dr. rutger goekoop , psychiater

Dr. Rutger Goekoop, psychiater

Netwerk theorieen Psychiatrie

Praktische toepassingen

Psychiatrie:Bio-psycho-sociaal model

George Libman Engel (1913-1999)Psychiater

"Since the collapse of the 19th century models (psychoanalysis, biologism and behaviourism), psychiatrists have been in search of a model that integrates the psyche and the soma. So keen has been their search that they embraced the so-called 'biopsychosocial model' without ever bothering to check its details. If, at any time over the last three decades, they had done so, they would have found it had none. This would have forced them into the embarrassing position of having to acknowledge that modern psychiatry is operating in a theoretical vacuum.”

Niall McLaren, psychiater

Sociaal

Bio

Psycho

Schaalniveau:

Farmacotherapie

Psychotherapie

Systeemtherapie

Interventie:

Het Bio-Psycho-Sociale model

Een netwerkmodel van de Psyche?

Gespannen Slecht slapen Moe Concentratieproblemen

Vergissingen / falenOnzekerheid/ naar gevoel

Vicieuze cirkels(circulair-causale relaties)

DSM-IV als netwerk

Borsboom e.a., PLOS, 2011

Symptoomscores niet gekwantificeerd!

De Psyche als Netwerk

• N = 192.• Heterogene groep patienten met EEN acute (“As I”)

stoornis (Dr. J.G. Goekoop, 1992).• Gescoord op de CPRS (comprehensive psychopatho-

logical rating scale): 65 items.• Bivariaat correlationele analyse van alle itemscores

(between-symptom correlaties).• Item = knoop, significante correlatie = link, sterkte

correlatie = gewicht van de link (NodeXL).

De Psyche als Netwerk (As I)Clusters (CPRS)

Cluster 1:Depressieve symptomenen woede

Cluster 2:Ontremming

(manie)

Cluster 4:Lichamelijke

angst-equivalenten

Cluster 6:Motore

desorganisate

Cluster 5:Psychotische symptomen

Cluster 3:Remming

(psychomtoor)

Cluster 7:Dwang

(fobieën, rituelen)

Goekoop R., Serrano M., Goekoop J.G., in preparation

P < 0.0001

De Psyche als Netwerk (As I) Superclusters (CPRS)

Super-cluster 2:Psychose,

Dwang,Desorganisatie,

Super-cluster 1:Depressie

ManieAngst,

Remming.

Goekoop R., Serrano M., Goekoop J.G., in preparation

P < 0.01

De Psyche als Netwerk (As II)

• N = 441.• Psychologie studenten UvA zonder

persoonlijkheidsstoornis (Dr. H.S. Scholte, 2008).• Gescoord op NEO-PI-R (240 items).• Bivariaat correlationele analyse van alle itemscores

(alle correlaties tussen persoonlijkheidskenmerken).• Item = knoop, significante correlatie = link, sterkte

correlatie = gewicht van de link (NodeXL).

De Psyche als Netwerk Persoonlijkheid (NEO-PI-R clusters)

Cluster 4:Neuroticism +

Cluster 3:Extraversion +

Cluster 5:Openness +

Cluster 2:Agreeableness+

Cluster 1. Conscientious-

ness +

Cluster 6:Honesty ?

Goekoop R., Goekoop J.G, Scholte H.S., Plos One, december 2012

P = 4.59E-04

De Psyche als Netwerk Persoonlijkheid (NEO-PI-R superclusters)

Super-cluster 1:Internaliserend?

Super-cluster 2:Externaliserend?

P < 0.01

Goekoop R., Goekoop J.G, Scholte H.S., Plos One, December 2012.

De Psyche als NetwerkPersoonlijkheid EN psychopathologie

As I

As II

Praktische RelevantieBeschrijving van psychiatrische ziekten

Categorieel

Kraepelin DSM I tot IV

Connectiviteit?

Multidimensioneel (PCA)

Jaspers

Praktische RelevantieBeschrijving van psychiatrische ziekten

Netwerk-theoretisch

Praktische RelevantieBeschrijving van psychiatrische ziekten

Cluster 1:Depressie

Cluster 4:Angst

“Unipolaire depressie”Patient 1:

Meest representatieve symptomen“Hits”

Praktische Relevantie Efficiënte diagnostiek (triage)

Cluster 5:Psychose

Praktische Relevantie Systematische diagnostiek

Nalopen van 7 psychische

domeinen

“Kapstok”(Heuristiek)

Vergelijk diagnostiek bij

dementie

Praktische Relevantie Eenvoud van diagnostiek

Psychose

Depressie

Somat. AngstDwang

OntremmingRemming

Desorganisatie

Slechts 7 “elementaire kleuren”(Clusters)

Alle As I stoornissen

Melanchole depressie(angstig-geremde depressie)

Zelfde, nu met psychotische kenmerken

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

Praktische RelevantieEenvoud van diagnostiek

Bipolaire I Zelfde, met psychose

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

Praktische Relevantie Eenvoud van diagnostiek

SchizofrenieZelfde,

Katatone subvorm

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

PsychoticDepressedCom

pulsiveInhibitedM

anicAnxiousDisorganized

Praktische Relevantie Eenvoud van diagnostiek

Praktische Relevantie Heuristiek voor opsporen bijwerkingen

Doorschieten op a.d.

Bijwerking van klassieke a.p.

Bijwerking van cortico’s,klassieke a.p.

Effect van onttrekking medicatie

Bijwerking van cortico’s, statines.

Zeldzamere bijwerkingen

Instellen op a.d.

Lithium, depakine

Lamotrigine, buproprion

ANTIPSYCHOTICA

ANTICHOLINERGICA

“REMMINGS”-STABILISATOREN

??Biperideen

Clozapine Haldol

Praktische Relevantie Heuristiek voor targets (farmaco)therapie

TCA’s, SSRIsANTIDEPRESSIVA

BENZODIAZEPINENDiazepam

7 psychische domeinen:7 klassen van farmacotherapie?

Combinatietherapie i.p.v. monotherapie!

…. Verandering in de TIJD.

Praktische RelevantieEfficiënte ROM

7 “Primaire kleuren”(Clusters)

Alle psychiatrische ziekten

Psychose

Depressie

Somat. AngstDwang

OntremmingRemming

Desorganisatie

Week 1

Week 2

Week 3

Week 4

Week 5

Week 6

Week 7

Gezond

Prodromaal

Unipolaire, angstig-geremde (vitale) depressie

Remissie

Vroege remissie

Unipolair angstig-geremde depressie

Zelfde, met psychotische kenmerken.

Praktische RelevantieEfficiënte ROM

Psychopathologie

TIJD (weken)

ROM van psychische domeinen

Alleen de meest representatieve symptomen

per cluster.

Toestand

• 0 jaar

• 10 jaar

• 20 jaar

• 30 jaar

• 40 jaar

• 50 jaar

• 60 jaar

80 Tijd0 20

As II

Praktische RelevantieEfficiënte ROM

Toestand Persoonlijkheids-problematiek

TIJD (Leeftijd)

ROM van psychische domeinen

Alleen de meest representatieve symptomen

per cluster.

Praktische Relevantie Psychoeducatie

Geindividualiseerde netwerken

Patient 2Patient 1

G= GelukkigA = Ik zou liever wat anders doenM = Wat ik nu doe kost mij moeiteH = HongerMoe = MoeNlek = niet lekkerPle = wat mij gebeurt is plezierig

Denny Borsboom e.a.Laura Bringmann e.a.

Praktische Relevantie Gerichte interventies

Geindividualiseerde netwerken

Patient 2

G= GelukkigA = Ik zou liever wat anders doenM = Wat ik nu doe kost mij moeiteH = HongerMoe = MoeNlek = niet lekkerPle = wat mij gebeurt is plezierig

Patient 1Naar bed! Eten!

Hoofdklacht Hoofdklacht

Denny Borsboom e.a.Laura Bringmann e.a.

Praktische Relevantie Voorspellende Psychiatrie

1. 2.

3. 4.

Van 729 mogelijke eindstadia:slechts 20 vinden daadwerkelijk plaats

Praktische Relevantie Voorspellende Psychiatrie

Groepsniveau Personality development towards maturity given random input

Personality development towards a personality disorder given random input.

Koninx, Goekoop e.a., in preparation

Praktische Relevantie Voorspellende Psychiatrie

Geindividualiseerde netwerkenPatient 1Populatie X

DEPR(t=1) = DEPR (t=0) + 0.54 * ANGST + 0.33 * DWANG - 0.45 * MANIE + 0.19 * REMMING ….

“Tijdseries”

Groepsniveau

Over 3 weken terugval!

1.

2.

3.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

T = 0 T = 1 T = 2

TimeT = 0 T = 10 T = 20

Timeseries forecastingAnxiety, depression, mania, psychosis, etc.

Praktische RelevantieBio-psycho-sociale voorspellingen

Hoe komen we aan de predictieve data? R.O.M. en MOODIE

Optimale “Niche” of “Fitness”: De mate waarin een knoop past in een bepaalde context (gezien de intra-knoop eigenschappen, bijvoorbeeld persoonlijkheid):

Praktische Relevantie Predictie van optimale netwerkcontext

Fitness (h): P(k) ~ hk; k(t) ~ tha

Voorspellen van optimale sociale niches

“Helping patients to find a pleasant,

fulfilling and suitable place to live”.

Persoonlijk-heid

Psycho-pathologie

“Walking along with patients in the search for their optimal social

niches”.

Welke sociale omgeving past het beste bij je?

Voorspellen van optimale sociale niches

Ratio Irritatie / Plezier

Persoon 1(nabijheid / contactfrequentie)

Persoon 2(nabijheid / contactfrequentie)

“Sociale Fitness”

• “Not fitting in”.• (Tijdelijk) niet in staat op

sociale rollen te vervullen.– Werk / baan.– Partner / Huwelijk– Vaderrol / Moederrol

• Sociaal stigma, angst voor sociale isolatie (uitgestoten).

• “Psychiatrie = dat gedeelte van de geneeskunde dat zich bezig houdt met beperkingen in het sociale functioneren”.

“Farmacologische Fitness”

Haloperidol

melatonine

Paracetamol

Clonazepam

ClomipramineLamotrigine

MirtazapineThyrax

Methylfenidaat

Propranolol

Depakine

Lithium

Oxazepam

Olanzapine

Pregabaline

PATIENTPATIENT

Past het behandelaanbod?

Voorspellen van optimale farmacologische niches

Clinical Decision Support

Patient profielen Patient 1.. 2.. Etc CGT IPT Farmaco…

- Sociaal- Degree 15 1 0 1- Centrality 90- Transivity 12- Cluster coefficient 0.30- SES, 45- Rollen, Etc 1

- Psycho- IQ 95- Persoonlijkheid 74- Psychopathologie 45

- Bio- Genetica 13- Biochemie 17- Somatische toestand 4

Interventie profielen

De Lange et al, submitted

Mutual information

Patient profielen

Interventie profielen

1 0 1 0 0 1 00 1 0 0 1

1 0 0 0 0 1 00 1 0 0 0

Subtract: dissimilarity = 1 - mutual information.

De Lange et al, submitted

Thank you!

• http://www.nd.edu/~alb/html/publications.html• http://www.rgoekoop.dds.nl