ergenlik - deukisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/ergenlik copy.pdf · adet dönemi ile ilgili sorular •...

ErgenlikErgenlik

Dr. İhsan ESENFırat Üniversitesi HastanesiÇocuk Endokrinoloji Kliniği

Nelerden konuşacağız?

• Ergenlik nedir?

• Ergenlik sürecinde vücutta nasıl değişiklikler olur?

• Üreme organları nelerdir ve nasıl çalışır?

Ergenlik

Bu konuda konuşulduğunda ne hissedilir?

merak tiksinme rahat

ilgi çekicican sıkıcıutanma

Ergenlik nedir?

• Çocuk bedeninin erişkin bedenine dönüşme sürecidir.

Kızlar - yumurtlamaya Erkekler – sperm üretmeye başlarKızlar - yumurtlamaya başlar

Erkekler – sperm üretmeye başlar

Ergenlik nedir?

• Bu hücreler yeni bir insan oluşumu için gereklidir.

Vücutta nasıl değişikler olur?

Ne zaman olur bu değişiklikler?

• 8-17 yaş arasında

• Ama birçok değişiklik birkaç yıl içinde gerçekleşir.

• Bazı değişiklikler daha yavaş olup, yıllar içinde gelişir. • Bazı değişiklikler daha yavaş olup, yıllar içinde gelişir.

• Kızlarda 8-12 yaş

• Erkeklerde 9-13 yaş – ergenlik başlayabilir.

• Bir yaş diğerinden daha iyi değildir?

Kız ve erkeklerdeKız ve erkeklerdeergenlik ilişkili değişikliler ergenlik ilişkili değişikliler

Kızlar

• Boyları uzar- kiloları artar

• Kalçalar genişler ve daha yuvarlak hatlar gelişir

• Yüzün şekli değişir

• Yağlı saç ve cilt- sivilceler

• Ses biraz toklaşır

• Koltuk altı ve genital kıllar

• Kol ve bacakta kıllar koyulaşır

Erkekler

• Boyları uzar- kiloları artar

• Burun ve çene büyür

• Yüz uzar

• Daha kaslı bir vücut

• Yağlı saç ve cilt- sivilceler

• Vücut daha fazla terler

• Koltuk altı ve genital kıllar

Sakal bıyık çıkar• Kol ve bacakta kıllar koyulaşır

• Meme ve meme ucu büyür

• Vücut daha fazla terler

• İç ve dış genital organlar büyür

• Duygu durumda dalgalanmalar

• Cinsel düşünceler ve hisler olabilir.

• Sakal bıyık çıkar

• Kol, bacak ve göğüste kıllar artabilir

• Ses kalınlaşır

• Penis ve testisler büyür, skrotum değişir.

• Duygu durumda dalgalanmalar

• Cinsel düşünceler ve hisler olabilir

ERKEK

Ergenliğin ilk bulgusu

Testis hacminin ≥ 4ml

KIZ

Ergenliğin ilk bulgusu

Meme gelişimi

Tanner Evre 2Tanner Evre 2

Genital organlar - erkekGenital organlar - erkek

Genital organlar

PenisPenisSkrotumSeminal VezikülProstatTestislerVas Deferens

Erkeklerde Cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages)

Pubik Kıllanma Penis Gelişimi TestisEvre 1 Yok Preadölesan PreadölesanEvre 2 Seyrek, uzun, hafif

pigmenteHafif büyüme Genişlemiş skrotum,

pembe, yapısı değişmekte

Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya Daha uzun Daha büyükbaşlamış, miktarı artmış

Evre 4 Erişkine benzer tipte fakat erişkin kadar değil, oldukça kıvrımlı

Daha büyük; glans ve genişlik boyutunda artış.

Daha büyük, skrotum koyu

Evre 5 Erişkin dağılımı gösteren, uyluk iç yüzüne yayılır

Erişkin boyutunda Erişkin boyutunda

Spermatogenezis

• Hormonlar testislerin büyümesine – daha fazla testosteron

üretmelerine ve sperm üretmelerini sağlar.

• Ergenlik sonrası dönemde günde 200.000 – 400.000 sperm

üretilir.

Ereksiyon ve ejekülasyon

• Penis içine kan dolması sonucu penisin sertleşmesine

ereksiyon denir.

• Kasların semeni üretra ve penis dışında itmesine ejekülasyon

denir.

Ereksiyon ve ejekülasyon

• Bu iki durum seks fizyolojisidir.

• Bununla birlikte bazı çocuklarda gece semeninin penis dışına

akması gözlenebilir.

Genital organlar - kızGenital organlar - kız

Genital organlar

Falopian tüblerOverlerUterusUterusEndometriumServiksVajina

Kızlarda cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages)Pubik Kıllanma Meme Gelişimi

Evre 1 Yok PreadölesanEvre 2 Seyrek, hafif pigmente, düz,

labia iç kenarındaMeme ve papilla küçük bir tümsek gibi yükselmiştir. Areola çapı artmıştır.

Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya başlamış,miktarı artmış

Meme ve areola genişlemiş fakat aralarındaki sınır belirgin değildir.

Evre 4 Oldukça kıvrımlı, miktar Areola ve papilla ikinci bir yükselti Evre 4 Oldukça kıvrımlı, miktar olarak çok fakat erişkin kadar değil

Areola ve papilla ikinci bir yükselti oluşturur.

Evre 5 Erişkin kadınsı üçgen şeklinde, uyluk iç yüzüne yayılır

Olgun, meme ucu belirginleşmiş, areola memenin genel konturunun parçası halini almıştır.

Menstürasyon-adet kanaması

• Kızlar yüzbinlerce küçük yumurta ile doğarlar (ova)

• Bu yumurta hücreleri immatürdür.

• Ergenlikte hormonlar overlere yumurtaların olgunlaşma • Ergenlikte hormonlar overlere yumurtaların olgunlaşma

zamanı geldiğini bildirir.

• Genellikle her menstureal dönemde bir yumurta olgunlaşır

ve overlerden serbest kalır.

Menstürasyon

• Uterus iç duvarında (endometrium) kalınlaşma olur.

• Endometriumda çok fazla ince kan damarı bulunur.

• Endometrium fertilize olmuş yumurtanın korunması ve

beslenmesi için farklılaşır. beslenmesi için farklılaşır.

• Eğer yumurta sperm ile karşılaşmaz ve fertilize olmaz ise bu

kalınlaşmış endometriyuma ihtiyaç kalmaz ve dökülür.

• Buna periyot, adet kanması veya menstürasyon kanaması

denir.

Adet dönemi ile ilgili sorular

• İlk adet kanaması ne zaman olur? Tam olarak zamanını

söylemek mümkün değildir. Ortalama 12,5 yaş

• Kanama süresi? 3 – 7 gün arası değişir.

• Adet kanamaların sıklığı – ilk 2 yıl düzen adet kanmaları sıklıkla

gözlenir, sonrasında genellikle 23-35 gün ara ile olur.

• Ağrılı mıdır? – kanamanın kendisi ağrılı değildir fakat kanın

dışarı atılması için uterusta kasılmalar rahatsızlık hissi ve

kramplara neden olabilir.

Adet dönemi ile ilgili sorular

• Dışarıdan anlaşılabilir mi? – Kız kimseye söylemez ise hayır.

Ped ve tamponlar

• Kızlar vajinadan akan kan için penveya tampon kullanırlar.

Ergenlik çağındaki çocuklar için öneriler

�Günlük duş alınması

�Koltuk altına deodorant veya anti-perspirant kullanması

�Günlük yüz yıkamak akneler açısından faydalı olabilir.

�Dişlerin günde iki kez fırçalanması

�Yağlı saçlar için şampuan kullanması

�Dengeli bir diyet ile beslenmesi (özellikle Ca ve vit D)

�Bol bol egzersiz yapması.

Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen

Dr. İhsan ESEN

Fırat Üniversitesi Hastanesi

Çocuk Endokrinolojisi Kliniği

http://kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/