ξορθολογισμόςνης ύλης σνο ενικό...
Post on 20-Feb-2020
7 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Εξορθολογισμός της ύλης στο Γενικό Λύκειο
Γιούλη Χρονοπούλου Οκτώβριος 2016
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
bull Στοχοκεντρικό μάθημα Σύνολο στόχων ndash όχι άθροισμα ενοτήτων
bull Δυνατότητα εκπαιδευτικού για σχεδιασμό
bull Διάγνωση γλωσσικής ετοιμότητας
bull Ενδυνάμωση του γλωσσικού γραμματισμού σε κατεύθυνση κοινωνιοκεντρική (όχι τόσο γλωσσοκεντρική)
bull Σταδιακή κατάκτηση της γλώσσας μέσα από δραστηριότητες σε επικοινωνιακό πλαίσιο
Κωνσταντίνου Ξενάκη laquoΕντολές ΗΗΒraquo (η χαοτική μετάδοση της πληροφορίας)
bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω
bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)
bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη
bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή
Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo
Τι πώς διδάσκουμε
bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις
bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών
bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)
bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)
bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες
bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών
bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο
bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών
bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
bull Στοχοκεντρικό μάθημα Σύνολο στόχων ndash όχι άθροισμα ενοτήτων
bull Δυνατότητα εκπαιδευτικού για σχεδιασμό
bull Διάγνωση γλωσσικής ετοιμότητας
bull Ενδυνάμωση του γλωσσικού γραμματισμού σε κατεύθυνση κοινωνιοκεντρική (όχι τόσο γλωσσοκεντρική)
bull Σταδιακή κατάκτηση της γλώσσας μέσα από δραστηριότητες σε επικοινωνιακό πλαίσιο
Κωνσταντίνου Ξενάκη laquoΕντολές ΗΗΒraquo (η χαοτική μετάδοση της πληροφορίας)
bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω
bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)
bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη
bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή
Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo
Τι πώς διδάσκουμε
bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις
bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών
bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)
bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)
bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες
bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών
bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο
bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών
bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Γενικές δεξιότητες σχετικά με τους άξονες ακούω μιλώ διαβάζω γράφω
bull 4 γλωσσικές μακροδεξιότητες κατανόηση amp παραγωγή προφορικού amp γραπτού λόγου (και άλλες ειδικότερες)
bull Ευκαιρίες διαλόγου επιχειρηματολογίας (λόγος προσχεδιασμένος αυθόρμητος) αλλά και αναστοχασμού στην τάξη
bull Ενθάρρυνση μαθητή για συμμετοχή
Κωνσταντίνος Ξενάκης laquoΗ Ιθάκηraquo
Τι πώς διδάσκουμε
bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις
bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών
bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)
bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)
bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες
bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών
bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο
bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών
bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Τι πώς διδάσκουμε
bull Έκφραση ndash Έκθεση ndash Θεματικοί κύκλοι ndash Γλωσσικές ασκήσεις
bull Αναδιάταξη ύλης εγχειριδίου - Χάραξη διδακτικών διαδρομών
bull Κείμενα και από άλλες έγκριτες πηγές (εμπλουτισμός επικαιροποίηση)
bull Ποικιλία κειμενικών ειδών (και πολυτροπικών)
bull Το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες
bull Κατανόηση περιεχομένου ερμηνεία σημείων έκφραση κριτικής επιχειρηματολογίας αξιών
bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο
bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών
bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Δραστηριότητες λόγου σε επικοινωνιακό πλαίσιο
bull Κεντρικό (διαρκές) στοιχείο παραγωγή προφορικού ndash γραπτού λόγου πολλών ειδών
bull Λεξιλόγιο σε πλαίσιο συμφραζομένων (πχ συνώνυμα - αντώνυμα) μορφοσυντακτικά φαινόμενα στα κείμενα
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παραδείγματα αναδιάταξης
bull Α΄ τάξη
bull Το κωμικό και η σημασία του γέλιου μπορεί να ενταχθεί στη laquoΔημιουργικότητα της γλώσσαςraquo και να συνδυαστεί με σατιρικά χιουμοριστικά κείμενα της Λογοτεχνίας (Σουρής Ροΐδης κά)
bull Η εφηβεία μπορεί να αποτελέσει άξονα αναφοράς ποικίλων θεμάτων και δραστηριοτήτων (εφηβεία και μόδα εφηβεία και γλωσσικές ποικιλίες κά)
bull Β΄ τάξη
bull Η είδηση και το σχόλιο μπορούν να εξεταστούν σε δημοσιογραφικά κείμενα σχετικά με εργασία στερεότυπα ρατσισμό τέχνη κά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull 50 ώρες ετησίως 6-7 κείμενα στην τάξη
bull Χρόνος για κείμενα μέσα στην τάξη και αξιολόγησή τους
bull Διαδικασίες αυτο ndash ετεροαλληλοαξιολόγησης
bull Επαναγραφής
bull Στις οδηγίες
bull Πίνακας με 4 στήλες θέματα δεξιότητες (πχ ανάπτυξη παραγράφουhellip) φαινόμενα κειμενικά είδη
bull Πίνακας με προτάσεις διαχείρισης της ύλης
Κωνσταντίνος Ξενάκης
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
bull Κειμενοκεντρική ndash Μαθητοκεντρική προσέγγιση
bull Ανάγνωση
bull Κατανόηση
bull Ερμηνεία
bull Δημιουργία
bull Στόχος κοινωνικές δεξιότητες ανάγνωσης δημιουργία (επαρκών) αναγνωστών
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Α΄ τάξη
bull 2 ενότητες από τις 3 (επιλογή εκπαιδευτικού)
bull Επιλογή υλικού και από κοινού με τους μαθητές (προσωποποιείται το μάθημα περισσότερες επιλογές ώστε να αρέσει στους μαθητές)
bull Από σχολικό εγχειρίδιο και άλλα πιο σύγχρονα κείμενα (από εγχειρίδια Β΄ Γ΄ και εκτός)
bull Στην επιλογή laquoΦύλαraquo και laquoΘέατροraquo να συμπεριληφθούν και ποιητικά κείμενα
Αμεντέο Μοντιλιάνι
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Πρόταση για ολόκληρο έργο κινηματογραφική ταινία μουσική έργα τέχνης (επιλογή από την ίδια την τάξη)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροbull Δραστηριότητες πριν κατά μετά
την ανάγνωσηbull Εισαγωγές και εισαγωγικά
σημειώματα σταδιακή αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση
bull Ομαδοσυνεργατικέςδραστηριότητες
bull [Β΄ Εσπ 10 κείμενα (ποιητικά και πεζά) από εγχειρίδιο Α΄]
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Β΄ τάξηbull Προσπάθεια να συνεχιστεί η έννοια της
συνοχής των κειμένων
bull Προσπάθεια για κάποιους άξονες ή κοινή θεματική
bull (πχ από την ηθογραφία στο κοινωνικό μυθιστόρημα ή κοινωνικές αναπαραστάσεις στη ρεαλιστική νεοελληνική πεζογραφία)
bull Δραστηριότητες εμπλοκής μαθητών για την πρόσληψη (ευρύτερη)
bull Εγχειρίδιο Β΄ και εκτός
bull 10 κείμενα (8 Γ΄ Εσπ)
bull Πρόταση για συνεχόμενο δίωροΒένια Δημητρακοπούλου
Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Στρατηγικές ανάγνωσης κατανόησης ερμηνείας δημιουργίας
bull Ανάγνωση ακρόαση κριτική συγκριτική εξέταση κειμένων
bull Στόχος αισθητική απόλαυση συγκίνηση
Vladimir Kush
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Η συνεξέταση κειμένων βοηθά
bull στη συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης με το ιστορικό πλαίσιο (γενική ιστορία ιστορία των ιδεών λογοτεχνικά ρεύματα)
bull στη διαπίστωση της διαφορετικής πραγμάτευσης του ίδιου θέματος σε άλλο χώρο και χρόνο
Yacek Yerka Βιβλιοθήκη
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Η διδασκαλία κειμένου επιδιώκει και
bull την αναγνώριση αφηγηματικών τεχνικών
bull τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης
bull τη βίωση της λογοτεχνίας ως πηγής συναισθημάτων εμπειριών και διανοητικών ερεθισμάτων
Σκίτσο του Pawel Kuczynski
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Εισαγωγές ndash γραμματολογικά στοιχεία σταδιακή διερεύνηση σε συνάρτηση με τα κείμενα για ανάδειξη ιστορικότητας - όχι απομνημόνευση
bull Διδακτικές ώρες για παραγωγή λόγου και για παρουσίαση ατομικών ομαδικών εργασιών
bull Η βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική στη Γλώσσα να συνδυαστεί με τη Λογοτεχνία
bull Δημιουργική γραφή - δραματοποίηση (ή μετατροπή σε θεατρικό) 8 ώρες
bull Οδηγίες μεθόδευσης εργασίας στην τάξη
Γλυπτό στο Βερολίνο
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Ατομικές ομαδικές εργασίες
bull Σύντομες για δημιουργούς ρεύματα κείμενο ή κείμενα
bull Στόχοι και γνωστικοί και προσωπικής πρόσληψης δημιουργικής γραφής (και άλλων τεχνών)
bull Επίσης κριτικός λόγος για τα κείμενα (βιβλιοπαρουσίαση ndashβιβλιοκριτική)
bull Επεξεργασία - σχολιασμός διαφόρων απόψεων για το ίδιο έργο
bull Και μεγαλύτερου εύρους (παρουσίαση του συνολικού έργου ενός δημιουργού παρουσίαση - κριτική ολόκληρου λογοτεχνικού έργου κλπ)
Leonid Afremov
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Στόχοι
bull Σχέση λογοτεχνίας με ανθρώπινη εμπειρία
bull Αξία λογοτεχνίας ως μέσου διαμόρφωσης πολιτισμικής και κοινωνικής μνήμης
bull Μετατροπή της σχολικής τάξης σε ομάδα αναγνωστών
Jacob Lawrence laquoΒιβλιοθήκηraquo
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑbull Α΄ τάξηbull Παρά τις ώρες υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση δομών πλαισίου δεν
υπάρχει δημιουργική σχέση με το κείμενοbull Ολόκληρο έργο - Ιστοριογραφία bull Ανάδειξη ιδιαιτεροτήτων είδουςbull Κειμενοκεντρική προσέγγισηbull Ενίσχυση ποικίλων γραμματισμώνbull Διερευνητική - ενεργητική κοινωνική μάθησηbull Αυτενέργεια - συμμετοχή μαθητή bull Δραστηριότητεςbull Αναστοχασμόςbull Συμβατότητα με πριν και μετά
Θεόδωρος Παπαγιάννης laquoΤάξη από μάρμαροraquo Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης laquoΘ Παπαγιάννηςraquo Ελληνικό Ιωαννίνων
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Ξενοφών Ελληνικά Βιβλίο Β΄
bull Βασικός θεματικός πυρήνας Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία
Προτομή του Ξενοφώντα Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα πΧ
Προτομή του ΘουκυδίδηΡωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου πΧ αιώνα
bull Θουκυδίδης Βιβλίο Γ΄ bull Βασικός θεματικός πυρήνας Ισχύς και δίκαιο η laquoηθικήraquo του πολέμου
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull 5 ενιαίες ώρες (όχι διάκριση κειμένου ndashγλωσσικής διδασκαλίας)
bull (Εσπερινό Α΄ 2 ώρες Β΄ 3)
bull Αλλά το κείμενο εξετάζεται δομικά και ολοκληρώνεται χωρίς ανάλωση σε γραμματικο-συντακτικά φαινόμενα (μόνο στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις)
bull Σχηματική απόδοση ndashμέσω διαγραμμάτων και κατά κώλα μεταγραφής ndash των συντακτικών σχέσεων
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Διαγνωστική δοκιμασία (ενδεχομένως χωρίς ονόματα)
bull Οι εισαγωγές ως αναφορά αξιοποίηση - όχι απομνημόνευση (πρόταση για αλλαγή στο ΠΔ αξιολόγησης)
bull Εξορθολογισμός
bull Ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με τον χρόνο
bull Αύξηση μεταφρασμένων τμημάτων
bull Στα από μετάφραση μέρη αναφορές και στο αρχαίο κείμενο
bull Προσθήκη παραγράφων με περίληψη
bull Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
bull Φύλλα εργασίας
bull Γραμματική ndash συντακτικό σε συμφραζόμενα
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ με τη ΝΕ - συνειδητοποίηση της εξέλιξης της γλώσσας
bull Σύνδεση των τύπων amp γραμματικών φαινομένων με τη λειτουργία τους μέσα στα κειμενικά συμφραζόμενα
bull Χρήση Γραμματικής Συντακτικού ως βιβλίων αναφοράς
bull Χρήση λεξικών
bull Διαθεματικές εργασίες (και ομαδικές)
bull Παράλληλα κείμενα (σύγκριση - κριτική σκέψη)
bull Θεατρικές τεχνικές ndash δραματοποιήσεις κά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Στόχοιbull Ανίχνευση αρχαίου κόσμου ndash αντιπαραβολή με το σύγχρονο όχι μόνο στη
βάση της διαχρονίας αλλά και της διαφοράς (οριοθέτηση αξιακώνσυστημάτων συγκρίσεις γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων)
bull Να αποκτά νόημα για το μαθητή η επικοινωνία με τον αρχαίο κόσμο η κρίση της ανθρώπινης δράσης (κριτική στάση)
Θέατρο Θορικού Λαύριο
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Πώς προσεγγίζουμε το κείμενοbull laquoΑναγνωστικήraquo μονάδα το κείμενο (συνοχή)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση εντός συμφραζομένων
bull Επικοινωνιακή προσέγγιση ndash λειτουργίες της γλώσσας
bull Σύνδεση αρχαίας ndash νέας ελληνικής
bull Ερμηνευτική προσέγγιση κειμενοκεντρική διακειμενική διαθεματική συγκριτική
bull Όχι αυτοτελής διαδικασία σχολαστικής συντακτικής γραμματικής ανάλυσης
bull Όχι μια ορθή μετάφραση τεχνικές μεταφραστικής ικανότητας (ομαδική οπτικοποίηση ndash μεταγραφή κειμένου εννοιολογικός χάρτης)
bull Αξιοποίηση λεξιλογίου εγχειριδίου
bull Ιστορική ndash πολιτισμική ένταξη έργων
bull Εναλλακτικές μέθοδοι (ομαδοσυνεργατική βιωματική ερευνητικές εργασίες αξιοποίηση ψηφιακών μέσων)
bull Μέθοδοι σε συνδυασμό
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Τι κάνουμε ndash Βασικές αρχές προσέγγισης κειμένου
bull Επεξεργασία ανάλυση κατά τμήματα του κειμένου
bull Εκτενής χρήση πίνακα ndash μεταγραφή κειμένου (μακροπερίοδος αρχαιοελληνικός λόγος)
bull Ανάδειξη δομικών στοιχείων συντακτικών σχέσεων
bull Ανάδειξη δομής περιόδου χωρισμός σε τμήματα νοηματικά ndash συντακτικά χρήση τόξων και σημάνσεων ανάδειξη επιρρηματικών σχέσεων
bull Από κοινού συντακτικές επισημάνσεις λεξιλογικές επεξηγήσεις γραμματικές αναγνωρίσεις και μετάφραση
bull Αλλά όχι γραμματική ndash συντακτικό
bull Ενέργειες ndash δρώντα πρόσωπα
bull Ανάδειξη αφηγηματικών τεχνικών ndash ιστορικών δεδομένων
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παράδειγμα 3 Ξενοφών Β23-4Η είδηση της ήττας
Η αισθητική της αφήγησης
Παρατατικός (διάρκεια ndash έκταση λύπης ndash φόβου)
Αόριστος (το οριστικό το ανάλλαχτο το αναπότρεπτο)
Ανακόλουθο σχήμα laquoοἰμωγὴ διῆκεν παραγγέλλωνraquo (σύγχυση)
Πολυσύνδετο (δέσμη μέτρων)
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Η είδηση ελέγετο η συμφορά bull Πρώτη αντίδραση
Νύχτα
Οἰμωγὴ εἰς ἄστυ διῆκεν
(ἕτερος ἑτέρῳ παραγγέλλων)
Ἐκείνης τῆς νυκτός οὐδεὶς ἐκοιμήθη
πενθοῦντες
Ἀπολωλότας ἑαυτούς
(λύπη) (φόβος)
Γιατί
νομίζοντες πείσεσθαι οἷα ἐποίησαν
bull Δεύτερη (πιο ψύχραιμη) αντίδραση
Ημέρα
Οι αποφάσεις της εκκλησίας (έδοξεν)
1 Ἀποχῶσαι λιμένας
2 Εὐτρεπίζειν τείχη
3 Ἐφιστάναι φυλακάς
4 Παρασκευάζειν τἆλλα εἰςπολιορκίαν
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Σχόλιο για την αφηγηματική τεχνική
Η αναλυτική αναφορά του Ξενοφώντα στα θύματα των Αθηναίων
μοιάζει σαν προσπάθεια να φέρει την ισορροπία
να λυπηθεί ο αναγνώστης όχι μόνο ή όχι πια τους Αθηναίους
αλλά (και) τα θύματά τους
μοιάζει σα να υπενθυμίζει ότι η ήττα τους είναι και τιμωρία
ότι πάθουν θα το αξίζουν θα είναι απάντηση σε ότι έκαναν
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Η οχύρωση της Αθήνας
Ιερά Πύλη και Ιερά Οδός
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Αθηναϊκά τείχη
Σωζόμενα τμήματα στον Κεραμεικό
Τα τείχη των Αθηνών Βορειοδυτικό τμήμα Διακρίνονται το Δίπυλον (αριστερά) και η Ιερά Πύλη (δεξιά) του 5ου αι πΧ πριν από την προσθήκη τάφρου και εξώτερου προτειχίσματος τον 4ο αι πΧ
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Γιάννης Ρίτσος laquoΜετά την ήτταraquo (Λέρος 21368)Συλλογή laquoΕπαναλήψειςraquo (γραμμένη σε τσιγαρόχαρτο)
Μουσική Δήμος Μούτσης (laquoΤετραλογίαraquo) ndash Ερμηνεία Άλκηστις Πρωτοψάλτη
bull Ύστερ απ την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς
bull και λίγο αργότερα μετά την τελική μας ήττα
bull πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας πάει κι η Περίκλεια αίγλη η άνθηση των Τεχνών τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας
bull Τώρα βαριά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα ΤυράννωνΤα πάντα (και τα πιο δικά μας) γίνονται ερήμην μας
bull χωρίς καθόλου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής μιας υπεράσπισης ή απολογίαςμιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας
bull Στη φωτιά τα χαρτιά καιτα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
bull Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν
bull να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο αυτός δε θα δεχόταν από φόβο
bull μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος
bull Γι αυτό καλά είναι εδώ μπορεί και ν αποχτήσουμε μια νέα επαφή με τη φύση
bull κοιτώντας πίσω από το σύρμα ένα κομμάτι θάλασσα τις πέτρες τα χορτάρια
bull ή κάποιο σύννεφο στο λιόγερμα βαθύ βιολετί συγκινημένο
bull Κι ίσως μια μέρα να βρεθεί ένας νέος Κίμωνας μυστικά οδηγημένος από τον ίδιο αϊτό να σκάψει και να βρει τη σιδερένια αιχμή απ το δόρυ μας
bull σκουριασμένη λιωμένη κι αυτήν και να την κουβαλήσειεπίσημα σε πένθιμη ή δοξαστική πομπή με μουσική και στεφάνια στην Αθήνα
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παραδείγματα δημιουργικής προσέγγισης στην Ιστοριογραφία
bull Δημιουργική σύνδεση αρχαίου ndash νέου κόσμου
bull Αξιοποίηση ανθρώπινης εμπειρίας ndash παραδειγματική χρήση ιστορίας (παθολογία πολέμου)
bull Κριτικός γραμματισμός laquoΦιλοσοφίαraquo της Ιστορίας Ερμηνεία Κτήμα ες αεί
bull Βιωματικές ασκήσεις (επιστολή Αθηναίου στρατιώτη ημερολόγιο Αθηναίας μετά την είδηση της ήττας ή Κερκυραίου στον εμφύλιο κλπ)
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Εντοπισμός κτιρίων αρχαίας αγοράς (ψηφιακή πραγματική περιήγηση)
bull Εντοπισμός τοπωνυμίων στο χάρτη
bull Δημιουργία κόμικς
bull Αρχαία φαγητά
bull Παράλληλα σύγχρονα κείμενα
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Θεατρικές τεχνικές
bull laquoΚαυτή καρέκλαraquo Λύσανδρος Αλκιβιάδης Θηραμένηςhellip
bull Δίκη Θηραμένη
bull Δελτίο ειδήσεων ανταπόκριση από τη δίκη του Θηραμένη
bull Αγώνες λόγου ndash αντιλογίες για γκρέμισμα τειχών για θανάτωση συκοφαντώνhellip
bull Εκφώνηση λόγων (Κορίνθιος αιχμάλωτος hellip)
bull Συνέντευξη (από Λύσανδρο Κόνωναhellip)
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Συνθετικές εργασίες(μικρές ερευνητικές προσπάθειες)
Ενδεικτικά παραδείγματα
1 Το δίκαιο του πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα
2 Ο ανεφοδιασμός στον πόλεμο ndash Η διατροφή των αρχαίων
3 Τα οικονομικά του πολέμου ndash Το νόμισμα στην αρχαιότητα
4 Η τριήρης ndash Οι ναυμαχίες
5 Τα ταξίδια στην αρχαιότητα
6 Η είδηση στην αρχαιότητα ndash Τρόποι μετάδοσης
7 Ρόλος γυναικών σε πολέμους αρχαιότητα ndash σήμερα
8 Η ενδυμασία ο εξοπλισμός
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Β΄ τάξη bull Τραγωδία Σοφοκλή laquoΑντιγόνηraquo
bull Αύξηση μεταφρασμένων ndash μείωση πρωτοτύπων
bull Αναγκαία η ολοκλήρωση του έργου (διδάσκονται 339 στίχοι από ε΄ επεισόδιο ε΄ στάσιμο έξοδο)
bull 46 ώρες ετησίως
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Έμφαση στο είδος (διάκριση από ιστορικό φιλοσοφικό ρητορικό κείμενο)
bull Πολιτική διάσταση
bull Θεατρική διάσταση
bull (Επικοινωνιακή ndash ρητορική διάσταση κά)
bull Παράλληλες μεταφράσεις
bull Ποικίλες δραστηριότητες (και Ομαδοσυνεργατικές
bull Λεξιλόγιο με αναφορά στη νέα ελληνική
bull πχ ὄπωπα αφορμή για ετυμολογικό σχολιασμό (όψη οπτικός) και όχι για εξάσκηση στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
bull Όχι αυτοσκοπός γραμματική ndash συντακτικό
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Ο στ 555 laquoσύ μέν εἵλου ζῆν ἐγώ δέ κατθανεῖνraquobull Χωρίζει τους δύο κόσμους (ζώντων ndash νεκρών)
bull Διαγράφει τις δύο επιλογές
bull Επαν-ορίζει τους δυο χαρακτήρες καθοριστικό σημείο το laquoτότεraquo όχι το laquoτώραraquo η αρχική απόφαση (στον πρόλογο) όχι η τελική (ότι ζουν τώρα είναι συνέπεια της αρχικής επιλογής)
bull Προσδιορίζει τις δύο στάσεις ζωής (που είναι και στάσεις απέναντι στο θάνατο)
(laquoτώρα είναι αργά τώρα είναι λόγια τώρα ανήκεις μοιραία στη ζωήraquo)
Παρόμοια και οι στίχοι laquoκαλῶς σύ τοῖς μεν εγώ τοῖς δέraquo laquoσύ μέν ζῆς ἡ δrsquo ἐμή ψυχή πάλαι τέθνηκενraquoΜε αφορμή αυτόν τον στίχο μπορούμε να κάνουμε γραμματικές επισημάνσεις για το αόριστο β΄(αυτό αρκεί ως προς τη γραμματική)
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Αποφυγή της εμμονής στην πιστή απόδοση της μετάφρασης
bull Διακειμενική προσέγγιση του κειμένου μέσα από παράλληλα κείμενα
bull Έννοιες ndash κλειδιά για την ερμηνεία της τραγωδίας (ύβρις τραγική ειρωνεία κά)
bull Το νομικό λεξιλόγιο
bull Οι συγκρούσεις - οι αντιθέσεις
bull Η ρητορική
bull Η πόλη - ο οίκος
bull Ο φίλος - ο εχθρός
bull Εργασίες
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Γόνιμη πρόσληψη των προβληματισμών του 5ου αι
bull Πώς η τραγωδία συζητά τον κόσμο και τις αξίες της πόλης
bull Τραγική δράση πολιτικές πολιτιστικές αξίες (διάλογος δημοκρατία φιλοσοφία ηθική και δίκαιο ρητορική και επιχειρηματολογία κλπ)
bull Να βιωθεί από τους μαθητές η σύγκρουση σε πολλαπλό επίπεδο (περιεχομένου του λόγου αλλά και κίνησης άρθρωσης και ρυθμού του λόγου κλπ)
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Αξιοποίηση υλικού παραστάσεων οπτικού υλικού συνεντεύξεων προγραμμάτων δημοσιευμάτων κά
bull Διαχρονικότητα νοημάτων και αξιών
bull Συγκριτική προσέγγιση
bull Συσχετισμός με το σήμερα
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Θεατρικές τεχνικές
bull Διάδρομος συνείδησης για Αντιγόνη (να δεχτεί ή να μη δεχτεί τη στάση της αδελφής της)
bull Διάδρομος συνείδησης για Ισμήνη (να ακολουθήσει τη μοίρα της αδελφής της)
bull Καυτή καρέκλα για Ισμήνηbull Καυτή καρέκλα για Αντιγόνηbull 10 χρόνια πριν (Αναδρομή)bull 10 χρόνια μετά (Προβολή στο μέλλον)bull Παγωμένη εικόνα (η σχέση των δύο αδελφών κά)bull Ανίχνευση σκέψης (Χορού Αντιγόνης Ισμήνης)bull Θέατρο αγοράς (τι θα μπορούσε να αλλάξει)bull Ρόλος στον τοίχοbull Δελτίο ειδήσεωνbull Εσωτερικές φωνές
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Αρχαία Β΄ Προσανατολισμού - Ρητορική
bull Λυσία laquoΥπέρ Μαντιθέουraquo (1 ώρα)
bull Ρητορικό κείμενο
bull Τρόποι πειθούς (έντεχνες πίστεις)
bull Επιχειρήματα ενθυμήματα - Συλλογισμοί
bull Ρητορικά ήθη πάθη
bull Ρητορικά σχήματα
bull Άσκηση στην πειθώ
bull Γνωριμία με θεσμούς δημοκρατίας
bull Σύγκριση με σήμερα αναλογίες αξίες
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Ενεργητικές διδακτικές μέθοδοι εναλλακτικές τεχνικές
bull Εισαγωγή υλικό αναφοράς όχι απομνημόνευση
bull Άσκηση στη μετάφραση ndash όχι απομνημόνευση (εναλλακτικοί τρόποι σύγκριση διαφορετικών αποδόσεων)
bull Ευρεία χρήση πίνακα
bull Δραστηριότητες (άσκηση στη ρητορική τέχνη ndash αγώνες αντιλογίας κανόνες ασκήσεις επιχειρηματολογίας θεατρικές τεχνικές - δίκη)
bull Δομολειτουργική προσέγγιση του ρητορικού κειμένου για την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα
bull Συγκριτικές γλωσσικές προσεγγίσεις με νε - δημιουργικές ασκήσεις ετυμολογίας μορφολογίας παραγωγής σύνθεσης κλπ
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Διδακτικό παράδειγμα παρ 7Σιγουριά για τη μη απόδειξη (το μη δυνατόν)
bull Οὐδείς ἄν ἀποδείξειεν
Η σημασία της απόδειξης (αναγκαία προϋπόθεση καταδίκης)
Έμφαση (η πρόταξη του εμέ)
bull Ἐμέ
Εξειδίκευση μετά το γενικό πλαίσιο που παρουσίασε
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Οὔτrsquo ἀπενεχθένταhellip οὔτε παραδοθένταhellip οὔτεhellip καταβαλόντα
τα τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν κατηγορία να αποτελέσουν απόδειξη
εμφατικά αποκλείονται ομοιοτέλευτο πάρισο επανάληψη πολυσύνδετο (γοργίεια σχήματα)
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἤ τούτοις
bull ἐκ μὲν γὰρ τούτων ἐν ἐκείνοις δὲ
Βάρος στα άκρα (αρχίζει και τελειώνει με αυτό που θέλει να τονίσει)
bull Σύγκριση των δύο καταλόγων ndash η βασική αντίθεση
bull Το σανίδιον (τούτοις) την κατάσταση των φυλάρχων (ἐκείνοις)
στηρίζει την κατηγορία Στηρίζει την αναίρεση της κατηγορίας
αναξιόπιστοεπισφαλέςψευδές ασφαλέςαξιόπιστοαληθές
(τίθεται το θέμα της αξιοπιστίας του τεκμηρίου ndash σημαντικό και σήμερα)
bull Συμπυκνώνει το επιχείρημα τονίζοντας το κεντρικό σημείο για το καθένα πάλι με πάρισο ομοιοτέλευτο
bull hellipῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι ἀναγκαῖον ἦνhellip ἀπενεχθῆναι
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Δίκη Μαντίθεου διασκευή
bull ΣΥΝΘΗΚΗ
bull Μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα μετά την επταετή δικτατορία Το κλίμα είναι έντονα πολιτικοποιημένο και οι συνεργάτες της χούντας είναι εξοβελιστέοι από την κοινωνικοπολιτική ζωή Ο laquoΜαντίθεοςraquo διεκδικεί τη θέση του βουλευτή ωστόσο παρουσιάζονται εναντίον του κάποιες κατηγορίες για συνεργασία του με τις αρχές της προηγούμενης περιόδου πράγμα που θα τον θέσει αυτομάτως εκτός της διεκδίκησης της βουλευτικής έδρας Η κατηγορία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός εγγράφου που αναφέρει το όνομά του ανάμεσα σε συνεργάτες ndash πληροφοριοδότες της Στρατιωτικής Αστυνομίας Το έγγραφο ωστόσο είναι ιδιωτικό και ο laquoΜαντίθεοςraquo ισχυρίζεται ότι κατά την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο σπούδαζε στο εξωτερικό Βεβαίως είχε επιστρέψει πριν την πτώση της χούντας και συγκεκριμένα λίγες μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου που μrsquo έναν τρόπο έδειξε ότι οι μέρες της χούντας είναι μετρημένες Η οικογένειά του πάντως φαίνεται ότι από παράδοση ήταν ιδεολογικά κοντά σε ότι εκπροσωπούσαν οι Απριλιανοί
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Δίκη Μαντίθεου (άλλη εκδοχή)
bull Ομάδες
bull Βουλευτές ndash Κριτές Συντονιστές της συζήτησης
bull Σκηνοθέτες (δυναμικές εικόνες ανίχνευση σκέψης δημιουργία εικόνων)
bull Λογογράφοι στο εργαστήριο του Λυσία
bull Κατήγοροι
bull Μάρτυρες
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Αδίδακτο
bull Ο γλωσσικός πρώτος (αλλά όχι μόνος) στόχος
bull Αναγνωστική και μεταφραστική μονάδα το κείμενο (όχι η λέξη ή η πρόταση) ndash ενιαίο οργανικό σύνολο
bull Ένταξη στο περικείμενο (το έργο στο οποίο ανήκει πού αναφέρεται) ιστορικό και πολιτισμικό του πλαίσιο (και στις εξετάσεις)
bull Ανάγνωση του κειμένου
bull 18-20 κείμενα στη διάρκεια του έτους
bull Επιλογή κειμένων με βάση γραμματικό ή συντακτικό φαινόμενο
bull Επιλογή και με άλλα κριτήρια (πχ ρητορικά κείμενα σύκριση προλόγων κλπ)
bull Χρήση βιβλίων αναφοράς (Γραμματική Συντακτικό Λεξικό)
bull 2 ώρες (συνεχόμενο δίωρο)
bull Μετάφραση σε ορθό νεοελληνικό λόγο
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Εφαρμογή της ανάλυσης κατά νοηματικές ενότητες του κειμένου με αναγνώριση των γραμματικών και των συντακτικών φαινομένων
bull Κατανόηση των δομικών συστατικών στοιχείων του αρχαίου ελληνικού λόγου διαπίστωση των διαφορών του σε σχέση με τον νεοελληνικό λόγο
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Δυνατότητα να δίνουμε ευρύτερο κείμενο μεταφρασμένο στα τμήματα που δεν ζητούνται
bull Εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική δίνουμε λέξεις μετάφρασης και συμπληρώνουν laquoπαράφρασηraquohellip)
bull Ανάδειξη των λογικών σχέσεων των συντακτικών δομών ώστε να μην αναπαράγονται κατrsquo ανάγκην οι συντακτικές δομές του πρωτοτύπου στη μετάφραση αλλά οι λογικές τους σχέσεις και η επικοινωνιακή τους λειτουργία
bull Για την επικοινωνιακή ισοδυναμία η μετάφραση προφορική εναλλακτική
bull Τεχνικές απεικόνισης του κειμένου
bull Ιδεολογικά σχόλια κριτική σκέψη
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
ΙΣΤΟΡΙΑ
bull Αποφυγή επαναλήψεων από άλλες βαθμίδες
bull Αποφυγή κατακερματισμού γνώσεων και χασμάτων
bull Ολοκλήρωση βιβλίων
bull Όχι μόνο απομνημόνευση αλλά ενεργητικός διερευνητικός τρόπος μάθησης (πηγές κριτικός σχολιασμός) - και ενσυναισθητικές και βιωματικές προσεγγίσεις
bull Οργάνωση σε κοινούς άξονες
bull Ευκαιρία εμβάθυνσης σε ιστορικά γεγονότα φαινόμενα
bull Ποικιλία υποστηρικτικού υλικού και δραστηριοτήτων για επιλογή από τον εκπαιδευτικό και για εμπλοκή των μαθητών
bull Μείωση ύλης 20
bull 42-45 διδακτικές ώρες (πρόταση για συνεχόμενο δίωρο)
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
2 τρόποι διδασκαλίαςbull 1 Αναλυτικά (πχ ρωμαϊκός κόσμος ndash μεταβατικότητα 4ου ndash 6ου αι -
Επεξεργασία πηγών)
bull 2 Συνοπτικά (πχ ελληνιστικός κόσμος με υποστηρικτικό υλικό χάρτες ανάδειξη κρατών και πολιτειακών μορφών) ή απλή αναφορά
bull Η συνοπτική διδασκαλία με οργάνωση αξόνων (πχ Ανατολικοί λαοί αλλά και Κυκλαδικός Μινωικός Μυκηναϊκός ρόλος γεωγραφικού παράγοντα και γραφής ndash 1 έργο τέχνης σύνδεση με πολιτική οργάνωση και κοινωνία)
bull Υποστηρικτικό υλικό ndash δραστηριότητες και στις δυο περιπτώσεις
bull Ότι είναι συνοπτικό δεν εξετάζεται
bull Στην τέχνη λέξεις ndash κλειδιά έργα τέχνης (αναγνώριση βασικών χαρακτηριστικών) - εξετάζεται
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Α΄ τάξη
Αναλυτικά ομηρική η αρχαϊκή και η κλασική εποχή (πτυχές συνοπτικά)
Έμφαση και στον ρωμαϊκό κόσμο (μετατροπή της Res publica σεηγεμονία ρωμαϊκές κατακτήσεις και συνέπειές τους κρίση 3ου αι μΧαλλαγές του 4ου αι μΧ που μαζί με την αποδοχή του χριστιανισμούδημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη της ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας σε βυζαντινή)
Αναλυτικά και η ελληνοχριστιανική οικουμένη της περιόδου τουΙουστινιανού προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο μεταβατικόςχαρακτήρας ολόκληρης της περιόδου (4ος-6ος αι μΧ)
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παραδείγματα
bull Υποστηρικτικό υλικό κειμενικές πηγές εικόνες χάρτες βίντεο αναπαραστάσεις κλπ
bull Δραστηριότητες
bull Αρχαϊκή εποχή αναλυτική + συνοπτική παρουσίαση 5 ώρες
bull Πχ αναλυτικά Η γένεση της Πόλης ndashκράτους Η σημασία του θεσμού της πόλης κράτους Τα πολιτεύματα hellip
bull Τέχνη λέξεις ndash κλειδιά (πχ Ιωνικός δωρικός κορινθιακός ρυθμός κούρος κόρη ερυθρόμορφος μελανόμορφος ρυθμός) + υποστηρικτικό υλικό
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Συνοπτικά Β΄ αποικισμός ndash χάρτης
bull Αναλυτικά Συνέπειες ndash πηγές (πχ για σχέση με μητρόπολη με τους ντόπιους το ρόλο του μαντείου κλπ)
Αρχαία νομισματοκοπεία - Νομίσματα
Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με επέκταση εμπορευματικών σχέσεων χρήσης νομίσματος ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Ο πολιτισμός της κλασικής εποχής
bull Η πρόσληψη των οικοδομημάτων της Ακρόπολης στην εποχή τους και σήμερα
bull Επιλογή ενός έργου τέχνης και ανάδειξη των κύριων χαρακτηριστικών του
bull Συζήτηση για τις τεχνικές γνώσεις και αισθητικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων
bull Οι ελληνιστικοί χρόνοι
bull Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών των θέσεων και ονομασιών των πόλεων της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού
bull Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες
bull Αγώνας λόγου Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών με θέμα laquoΗ σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμοraquo
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Β΄ τάξη
bull Άξονες
bull Ευρωπαϊκή ndash Παγκόσμια ιστορία (βαρύτητα νεότερα χρόνια)
bull Σχέσεις εξωτερικής πολιτικής βάσει χαρτών
bull Θεσμοί σημαντικοί για Μεσαίωνα
bull Οικονομικά ndash κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν εξελίξεις
bull Πολιτισμός (δραστηριότητες)
bull Πλούσιο προτεινόμενο υλικό (και ως πηγές)
bull Πηγές με ερωτήματα (και στο σπίτι)
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Αναλυτικά ενότητες που αφορούν ζητήματα εσωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου (θεσμός θεμάτων σταδιακός εξελληνισμός κράτους εικονομαχία οικονομία και κοινωνία κλειδιά για την κατανόηση του βυζαντινού κόσμου)
bull Έμφαση και στο Φραγκικό κράτος (η πορεία του θα έχει αποφασιστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της Ευρώπης)
bull Σύνδεση με το σήμερα (οι οικονομικές amp κοινωνικές εξελίξεις κατά τον Μεσαίωνα έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης διαμορφώθηκε μέσα από διαδικασίες που έλαβαν χώρα ήδη από τότε)
bull Περισσότερος χρόνος στην ευρωπαϊκή ιστορία των νεότερων χρόνων (ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει οι εξελίξεις θα διαμορφώσουν το οικονομικό κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Ευρώπης)
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παράδειγμα
bull Οικονομία ndash κοινωνία Δ Ευρώπη το σύστημα της φεουδαρχίας (Αναλυτικά)
bull Πηγές
bull Κείμενο σχολικού βιβλίου Το φεουδαρχικό συμβόλαιο
bull Εικόνες
Οι τρεις κοινωνικές τάξεις που όρισε ο Θεός κλήρος ιππότες χωρικοί
Ο όρκος πίστης και υποταγής (Homagium)
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Ένα φέουδο
Η φεουδαρχική ιεραρχία
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Ο Ρολάνδος δέχεται το ξίφος από τα χέρια του Καρλομάγνουκαι δίνει υπόσχεση πίστης (από χειρόγραφο)
Ο Καρλομάγνος δέχεται τον όρκο της πίστης και υποταγής από έναν από τους σπουδαίους υποτελείς του (από μινιατούρα του 14ου αι από το Χρονικό του St Denis
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Σχολιάζονται
bull η ανασφάλεια που επικρατεί
bull η ιδεολογική επιβολή της εκκλησίας
bull το μεσαιωνικό τρίπτυχο (ο κλήρος προσεύχεται οι ιππότες πολεμούν οι δουλοπάροικοι εργάζονται)
bull η εξάρτηση ανθρώπου από άνθρωπο
bull η κοινωνική πυραμίδα (βασιλιάς ευγενείς ελάχιστοι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γεωργοί δουλοπάροικοι -η πλειονότητα δούλοι)
bull ο όρκος πίστης και υποταγής - η τελετή περιβολής
bull οι όροι φέουδο φεουδάρχης
bull οι τρεις λειτουργίες της φεουδαρχίας (στρατιωτική οικονομικοκοινωνική και πολιτική εξουσία)
bull κλπ
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Ο πολιτισμός της Αναγέννησης με λέξεις ndash κλειδιά (Λεονάρντο ντα Βίντσι Μιχαήλ Άγγελος Τιτσιάνο Ρφαήλ Δομίνικος Θεοτοκόπουλος Ντύρερ Ιερώνυμος Μπος Πήτερ Μπρέγκελ κλπ - σχολιασμός έργων)
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Παραδείγματα δραστηριοτήτων
bull Συζήτηση για το πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας στο Βυζάντιο και πώς στη Δυτική Ευρώπη και διερευνώνται οι λόγοι της διαφοράς Σχολιάζονται οι σχέσεις Εκκλησίας ndash Κράτους σήμερα
bull laquoΤο τραγούδι του Νεκρού αδελφούraquo
bull Διερευνάται σε ποιο βαθμό οι στίχοι αντανακλούν στοιχεία δηλωτικά της οικονομικής ανάπτυξης του Βυζαντίου αυτήν την εποχή (ανάπτυξη του εμπορίου και μάλιστα των μακρινών αποστάσεων)
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Ρόλος υποστηρικτικού υλικού amp δραστηριοτήτων
bull Εφαρμογή διερευνητικής μάθησης και κριτικής επεξεργασίας πηγών
bull Κατανόηση ότι η ιστοριογραφία αποτελεί κατασκευή αλλά υπακούει στους κανόνες της ιστορικής επιστήμης
bull Ανάπτυξη κριτικής στάσης προς τις διαφορετικές ιστοριογραφικές οπτικές ικανότητα ερμηνείας και αξιολόγησής τους
bull Όχι στείρα απομνημόνευση
bull Εργασία σε ερωτήματα
bull Κέντρισμα περαιτέρω ενδιαφέροντος για διερεύνηση
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
bull Στόχοι αναδιάταξης
bull Αποφυγή δυσκολιών σε ενότητες (πχ Γνωσιολογία)
bull Αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων
bull Όλο το βιβλίο υλικό αναφοράς
bull Πιο ελεύθερο και δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης
bull Αυτενέργεια μαθητών (συζήτηση ομαδικές δραστηριότητες προσωπική μελέτη αφορμή από προσιτά φιλοσοφικά κείμενα εικαστικά κλπ)
bull Ζωντανή πρακτική όχι άκαμπτη τυποποίηση και απομνημόνευση
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Στόχοι
bull Απόκτηση βασικών φιλοσοφικών γνώσεων
bull Από τη γνώση του ότι στη γνώση του πώς
bull Πρακτικότητα ndash χρησιμότητα φιλοσοφίας
bull Διεπιστημονικότητα ndash καθολικότητα φιλοσοφικών προβλημάτων
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull 46 ώρες
bull 6 θεματικές ενότητες
bull 90 σελίδες (από περ 130)
bull Βάρος στην πρακτική φιλοσοφία (Ηθική Πολιτική Αισθητική) και λιγότερο Λογική Οντολογία Γνωσιολογία
bull Επαγωγική μεθοδολογία
bull Πρώτα επεξεργασία κειμένου ή εικόνας μετά παρουσίαση διδακτικής ενότητας
bull Αφόρμηση (και όχι μόνο) και από κινηματογράφο εικόνες βιβλίου κλπ
bull Όχι εγκλωβισμός σε σωστή απάντηση
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
bull Πορεία διδασκαλίας
bull Φιλοσοφικό πρόβλημα
bull Θεωρίες που απαντούν ενταγμένες στο ιστορικό πλαίσιο
bull Σχετικά χωρία (Προβολή φιλοσοφικού λόγου)
bull Συζήτηση (και) φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν και σε άλλες μορφές λόγου (πχ λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λχ εικαστικές τέχνες μουσική κινηματογράφος)
bull Διαθεματικές προσεγγίσεις
bull Λέξεις ndash κλειδιά
bull Δραστηριότητες (πχ λόγος ndash αντίλογος)
bull Μικρές ερευνητικές εργασίεςΚαραβάτζιο
Καλή σχολική χρονιά
Καλή σχολική χρονιά
top related