteding
8 maanden
Meten in plaats van vragen / dossiers
Na 3 jaar follow-up onderzoek bij 763 deelnemers
Vroeg ongezond, waar ligt dat aan?
Bekend:
1. ‘De patiënt komt (niet) met een klacht’
2. Specifieke beperkingen en aandoeningen vanaf de kinderleeftijd
Nieuw:
3. Gewone aandoeningen hebben andere onderliggende oorzaken
4. Opeenstapeling van ongunstige factoren (lichamelijk, geestelijk, sociaal)
Wat kunnen we aan die slechte gezondheid doen?
Probleem
‘De patiënt komt niet met een
klacht’
Beleid
Van reactief naar pro-actief →
gericht checken
Down syndroom poli’s
NVAVG richtlijnen
NHG richtlijnen aanpassen
Vroeg ongezond, waar ligt dat aan?
Bekend:
1. ‘De patiënt komt (niet) met een klacht’
2. Specifieke beperkingen en aandoeningen vanaf de kinderleeftijd
Nieuw:
3. Gewone aandoeningen hebben andere onderliggende oorzaken
4. Opeenstapeling van ongunstige factoren (lichamelijk, geestelijk, sociaal)
Wat kunnen we aan die slechte gezondheid doen?
Probleem
‘De patiënt komt niet met een
klacht’
Specifieke beperkingen en
aandoeningen vanaf de
kinderleeftijd
Beleid
Van reactief naar pro-actief →
gericht checken
Specialistische zorg voor hoog-
risicogroepen blijft, en wordt meer
wetenschappelijk onderbouwd
Vroeg ongezond, waar ligt dat aan?
Bekend:
1. ‘De patiënt komt (niet) met een klacht’
2. Specifieke beperkingen en aandoeningen vanaf de kinderleeftijd
Nieuw:
3. Gewone aandoeningen hebben andere onderliggende oorzaken
4. Opeenstapeling van ongunstige factoren (lichamelijk, geestelijk, sociaal)
Gewone aandoeningen hebben andere
onderliggende oorzaken
Voorbeelden: obesitas, diabetes en depressie
GOUD t.o.v. algemene populatie
(RIVM 50+, LASA 55+)
Obesitas (middelomtrek) 44% verhoogd bij vrouwen
Diabetes 14% verhoogd bij vrouwen
Depressie (major depression) 8% 5x zo hoog
Waarom meer obesitas, diabetes en depressie?
Metabole effecten van
te weinig gebruik
spieren
Metabole effecten van
antipsychotica (30%)
Gewichtstoename
Hoog glucose
Hoge bloedvetten
Metabool syndroom
Effecten van chronisch
verstoord slaap-
waakritme
+ ongezonde voeding
Huisarts?
Gewichtstoename
Hoog glucose
Hoge bloedvetten
Metabool syndroom
Gewichtstoename
Hoog glucose
Hoge bloedvetten
Depressie
Onderzoek De Kuijper
Slaap-waakritme gemeten via beweging (Actiwatch)
Normaal
patroon
Gefragmenteerd
patroon
Gekoppeld aan bekende factoren,
maar ook aan hersenschade
Innovatief onderwerp voor nadere studie
Andere oorzaak van depressie: life events
72% tenminste 1 negatieve life event in afgelopen jaar
Uit de top-10:
Problemen in woongroep
Veranderingen (begeleider, werk)
Ziekte, mobiliteit
Ziekte of overlijden in familie
Hangt significant samen met depressie- en angstsymptomen → kwaliteit van leven
Conclusie:
Noodzaak van samengestelde interventies
met (deels) specialistisch karakter
beweegprogramma’s
antipsychotica
eruit
beter slapen
gezond koken life events
verminderen
Succesvolle gedragsverandering vereist specifieke
aanpak
Educatief deel en trainingsdeel
Toenemende eisen aan fitheid
Speels en afwisselend, beloningen
Uitvoering 8 maanden
Gecontroleerde evaluatie
GOUD-programma ‘Meer bewegen op de
dagbesteding’
Effecten:
Gemotiveerde deelname
Verbetering objectieve
fitheids- en gezondheids-
maten
Wat kunnen we aan die slechte gezondheid doen?
Probleem
‘Gewone’ aandoeningen hebben
andere achterliggende oorzaken
Beleid
Specifiekere scholing woon- en
activiteitenbegeleiders
Specialistische ondersteuning van
gedragsveranderingsprogramma’s
Eerste lijn en gemeentelijke
voorzieningen: scholing, richtlijnen
en specialistische ondersteuning
(AVG-poli’s)
Vroeg ongezond, waar ligt dat aan?
Bekend:
1. ‘De patiënt komt (niet) met een klacht’
2. Specifieke beperkingen en aandoeningen vanaf de kinderleeftijd
Nieuw:
3. Gewone aandoeningen hebben andere onderliggende oorzaken
4. Opeenstapeling van ongunstige factoren (lichamelijk, geestelijk, sociaal)
Publieke gezondheidsmaten:
kwetsbaarheid, multimorbiditeit, polyfarmacie
(Geriatrische) kwetsbaarheid
Definitie kwetsbaarheid:
Verhoogd risico op achteruitgang gezondheid en zelfstandigheid
in nabije toekomst
verminderde reserves door veroudering gevoeliger voor allerlei invloeden
Wij kozen de multifactoriële maat: kwetsbaarheidsindex
GOUD: lijst met 51 gemeten factoren (fysiek, geestelijk, sociaal)
individueel aantal factoren
totaal aantal gemeten factoren = kwetsbaarheidsindex
0
1
gem.
0,13
max.
0,6-0,7
0
1
gem.
0,27
algemene
populatie
GOUD
GOUD: kwetsbaarheidsindex en leeftijd
Hoe hogere kwetsbaarheidsindex, des te
grotere daling zelfredzaamheid
grotere afname mobiliteit
grotere stijging medicijngebruik
vaker naar zwaardere ZZP-categorie
eerder overlijden
→ Kwetsbaarheidsindex valide maat voor bedreigde gezondheid
Voorspelt kwetsbaarheidsindex echt achteruitgang
in de 3 jaar daarna?
Chronische multimorbiditeit (≥ 4) in 55+ Nederland
Polyfarmacie (≥ 5 permanente medicijnen) 40%
Karakter multimorbiditeit
Slikstoornissen
Ernstig probleemgedrag
Slechtziendheid
Epilepsie
Refluxziekte (maagzuur)
Autisme
Depressie
Angst
Ernstige motorische stoornis (rolstoel)
Chronische obstipatie
Osteoporose
Slechthorendheid
Slechtziendheid
Refluxziekte (maagzuur)
Schildklierstoornissen
Hart- en vaatziekten
Depressie
Angst
Chronische longziekte
Ernstige motorische stoornis (rolstoel)
Diabetes (type I en II)
Dementie
Beroerte (CVA)
Kanker
specifiek
Wat zijn de oorzaken van die verhoogde kwetsbaarheid?
Hypothetisch model van onderliggende
oorzaken van vroege kwetsbaarheid
ouderdomsziektendepressie & angst
diabetes
hart- en vaatziekten
ongezonde leefstijl,
zeer lage fitheid
chronisch verstoord slaap-waakritme
geestelijke gezondheidsproblemen gedragsmedicatie
sociaal-economisch milieu, trauma’s, life events, stress
motorische & zintuiglijke beperkingen, autisme, ADHD
genetische factoren, syndromen (Down syndroom)
50+
baby
opeenstapeling
gewone aandoeningen
specifieke oorzaken
specifieke aandoeningen
chronische multimorbiditeit & polyfarmacie
Wat kunnen we aan die slechte gezondheid doen?
Probleem
‘Gewone aandoeningen hebben
andere achterliggende oorzaken
Opeenstapeling van ongunstige
factoren
Beleid
Specifiekere scholing woon- en
activiteitenbegeleiders
Specialistische ondersteuning van
gedragsveranderingsprogramma’s
Scholing en specialistische
ondersteuning eerste lijn en
gemeentelijke voorzieningen
Van hoog-risico groepen naar
populatiebreed
De hele populatie stimuleren om te veranderen komt meer mensen ten
goede, dan alleen behandeling van mensen die een hoog risico hebben
Van hoog-risico groepen naar totale populatie
Gezondheidszorg voor mensen met verstandelijke
beperkingen
Breed populatiebeleid
Specialistische zorg (AWBZ) Gemeenten (WMO) en eerste lijn
Populatiebeleid
Actief preventie aanbieden aan hele populatie
Specialistische zorg (AWBZ) Gemeenten (WMO) en eerste lijn
Hoog-risico-aanpak en expertise Huisvesting
Sport en recreatie
Thuiszorg en wijkverpleging
Reguliere gezondheidszorg
Populatiebeleid
Actief preventie aanbieden aan hele populatie
• Gezonde leefstijl is
vanzelfsprekend
• Educatieve cursussen
• Aangepast sport- en
recreatie-aanbod
• Ondersteunende
techniek
• Optimale verlichting &
akoestiek
• Deskundige begeleiders
(gedrag, gezondheid)
• Vermijden life events en
ongunstige prikkels
Specialistische zorg (AWBZ) Gemeenten (WMO) en eerste lijn
Hoog-risico-aanpak en expertise Huisvesting
Sport en recreatie
Thuiszorg en wijkverpleging
Reguliere gezondheidszorg
AVG-poli’s
Ondersteuning thuiszorg en wijkverpleging
Richtlijnontwikkeling huisartsen
Beroepsonderwijs
Sportaanbod
Techniek
Met dank aan onderzoekers en managers!
top related