eae-ko tokiko iraunkortasun txostena 2009
Post on 06-Mar-2016
226 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
EAE-KO TOKIKO IRAUNKORTASUN TXOSTENA 2009
Txostenean sartu diren udalerri eta eskualde hauek Ekintza Planak ebaluatu eta iraunkortasun-adierazleak kalkulatu dituzte:
Abaltzisteketa, Abanto-Zierbena, Aia, Albiztur, Alkiza, Alonsotegi, Amoroto, Amurrio, Andoain, Arama, Areatza, Aretxabaleta, Arrankudiaga, Arrasate, Arrie-
ta, Arrigorriaga, Asparrena, Asteasu, Astigarraga, Aulesti, Azkoitia, Azpeitia, Baliarrain, Balmaseda, Barrika, Basauri, Beasain, Bedia, Berango, Bidegoian, Deba,
Debabarrenako Eskualdea, Donostia-San Sebastián, Durango, Eibar, Elgoibar, Erandio, Errenteria, Gamiz-Fika, Gatika, Gizaburuaga, Goierriko Eskualdea, Gordexo-
la, Gorliz, Güeñes, Hernani, Idiazabal, Igorre, Irura, Ispaster, Itsasondo, Karrantza Harana, Larraul, Laudio, Laukiz, Legazpi, Leioa, Lemoa, Lemoiz, Lezama, Loiu,
Maruri-Jatabe, Mendexa, Mungia, Munitibar, Muskiz, Ondarroa, Ordizia, Orduña, Orendain, Ormaiztegi, Portugalete, Sestao, Sopelana, Sopuerta, Tolosa, Urduliz,
Urtuella, Uribe Kostako Eskualdea, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zalla, Zarautz, Zeberio, Zestoa, Zierbena, Zumaia, Zumarraga
EAE-KO TOKIKO IRAUNKORTASUN TXOSTENA 2009
EAEko Tokiko Iraunkortasun Txostena Udalsarea 21en ekimena da, EAEko
Tokiko Iraunkortasunaren Behatokiaren esparruan sortutako komunikazio-
elementurik garrantzitsuena.
Iraunkortasun-politikak sustatzeko udalerriek egindako ahalegina
balioztatzea eta ahalegin hori euskal gizarteari ezagutaraztea dira Tokiko
Iraunkortasun Txostenaren helburuak. Halaber, gizarte- eta ingurumen-
hobekuntzaren arloan lortutako emaitzak ezagutarazten ditu. Tokiko Agenda
21ek (TA21) tokiko iraunkortasun-politiken giltzadurak dira. Agenda 21en bidez,
iraunkortasun-irizpideak herri politiketan txertatu eta esku hartzeko eremu
berriak sustatu nahi dira. Aipatzekoa da Tokiko Agenda 21etatik eratorritako
Tokiko Ekintza planetan alderdi sozial eta ekonomikoek geroz eta garrantzi
sozial eta ekonomiko handiagoa dutela, eta hori bereziki egokia dela egungo
egoera ekonomikoan.
Ekonomia eta ingurumena txertatzea aspaldiko helburua da. Orain, inoiz baino
beharrezkoagoa da integrazio hori lortzea, eta orain dugu aukera paregabea
ekonomia berri baterantz –iraunkorragoa– jotzeko. Iraunkortasunaren
aldeko zehar-politika eraginkorrak sustatzea eta ekonomia berdea hedatzen
AURKEZPENA
EAE-KO TOKIKO IRAUNKORTASUN TXOSTENA 2009
laguntzea dira Urdaibaiko Ituna izenez ezagutzen den “EkoEuskadi 2020”
Iraunkortasunerako Itun Sozialaren helburuak.
TA21ek helburu horiek lortzen lagun dezakete, tokiko politiken bidez
iraunkorragoak diren sektore ekonomiko berriak bultzatuta, lanpostu
berdeak edo ingurumen-fiskalitatea, adibidez.
Egungo ingurumen- eta ekonomia-krisiari aurre egiteko, guztiz beharrezkoa
da gure Erkidegoko administrazioetako garapen-politikak bateratzea .
Zalantzarik gabe, Udalsarea 21 Sarea eta Tokiko Agenda 21 oinarrizko tresnak
dira adostutako ekintzak gauzatzeko, eta administrazio-maila desberdinen
arteko ideien joan-etorria errazteko.
TA21en ekarpenei dagokienez, bigarren alderdi azpimarragarria da azaleratzen
ari diren giza eta ingurumen-alderdi berrien kudeaketa (klima-aldaketa,
kontsumo iraunkorra edo bioaniztasunaren kudeaketa) integratzeko esparru
bihurtu direla. Horrela, Tokiko Agenda 21ak herri politiken berrikuntza
bultzatzen du, eta aurrea hartzen die etorkizuneko ingurumenaren eta
gizartearen erronkei.
Klima-aldaketa lehen mailako erronka da, eta hala jasotzen da 2009ko
ekainaren 5ean Patxi Lopez Lehendakariak aurkeztutako Urdaibaiko Itunean.
Mundu-mailan, berriz, abenduan Kopenhagen egin den Nazio Batuen
Klima Aldaketari buruzko Konferentzia topagune garrantzitsua da, eta
datorren hamarkadan arlo horretan egin beharreko nazioarteko ahaleginen
integrazioa xedatuko du. Eusko Jaurlaritza eta EAEko udalak aurreratu egin
dira, eta klima-aldaketaren aurkako borroka, Udalsarea 21 Sareak bultzatuta,
tokiko kudeaketan txertatu dute. Etorkizunean ahalegin horiek indartzen
jarraitzeko asmoa dute.
Era berean, 2010. urtea biodibertsitatearen urtea izango da nazioartean. Hori
dela eta, Eusko Jaurlaritzak eta Udalsarea 21ek jada abian dauden ekimenak
sendotu eta udalerrientzako zerbitzuak finkatuko dituzte.
Hirugarrenik, TA21ak eta Tokiko Iraunkortasun Txostenak tokiko herri-politika
publikoen sustapenean duten rol-a aipatu behar da. Tokiko agenda 21ek
EAEn duten kudeaketa-ereduak helburuetara bideratutako eta efikazian,
eraginkortasunean eta kalitatean oinarritutako kudeaketa sustatu nahi du,
emaitzak hobetzeko eta herritarren gogobetetzea handitzeko.
Izan ere, administrazioak maila desberdinetan eta kasu honetan, tokikoak
eraldaketa handia egin behar du efikazia –helburuen lorpen-maila–,
eraginkortasuna -helburuen hobekuntzaren eta gastu publikoaren arteko
erlazioaren murrizpena- eta kalitatea -herritarren iguripenen asebetetzea-
etengabe handitzeko. Eraldaketa hau inoiz baino beharrezkoagoa da
egungo testuinguruan. Alde batetik, baliabideak eraginkortasun handiagoz
erabiltzera behartzen gaitu; bestetik, soluzioak diseinatzeko berrikuntza eta
sormena eskatzen dizkigu.
1.118 eragile teknikoren partaidetzarekin egin den tokiko 89 Ekintza Planen
ezarpenaren azterketak, kudeaketa publikoaren ebaluazioan aurrera egiteko
erabaki irmoa hartu dela erakusten du. Bestalde, udalerri guztien artean
kalkulatutako adierazleei esker, helburuen lorpen-maila hobeto ebaluatu
daiteke. Dokumentu honetan, bi eragiketa horiek bat egiten dute, eta batera
aztertzen dira, politiken norabidea eta gauzatzea hobetzeko ondorioak
ateratzen laguntzeko. Era berean, Txosten honen bitartez administrazioaren
herritarrekiko gardentasuna eta komunikazioa bultzatu nahi dira.
Udalerriek egindako ekintzen ebaluazio sistematikoa, iraunkortasun-
adierazleen kalkulua eta horiek plataforma bateratu batean txertatzea
Europan parekorik ez duen ekimena da, metodologia berbera aplikatuta
Sarean lanean diharduten udalerri-kopurua kontuan hartzen badugu. Horiei
guztiei nire esker ona azaldu nahi diet egindako lanagatik, eta, era berean,
EAEko hiri eta herriak txosten honetan proposatutako eragiketen antzekoak
beraien udalerrietan egitera animatu nahi ditut .
Pilar Unzalu
Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza
Saileko Sailburua
c Ihobe 2010
ARGITARATZAILEA: Ihobe SA, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa
EDUKIAK: Dokumentu hau Ihobek egin du, Minuartia Enearekin elkarlanean
ARGAZKIAK: Mikel Arrazola © “Argazki” artxiboa Eusko Jaurlaritza-Gobierno
VascoVasco
DISEINUA: Artentraç
ITZULPENA: Elhuyar
LEGE-GORDAILUA: BI-286-2010
KLORORIK GABE ZURITUTAKO PAPER BIRZIKLATUAN INPRIMATUA
ESKUBIDE GUZTIAK ERRESERBATUTA
Ezin da erreproduzitu, informazioa berreskuratzeko sistemetan gorde eta ar-
gitalpen honen zatirik transmititu, edozein dela ere bidea -elektronikoa, me-
kanikoa, fotokopia, grabazioa eta abar- jabetza intelektualaren eskubideen
titularraren eta editorearen baimenik gabe.
TOKIKO AGENDA 21EN GARAPENA ETA EBALUAZIOA
TOKIKO AGENDA 21EN EZARTZEA EAEN
TOKIKO AGENDA 21EN KUDEAKETA-EREDUA
EAEKO TOKIKO IRAUNKORTASUNAREN BEHATOKIA
TOKIKO AGENDA 21EN EZARPENA
TOKIKO EKINTZA PLANEN EZAUGARRIAK
TOKIKO EKINTZA PLANEN EZARPEN-MAILA
TOKIKO EKINTZA PLANEN EZARPEN-MAILA UDALERRIEN ARABERA
GAIEN ARABERAKO EKINTZA ETA EMAITZAK
AALBORGEKO KONPROMISOEI EGINDAKO EKARPENA
GAIEN ARABERAKO EZARPENA ETA EMAITZAK
TOKIKO IRAUNKORTASUNAREN ETA POLITIKEN ERAGINKORTASUNAREN EGOERA ETA JOERAK
HERRITARREN PARTE-HARTZEA ETA PROZESUEN ZEHARKAKOTASUNA
TOKIKO AGENDA 21EKO PROZESUEN BARNE-KOORDINAZIOA ETA ZEHARKAKOTASUNA
HERRITARREN PARTE-HARTZEA
BALANTZEA ETA ETORKIZUNEKO ERRONKAK
06
10
13
22
28
06
TOKIKO AGENDA 21EN EZARTZEA EAE-N
Tokiko Agenda 21ak (TA21) hedapen handia izan
du EAEn, 218 udalerritan ezarri delarik, hau da,
udalerrien %86,9tan eta Esukadiko biztanleriaren
%98,8an. Gaur egun, 22 udalerri biltzen dituzten 3
Udaltalde 21 daude Araban. 2010. urtearen amaie-
ran, horiek osatu ostean, EAEko udalerrien %96k
beren Tokiko Agenda 21 izango dute.
2005etik aurrera, udalerri aurreratuenek urteko
kudeaketari Tokiko Ekintza Planaren (TEP) eba-
luazioa eta iraunkortasun-adierazleen kalkulua
gehitu dizkiote. Partaide-kopurua etengabe han-
ditu da, eta, azkenengo urtean, guztira 89 udalerri
izatera iritsiz.
Planen ebaluaziotik eta adierazleen kalkulutik era-
torritako informazioan oinarritzen da Txosten hau.
Ebaluatutako planen artean EAEn 2002an onartu
ziren lehen planak – dagoeneko 7 urtetako ezar-
pena dutenak– eta 2008an onartutako batzuk –
duela urtebete soilik ezarritakoak– sartzen dira.
Planen batez besteko exekuzio-epea 3 urte eta
erdikoa da.
2008an ebaluatutako 89 planen gehiengoa au-
rreikusitako exekuzio-aldian dago, epe hori 5 ur-
tekoa delarik, gutxi gorabehera. Hala, %16 lehen
edo bigarren urtean dago, eta %56 hirugarren edo
laugarren urtean. Hala eta guztiz, azpimarragarria
da ebaluatutako Planen %20k 5 urte edo gehiago
dutela eta beraz, haien iraunaldia bukatzear edo
bukatuta dagoela eta berrikusi egin behar direla.
Zenbait udalerritan jada egin da berrikuspena, eta
orain bigarren Plana ebaluatzen ari dira. Datozen
urteotan, geroz eta handiagoa izango da udalerri
horien kopurua, lehen belaunaldiko Ekintza Pla-
nen berrikuspenak gauzatu ahala.
1 TOKI
KO A
GEN
DA 2
1EN
GA
RAPE
NA
ETA
EBA
LUA
ZIOA
1. Grafikoa Ebaluatutako Ekintza-Planen banaketa exekuzio-urtearen eta Lurralde Historikoen arabera
Araba Bizkaia Gipuzkoa
30
25
20
15
10
5
02
1
8
28
9
1
22
6 63
Uda
lerr
i-kop
urua
1. edo 2. exekuzio-urtea 5. exekuzio-urtetik aurrera3. edo 4. exekuzio-urtea 2. edo 3. TEP
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
07TO
KIKO
AGE
ND
A 21
EN G
ARA
PEN
A ET
A EB
ALU
AZI
OA
Bizkaian eta Gipuzkoan, antzeko udalerri-kopurua
ebaluatu da. Araban, ordea, gutxi dira iaz ebalua-
tutako planak dituzten udalerriak.
TOKIKO AGENDA 21EN KUDEAKETA-EREDUA
Kudeaketa-tresna eraginkorrak izatea da Tokiko
Ekintza Planen helburua. Horretarako, Udalsarea 21
udalerri Sareak ezarpen-eredu bateratu bat zehaz-
tu du. Eredu honek, TEPen urteko kudeaketa-zikloa
osatzen duen ondorengo zereginak biltzen ditu:
• Jarduerak PROGRAMATZEA
• Jarduerak GAUZATZEA
• Tokiko Ekintza Planaren EZARPEN maila
EBALUATZEA
• IRAUNKORTASUN-ADIERAZLEAK kalkulatzea
Urteko ziklo hori TEPen BERRIKUSPENAREKIN
osatzen da; indarraldia amaitzen denean egiten
da, berriki garatutako metodologia komunari ja-
rraituz. Metodologia hori jada dozena-erdi uda-
lerritan aplikatu da, 2009an onartzekoak diren
bigarren Tokiko Ekintza Planak egitean.
Sareko 150 udalerri baino gehiagotan instalatu-
tako MUGI 21 aplikazio informatikoak eginkizun
horien kudeaketa integratua errazten du. Infor-
mazio guztia EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Be-
hatokian integratzea, batezbestekoak ateratzea,
udalerrien arteko konparazioak egitea eta bilakae-
ra aztertzea ahalbidetzen du baita ere.
‘EAEko Tokiko Iraunkortasun Txostena 2008’
dokumentuan proposatutako erronken artean
Tokiko Agenda 21 hobetzera bideratutako bi ja-
sotzen ziren: Tokiko Ekintza Planen berrikuspena
hedatzea, eta Tokiko Agenda 21eko Bulegoen ga-
rapena bultzatzea.
Taula hauetan deskribatzen diren berariazko Au-
zolan 21en bidez ekin zaie bi erronka horiei. Au-
zolan 21 proiektu pilotuak eta berritzaileak gau-
zatzeko laguntza teknikoko eta ekonomikoko
zerbitzua da, eta ekintzarako konpromiso handia
duten udalerri-kopuru mugatu baten talde-lana-
ren bitartez egituratzen da.
exekuzio-urtearen tartea
1. edo 2. exekuzio-urtea
3. edo 4. exekuzio-urtea
5. exekuzio-urtetik aurrera
2. edo 3. TEP
1. Irudia TA21en segimendua egiten duten udalerrien banaketa Planen exekuzio-epearen arabera
AUZOLAN 21: EKINTZA PLANEN BERRIKUSPENA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Gidalerro metodologiko pilotuak zehaztea• Metodologiaren pilotajea 7 udalerritako Tokiko Ekintza Planen
berrikuspen-prozesuan• TA21en Ekintza-Planak berrikusteko metodologia
bateratuak doitzea
Partaideak Alonsotegi, Areatza, Arrasate, Azpeitia, Maruri-Jatabe, Tolosa eta Zarautz
Sortutako ba-liabide komunak
Tokiko Agenda 21en Ekintza Planak berrikusteko gida metodologikoa
AUZOLAN 21: TOKIKO AGENDA 21EKO BULEGOAK
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Parte hartu duten eskualdeen beharretara egokitutako Bulego 21en ereduak formulatzea eta diseinatzea: helburuak, egitura eta zerbitzuak
• Udalerri eta eskualde partaideetan Bulego 21ak abian jartzea
Partaideak Nerbioi-Ibaizabal, Debabarrena, Uribe Kosta, Tolosaldea eta Enkarterri Meatzaldea eskualdeak
Sortutako ba-liabide komunak Bulego 21en helburuen, eginkizunen eta egituren erreferentziak
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
08
EAE-KO TOKIKO
IRAUNKORTASUNAREN
BEHATOKIA
2009an, 89 udalerri eta eskualdek parte hartu dute
Tokiko Ekintza Planaren ebaluazioan eta adierazleen
kalkuluan. Hala, 9.000 ekintzatik gora ebaluatu eta
4.000 adierazle baino gehiago kalkulatu dira. Datu
horiek EAEko Iraunkortasunaren Behatokian txerta-
tuta, Euskal Autonomia Erkidegoko iraunkortasun-
politiken ahalegina eta eraginkortasuna baloratzeko
informazio asko eta baliotsua eskuratzen da.
Udalerriek egindako adierazleen kalkuluen eta To-
kiko Ekintza Planen ebaluazioaren emaitzak txerta-
tu, horien segimendua egin eta interpretatzeko pla-
taforma globala da EAEko Tokiko Iraunkortasunaren
Behatokia.
Informazio hori guztia Udalsarea 21eko Idazkaritza
Teknikoaren MUGI 21 aplikazio informatikoan jasota,
adierazleak kalkulatu eta iraunkortasun prozesuen
interpretazio globala egin daiteke. Txosten honetan,
ondorio nagusien azalpen laburra egin dugu.
Ebaluatutako Planen kopurua handitzeak udal-
eragileen parte-hartzea handitu egin du, eta beraz,
geroz eta gehiago dira Agenda 21ean burututako
jarduerak urtero komunikatzeko konpromisoa hartu
duten EAEko tokiko administrazioetako teknikariak.
Udalsarea 21entzat Planak ebaluatzeko metodolo-
gia bateratua finkatzea erronka nagusietakoa da
eta horretarako, beharrezkoa da Tokiko Agenda 21en
2. Grafikoa Ebaluatutako planen eta ekintzen eta parte hartu duten eragileen bilakaera
Ebaluatutako ekintza-kopurua Parte hartu duten eragileen kopurua
Ebal
uatu
tako
eki
ntza
-kop
urua
10.000
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1.200
1.000
800
600
400
200
02007 2008 200939 TEP 79 TEP 89 TEP
3.928 7.940 9.197
472
901
1.118
Part
e ha
rtu
dute
n er
agile
en k
opur
ua
3. Grafikoa Udalerri-kopuruaren eta kalkulatutako adierazle-kopuruaren bilakaera
Kalkulatutako adierazleak Parte hartu duten udalerriak
Part
e ha
rtu
dute
n ud
aler
riak
adie
razl
eak
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.500
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
2007 2008 2009
961 2.670 4.134
29
58
74
kudeaketa aktiboaren prozesua sendotu nahi duten
udalerrien konpromisoa.
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
09
EAE-KO EKINTZA PLANEN ETA TOKIKO AGENDA 21EN SEGIMENDU-PROZESUEN BILAKAERA ETA IRISMENA
TOKIKO EKINTZA PLANEN EBALUAZIOAREN
BILAKAERA ETA IRISMENA• Azken urtean %12 handitu da ebaluatutako Planen kopurua, 89 izateraino.
Halaber, handitu egin da ebaluatutako ekintza-kopurua, udalerri guztie-tako ekintzak osotasuean hartuta 9.000 ekintzatik gora izanik.
• Udalerrietan finkatu egin da TEPen ezarpenaren urteko ebaluazioa, gehie-nek Planak ebaluatzen jarraitu baitute. Horri esker, prozesuen kalitatea eta azkartasuna handituz doa.
• Parte hartzen duten udal-eragileen kopurura 1.100dik gorakoa da; be-raz, esan daiteke Planen ebaluazioak garrantzi handia duela tokiko eus-kal administrazioaren iraunkortasun-politikak ekintzetara bideratzeko.
TOKIKO IRAUNKORTASUN-ADIERAZLEEN KALKU-
LUAREN BILAKAERA ETA IRISMENA
• Azken urte honetan nabarmen handitu da iraunkortasun-adierazleen kalkuluan parte hartu duten udalerrien kopurua, baita kalkulatutako adierazleena ere. Guztira, 4.000 adierazle kalkulatu dira, 74 udalerri eta eskualdeen partaidetzarekin. Hala eta guztiz, zenbait gai-eremuren adierazleak ez dira kalkulatzen edo eguneratzen; beraz, ezin dira udalerrien joeren ebaluaketa globala egiteko erabili.
• Udalerrieen artean, alde handia dago kalkulatutako adierazle-kopuruan. Horrek esan nahi du udalerriek egindako ahaleginak eta haiek dituzten baliabideak ezberdinak direla. Hala eta guztiz, Tokiko Agenda 21en segimendu-programetan urte gehien daramatzaten udalerrietan, oro har, handiagoa da kalkulatutako adierazleen kopurua.
• Prozesua finkatuz doan heinean, handiagoa da adierazleen kalkuluaren kalitatea. Oraindik, ordea, zentzu horretan hobetu beharreko alderdi asko dituzte udalerriek.
• Udalerri aurreratuenak adierazleen kalkuluaren helburua erdiesten ari dira, eta, orain, adierazle horien kudeaketan eta kanpo- eta barne- komu-nikazioan aplikatzeari ekin diote.
2. Irudia EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
IHOBE UDALSAREA 21-EKO IDAZKARITZA TEKNIKOA: IHOBE
EAE-KO TOKIKO IRAUNKORTASUNAREN BEHATOKIA
EAE-ko TOKIKO IRAUNKORTASUN-TXOSTENA
UDALERRIAK
TOKI
KO A
GEN
DA
21EN
GA
RAPE
NA
ETA
EBA
LUA
ZIO
A
10
TOKIKO EKINTZA
PLANEN EZAUGARRIAK
Ebaluatutako Tokiko Ekintza Planek (TEP), batez
beste, 107 ekintza biltzen dituzte. Ekintza-kopurua
eta haien irismena asko aldatzen da, ordea, udale-
rrien tamainaren arabera.
TEPetan gai eta izaera askotariko ekintzak sartzen
dira, udalerriaren berariazko beharren eta Planari
kudeaketa-tresna gisa eman zaion garrantziaren
arabera. Ebaluatutako 9.197 ekintzetatik, gehienak
ingurumenarekin lotuta daude. Hala eta guztiz,
alderdi sozialek eta ekonomikoek garrantzia hartu
dute, ondoko grafikoan ikusten denez. Alderdi so-
zialak eta ekonomikoak indartzeko joera finkatzen
ari da, batez ere udalerri txikietan, landa-eremue-
takoetan eta beren Tokiko Ekintza Plana berrikus-
ten dutenetan.
2 TOKI
KO A
GEN
DA 2
1EN
EZA
RPEN
A
4. Grafikoa TEPetako ekintzen gaikako banaketa
TOKIKO EKINTZA PLANEN
EZARPEN-MAILA
Ebaluatutako TEPen batez besteko ezarpen-maila %35
da, eta batez besteko exekuzio-epea, berriz, 3 urte eta
erdikoa. Exekuzio-epe horri zegokion %44ko ezarpen-
helburua ez da erdietsi.
Planak erritmo egonkorrean ari dira exekutatzen, bai-
na erritmo hori programatutako ezarpen-egutegiak
zehaztutakoa baina motelagoa da. Hortaz, helburua-
ren eta benetako ezarpen-mailaren arteko aldea han-
dituz doa urteak pasatu ahala.
Azken urtean, Planen ezarpenaren hazkundea %9,8
izan da, desiragarritzat jotzen den %11,5 baina zertxo-
bait txikiagoa.
Alde horien arrazoiak asko dira, eta hasierako plani-
fikazioaren eta exekuzioaren eraginkortasunari eta
kalitateari lotuta daude.
Ebaluatutako 9.197 ekintzen exekuzio-egoerari dago-
kionez, ekintza gehienak dagoeneko gauzatzen ari
dira. Horietatik %31 hasita daude, eta %25 aurrera-
tuta. Datorren urteari dagokionez, Planen ezarpen-
mailaren handitzea lortzeko, dagoneko gauzatzen ari
diren ekintzen exekuzioaren aurrerapenaren edota
amaitzearen alde lan egin beharko da.
Bestalde, ekintzen %28 oraindik ez da hasi. Planen
batez besteko exekuzio-epea kontuan hartuta, beha-
rrezkoa da datozen 2 urtetan hasi gabe dauden ekint-
zen exekuzioa hastea.
Guztira: 9.197 ekintza
Ingurumen alderdiak
%45
Gizarte eta ekonomia alderdiak
%29
Lurraldeare-kin lotutako
alderdiak%26
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
11TO
KIKO
AGE
ND
A 21
EN E
ZARP
ENA
TOKIKO EKINTZA PLA-
NEN EZARPEN-MAILA
UDALERRIEN ARABERA
TEP-en ezarpen-mailan alde handia dago udalerri
batzuetatik beste batzuetara. Batzuek helburuzko
ezarpena bikoiztu egiten dute; beste batzuk, aldiz,
geldituta daude. Oro har, udalerrien %21ek hel-
buruzko ezarpena gainditu egiten dute, eta %50
ezarritako erritmoa baino askoz motelago ezartzen
ari dira.
2005aren ondoren onartutako TEP-ek aurretik onar-
tutakoek baino ezarpen-erritmo bizkorragoa dute.
Aipagarria da baita ere 2005, 2006 eta 2007an
onartutako Planek exekuzio-erritmo berbera dara-
matela. Badirudi Planen exekuzio-erritmoa positi-
boki finkatu dela, baina erritmo hori desiragarria
litzatekeena baino motelagoa izateak gainditu be-
harreko oztopoak daudela adierazi dezake.
Ebaluatutako azken urtean planen exekuzio-maila
handiena izan duten 10 udalerrien zerrenda azter-
tzen badugu (ikusi 8. Grafikoa), gehienek azken ur-
teotan onartutako Planak dituztela ikusiko dugu.
Horietan guztietan, lortutako hazkundea Sareko
gainerako udalerrietako batez bestekoa baino askoz
handiagoa da, eta urteko ezarpenaren helburuzko
balioa baino handiagoa, hau da, Planaren indarraldia
bukatutakoan exekuzio-maila egokia lortzeko beha-
rrezkoa den balioaren gainetik dago.
Amaitzen ari diren ekintzak %6
Amaituta dauden ekintzak %10
Hasteko dauden ekintzak %28
Aurreratuta dauden ekintzak %25
Hasita dauden ekintzak %31
Guztira: 9.197 ekintza
TEParen onarpen-urtea
Ezar
pen
port
zent
aia
2.ur
tean
2002 2003 2004 2005 2006 2007
%30
%25
%20
%15
%10
%5
%0
%17%13
%20
%24 %24 %23
Planen batez beste-ko exekuzio-epea:
3,5 urte
1 2 3 4 5 6 7
%100
%80
%60
%40
%20
%0
%18,0%28,5
%39,0%49,5
%60,0%70,5
%81,0
%14,2%23,4
%32,8%40,8
%48,1%56,1
%61,9
Ezarpen-urtea
TEP-
aren
eza
rpen
-mai
la
Batez besteko ezarpen-mailaHelburuzko ezarpen-maila
6. Grafikoa Tokiko Ekintza Planeko ekintzen exekuzio-egoera Udalsarea 21en.
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
5. Grafikoa Udalsarea 21eko udalerrietan Tokiko Ekintza Planen batez besteko ezarpen-maila-ren bilakaera
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
7. Grafikoa Tokiko Ekintza Planen ezarpen-maila exe-kuzioaren bigarren urtean, onarpen urtearen arabera.
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
12
Helburuzko hazkundea
Udalsarea 21eko batez besteko hazkundea
Azken urteko hazkundea
2007 2007 2006 2006 2006 2006 2007 2006 2004 2006
TEPa
ren
ezar
pen-
mai
la
%25
%20
%15
%10
%5
%0
%22
Abal
tzis
keta
%21
Balia
rrai
n
%18
Karr
antz
aH
aran
a
%15
Gor
dexo
la
%16
Itsas
ondo
%16
Zum
aia
%16
Ore
ndai
n
%16
Ord
izia
%17
Dura
ngo
TEParen onarpen-urtea
%14
Larr
aul
%12
%10
TOKIKO AGENDA 21EKO TOKIKO EKINTZA PLANEN EZARPENA
TOKIKO EKINTZA PLANEK BARNE HARTZEN DITUZTEN
GAIAK
• TEPetan lantzen diren gaiak dibertsifikatu egin dira, eta geroz eta alderdi sozial eta ekonomiko gehiago sartzen dira . Hori ondo etor daiteke egungo egoera ekonomikoan, udalerri batzuetan egoerari aurre egiteko planifika-zio-tresna moduan funtzionatu baitezakete TEPek.
• Tokiko Ekintza Planen berrikuspenari esker, esku hartzeko eremu berriak sar daitezke, hala nola klima-aldaketa, kontsumo iraunkorra eta garapen sozioekonomikoa. Horrela, TEPak tokiko iraunkortasun-politikak hobetze-ko eta berritzeko tresna gisa sendotzen ari dira.
TEP-EN EZARPEN-MAILA ETA -ERRITMOA • TEPen batez besteko ezarpen-maila neurritsua da: batez beste 3 urte eta
erdian planaren %35 gauzatzen da , helburuzko %44aren azpitik, beraz.
• Planak nahiko erritmo egonkorrean gauzatzen dira ezarpen-urteetan, arrazoizkoa litzatekeena baino erritmo motelagoan. Azken urtean, Planen ezarpenaren batez besteko hazkundea %9,8koa izan da, helburuzko %11,5a baino zertxobait txikiagoa.
• Alde nabariak daude TEPen gauzatze-erritmoan: kasu batzuetan, urte-ko hazkundea %20koa da; beste batzuetan, aldiz, ia ezdeusa.
• 2005etik aurrera ezarritako Tokiko Ekintza Planek aurrekoek baino ezarpen-maila handiagoa dute. Hauek dira, besteak beste, arrazoi nagusiak: Planen diseinuak hobetu egin dira, udalei emandako la-guntza-zerbitzuak handitu eta hobetu egin dira, Eusko Jaurlaritzak eta Foru aldundiek laguntza-ildo gehiago jarri dituzte, eta berariazko langile teknikoak esleitu eta gaitu dira.
• Udal-talde batean gauzatze-erritmoa gelditu edo nabarmen mo-teldu da. Arrazoiak askotarikoak dira: langile teknikoen lidergo eta inplikazioan eta/edo lidergo politikoan zailtasunak egotea eta bere garaian diseinatutako Ekintza Planak udalen egungo beharretara eta kudeaketara ez egokitzea besteak beste. Azken kasu horretan, geroz eta beharrezkoagoa da Planak berrikustea, kudeaketarako indarra eta gaitasuna berreskura dezaten.
8. Grafikoa Azken urtean Tokiko Ekintza Planen ezarpenean hazkuntza handiena izan duten 10 udalerrien zerrenda
Iturri: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren BehatokiaOharra: Adierazleak konparagarriak izateko, lehen Ekintza-Plana exekutatzen ari diren udalerriak soilik hartu dira kontuan.
1313
AALBORGEKO KONPRO-
MISOEI EGINDAKO
EKARPENATokiko Agenda 21eko Ekintza Planak ezarrita, EAE-
ko udalerriek Aalborgeko 10 Konpromisoei ekarpe-
nak egiten dizkiete.
Horietatik guztietatik 9. Konpromisoa, Berdin-
tasuna eta justizia soziala, izan da ebaluatutako
TEPen ezarpenaren bidez gehien landutako gaia.
3.a Natur ondasun komunak, 4.a Kontsumo eta
bizimodu arduratsuak eta 6.a Mugikortasuna
3 GA
IEN
ARA
BERA
KO E
KIN
TZA
ETA
EMA
ITZA
K
hobetzea eta zirkulazioa murriztea konpromisoei
lotutako ekintzak nabarmentzen dira ondoren.
Gauzatze-maila apaleneko Konpromisoak 7.a
Osasunaren aldeko tokiko ekintza eta 1.a Gober-
natzeko moduak izan dira. Bi kasu hauetan, gaiak
mugatuagoak dira, eta kasu batzuetan ez daude
TEPetan txertatuta.
GA
IEN
ARA
BER
AKO
EKI
NTZ
A ET
A EM
AIT
ZAK
Gauzatutako ekintza-kopurua
9. Berdintasuna eta justizia soziala
3. Natur ondasun komunak
4. Kontsumo eta bi-zimodu arduratsuak
6. Mugikortasuna hobetzea eta zirkulazioa murriztea
5. Hirigintza diseinatzea eta planifikatzea
2. Iraunkortasunaren aldeko udal-kudeaketa
8. Tokiko ekonomia bizia eta iraunkorra
10. Tokian tokitik mundu globalera
1. Gobernatzeko moduak
7. Osasunaren aldeko tokiko ekintza
0 100 200 300 400 500 600 700
626
531
438
360
289
240
231
229
176
68
Aalb
orge
ko K
onpr
omis
oak
9. Grafikoa TEPen exekuzio-maila, Aalborgeko Konpromisoen arabera
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
14
GAIEN ARABERAKO
EZARPENA ETA
EMAITZAK
Aalborgeko Konpromisoek europako erreferen-
tzia-esparrua osatzen dute, EAEko Tokiko Agenda
21en ekintzak bideratuz eta nazioarteko konpa-
raketa egiten laguntzen dute baita ere.
Bestalde, Udalsarea 21eko udalerrien TEPek bil-
tzen dituzten ekintza-multzoa gaika sailkatzen da.
Gaiak zatituta, eta politika- eta kudeaketa-tresnei
zuzenean lotuta daudenez, errazago ebalua daite-
ke udalaren jarduera.
Aalborgeko Konpromisoak TEPetako ekintza-mul-
tzoei dagozkien gai batekin edo batzuekin lotuta
daude.
TEPen ezarpenean, Mugikortasuna eta garraioa
eta Ongizatea eta gizarteratzea gaiei jarri zaie
arretarik handiena. Ahaleginaren noranzko ho-
rrek zentzuzkoa dirudi. Lehenengo kasuan, mu-
gikortasunak lurraldean, hirietako ingurumenean
eta berotegi-efektua eragiten duten gasen isur-
ketan duen eraginaren garrantziagatik. Iraunkor-
tasunaren ikuspegitik, EAEn mugikortasunak,
beste gai batzuek ez bezala, joera negatiboa du.
Ongizate eta gizarteratzearen kasuan, herrialdea
jasaten ari den krisialdi ekonomikoa eta, batez
ere, langabezia, lehen mailako erronkak dira; be-
raz, ausardiaz egin behar zaie aurre EAEko admi-
nistrazioaren maila guztietan (gure kasuan, uda-
letan) garatutako herri-politiken bidez.
Lurraldea eta plangintza eta Hondakinak gaiek
ere arreta handia bereganatzen dute. Normala
da, udalek arlo horietan eragiteko ahalmen han-
dia baitute, eta gai horiek iraunkortasunaren
ikuspegitik oso garrantzitsuak baitira.
Arreta txikiena eskaini zaien arloak ingurumen-
kontrol eta -kudeaketari lotutakoak -inguru-
men-arriskua, lurzorua, ura, atmosfera eta akus-
tika- izan dira. Horiekin batera, beste zenbait
gizarte-arloko esparruk ezarpen-maila txikia izan
dute; adibidez, bizikidetza.
Mugikortasuna eta garraioaOngizatea eta gizarteratzea
Lurraldea eta plangintzaHondakinak
Udal-administrazioaren ingurumen-kudeaketan
Ura
Sentsibilizazioa eta kontsumo iraunkorra
Biodibertsitatea eta ingurumen naturala
Komunikazioa eta herritarren parte-hartzea
KulturaEnergia
Garapen ekonomikoaEuskara
Lan-merkatuaJarduera ekonomikoen ingurumen-kudeaketa
Osasuna
Etxebizitza
Berdintasuna
Akustika
Atmosfera
Lurzoruak
Ingurumen-arriskua
Bizikidetza
0 50 100 150 200 250 300 350 400
Exekutatutako ekintza-kopurua
360313
264
257
201
198179
175
135
129
123
103
99
76
73
54
53
4641
38
25
22
20
Gai-e
spar
rua
10. Grafikoa TEPen exekuzio-maila gaiaren arabera
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren Behatokia
15
TOKIKO IRAUNKORTA-
SUNAREN ETA POLITIKEN
ERAGINKORTASUNAREN
EGOERA ETA JOERAK
Tokiko iraunkortasun adierazleen kalkuluak,
iraunkortasunaren ikuspegitik, ingurumenaren
eta gizartearen egoera eta joeraren berri ematen
die udalerriei eta EAEko zati handi bati, informazio
hori Behatokian txertatu ondoren. Adierazleen bi-
dez, urratsak norabide egokian ematen ari garen
eta TEPetan planteatutako hobekuntza-helburuak
lortzen ari garen ebaluatu dezakegu.
Bestalde, Tokiko Ekintza Planen ezarpena ebalua-
tzeak ekintzak gauzatzeko egindako ahaleginaren
informazioa ematen digu, bai orokorra, bai bera-
riazko gai-eremuetan. Informazio hori benetan
lortutako emaitzekin egiaztatuta, neurrien efika-
zia -lortutako hobekuntzak- eta eraginkortasuna
-egindako ahaleginaren bidez lortutako hobekun-
tzak- balora ditzakegu. Balorazio hori EAE mailan
egin daiteke, Behatokiko informazioaz baliatuta,
edo herri-mailan ,lortutako emaitzetan eta MUGI
21eko informazioan oinarrituta.
Azkenik, egokia litzateke gauzatutako politikei eta
udalerriaren egoerari eta bilakaerari buruzko iritzi
soziala ezagutzea. Horrela, gauzatutako politika
publikoek herritarrak zenbateraino gogobetetzen
dituzten balora daiteke, eta herritarrei bizi-kalita-
tea hobetu zaiela iruditzen zaien edo ez jakin.
IRAUNKORTASUN-ADIERAZLEAK: LURRALDEAREKIN LOTUTAKO ALDERDIAK (2007)
Adierazlea Udalsarea 21en batez besteko balioa Gehieneko balioa Gutxieneko balioa Lortu
nahi den joera
EREMU PUBLIKO IREKIEN ETA ZERBITZUEN ERABILGARRITASUNA UDALERRIAN
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora gune publiko irekiak dituzten herritarrak (%) 73,3 100 20,5
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora osasun-zerbitzuak dituzten herritarrak (%) 58,8 97,0 8,1
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora elikagai-saltokiak dituzten herritarrak (%) 69,5 98,0 2,0
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora garraio publikoko geltokiak dituzten herritarrak (%) 65,9 100 0
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora birziklatzeko edukiontziak edo instalazioak dituzten herritarrak (%) 82,8 100 32,7
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora ikastetxeak dituzten herritarrak (%) 52,7 95,0 0
LURZORUAREN ERABILERA IRAUNKORRA
Udalaren azalera artifizialdua (%) 17,0 94,6 1,2 KASUAN-KASU BALORATZEKO
Lurzoru abandonatuetako garapen berriak (%) 5,2 39,7 0
Babestutako lurzorua (%) 22,7 54,2 0
TOKIKO MUGIKORTASUNA ETA BIDAIARIEN GARRAIOA
Oinez egin ohi diren lekualdaketak (%) 46,7 69,2 17,8
Autoz egin ohi diren lekualdaketak (%) 38,4 65,8 22,4
Garraio publikoan egin ohi diren lekualdaketak (%) 12,6 30,0 0
Bidegorrien Sarea (km/1.000 biztanle) 2,7 8,5 0
LURRALDEAREKIN LOTUTAKO ALDERDIAK
Aipatutako 3 alderdiak -iraunkortasun-adierazleak,
TEPen ezarpenaren ebaluazioa eta herritarren
iritzia- batera interpretatzeak udalen ekintza-di-
seinua, -gauzatzea eta -komunikazioa etengabe
hobetzea dakar, eta, horrekin batera, lortutako
emaitzak eta gizarteak duen iritzia ere hobetu egi-
ten dira.
Atal honetan, azterketa orokorrerako elementu
batzuk sartzen dira, gai orokorretan sailkatuak.
Hala eta guztiz, udal-eskalan sakondu behar da
gehienbat. TA21en segimendu-prozesua eta Uda-
lerriko Iraunkortasun Txostenak bide egokiak dira
horretarako.
Oharra: Taula honetan bildutako balioek udalerri bakoitzari buruz eskuragarri dagoen azken balioa dira batzuetan; ez dira beti 2007koak. Datu batzuk urtero egiten ez diren inkestetatik hartuak direlako gertatzen da hori. G
AIE
N A
RAB
ERA
KO E
KIN
TZA
ETA
EMA
ITZA
K
16
BATEZ BESTEKO BALIOA, UDALERRIAREN TAMAINAREN ARABERA (2007)
Adierazlea <1.000 biz. 1.000 – 5.000 biz. 5.000-15.000 biz. >15.000 biz.
EREMU PUBLIKO IREKIEN ETA ZERBITZUEN ERABILGARRITASUNA UDALERRIANEtxetik 5 minutura edo gutxiagora osasun-zerbitzuak dituzten herritarrak (%) 26,7 36,2 67,5 77,0
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora elikagai-saltokiak dituzten herritarrak (%) 18,7 48,3 80,9 85,7
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora garraio publikoko geltokiak dituzten herritarrak (%) 48,5 38,0 70,4 86,0
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora birziklatzeko edukiontziak edo instalazioak dituzten herritarrak (%) 47,2 68,1 93,3 91,1
Etxetik 5 minutura edo gutxiagora ikastetxeak dituzten herritarrak (%) 39,9 12,6 63,3 74,7
LURZORUAREN ERABILERA IRAUNKORRAUdalaren azalera artifizialdua (%) 3,2 13,9 14,6 27,9
Babestutako lurzorua (%) 38,2 19,5 29,4 14,7
TOKIKO MUGIKORTASUNA ETA BIDAIARIEN GARRAIOAOinez egin ohi diren lekualdaketak (%) 32,0 38,0 44,9 54,5
Autoz egin ohi diren lekualdaketak (%) 47,0 47,6 43,1 30,3
Bidegorrien Sarea (km/1.000 biztanle) 2,8 3,4 2,5 2,4
LURZORUAREN ARTIFIZIALIZAZIOA
Lurzorua baliabide mugatua da, batez ere Euskal
Autonomia Erkidegoan; hori dela eta, garrantzi
handia dute lurralde-antolamenduak eta hiri-
plangintzak.
2006 eta 2007 bitartean, EAEko lurzoruen artifi-
zializazio-erritmoa azkarra izan da, eta, batik bat,
jarduera ekonomikoen ezarpenei eta etxebizitza-
ren sustapenari lotua egon da. Krisialdiak feno-
meno hori moteltzea espero da.
Udalsarea 21en parte hartzen duten udalerrietan,
lurzoruaren artifizializazio-portzentajea %17 da,
ia EAEko batezbestekoaren (%8) bikoitza. Adie-
razleak kalkulatu dituzten udalerrien artean hiri-
izaerako udalerri gehiago egoteak eragin du hori.
Nolanahi ere, artifizializazio-mailaren balio-tar-
tea oso zabala da, eta hor sartzen dira landa-
eremuko udalerri txikiak ,%1etik beherako balio-
ak dituztenak, eta hiri-izaera duten udalerriak,
%50etik gorakoak dituztenak.
Udalerri batzuen eta besteen artifizializazio-
mailaren arrazoiak ezberdinak dira, eta lurralde-
ko testuinguruaren, jarduera ekonomikoaren eta
biztanleriaren mende daude.
Orain arte erdietsitako artifizializazioaren balio
absolututik haratago, une honetan bereziki ga-
rrantzitsua da, alde batetik, jada artifizial bihur-
tutako lurrak berreskuratzea, lurzoru berri ge-
hiago erabil ez daitezen, eta, bestetik, hazkunde
berriei ahalik eta modu eraginkorrenean aurre
egitea. Horretarako, beharrezkoa da aberastasun
eta lanpostu maximoa eta lurzoruaren erabilera
minimoa dakarten jarduera ekonomikoak hauta-
tzea, eta etxebizitza berriak ahalik eta lur gutxie-
na okupatuz eraikitzea.
Egunero erabili ohi diren zerbitzu eta ekipamenduekiko distantzia giltzarria da herritarren bizi-kalitatean eta mugikortasun-eskaeran. Tarteko dentsitatea duten udalerri ertain edo handiek lortzen dituzte baliorik onenak.
EAEko 2008ko Ekobarometro Sozialean jasotako datuen arabera, herritarrek garraio publikoarekiko jarrera ona dute, Europako batez bestekoa baino hobea. EAEko administrazio publikoek eta bereziki, udalek egindako ahaleginek eragin handia izan dute horretan. Hala eta guztiz ere, ibilgailu pri-
batua erabiltzen duten herritarren portzentajea garraio pu-blikoa erabiltzen dutenena baino askoz handiagoa da. Hori dela eta, beharrezkoa da garraio publikoak pribatuarekiko lehiakortasuna handitzea.
Tokiko Agenda 21en ahalegin handienak mugikortasuna hobetzera bideratuta egon arren, iraunkortasunaren ikuspegitik mugikortasunaren joera ezegokia da oraindik. Lehenik eta behin, beharrezkoa ikusten da TEPetan mu-gikortasun-politikei lehentasuna ematen jarraitzea, eta
haiek egokitzea, efikazia eta eraginkortasun handiagoa izan dezaten. Bigarrenik, egokitze horiekin batera, beha-rrezkoa da hiri-plangintza, garraio-azpiegitura edo susta-pen ekonomikoaren eremuetan mugikortasun iraunko-rrerako irizpide sendoak txertatzea. Azkenik, mugikorta-sunaren erronkari aurre egiteko maila guztietako politika publikoak -lurraldekoak, probintziakoak, eskualdekoak eta udalekoak- gehitu eta lerrokatu behar dira.
Oharra: Taula honetan bildutako balioek udalerri bakoitzari buruz eskuragarri dagoen azken balioa dira batzuetan; ez dira beti 2007koak. Datu batzuk urtero egiten ez diren inkestetatik hartuak direlako gertatzen da hori.
17
11. Grafikoa Lurzoru artifizialdua, udalerrika
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren BehatokiaOharra: EAEko Tokiko Agenda 21en jarraipena egiteko III. Programaren esparruan adierazlea kalkulatu duten udalerriak bakarrik sartzen dira.
US21en batezbestekoa
Artifizial bihurtutako lurzoruaren azalera
%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100
Bedia
Galdames
Laukiz
Zestoa
Astigarraga
Deba
Amurrio
Abanto Zierbena
Ordizia
Tolosa
Leioa
Sestao
> 25.000 biz.
5.000-25.000 biz.
1.000-5.000 biz.
< 1.000 biz. %17 %2
%4
%1
%5
%10
%3
%4
%26
%34
%9
%32
%95
ASPECTOS AMBIENTALES
IRAUNKORTASUN-ADIERAZLEAK: BALIABIDE NATURALAK, HONDAKINAK ETA INGURUMEN-KALITATEA (2007)
Adierazlea Udalsarea 21en batezbestekoa
Gehieneko balioa
Gutxieneko balioa
2006ko batezbestekoa
Lortu nahi den joera
URAREN ZIKLOAEtxeko ur-kontsumoa (l/biz/egun) 119,4 146,7 95,4 123,9
Saneamendu-sarera konektatutako etxebizitzak udalerrian (%) 74,2 99,9 1,2 -
Uraren banaketako galerak (%) 37,9 69,0 17,2 34,7
ENERGIA-KONTSUMOAEtxeko gas natural eta elektrizitate-kontsumoa (tpb/biz/urte) 0,21 0,29 0,15 0,21
Argiztapeneko energia-kontsumoa (kW/biz/urte) 207,1 563,6 113,6 203,1
HONDAKINEN SORRERA ETA KUDEAKETAHiri-hondakinen sorkuntza, biztanleko eta eguneko (kg/biz/egun) 1,3 2,4 0,7 1,3
Gaika bildutako hondakinak (%) 28,3 46,3 15,9 25,8
UDALERRIKO INGURUMENA KUDEATZEKO SISTEMAKIngurumena kudeatzeko sistemen ezarpen-maila (ISO 14001, EMAS, Ekoscan, Iraunkorta-sun txostenak) enpresetan (kopuru osoa) 4 20 0 3
Ingurumena kudeatzeko sistemen ezarpen-maila (ISO 14001, EMAS, Ekoscan, Iraunkorta-sun txostenak) erakunde publikoetan (kopuru osoa) 0,2 2 0 0,2
SENTSIBILIZAZIOA ETA KONTSUMO IRAUNKORRAIngurumen-heziketako jarduerak (jarduera-kopurua) 5,8 21 0 4,4
KLIMA ALDAKETA
Berotegi-efektua eragiten duten gasen inbentarioa (tCO2e) 4,9(2008)
6,3(2008)
3,6(2008)
4,9(2007)
Oharra: Azaltzen diren berotegi-efektuko gasen emisioek ez dituzte lehen sektoreari eta sektore industrialari dagozkien emisioak jasotzen.
INGURUMEN ALDERDIAK
GA
IEN
ARA
BER
AKO
EKI
NTZ
A ET
A EM
AIT
ZAK
18
BATEZ BESTEKO BALIOA, UDALERRIAREN TAMAINAREN ARABERA (2007)
Adierazlea <1.000 biz. 1.000 – 5.000 biz. 5.000-15.000 biz. >15.000 biz.
URAREN ZIKLOAEtxeko ur-kontsumoa (l/biz/egun) 116,1 123,3 120,3 116,0
Uraren banaketako galerak (%) 51,4 48,3 33,6 29,5
ENERGIA-KONTSUMOAEtxeko gas natural eta elektrizitate-kontsumoa (tpb/biz/urte) 0,22 0,22 0,19 0,22
HONDAKINEN SORRERA ETA KUDEAKETAHiri-hondakinen sorkuntza, biztanleko eta eguneko (kg/biz/egun) 1,5 1,4 1,3 1,2
Gaika bildutako hondakinak (%) 28,7 27,5 27,1 31,0
Etxeko ur-kontsumoa txikia da, Estatuko gainerako udalerriena baino dezente txikiagoa. Hala eta guztiz, udalerri batzuetako kontsumo-neurketa hobetu beha-rra dago, batik bat udalerri txikietakoa. Uraren Espa-rru Direktibaren ezarpenak eta Uraren Euskal Agentzia abian jartzeak egoera hori hobetzen lagundu behar lukete.
Urak arazteko sistemak dituzten biztanleen portzen-tajea hazi egin da. Hori dela eta, 2008an biztanleek 2004an baino garrantzi txikiagoa ematen diote ura-ren kutsadurari. Hala eta guztiz, 2007ko uren ara-zketa-balioak urrun daude 2010. urterako EAEko II. Ingurumen Esparru Programak (2007-2010) ezarritako helburuetatik (%97).
Hiri-hondakinen ekoizpena egonkortu egin da; gaikako bilketaren portzentajea, berriz, handitu, baina balioak
ez dira oso handiak (%28,7) oraindik, eta II. Ingurumen Esparru Programan 2010erako zehaztutako helburuen azpitik daude.
Gaikako bilketaren balio apalak ez datoz bat EAEko gizar-teak birziklatzearen alde adierazten duen jarrera onare-kin, EBko batezbestekoa baino jarrera hobea, eta EAEko udalerrietan jarri diren gaikako bilketarako edukiontzien kopuru handiarekin. Horregatik, beharrezkoa da birzikla-pena mugatzen duten faktoreak sakonki aztertzea, eta EAEn eta handik kanpo emaitza hobeak lortzen dituzten udalerrietako arrakasta-faktoreak identifikatzea.
Udalerrien artean alde handia dago gaikako bilketaren portzentajeetan. Udalerri batzuetan %40ko portzen-tajea lortu da. Balio egokienak dituzten udalerrien profila askotarikoa da, eta udalerri handiak, ertainak eta txikiak barne hartzen ditu.
Etxeko energia-kontsumoa egonkortu egin da berriki, eta biztanleek etxeetan kontsumoa murrizteko jarrera ona adierazten dute. Beraz, kontsumoaren egonkorta-sun hori finkatzeko aukera ikusten da, eta jada mar-txan jarritako politikak sendotuz gero, kontsumo hori gutxitu ahal izango da. TA21en testuinguruan Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programak (KAAUP) sartzea egokia izan daiteke.
Sentsibilizazio-jardueren irismena handituz doa, eta 2004-2007 bitartean, klima-aldaketarekiko, hondaki-nekiko, energiarekiko eta mugikortasunarekiko herri-tarren kontzientzia handitu egin da. Aitzitik, eroske-ta eta kontratazio publikoetan ingurumen-irizpideak txertatzeko, informazioan eta sentsibilizazioan ahale-gin handia egin beharko da etorkizunean.
12. Grafikoa Hiri-hondakinen gaikako bilketaren adierazle onenak dituzten 10 udalerrien zerrenda.
Iturria: EAEko Tokiko Iraunkortasunaren BehatokiaOharra: EAEko Tokiko Agenda 21en jarraipena egiteko III. Programaren esparruan adierazlea kalkulatu duten udalerriak bakarrik sartzen dira.
13. Grafikoa Biztanleko etxeko energia (elektrizitatea eta gas naturala) gutxien kontsumitzen duten 10 udalerrien zerrenda.
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%46 %40
%38 %38 %37 %36 %34 %36 %34 %33
%28
Arrie
ta
Arra
sate
Lem
oiz
Sest
ao
Basa
uri
Amur
rio
Erre
nter
ia
Aule
sti
Leio
a
Mun
gia
Gaikako bilketa US21en batezbestekoa
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
kWh/
bizt
anle
2.390
Sest
ao
Gatik
a
Zalla
Urd
uliz
Ond
arro
a
Port
ugal
ete
Zest
oa
Zum
arra
ga
Erre
nter
ia
Zum
aia
1.748 1.7461.912 1.934 1.973 2.013 2.064 2.130 2.130 2.132
Etxeko energia-kontsumoa biztanleko US21en batezbestekoa
19
GIZARTE ETA EKONOMIA ALDERDIAK
IRAUNKORTASUN-ADIERAZLEAK: GIZARTEA ETA EKONOMIA (2007)
Adierazlea Udalsarea 21en batezbestekoa
Gehieneko balioa
Gutxieneko balioa
2006ko batezbestekoa
Lortu nahi den joera
POBREZIA ETA GIZARTE-BAZTERKETA
Oinarrizko errentaren prestazioa jasotzen duten familiak (%) 2,1 4,4 0,7 2,1 KASUAN-KASU BALORATZEKO
LAN-MERKATUA
Langabezian dagoen biztanleria aktiboa (%) (2008) 8,5 17,8 1,2 6,5 (2007)
Langabezian dagoen emakumezkoen biztanleria aktiboa (%) (2008) 11,1 21,6 3,2 10,0 (2007)
DEMOGRAFIA
Biztanleriaren urtetik urterako aldaketa (%) 1,0 3,8 -2,6 1,5 KASUAN-KASU BALORATZEKO
Biztanleriaren zahartze-indizea (64 urte baino gehiago dituzten biztanleen % guztizkoarekiko) 19,0 25,5 11,1 19,0
HERRITARREN PARTE-HARTZEA
Herritarren parte-hartze bilerak (bilera-kopurua urteko) 7,1 30 0 4,7
Herritarren parte-hartze bileretako parte-hartzaileak (saio guztietako parte-hartzaile desberdinak, guztira/urte) 96,1 396 0 112,3
EUSKARA
Biztanleria euskalduna (%) 50,6 (2006) 87,3 22,8 57,0 (2001)
ETXEBIZITZA
BOEn eraikuntza (azken 5 urtetan amaitu diren BOEn eraikuntzak) 5,3 52,2 0 1,8
Etxebizitza hutsak (%) 18,1 30,9 11,3 21,2
EKONOMIAREN BIZITASUNA
Enpresa-sorrera (udalerriko denden alten eta bajen balantzea/ 1000 biztanle) 4,7 12,3 -5,4 2,3
HERRITARREN GOGOBETETZE-MAILA KOMUNITATEAREKIKO
Udalerriarekin oro har duten gogobetetze-maila (1: oso eskasa/ 4: oso ona) 3,0 3,9 1,4 -
(…) etxebizitzen kalitatea, erabilgarritasuna eta eskuragarritasuna (1etik 4ra) 2,3 3,4 1,5 -
(…) lan-aukerak (1etik 4ra) 2,2 3,8 1,1 -
(...) natura-ingurunearen kalitatea eta kantitatea (1etik 4ra) 3,0 3,7 2,4 -
(...) eraikitako ingurunearen kalitatea eta kantitatea (1etik 4ra) 2,9 4,0 2,1 -
(...) gizarte- eta osasun-zerbitzuen maila (1etik 4ra) 2,9 3,8 2,1 -
(...) kultura-, jolas- eta aisialdi-zerbitzuen maila (1etik 4ra) 2,7 3,7 1,8 -
(...) ikastetxeen kalitatea (1etik 4ra) 2,7 4,0 1,5 -
(...) garraio publikoko zerbitzuen maila (1etik 4ra) 2,6 3,6 1,6 -
(...) udaleko planifikazioan eta erabakietan parte hartzeko aukerak (1etik 4ra) 2,1 3,6 1,3 -
(...) herritarren segurtasun-maila (1etik 4ra) 3,0 4,0 1,6 -
Oharra: Taula honetan bildutako balioek udalerri bakoitzari buruz eskuragarri dagoen azken balioa dira batzuetan; ez dira beti 2007koak. Datu batzuk urtero egiten ez diren inkestetatik hartuak direlako gertatzen da hori. G
AIE
N A
RAB
ERA
KO E
KIN
TZA
ETA
EMA
ITZA
K
20
Oharra: Taula honetan bildutako balioek udalerri bakoitzari buruz eskuragarri dagoen azken balioa dira batzuetan; ez dira beti 2007koak. Datu batzuk urtero egiten ez diren inkestetatik hartuak direlako gertatzen da hori.
BATEZ BESTEKO BALIOA, UDALERRIAREN TAMAINAREN ARABERA (2007)
Adierazlea <1.000 biz. 1.000 – 5.000 biz. 5.000-15.000 biz. >15.000 biz.
LAN-MERKATUALangabezian dagoen biztanleria aktiboa (%) (2008) 6,6 7,5 9,4 10,6
Langabezian dagoen emakumezkoen biztanleria aktiboa (%) (2008) 8,8 9,3 13,2 13,1
DEMOGRAFIABiztanleriaren urtetik urterako aldaketak (%) 0,8 1,6 1,5 0,3Biztanleriaren zahartze-indizea (64 urte baino gehiago dituzten biztanleen % guztizkoarekiko) 23,6 17,9 17,7 18,2
HERRITARREN PARTE-HARTZEAHerritarren parte-hartze bilerak (bilera-kopurua urteko) 3,8 5,0 4,3 15,8
HERRITARREN GOGOBETETZE-MAILA KOMUNITATEAREKIKOUdalerriarekin oro har duten gogobetetze-maila (1: oso eskasa/ 4: oso ona) 2,0 3,1 3,0 3,2
(…) etxebizitzen kalitatea, erabilgarritasuna eta eskuragarritasuna (1etik 4ra) 3,4 2,4 2,3 2,1
(...) natura-ingurunearen kalitatea eta kantitatea (1etik 4ra) - 3,2 3,1 2,9
(...) eraikitako ingurunearen kalitatea eta kantitatea (1etik 4ra) 3,7 2,9 3,0 2,8
(...) ikastetxeen kalitatea (1etik 4ra) 2,3 2,4 3,0 2,7
(...) garraio publikoko zerbitzuen maila (1etik 4ra) - 2,0 2,7 2,8
(...) udaleko planifikazioan eta erabakietan parte hartzeko aukerak (1etik 4ra) - 2,2 2,4 1,9
(...) herritarren segurtasun-maila (1etik 4ra) 4,0 2,9 2,8 3,0
KLIMA-ALDAKETAREN AURKAKO BORROKA TOKIAN TOKITIK
Klima-aldaketa da ingurumen-politikaren erronka
nagusia, nazioarteko eskalatik tokikoraino. Horre-
la uste dute EAEko biztanleek, zeinentzat 2008ko
Ekobarometro Sozialaren arabera klima-aldaketa
den ingurumen-arazorik larriena.
EAEko gizarteak klima-aldaketarekiko duen sentsi-
bilizazioa EBko batez bestekoa baino handiagoa
da. Sentsibilizazio-lan horretan, zalantzarik gabe,
eragin handia izan dute administrazio publikoek
garatutako politikek, ekimenek eta komunikazio-
jarduerek.
Hasieratik, Udalsarea 21eko kide diren udalerrie-
tan TEPak ezartzeak ekarpen handia egin dio
klima-aldaketaren aurkako borrokari, berotegi-
efektuko gasen (BEG) isurpenak murriztera bide-
ratutako ekintzen bidez. Ekintza horietatik, az-
pimarragarriak dira Energia eta Mugikortasuna
eta garraioarekin lotutakoak (ebaluatutako 9.197
ekintzen %16). Guzti horiek BEGen isurpenaren
murrizketa dakarte. Lurraldea eta plangintza,
Ura, Hondakinak, Sentsibilizazio eta kontsumo
iraunkorra, Komunikazioa eta herritarren parte-
Langabezia-tasa asko igo da, batik bat gizonezko biz-tanleria aktiboarena. Hala eta guztiz, EAEko udaletako langabezia-maila Estatuko gainerakotakoa baino txikia-goa da.
2006 eta 2007 bitartean enpresa-kopurua handitu egin bazen ere, joera hori aldatu egin da berriki, EB osoan ger-tatu den bezala, produkzio-egituraren suntsipena dela eta.
Parte hartu duten udalerrietan, etxebizitza eskuratzeko eta lan egiteko aukerak dira herritarrek okerren balioes-
ten dituzten alderdiak. Hala eta guztiz, TEPek ez dute eragin handirik eremu horietan. Egoera hori kontuan hartu behar da abian dauden edo laster abian izango di-ren Planen berrikuspen-prozesuetan.
Herritarren gogobetetze-maila txikia da udal-planifika-zio eta -erabakietan parte hartzeko dituzten aukerei da-gokienez. Baina, bestalde, parte hartzeko prozesuetara herritar gutxi inguratzen da.
Zerbitzu sozialak eta osasun-zerbitzuak, herritarren se-gurtasuna eta ingurune naturalaren eta eraikitako ingu-
runearen kalitatea dira herritarrek hobekien balioesten
dituzten alderdiak.
Udalerri txikietan, ingurune natural eta eraikitakoaren
kalitateari eta herritarren segurtasunari dagozkien
emaitzak hobeak dira. Aitzitik, udalerri txiki horietako
biztanleak ez daude gustura joera demografikoa eta biz-
tanleriaren zahartzearekin, lanera joateko lekuz aldatze-
ko beharrarekin, eta zerbitzu batzuetarako sarrera eta
merkataritzari dagozkion alderdiekin.
21
AUZOLAN 21: KLIMA-ALDAKETAREN AURKAKO BORROKARAKO UDAL-ORDENANTZA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Klima-aldaketaren aurkako Udal-Orde-nantza onartzea
• BEGen inbentarioa eta isurketen proiek-zioa egitea
• Udal-Programa egitea
Partaideak Amurrio, Areatza, Balmaseda, Durango, Legazpi eta Tolosa
Sortutako baliabide komunak
BEGen kalkulurako tresna eguneratua
Klima-Aldaketaren aurkako borrokan erreferentzia diren Pogramak.
hartzea, eta Enpresen eta Administrazioaren in-gurumen-kudeaketari lotutako ekintzek ere (TEP-en dagozkien ekintzen %35) eragiten dute, neurri batean, klima-aldaketaren arazoan.
Duela urte batzuetatik hona, indartu egin da Udalsarea 21en klima-aldaketaren aurkako bo-rroka, esku-harmenerako eremu bihurtuta, eta berariazko tresnak ezarrita.
Ekitaldeen bidez, udalerrietako gaikako lan-tal-deak, eta, berrikiago, Auzolan 21en bidez, BEGen udal-inbentarioak kalkulatzeko eta Klima-Aldake-taren aurkako Udal-Programak (KAAUP) diseinat-zeko metodologiak eta tresnak garatu dira. Era be-rean, klima-aldaketaren aurkako udal-ordenantza bat garatu da eta jada sei bat udalerritan ezarri da. Klima-aldaketaren aurkako borrokarako ekint-za udalen lehen mailako konpromiso bihurtzea da Udal-Ordenantza horren helburua.
2009an, jada 14 udalerrik kalkulatu dute beren BEG-en udal-inbentarioa, Udalsarea 21ek garatutako ka-lkulua aplikatuta.
Parte hartzen duten udalerrietatik jasotako batez besteko emaitzen arabera, udalerriko isurpen-igorle nagusia garraioa da, guztizkoaren %61. Haren atze-tik, etxebizitzek sortutako isurpena dator (%17). Udalak, zerbitzuen sektorean sartua, emisioen %3 sortzen du.
Udalean, isurpen gehien sortzen dituzten sektoreak eraikinak (%58) eta argiztapena (%34) dira. Gaine-rako sektoreekin alderatuta udalek sortzen dituzten isurpernak oso garrantzitsuak ez izan arren, isurpe-nak murriztu egin behar lituzkete, tokiko adminis-trazioak eragiteko ahalmen handiena duten ere-muak eta udalerrien erakusleihoak baitira.
14. Grafikoa Udalerrietako berotegi-efektuko gasen isurien banaketa, sektoreka (2008)
Iturria: EAEko Iraunkortasunaren BehatokiaOharra: : Ez dira sartzen industria eta lehen sektorea. Lehen sektoreak emisioen %7a sortu du faktore kontuan hartu du-ten 5 udalerrietan.
Hondakinak%10Zebitzuak
%12
Etxebizitza%17
Garraioa%61
Udal-flota%8
Argiztapen publikoa
%34Eraikinak
%58
15. Grafikoa Udaletako berotegi-efektuko gasen isurien banaketa, esparruaren arabera (2008)
Iturria: EAEko Iraunkortasunaren Behatokia
GA
IEN
ARA
BER
AKO
EKI
NTZ
A ET
A EM
AIT
ZAK
22
4 HERR
ITA
RREN
PA
RTE-
HA
RTZE
A ET
A PR
OZES
UEN
ZEH
ARK
AKO
TASU
NA
TOKIKO AGENDA 21EKO
PROZESUEN BARNE-
KOORDINAZIOA ETA
ZEHARKAKOTASUNA
Ebaluatutako TEPen hasitako ekintzen %68an ko-
ordinatzailea ez den beste eragile tekniko batzu-
ek hartzen dute parte. Lurraldea, ingurumena,
gizartea eta ekonomiari buruzko askotariko gaiak
barne hartzen dituzten TEPen zeharkakotasun az-
pimarragarria erakusten du horrek.
Zeharkakotasuna TEP-en ezarpena lortzeko erronka
nagusietakoa da eta oso garrantzitsua da proze-
suak arrakasta izateko.
Hori dela eta, komenigarria da barneko parte-
hartzeari arreta handia jartzea, eta, horretarako,
prestakuntza-, komunikazio- eta koordinazio-
jarduerak gauzatzea. Tresna garrantzitsuenetako
bat da Udaleko Iraunkortasun Batzordea (UIB)
izenez ezagutzen den Tokiko Agenda 21ekin lotu-
tako koordinazio-organo egonkorra sortzea eta
dinamizatzea.
Udaleko Iraunkortasun Batzordea TEPen ezarpe-
narekin lotutako udal-eragile garrantzitsuenek
osatzen dute. Udalerri handietan, eragile horiek
teknikariak soilik izan ohi dira; udalerri txikiagoe-
tan, berriz, kargu politikoak ere izan ohi dituzte.
Parte hartzen duten udalerrien %21ek soilik dute
UIB bat. %37k Tokiko Agenda 21en gaiak tratatze-
ko barne-koordinaziorako mekanismo orokor bat
erabiltzen dute. Gainerako %42k ez dute mekanis-
mo egonkorrik. Udalerri horietan komunikazioa
eta barne-koordinazioa informalki gauzatzen di-
rela jotzen da, beraz.
Koordinazio-mekanismo egonkorrak dituzten
udalerri gehienek bilerak egiten dituzte aldizka,
urtean 2tan baino gehiagotan bilduz.
Tokiko Agenda 21eko bileren funtzioari dagokio-
nez, udalerri gehienetan bilera horiek Planen
ebaluazioaren eta segimenduaren emaitzak ba-
lioztatzeko erabiltzen dira. Azpimarragarri da, or-
dea, udalerrien %30ek asmo handiagoko organo
egonkorrak dituztela, eta tokiko iraunkortasun-
adierazleen emaitzen azterketetan programazio-,
eguneratze- eta parte-hartze proposamenak ez-
tabaidatzen direla.
23
Ez dagoTA21 integratzen duen koordinazio tekniko orokorrerako organoa dagoTA21en organo egonkorra dago: UIB
%30 %32
%38
TA21en koordinazio-mekanismo egonkorrak (Udaleko Iraunkorta-sun Batzordea-UIB)
Koordinazio teknikorako mekanismo egonkorren bileren maiztasuna
Koordinazio-bilerak hone-lakoak dira, batik bat…
16. Grafikoa Barruko parte-hartze mekanismoen ezarpena eta ezaugarriak Iturria: EAEko Iraunkortasunaren Behatokia
Ondoko irudietan, udalek azken urtean gauzatu-
tako barruko komunikazio-esperientzien adibide
batzuen deskribapen laburra egiten da.
Kasu hauek, eta txostenean jaso ezin izan diren
beste asko, Tokiko Agenda 21ean udalen barne-
partaidetza sustatzeko ekintzen adibideak dira.
Horretaz gain, modu osagarrian, herritarren par-
taidetzarako tresnak biltzen dira baita ere.
DONOSTIAKO INGURUMENEKO AHOLKU BATZORDEA (IAB) ETA GAIKAKO LAN-MAHAIAK
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• 1998an TA21en Diagnostikoa eta ondorengo TA21eko Ekintza-Planaren diseinua hasi ziren. 11 GAIKAKO LAN-MAHAI eratu ziren, udal-teknikariz eta beste administrazioetako langilez osatu-takoak.
• 2001ean, INGURUMENEKO AHOLKU BATZORDEA (IAB) sortu zen, kontsultak egiteko organo gisa. Batzorde hori 35 pertsonek osat-zen dute: elkarteetako ordezkariak (auzo-elkarteak, ekologistak, naturalistak…) eta ordezkari politikoak, sindikalak eta unibertsi-tatearen arlokoak. IABko kide batzuek Lan-Mahaietan parte hart-zen dute baita ere.
• Lan-Mahaietako kideek TA21eko TEParen kudeaketa-prozesuan eta aldizkako bileretan parte hartzen dute, adierazleen emaitzak balioztatu eta interpretatzeko. Era berean, erdietsitako exekuzio-mailaren eta adierazleen bilakaeraren berri ematen zaio urtero IABri.
• 2007an, Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programa egin zen, eta 2008an TA21ko Ekintza Plana berrikusi zen, Lan-Mahaien eta IABren partaidetzarekin eta haien artean ezarritako dinamikari jarraiki.
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• 2008an, jendaurrean aurkeztu zen Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programa. Programa horrek komunikazio- eta partaidetza-jarduera osagarriak biltzen ditu: ekarpenak linean, auzo-tailerrak, gazte-taldeentzako jardunaldiak, hitzaldiak, osoko bilkurak alka-tearekin eta abar.
Partaideak
TA21ean diharduten udaleko arduradun teknikoak, beste admi-nistrazio batzuetako teknikariak, udalerriko eragile nagusiak, mu-gimendu sozial, sindikal, ekologista eta unibertsitatearen arloko ordezkariak eta abar.
Lortutako onura nagu-siak
• Arduradun teknikoek TA21eko TEParen edukien ezagutza-maila handia lortu dute, eta haiekin identifikatuta sentitzen dira, ho-nek Planaren exekuzioa errazten duelarik.
• Egituratutako lan-mahaiek eta finkatutako lan-dinamikak erraz-tu egin dute Klima Aldaketaren Aurkako Udal Programaren eraketa eta hura TA21eko TEPean txertatzea.
%21 %42
%37
%41 %42
%17
Ez dagoOrgano egonkorren bilera puntualak (1-2 azken urtean)Organo egonkorraren aldizkako bilerak (>=2 urtean)
InformatzekoTA21en ebaluazio- eta segimendu-proze-suaren emaitzak balioztatzeko (egune-raketa, programazioa…)TITren azterketa eguneratzeko ,pro-gramatzeko eta bertan parte hartzeko proposamenak egiteko
HER
RITA
RREN
PA
RTE-
HA
RTZE
A ET
A PR
OZE
SUEN
ZEH
ARK
AKO
TASU
NA
24
HERRITARREN
PARTE-HARTZEA
Azken urte hauetan azaleratu den gobernantza-
eredu berriak herritarren eta tokiko eragileen iritzia
aintzakotzat hartzen du erabakiak hartzerakoan.
Herritarren aniztasuna eta sentsibilitateak inte-
gratu nahi dira, hartutako erabakiak egokiagoak
izan daitezen, gizarteko testuinguruari eta beha-
rrei erantzunez.
Herritarren parte-hartzea da Tokiko Agenda 21eko
prozesuen elementurik bereizgarriena eta, aldi be-
rean, haien erronka nagusienetako bat. Udalerriko
beste zenbait alorretan ere kudeaketa publikorako
planifikazio-ekimenak gauzatzen ari dira; baina,
zalantzarik gabe, Tokiko Agenda 21ak dira herrita-
rren parte-hartzea gehien bultzatu dutenak. Hala
eta guztiz, Tokiko Agenda 21en garapena eta finka-
pena asko aldatzen dira udalerri batetik bestera.
Erronka handiagoa da herritarrek TEPen exekuzio-
fasean parte hartzea planaren diseinu-fasean par-
te hartzea baino. Horretarako, hasieran sortutako
tresna egonkorrak eta bereziki Tokiko Agenda 21en
Foroak mantentzen eta haiei funtzio berriak erans-
ten saiatu dira udalerriak.
Parte hartzen duten udalerri gehienek (%78k) Foro
bat dute, eta udalerrien %18k gaikako organo osa-
garriak dituzte.
Foroen %40 aktibo daude, urtean behin baino
gehiagotan elkartzen baitira. %27 oso tarteka elkar-
tzen dira, azken bi urteotan, behin edo bitan soilik
bildu direlarik. Talde horri arreta berezia jarri behar
zaio, eta aldizkakotasunez elkartzeko dinamika bat
ezartzeko beharra izango lukete. Gainerako %33an
Foroa ez dago aktibo , eta Planaren diseinu-fasea
amaitu zenetik ez dira ia inoiz elkartu.
DURANGOKO IRAUNKORTASUN BATZORDE TEKNIKO-POLITIKOA ETA HERRITARREN PARTE-HARTZE FOROA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• 2006 eta 2007 bitartean, TA21eko Ekintza Planaren eraketaren aurretiko diagnosi-fasean, bi partaidetza-mekanismo eratu zi-ren: Herritarren Parte-hartze Foroa eta Iraunkortasun Batzorde Politiko-Teknikoa.
• 2007an, TEPa onartu ondoren, Batzorde Politiko-Teknikoa bitan banatu zen: Batzorde Politikoa eta Mahai Politiko-Teknikoa. Lehe-nak herritarren partaidetzatik eratorritako ekarpenak jasotzen ditu. Bigarren mekanismoa, berriz, Planaren kudeaketari lotuago dago.
• Herritarren Parte-hartze Foroa hiru lantaldetan banatuta dago (kutsadura akustikoa eta atmosferikoa, mugikortasun iraunko-rra eta irisgarritasuna eta ikuspegi soziala). Talde horiek hilero elkartzen dira, TA21eko TEP-eko programen eta ekintzen ingu-ruan lan egiteko.
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Sei hilez behin, eta Batzorde Politiko-Teknikoak egiten duen TEP-aren ebaluazioarekin bat eginez, Fororako deialdia egiten da, Bat-zordearen eta gaikako lan-taldeen emaitzen eta ondorioen berri emateko.
Partaideak TA21ean eragiten duten udaleko arduradun tekniko eta politikoak
Lortutako onura nagusiak
• Planaren ebaluazio- eta segimendu-prozesuari eta langile tek-nikoen eta politikoen eta herritarren inplikazioari esker, Plana errazago exekutatzen ari da. Horren adierazgarri da Planaren ezarpen-maila Udalsarea 21eko gainerako udalerrien batezbeste-koaren gainetik dagoela.
• TA21eko Ekintza Plana udal kudeaketarako tresna erabilgarri, ope-ratibo eta dinamikoa bihurtu da.
25
Ez dagoOrgano egonkor orokorra dago: TA21en parte-hartze foroaParte-hartze organo osagarriak daude, gai-esparruka
%18 %22
%60
%29 %16
%55
Herritarren parte-hartze mekanismoak (erantzun anizkoitza)
Foroaren parte-hartze saio bakoitzeko batez besteko parte-hartzaileen kopurua
5-10 10-20 > 20
Herritarren parte-hartze mekanismo egonkorren bileren maiztasuna (Foroak/Batzordeak)
Parte-hartze saioak honelakoak dira, batik bat…
%40 %26
%27
%7
Ez dago parte-hartze saiorikEz da bilerarik egin azken 2 urte baino gehiagotanOrgano egonkorraren bilera puntualak (1-2 azken 2 urteotan)Organo egonkorraren aldizkako bilerak (>1 urtean)
%39%10
%13
%38
InformatzekoKexak eta eskaerak jasotzekoTA21en ebaluazio- eta segimendu-prozesuaren emaitzak balioztatzekoTEPeko proposamenak egiteko, eztabaidatzeko eta adosteko
Ondoko irudietan, azken urtean herritarren par-
te-hartzeari buruzko esperientzia batzuen labur-
pena egiten da.
Kasu hauek, eta txostenean jaso ezin izan diren bes-
te asko, Tokiko Agenda 21en bidez herritarren parte-
hartzea bultzatzeko ekintzen adibideak dira.
HER
RITA
RREN
PA
RTE-
HA
RTZE
A ET
A PR
OZE
SUEN
ZEH
ARK
AKO
TASU
NA
17. Grafikoa Herritarren parte-hartze mekanismoen ezarpena eta ezaugarriak Iturria: EAEko Iraunkortasunaren Behatokia
26
LEGAZPIKO HERRITARREN PARTE-HARTZE FOROA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• 2007an, herritarren parte-hartzeari buruzko bi hausnarketa-bilkura egin ziren, herritarren parte-hartze foroaren osaketa, funtzioak, gaiak eta aldizkakotasuna denen artean adosteko. Saio horietan hainbat ordezkarik hartu zuten parte: ordezka-ri politikoak, teknikariak, auzoetako elkarteetako eta erakunde sozialetako ordezkariak (emakumeak, jubilatuak, minusbaliatu fisikoak), hezkuntza arloko arduradunak, enpresak, merkataritza-erakundeak eta Legazpiko biztanleak.
• Legazpiko Agenda 21eko foroaren izaera eta funtzioak dokumen-tua egin eta balioztatu zen. Dokumentua Osoko Bilkuran onartu zen ondoren
• 2001etik egundaino, herritarren parte-hartze bilkurak egiten dira, aipatutako itunei jarraiki, eta urtero ondoren azaltzen den kudeaketa- eta antolaketa-dinamika jarraitzen da: urte-amaie-ran, foroaren osoko bilkura batean, urte horretan gauzatutako aktibitateak ebaluatzen dira; ondoren, hurrengo urtean landu behar diren interes gaiak identifikatu eta hurrengo urterako saioak programatzen dira.
• Foroan gai hauek landu dira, besteak beste: Hiri–Antolamenduko Plana, Mugikortasun Plana, Legazpiko Merkataritzaren Susperke-ta Plana, klima-Aldaketaren Aurkako Plana, Tokiko Agenda 21en Ekintza- Plana eta abar. Horretaz gain, sentsibilizazio-ekintzak, herriko ondare naturalen azterketa eta abar planifikatu dira.
Partaideak
Foroa irekia da, eta parte hartu nahi duten legazpiar guztiek (he-rritarrek, elkarteek, ikastetxeek, enpresek, eskualdeko erakun-deek) eta Udaleko ordezkari politiko eta teknikoek hartzen dute parte.
Lortutako onura nagusiak
• Parte-hartzea dinamizatu egin da, aldizkako saioen maiztasunari eta partaidetza-mailari eutsita. Urtean, batez beste, 9 saio egi-ten dira, saio bakoitzean 25 eragilek parte hartzen dutelarik.
• Foroko kideek hurrengo urteko gaien eta saioen planifikazioan parte hartu ahal izan dute, eta horrek foroa finkatu egin du.
• Herritarrek udalerrian eragina duten 5 Planen azterketan eta for-mulazioan eta hirigunea oinezkoentzat egiteko eta bidegorria erabiltzeko berariazko prozesuetan parte hartu dute.
ESPERIENTZIA AZPIMARRAGARRIA KOMUNIKAZIOAREN ARLOAN: ZARAUZKO TOKIKO IRAUNKORTASUN-TXOSTENA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Lehen Ekintza-Planaren indarraldiaren azken urtean, Tokiko Iraunkortasun Txostena egin zen, Planaren eraginkortasuna neurtzeko eta TA21eko II Ekintza-Plana egin eta berrikuspenean kontuan hartu beharreko etorkizuneko erronkak identifikatzeko.
• Txostena komunikazio-tresna gisa erabili da, Udaleko eragileei eta herritarrei ordura arte erdietsitako emaitzen balantzea azal-tzeko eta Planaren berrikuspen-prozesuaren hasieraren berri emateko.
• Bukatu ondoren, Txostena eta ondorio nagusiak udalerriko ohiko komunikabideen bidez hedatu ziren.
Partaideak Emaitzak interpretatu eta etorkizuneko erronkak zehaztu dituzte udaleko arduradun tekniko eta politikoek.
Lortutako onura nagusiak
• TA21eko I. Ekintza Planaren ebaluaziotik eta segimendutik erato-rritako informazioa balioztatzea.
• Lortutako emaitzei buruzko eta TA21eko II. Tokiko Ekintza Planak izan behar dituen erronkei buruzko barne-hausnarketa egitea.
• Udal-eragileekin egindako elkarrizketek planaren berrikuspen-prozesuaren hasieraren berri emateko eta lehentasunezko jar-duera-eremuak identifikatzeko balio izan dute.
27
AMURRIOKO TOKIKO AGENDA 21AREN BILAKAERARI BURUZKO URTEROKO KOMUNIKAZIOA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• 2005etik hona, Planaren ebaluazioaren emaitzen eta tokiko iraunkortasun-adierazleen bilakaeraren berri ematen da urtero Arnasa herritarren parte-hartze foroan, Amurrioko iraunkorta-sunari buruzko Aldizkarian (urtean 2-3 ale argitaratzen ditu) eta web-orrian.
• 2007an, Tokiko Agenda 21en Ekintza-Planen berrikuspen-pro-zesuarekin batera, tokiko iraunkortasun adierazleen berariazko argitalpen bat egin zen, non gaika, adierazleen balioak eta bi-lakaerak ezagutzera eman ziren. Bestalde, adierazle bakoitzaren kalkuluaren arrazoiak aztertu eta adierazle horiek hobetzeko gauzatutako jarduera nagusiak aurkeztu ziren. Horrez gain, uda-lak heldu beharreko jarduerak eta herritarrei zuzendutako propo-samenak identifikatu ziren.
Partaideak Udaleko arduradunak
Lortutako onura nagusiak
• Tokiko Agenda 21, ekintza-plana eta haren bilakaera eta iraunkor-tasunaren kontzeptua herritarren artean zabaltzea.
• Herritarrei udalerriaren iraunkortasun-emaitzak hobetzeko haien inplikazioak eta partaidetzak duen garrantzia helaraztea.
IDIAZABALGO HERRITARREN PARTE-HARTZE FOROA
Gauzatutako eginkizun nagusiak
• Idiazabalgo foroa, sortu zenetik (2005), parte hartze mekanismo egonkor gisa finkatu da. Urtean 10-12 bat saio egiten dira. Saioe-tan, batez beste, 12 lagunek hartzen dute parte, udaleko ordezka-ri politiko eta teknikoak, ikastetxeak eta herritarrak. Landuko den gaiaren arabera, lotura handiena duten taldeei deialdi berezia egiten zaie.
• Ekintza-Planeko ekintzak eta Planaren urteroko ebaluazioaren emaitzak aztertzen dira foroan, eta ezarpen-maila handitzeko jarduerak proposatzen dira.
• Mugikortasun-planaren barruan mugikortasuna eta udalerriko hirigintza-lanak aztertu dira, mugikortasunaren eta irisgarrita-sunaren ikuspegitik.
• Horrez gain, proposatutako beste jarduera batzuen antolaketan eta prestaketan parte hartzen du foroak; adibidez, mugikorta-sun-asteko jardueretan.
Partaideak Udaleko eragile teknikoak (lantzen diren gaien araberakoak) eta politikoak, ikastetxeetako ordezkariak eta herritar arruntak.
Lortutako onura nagusiak
• Foroan hurrengo urtean landuko diren gaiak aukeratzen dira, udalerriarentzat interes handieneko gaiei lehentasuna emanez.
• Proposatutako jardueren antolaketan ere parte hartzen du fo-roak, honek herritarren inplikazioan eta jarduerek arrakasta han-diagoa izaten laguntzen duelarik. Horrela, argiago ikusten dute herritarrek ardura partekatzeko premia.
HER
RITA
RREN
PA
RTE-
HA
RTZE
A ET
A PR
OZE
SUEN
ZEH
ARK
AKO
TASU
NA
28
Lehenxeago azaldu dugunez, Tokiko Iraunkorta-
sunaren Behatokiak informazio zabala du. Bada,
informazio hori oinarritzat hartuta, atal hone-
tan balantze orokor bat egin eta etorkizuneko
erronkak eta haiei aurre egiteko berariazko tres-
nak formulatzen dira.
Balantzea eta erronken formulazioa tokiko ikus-
pegitik egiten dira, baina kontuan hartu behar
dira baita ere EAEko gainerako udalerriekin parte-
katutako erronkak. Horiek udalaz gaineko ikuspe-
gitik landu behar dira, Udalsarea 21ek eskaintzen
duen erakunde arteko koordinazioan oinarrituta.
Pilatutako esperientziak egiaztatzen du Udalsarea
21en Tokiko Agenda 21eko kudeaketa-eredua (jar-
dueren programazioa eta gauzatzea, eta Planaren
ezarpenaren ebaluazioa eta adierazleen kalkulua)
egokia dela, eta tokiko politikak diseinatu eta gau-
5 BALA
NTZ
EA E
TA E
TORK
IZUN
EKO
ERRO
NKA
K
zatzeko urteko jarduera-ziklo gisa finkatzea ego-
kia eta beharrezkoa dela.
Era berean, Tokiko Ekintza-Planei eta adierazleei
buruz sortutako informazio guztia Behatokian
integratzeak, tokikoari laguntzera bideratutako
udalaz gaineko politikak ebaluatzeko eta formu-
latzeko ikuspegi orokorra ematen du. Kasu ho-
netan, egokia litzateke aldizka azterketak egitea,
baina urtebete baino handiagoko denbora-tar-
teak utzita, Sare-mailan nahikoa garrantzia duten
joerak islatzeko. Beraz, ondoren azalduko ditugun
erronkak datozen urteetarako dira.
Planteatutako tresnak, berriz, Tokiko Agenda 21en
esparruan sortzen diren askotariko egoereta-
ra moldatzen dira. Prozesuen heldutasun-maila
kontuan hartuta, Udalsarea 21ek udalerri bakoi-
tzarentzako berariazko zerbitzu-zorro bat du.
TOKIKOAGENDA 21eko
EKINTZA PLANA
Ekiteko plana: tresna erabilgarria eta udal-kudeaketan aplikatu beharrekoa
Era hitzartuan aurrera egiteko ikuspegia eta etorkizuneko helburuak
Herritarren eta eragile ekonomiko eta sozialen iritzia eta proposamenak sartzea
Udalerrira hurbiltze zabala eta globala egitea, tokiko garapenarekin zerikusia duten gai ez-berdinak eta hauen kudeaketaren arduradu-nak integratuz
Aurrerapen ekonomikoa, zuzentasun soziala eta in-gurumenaren babesa bateratzeko plangintza eta ezarpena
3. Irudia Udalsarea 21eko Tokiko Agenda 21en prozesuen kalitate-ardatzak.
OPERATIBOA
IRAUNKORRA
ESTRATEGIKOA
PARTE-HARTZAILEA ZEHARKAKOA
29
1
RETOS 2009
f inkatu eta areagotu egin da tokiko agenda 21en urteroko segimenduak ekintzarako trakzio-elementu gisa duen funtzioa, eta eaeko udalerrien kudeaketa publikoa hobetzen lagundu du. Asko handitu da parte hartzen duten udalerrien kopurua, aurreko urteetako segimenduetan inplikatutako udalerrien fideltasunari esker, batik bat. Udalerrien heldutasun-maila desberdinak egiaztatu dira. Heldutasuna, adierazleen kalkuluen garapenean eta adierazleek udal-kudeaketan eta barne- eta kanpo-komunikazioan duten aplikazioan islatzen da. Ondorioz, estrategikotzat hartzen da kalitate handiagoko segimenduen aldeko apustua, Sareko gainerako udalerrientzako etsenplu eta trakzio gisa.
TA21en prozesuen kalitatea hobetzea, herri-politiken kudeake-tarako tresna eraginkor eta efikaz gisaParte hartzen duten udalerrien konpromisoan , eta TA21en prozesuen segimendurako tokiko iraunkortasun-adierazleen kalkuluaren kalitatearen hobekuntzan aurrera egiteaTEP ebaluazioaren eta adierazleen emaitzak Planen jardueren komunikazioan, diseinuan eta exekuzioan aplikatu daitezen bultzatzea eta hauek herri-politiken hobekuntzan duten era-gina bultzatzea.
Udalsarea 21eko Batzorde Exekutiboa eta 2010-2015erako Plan EstrategikoaKonprometitutako udalerriei zuzendutako TA21en ebaluazio- eta segimendu-programak, MUGI 21 erabiliz.Udaletako Tokiko Iraunkortasun TxostenakTA21en kalitatearen ebaluazioaren bidezko aitorpen-sistema
TRESNAK
BA
LAN
TZEA
ETA
ETO
RKIZ
UN
EKO
ERRO
NK
AK
ERRONKAK
Zerbitzu horietako batzuk (ekintzarako Ekitalde
lantaldeak, gida metodologikoak edo trebakuntza
eta formazioa, adibidez), erabat finkatuta daude.
Konpromiso-maila handiko udalerriei eta prozesu
helduagoei zuzendutako beste ekintza batzuk,
ordea (Auzolan 21 edo Berringurumena, adibi-
dez), hasiberriak dira, eta haien funtzionamendua
pixkanaka ari da finkatzen. Ekintza guzti horietan
beharrezkoa da landu beharreko gaiak aldizka
eguneratzea, Behatokiko informazioaren eta Sa-
reko udalerrien eskaeren bidez identifikatutako
beharren arabera. Atal honetan tresna garrantzi-
tsuenak formulatzen dira.
Ondoren, laburtuta azaltzen dira EAEko Tokiko
Agenda 21en egoera eta aurrerakuntza, eta etor-
kizuneko erronkak eta tresnak. Horretarako,
kontuan hartzen dira lehenago aipatutakoa,
eta Agenda 21eko prozesuen kalitatearen 5 arda-
tzak: Estrategia, Operatibitatea, Zeharkakotasua,
Iraunkortasuna eta Parte-hartzea.
30
3
tep-en urteko gauzatze eta ebaluazioan dihar-duten eragile teknikoen kopurua handitzen ari da, eta jada milatik gora dira. Horiek, kudeaketa publikoan integrazio eta zeharkakotasun irizpide, tresna eta kultura txertatzen laguntzen dute. Bestalde, positiboki egiaztatu da tokiko po-litikak, Lurralde Historikokoak eta EAEkoak osagarriak direla.
ERRONKAK
Administrazio-maila guztietan garatu beharreko iraunkorta-sun-politikak lerrokatzea.
Udalsarea 21eko jardueretan Udaleko teknikarien parte-hart-zea indartzea.
Udaleko Iraunkortasun Batzordeak
Udalsarea 21eko Batzorde Teknikoa
www.udalsarea21.net eta ezagutza partekatzeko tresnak
TRESNAK
2
planen batez besteko ezarpen-maila neurritsua da. exekuzio-erritmoari dagokionez, udalerri batzuetatik besteetara alde nabaria dago eta geroz eta handiagoa da. Udalerri batzuetan, planak era-bat geldituta daude; beste batzuek, berriz, bizitasun azpimarragarria eta programatutakoaren gainetiko ezarpen-erritmoa dute. Berriki onartutako Planak aurretik onartutakoak baina intentsitate handia-goz gauzatzen dira, onartu berriak direlako edo bigarren planak di-relako. Beste arrazoi batzuren artean, eragin handia du hainbat plan zaharkituta egoteak, eta egungo beharretara eta egoerara ez egoki-tzeak. Duela 3 edo 4 urte onartutako Planak dituzten udalerri txiki eta landa-inguruneetakoetan, beharrezkoa ikusten da alderdi sozial eta ekonomikoak sartzea, Planak udal-jarduerak planifikatzeko izaera integrala izan dezan.
ERRONKAK
Indarraldia gainditu duten Tokiko Ekintza Planak berrikustea.
Udalen TA21eko Ekintza Planen kudeaketan urteroko progra-mazioaren integrazioan aurrera egitea.
TA21eko Ekintza Planen berrikuspenerako gida metodologikoa
TA21eko Ekintza Planen berrikuspenean laguntzeko euskarriak
Bulegoak 21en abian jartzea eta finkatzea, batez ere udalerri txikiz osatutako taldeei zerbitzu bateratua emateko.
TRESNAK
31
4
tep-etan geroz eta presentzia positibo handia-goa dute alderdi sozioekonomikoek eta inguru-men-alderdi berriek (klima-aldaketa, adibidez).Bi kasuetan, erronken garrantziak eta larritasunak ahalegina handitzeaeskatzen du, eta orain, inoiz baino gehiago, beharrezkoa da politikak ahalik eta modu eraginkor eta efikazenean bideratzea, udal-ekintzaren ikuspegi integratuarekin lan eginez. Bioaniztasuna, kontsumo iraunko-rra eta karbono urrikoa, klima-aldaketari egokitzea, eta hirietako ingu-rumeneko beste zenbait alderdi (mugikortasuna eta airearen kalitatea) bultzatu beharreko beste eremu garrantzitsu batzuk dira.
ERRONKAK
Klima-aldaketaren aurkako borrokan BEGen emisioak murriz-teko eta egokitzapena egiteko konpromiso zehatzak hartzea,eta horiek lortzeko beharrezko politikak definitzea.
Udalsarea 21eko eta udalerri kideetako arlo estrategikoetanbiodibertsitatea, mugikortasun iraunkorragoa eta airearenkalitatea ekintzen irismena handitzea eta sakontzea .
Erosketa eta kontratazio publiko berdea eta kontsumoiraunkorra sustatzea.
Klima-aldaketaren aurkako udal Ordenantza, BEGen neurketa,klima-aldaketaren aurkako udal Programen ebaluazioa eta se-gimendua, eta klima aldaketara egokitzeko tokiko Estrategien garapena.
Hirietako ingurumenarekin lotutako alderdien kudeake-tarako eta planifikaziorako laguntza teknikoko eta ekono-mikoko tresnak.
Ekintza berritzaileak garatzeko laguntza-mekanismoak.
TRESNAK
5
tokiko agenda 21 ingurumen-sentsibilizazioaeta herritarren parte-hartzea sustatzeko etaartikulatzeko tresna baliotsua bihurtu da, nahizeta zailtasunak nabariak eta emaitzak mugatuak izan.
ERRONKAK
Kalitatezko prozesu parte-hartzaileak planifikatzea eta gara-tzea fase guztietan: diseinutik ebaluazioraino.
Lan egiteko modu eta tresna berritzaileak sortzea, eta parte-hartzea bultzatzeko baliabideak garatzea.
Kalitatezko prozesu parte-hartzaileak garatzeko gida praktikoa ezartzea: diseinutik ebaluazioraino.
Kalitatezko prozesu parte-hartzaileak aitortzea eta zabaltzea.
Parte hartzeko eta herritarren erantzukizuna bultzatzeko sistema eta modu berrien esperientzia pilotuak garatzenlaguntzea.
TRESNAK
BA
LAN
TZEA
ETA
ETO
RKIZ
UN
EKO
ERRO
NK
AK
32
EAE-KO TOKIKO IRAUNKORTASUN TXOSTENA 2009
top related